26
Bij het aardgasvrij maken van woningen of wijken wordt momenteel veelal gedacht in een tweetal opties: het elektrificeren door het installeren van een individuele warmtepomp per huis of gebouw, en aansluiten op een collectieve warmtenet, gevoed vanuit een grote (vaak industriële) bron. Dit zijn natuurlijk twee reële opties, maar er zijn legio alternatieve oplossingen. Wat de beste of gewenste oplossing is, kan lokaal totaal verschillen en is ook afhankelijk van
welke aspecten allemaal meegenomen worden in de planvorming. Afwegingen die hierin meewegen zijn zaken als: beschikbaarheid van (warmte)bronnen, impact op de infrastructuur, eigendom (collectief of individueel), geschikt heid voor het gebouw, enzovoort. In dit artikel een (niet uitputtend) overzicht van mogelijke oplossingen, zowel collectieve als individuele, met een aantal van hun typische eigenschappen.
DOOR MARTIJN BONGAERTS
Duurzame
warmte-oplossingen
H
ieronder staan veel warmteoplossingen kort beschreven. Echter hierbij hoort één belangrijke opmerking: isolatie eerst! De gekozen oplossing komt altijd op de tweede plaats. Als eerste moet gekeken worden naar de mogelijkheden om de warmtevraag te beperken door goed te isoleren. De duurzaamste energie is de energie die niet gebruikt wordt!
Lage-temperatuurwarmtenet Bij de collectieve warmtepomp wordt al gesproken over een LT-warmtenet. Dit is een stelsel van leidingen waardoor warm water stroomt om gebouwen mee te verwarmen, met een temperatuur tot 50°C. De bron van een LT-warmtenet kan dus een collectieve warmtepomp zijn, maar kan ook restwarmte van bij voorbeeld datacenters of koelhuizen. Of bijvoorbeeld de retourleiding van een hoge-temperatuur (HT)-warmtenet.
COLLECTIEVE OPLOSSINGEN HT-warmtenet Collectieve warmtepomp Warmtepompen kunnen zowel individu eel als collectief ingezet worden. Duur zame warmtebronnen, zoals bijvoor beeld grondwater zijn relatief kostbaar. Het collectief gebruik hiervan met een collectieve warmtepomp is vaak voor deliger. De opgewekte warmte wordt dan verdeeld via een bijbehorend warmte distributienet, waarin lage-temperatuur warmte (LT) wordt getransporteerd. De huizen dienen dan wel geschikt zijn om met LT te verwarmen. Ook zal per woning een extra tapwatervoorziening nodig zijn. Deze oplossing leidt tot ongeveer 25 tot 50 procent minder vermogen in vergelijking tot een individueel systeem, dus het elektriciteitsnet wordt hiermee flink minder belast. WIND & ZON - NR.3 2021
In tegenstelling tot een LT-warmtenet distribueert een hoge-temperatuurwarmtenet water met een temperatuur van minimaal 70°C. Deze temperatuur is geschikt om direct te gebruiken in bestaande bouw. Vaak is deze oplossing het meest kosteneffectief in gebieden met een hoge en sterk geconcentreerde warmtevraag, zoals in binnensteden. Momenteel worden HT-warmtenetten gevoed met restwarmtebronnen vanuit industrie en elektriciteitscentrales. Deze hebben echter een eindig leven. In de toekomst kunnen deze bronnen vervangen worden door bijvoorbeeld geothermie of biomassa.
Modulair energiesysteem (MES) Het Modulair EnergieSysteem is een modulaire oplossing voor collectief
leveren van warmte van verschillende warmtebronnen via een warmtenet. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van bronnen zoals: buitenlucht, WKO, oppervlaktewater, restwarmte, zonne boilers, enzovoort. Afhankelijk van de lokale situatie en mogelijkheden wordt het MES aangepast. Momenteel wordt ingeschat dat een MES typisch geschikt is voor wijken van circa 400 tot 800 woningen. Deze oplossing leent zich ook goed voor collectief lokaal eigendom. Zie hiervoor ook het artikel over het Buurt energiesysteem op pagina 23, red.
Biogas & groen gas Als alternatief voor aardgas kan ook gebruik gemaakt worden van duurzame gassen, zoals biogas. Dit wordt geproduceerd met een vergistingsproces van onder andere GFT-afval, rioolwater en mest, en kan, indien nodig, opgewerkt worden tot aardgaskwaliteit. In dat geval wordt het groen gas genoemd en kan het zo in het bestaande aardgasnet ingevoed worden. Hiermee ontstaat een één-opéén vervanging van aardgas, waarbij het advies zeker wel blijft staan om huizen te isoleren, omdat groen gas niet onuitputtelijk beschikbaar is. Voor biogas zullen een apart net en aangepaste instellingen van onder meer ketels nodig zijn.