Congestie tijdelijk oplossen via flexibiliteitsmarkt: GOPACS

10

Congestie tijdelijk oplo via flexibiliteitsmarkt: De energietransitie en de economische groei vragen steeds meer capaciteit van het elek­tri­ci­ teitsnet. De netbeheerders werken hard aan het verzwaren van het elektriciteitsnetwerk om aan die groeiende vraag te kunnen voldoen. Maar dat is niet van vandaag op morgen gerealiseerd.

Dit leidt ertoe dat er zogenaamde congestie optreedt in de netten, oftewel er is tijdelijk te weinig capaciteit in de netten. Het benutten van flexibiliteit uit de markt kan bijdragen aan het oplossen van (verwachte) congestie in het elektriciteitsnet.

De Nederlandse netbeheerders hebben hiervoor GOPACS (Grid Operator Platform for Congestion Solutions) ontwikkeld, een platform om congestie­situaties in het elektriciteitsnet mee te verminderen.

Congestiemanagementportal

DSO Enexis

GOPACS

DSO Stedin Forecast gebaseerd op: DSO Alliander

- Weerdata - Meterdata - Marktinformatie

Congestie

DSO Tennet Bevestiging acceptatie spreads

Congestiespread

Overige netbeheerders

DOOR MARTIJN LESEMAN

G

OPACS biedt grote en kleine marktpartijen de mogelijkheid om op eenvoudige wijze hun beschik­ bare flexibiliteit te gelde te maken en mee te helpen congestiesituaties op te lossen. Met flexibiliteit wordt bedoeld dat de elektriciteitsvraag óf –opwek wordt aangepast aan de behoefte van de netbeheerders. Denk hierbij aan het tijdelijk beperken van de piek van zonneweides, de inzet van opslag of het verschuiven van de vraag van vrieshuizen. Deelname van marktpartijen aan GOPACS vergroot de kans dat er succesvol gehandeld kan worden in flexibiliteit. Ook zorgt de samenwerking van de netbeheerders ervoor dat het oplossen van congestie in een bepaald deel van het elektriciteitsnet niet een probleem veroorzaakt in een ander deel in het net bij een andere net­beheerder.

Wat is GOPACS GOPACS is zelf geen marktplatform, maar het maakt gebruik van bestaande marktplatforms. ETPA is het eerste (intraday) marktplatform dat is aangehaakt op GOPACS. Zij brengen via hun marktplatform buy orders en sell orders samen en geven geschikte intraday orders door aan GOPACS. Als deze orders voorzien zijn van locatiegegevens en concreet bijdragen aan het kosteneffectief oplossen van congestie in het net, dan betalen de netbeheerders het verschil in prijs van flexibiliteit voor de ene markt ten opzichte van de andere (de zogenaamde spread), zodat alsnog een match tot stand komt. Zo ontstaat een match tussen de orders op het marktplatform en daarmee wordt de congestiesituatie opgelost.

Hoe werkt GOPACS? Recent heeft TenneT het platform Equigy geïntroduceerd, dit is een platform voor de landelijke netbeheerders, zoals in Nederland TenneT, en alleen bedoeld voor netbalancering. Dit platform heeft een ander doel en andere karakteristieken: flexinkoop voor congestie is locatie gebonden, balancering is niet locatie gebonden. Ondanks deze verschillen ligt samenwerking tussen Equigy en GOPACS wel voor de hand, al was het alleen maar omdat onder andere TenneT en Liander bij beide platforms betrokken zijn.

WINDNIEUWS - NR.3 2020

Op basis van actuele (weer) informatie, marktinformatie en voorspellingen bepalen de netbeheerders waar en wanneer ze congestie verwachten. Om deze congestie op te lossen, willen de netbeheerders bijvoorbeeld graag minder elektriciteitsproductie of juist een hoger verbruik van elektriciteit in dit deel van het net. Vanuit GOPACS wordt een verzoek om biedingen aan marktpartijen gestuurd en wordt dit verzoek gepubliceerd op de website van GOPACS. Marktpartijen met een aansluiting in dit gebied kunnen

11

ossen GOPACS

marktpartij buiten het congestiegebied. Via GOPACS wordt razendsnel gecontroleerd of er door deze order geen problemen ontstaan op een andere plaats in het elektriciteitsnet van de deelnemende netbeheerders. Staan alle seinen op groen dan betalen de netbeheerders het prijsverschil tussen de twee orders, zodat deze gematcht kunnen worden op de marktplatforms en de congestie wordt opgelost.

COMMERCIEEL DOMEIN

GEREGULEERD DOMEIN

GOPACS past goed bij de Europese richtlijnen voor het door de markt oplossen van congestiesituaties en biedt grote en kleine marktpartijen op een laagdrempelige manier de mogelijkheid om op eenvoudige wijze hun beschikbare flexibiliteit te gelde te maken en mee te helpen congestiesituaties op te lossen.

Ook zorgt de samenwerking van de netbeheerders ervoor dat het oplossen van congestie in een deel van het elektriciteitsnet geen probleem veroorzaakt in een ander deel van het net bij een van de andere netbeheerders.

Reguliere intraday-handel

Marktplatform 2 Sell orders met locatie (EAN)

Marktbericht

Handelaar A

Beschikbare orders met locatie

Inkoop van spreads

Marktplatform ETPA Handelaar B

Marktplatform 3

Buy orders met locatie (EAN)

vervolgens een buy order plaatsen op een aangesloten energiemarktplatform. De balans van het elektriciteitsnet op nationaal niveau mag echter niet worden verstoord door deze actie om congestie op te lossen. Daarom wordt de verlaging van de elektriciteitsproductie binnen het congestiegebied gecombineerd met een tegengestelde order van een

L

iander gaat als eerste regionale net­beheerder congestie­manage­ment toepassen rond een knelpunt in het elektriciteitsnet. Met congestie­ management kan de netbeheerder de schaarse capaciteit van het net in het Gelderse Neerijnen efficiënter verdelen en een aan­tal klanten op de wacht­ lijst de gewenste extra capaciteit geven voordat het elektriciteits­net uitgebreid is.

Congestiemanagement is een in de Netcode Elektriciteit vastgelegd systeem om de beschikbare transportcapaciteit van het elektriciteitsnet eerlijk en

Congestieportal De meest recente ontwikkeling is een congestieportal, dat inge­zet kan worden bij de uitvoer van congestiemanagement.

Via deze portal kunnen bedrijven en aggregators rechtstreeks biedingen doen, zonder de tussenkomst van een markt­plat­ form, om de drempel om flexibiliteit aan te bieden kleiner te maken.

Zo kunnen ze het aanbod aan flexibiliteit binnen het congestie­ management-gebied vergroten. Als de net­beheerder een oproep doet aan deze klanten om meer of minder elektriciteit te gebruiken of terug te leveren kunnen ze via de klantportal aangeven tegen welke prijs zij willen op- of afregelen.

Mede door deze ontwikkeling en het feit dat alle Nederlandse elektra netbeheerders in het GOPACS-samenwerkingsverband actief zijn, zal GOPACS een belangrijke bijdrage gaan leveren aan het tijdelijk oplossen van congestie. Hiermee wordt het een van de onderdelen die de beschikbaarheid en stabiliteit van het energienet in de energietransitie mogelijk maakt.

efficiënt te verdelen als in een bepaald deel van het net onvoldoende capaciteit is voor alle afnemers of opwekkers.

Als het stroomaanbod of de stroomvraag groter is dan het net in een bepaald gebied aan kan (congestie), onderzoekt de netbeheerder of het met marktpartijen afstemmen van vraag en aanbod van elektriciteit mogelijk is. Is dit het geval, dan doet de netbeheerder een oproep aan de markt om op momenten dat de vraag het aanbod overstijgt om meer of juist minder elektriciteit te gebruiken of in te voeden.

WINDNIEUWS - NR.3 2020