28
Grondposities voor lokale energiecoöperaties Om met een wind- of zonne-energieproject aan de slag te kunnen hebben lokale energiecoöperaties, zoals iedere initiatiefnemer, een locatie nodig. Veel gemeenten willen graag wind- en zonprojecten waarin hun burgers kunnen participeren. Een project van een lokale coöperatie biedt die mogelijkheid. Gemeenten kunnen hun burgerinitiatieven ondersteunen door locaties beschikbaar te stellen. Maar mag dit zo maar? De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) liet het, in samenwerking met ODE Decentraal, Rijkswaterstaat (RWS), en Rijksvastgoedbedrijf (RVB), uitzoeken door advocaten- en notariskantoor Eversheds. DOOR Siward Zomer
O
DE Decentraal is de branchevereniging van energiecoöperaties. Het viel ODE Decentraal op dat haar leden (energiecoöperaties) bij verschillende gemeenten andere antwoorden kregen op de vraag of de gemeente een locatie ter beschikking wilde stellen. Ook bij RVO en Rijkswaterstaat kwamen soortgelijke vragen binnen, zonder dat er een eenduidig antwoord op te geven was. ODE Decentraal, RVO en RWS gingen op zoek naar voorbeelden van projecten in Nederland. Eversheds onderwierp deze projecten aan een juridische analyse. De resultaten staan beschreven in het onlangs verschenen rapport Locaties voor coöperaties.
Aanbestedingsrecht Veel energiecoöperaties kregen te horen van hun gemeente dat zij niet zomaar grond ter beschikking konden stellen, omdat er aanbesteed moest worden. Uit de analyse van Eversheds blijkt echter dat dit in veel gevallen niet nodig is. Het aanbestedingsrecht biedt een gemeente namelijk ruimte om grond zonder aanbesteding ter beschikking te stellen. De meest geschikte methodes hiervoor zijn: het vestigen van een recht van opstal, het vestigen van een recht van erfpacht of het verkopen van een stuk grond. Bij deze drie methoden hoeft het aanbestedingsrecht in beginsel niet van toepassing te zijn.
dingsplichtig zijn. Een voorbeeld van dit soort eisen is de manier waarop een wind- of zonnepark wordt geëxploiteerd. In veel gevallen zijn die nadere eisen echter niet nodig om het project te laten slagen en kan een gemeente gewoon gebruik maken van een zuiver recht van opstal.
Aanvullende eisen Als er toch aanvullende eisen noodzakelijk zijn, dan heeft de gemeente verschillende mogelijkheden om in de aanbestedingseisen te zorgen dat haar burgers mee kunnen doen en op gelijke voet kunnen concurreren met grotere externe partijen. Een gemeente kan zorgen dat coöperaties mee kunnen doen, door bijvoorbeeld de aanbestedingsprocedure laagdrempelig in te steken en niet te hoge eisen te stellen aan de geschiktheid van de deelnemers. De gemeente kan daarnaast eisen stellen over ervaring met directe burgerparticipatie. Zo onderscheiden coöperaties zich positief ten opzichte van andere deelnemers. Verder kan een gemeente ervaring met het creëren van draagvlak onder omwonenden waarderen tijdens de selecties. Ook hiermee maken burgercoöperaties meer kans om een opdracht te winnen. Tenslotte kan de opdracht opgeknipt worden in percelen. Dat geeft kleinere coöperaties de mogelijkheid om mee te doen.
Staatssteun Wanneer gemeenten aanvullende eisen stellen, en dus niet gebruik maken van een ‘zuiver’ recht van opstal, erfpacht of verkoop van een stuk grond, dan kan de grond wel aanbesteWINDNIEUWS - NR.1 2017
Overheden mogen partijen niet bevoordelen ten opzichte van andere partijen, dit is staatssteun en daar gelden strenge regels voor. Een energiecoöperatie mag dus niet ‘voorgetrok-