BinderDA7

Νοέμβρης 2005 - Τεύχος 7 - Τιμή: 4 ευρώ

Ç ðÜëç åíÜíôéá óôç Í.Ä. Περιοδικό της Διεθνιστικής Εργατικής Αριστεράς

Κίνα Α.Ε.

Μπορεί να μεταρρυθμιστεί η ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç;

διαβάστε, στηρίξτε, διαδώστε

Η «Διεθνιστική Αριστερά» εκδίδεται από αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία Υπεύθυνος Σύνταξης: Χρήστος Πετράκος Συντακτική Επιτροπή: Αντώνης Νταβανέλλος Χρήστος Πετράκος Πέτρος Τσάγκαρης Μήτσος Γκορίτσας Παναγιώτης Λίλλης Προκόπης Μούντριχας Σελιδοποίηση: Εμμανουέλα Ραπούση Εξώφυλλο: Σιδέρης Τσανακτσής Διεύθυνση: Μεσολογγίου 5 τηλ: 210 - 3306286 e-mail: aristera@otenet.gr fax: 210-3303566 Ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.dea.org.gr

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:01

Page 4

ÌåôÜ ôï ãáëëéêü «¼÷é», ôïí ôõöþíá Êáôñßíá êáé ôçí êñßóç ôïõ Ìðïõò Óôï öýëëï «Ä.Á.» Íï 6 åðéóçìáßíáìå üôé ï «íåïöéëåëåõèåñéóìüò åßíáé ìéá óõíïëéêÞ ðñïóðÜèåéá áíáäéïñãÜíùóçò ôïõ êüóìïõ óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò æùÞò ôùí áíèñþðùí…» áëëÜ üôé «åßíáé ìéá ðñïóðÜèåéá êáôáäéêáóìÝíç íá áðïôý÷åé… ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò Ýñ÷åôáé óå ìéá åðï÷Þ ðïõ, ðáñÜ ôç äéÜøåõóç ôùí áõôáðáôþí ãéá ôá óôáëéíéêÜ êáèåóôþôá êáé ôç äõóöÞìçóç ôçò éäÝáò ôïõ óïóéáëéóìïý ðïõ áõôÜ ðñïêÜëåóáí óôç óõíåßäçóç ôçò ìåãÜëçò ðëåéïøçößáò ôùí áíèñþðùí ðïõ æïõí óôïí ðëáíÞôç ðáñáìÝíåé ç éäÝá ðùò ôá ðñÜãìáôá èá ìðïñïýóáí íá åßíáé áëëéþò… ÁõôÞ ç éäÝá… áíáêëÜ ôçí ðñáãìáôéêüôçôá üôé óÞìåñá ï êüóìïò åßíáé ðïëý ðéï ðëïýóéïò êáé ðáñáãùãéêüò áð´ ü,ôé ïðïéáäÞðïôå Üëëç ðåñßïäï óôçí éóôïñßá êáé ðùò, óõíåðþò, ìðïñåß íá åîáóöáëßóåé ìéá Üíåôç êáé åëåýèåñç æùÞ ãéá üëïõò ôïõò áíèñþðïõò. Ôçí õëïðïßçóç áõôÞò ôçò äõíáôüôçôáò ìðëïêÜñåé ôï óýóôçìá ôïõ êÝñäïõò. Áêñéâþò åðåéäÞ ï êáðéôáëéóìüò óÞìåñá Ýñ÷åôáé ïöèáëìïöáíþò óå áíôßèåóç ìå ôçí éêáíïðïßçóç ôùí êïéíùíéêþí áíáãêþí êáé äõíáôïôÞôùí, ðáñÜãåé ôÝôïéá áíôßäñáóç». Ïé ìÞíåò ðïõ áêïëïýèçóáí åðéâåâáßùóáí áõôÞ ôçí åêôßìçóç. Ôï áñéóôåñü, åñãáôéêü êáé äéåèíéóôéêü «ü÷é» ôïõ ãáëëéêïý ëáïý óôï íåïöéëåëåýèåñï, éìðåñéáëéóôéêü êáé ñáôóéóôéêü åõñùóýíôáãìá, ç Þôôá áðü ôá áñéóôåñÜ êáé ôçò èáôóåñéêÞò ×ñéóôéáíïäçìïêñáôßáò êáé ôçò ðñïóáñìïóìÝíçò óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü Óïóéáëäçìïêñáôßáò óôéò ãåñìáíéêÝò åêëïãÝò, Þôáí äýï êïñõöáßá ãåãïíüôá ðïõ áðÝäåéîáí ðùò óôçí Åõñþðç õðÜñ÷åé ìéá ðïéïôéêÞ áëëáãÞ óôç äéÜèåóç ôïõ êüóìïõ. Ó÷åäüí ôáõôü÷ñïíá óôéò ÇÐÁ åß÷áìå ôçí êáôÜññåõóç ôçò äçìïôéêüÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

4

ôçôáò ôïõ Ìðïõò ëüãù ôçò óáöïýò óôñïöÞò ôçò êïéíÞò ãíþìçò åíÜíôéá óôïí ðüëåìï óôï ÉñÜê, ôá ãåãïíüôá ðïõ óõíüäåõóáí ôïí ôõöþíá Êáôñßíá êáé ðïõ ëåéôïýñãçóáí ùò áíôé11ç ÓåðôÝìâñç êáé ôçí Ýêñçîç ôïõ êýìáôïò ôùí óêáíäÜëùí ðïõ áðåéëïýí íá ðíßîïõí ôçí êõâÝñíçóç ôùí ÑåðïõìðëéêÜíùí. ÁõôÜ ôá ãåãïíüôá, ðïõ öõóéêÜ åßíáé ç êïñõöÞ ôïõ ðáãüâïõíïõ äåß÷íïõí ðùò âñéóêüìáóôå ó’ Ýíá óçìåßï êáìðÞò óôçí ðáãêüóìéá ðïëéôéêÞ.

Óçìåßï êáìðÞò Åß÷áìå åðéóçìÜíåé ðïëëÝò öïñÝò ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ôï ãåãïíüò üôé ç áíôßóôáóç óôéò íåïöéëåëåýèåñåò åðéèÝóåéò óêüíôáöôå óôçí áðïõóßá åíáëëáêôéêÞò ëýóçò áðü ìÝñïõò ôïõ êüóìïõ. Ôï ðéï ÷áñáêôçñéóôéêü ðáñÜäåéãìá Þôáí ïé áðåñãßåò åíÜíôéá óôç íåïöéëåëåýèåñç áíôéìåôáññýèìéóç óôï Áóöáëéóôéêü óôç Ãáëëßá ôï 2003, üðïõ ïé åñãáôéêÝò êéíçôïðïéÞóåéò ðïõ Þôáí ìáæéêüôåñåò áðü áõôÝò ôïõ ÄåêÝìâñç ôïõ 1995 óôáìáôÞóáí ìðñïò óôïí åêâéáóìü ôçò ÄåîéÜò êõâÝñíçóçò «ôá ìÝôñá èá ðåñÜóïõí, ðáñåêôüò êé áí ìðïñåßôå íá áíáôñÝøåôå ôçí êõâÝñíçóç» óôáìÜôçóáí (áíÜëïãï ðáñÜäåéãìá Þôáí ç êñßóç ôïõ áíôéðïëåìéêïý êéíÞìáôïò ôï 2003). Ôá êïñõöáßá ðñüóöáôá ðïëéôéêÜ ãåãïíüôá óôá ïðïßá áíáöåñèÞêáìå ðÜñá ðÜíù äåß÷íïõí ìéá áëëáãÞ ó´ áõôü ôï ìïôßâï. Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ äçìïøçößóìáôïò ãéá ôï åõñùóýíôáãìá, ôá ëáúêÜ óôñþìáôá óôç Ãáëëßá êáé ôçí Ïëëáíäßá áðÝññéøáí ìéá êåíôñéêÞ ðïëéôéêÞ ðñüôáóç ôùí óõíáóðéóìÝíùí áñ÷ïõóþí ôÜîåùí ôçò Åõñþðçò ÷ùñßò íá Ý÷ïõí Ýôïéìç ìéá åíáëëáêôéêÞ ðñüôáóç. ÁëëÜ ãéá ðñþôç öïñÜ ï åêâéáóìüò, ç äéáâüçôç öñÜóç ôïõ Óçìßôç üôáí Þôáí ðñùèõðïõñãüò êáé åðé÷åéñçìáôïëïãïýóå ãéá ôïí íåïöéëåëåýèåñï ìïíüäñïìï «èÝëåôå íá ãßíïõìå Áëâáíßá;» äåí Ýðéáóå. Ïé åñãÜôåò êáé ïé íåïëáßïé óôç Ãáëëßá áðÜíôçóáí óôçí êéíäõíïëïãßá ôçò êõâÝñíçóÞò ôïõò ëÝãïíôáò ïõóéáóôéêÜ «ïôéäÞðïôå Üëëï åêôüò áðü ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü êáé èá âñïýìå óôçí ðïñåßá ôç ëýóç». Ôï ßäéï ðñÜãìá Ýãéíå êáé óôç Ãåñìáíßá. Ïé åñãÜôåò êáé ôá ëáúêÜ óôñþìáôá åêåß øÞöéóáí ìå ôñüðï ðïõ áíáðüöåõêôá èá äçìéïõñãïýóå ìéá êõâåñíçôéêÞ êñßóç, ÷ùñßò íá Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá ôç ëýóïõí. Áõôü üìùò äåí ôïõò öñÝíáñå. Êé áí

áõôÜ éó÷ýïõí ãéá ôçí Åõñþðç, üðïõ, ôÝëïò ðÜíôùí, õðÜñ÷åé ìéá êÜðïéïõ åßäïõò ÁñéóôåñÜ, éó÷ýïõí óôï äåêáðëÜóéï ãéá ôçí ÁìåñéêÞ üðïõ äåí õðÜñ÷åé ôßðïôá ôÝôïéï. Êé üìùò åêåß, ðñéí ôçí êáôáóôñïöÞ ôçò ÍÝáò ÏñëåÜíçò êáé ôï îÝóêéóìá ôïõ áðáóôñÜðôïíôïò ðñïóùðåßïõ ôçò ÁìåñéêÞò ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý, óýìöùíá ìå ôéò óöõãìïìåôñÞóåéò ôïõ «Foreign Affairs» (ðïõ åßíáé üñãáíï ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò, ü÷é ôçò áñéóôåñÜò) ôï 51% ôçò êïéíÞò ãíþìçò ôáóóüôáí åíÜíôéá óôïí ðüëåìï ôïõ ÁöãáíéóôÜí, Ýíá 56% åíÜíôéá óôïí ðüëåìï óôï ÉñÜê, Ýíá 56% åíÜíôéá óôçí ðåñéâáëëïíôéêÞ ðïëéôéêÞ ôçò êõâÝñíçóçò Ìðïõò, ôï 65% åíÜíôéá óõíïëéêÜ óôçí ðïëéôéêÞ ôùí ÇÐÁ ðñïò ôéò ìïõóïõëìáíéêÝò ÷þñåò êáé, ãåíéêüôåñá, ôá 2/3 ôùí åñùôçèÝíôùí ðßóôåõáí üôé ïé ÇÐÁ åßíáé óå «êáêü äñüìï». Åäþ áêñéâþò âñßóêåôáé êáé ç ðïéïôéêÞ áëëáãÞ óôç óõíåßäçóç ôïõ êüóìïõ. Áðü ôçí åðï÷Þ ôïõ ÑÞãêáí êáé ôçò ÈÜôóåñ êáé ðïëý ðåñéóóüôåñï ôçò êáôÜññåõóçò ôùí êáèåóôþôùí ôïõ êñáôéêïý êáðéôáëéóìïý ôï 1989-9, ïðïéáäÞðïôå ðñïóðÜèåéá áíôßóôáóçò áñãÜ Þ ãñÞãïñá Ýðñåðå íá áðáíôÞóåé óôï åñþôçìá «õðÜñ÷åé Üëëç åíáëëáêôéêÞ ëýóç;» êáé, åöüóïí ç áðÜíôçóç öáéíüôáí íá åßíáé ü÷é, ãýñíáãå ðñïò ôá ðßóù. Äåí åßìáóôå ðéá ó’ áõôÞ ôç öÜóç. Ôá ðáñáðÜíù äåí óçìáßíïõí üôé ï êüóìïò Ý÷åé Ýôïéìç ôçí åíáëëáêôéêÞ ðñüôáóç óôï êåöÜëé ôïõ, üôé îÝñåé ðïéá èá åßíáé ç Üëëç êïéíùíßá, üôé îÝñåé ðùò èá öôÜóåé åêåß, üôé îÝñåé ðïéá Þôáí ç ðñáãìáôéêÞ öýóç ôùí óôáëéíéêþí êáèåóôþôùí ê.ëð.

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:01

Ôßðïôá ôÝôïéï. Óçìáßíåé üôé ìðñïò óôçí áóýëëçðôç êáôáóôñïöéêüôçôá ôçò íåïöéëåëåýèåñçò ðáãêïóìéïðïßçóçò, ï êüóìïò äçëþíåé Ýôïéìïò íá áíáæçôÞóåé Þ åí áíÜãêç íá åöåýñåé ìéá Üëëç åíáëëáêôéêÞ ëýóç. Ôá ðíåõìáôéêÜ äåóìÜ ðïõ äçìéïýñãçóå ï «èñßáìâïò ôçò áãïñÜò» Ý÷ïõí áñ÷ßóåé íá óðÜíåé. Êáé áõôü åßíáé êåöáëáéþäïõò óçìáóßáò, ãéáôß ï ðñþôïò üñïò ãéá íá íéêÞóåé êáíåßò ó’ Ýíáí áãþíá åßíáé íá ðéóôÝøåé üôé ç íßêç åßíáé åöéêôÞ. Ìðïñåß åäþ íá ðñïâëçèåß ç áíôßññçóç üôé ôï êßíçìá åíÜíôéá óôçí ðáãêïóìéïðïßçóç ðñüâáëëå ôï óýíèçìá «Ýíáò Üëëïò êüóìïò åßíáé åöéêôüò». Ç äéáöïñÜ âñßóêåôáé óôï üôé åêåß åß÷áìå ôçí ðïëéôéêÞ äéáìáñôõñßá ìéáò ìåãÜëçò ìåéïøçößáò åíþ óôçí ðåñßðôùóç ôïõ ãáëëéêïý «ü÷é» êáé ôùí ãåñìáíéêþí åêëïãþí Ý÷ïõìå ìéá ðïëéôéêÞ áðüöáóç áðü ìÝñïõò ôïõ êüóìïõ (óôï óõìâáôéêü åðßðåäï ðïõ åðçñåÜæïõí ïé åêëïãÝò) áäéáöïñþíôáò ãéá ôéò óõíÝðåéåò. ÖõóéêÜ ôï Ýíá äåí èá õðÞñ÷å ÷ùñßò ôï Üëëï. ¸íá äåýôåñï óôïé÷åßï ôùí ðñüóöáôùí ìåãÜëùí ðïëéôéêþí ãåãïíüôùí åßíáé ç ñçôÞ ôáîéêüôçôá ôïõò óå ó÷Ýóç ìå ôïí ðéï «ðáíáíèñþðéíï» ÷áñáêôÞñá ôïõ áíôéðáãêïóìéïðïéçôéêïý êéíÞìáôïò. Åßíáé åíôõðùóéáêü ðùò áõôÞ ç ðïéïôéêÞ áëëáãÞ óôçí ðïëéôéêÞ êáôÜóôáóç Ýãéíå ó’ Ýíá óõãêñéôéêÜ óýíôïìï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. Ðñüêåéôáé ãéá ôçí ôñßôç ôÝôïéïõ åßäïõò áëëáãÞ ôçí ôåëåõôáßá äåêáåôßá. Ç ðñþôç Þôáí ôïí ÄåêÝìâñéï ôïõ 1995 ìå ôéò áðåñãßåò óôç Ãáëëßá üôáí ðáíåõñùðáúêÜ Üñ÷éóå ç áìöéóâÞôçóç ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý, ç äåýôåñç óôï äéÜóôçìá 1999-2001 üôáí ãåííÞèçêå êáé Üñ÷éóå íá áíáðôýóóåôáé ôï êßíçìá åíÜíôéá óôç íåïöéëåëåýèåñç ðáãêïóìéïðïßçóç êáé ç ôñßôç åßíáé ôþñá. ÐñÝðåé íá èõìüìáóôå üôé óôçí ðåñßðôùóç ôçò ÅëëÜäáò, åíþ ïé 3 öÜóåéò éó÷ýïõí, ç ðåñéïäïëüãçóç åßíáé êÜðùò äéáöïñåôéêÞ. Ç êõâÝñíçóç ÌçôóïôÜêç åß÷å Þäç çôôçèåß áðü ôïõò åñãáôéêïýò áãþíåò ôï 1993, ç åðßðôùóç ôïõ ãáëëéêïý ÄåêÝìâñç óõíÝâáëå óôç óýãêñïõóç åíÜíôéá óôçí «åêóõã÷ñïíéóôéêÞ» óïóéáëäçìïêñáôßá ôïõ Óçìßôç ðïõ îåêéíÜåé áðü ôï åñãáôéêü êßíçìá, åíþ ôï áíôéðáãêïóìéïðïéçôéêü áñ÷ßæåé íá åðçñåÜæåé ðñáãìáôéêÜ ôï êëßìá ìüíï ëßãï ðñéí ôç ÃÝíïâá êáé ìÝóá óôç äéÜèåóç ðïõ åß÷å äçìéïõñãÞóåé ç åñãáôéêÞ íßêç ôïõ Áóöáëéóôéêïý

Page 5

ôçí Üíïéîç ôïõ 2001. ÁõôÜ óôïõò ðñïçãïýìåíïõò êýêëïõò. Ó’ áõôüí åäþ, üìùò, åßìáóôå áêñéâåßò óôï ñáíôåâïý êáèþò õðÜñ÷åé ìßá ìåãÜëç áëëáãÞ óôç äéÜèåóç ôïõ êüóìïõ öÝôïò ìåôáîý ôïõ êëßìáôïò ðïõ õðÞñ÷å áêñéâþò ðñéí ôçí áðåñãßá ôùí ôñáðåæþí êáé ôïõ êëßìáôïò ðïõ åßäáìå óôï óõëëáëçôÞñéï ôçò ÄÅÈ ðïõ Þôáí êáé ôï ìåãáëýôåñï áð’ üóá Ý÷ïõí ãßíåé ùò ôþñá. Óå êÜèå öÜóç, åíþ Ý÷ïõìå ìéá áñ÷éêÞ áðüññéøç ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý ðïõ äçìéïõñãåß ìéá äõíáìéêÞ, ôá ðïëéôéêÜ êáé ïñãáíùôéêÜ åñãáëåßá ðïõ ï êüóìïò Ý÷åé óôç äéÜèåóÞ ôïõ áðïäåéêíýïíôáé áíåðáñêÞ ðÝñáí åíüò óçìåßïõ (ë.÷., óôçí ðåñßïäï 1995-1998 åß÷áí ôçí Üíïäï ôçò óïóéáëäçìïêñáôßáò êáé ôçí ðôþóç ôùí äåîéþí êõâåñíÞóåùí óôçí Åõñþðç, óôçí ðåñßïäï 1999-2003 åß÷áìå ôï áíôéðáãêïóìéïðïéçôéêü êáé áíôéðïëåìéêü êßíçìá), åìöáíßæåôáé ìéá êïéëéÜ êáé ìåôÜ ìðáßíïõìå óå ìéá íÝá êáé ðïëéôéêÜ áíþôåñç öÜóç ôïõ êéíÞìáôïò. Êáé óå êÜèå íÝá öÜóç õðÜñ÷ïõí óõóóùñåõìÝíåò åìðåéñßåò óå ìåãÜëåò ìåñßäåò êüóìïõ áðü ôçí ðñïçãïýìåíç.

Ç äéÜèåóç äåí áñêåß ÂÝâáéá áðü ìüíç ôçò ç áëëáãÞ óôç äéÜèåóç ôïõ êüóìïõ äåí áñêåß ãéá íá áëëÜîåé ôçí êáôÜóôáóç. Ç íåïöéëåëåýèåñç åðßèåóç ôùí áñ÷ïõóþí ôÜîåùí äåí Ý÷åé óôáìáôÞóåé, áíôßèåôá, äåß÷íåé íá åðéôá÷ýíåôáé. Ïé áëëáãÝò óôïí ôñüðï ëåéôïõñãßáò ôïõ ðáãêüóìéïõ óõóôÞìáôïò ðïõ Ý÷ïõí ãßíåé óôï äéÜóôçìá áðü ôï 1973 Ýùò ôþñá äåí åðéôñÝðïõí óôéò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò íá êÜíïõí ðßóù. Ç âñï÷Þ ôùí íåïöéëåëåýèåñùí ÷ôõðçìÜôùí èá óõíå÷éóôåß. ¼ìùò ãéá ðñþôç öïñÜ åäþ êáé ðÜñá ðïëëÜ ÷ñüíéá èá âñßóêåé ìðñïóôÜ ôçò ëáúêÝò äõíÜìåéò ðïõ èá Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá ðñïâÜëëïõí áðïôåëåóìáôéêÞ áíôßóôáóç. ËÝìå ôç äõíáôüôçôá ãéáôß áí ï ðñþôïò üñïò íßêçò ó´ Ýíá áãþíá åßíáé ç ðßóôç üôé ç íßêç åßíáé åöéêôÞ, ïé åðüìåíïé åßíáé íá îÝñåé êáíåßò ôï äñüìï êáé íá Ý÷åé ôá êáôÜëëçëá ðïëéôéêÜ êáé ïñãáíùôéêÜ åñãáëåßá ãéá íá öôÜóåé óôï ôÝñìá ôïõ. ¼ëá áõôÜ ìÝíïõí íá ïéêïäïìçèïýí. Ç ÁñéóôåñÜ ðáãêïóìßùò êáé ïé óõíäéêáëéóôéêÝò çãåóßåò óõíáéóèÜíïíôáé ôçí áëëáãÞ óôç äéÜèåóç ôïõ êüóìïõ êáé ðñïóðáèïýí íá áíôáðïêñéèïýí. ¼ìùò, ðáñ´ üëç

ôçí åðéññïÞ ôïõ êéíÞìáôïò åíÜíôéá óôç íåïöéëåëåýèåñç ðáãêïóìéïðïßçóç, ç ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé üôé ç åðßóçìç ÁñéóôåñÜ äåí Ý÷åé áíáêÜìøåé áðü ôç âáèýôáôç ðñïóáñìïãÞ ôçò óôçí áãïñÜ ôçí ðñïçãïýìåíç 15åôßá. Êé áí áõôü åßíáé ôï ðñþôï åìðüäéï, ôï äåýôåñï êáé âáèýôåñï åßíáé üôé ç åðßóçìç áñéóôåñÜ êáé ïé óõíäéêáëéóôéêÝò çãåóßåò äéáôçñïýí óôï áêÝñáéï ôçí ÜðïøÞ ôïõò üôé ç êïéíùíßá áëëÜæåé ìÝóá áðü ôïõò èåóìïýò ôïõ áóôéêïý êñÜôïõò, ìå åêëïãÝò êáé «ðñïïäåõôéêÝò ðëåéïøçößåò» óôï êïéíïâïýëéï êáé ü÷é ìå ìáæéêïýò áãþíåò êáé åðáíáóôáôéêÞ áíáôñïðÞ. Ôá áóôéêÜ êñÜôç üìùò åßíáé óõóôáôéêü óôïé÷åßï ôçò íåïöéëåëåýèåñçò ðáãêïóìéïðïßçóçò (ðïõ åðß ôçò ïõóßáò äåí èá õðÞñ÷å áí áõôÜ äåí ôçí åðÝâáëëáí) êáé ç áõôáðÜôç üôé ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá íá ôçí åëÝãîïõí, ãéá íá ôç ìåôáññõèìßóïõí Þ ãéá íá ôçí åîáíèñùðßóïõí âÜæåé ôïí áãþíá ôùí ëáúêþí óôñùìÜôùí óå ëÜèïò âÜóç. ¢ñá, åíþ åßíáé óáöÝò üôé èá õðÜñîåé êÜðïéá áíÜêáìøç ôçò êïéíïâïõëåõôéêÞò áñéóôåñÜò ìÝóá óôï íÝï êëßìá êáé üôé áõôÞ èá åßíáé êáëïäå÷ïýìåíç ãéáôß èá áíïßîåé ðåñéóóüôåñï ç óõæÞôçóç ãéá ôï ðþò áëëÜæåé ç êïéíùíßá, äåí Ý÷ïõìå íá ðåñéìÝíïõìå ôßðïôá áðü åêåß. Èá åßíáé ìéá áíÜêáìøç ðïõ èá åßíáé ðïëý åðéöáíåéáêÞ ãéáôß äåí èá ìðïñÝóåé íá óôáìáôÞóåé óôï åëÜ÷éóôï ôçí åðßèåóç ôùí áñ÷ïõóþí ôÜîåùí. ÊáôÜ óõíÝðåéá, åíþ èá îáíáöïõíôþóïõí óå Ýíá âáèìü ïé ñåöïñìéóôéêÝò áõôáðÜôåò (êÜôé êáëýôåñï áðü ôçí êáôÜóôáóç üðïõ ç õðïôáãÞ óôçí áãïñÜ öáéíüôáí ùò ôï ìüíï åöéêôü) áõôÝò èá åßíáé êáé äåéëÝò (ðïéï ñåöïñìéóôéêü êüììá õðüó÷åôáé óÞìåñá ôéò 100 åèíéêïðïéÞóåéò ðïõ Ýêáíå ç êõâÝñíçóç ÌéôåñÜí ôï 1981, ðïéï ñåöïñìéóôéêü êüììá õðüó÷åôáé üôé èá áíáôñÝøåé üëåò ôéò éäéùôéêïðïéÞóåéò ðïõ Ý÷ïõí ãßíåé áðü ôç äåêáåôßá ôïõ ´80;) êáé äåí èá ìðïñïýí íá ñéæþóïõí ãéáôß äåí èá Ý÷ïõí êáìéÜ õëéêÞ âÜóç. Ïé Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò äåí èá äþóïõí ôßðïôá åèåëïíôéêÜ. Ç ðñáãìáôéêÞ ðïëéôéêÞ ëýóç ìðïñåß íá Ýñèåé ìüíï áðü ôéò äõíÜìåéò ôçò åðáíáóôáôéêÞò áñéóôåñÜò. Óå ðáãêüóìéï åðßðåäï åßíáé ðÜñá ðïëý ìéêñÝò êáé Ý÷ïõí ïñáôÜ åðÜíù ôïõò ôá óçìÜäéá êáé ôùí äåêáåôéþí ôçò ðåñéèùñéïðïßçóçò áðü ôï óôáëéíéóìü êáé ôç óïóéáëäçìïêñáÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

5

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:01

Page 6

ôßá áëëÜ êáé ôçò Þôôáò ôçò ÁñéóôåñÜò üôáí åðéêñÜôçóå ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò. ¼ìùò, ôåëéêÜ, óôçí êëßìáêá ãéá ôçí ïðïßá ìéëÜìå, üëá áõôÜ Ý÷ïõí ìéêñÞ óçìáóßá. Ôá ÷ñüíéá ìåôÜ ôï åðáíáóôáôéêü êýìá ôïõ 1917-23, ç åðéêñÜôçóç ôïõ óôáëéíéóìïý ðÜãùóå ôçí ðñïïðôéêÞ ôçò êïéíùíéêÞò áëëáãÞò ó’ Ýíá öñéêôü ìïíôÝëï. Äåí õðÞñ÷å ï «ìïíüäñïìïò ôçò áãïñÜò» ðïõ ãíùñßóáìå ìåôÜ ôï 1989 áëëÜ õðÞñ÷å ç áíáãêáóôéêÞ åðéëïãÞ «ÏõÜóéãêôïí Þ Ìüó÷á». ÐáñÜ ôçí áìöéóâÞôçóç áõôïý ôïõ äéëÞììáôïò óôá ÷ñüíéá ôùí åñãáôéêþí åîåãÝñóåùí êáé åêñÞîåùí ôçò ðåñéüäïõ 1968-1976, ç ðïëéôéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé üôé áõôÞ ç áíáãêáóôéêÞ åðéëïãÞ ðáñÝìåéíå æùíôáíÞ ùò ôï 1989. Áðü ôçí ðôþóç ôïõ Ôåß÷ïõò Ýùò ôþñá êáíåíüò åßäïõò áëëáãÞ äåí öáéíüôáí åöéêôÞ. Ôþñá ãéá ðñþôç öïñÜ, ìðïñïýìå íá ðïýìå ìå óéãïõñéÜ, üôé, ìå äåäïìÝíç ôçí êáôÜññåõóç ôïõ óôáëéíéóìïý, êáé Ý÷ïíôáò öôÜóåé åðéôÝëïõò óôï ôÝëïò ôïõ «ôÝëïõò ôçò éóôïñßáò», áíïßãåé ìéá ðåñßïäïò áðåñéüñéóôùí äõíáôïôÞôùí ãé’ áõôïýò ðïõ óõíå÷ßæïõí óôçí ðáñÜäïóç åðáíáóôáôéêþí îåóçêùìþí ðïõ îåêßíçóáí ìå ôïí Ïêôþâñç ôïõ 1917.

ÓõíÝäñéï ôïõ Êüììáôïò ÅõñùðáúêÞò ÁñéóôåñÜò Óôéò 29 êáé 30 Ïêôþâñç Ýãéíå óôçí ÁèÞíá ôï 1ï óõíÝäñéï ôïõ Êüììáôïò ÅõñùðáúêÞò ÁñéóôåñÜò (ÊÅÁ). Ôï óõíÝäñéï ôïõ Åõñùðáúêïý Áñéóôåñïý Êüììáôïò áðü ôçí Üðïøç ôçò óõììåôï÷Þò Þôáí åðéôõ÷çìÝíï: äßðëá óôçí ÊïììïõíéóôéêÞ Åðáíßäñõóç (Éôáëßá), ôï ÊÊ Ãáëëßáò, ôï PDS êáé ôï íÝï Áñéóôåñü Êüììá (Ãåñìáíßá) êáé ôïí Óõíáóðéóìü, ðïõ áðïôÝëåóáí ôïí «êïñìü» ôïõ óõíåäñßïõ, óõãêåíôñþèçêáí ôá ðåñéóóüôåñá åõñùðáúêÜ êüììáôá ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôïí «êïììïõíéóôéêïãåíÞ» ÷þñï, áëëÜ êáé êÜðïéá áðü ôá êüììáôá ôçò áíôéêáðéôáëéóôéêÞò ÁñéóôåñÜò: Ìðëüêï ôçò ÁñéóôåñÜò (Ðïñôïãáëßá), ÊïêêéíïðñÜóéíç ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

6

Óõììá÷ßá (Äáíßá), Respect (Áããëßá). Ôï ÊÅÁ ðñáãìáôïðïßçóå ôï óõíÝäñéü ôïõ ìÝóá óôéò ðïëéôéêÝò óõíèÞêåò ôéò ïðïßåò äéáìüñöùóáí ôï ãáëëéêü êáé ïëëáíäéêü «ü÷é» óôï Åõñùóýíôáãìá, ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí åêëïãþí óôç Ãåñìáíßá, áëëÜ êáé ç ðñïóìïíÞ ôçò Þôôáò ôïõ Ìðåñëïõóêüíé óôçí Éôáëßá. Ðñüêåéôáé ãéá óõíèÞêåò åîáéñåôéêÜ áíôéöáôéêÝò. ÕðÜñ÷åé ôï óôïé÷åßï ôçò åëðßäáò, ôçò êëéìÜêùóçò ôçò áíôßóôáóçò, ôçò áðåëåõèÝñùóçò ìåãÜëùí äõíÜìåùí ãéá ôçí ÁñéóôåñÜ. ÕðÜñ÷åé üìùò êáé ôï óôïé÷åßï ôùí ìåãÜëùí ðïëéôéêþí ðéÝóåùí, ç áíÜãêç áíÜäåéîçò åíüò ðñïóáíáôïëéóìïý ðïõ èá åðéôñÝðåé óôï äéåèíÝò êßíçìá êáé ôçí ÁñéóôåñÜ íá óõíå÷ßóïõí ôçí áíïäéêÞ ðïñåßá, äéåêäéêþíôáò íßêåò. Óå ôÝôïéåò óõíèÞêåò, êáèïñéóôéêüò ðáñÜãïíôáò ãéá ôçí ÁñéóôåñÜ åßíáé ôï æÞôçìá ôçò óôñáôçãéêÞò êáé ç óõãêåêñéìåíïðïßçóÞ ôçò óå ðïëéôéêÞ ôáêôéêÞ. Äõóôõ÷þò, óå áõôü ôï åðßðåäï ïé èÝóåéò áõôïý ôïõ óõíåäñßïõ, áëëÜ êáé ôïõ ôåëéêïý ÌáíéöÝóôïõ áðïôåëïýí ìéá óçìáíôéêÞ õðï÷þñçóç áðü ôá âÞìáôá ðïõ ôá êüììáôá ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôï ÊÅÁ åß÷áí êÜíåé êáôÜ ôçí ðåñßïäï áðü ôç ÃÝíïâá ùò ôç Öëùñåíôßá. Äåí åßíáé ôõ÷áßï üôé áêüìá êáé óôçí Ðà ôïõ Óõíáóðéóìïý, ðïõ ïñãÜíùóå ùò ïéêïäåóðüôçò ôï 1ï ÓõíÝäñéï ôïõ ÊÅÁ, åêöñÜóôçêáí áíôéññÞóåéò êáé ôñïðïëïãßåò áñéóôåñÞò êñéôéêÞò óôéò èÝóåéò. Ïýôå åßíáé ôõ÷áßï üôé ùò ðéï èåñìüò õðïóôçñéêôÞò ôùí èÝóåùí áíáäåß÷èçêå ç äåîéÜ ðôÝñõãá ôïõ Óõíáóðéóìïý. Ç ðïëéôéêÞ ðïõ åéóçãåßôáé ôï êåßìåíï áõôü óå êñßóéìåò åðéëïãÝò åðéóôñÝöåé óôç óôñáôçãéêÞ ôçò ÊåíôñïáñéóôåñÜò.

Ðïéá ðñïïðôéêÞ ãéá ôçí ÅõñùðáúêÞ ÁñéóôåñÜ; Ìå ôï óýíèçìá ôïõ ãáëëéêïý ÌÜç «Äåí åßíáé ðáñÜ ìüíï ç áñ÷Þ» äéáêüóìçóå ôçí åëëçíéêÞ ìåôÜöñáóç ôùí èÝóåùí ç ïñãáíùôéêÞ åðéôñïðÞ ôïõ 1ïõ óõíåäñßïõ ôïõ ÊÅÁ. Äõóôõ÷þò, ôï ðåñéå÷üìåíï êéíåßôáé óôçí áíôßóôñïöç êáôåýèõíóç áðü áõôÞ ðïõ åéóçãïýíôáí ïé äéáäçëùôÝò êáé ïé áðåñãïß üëçò ôçò ðñïçãïýìåíçò ðåñéüäïõ. Áíôßóôáóç óôïí ðüëåìï êáé óôïí éìðåñéáëéóìü; Óôï 1ï êåöÜëáéï ôçò äéáêÞñõîçò ôï ÊÅÁ êáôáðéÜíåôáé ìå ôá êñßóéìá èÝìáôá ðïõ Ý-

èåóå ôï áíôéðïëåìéêü êßíçìá. ¼ìùò ïé èÝóåéò õéïèåôïýí ôçí ôáêôéêÞ ôùí ßóùí áðïóôÜóåùí áíÜìåóá óôïí éìðåñéáëéóìü êáé ôçí ôñïìïêñáôßá: «ÐñÝðåé íá êáôáðïëåìÞóïõìå ôï Üëëï ðñüóùðï ôïõ ðïëÝìïõ, ôçí ôñïìïêñáôßá». ÁõôÞ ç óõíôçñçôéêÞ ôïðïèÝôçóç áíïßãåé ôï äñüìï áêüìá êáé óôçí áðïäï÷Þ ôùí éìðåñéáëéóôéêþí åðåìâÜóåùí, áí áõôÝò ãßíïíôáé õðü ôçí áéãßäá ôïõ ÏÇÅ: «Ç ÅÅ ðñÝðåé íá ðáßîåé êýñéï ñüëï óôç ìåôáññýèìéóç êáé åíßó÷õóç ôùí äéåèíþí ïñãáíéóìþí, îåêéíþíôáò áðü ôá ÇíùìÝíá ¸èíç, ãéá íá åãêáèéäñõèåß Ýíáò íÝïò äéåèíÞò óõó÷åôéóìüò óå ðáãêüóìéá êëßìáôá». Ó÷åôéêÜ ìå ôçí Ðáëáéóôßíç, ôï ÊÅÁ ôÜóóåôáé «õðÝñ åíüò âéþóéìïõ êáé êõñßáñ÷ïõ ðáëáéóôéíéáêïý êñÜôïõò óå ìéá êáôÜóôáóç åããõçìÝíçò áóöÜëåéáò ðïõ èá ìïéñÜæåôáé ìå ôï ÉóñáÞë (;), óôç âÜóç ôùí øçöéóìÜôùí ôïõ ÏÇÅ êáé ôïõ ïäéêïý ÷Üñôç (!)». Åßíáé ðñïöáíÞò ç áðüóôáóç áðü ôï óýíèçìá «íßêç óôçí ÉíôéöÜíôá» ðïõ óõãêëüíéæå ôïõò äéáäçëùôÝò óôéò 15 ôïõ ÖëåâÜñç. Ôï ÊÅÁ õéïèåôåß ôçí éäÝá ìåôáôñïðÞò ôçò ÅÅ óå Ýíáí «áíåîÜñôçôï» ðüëï óôïí áíôáãùíéóìü ìå ôéò ÇÐÁ: «Ï ñüëïò ôçò ÅÅ Þôáí áâÝâáéïò êáé áíôéöáôéêüò (!) ëüãù ôçò áíéêáíüôçôÜò ôçò íá Ý÷åé áõôüíïìï ó÷Ýäéï áðÝíáíôé óôï õðÜñ÷ïí ó÷Ýäéï ôçò áìåñéêáíéêÞò çãåìïíßáò. Ç ÅõñùðáúêÞ ÁñéóôåñÜ õðïóôçñßæåé ìéá êïéíÞ åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ êáé ðïëéôéêÞ áóöáëåßáò (!) ôçò ÅÅ». Óå áõôü ôï ðëáßóéï, ç êñéôéêÞ óôïí åõñùìéëéôáñéóìü êáé óôïí åõñùóôñáôü õðïâáèìßæåôáé óå êñéôéêÞ «Ýëëåéøçò áíåîáñôçóßáò» áðÝíáíôé óôéò ÇÐÁ êáé ôï ÍÁÔÏ. Ïé èÝóåéò áõôÝò äçìéïõñãïýí óïâáñÜ åñùôÞìáôá ãéá ôçí åéëéêñßíåéá ôçò áíáöïñÜò óôá óùóôÜ –êáôÜ ôá Üëëá– áéôÞìáôá, üðùò ç ìåßùóç ôùí ðïëåìéêþí äáðáíþí, ôï êëåßóéìï ôùí âÜóåùí ê.ëð. Ãéá íá åßìáóôå åéëéêñéíåßò, Ýíáò éó÷õñüò åõñùóôñáôüò, áíåîÜñôçôïò áðü ôï ÍÁÔÏ, ìðïñåß íá áíáðôõ÷èåß ìüíï ìå ñáãäáßá áýîçóç ôùí ðïëåìéêþí äáðáíþí. Áíôßóôáóç óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü; Ôï ôìÞìá ôùí èÝóåùí ãéá ôï «Üëëï ïéêïíïìéêü ìïíôÝëï, ãéá ìéá êïéíùíéêÞ Åõñþðç» åßíáé áðßóôåõôá öôù÷ü. ÁðïõóéÜæïõí üëá ôá óõãêåêñéìÝíá áéôÞìáôá ðïõ Ý÷ïõí áíáäåé÷èåß óôéò áðåñãßåò êáé ôéò åñãáôéêÝò äéáäçëþóåéò, ìå óá-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:01

öÞ êáé äåóìåõôéêü ôñüðï. ¸ôóé äåí öáßíåôáé ðïõèåíÜ áí ôï ÊÅÁ åßíáé åíÜíôéá óôéò éäéùôéêïðïéÞóåéò ãéá ôï 35ùñï, ãéá ðëÞñç êáé óôáèåñÞ áðáó÷üëçóç, ãéá ïõóéáóôéêÝò áõîÞóåéò óôïõò ìéóèïýò, ãéá ìáæéêÝò ðñïóëÞøåéò óôï äçìüóéï ôïìÝá ê.ëð. Áíôßèåôá, ôï êåßìåíï âñßèåé áðü ãåíéêüôçôåò, ôïõ ôýðïõ «ðñÝðåé íá ïéêïäïìçèåß Ýíáò åõñùðáúêüò äçìüóéïò ÷þñïò, âáóéóìÝíïò óå ìéá íÝá êïéíùíéêÞ äçìïêñáôéêÞ äÝóìåõóç…» ðïõ ìðïñïýí íá äéáâáóôïýí ìå ðïëëïýò ôñüðïõò. Ðáñ´ üëá áõôÜ äåí ëåßðïõí ïé åêðëÞîåéò. Ôï ÊÅÁ äçëþíåé õðÝñ ôçò óôñáôçãéêÞò ôçò Ëéóáâüíáò, óçìåéþíïíôáò üôé «ç áíôßèåóç ôçò ÅõñùðáúêÞò ÁñéóôåñÜò äåí åßíáé ôüóï åíÜíôéá óôïõò äéáêçñõãìÝíïõò óôü÷ïõò ôçò óôñáôçãéêÞò ôçò Ëéóáâüíáò, áëëÜ óôçí õðïôáãÞ ôïõò óôçí ðïëéôéêÞ ôïõ êáðéôáëéóôéêïý áíôáãùíéóìïý»… ÆçôÜåé «Ýíáí åíôåëþò íÝï ñüëï (;) ãéá ôçí ÅõñùðáúêÞ ÊåíôñéêÞ ÔñÜðåæá (!)», áëëÜ åðßóçò ôçí ôñïðïðïßçóç ôïõ Óõìöþíïõ Óôáèåñüôçôáò «ìå ôçí åéóáãùãÞ êïéíùíéêþí êñéôçñßùí, êñéôçñßùí áðáó÷üëçóçò êáé ïéêïëïãéêþí êñéôçñßùí» (!). Åíôýðùóç ìáò ðñïêÜëåóå ç èÝóç ãéá ôï Áóöáëéóôéêü: «Ç åðéóôñïöÞ óå ðáëéïýò ôñüðïõò êïéíùíéêÞò áóöÜëéóçò äåí åßíáé äõíáôÞ. Ïé íÝåò êáé ñéæïóðáóôéêÝò áðáéôÞóåéò ÷ñåéÜæïíôáé åíáëëáêôéêÝò ðïëéôéêÝò». Ôé åííïåß ôï ÊÅÁ üôáí äçëþíåé ôï ôÝëïò «ôùí ðáëéþí ôñüðùí áóöÜëéóçò»; Ðüóï áðÝ÷ïõí ïé «åíáëëáêôéêÝò ðïëéôéêÝò» áðü ôá ìéêôÜ óõóôÞìáôá (äçìüóéïõ-éäéùôéêïý) ðïõ ðñïôåßíïõí ïé íåïöéëåëåýèåñïé; ¸íá Üëëï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò «ìåôñéïðÜèåéáò» ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ç èÝóç ãéá ôéò åñãáóéáêÝò ó÷Ýóåéò: «Áíôß ãéá ôïí áíôáãùíéóìü ìÝóù ôçò ìåßùóçò ôïõ êüóôïõò åñãáóßáò, åìåßò èÝëïõìå ôçí ðáãêüóìéá åöáñìïãÞ ôùí äéåèíþí êáíïíéóìþí ãéá åíåñãÜ åñãáóéáêÜ äéêáéþìáôá – ôïõò ïéêïõìåíéêïýò êáíüíåò ôùí ÓõìâÜóåùí ôçò Äéåèíïýò ÏñãÜíùóçò Åñãáóßáò…». Èá ðåñßìåíå êáíåßò üôé ç áíôßèåóç óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü èá Þôáíå ôï «äõíáôü ÷áñôß» ôùí èÝóåùí ôïõ ÊÅÁ. Äõóôõ÷þò ç êáôåýèõíóç åíüò ÷ëïìïý êáé ãåíéêüëïãïõ åõñùêåúíóéáíéóìïý ìÝíåé ðßóù áðü ôéò êáôáêôÞóåéò êáé êõñßùò ôéò áíÜãêåò ôùí åñãáôéêþí áãþíùí ôçò åðï÷Þò, ìÝíåé ðßóù áêüìá êáé áðü

Page 7

Ýíá (ìåéïøçöéêü, áëëÜ õðáñêôü) óôñþìá óïóéáëäçìïêñáôþí óõíäéêáëéóôþí ðïõ õðïóôçñßæïõí ðëÝïí äçìüóéá ôçí áíÜãêç áíáôñïðÞò ôùí áðïöÜóåùí ôçò Ëéóáâüíáò, ôçí áíÜãêç êáôÜñãçóçò ôïõ óõìöþíïõ óôáèåñüôçôáò êáé ôçò ÅõñùðáúêÞò ÊåíôñéêÞò ÔñÜðåæáò, ðïõ Ý÷ïõí îåðåñÜóåé ôçí áõôáðÜôç üôé üëïé áõôïß ïé äéáâüçôïé «ðõëþíåò» ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý åßíáé äõíáôüí íá ìåôáññõèìéóôïýí ðñïò üöåëïò ôùí åñãáæïìÝíùí. ÑéæïóðáóôéêÞ óõììåôï÷éêÞ äçìïêñáôßá; Óôéò 20 óåëßäåò ôçò éäñõôéêÞò äéáêÞñõîçò ôïõ ÊÅÁ áðïõóéÜæåé êÜèå áíáöïñÜ áêüìá êáé óôç ëÝîç «óïóéáëéóìüò». Ãéá íá êáëõöèåß ôï êåíü ðïõ äçìéïõñãåß ç åãêáôÜëåéøç áõôÞò ôçò éóôïñéêÞò óôñáôçãéêÞò åðéëïãÞò ôçò ÁñéóôåñÜò, ôï ÊÅÁ åðéëÝãåé ôï íÝï ìïíôåëÜêé ðïõ êõêëïöïñåß ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá óôçí áãïñÜ éäåþí: «ïõóéáóôéêÞ ðñïûðüèåóç ãéá ìéá Üëëç Åõñþðç åßíáé ç ïéêïäüìçóç ìéáò óõììåôï÷éêÞò äçìïêñáôßáò». Ç ãåéôíßáóç ìå ôéò áíáöïñÝò ôïõ Ã. ÐáðáíäñÝïõ êáé ôùí äéåèíþí ößëùí ôïõ äåí åßíáé ìüíï öñáóôéêÞ. Ùò ðñþôç åðéëïãÞ ãéá ôéò óõììá÷ßåò ôïõ ÊÅÁ áíáêçñýóóåôáé «ç óõíåñãáóßá áíÜìåóá óå üëïõò üóïé õðïóôÞñéîáí ôï ü÷é óôç ÓõíôáãìáôéêÞ ÓõíèÞêç ôçò ÅÅ êáé üëïõò üóïé õðïóôÞñéîáí Ýíá “êñéôéêü íáé”». Ùò óôü÷ïò ôçò óõììá÷ßáò ïñßæåôáé ôï «íá áíáëÜâåé ôçí åõèýíç íá äéáìïñöþóåé ôï ó÷Ýäéï åíüò êåéìÝíïõ èåìåëéùäþí äéêáéùìÜôùí (ó.ó. íÝï åõñùóýíôáãìá) ðïõ èá ìðïñÝóåé óôç óõíÝ÷åéá íá ôåèåß óå äçìïøÞöéóìá». Óôçí êáôåýèõíóç áõôÞ, ôï ÊÅÁ äçëþíåé åõèáñóþò üôé «õðïóôçñßæïõìå ôç äéåýñõíóç ôçò ÅÅ êáé ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò Åõñþðçò». Ç äéåýñõíóç ôçò ÅÅ äåí Ýãéíå ìå õðïèåôéêïýò üñïõò «óõììåôï÷éêÞò äçìïêñáôßáò». ÕðÞñîå ùò ìéá íåïöéëåëåýèåñç ëáßëáðá ðñïò ôéò íÝåò ÷þñåò êáé óôç óõíÝ÷åéá ùò Ýíôáóç ôçò íåïöéëåëåýèåñçò åðßèåóçò óôá âáóéêÜ åñãáôéêÜ êáé êïéíùíéêÜ äéêáéþìáôá ôùí «ðáëéþí» ÷ùñþí. Óôï Ýäáöïò ôçò åìðåéñßáò ôùí ôåëåõôáßùí ÷ñüíùí äåí õðÜñ÷åé êáíÝíá ðåñéèþñéï ãéá ôçí ÁñéóôåñÜ íá äçëþíåé üôé «õðïóôçñßæåé ôç äéåýñõíóç ôçò ÅÅ». ÔÝôïéåò èÝóåéò äçìéïõñãïýí óïâáñÜ åñùôÞìáôá ãéá ôçí åéëéêñßíåéá Üëëùí äéáêçñýîåùí, üðùò ð.÷. ç áíôßèåóç

óôçí Ïäçãßá ÌðïëêåóôÜéí, áöïý äåí ìðïñåß íá åßíáé êÜðïéïò õðÝñ ôçò äéåýñõíóçò êáé -ôáõôü÷ñïíáêáôÜ ôùí âáóéêþí åñãáëåßùí ìå ôá ïðïßá áõôÞ õëïðïéåßôáé… Ïé ó. ôïõ ÊÅÁ éó÷õñßæïíôáé üôé åðéëÝãïõí ùò «éäñõôéêü» ÷áñáêôçñéóôéêü ôï äéåèíéóìü, üôé óôñáôåýïíôáé óôç äñÜóç «ãéá ìéá Üëëç Åõñþðç». Ìüíï ðïõ ùò Åõñþðç åííïïýí ôçí ÅÅ. Êáé ùò áëëáãÞ, åííïïýí ôçí ðñïóðÜèåéá «äçìïêñáôéêÞò ìåôáññýèìéóçò» ôïõ ïéêïäïìÞìáôïò ðïõ ÷ôßóôçêå áðü ôïõò âéïìÞ÷áíïõò êáé ôïõò ôñáðåæßôåò. Ç ðïëéôéêÞ áõôÞ ìðïñåß íá êáôáëÞîåé ùò ïõôïðéêü áäéÝîïäï, íá óõíôñéâåß êÜôù áðü ôç äéáðßóôùóç üôé óÞìåñá äåí õðÜñ÷åé êáíÝíá ôìÞìá ôçò êõñßáñ÷çò ôÜîçò ðñüèõìï íá «óõíïìéëÞóåé» ìå ôï ÊÅÁ (êáé ìå üðïéïí Üëëïí…) ìå èÝìá ôç «äçìïêñáôéêÞ ìåôáññýèìéóç» ôïõ óõìöþíïõ óôáèåñüôçôáò, ôçò óôñáôçãéêÞò ôçò Ëéóáâüíáò, ôçò ÅõñùðáúêÞò ÊåíôñéêÞò ÔñÜðåæáò ê.ëð. Ç ðïëéôéêÞ áõôÞ, ìÝóá áðü ôéò äéáäéêáóßåò ôïõ Åõñùðáúêïý Êïéíùíéêïý Öüñïõì èá Ýñèåé êáé ìÝóá óôï íÝï äéåèíÝò êßíçìá. Êáé èá ðñÝðåé íá áðáíôçèåß. Ìå áíïé÷ôÞ, äçìïêñáôéêÞ êáé êõñßùò åéëéêñéíÞ áíôéðáñÜèåóç. Ãéáôß áðïôåëåß êáôåýèõíóç éäåïëïãéêÞò êáé ðïëéôéêÞò õðï÷þñçóçò. Ôï ôåëéêü ìáíéöÝóôï: Åßíáé ëýóç ï «áñéóôåñüò åõñùðáúóìüò»; Ç óõãêõñßá áíôáíáêëÜóôçêå óôï óõíÝäñéï: ãéá ðñþôç öïñÜ ìåôÜ ôï ´89 ï ÷þñïò áõôüò ôñáãïýäçóå îáíÜ ôç ÄéåèíÞ, åíþ óôéò èÝóåéò åíÜíôéá óôéò éäéùôéêïðïéÞóåéò êáé ãéá ôç íïìéìïðïßçóç ôùí ìåôáíáóôþí åßíáé öáíåñÞ ç åðéññïÞ ôùí ìåãÜëùí áãþíùí ðïõ óõãêëïíßæïõí ôçí Åõñþðç. ¼ìùò åäþ óôáìáôïýí ôá êáëÜ íÝá. ¼ðùò äÞëùóå óôç óõíÝíôåõîÞ ôïõ óôçí «ÁõãÞ» ï åêðñüóùðïò ôïõ Áñéóôåñïý Ìðëïê, óôñáôçãéêÞ ôïõ ÊÅÁ åßíáé ï «áñéóôåñüò åõñùðáúóìüò». Ôï óýíèçìá «ìéá Üëëç Åõñþðç åßíáé åöéêôÞ» óõãêåêñéìåíïðïéåßôáé ìå ôç äéåêäßêçóç ìéáò äçìïêñáôéêÞò ìåôáññýèìéóçò ôçò ÅÅ. Ç óôñáôçãéêÞ áõôÞ õðï÷ùñåß áêüìá êáé áðü ôï óôü÷ï ìéáò óõíåðïýò áíôéíåïöéëåëåýèåñçò ðïëéôéêÞò. Äåí åßíáé ôõ÷áßï üôé áðü ôï ìáíéöÝóôï ôçò ÁèÞíáò áðïõóéÜæåé ç äåóìåõôéêÞ áíáöïñÜ óôá âáóéêÜ áéôÞìáôá ðïõ Ý÷åé áíáäåßîåé ç åñãáôéêÞ áíôßóôáóç. ÁíôßèåÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

7

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:01

Page 8

ôá ðáñåéóöñÝïõí óôü÷ïé, üðùò ç ìåôáññýèìéóç ôïõ ñüëïõ ôçò ÅõñùðáúêÞò ÊåíôñéêÞò ÔñÜðåæáò, ï åðáíáðñïóáíáôïëéóìüò ôùí ðñïûðïëïãéóìþí ôçò Êïìéóéüí, ôá ðñïãñÜììáôá êáôÜñôéóçò - åðáíáêáôÜñôéóçò ê.ëð. Óôï æÞôçìá ôçò áíôßóôáóçò óôïí ðüëåìï êáé ôïí éìðåñéáëéóìü, ïé èÝóåéò ôïõ ÅÁÊ äåí åßíáé êáëýôåñåò. Õéïèåôåßôáé ôï óùóôü óýíèçìá ãéá áðï÷þñçóç ôïõ óôñáôïý êáôï÷Þò áðü ôï ÉñÜê, áëëÜ õðïíïìåýåôáé áðü ôéò áõôáðÜôåò ãéá ôï ñüëï ôïõ ÏÇÅ. Äåí åßíáé ôõ÷áßï üôé ëßãåò çìÝñåò ðñéí, ï Ðñüíôé äÞëùíå üôé ôá éôáëéêÜ óôñáôåýìáôá èá áðï÷ùñÞóïõí áðü ôï ÉñÜê, åêôüò áí ìåßíïõí õðü ôçí áéãßäá ôïõ ÏÇÅ. Ç èÝóç ãéá ôçí Ðáëáéóôßíç (åõñùðáúêÞ ðïëéôéêÞ óôï ðëáßóéï ôïõ Ïäéêïý ×Üñôç). ÁðÝ÷åé ðïëý áðü ôï óýíèçìá «íßêç óôçí ÉíôéöÜíôá» ðïõ óõãêëïíßæåé ôéò äéáäçëþóåéò ðáãêüóìéá. Ôï ÊÅÁ õðïóôçñßæåé ôçí éäÝá ìéáò «ÅÅ - áõôüíïìïõ ðüëïõ áðÝíáíôé óôéò ÇÐÁ». Ç éäÝá áõôÞ óõóêïôßæåé ôçí ðñáãìáôéêüôçôá üôé Ýíáò ôÝôïéïò «ðüëïò» èá åßíáé éìðåñéáëéóôéêüò êáé üôé ìðïñåß íá ïéêïäïìçèåß ìüíï óôç âÜóç ôçò íåïöéëåëåýèåñçò ðïëéôêÞò. Ôï ìáíéöÝóôï ôçò ÁèÞíáò, êáèüëïõ ôõ÷áßá, äåí ëÝåé ëÝîç ãéá ôéò åõèýíåò ôçò óïóéáëäçìïêñáôßáò. Óôç Ãáëëßá, ôï ÊÊÅ åñãÜæåôáé ãéá ìéá íÝá ðñïåäñéêÞ ðëåéïøçößá ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ôçí «áñéóôåñÞ» ðôÝñõãá ôïõ Óïóéáëéóôéêïý Êüììáôïò. Óôç Ãåñìáíßá, ïé ËáöïíôÝí êáé Ìðßóôé äåí Ý÷ïõí äåóìåõôåß ãéá ôéò ðñïïðôéêÝò óõììá÷éþí ìå ôï SPD. Óôçí Éôáëßá, ï ÖÜïõóôï Ìðåñôéíüôé (ðïõ åðáíåîåëÝãç «äéÜ âïÞò» ùò ðñüåäñïò ôïõ ÊÅÁ) ïäçãåß ôçí êïììïõíéóôéêÞ åðáíßäñõóç óôç óõììåôï÷Þ óå ìéá êåíôñïáñéóôåñÞ êõâÝñíçóç õðü ôïí ÑïìÜíï Ðñüíôé, ðïõ ôçí ðåñáóìÝíç åâäïìÜäá äÞëùóå üôé èåùñåß ôçí ïäçãßá ÌðïëêåóôÜéí «óùóôÞ êáé åîéóïññïðçìÝíç». Ç áðüññéøç ôçò êåíôñïáñéóôåñÞò óôñáôçãéêÞò, ðïõ óôï ôåëåõôáßï óõíÝäñéï ôïõ ÓÕÍ åðéôåý÷èçêå ìå ìåãÜëç ðëåéïøçößá, åßíáé Ýíá êáõôü æÞôçìá áíïé÷ôü ãéá ôï ÅÁÊ. Óôï óõíÝäñéï ôçò ÁèÞíáò êÜðïéåò áðü ôéò ïñãáíþóåéò êáé êüììáôá ôçò åõñùðáúêÞò áíôéêáðéôáëéóôéêÞò ÁñéóôåñÜò óõíäÝèçêáí ìå ôï ÊÅÁ (ç èÝóç ôïõ «êüììáôïò-ðáñáôçñçôÞ» åßíáé âáèìüò ïñãáíùôéêÞò óýíäåóçò ìå âÜóç ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

8

ôç óõìöùíßá ôçò Ñþìçò). Ìüíï ç ãáëëéêÞ LCR áðÝöõãå áõôü ôï áìöéëåãüìåíï âÞìá. Ôï ÷åéñüôåñï åßíáé üôé óõììåôåß÷áí óôï óõíÝäñéï ôçò ÁèÞíáò ÷ùñßò íá äþóïõí ðïëéôéêÞ ìÜ÷ç, ÷ùñßò íá áíáäåßîïõí ôá æçôÞìáôá ðïõ óõãêñïôïýí ôç äéáöïñåôéêÞ ôáêôéêÞ ôçò åðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò ìÝóá óôï êßíçìá. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé ï Êñéò ÌðÜìðåñé (óôÝëå÷ïò ôïõ SWP, áäåëöÞò ïñãÜíùóçò ôïõ ÓÅÊ óôç Âñåôáíßá), Ýäùóå óôï ó÷åôéêü Üñèñï ôïõ ôïí ôßôëï «Ôï óõíÝäñéï ôïõ Áñéóôåñïý Êüììáôïò: Ýíá èåôéêü âÞìá». Ðñüêåéôáé ãéá óáöÞ õðï÷þñçóç. Óôç Öëùñåíôßá, ëßãá ÷ñüíéá ðñéí, ï Ìðåñôéíüôé äéáêÞñõóóå «ôï ôÝëïò ôïõ ñåöïñìéóìïý» êáé êáëïýóå óå äéáñêÞ ðÜëç åíÜíôéá óôçí Åõñþðç ôïõ êåöáëáßïõ, ôïõ ðïëÝìïõ, ôïõ ñáôóéóìïý. ÓÞìåñá ìðáßíåé óôç óïóéáëöéëåëåýèåñç óõììá÷ßá ìå ôïí Ðñüíôé êáé ìáò êáëåß íá «ìåôáññõèìßóïõìå» ôçí õðáñêôÞ ÅÅ. Ôï éäñõôéêü óõíÝäñéï ôïõ ÊÅÁ êáé ôï ìáíéöÝóôï ôçò ÁèÞíáò åßíáé Ýíá âÞìá õðï÷þñçóçò ôçò ÁñéóôåñÜò ìðñïóôÜ óôéò ðñïêëÞóåéò êáé ôéò áíÜãêåò ìéáò êñßóéìçò åðï÷Þò. Óçìåßùóç: Ôï ó÷üëéï áõôü óôçí áñ÷éêÞ ôïõ ìïñöÞ äçìïóéåýôçêå óôá öýëëá ôçò åöçìåñßäáò «ÅñãáôéêÞ ÁñéóôåñÜ» Íï 109 êáé Íï 110.

Âñáæéëßá: Ç ðñïïðôéêÞ ôÞò ìåôÜ ôïí Ëïýëá åðï÷Þò ¸íá áðëü ãåãïíüò äåß÷íåé êáèáñÜ ôï çèéêü êëßìá óôï ïðïßï êïëõìðïýí ôï Êüììá ôùí Åñãáôþí (PT) êáé ç êõâÝñíçóç ôïõ Ëïõßò ÉíÜóéï «Ëïýëá» íôá Óßëâá. Ôï ÖëåâÜñç êáé ôï ÌÜç ôïõ 2003 ôï PT Ýëáâå äýï ôñáðåæéêÜ äÜíåéá áîßáò ôï êáèÝíá 1 åêáôïììõñßïõ äïëáñßùí. Êáé ôá äýï äÜíåéá åß÷áí ôçí åðéäïêéìáóßá ôïõ ×ïóÝ Ãêåíüéíï, ðïõ Þôáí ðñüåäñïò ôïõ êüììáôïò, êáé ôïõ Íôåëïýìðéï ÓïÜñåò, ðïõ Þôáí õðåýèõíïò ïéêïíïìéêþí ôïõ êüììáôïò. Ï åðéêåöáëÞò ôùí äçìüóéùí ó÷Ýóåùí, ï ÌÜñêïò ÂáëÝñéï, ðïõ åß÷å ðëçñþóåé äéÜöïñá ÷ñÝç ôïõ êüììáôïò áðü

ôç äéêÞ ôïõ ôóÝðç, åããõÞèçêå êáé ôá äýï äÜíåéá. Ï Ãêåíüéíï éó÷õñßóôçêå üôé äåí äéÜâáóå ôéò ëåðôïìÝñåéåò ôùí óõìâïëáßùí, ãéáôß ïé çãÝôåò ôïõ êüììáôïò åìðéóôåýïíôáé ï Ýíáò ôïí Üëëïí. Ç «ëåðôïìÝñåéá» åßíáé üôé ç åôáéñåßá äçìüóéùí ó÷Ýóåùí ôïõ ÂáëÝñéï Ý÷åé åîáóöáëßóåé ôá ðåñéóóüôåñá óõìâüëáéá êáé ìå ôçí êõâÝñíçóç, áëëÜ êáé ìå êñáôéêÝò åðé÷åéñÞóåéò. ÁõôÜ ôá íÝá Ýóêáóáí óáí âüìâá óôï ÑÔ. Ëßãåò þñåò ìåôÜ ôçí áðïêÜëõøç ôçò ó÷Ýóçò ìåôáîý ÑÔ êáé ÂáëÝñéï (ðïõ êáôçãïñåßôáé, åðßóçò, üôé Þôáí ï ìåóÜæùí ôïõ êüììáôïò ó’ Ýíá óêÜíäáëï åîáãïñÜò øÞöùí óôï ÊïãêñÝóï) áðü ôï ðåñéïäéêü «Veja», ï ÓïÜñåò êáé ï ãåíéêÝò ãñáììáôÝáò ôïõ êüììáôïò, ï Óßëâéï ÐåñÝéñá, ðáñáéôÞèçêáí. ¿ò ôï ôÝëïò ôçò âäïìÜäáò, êáé áöïý ðñïóðÜèçóå íá äéáóùèåß åðßìïíá, ðáñáéôÞèçêå êáé ï Ãêåíüéíï. Óôçí 8ëåðôç ïìéëßá ôïõ, ìå ôçí ïðïßá áíÜããåëëå ôçí ðáñáßôçóÞ ôïõ, ï Ãêåíüéíï åßðå: «Åðåéôá áðü 20 ÷ñüíéá ùò ïìïóðïíäéáêüò âïõëåõôÞò êáé áöïý ðáñáéôïýìáé áðü ôçí ðñïåäñßá ôïõ ÑÔ, èá ðñÝðåé íá äù ðþò èá åðéâéþóù ùò áðëüò ðïëßôçò». Ç óùñåßá ôùí áðïêáëýøåùí, ðïõ îåêßíçóå ìå êáôçãïñßåò ãéá äéáöèïñÜ åíÜíôéá óå êüììáôá ðïõ Ý÷ïõí óõììá÷Þóåé ìå ôçí êõâÝñíçóç, öáßíåôáé ðùò ðëçóéÜæåé óôïí ßäéï ôïí ðñüåäñï, ðïõ ìðïñåß íá êáôáëÞîåé üðùò êáé ïé óôåíüôåñïé óõíåñãÜôåò ôïõ. Ï õðïõñãüò Ðïëéôéêþí ÕðïèÝóåùí êáé êïñõöáßïò óýìâïõëïò ôïõ Ëïýëá, ×ïóÝ ÍôéñèÝïõ, ðáñáéôÞèçêå óôéò 16 ôïõ Éïýíç, áìÝóùò ìåôÜ ôéò áíáðüäåéêôåò êáôçãïñßåò ðïõ åêôüîåõóå åíáíôßïí ôïõ ï ÑïìðÝñôï ÔæÝöåñóïí, ðñüåäñïò ôïõ Åñãáôéêïý Êüììáôïò Âñáæéëßáò, ãéá áãïñÜ øÞöùí óôï ÊïãêñÝóï áðü ôï ÑÔ. «Áí ìéá áíáðüäåéêôç êáôçãïñßá ðñïêáëåß ìéá ðïëéôéêÞ êñßóç, áõôü äåß÷íåé üôé äåí Ý÷ïõìå áîéïðéóôßá» åßðå ï ãåñïõóéáóôÞò ôïõ ÑÔ, ÅíôïõÜñíôï Óïõðëßêé.

Ðñïóôáôåõôéêü ôåß÷ïò Óôï ôÝëïò ôïõ Éïýíç ç çãåóßá ôïõ ÑÔ åß÷å áðïöáóßóåé íá äçìéïõñãÞóåé Ýíá ðñïóôáôåõôéêü ôåß÷ïò ãýñù áðü ôïõò êýñéïõò çãÝôåò ôïõ. ÊÜðïéïé áð’ áõôïýò áñãüôåñá ðáñáéôÞèçêáí. Ïé êáôçãïñßåò óõíÝ÷éóáí íá åîáêïíôßæïíôáé, áíáäåß÷íïíôáò Üãíùóôåò ìÝ÷ñé ôþñá áäõíáìßåò óôï ÑÔ êáé áöÞíïíôáò ôá ìÝ-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:01

ëç êáé ôïõò ïðáäïýò áìÞ÷áíïõò êáé ðáñáëõìÝíïõò. ÊÜèå íÝá áðïêÜëõøç åßíáé Ýíá êáéíïýñãéï ÷ôýðçìá: ï åðéêåöáëÞò äçìüóéùí ó÷Ýóåùí ÂáëÝñéï áðÝóõñå 8 åêáôïììýñéá äïëÜñéá áðü ôïõò ëïãáñéáóìïýò ôïõ áðü ôï 2003 þò ôï 2005 êáé ïé çìåñïìçíßåò ôùí áíáëÞøåùí óõìðßðôïõí ìå óçìáíôéêÝò øçöïöïñßåò óôï ÊïãêñÝóï. ¼ðùò öáßíåôáé, ç êáôçãïñßá ãéá åîáãïñÜ øÞöùí äåí Þôáí áðëþò ìéá óõêïöáíôßá ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò, üðùò Ýëåãáí ïé õðïóôçñé÷ôÝò ôïõ ÑÔ óôçí áñ÷Þ. Ï ïéêïíïìéêüò äçìïóéïãñÜöïò ×ïóÝ ÊÜñëï íôå ¢óéò åßðå óôï «Desemprego Zero» üôé ãéá ëüãïõò «áîéïðñÝðåéáò êáé ôéìÞò» ï Ëïýëá ðñÝðåé íá ðáñáéôçèåß ôï óõíôïìüôåñï äõíáôü. Áõôü ìðïñåß íá öáßíåôáé ëßãï áêñáßï, áëëÜ ï ¢óéò èÝôåé ôá åîÞò åñùôÞìáôá: «Ðþò ìðïñåß Ýíáò ðñüåäñïò íá âãåé Üèéêôïò áðü ìéá êáôÜóôáóç, óôçí ïðïßá ïé áíþôåñïé óõíåñãÜôåò ôïõ óôçí êõâÝñíçóç âñßóêïíôáé ìðëåãìÝíïé ó’ Ýíá êïõâÜñé äéáöèïñÜò, ðïõ äõíçôéêÜ åìðëÝêåé äåêÜäåò äçìüóéåò åðé÷åéñÞóåéò, ôïõò äéïéêçôÝò ôùí ïðïßùí äéüñéóå áõôüò; Ðþò ìðïñåß ï êýñéïò áîéùìáôïý÷ïò ôçò êõâÝñíçóçò íá éó÷õñßæåôáé üôé äåí Ý÷åé êáìßá ó÷Ýóç ìå ôï êüììá ðïõ ßäñõóå, üðïõ ðÝñáóå üëç ôçí êáñéÝñá ôïõ, êáé ç çãåóßá ôïõ ïðïßïõ ìüëéò áðïêåöáëßóôçêå, ëüãù ôçò áíÜìåéîÞò ôçò óå ïéêïíïìéêÜ óêÜíäáëá;» Ç äåýôåñç åðéëïãÞ ôïõ Ëïýëá åßíáé íá ðñïåôïéìáóôåß íá ôåñìáôßóåé ôç èçôåßá ôïõ íùñßôåñá. Áõôü ðñïôåßíåé ï ÖåñíÜíôï Åíñßêå Êáñíôüæï. Ï Êáñíôüæï, ï ðñþçí ðñüåäñïò ôçò Âñáæéëßáò, åßíáé ï êõñéüôåñïò êáé ðéï åõèýò å÷èñüò ôçò ÁñéóôåñÜò êáé ï åìðíåõóôÞò áõôïý ôïõ óåíáñßïõ. Ðñïåéäïðïßçóå ôïí ðñüåäñï ôùí ÇÐÁ Ôæïñôæ Ìðïõò üôé ðñÝðåé íá äþóåé ìåãáëýôåñç ðñïóï÷Þ óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ, ãéá íá åìðïäßóåé ôçí åìöÜíéóç «íÝùí ÔóÜâåò». ¿ò ôéò áñ÷Ýò ôïõ Éïýëç ôïõ 2005 ï Êáñíôüæï ðñïóðáèïýóå íá áðïóõíäÝóåé ôï ÑÔ áðü ôïí Ëïýëá, Ýôóé þóôå íá ìðïñÝóåé íá áíôéìåôùðßóåé ôïí ðéï äçìïöéëÞ ðïëéôéêü óôç Âñáæéëßá êáé íá ôïí åìðïäßóåé íá åðáíåêëåãåß ôïí Ï÷ôþâñç ôïõ 2006. Ï Êáñíôüæï èÝëåé íá êáôáóôñÝøåé ôï ÑÔ êáé ôç âñáæéëéÜíéêç ÁñéóôåñÜ, Ýôóé þóôå íá ìðïñÝóåé íá «óéãïøÞóåé ôïí Ëïýëá» (üðùò Ýëåãå Ýíá ìÝëïò ôïõ êüììáôïò ôïõ Êáñíôüæï). Ôþñá ëÝåé üôé Þñèå ç þñá íá «ðåôÜìå ðÝôñåò óôïí ðñüåäñï».

Page 9

ÔåëéêÜ, ç üëç óõæÞôçóç ãßíåôáé ãéá ôï ðïéï èá åßíáé ôï ðïëéôéêü óêçíéêü ìåôÜ ôïí Ëïýëá. ¼ðùò êáé íá êáôáëÞîåé, ç êõâÝñíçóç ôïõ Ëïýëá åßíáé Þäç ôåëåéùìÝíç. Ç ôåëåõôáßá ôïõ åõêáéñßá Þôáí ç óçìåñéíÞ êñßóç. Èá ìðïñïýóå íá åß÷å äñÜóåé üðùò ï êõâåñíÞôçò ôïõ ðëïßïõ óå ìéá èýåëëá, áíôéìåôùðßæïíôáò ôïí êßíäõíï êáé ðáßñíïíôáò êáßñéåò áðïöÜóåéò. Èá ìðïñïýóå íá åß÷å ðñï÷ùñÞóåé óå ñÞîç ìå ôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç, ðáñÜ ôïí êßíäõíï ôïõ íáõáãßïõ «áðü ôçí ðåñéêýêëùóç êáé åîüíôùóç» ôçò êõâÝñíçóÞò ôïõ. Ó’ áõôÞí ôçí ðåñßðôùóç èá ìðïñïýóå íá åß÷å ðïëåìÞóåé áðåõèõíüìåíïò óôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá, óôçí ðñïïäåõôéêÞ ðôÝñõãá ôçò Åêêëçóßáò, óôá åêáôïììýñéá ôùí ÂñáæéëéÜíùí ðïõ èÝëïõí áëëáãÞ. Áíôßèåôá, åðÝëåîå íá ôïíßóåé áêüìá ðåñéóóüôåñï ôéò íåïöéëåëåýèåñåò ðïëéôéêÝò ôçò êõâÝñíçóÞò ôïõ. Ïé õðïõñãïß ôïõ ôþñá óõíåñãÜæïíôáé ìå ôïí Áíôüíéï Íôåëößì ÍÝôï, õðïõñãü Ïéêïíïìéêþí ôçò äéêôáôïñßáò êáé õðåñáóðéóôÞ ôïõ «ìçäåíéêïý åëëåßììáôïò», ðïõ åßíáé ðñïåôïéìáóìÝíïò íá èõóéÜóåé ôéò êïéíùíéêÝò äáðÜíåò ãéá ÷Üñç ôïõ «åëÜ÷éóôïõ êñÜôïõò». Óôç Âñáæéëßá ç ìüíç áñéóôåñÞ åíáëëáêôéêÞ ëýóç óôïí Ëïýëá åßíáé ôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá – êáé áõôÜ ôþñá ðñïóðáèïýí íá äéáìïñöþóïõí åíüôçôá óôç äñÜóç ãéá íá áíôéìåôùðßóïõí ôï âáóéêü ôïõò ðñüâëçìá. Ôçí õðï÷þñçóÞ ôïõò, äçëáäÞ, ãéá ðÜíù áðü ìéá äåêáåôßá, åíþ ôï ÑÔ Ý÷ôéæå ôçí åêëïãéêÞ ôïõ íßêç, ç ïðïßá üìùò äåí ïäÞãçóå óå áëëáãÞ óôï óõó÷åôéóìü äõíÜìåùí óôç ÷þñá. Óôï äéåèíÝò åðßðåäï, Ýíáò áðü ôïõò óôü÷ïõò ôçò ÄåîéÜò åßíáé íá åîïõäåôåñþóåé ôá áõôüíïìá óôïé÷åßá ôçò åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò ôïõ Ëïýëá, åðéôñÝðïíôáò Ýôóé óôïí áìåñéêÜíéêï éìðåñéáëéóìü íá êÜíåé ðéï åðéèåôéêÝò êéíÞóåéò óå äéÜöïñá æçôÞìáôá. Ç èáíÜóéìç áãùíßá ôïõ ÑÔ êáé ôïõ Ëïýëá èá Ýðñåðå íá ðñïêáëÝóåé óõæÞôçóç óå üëç ôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ. Ðþò ìðüñåóáí Ýíá êüììá êáé Ýíáò çãÝôçò ðïõ Þôáí ç åëðßäá åêáôïììõñßùí Ëáôéíïáìåñéêáíþí íá áðïôý÷ïõí ìå ôüóï åíôõðùóéáêü ôñüðï ìÝóá óå äýï ìüíï ÷ñüíéá; Ï êïéíùíéïëüãïò Ôóßêï íôå ÏëéâÝéñá, ðïõ åßíáé Ýíáò áðü ôïõò éäñõôÝò ôïõ ÑÔ, ðáñáôçñåß óå ìéá óõíÝíôåõîÞ ôïõ óôï «Brasil de Fato»: «Ôá ðáëéÜ óïóéáëäçìïêñáôéêÜ

êüììáôá ðåñßìåíáí 100 ÷ñüíéá ãéá íá ìåôáôñáðïýí óå êüììáôá ôçò “õðÜñ÷ïõóáò ôÜîåùò ðñáãìÜôùí”. Ãéá ôï ÑÔ ÷ñåéÜóôçêáí ìüíï 3 ÷ñüíéá». Ç êáôÜêôçóç ôçò åîïõóßáò, ôïíßæåé, «Þôáí ìéá êáôáóôñïöÞ êáé áðåêÜëõøå ôï ÷Üóìá ðïõ õðÞñ÷å», áëëÜ äåí Þôáí ç áéôßá. ÊáôÜ ôç ãíþìç ôïõ, ôï áðïöáóéóôéêü óçìåßá Þôáí óôç äéÜñêåéá ôçò ðñïåêëïãéêÞò åêóôñáôåßáò ôï 2002 ìå ôï «ÃñÜììá óôï âñáæéëéÜíéêï ëáü», óôï ïðïßï ï Ëïýëá õðïó÷Ýèçêå íá óåâáóôåß ôï ÷ñçìáôéóôçñéáêü êåöÜëáéï. Ùò «ãñáöåéïêñáôéêÞ ìç÷áíÞ», ôï ÑÔ åßíáé Ýíáò ãéãÜíôéïò ìç÷áíéóìüò ìå ôá äéêÜ ôïõ õëéêÜ óõìöÝñïíôá. ÄçëáäÞ, åßíáé ìéá óõíôçñçôéêÞ ìç÷áíÞ. ÊáôáëÞãåé: «Ôï êõíÞãé ôçò åîïõóßáò ìðÞêå ùò ðñïôåñáéüôçôá ðÜíù áðü ôïí åèíéêü óôü÷ï êáé êáôÝëçîå íá ãßíåé áõôïóêïðüò». Ñáïýë ÆéìðÝôóé Ôï Üñèñï äçìïóéåýôçêå óôï «International Socialist Review», áñ. ô.

43. Ó.ó.: Ç «Ä.Á.» Ý÷åé åðáíåéëçììÝíá áíáöåñèåß óôï öáéíüìåíï ÑÔ (ôåý÷ïò Íï 3, óåë. 19-20, ôåý÷ïò Íï 6, óåë. 34-37) êáé Ý÷åé áíáëýóåé óõíïëéêüôåñá ôï öáéíüìåíï ôùí åíäéÜìåóùí êïììÜôùí, óôçí êáôçãïñßá ôùí ïðïßùí áíÞêåé ôï êüììá ôïõ Ëïýëá (óôï ôåý÷ïò 3, óåë. 9-13, 2225 êáé éäéáßôåñá óôï ôåý÷ïò 4, óåë. 3843). Ïé ðñüóöáôåò åîåëßîåéò óôç Âñáæéëßá ðïõ ðåñéãñÜöïíôáé óôï ðáñáðÜíù Üñèñï åðéâåâáéþíïõí ìÝ÷ñé êåñáßáò áõôÞí ôçí áíÜëõóç.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

9

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:01

Page 10

ÐïëéôéêÞ ÐÜëç ãéá ôçí áíáôñïðÞ ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý

ÐÜëç åíÜíôéá óôç ÄåîéÜ Ôïõ Áíôþíç ÍôáâáíÝëëïõ êáôÜñãçóç ôïõ 8þñïõ êáé ôï ó÷Ýäéï ðñïûðïëïãéóìïý ôïõ Áëïãïóêïýöç äßíïõí ôï ìÝôñï ôçò íåïöéëåëåýèåñçò åðßèåóçò ôçò ÍÄ ðïõ âñßóêåôáé óå åîÝëéîç. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ìÜ÷ç êñßóéìç, ðïõ áöïñÜ ôïõò üñïõò ìå ôïõò ïðïßïõò èá åñãÜæåôáé, èá æåé êáé èá áìåßâåôáé óôï ìÝëëïí ç åñãáôéêÞ ôÜîç, äçëáäÞ áöïñÜ ôç äéáìüñöùóç ôïõ ðñáãìáôéêïý ôáîéêïý óõó÷åôéóìïý óôçí ÅëëÜäá. Ôï åñãáôéêü êßíçìá Ý÷åé ðåñÜóåé îáíÜ áðü áíÜëïãï êñßóéìï óçìåßï ôçí ðåñßïäï 1990-93, ðïõ êáôÝëçîå óôçí áíáôñïðÞ ôçò êõâÝñíçóçò ÌçôóïôÜêç. Áóöáëþò ôï ’90-93 Þôáí ìéá äýóêïëç ðåñßïäïò: ÷ñåéÜóôçêáí ðáñáôåôáìÝíïé åñãáôéêïß áãþíåò (óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, Ýíá áðåñãéáêü «ñåêüñ» åêáôïììõñßùí «÷áìÝíùí» åñãáôïùñþí), ôï êßíçìá óôïõò äñüìïõò ìåôÜ ôç äïëïöïíßá ôïõ Í. ÔåìðïíÝñá êáé ôï îÝóðáóìá ôïõ áãþíá ôçò ÅÁÓ ãéá íá áíáôñáðåß ç ðñþôç áðüðåéñá ãåíéêåõìÝíçò åðéâïëÞò ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý. Ôï æÞôçìá äåí åßíáé íá êÜíïõìå óõãêñßóåéò ì’ åêåßíç ôçí åðï÷Þ. ÐïëëÜ Ý÷ïõí áëëÜîåé óôï äéåèíÞ óõó÷åôéóìü, óôçí êáôÜóôáóç óôá óõíäéêÜôá, óôçí ÁñéóôåñÜ. Êõñßùò, üìùò, Ý÷åé ìåóïëáâÞóåé ç ðåñßïäïò Óçìßôç, ç åðï÷Þ ðïõ ôá íåï-

Ç

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

10

öéëåëåýèåñá ìÝôñá ðñïùèÞèçêáí óçìáíôéêÜ óôçí ïéêïíïìéêÞ êáé êïéíùíéêÞ ðïëéôéêÞ.

Óïóéáë-íåïöéëåëåõèåñéóìüò: ç äéÜâñùóç Ç ðïñåßá ðñïò ôçí ÏÍÅ åðéâëÞèçêå óôéò ÷þñåò ìÝëç ôçò ÅÅ óå ðïëéôéêÝò óõíèÞêåò ôÝôïéåò, ðïõ óôéò 13 áðü ôéò 15 ôüôå êõâåñíÞóåéò âñßóêïíôáí óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá. Ç óïóéáëäçìïêñáôßá Þôáí ðáñáäïóéáêÜ Ýíá áíôéöáôéêü ñåýìá. Ôá êüììáôÜ ôçò ðÜôáãáí ðÜíôá óå äýï âÜñêåò: áðü ôç ìßá, äéá÷åéñßæïíôáí óå åêëïãéêü êáé óõíäéêáëéóôéêü åðßðåäï ôéò áõôáðÜôåò (áëëÜ êáé ôéò åëðßäåò) ìåãÜëùí ôìçìÜôùí ôùí åñãáæïìÝíùí üôé ìðïñåß íá õðÜñîåé êáëýôåñï ìÝëëïí ìÝóá óôïí êáðéôáëéóìü, ÷ùñßò ôïõò êéíäýíïõò êáé ôá âÜóáíá ôçò åðáíÜóôáóçò? áðü ôçí Üëëç, óôçñßæïíôáí óôéò ó÷Ýóåéò ôïõò ìå ôïõò êáðéôáëéóôÝò, Ý÷ïíôáò óõ÷íÜ áðïäåßîåé üôé åßíáé êüììáôá êáé êõâåñíÞóåéò ðïëýôéìá ãéá ôç óõíÝ÷åéá êáé ôç óôáèåñüôçôá ôïõ óõóôÞìáôïò. Ãéá üóïõò Ý÷ïõí íïóôáëãßá ãéá ôçí «ðáëéÜ óïóéáëäçìïêñáôßá», áîßæåé íá èõìßóïõìå üôé ôï ãåñìáíéêü SPD Ý÷åé ôçí åõèýíç ãéá ôç äïëïöïíßá ôçò Ëïýîåìðïõñãê, åíþ ìåôÜ

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 11

ôï 1945 êáé ôï 1968 ôá óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá óôÞñéîáí áðïöáóéóôéêÜ ôïí êáðéôáëéóìü óôçí Åõñþðç óå êñßóéìåò óôéãìÝò. Ç äåêáåôßá ôïõ ’90 Þôáí ìéá åðï÷Þ ìáæéêÞò óôñïöÞò äåîéÜ ãéá ôç óïóéáëäçìïêñáôßá. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, Ýóôñéâáí «äåîéÜ» ïé êáðéôáëéóôÝò ðïõ áðáéôïýóáí áðü ôéò êõâåñíÞóåéò ôçí åðéâïëÞ ôïõ 1ïõ êýìáôïò ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý – êáé ôá óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá ðñïóáñìüæïíôáí ðåéèÞíéá. Ãé’ áõôü, Üëëùóôå, óå êáìßá åõñùðáúêÞ ÷þñá äåí õðÞñîå óôá óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá áðïôåëåóìáôéêÞ «áíôßóôáóç áðü ìÝóá», ìå ôç íßêç êÜðïéáò áñéóôåñÞò ðôÝñõãáò, óå âÜñïò ôùí çãåóéþí ðïõ Ýôñåîáí íá åðéâÜëïõí ôéò íÝåò éäÝåò ôçò êõñéáñ÷ßáò ôçò áãïñÜò. Åýóôï÷á, áõôÞ ç ðñïóáñìïãÞ ïíïìÜóôçêå óïóéáë-íåïöéëåëåõèåñéóìüò. Ìå áõôü ôï ðñüãñáììá ï Óçìßôçò äéáäÝ÷èçêå (áñêåôÜ ïìáëÜ) ôïí Á. ÐáðáíäñÝïõ, Ý÷ïíôáò ôçí õðïóôÞñéîç ôçò Â. ÐáðáíäñÝïõ êáé ôïõ È. ÐÜãêáëïõ, ôùí «ãåííçìáôéêþí», ôïõ Ê. Ëáëéþôç êáé ôçò ðëåéïíüôçôáò ôùí óõíäéêáëéóôþí. Ï «åêóõã÷ñïíéóìüò», ìåôÜ ôçí áðïôõ÷ßá ôçò ÍÄ ôïõ ÌçôóïôÜêç, Þôáí ìéá áðüðåéñá óõíïëéêÞò äéÜâñùóçò ôùí êáôáêôÞóåùí ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò áðü ôéò íåïöéëåëåýèåñåò êáôåõèýíóåéò: ìåßùóç ôçò áðáó÷üëçóçò óôï Äçìüóéï, ìáæéêïðïßçóç ôùí óõìâáóéïý÷ùí, åëáóôéêïðïßçóç óôá åñãïóôÜóéá, õðïíüìåõóç ôçò éó÷ýïò ôùí ÓÓÅ, õðïâÜèìéóç ôçò äýíáìçò ôùí óõíäéêÜôùí, éäéùôéêïðïéÞóåéò, áíáâÜèìéóç üëùí ôùí éäåþí ôïõ «åðé÷åéñåßí»… ¼ìùò êáé áõôÞ ç ðñïóðÜèåéá áðïäåß÷èçêå çìéôåëÞò. Ôï ÐÁÓÏÊ Þôáí áíáãêáóìÝíï íá Ý÷åé áíôéöáôéêÞ ðïëéôéêÞ ãéá íá äéáôçñåß –üóï áõôü Þôáí äõíáôü– ôçí åðéññïÞ ôïõ óôïí êüóìï ôçò åñãáóßáò. ÁõôÞ ç áíôéöáôéêüôçôá äåí åêöñáæüôáí êõñßùò óôï ðåñéå÷üìåíï ôçò ðïëéôéêÞò. Ôï «áíèñþðéíï ðñüóùðï» óôç íåïöéëåëåýèåñç ðïëéôéêÞ ôùí êõâåñíÞóåùí Óçìßôç Þôáí áíýðáñêôï (ð.÷., ôï «äß÷ôõ ðñïóôáóßáò» ãéá ôïõò áíÝñãïõò, ìå ôá ðñïãñÜììáôá êáôÜñôéóçò-åðáíáêáôÜñôéóçò, Þôáí ðåñéóóüôåñï ìÝèïäïò ðñïþèçóçò ôçò åëáóôéêïðïßçóçò ðáñÜ «ðñïóôáóßá» óôïõò áíÝñãïõò…). Ç áíôéöáôéêüôçôá ìéá åêöñáæüôáí êõñßùò óôï ðñüâëçìá ôçò áðïöáóéóôéêüôçôáò ôùí êõâåñíçôéêþí åðéèÝóåùí. Êáëýôåñï ðáñÜäåéãìá åßíáé ôï Áóöáëéóôéêü ôïõ 2001: ï Óçìßôçò Üñ÷éóå ôçí åðßèåóç ìå ôï íïìïó÷Ýäéï Ãéáííßôóç, áëëÜ ðéåæüìåíïò áðü ôçí åîÝãåñóç ôùí åñãáæïìÝíùí áíáãêÜóôçêå íá õðï÷ùñÞóåé Üôáêôá, íá èõóéÜóåé ôïí Ãéáííßôóç êáé íá óôñáöåß ðñïò ôá «çìßìåôñá» ôïõ áóöáëéóôéêïý íüìïõ ÑÝððá (çìßìåôñá ðéêñÜ ìåí ãéá ðïëëïýò åñãáæüìåíïõò, áëëÜ, ìðñïóôÜ ó’ áõôÜ ðïõ Þèåëáí ïé êáðéôáëéóôÝò, çìßìåôñá…). Óôéò ìåãÜëåò áðåñãßåò êáé äéáäçëþóåéò ôïõ 2001 áíáäåß÷èçêå ï ðñáãìáôéêüò ôáîéêüò óõó÷åôéóìüò óôçí ÅëëÜäá. Áõôüí ôï óõó÷åôéóìü ïé êõ-

âåñíÞóåéò Óçìßôç äåí ìðüñåóáí íá ôïí áíáôñÝøïõí, üìùò ôïí äéáâñþóáíå åðéêßíäõíá. Ìßá áðü ôéò ÷åéñüôåñåò ðëåõñÝò áõôÞò ôçò äéÜâñùóçò Þôáí ç ìåßùóç ôçò äýíáìçò ôùí óõíäéêÜôùí (ìå åõèýíç ôùí çãåóéþí ôçò óõíäéêáëéóôéêÞò ãñáöåéïêñáôßáò) ìÝóá óôïõò ÷þñïõò åñãáóßáò êáé ðåñéóóüôåñï óôïí éäéùôéêü ôïìÝá. ÁõôÞ ç ðñáãìáôéêüôçôá Üíïéîå ôï äñüìï óôç ÄåîéÜ. Åêåß ðáôÜíå ïé üðïéåò äõíáôüôçôåò ôïõ ÊáñáìáíëÞ íá åðéâÜëåé ôï ðñüãñáììÜ ôïõ.

ÊõâÝñíçóç ÍÄ: ìéá ðïëåìéêÞ ìç÷áíÞ óôçí õðçñåóßá ôïõ êåöáëáßïõ Ï ÊáñáìáíëÞò Þñèå óôçí åîïõóßá êáâÜëá ó’ Ýíá ñåýìá õðïó÷Ýóåùí üôé èá áêïëïõèÞóåé «ðéï öéëïëáúêÞ» ðïëéôéêÞ áðü ôïí Óçìßôç. Áõôü åîÝöñáæå, áöåíüò, ôïõò öüâïõò áðÝíáíôé óôéò äéáèÝóåéò ôùí åñãáæïìÝíùí (ç ÍÄ öñüíôéóå íá ìçí ðÜèåé áõôü ðïõ Ýðáèå áñãüôåñá óôç Ãåñìáíßá ç ÌÝñêåë, ðïõ, ðáñïõóéÜæïíôáò ôï ðñáãìáôéêü ðñüãñáììá ôçò ÄåîéÜò, åßäå ôá ðïóïóôÜ ôçò íá êáôáññÝïõí…). ÅîÝöñáæå, åðßóçò, ôçí ðïëéôéêÞ áíéêáíüôçôá ôïõ ÐÁÓÏÊ, ðïõ åß÷å ìðåé óå âáèéÜ êñßóç. ÅîÝöñáæå, üìùò, êáé Ýíá «ðñÜóéíï öùò», ìéá åðéëïãÞ áðü ôçí êõñßáñ÷ç ôÜîç: ëßãá ÷ñüíéá ðñéí (åðß ¸âåñô), ç ÍÄ åðé÷åßñçóå êáé ðÜëé íá äçìáãùãÞóåé, áëëÜ óõíôñßöôçêå óôá ÌÌÅ ðñéí êáí öôÜóåé óôéò êÜëðåò. ÁõôÞí ôç öïñÜ ôï óýóôçìá ðñéìïäïôïýóå ôç ÄåîéÜ, ôï êüììá ðïõ èá åðé÷åéñïýóå íá ïñãáíþóåé ôï 2ï êýìá ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý ìå ëéãüôåñåò áíôéöÜóåéò áðü ôïõò ðñïêáôü÷ïõò ôïõ. Ï ÊáñáìáíëÞò ðÝôõ÷å íá ðáñáôåßíåé ôï ìÞíá ôïõ ìÝëéôïò óôçí åîïõóßá ìå ôç äçìáãùãßá ôçò «Þðéáò ðñïóáñìïãÞò». Ôï íïìïó÷Ýäéï Ðáõëüðïõëïõ ãéá ôïõò óõìâáóéïý÷ïõò, ç Ýêñçîç ôçò áêñßâåéáò, ç êáëõììÝíç áýîçóç ôçò áíåñãßáò êáé ï ðñïûðïëïãéóìüò ôïõ 2004 äåí Þôáí êáèüëïõ «Þðéåò» ðïëéôéêÝò. Ôï ôÝ÷íáóìá áõôü ðÝôõ÷å ìüíï

Óå êáìßá åõñùðáúêÞ ÷þñá äåí õðÞñîå óôá óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá áðïôåëåóìáôéêÞ «áíôßóôáóç áðü ìÝóá», ìå ôç íßêç êÜðïéáò áñéóôåñÞò ðôÝñõãáò, óå âÜñïò ôùí çãåóéþí ðïõ Ýôñåîáí íá åðéâÜëïõí ôéò íÝåò éäÝåò ôçò êõñéáñ÷ßáò ôçò áãïñÜò. Ç ðñïóáñìïãÞ ïíïìÜóôçêå óïóéáë-íåïöéëåëåõèåñéóìüò.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

11

swma 4-66.qxd

10/11/2005

H êõâÝñíçóç ôçò ÄåîéÜò åßíáé ÷åéñüôåñç áðü ôçí êõâÝñíçóç ôçò óïóéáëíåïöéëåëåýèåñçò êåíôñïáñéóôåñÜò. Ãéáôß óå ìéá ðåñßïäï ðïõ ç áóôéêÞ ôÜîç áðáéôåß åíùìÝíá êáé áðïöáóéóôéêÜ ôçí åðéâïëÞ ôïõ 2ïõ êýìáôïò íåïöéëåëåõèåñéóìïý, ôï êüììá ôçò ÍÄ Ý÷åé ëéãüôåñåò éäåïëïãéêÝò êáé ðïëéôéêÝò áíôéöÜóåéò ãéá íá áíáëÜâåé íá ïñãáíþóåé áõôÞí ôç âñüìéêç äïõëåéÜ. Ãéáôß óôï êüììá ôçò ÄåîéÜò ç ïñãáíùìÝíç åðéññïÞ ìÝóá óôçí åñãáôéêÞ ôÜîç Ý÷åé ìéêñüôåñç óçìáóßá áð’ ü,ôé Ý÷åé óôá óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

12

2:02

Page 12

ãéáôß ôï ÐÁÓÏÊ, ç ðëåéïøçößá ôçò ÁñéóôåñÜò (ìå åîáßñåóç åíüò ìüíï ôìÞìáôïò ôçò åðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò) êáé ç çãåóßá ôùí óõíäéêÜôùí êáôÜðéáí áìÜóçôï ôï äüëùìá. Ï ÊáñáìáíëÞò êÝñäéóå ÷ñüíï, ðñïþèçóå ôçí áíáäéÜôáîç ôùí ó÷Ýóåùí ôçò ÍÄ ìå ôçí êõñßáñ÷ç ôÜîç êáé ìå ôïí êñáôéêü ìç÷áíéóìü (Ýðåéôá áðü ó÷åäüí 20 ÷ñüíéá åêôüò åîïõóßáò…) êáé îåäéðëþíåé ðëÝïí ôï ðñáãìáôéêü ðñüãñáììá ôçò êõâÝñíçóÞò ôïõ. ÓÞìåñá êáíåßò äåí äéáôçñåß áõôáðÜôåò ãéá «Þðéá» ïéêïíïìéêÞ êáé êïéíùíéêÞ ðïëéôéêÞ. Ôá ðáñáäåßãìáôá åßíáé ðïëëÜ: Ôá ðéï ÷áñáêôçñéóôéêÜ åßíáé ç êáôÜñãçóç ôïõ 8þñïõ, ç ìåßùóç ôçò áìïéâÞò ôùí õðåñùñéþí, ç äéåýñõíóç ôïõ ùñáñßïõ ëåéôïõñãßáò ôùí êáôáóôçìÜôùí, ïé «áõîÞóåéò» óôïõò ìéóèïýò êáé ôéò óõíôÜîåéò êÜôù áðü ôïí ðëçèùñéóìü, ç áýîçóç ôùí öüñùí, ïé ìáæéêÝò ðåñéêïðÝò êïéíùíéêþí äáðáíþí óôïõò ðñïûðïëïãéóìïýò ôïõ 2005 êáé ôïõ 2006, ôá êëåéóßìáôá ôùí åñãïóôáóßùí, ç áðåéëÞ éäéùôéêïðïßçóçò óôçí ÏÁ (áëëÜ êáé óôïí ÏÓÅ, ôç ÄÅÇ, ôçí ÅìðïñéêÞ, ôá Ôá÷õäñïìåßá ê.ëð.), ïé äéáâüçôåò «óõìðñÜîåéò» éäéùôéêïý äçìüóéïõ ôïìÝá. Ôï Áóöáëéóôéêü ôùí ôñáðåæþí êáé ç êáôÜñãçóç ôçò ìïíéìüôçôáò óôïõò íåïðñïóëáìâáíüìåíïõò óôéò ÄÅÊÏ äåß÷íïõí üôé ôï ìá÷áßñé öôÜíåé óôïõò ÷þñïõò ðïõ áðïôåëïýí ôç ñá÷ïêïêáëéÜ ôùí óõíäéêÜôùí. Ôáõôü÷ñïíá, ç êõâÝñíçóç áðïäåéêíýåôáé åîáéñåôéêÜ «öéëéêÞ» ðñïò ôïõò âéïìç÷Üíïõò êáé ôïõò ôñáðåæßôåò. Åðßóçìá, ôïõò Ýäùóå ôç ìåßùóç ôçò öïñïëïãßáò ôùí êåñäþí, ôï íÝï áíáðôõîéáêü íüìï ðïõ áðáëëÜóóåé ôéò åðéäïôÞóåéò áðü ôçí õðï÷ñÝùóç äçìéïõñãßáò èÝóåùí åñãáóßáò, ôç óõíïëéêÞ äéåõèÝôçóç ôïõ åñãÜóéìïõ ÷ñüíïõ êáé Üëëá «äþñá». Áíåðßóçìá, ôïõò äßíåé áêüìá ðåñéóóüôåñá: ç åéóöïñïäéáöõãÞ Ý÷åé äéðëáóéáóôåß ìÝóá óå Ýíá ÷ñüíï, ìåãÜëï ôìÞìá ôçò áýîçóçò ôïõ ÖÐÁ ðáñáìÝíåé óôéò ôóÝðåò ôïõò, åíþ ïé ðñáãìáôéêÝò óõíèÞêåò óôçí áãïñÜ åñãáóßáò èõìßæïõí üëï êáé ðåñéóóüôåñï æïýãêëá. (Ç êáôáâïëÞ ôùí äåäïõëåõìÝíùí êáé ôçò áðïæçìßùóçò áðüëõóçò, äçëáäÞ áõôïíüçôåò õðï÷ñåþóåéò ôùí åñãïäïôþí, Ý÷ïõí öôÜóåé íá åßíáé áéôÞìáôá êéíçôïðïéÞóåùí…) Äßðëá ó’ áõôÜ äåí ðñÝðåé íá õðïôéìçèåß ç áýîçóç ôùí ðïëåìéêþí äáðáíþí êáé ç óýóöéîç ôùí ó÷Ýóåùí ìå ôéò ÇÐÁ ôïõ Ôæ. Ìðïõò, ìéá ðïëéôéêÞ ðéï åíåñãçôéêÞò áíÜìåéîçò óôá ðïëåìéêÜ ðáé÷íßäéá ôïõ éìðåñéáëéóìïý óôçí ÁíáôïëÞ. ×Ýñé ÷Ýñé ðÜåé ç åíßó÷õóç ôùí êáôáóôáëôéêþí ìç÷áíéóìþí, ôùí éäåþí åíßó÷õóçò ôçò «áíôéôñïìïêñáôßáò» óå âÜñïò ôùí åëåõèåñéþí êáé äéêáéùìÜôùí, ç Ýíôáóç ôçò ñáôóéóôéêÞò êáôáðßåóçò ôùí ìåôáíáóôþí. ÁíÞêïõìå óå ìéá ðïëéôéêÞ ðáñÜäïóç ðïõ ìéóåß êáé óé÷áßíåôáé ôéò êõâåñíÞóåéò êáé ôá êüììáôá ôçò ÄåîéÜò, ðïõ áñíåßôáé íá õðïâáèìßóåé ôç óçìáóßá ôçò äéá÷ùñéóôéêÞò ãñáììÞò ìåôáîý ÄåîéÜò ÁñéóôåñÜò. ¼÷é ìüíï ãéá ëüãïõò éóôïñéêïýò áðÝ-

íáíôé óôïí êüóìï ôçò åèíéêïöñïóýíçò. ÁëëÜ, êõñßùò, ãéáôß ïé êõâåñíÞóåéò ôçò ÍÄ õðÞñîáí ðÜíôá ðïëåìéêÝò ìç÷áíÝò óôçí õðçñåóßá ôïõ êåöáëáßïõ. Ç êõâÝñíçóç ÊáñáìáíëÞ Ý÷åé óå 18 ìÞíåò åðéâåâáéþóåé áðüëõôá áõôÞí ôçí åêôßìçóç. Áò ôï ðïýìå ÷ùñßò ðåñéóôñïöÝò: ç êõâÝñíçóç ôçò ÄåîéÜò åßíáé ÷åéñüôåñç áðü ôçí êõâÝñíçóç ôçò óïóéáë-íåïöéëåëåýèåñçò êåíôñïáñéóôåñÜò. Ãéáôß óå ìéá ðåñßïäï ðïõ ç áóôéêÞ ôÜîç áðáéôåß åíùìÝíá êáé áðïöáóéóôéêÜ ôçí åðéâïëÞ ôïõ 2ïõ êýìáôïò íåïöéëåëåõèåñéóìïý, ôï êüììá ôçò ÍÄ Ý÷åé ëéãüôåñåò éäåïëïãéêÝò êáé ðïëéôéêÝò áíôéöÜóåéò ãéá íá áíáëÜâåé íá ïñãáíþóåé áõôÞí ôç âñüìéêç äïõëåéÜ. Ãéáôß óôï êüììá ôçò ÄåîéÜò ç ïñãáíùìÝíç åðéññïÞ ìÝóá óôçí åñãáôéêÞ ôÜîç Ý÷åé ìéêñüôåñç óçìáóßá áð’ ü,ôé Ý÷åé óôá óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá (Üëëï âÜñïò åß÷å, ð.÷., ç áíôßäñáóç ôçò ÐÁÓÊÅ óôï Áóöáëéóôéêü êáé Üëëï âÜñïò Ý÷ïõí ïé üðïéåò áíôéäñÜóåéò ôçò ÄÁÊÅ óôçí êáôÜñãçóç ôïõ 8þñïõ…). ÁõôÞ ç äéáöïñÜ åßíáé åìðåéñéêÜ êáôáíïçôÞ óôçí ðëåéïíüôçôá ôùí åñãáæïìÝíùí êáé ôïõ êüóìïõ ôçò ÁñéóôåñÜò. Ãé’ áõôü üëïé ðáíçãýñéóáí ðáëéüôåñá ãéá ôçí Þôôá ôçò ÈÜôóåñ Þ ðñüóöáôá ãéá ôçí Þôôá ôïõ ÁèíÜñ óôçí Éóðáíßá, ãé’ áõôü üëïé áäçìïíïýí ãéá ôçí Þôôá ôïõ Ìðåñëïõóêüíé óôçí Éôáëßá. Åßíáé áðüëõôá ëÜèïò ç Üðïøç üôé ç áíôéäåîéÜ ðïëéôéêÞ ïäçãåß «áíôéêåéìåíéêÜ» óôçí åíßó÷õóç ôçò óïóéáëäçìïêñáôßáò, óôçí åðéóôñïöÞ óå êõâåñíÞóåéò ôçò êåíôñïáñéóôåñÜò. Äåí õðÜñ÷åé ôßðïôá «áíôéêåéìåíéêü» ðïõ ìáò ëÝåé üôé, ðáëåýïíôáò ãéá íá áíáôñÝøïõìå ôï ðñüãñáììá ÊáñáìáíëÞ, áíïßãïõìå ôï äñüìï ãéá ôçí åðéóôñïöÞ ôïõ Ã. ÐáðáíäñÝïõ óôçí åîïõóßá. Ôï êÝíôñï ôïõ êõâåñíçôéêïý ðñïãñÜììáôïò ôçò ÍÄ åßíáé ç íåïöéëåëåýèåñç áíáôñïðÞ âáóéêþí êáôáêôÞóåùí ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò. Óôï ðñüãñáììá áõôü ç çãåóßá ôïõ ÐÁÓÏÊ äßíåé «ðñÜóéíï öùò». Ç åñìçíåßá ôçò øïöïäåïýò áíôéðïëßôåõóçò ôïõ Ã. ÐáðáíäñÝïõ äåí åßíáé Üëëç: ôï íÝï ÐÁÓÏÊ áöÞíåé ôç ÍÄ íá êÜíåé ôç äïõëåéÜ ðïõ èÝëïõí ïé âéïìÞ÷áíïé êáé ïé ôñáðåæßôåò, åëðßæïíôáò üôé ç áãáíÜêôçóç ôïõ êüóìïõ èá öèåßñåé ôïí ÊáñáìáíëÞ êáé èá êÜíåé åöéêôÞ ôçí åðéóôñïöÞ ôïõ ÐÁÓÏÊ óôçí êõâåñíçôéêÞ åîïõóßá, ìå ðñüãñáììá ôç äéá÷åßñéóç ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý äÞèåí ìå áíèñþðéíï ðñüóùðï. Ç ôáêôéêÞ áõôÞ åßíáé áâÝâáéçò åêëïãéêÞò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò (ïé äçìïóêïðÞóåéò êáôáãñÜöïõí ìåí öèïñÜ ôçò ÍÄ, áëëÜ êáé óôáóéìüôçôá ôïõ ÐÁÓÏÊ…). Êõñßùò, üìùò, åõíïåß ðïëéôéêÜ ôçí ðñïþèçóç ôïõ ðñïãñÜììáôïò ôùí âéïìç÷Üíùí êáé ôùí ôñáðåæéôþí, ïé ïðïßïé åí ðïëëïßò õðáãïñåýïõí êáé ôá üñéá ôùí êéíÞóåùí ôçò çãåóßáò ôïõ ÐÁÓÏÊ. Ç ðÜëç ãéá ôçí áíáôñïðÞ ôïõ íåïöéëåëåýèåñïõ ðñïãñÜììáôïò åßíáé ðÜëç åíÜíôéá óôçí êõâÝñíçóç ÊáñáìáíëÞ, áëëÜ, ôáõôü÷ñïíá, äéáëýåé ôçí áíôé-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 13

ðïëéôåõôéêÞ ôáêôéêÞ ôïõ Ã. ÐáðáíäñÝïõ, áíïßãåé ôï äñüìï ãéá áñéóôåñüóôñïöåò áíáêáôáôÜîåéò, ãéá ìåôáôñïðÞ ôçò áìöéóâÞôçóçò óôçí êõâÝñíçóç óå áìöéóâÞôçóç ôïõ óõóôÞìáôïò. Áõôü èá åßíáé ôï êåíôñéêü æÞôçìá ôùí åîåëßîåùí óôçí åñ÷üìåíç ðåñßïäï, üðùò Üëëùóôå óõìâáßíåé óå ìåãÜëï ôìÞìá ôçò ÅÅ (Éôáëßá, Ãáëëßá, Ãåñìáíßá êáé áëëïý).

Áíôéðïëßôåõóç áðü ôá êÜôù Ó’ áõôü ôï óêçíéêü, ï âáóéêüò áíôßðáëïò ôçò êõâÝñíçóçò åßíáé ôï ìáæéêü êßíçìá êáé ï èõìüò ôïõ êüóìïõ. Ðñéí óõìðëçñþóåé 2 ÷ñüíéá óôçí åîïõóßá, ç ÍÄ âñßóêåôáé óå äéáäéêáóßá ãñÞãïñçò öèïñÜò (ìåßùóç ôçò õðåñï÷Þò óôéò äçìïóêïðÞóåéò, óêÜíäáëá, äéáöùíßåò ðñùôïêëáóÜôùí ê.ëð.). Ôï óåíÜñéï ôçò çãåìïíßáò ôïõ ÊáñáìáíëÞ («ðñùèõðïõñãüò äåêáåôßáò») Ý÷åé Þäç ìðåé óå óïâáñÞ áìöéóâÞôçóç. Åßíáé óçìáíôéêü üôé ç êõâÝñíçóç áíôéìåôùðßæåé áõôÜ ôá ðñïâëÞìáôá áñêåôÜ íùñßò: ìå âÜóç ôçí åìðåéñßá ôïõ êüóìïõ êõñßùò áðü ôçí áêñßâåéá êáé ðñéí áêüìá áñ÷ßóåé ç åöáñìïãÞ ïñéóìÝíùí áðü ôá ðéï áíôéäñáóôéêÜ íïìïèåôÞìáôá ôïõ ÊáñáìáíëÞ (ôçò êáôÜñãçóçò ôïõ 8þñïõ, ôçò ìïíéìüôçôáò óôéò ÄÅÊÏ ê.ëð.). Åßíáé áðïëýôùò èåìéôü íá ðñïâëÝøïõìå üôé ç ïñãÞ ôïõ êüóìïõ èá êëéìáêùèåß. Ôï öáéíüìåíï åßíáé äéåèíÝò. Äåí åßìáóôå ðëÝïí óôçí åðï÷Þ ôçò ÈÜôóåñ êáé ôïõ Ñßãêáí, ôüôå ðïõ ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò Þôáí Ýíá ïñìçôéêü ñåýìá ðïõ Ýóðåñíå áõôáðÜôåò óå åêáôïììýñéá åñãáæüìåíïõò. Ç êñßóç ôïõ Ìðïõò ìåôÜ ôçí êáôáóôñïöÞ ôçò Í. ÏñëåÜíçò, ôï Ï×É óôï äçìïøÞöéóìá óôç Ãáëëßá, ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí åêëïãþí óôç Ãåñìáíßá äåß÷íïõí üôé ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò åßíáé óå ðåñßïäï áðïíïìéìïðïßçóçò óôéò óõíåéäÞóåéò ìåãÜëùí ôìçìÜôùí ôùí åñãáæïìÝíùí. Ç áßãëç ôïõ äéåèíïýò êéíÞìáôïò åíÜíôéá óôçí êáðéôáëéóôéêÞ ðáãêïóìéïðïßçóç óôçñßæåôáé ó’ áõôüí ôïí ðáñÜãïíôá, óå óõíäõáóìü ìå ôçí áíôßèåóç óôïí ðüëåìï êáé ôïí éìðåñéáëéóìü. Ç êñßóç ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý åñìçíåýåé ôéò ìåãÜëåò ðïëéôéêÝò áíáêáôáôÜîåéò óôç Ë. ÁìåñéêÞ, ôéò ãñÞãïñåò ìåôáêéíÞóåéò ôçò ðñüèåóçò øÞöïõ óôçí Åõñþðç, ôï áßôçìá ãéá ìéá ìáæéêÞ, íÝá, ñéæïóðáóôéêÞ ÁñéóôåñÜ ðïõ áíÝäåéîáí ïé åêëïãÝò, ð.÷., óôç Âñåôáíßá êáé ôç Ãåñìáíßá. Åßíáé åíôåëþò ëÜèïò ç Üðïøç üôé ç ÍÄ Ý÷åé ðñïóðåñÜóåé «ôá äýóêïëá». Áíôßèåôá, ç ðéï êñßóéìç öÜóç (êáé ãéá ôçí êõâÝñíçóç êáé ãéá ôï êßíçìá) ôþñá áñ÷ßæåé. Ï ÊáñáìáíëÞò Ý÷åé ó÷åäéÜóåé ôç íåïöéëåëåýèåñç åðßèåóç êáé óå óçìáíôéêü âáèìü ôçí Ý÷åé ðåñÜóåé íïìïèåôéêÜ, áëëÜ Ý÷åé áêüìá ìðñïóôÜ ôçí åðéâïëÞ ôçò óôçí ðñÜîç. Äåí õðÜñ÷åé ðåñéèþñéï ãéá áðëïõóôåõôéêÜ «õðåñáéóéüäïîç» áíôéìåôþðéóç áõôÞò ôçò óõãêõñßáò: êÜðïéïé íüìïé äçìéïõñãïýí íÝá äåäïìÝíá ãéá ìåãÜëá ôìÞìáôá ôçò ôÜîçò ìáò êáé ç áíáôñïðÞ áõ-

ôþí ôùí äåäïìÝíùí èÝôåé óôï êßíçìá ðïëý óïâáñÝò õðï÷ñåþóåéò. Ð.÷., ç äéåýñõíóç ôïõ ùñáñßïõ ëåéôïõñãßáò ôùí êáôáóôçìÜôùí áíïßãåé ôï æÞôçìá ìéáò óêëçñÞò êáé ãåíéêåõìÝíçò áðåñãéáêÞò áíôéðáñÜèåóçò óôï åìðüñéï, óå Ýíáí êëÜäï ðïõ ç áðïóõíäéêáëéóôéêïðïßçóç Ý÷åé ðñï÷ùñÞóåé áñêåôÜ. ÁíÜëïãá ôßèåôáé ôï æÞôçìá ôçò êáôÜñãçóçò ôïõ 8þñïõ óôéò åðé÷åéñÞóåéò ðïõ èá ìðïõí óôéò äéáäéêáóßåò «óõíïëéêÞò äéåõèÝôçóçò» ôïõ ÷ñüíïõ åñãáóßáò, äçëáäÞ óôá ìéêñÜ åñãïóôÜóéá, üðïõ ç äõíáôüôçôá åñãáôéêÞò áíôßóôáóçò Ý÷åé ÷ôõðçèåß ðåñéóóüôåñï. ¼ìùò, åðßóçò ëÜèïò åßíáé êáé êÜèå ôÜóç õðåñåêôßìçóçò ôùí äõíáôïôÞôùí ôçò êõâÝñíçóçò: óôïí ÏÔÅ, ãéá íá ðåñÜóåé ç êáôÜñãçóç ôçò ìïíéìüôçôáò, ÷ñåéÜóôçêå ç åîáãïñÜ ôçò óõíäéêáëéóôéêÞò ãñáöåéïêñáôßáò, ôï ðñüãñáììá «åèåëïõóßáò åîüäïõ» êáé ç óõãêÝíôñùóç ôçò åðßèåóçò óôïõò íåïðñïóëáìâáíüìåíïõò. Ì’ áõôÞí ôçí ôáêôéêÞ ç êõâÝñíçóç èÝëçóå íá áðïöýãåé ôçí áíôéðáñÜèåóç ìå ôï åñãáôéêü äõíáìéêü ðïõ äïõëåýåé óÞìåñá óôïí Ïñãáíéóìü. ÁõôÞí ôç äõíáôüôçôá äåí ôçí Ý÷åé ðÜíôá: óôçí ÏëõìðéáêÞ îåêßíçóå ìå ôçí Üãñéá ãñáììÞ «ðïýëçìá Þ êëåßóéìï», üìùò ìðñïóôÜ óôéò ðñïåéäïðïéçôéêÝò êéíçôïðïéÞóåéò ôùí åñãáæïìÝíùí (êáé ìðñïóôÜ óôç ìåôáóôñïöÞ ôçò êïéíÞò ãíþìçò ðïõ áðïäåß÷èçêå êáèüëïõ öéëéêÞ ðñïò ôçí éäéùôéêïðïßçóç) áíáãêÜóôçêå íá õðï÷ùñÞóåé óôçí ðéï ìáêñïðñüèåóìç êáé ðåñéóóüôåñï «åõÝëéêôç» ãñáììÞ ðïõ áêïëïõèåß óÞìåñá. Ãéá íá áíôéìåôùðßóïõìå áõôÞí ôçí ðåñßïäï ÷ñåéÜæåôáé íá Ý÷ïõìå êáèáñÞ ôçí åéêüíá: ç êõñßáñ÷ç ôÜîç áðáéôåß, åíùìÝíá êáé áðïöáóéóôéêÜ, ðïëëáðëÝò áíôéäñáóôéêÝò «ìåôáññõèìßóåéò» ðïõ áëëÜæïõí ôïí ðñáãìáôéêü óõó÷åôéóìü äýíáìçò óå âÜñïò ôùí åñãáæïìÝíùí. Ç êõâÝñíçóç, ðÝñá áðü ôéò äçìáãùãßåò, ñß÷íåé üëï ôï âÜñïò óôçí åðéâïëÞ ôùí áíôéìåôáññõèìßóåùí. Ôï ðñüãñáììá áõôü ìðïñåß íá áíáôñáðåß. ¼ìùò, áõôü ðñïûðïèÝôåé Ý-

Åßíáé áðüëõôá ëÜèïò ç Üðïøç üôé ç áíôéäåîéÜ ðïëéôéêÞ ïäçãåß «áíôéêåéìåíéêÜ» óôçí åíßó÷õóç ôçò óïóéáëäçìïêñáôßáò, óôçí åðéóôñïöÞ óå êõâåñíÞóåéò ôçò êåíôñïáñéóôåñÜò.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

13

swma 4-66.qxd

10/11/2005

Ç ðÜëç ãéá ôçí áíáôñïðÞ ôïõ íåïöéëåëåýèåñïõ ðñïãñÜììáôïò åßíáé ðÜëç åíÜíôéá óôçí êõâÝñíçóç ÊáñáìáíëÞ, áëëÜ, ôáõôü÷ñïíá, äéáëýåé ôçí áíôéðïëéôåõôéêÞ ôáêôéêÞ ôïõ Ã. ÐáðáíäñÝïõ.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

14

2:02

Page 14

íá êýìá ìáæéêþí, ðáñáôåôáìÝíùí, áðïöáóéóôéêþí áãþíùí ôùí åñãáæïìÝíùí êáé ôçò íåïëáßáò. Áõôü åßíáé ôï óôïß÷çìá ôçò åðï÷Þò. ÁðÝíáíôé óôçí õðï÷ñÝùóç áõôÞ äåí õðÜñ÷åé êáìßá «ðáñÜêáìøç»: êõñßùò äåí õðÜñ÷åé ðëÝïí êáíÝíá ðåñéèþñéï êïéíïâïõëåõôéêþí áõôáðáôþí. Äåí õðÜñ÷åé êáìßá «øÞöïò åîïõóßáò» ðïõ ìðïñåß íá ëýóåé ôï ðñüâëçìá ôçò áíáôñïðÞò ôçò íåïöéëåëåýèåñçò åðßèåóçò.

Ìáæß êáé ÷þñéá Ç äéáðßóôùóç áõôÞ äçìéïõñãåß ôçí áíÜãêç âáóéêþí êáé ãéá ìåãÜëç ðåñßïäï óôáèåñþí åðéëïãþí ôáêôéêÞò. Óå üëç ôçí åðüìåíç ðåñßïäï ôï âáóéêü æçôïýìåíï èá åßíáé ç ïñãÜíùóç óïâáñþí ìáæéêþí áãþíùí, ìå óôü÷ï ôçí áíáôñïðÞ ôùí áíôéìåôáññõèìßóåùí, ìå óôü÷ï íßêåò ëõôñùôéêÝò ãéá ìåãÜëá êïììÜôéá ôùí åñãáæïìÝíùí, íßêåò ïäõíçñÝò ãéá ôçí êõñßáñ÷ç ôÜîç êáé ôçí êõâÝñíçóç. Åßíáé åýêïëï íá ðñïâëÝøåé êáíåßò üôé ïé áãþíåò áõôïß èá Ý÷ïõí ôç ìïñöÞ ðáñáôåôáìÝíùí áðåñãéáêþí êéíçôïðïéÞóåùí, ãåíéêþí áðåñãéþí, ìåãÜëùí óõëëáëçôçñßùí. Ó’ áõôÞí ôçí ðñïïðôéêÞ ï êüóìïò ÷ñåéÜæåôáé ôá óõíäéêÜôá. ÊÜèå áìöéóâÞôçóç áõôïý ôïõ óôïé÷åßïõ ïäçãåß óå éäåïëïãéêü áíá÷ùñçôéóìü áðü ôá óõãêåêñéìÝíá êáèÞêïíôá ôçò åðï÷Þò. Ôï âáóéêü ðáñÜäåéãìá åßíáé ôï ÊÊÅ: ôï ÐÁÌÅ, îåðåñíþíôáò äÞèåí áðü ôá áñéóôåñÜ ôéò óõíäéêáëéóôéêÝò çãåóßåò, êáôáöåýãåé óôçí ïñãÜíùóç «äéêþí ôïõ» êéíçôïðïéÞóåùí. ¼ìùò, áõôÝò äåí Ý÷ïõí ôï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò áðåñãéáêÞò äñÜóçò, ðåñéïñßæïíôáé óå «ðáñáäåéãìáôéêÜ» óõëëáëçôÞñéá? äåí ìðïñïýí íá áðåéëÞóïõí óïâáñÜ ôçí êõñßáñ÷ç ôÜîç. Ôï «üëïé ìáæß» óôï êïéíùíéêü ðåäßï åßíáé õðï-

÷ñåùôéêü óôïé÷åßï ãéá üóïõò ìéëÜíå ãéá óïâáñÞ áíôéðáñÜèåóç, ãéá ðñïóðÜèåéá áíáôñïðÞò ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý. ¼ìùò, äåí åßíáé áñêåôü. Ïé óõíäéêáëéóôéêÝò çãåóßåò äéáìïñöþíïõí ìéá ôáêôéêÞ ðïõ áðåéëåß ôçí êõâÝñíçóç, êáôáãñÜöåé ôç öèïñÜ ôçò, äåí åßíáé üìùò áñêåôÞ ãéá íá ïäçãÞóåé óôçí Þôôá. Áõôü öáßíåôáé êáé óôéò ìïñöÝò ðÜëçò (êõñßùò óôïí áðïóðáóìáôéêü êáé ÷ùñßò êëéìÜêùóç ÷áñáêôÞñá ôùí áãþíùí), áëëÜ êáé óôï ðåñéå÷üìåíï, óôá áéôÞìáôá ðïõ áíáäåéêíýïíôáé åíÜíôéá óôéò êõâåñíçôéêÝò åðéèÝóåéò. Óôçí ðïëõÞìåñç áðåñãßá ôùí ôñáðåæïûðáëëÞëùí êáé óôï óõëëáëçôÞñéï ôçò ÄÅÈ áðïäåß÷ôçêå üôé ç áõèüñìçôç äéÜèåóç ôïõ êüóìïõ åßíáé ðïëý ðéï ìðñïóôÜ áðü ôá ó÷Ýäéá êáé ôçí ôáêôéêÞ ôùí óõíäéêÜôùí. Áõôü óçìáßíåé üôé óôïõò åñãáôéêïýò áãþíåò ðÜìå «êáé ìáæß êáé ÷þñéá». Ìáæß, ìÝóá óå êÜèå ìïñöÞò êéíçôïðïßçóç, ðáëåýïõìå ãéá ôçí åðéôõ÷ßá ôçò, ðñïóðáèïýìå íá ìÜèïõìå íá êïëõìðÜìå óáí ôï øÜñé óôï íåñü óå üëïõò ôïõò áãþíåò, áðü ôçí ðéï «ôáðåéíÞ» óôÜóç åñãáóßáò ìÝ÷ñé ôéò ãåíéêÝò áðåñãßåò. ×þñéá, ãéáôß óå üëá áõôÜ ðçãáßíïõìå ìå êñéôéêÞ óôï ðþò ïñãáíþíïíôáé, ìå ðñïôÜóåéò óõíÝ÷åéáò êáé êëéìÜêùóçò, ìå äéáêñéôüôçôá, ùò áñéóôåñÞ - ñéæïóðáóôéêÞ ðôÝñõãá ôùí áãþíùí. ¼óï ëÜèïò åßíáé ï óå÷ôáñéóìüò (ôï óíïìðÜñéóìá, ç «áö’ õøçëïý» éäåïëïãéêÞ áíôéìåôþðéóç ôùí õðáñêôþí êïéíùíéêþí áãþíùí), Üëëï ôüóï ëÜèïò åßíáé ï äéáëõôéóìüò – ç äéÜ÷õóç ìÝóá óôï ìÝóïí üñï ðïõ åðéâÜëëïõí ïé óõíäéêáëéóôéêÝò çãåóßåò êáé ðïõ ïäçãåß ôïõò áãþíåò óå áäéÝîïäá. Óôçí ðåñßïäï ðïõ äéáìïñöþíåôáé áõôïß ïé äýï êßíäõíïé åßíáé óõììåôñéêïß êáé éóïäýíáìïé. Ôá ßäéá éó÷ýïõí êáé óôï ðïëéôéêü åðßðåäï. Ç

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 15

êñßóç ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý Ý÷åé áíïßîåé ðïëéôéêÝò äéåñãáóßåò ìå ðñùôïöáíþò ìáæéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ. Ôï åêêñåìÝò ôçò åíáëëáãÞò óôçí êõâÝñíçóç ìåôáîý ÄåîéÜò êáé óïóéáëäçìïêñáôßáò äåí ìðïñåß íá åðáíáëáìâÜíåôáé áÝíáá, ÷ùñßò áðþëåéåò êáé êñßóåéò. Óå êÜèå öÜóç áõôÞò ôçò åíáëëáãÞò ïëüêëçñá êïììÜôéá ôùí åñãáôþí êáé ôçò íåïëáßáò äéáðéóôþíïõí üôé ïé íåïöéëåëåýèåñåò ðïëéôéêÝò óõíå÷ßæïõí, âãÜæïõí óõìðåñÜóìáôá, áñ÷ßæïõí íá áíáæçôïýí Üëëåò ëýóåéò. Ôá óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá åîáêïëïõèïýí íá öáíôÜæïõí ùò êïéíïâïõëåõôéêÞ åíáëëáêôéêÞ ëýóç óôç ÄåîéÜ (ð.÷., Ãáëëßá, Éôáëßá), üìùò åßíáé ðëÝïí ðïëý ëéãüôåñï ðåéóôéêÜ êáé óôáèåñÜ, ðïëý ðéï áäýíáìá. Áõôüò ï ðáñÜãïíôáò åñìçíåýåé ôçí åðéôõ÷ßá ôïõ Linke óôç Ãåñìáíßá, ôïõ Respect óôçí Áããëßá êáé, ðñïçãïõìÝíùò, ôïõ SSP óôç Óêïôßá, ôïõ Ìðëïê ôçò ÁñéóôåñÜò óôçí Ðïñôïãáëßá ê.ëð. Áõôü óçìáßíåé üôé ôï êåíü ìéáò ðïëéôéêÞò äýíáìçò, ðñüèõìçò êáé éêáíÞò íá áíáëÜâåé ôç óýãêñïõóç ìå ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü, ôïí ðüëåìï êáé ôï ñáôóéóìü, ãßíåôáé ðëÝïí ïñáôü áðü ôïí ðëáôý êüóìï. Ó’ áõôÞí ôçí áíÜãêç ëïãïäïôïýóå ç ôáêôéêÞ åíéáßïõ ìåôþðïõ (Öüñïõì, ÓÕÑÉÆÁ, ê.ëð.) ðïõ áêïëïõèÞóáìå ôçí ðñïçãïýìåíç ðåñßïäï. Ç äéáöïñÜ ôçò ÅëëÜäáò áðü ÷þñåò ôçò âüñåéáò êáé ôçò äõôéêÞò Åõñþðçò åßíáé üôé ôï ÊÊÅ êáé ï ÓÕÍ –Ýíá ôìÞìá ôçò «êïììïõíéóôïãåíïýò» ÁñéóôåñÜò ðÝñá áðü ôç óïóéáëäçìïêñáôßá– äéáôÞñçóáí äõíÜìåéò ìåôÜ ôçí êñßóç ôïõ ’90. Äåí õðÜñ÷åé ðïëéôéêÞ ôáêôéêÞ áí äåí áðáíôÜåé ó’ áõôü ôï æÞôçìá. Ôï ÊÊÅ åîáêïëïõèåß íá êéíåßôáé åëðßæïíôáò üôé èá êáëýøåé ìüíï ôïõ åêëïãéêÜ ôï áßôçìá ãéá áñéóôåñÞ áíôéðïëßôåõóç. ¼ìùò, ôï áäéÝîïäï ôïõ ÐÁÌÅ, ôï üñéï ôïõ 42% óôéò äçìïôéêÝò åêëïãÝò êáé ç áëëáãÞ çãåóßáò ôïõ ÓÕÍ äçìéïõñãïýí óïâáñÝò ðéÝóåéò óôçí ôáêôéêÞ ôïõ. Åßíáé ç ðñþôç öïñÜ ðïõ öáßíïíôáé êéíÞóåéò óôï åóùôåñéêü ôïõ, ðïõ äåß÷íïõí üôé ç ðßåóç ãéá åíüôçôá äñÜóçò ãßíåôáé õðïëïãßóéìç. Ç êëéìÜêùóç ôùí áãþíùí åíÜíôéá óôç ÍÄ êáé ç äéïñãÜíùóç ôïõ 4ïõ Åõñùðáúêïý Êïéíùíéêïý Öüñïõì óôçí ÁèÞíá èá öÝñïõí óôçí åðéöÜíåéá ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ Ý÷åé ç ãñáììÞ ôïõ ÊÊÅ ôüóï áðÝíáíôé óôç âÜóç ôïõ ÐÁÓÏÊ üóï êáé óôéò ó÷Ýóåéò ìå ôçí Üëëç ÁñéóôåñÜ. Óôïí Óõíáóðéóìü ç áëëáãÞ çãåóßáò óçìáôïäüôçóå ìéá óôñïöÞ ðñïò ôá áñéóôåñÜ. ¼ìùò, óôçí ßäéá ðåñßïäï ôá êüììáôá ôçò ÅõñùðáúêÞò ÁñéóôåñÜò, ìå ôá ïðïßá ï ÓÕÍ Ý÷åé ðñïíïìéáêÝò ó÷Ýóåéò, ðñáãìáôïðïéïýí ìéá óõíôçñçôéêÞ ðñïóáñìïãÞ, ìå ïäçãü ôçí åêëïãéêÞ óõììá÷ßá óôçí Éôáëßá êáé áýñéï óôç Ãáëëßá. Ïé áðïöÜóåéò ôïõ 1ïõ óõíåäñßïõ ôïõ ÅÁÊ óôçí ÁèÞíá åßíáé åíäåéêôéêÝò. Ç óôñáôçãéêÞ ôçò «äçìïêñáôéêÞò ìåôáññýèìéóçò ôçò ÅÅ», ï «äéÜëïãïò ìå ôá êüììáôá ôïõ êñéôéêïý ÍÁÉ» åõíïïýí ôïõò ïðáäïýò ôçò «ìåãÜëçò ÁñéóôåñÜò»,

äçëáäÞ ôçò óõììá÷ßáò ìå ôç óïóéáëäçìïêñáôßá ãéá íá äïèåß åíáëëáêôéêÞ ëýóç óôï áäéÝîïäï ôùí êõâåñíÞóåùí ôçò ÄåîéÜò. Ç ãñáììÞ áõôÞ, áñãÜ Þ ãñÞãïñá, èá âãÜëåé ðñïâëÞìáôá êáé óôéò óõììá÷ßåò ìÝóá óôï êßíçìá áíôßóôáóçò. Èá åîáêïëïõèÞóïõìå íá õðïóôçñßæïõìå üëåò ôéò ìïñöÝò åíùôéêÞò äñÜóçò ôçò ÁñéóôåñÜò ðïõ óôçñßæïõí ôï êßíçìá êáé ôéò äõíáôüôçôÝò ôïõ íá áíôéóôÝêåôáé. Ì’ áõôü ôï êñéôÞñéï èá áíôéìåôùðßóïõìå êáé ôéò åêëïãéêÝò áíáìåôñÞóåéò áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ. ¼ìùò, êáé óôçí Åõñþðç êáé óôçí ÅëëÜäá ç áíôßóôáóç óôç ÄåîéÜ êáé ç áíôéðáñÜèåóç ìå ôç íåïöéëåëåýèåñç óïóéáëäçìïêñáôßá âÜæåé åðéôáêôéêÜ ôï æÞôçìá ôçò ñéæïóðáóôéêÞò, ìá÷çôéêÞò ÁñéóôåñÜò. Áõôü éó÷ýåé óôïõò áãþíåò: óôá áéôÞìáôá, óôéò ìïñöÝò ðÜëçò, óôçí Ýìöáóç ðïõ äßíåé (Þ äåí äßíåé) êÜðïéïò óôçí áíôßóôáóç óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü. Éó÷ýåé, åðßóçò, óôï åðßðåäï ôùí éäåþí: ðïéá åíáëëáêôéêÞ ëýóç óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü õðïóôçñßæïõìå, åðéêáéñüôçôá êáé áíáãêáéüôçôá ôïõ óïóéáëéóìïý, áðüóôáóç áðü ôéò óåéñÞíåò ôçò êõâåñíçôéêÞò óõíåñãáóßáò ìå ôç óïóéáëäçìïêñáôßá ê.ëð. ¼ìùò, éó÷ýåé êáé óôï åðßðåäï ôçò ïñãÜíùóçò: ôï êÝñäéóìá ìéáò óåéñÜò (åéäéêÜ íÝùí) áãùíéóôþí, ðïõ èá ìðïñïýí íá äñïõí óôçí ðñþôç ãñáììÞ ôïõ êéíÞìáôïò, áëëÜ åðßóçò èá äéáìïñöþíïíôáé óõíïëéêÜ óôç ìáêñïðñüèåóìç óôñáôçãéêÞ åðáíáóôáôéêÞò áëëáãÞò ôïõ êüóìïõ, åßíáé áðü ôïõò ðéï êñßóéìïõò ðáñÜãïíôåò ôçò ðåñéüäïõ. Ìå áõôÝò ôéò åðéëïãÝò, ç ÄÅÁ èá áíôéìåôùðßóåé ôçí ðåñßïäï ðïõ Ýñ÷åôáé êáé ðïõ ùò ðñþôï êáèÞêïí èÝôåé ôï æÞôçìá ôçò áíáôñïðÞò ôïõ ðñïãñÜììáôïò ôçò ÍÄ.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

15

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 16

ÐïëéôéêÞ Óõãêïéíùíßåò: ïé áíÜãêåò ðÜíù áðü ôá êÝñäç

ÊÜôù ôá ÷Ýñéá áðü ôçí ÏëõìðéáêÞ Ôïõ ÓùôÞñç ÌÜñôáëç å áíáâïëÞ ôùí äýóêïëùí áðïöÜóåùí öáßíåôáé üôé ðñï÷ùñÜåé ç êõâÝñíçóç ôçò ÍÄ, ðáñáðÝìðïíôáò ôéò üðïéåò áðïöÜóåéò ôçò ãéá ôï îåðïýëçìá ôçò ÏëõìðéáêÞò ãéá ôéò áñ÷Ýò ôïõ ÍïÝìâñç, ìåôÜ ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò íÝáò ðñïóðÜèåéáò ãéá éäéùôéêïðïßçóç ôçò åôáéñåßáò. Óôá ìÝóá ÍïÝìâñç ïýôùò Þ Üëëùò ëÞãåé ç ðñïèåóìßá ãéá ôçí õðïâïëÞ ó÷åäßïõ áðü ôçí êõâÝñíçóç ðñïò ôçí ÏéêïíïìéêÞ ÅðéôñïðÞ ôçò ÅÅ. ÓôÜóç áíáìïíÞò öáßíåôáé íá ôçñåß ç ÏÓÐÁ, ç ïðïßá åôïéìÜæåé ìéá êáìðÜíéá ìå ôçëåïðôéêÜ êáé ñáäéïöùíéêÜ óðïô êáé óõëëïãÞ õðïãñáöþí, áëëÜ ü÷é, ìÝ÷ñé óôéãìÞò, êëéìÜêùóç ìå áðåñãéáêÝò êéíçôïðïéÞóåéò. Ôá óåíÜñéá ðïõ áöÞíåé ç êõâÝñíçóç íá äéáññÝïõí óôéò åöçìåñßäåò åßíáé ôñßá: á) éäéùôéêïðïßçóç, â) äçìéïõñãßá íÝáò åôáéñåßáò (ìå éäéùôéêÝò åôáéñåßåò, óõììåôï÷Þ ôïõ äçìïóßïõ êáé ìå ðñïóÝëêõóç åðåíäõôÞ ðïõ èá áíáëÜâåé êáé ôï ìÜíáôæìåíô) êáé ã) åêêáèÜñéóç «åí ëåéôïõñãßá», ìå ôá «öéëÝôá» ôçò åôáéñåßáò íá âãáßíïõí óôï óöõñß. Ï äéáãùíéóìüò ãéá ôçí ðþëçóç Ý÷åé Þäç êáôáëÞîåé óå öéÜóêï (óôçí ïõóßá äåí õðÜñ÷åé êáìßá ðñüôáóç ðïõ íá ìðïñåß íá èåùñçèåß «óïâáñÞ»), Üñá ôï ðñþôï óåíÜñéï Ý÷åé åðß ôçò ïõóßáò áðïêëåéóôåß, ïðüôå ç êõâÝñíçóç ôáëáíôåýåôáé ãéá ôï ðïéá ëýóç èá åðéëÝîåé. ÐáñÜëëçëá, åðéóôñáôåýåé üëá ôá ìÝóá ãéá íá áðïäåßîåé ôçí áíáãêáéüôçôá ôçò éäéùôéêïðïßçóçò, áðü ôá «ðñüóôéìá êáé ôéò åíôïëÝò» ðïõ ìáò åðéâÜëëåé ç ÅÅ ìÝ÷ñé ôéò óõêïöáíôßåò ãéá ôïõò «ôåìðÝëçäåò» åñãáæüìåíïõò, ðïõ áíÞêïõí óôá «ñåôéñÝ» êáé

Ó

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

16

ïé ïðïßïé, ãéá íá õðåñáóðéóôïýí ôá óõíôå÷íéáêÜ óõìöÝñïíôÜ ôïõò, ðñïêáëïýí ÷Üïò óôá äñïìïëüãéá, æçìéþíïíôáò äéá÷ñïíéêÜ ôçí åôáéñåßá. Ç éäéùôéêïðïßçóç ôçò ÏëõìðéáêÞò, ïðïéáäÞðïôå ìïñöÞ êáé áí åðéëÝîåé ç êõâÝñíçóç, èá åßíáé Ýíá óêÜíäáëï êáé ìéá ôåñÜóôéá ðñüêëçóç, ü÷é ìüíï ëüãù ôùí áðïëýóåùí êáé ôçò äéÜëõóçò ôùí åñãáóéáêþí ó÷Ýóåùí ÷éëéÜäùí åñãáæïìÝíùí, áëëÜ êáé ãéáôß ïé éäéùôéêÝò áåñïðïñéêÝò åôáéñåßåò «÷áìçëïý êüóôïõò» èá ãßíïõí «áíôáãùíéóôéêÝò», áí êáé ðáñáâéÜæïõí ôïõò êáíïíéóìïýò áóöáëåßáò óôç óõíôÞñçóç êáé ëåéôïõñãßá ôùí áåñïóêáöþí. Ç ìÜ÷ç ãéá íá ìçí ðåñÜóåé ç éäéùôéêïðïßçóç ôçò ÏëõìðéáêÞò âñßóêåôáé ìðñïóôÜ êáé åßíáé åîáéñåôéêÜ êñßóéìç ãéá ôï åñãáôéêü êßíçìá ãéá äýï ëüãïõò: á) Åßíáé «ðéëüôïò» ãéá ôéò éäéùôéêïðïéÞóåéò óå üëåò ôéò ÄÅÊÏ (Äçìüóéåò Åðé÷åéñÞóåéò ÊïéíÞò ÙöÝëåéáò) ðïõ èá áêïëïõèÞóïõí: ÄÅÇ, ÏÓÅ, Ôá÷õäñïìéêü ÔáìéåõôÞñéï ê.ëð. ÐáñÜëëçëá, èá åßíáé ïäçãüò ãéá ôçí áíáôñïðÞ åñãáóéáêþí äéêáéùìÜôùí. Ç êõâÝñíçóç Þäç Ý÷åé åôïéìÜóåé êáé ôï íïìéêü ðëáßóéï ìå ôï íüìï ãéá ôéò «ÓõìðñÜîåéò äçìüóéïõ êáé éäéùôéêïý ôïìÝá». â) Áðïôåëåß êåíôñéêü éäåïëïãéêü ìÝôùðï áíôéðáñÜèåóçò: Ôá êÝñäç ôùí åðé÷åéñÞóåùí Þ ïé áíÜãêåò ôùí áíèñþðùí; Ïé óõãêïéíùíßåò, üðùò åðßóçò ç õãåßá êáé ç ðáéäåßá, ðñÝðåé íá åîõðçñåôïýí êïéíùíéêÝò áíÜãêåò Þ èá åßíáé Ýíáò áêüìç ôïìÝáò ðáñï÷Þò õðçñåóéþí ðïõ ðñÝðåé íá åßíáé êåñäïöüñïò; Óå äåýôåñï åðßðåäï âñßóêåôáé ç áíôéðáñÜèå-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 17

óç ãéá ôï ðïý ðñáãìáôéêÜ ïöåßëïíôáé ôá åëëåßììáôá ôçò ÏëõìðéáêÞò. ÓõóôçìáôéêÜ ðñïóðáèïýí íá ìáò ðåßóïõí üôé ôá åëëåßììáôÜ ôçò ïöåßëïíôáé óôï äçìüóéï ÷áñáêôÞñá êáé óôïõò õðåñâïëéêÜ áìåéâüìåíïõò êáé «ôåìðÝëçäåò» åñãáæüìåíïõò êáé ü÷é óôá ÷ñÝç ôïõ êñÜôïõò ðñïò ôçí Ï.Á. êáé óôçí êáôáóðáôÜëçóç ôùí ðüñùí ôçò, ðïõ ïöåßëïíôáé óôéò ðïëéôéêÝò åðéëïãÝò áõôÞò áëëÜ êáé ôùí ðñïçãïýìåíùí êõâåñíÞóåùí.

ÌåôáöïñÝò êáé áîßá Óôïí êáðéôáëéóìü ôá ðÜíôá ìåôñÜíå ü÷é ìå ôéò áíÜãêåò ôùí áíèñþðùí áëëÜ ìå ãíþìïíá ôï êÝñäïò. Êáèåôß ðïõ ðïõëéÝôáé ðåñéÝ÷åé áîßá, Üñá êáé äõíáôüôçôá êåñäþí ãéá ôïõò êáðéôáëéóôÝò. ÐáñáãùãÞ áîßáò Ý÷ïõìå êáé óôéò ìåôáöïñÝò, ìå ôçí åîÞò éäéáéôåñüôçôá: ç ðáñáãùãÞ áîßáò ãßíåôáé ôáõôü÷ñïíá ìå ôçí êáôáíÜëùóÞ ôçò, óå áíôßèåóç ìå ôá åìðïñåýìáôá, óôá ïðïßá ï êáðéôáëéóôÞò åéóðñÜôôåé ôçí áîßá êáôÜ ôçí ðþëçóç ôïõ åìðïñåýìáôïò, ðñÜãìá ðïõ ìðïñåß íá óõìâåß ðïëý áñãüôåñá áðü ôçí ðáñáãùãÞ ôïõ. ÏðïéïäÞðïôå ðñïúüí äåí ìðïñåß íá êáôáíáëùèåß ðáñÜ ìüíï üôáí ìåôáöåñèåß óôïí ôüðï ðïõ èá áãïñáóôåß áðü ôïí êáôáíáëùôÞ, ïðüôå ç ìåôáöïñÜ ôùí åìðïñåõìÜôùí ãßíåôáé õðï÷ñåùôéêÞ ãéá ôïõò êáðéôáëéóôÝò êáé ðñïóèÝôåé áîßá óôï åìðüñåõìá. Ç áîßá ðïõ äçìéïõñãåßôáé áðü ôç âéïìç÷áíßá ìåôáöïñþí ðñïóôßèåôáé óôçí áîßá ðïõ åß÷å ôï åìðüñåõìá ôç óôéãìÞ ðïõ Ýöåõãå áðü ôïí ôüðï ðáñáãùãÞò ôïõ. Ãéá íá áõîçèåß ç õðåñáîßá, Üñá êáé ôá êÝñäç ôùí êáðéôáëéóôþí ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôéò ìåôáöïñÝò, ðñÝðåé ôï ìåôáöïñéêü ìÝóï íá áîéïðïéåßôáé óôï ìÝãéóôï, äçëáäÞ íá ìÝíåé üóï ôï äõíáôü ëéãüôåñï áíåíåñãü. ¸ôóé, ãéá íá áõîÜíïõí ôá êÝñäç ôïõò, åíôáôéêïðïéïýí ôçí åñãáóßá (ð.÷. 12ùñç ïäÞãçóç ìå Ýíáí ïäçãü óôá öïñôçãÜ) êáé ìåéþíïõí ôá êüóôç, õðïâáèìßæïíôáò ôç óõíôÞñçóç (ð.÷. ôá «êáñáöëÜ» ëÜóôé÷á óå öïñôçãÜ, ìç ôáêôéêÞ óõíôÞñçóç áåñïóêáöþí -åíäåéêôéêÞ åßíáé ç ðåñßðôùóç ôçò êõðñéáêÞò åôáéñåßáò ¹ëéïò). ÐñÝðåé, üìùò, íá äéáêñßíïõìå ôç ìåôáöïñÜ åìðïñåõìÜôùí áðü ôç ìåôáöïñÜ åðéâáôþí (óõãêïéíùíßåò). Ïé åðéâÜôåò äåí åßíáé åìðüñåõìá, ãéá íá ðñïóôåèåß óå áõôü ç áîßá ôçò ìåôáöïñÜò. (ÅéäéêÞ ðåñßðôùóç áðïôåëïýí ïé åñãáæüìåíïé ðïõ ìåôáêéíïýíôáé áðü êáé ðñïò ôç äïõëåéÜ ôïõò. Ó’ áõôïýò, ôï êüóôïò ôçò óõãêåêñéìÝíçò ìåôáöïñÜò ðñïóôßèåôáé óôï êüóôïò áíáðáñáãùãÞò ôçò åñãáôéêÞò äýíáìçò, ãé’ áõôü êáé ðïëëïß åñãïäüôåò ìåôáöÝñïõí ìå äéêÜ ôïõò ìÝóá ôïõò åñãÜôåò ôïõò.) Óôéò óõãêïéíùíßåò ïé åðéâÜôåò ìéóèþíïõí ïé ßäéïé ôç ìåôáöïñÜ ôïõò. Ç áîßá ôçò äå ìåôáêõëßåôáé áëëïý, üðùò óôá åìðïñåýìáôá.

Óôéò ìåôáöïñÝò åðéâáôþí, óå áíôßèåóç ìå ôá åìðïñåýìáôá, ãéá íá õðÜñ÷ïõí êÝñäç, ðñÝðåé ç ðëçñüôçôá óôï ìåôáöïñéêü ìÝóï íá ðåñíÜåé êÜðïéï üñéï. Óôá áåñïðëÜíá áõôü ôï üñéï áíôéóôïé÷åß óå ðëçñüôçôá ðåñßðïõ 60-70%, ìéêñüôåñç ðëçñüôçôá ìåôáöñÜæåôáé óå æçìéÜ ãéá ôçí åôáéñåßá. Ïé êõâåñíÞóåéò ôï ãíùñßæïõí áõôü êáé ãé’ áõôü åðéäïôïýí ôïõò êáðéôáëéóôÝò ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôéò óõãêïéíùíßåò. Åðéäïôïýí ôá ÊÔÅË (ëåùöïñåßá ðïõ åêôåëïýí ôá õðåñáóôéêÜ äñïìïëüãéá), üðùò êáé ôïõò åöïðëéóôÝò óôéò Üãïíåò ãñáììÝò. ÃåííéÝôáé öõóéïëïãéêÜ ôï åñþôçìá: Ãéáôß ïé ìåãÜëïé óõãêïéíùíéáêïß öïñåßò äçìéïõñãÞèçêáí åîáñ÷Þò Þ Ýãéíáí óôçí ðïñåßá êñáôéêïß êáé ãéáôß óÞìåñá èÝëïõí ïé êáðéôáëéóôÝò íá ôïõò éäéùôéêïðïéÞóïõí; Ôï áóôéêü êñÜôïò, ëåéôïõñãþíôáò óáí óõëëïãéêüò êáðéôáëéóôÞò, åíäéáöÝñåôáé ãéá ôéò óõãêïéíùíßåò åðåéäÞ áöïñïýí Üìåóá ôçí áíáðáñáãùãÞ ôçò åñãáôéêÞò äýíáìçò êáé ôïõ óõíïëéêïý êïéíùíéêïý êåöáëáßïõ. Ôï êáðéôáëéóôéêü êñÜôïò åðéöïñôßóôçêå ìå ôï ôåñÜóôéï êüóôïò ôçò êáôáóêåõÞò õðïäïìþí: äñüìïé, ëéìÜíéá, áåñïäñüìéá. Ïé ôåñÜóôéåò åðåíäýóåéò êåöáëáßùí óôïí ôïìÝá ôùí ìåôáöïñþí óõíôÝëåóáí þóôå íá áðïêôÞóåé ï ôïìÝáò áõôüò Ýíáí éäéáßôåñï ñüëï óôçí éóôïñßá ôçò êáðéôáëéóôéêÞò âéïìç÷áíßáò. ¸ôóé, ç óõãêÝíôñùóç êåöáëáßùí ðñáãìáôïðïéÞèçêå ôá÷ýôåñá ó’ áõôü ôïí ôïìÝá, ðáñÜ óôïõò Üëëïõò âéïìç÷áíéêïýò ôïìåßò. Ç ðÜëç åíÜíôéá óôéò øçëÝò ôéìÝò ôùí ìåôáöïñþí ðïõ äéåîÞãáãáí ïé Üëëïé êëÜäïé ôïõ êåöáëáßïõ Ýëçîå ãåíéêÜ åßôå ìå ôçí áðïññüöçóç ôïõ ôïìÝá ôùí ìåôáöïñþí áðü ôá âéïìç÷áíéêÜ Þ ôñáðåæéêÜ ôñáóô åßôå ìå ôçí åèíéêïðïßçóÞ ôïõ. ÔåëéêÜ, ìüíï ôï êñÜôïò áðïäåß÷èçêå éêáíü íá óõãêåíôñþóåé åðáñêÞ êåöÜëáéá ãéá íá ìåéþóåé ôá ìåôáöïñéêÜ Ýîïäá, ùöåëþíôáò Ýôóé óõíïëéêÜ ôïõò êáðéôáëéóôÝò. Ìüíï Ýðåéôá áðü ôçí åìöÜíéóç ôùí ïäéêþí ìåôáöïñþí óå ìåãÜëç êëßìáêá åðáíåìöáíßóôçêå óôï ìåôáöïñéêü ôïìÝá ôï ìåóáßï, áêüìá êáé ôï ìéêñü éäéùôéêü êåöÜëáéï.

Óôïí êáðéôáëéóìü ôá ðÜíôá ìåôñÜíå ìå ãíþìïíá ü÷é ôéò áíÜãêåò ôùí áíèñþðùí, áëëÜ ôï êÝñäïò.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

17

swma 4-66.qxd

10/11/2005

Ôï åñãáôéêü êßíçìá èÝëåé ôéò óõãêïéíùíßåò íá áðïôåëïýí êïéíùíéêü áãáèü êáé ü÷é åìðüñåõìá, üðùò ôéò áíôéìåôùðßæïõí ïé êáðéôáëéóôÝò. Ãé’ áõôü ðáëåýåé ãéá äçìüóéåò äùñåÜí êáé áóöáëåßò óõãêïéíùíßåò, áêüìá êáé ìÝóá óôá ðëáßóéá ôïõ êáðéôáëéóìïý.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

18

2:02

Page 18

Ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò, ç ìåãÜëç óõãêÝíôñùóç êåöáëáßùí äßíåé ôç äõíáôüôçôá óå êáðéôáëéóôÝò, áîéïðïéþíôáò êáé êñáôéêÜ êåöÜëáéá (åðéäïôÞóåéò), íá åéóâÜëëïõí êáé óôïí ôïìÝá ôùí õðïäïìþí (äñüìïé, áåñïäñüìéá), áëëÜ êáé óôéò óõãêïéíùíßåò üëùí ôùí ìïñöþí. Ïé êáðéôáëéóôÝò âëÝðïõí ôåñÜóôéåò äõíáôüôçôåò êåñäþí, ãé’ áõôü êáé ðñï÷ùñïýí óå éäéùôéêïðïéÞóåéò üóùí áðü áõôÝò ðáñáìÝíïõí äçìüóéåò. Áðü ôçí áíôßèåôç ðëåõñÜ, ôï åñãáôéêü êßíçìá èÝëåé ôéò óõãêïéíùíßåò íá áðïôåëïýí êïéíùíéêü áãáèü êáé ü÷é åìðüñåõìá, üðùò ôéò áíôéìåôùðßæïõí ïé êáðéôáëéóôÝò. Ãé’ áõôü ôï åñãáôéêü êßíçìá ðáëåýåé ãéá äçìüóéåò äùñåÜí êáé áóöáëåßò óõãêïéíùíßåò, áêüìá êáé ìÝóá óôá ðëáßóéá ôïõ êáðéôáëéóìïý.

Ç ðïëéôéêÞ ôùí êáðéôáëéóôþí Ç áðåëåõèÝñùóç ôùí áåñïìåôáöïñþí ðñïùèÞèçêå áðü ôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’70 óôéò ÇÐÁ, åíþ óôçí ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç îåêßíçóå ìå ìéá ìéêñÞ êáèõóôÝñçóç. Ãåíéêüôåñá, ç áðåëåõèÝñùóç ôùí ìåôáöïñþí óôçí ÅÅ åíôÜóóåôáé óôï âáóéêü óôü÷ï ôçò, ðïõ åßíáé ç ïëïêëÞñùóç ôçò åóùôåñéêÞò áãïñÜò ìå ôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí õðçñåóéþí. ¸ôóé ç ÅÅ êáôÜñãçóå ôéò êñáôéêÝò åðéäïôÞóåéò óôéò áãïñÝò ôùí êñáôþí-ìåëþí êáé áðåëåõèÝñùóå ôéò ìåôáöïñÝò. ÁðåëåõèÝñùóç ç ïðïßá, áñ÷éêÜ, õëïðïéÞèçêå ìÝóá áðü ôï Üíïéãìá ôùí ïäéêþí åìðïñåõìáôéêþí ìåôáöïñþí êáé ôùí áåñïìåôáöïñþí óôïí áíôáãùíéóìü. Óôç óõíÝ÷åéá, ç áðåëåõèÝñùóç åðåêôÜèçêå óôéò áêôïðëïúêÝò ìåôáöïñÝò, ìå ôçí êáôÜñãçóç ôïõ cabotage, óôéò õðïäïìÝò êáé óôá äßêôõá, ãéá íá ïëïêëçñùèåß ìå ôïõò óéäçñïäñüìïõò. Óôéò áåñïìåôáöïñÝò, ôï Üíïéãìá ôçò áãïñÜò

óôïí áíôáãùíéóìü ðñáãìáôïðïéÞèçêå: 1) Ìå ôçí êáôÜñãçóç ôçò êñáôéêÞò ìïíïðùëéáêÞò åêìåôÜëëåõóçò ôùí åóùôåñéêþí ðôÞóåùí, åðéôñÝðïíôáò óå îÝíåò áåñïðïñéêÝò åôáéñåßåò íá åêôåëïýí åóùôåñéêÜ äñïìïëüãéá, áëëÜ êáé ôçí åßóïäï íÝùí éäéùôéêþí áåñïðïñéêþí åðé÷åéñÞóåùí ãéá ôçí åêìåôÜëëåõóç ôùí åóùôåñéêþí áåñïðïñéêþí ãñáììþí.

2) Ìå ôçí êáôÜñãçóç ôùí åèíéêþí êñáôéêþí áåñïìåôáöïñÝùí êáé ôçí éäéùôéêïðïßçóÞ ôïõò. ¹äç Ý÷ïõí éäéùôéêïðïéçèåß ç British Airways, ç Lufthansa ê.Ü., åíþ Ý÷åé îåêéíÞóåé ç ßäéá äéáäéêáóßá ìÝóá áðü ôïí ðåñéïñéóìü ôçò êñáôéêÞò óõììåôï÷Þò óôçí Air France, ôçí Alitalia ê.Ü. Ôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí õðçñåóéþí åðßãåéáò åîõðçñÝôçóçò êáé óõíôÞñçóçò êáé ôçí éäéùôéêïðïßçóç ôùí áåñïäñïìßùí êáé ôùí õðçñåóéþí åëÝã÷ïõ.

Ôá áðïôåëÝóìáôá áõôÞò ôçò ðïëéôéêÞò Ï êëÜäïò ôùí áåñïìåôáöïñþí åëÝã÷åôáé áðü åëÜ÷éóôåò ìåãÜëåò ðïëõåèíéêÝò åôáéñåßåò. Óôéò ÇÐÁ, ïé 7 ìåãáëýôåñåò áåñïðïñéêÝò åôáéñåßåò åëÝã÷ïõí ôï 87% ôçò áãïñÜò, åíþ óôçí ÅÅ ïé 7 ìåãáëýôåñåò åëÝã÷ïõí ôï 47%. Ïé ôñåéò ìåãÜëåò áåñïðïñéêÝò «óõììá÷ßåò», ç Star Alliance, ç One World êáé ç Sky Team, åëÝã÷ïõí ôï 62% ôçò ðáãêüóìéáò áãïñÜò. Ç óõãêåíôñïðïßçóç óôïí êëÜäï ìÝóá áðü ðôù÷åýóåéò, åîáãïñÝò êáé óõã÷ùíåýóåéò åßíáé óõíçèéóìÝíï ðëÝïí öáéíüìåíï (êëåßóéìï ôçò Sabena ôïõ Âåëãßïõ êáé ôçò Delta óôéò ÇÐÁ). Ðñüóöáôá åß÷áìå ôçí åîáãïñÜ ôçò Swiss International (ðñþçí Swissair) áðü ôç Lufthansa êáé ôçí åîáãïñÜ ôçò KLM áðü ôçí Air France. ¸÷ïõí äçìéïõñãçèåß áåñïðïñéêÝò åôáéñåßåò «÷áìçëïý êüóôïõò», ïé ïðïßåò åêìåôáëëåýïíôáé ôéò

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 19

áíèñþðéíåò áíÜãêåò ãéá íá êåñäïóêïðÞóïõí, óõìðéÝæïíôáò ôï êüóôïò ìÝóá, êõñßùò, áðü ôç ìåãáëýôåñç åíôáôéêïðïßçóç ôùí åñãáæïìÝíùí óå áõôÝò, ôçí áíåîÝëåãêôç ÷ñçóéìïðïßçóç ôùí áåñïðëÜíùí êáé ôçí ðáñáâßáóç ôùí êáíüíùí áóöáëåßáò êáé óõíôÞñçóçò, ìå óïâáñÝò åðéðôþóåéò óôçí áóöÜëåéá ôùí ðôÞóåùí êáé óôçí ðñïóôáóßá ôçò áíèñþðéíçò æùÞò. Ôï áôý÷çìá ôçò êõðñéáêÞò ¹ëéïò Þñèå íá áðïäåßîåé áõôÞ ôçí êáôÜóôáóç. Óôçí ÅëëÜäá, ç áðåëåõèÝñùóç ôùí åóùôåñéêþí áåñïãñáììþí ïäÞãçóå óôï íá äïèïýí Üäåéåò óå äåêÜäåò éäéùôéêÝò áåñïðïñéêÝò åðé÷åéñÞóåéò. Ïé 20 áðü áõôÝò Ýêëåéóáí ôçí ðñþôç ðåíôáåôßá ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõò, áöÞíïíôáò ôåñÜóôéá ÷ñÝç óôï åëëçíéêü äçìüóéï. ÓÞìåñá åîáêïëïõèïýí íá ëåéôïõñãïýí ðåñßðïõ 17 ôÝôïéåò åôáéñåßåò. Ïé áðïëýóåéò áðü ôéò áåñïðïñéêÝò åôáéñåßåò ôçí ôåëåõôáßá ðåíôáåôßá îåðåñíïýí ôéò 200.000. ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç ðåñßðôùóç ôçò Alitalia, ç ïðïßá, óôï üíïìá ôçò âéùóéìüôçôáò ôçò åôáéñåßáò, åðÝâáëå 3.500 áðïëýóåéò, êáé óôïõò õðüëïéðïõò åñãáæüìåíïõò óýíäåóç ôùí áðïäï÷þí ìå ôï ÷ñüíï åñãáóßáò êáé äéðëáóéáóìü ôùí ùñþí ðôÞóçò ãéá ôïõò ðéëüôïõò ôçò. ÍÝá ðñáêôéêÞ, åðßóçò, ãéá ôç ìåßùóç ôïõ êüóôïõò åßíáé ç åíïéêßáóç ðëçñùìÜôùí ìå ÷áìçëÞ ôéìÞ, ÷ùñßò áóöáëéóôéêÜ äéêáéþìáôá. Ôï êõíçãçôü ôïõ êÝñäïõò ïäçãåß ôéò åôáéñåßåò íá åðéâÜëëïõí åîáíôëçôéêïýò ñõèìïýò åñãáóßáò óôïõò åñãáæüìåíïõò êáé íá ïäçãïýí óôá üñéá ôç ëåéôïõñãßá ôùí áåñïóêáöþí, ìå áðïôÝëåóìá åêðôþóåéò áðü ôá ìÝôñá áóöáëåßáò. Ôï êõíÞãé ôïõ êÝñäïõò åßíáé ç áéôßá ðïõ ïäçãåß ôéò áåñïðïñéêÝò åôáéñåßåò, ôéò åôáéñåßåò åíïéêßáóçò, ÷ñçìáôïäïôéêÞò ìßóèùóçò ê.Ü. íá ðùëïýí ãåñáóìÝíá áåñïðëÜíá êáé áíôáëëáêôéêÜ ÷ùñßò ðñïäéáãñáöÝò áóöáëåßáò óå åôáéñåßåò ëéãüôåñï áíåðôõãìÝíùí êñáôþí Þ «÷áìçëïý êüóôïõò». Äåí åßíáé ôõ÷áßï üôé ï äåßêôçò áôõ÷çìÜôùí óôçí ÁöñéêÞ åßíáé ðïëëáðëÜóéïò áðü ôïí õðüëïéðï êüóìï. Ç êáôÜóôáóç áõôÞ, óýìöùíá ìå äçìïóéåýìáôá ðïõ áíáöÝñïíôáé óå êýêëïõò ôçò ÉÁÔÁ, ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óôï íá óçìåéþíåôáé Ýíá áåñïðïñéêü äõóôý÷çìá ôç âäïìÜäá ôï 2020, ðáñÜ ôéò åîåëßîåéò ôçò ôå÷íïëïãßáò êáé ôçò åðéóôÞìçò óôïí ôïìÝá ôçò áóöÜëåéáò.

Ç ÏëõìðéáêÞ Ìå ôéò äçëþóåéò ôïõ ÊáñáìáíëÞ óôç ÄÅÈ, Üíïéîå îáíÜ ç ðñïóðÜèåéá éäéùôéêïðïßçóçò ôçò ÏëõìðéáêÞò. Ç êõâÝñíçóç áñ÷éêÜ ìéëïýóå ãéá «åêêáèÜñéóç åí ëåéôïõñãßá», äçëáäÞ ãéá îåðïýëçìá ôùí êáëýôåñùí êïììáôéþí ôçò åôáéñåßáò ìå ôáõôü÷ñïíç áðüëõóç ÷éëéÜäùí åñãáæïìÝíùí. ÌåôÜ ôéò êéíçôïðïéÞóåéò ôùí åñãáæïìÝíùí, ôéò áíôéäñÜóåéò ôïõ êüóìïõ áëëÜ êáé ðïëëþí öïñÝùí (íïìáñ÷ßåò, äÞìïé ê.ëð.), ç êõâÝñíçóç áíáäéðëþèçêå êáé èõìÞèçêå üôé «ðñïÝ÷åé ç åîáóöÜëéóç ôùí

åñãáæïìÝíùí» êáé üôé ìðïñåß íá äéáðñáãìáôåõèåß ôï ðñüóôéìï ôçò ÅÅ êáé íá åîáóöáëßóåé «ìéá âéþóéìç ëýóç» ãéá ôçí ÏëõìðéáêÞ. Ç áéôßá ôùí ðñïâëçìÜôùí ôçò ÏëõìðéáêÞò åßíáé ç ßäéá ðïõ Ýêëåéóå ôåñÜóôéåò åôáéñåßåò üðùò ç Delta óôçí ÁìåñéêÞ Þ ç Sabena óôï ÂÝëãéï êáé âÜæåé óå êñßóç åôáéñåßåò üðùò ç Air France, ç Swissair, ç Alitalia ê.Ü. Åßíáé ç êñßóç ôïõ êáðéôáëéóìïý, ï áíôáãùíéóìüò êáé ï Üíáñ÷ïò ôñüðïò ðïõ ëåéôïõñãåß ôï óýóôçìá. ÂÝâáéá, ãéá ôá åëëåßììáôá êáé ôçí ðñáãìáôéêÞ êáôÜóôáóç ðïõ ðáñïõóéÜæåé ç åôáéñåßá ìÜò ëÝíå ãéá Üëëç ìéá öïñÜ øÝìáôá. ÊõâÝñíçóç, êáíÜëéá êáé åöçìåñßäåò ðñïóðáèïýí íá ìáò ðåßóïõí üôé ãéá ôá åëëåßììáôá öôáßíå ïé åñãáæüìåíïé, «ðïõ åßíáé ðïëëïß», «áìåßâïíôáé õðåñâïëéêÜ» êáé «Ý÷ïõí ðñïíüìéá», êáé êáôáëÞãïõí ðùò «äåí ìðïñåß Üëëï íá åðéâáñýíåôáé ï êÜèå öïñïëïãïýìåíïò áðü ôá ÷ñÝç ôçò ÏëõìðéáêÞò». ÐáñÜëëçëá éó÷õñßæïíôáé üôé ï éäéùôéêüò ôïìÝáò ëåéôïõñãåß êáëýôåñá êáé èá ëýóåé áõôÜ ôá ðñïâëÞìáôá.

Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ìåãÜëï ðáñáìýèé Åßíáé ïé éäéùôéêÝò åôáéñåßåò åîßóïõ áóöáëåßò êáé ðéï êåñäïöüñåò óå óýãêñéóç ìå ôç äçìüóéá ÏëõìðéáêÞ; Îåêéíþíôáò áðü ôçí áóöÜëåéá, êáëü åßíáé íá èõìçèïýìå üôé ç éäéùôéêÞ Ï.Á. ôïõ ÙíÜóç, óå 19 ÷ñüíéá ëåéôïõñãßáò, Ý÷áóå ôñßá áåñïðëÜíá, ìå ðåñéóóüôåñïõò áðü äéáêüóéïõò íåêñïýò. Óôá ôñéÜíôá ÷ñüíéá ëåéôïõñãßáò ôçò êñáôéêÞò Ï.Á., áõôÞ áíáäåß÷èçêå óå ìßá áðü ôéò áóöáëÝóôåñåò åôáéñåßåò óôïí êüóìï. ¼óï ãéá ôçí êåñäïöïñßá ìå ôïí ÙíÜóç óôï ôéìüíé ôçò åôáéñåßáò, áõôü êé áí åßíáé ðáñáìýèé. Ï ÙíÜóçò åß÷å åîáóöáëßóåé áðü ôï êñÜôïò Ýíá óýíïëï áðü ðñïíüìéá, öïñïáðáëëáãÝò êáé åðéäïôÞóåéò óå ôÝôïéá åðßðåäá, ðïõ ï õðïõñãüò Ìåôáöïñþí ôçò êõâÝñíçóçò ôçò ÍÄ ÂïãéáôæÞò äÞëùíå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôï 1975, êáôÜ ôçí êñáôéêïðïßçóç ôçò ÏëõìðéáêÞò: «…åæÞôåé (ï ÙíÜóçò) 60 åêáôïììýñéá (äïëÜñéá) ðåñßðïõ åôçóßùò äé’ åðéäüôçóéí êáé äßäùìåí 68 äéÜ íá áðïêôÞóùìåí ïëüêëçñïí ôçí åôáéñåßá…». Ïé áñéèìïß ìéëÜíå áðü ìüíïé ôïõò: Ýðáéñíå ìüíï á-

¸÷ïõí äçìéïõñãçèåß áåñïðïñéêÝò åôáéñåßåò «÷áìçëïý êüóôïõò», ïé ïðïßåò åêìåôáëëåýïíôáé ôéò áíèñþðéíåò áíÜãêåò ãéá íá êåñäïóêïðÞóïõí, áðü ôç ìåãáëýôåñç åíôáôéêïðïßçóç ôùí åñãáæïìÝíùí óå áõôÝò, ôçí áíåîÝëåãêôç ÷ñçóéìïðïßçóç ôùí áåñïðëÜíùí êáé ôçí ðáñáâßáóç ôùí êáíüíùí áóöáëåßáò êáé óõíôÞñçóçò. Ôï áôý÷çìá ôçò ¹ëéïò Þñèå íá åðéâåâáéþóåé áõôÞ ôçí êáôÜóôáóç.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

19

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 20

ðü åðéäïôÞóåéò ó÷åäüí ôï êüóôïò ôçò åôáéñåßáò. Ôçí åðéôõ÷ßá ôïõ éäéùôéêïý ôïìÝá ôç æÞóáìå üëïé öÝôïò ôï êáëïêáßñé, ìå ôéò áðáíùôÝò âëÜâåò, ôá ðáíÜêñéâá åéóéôÞñéá, ôéò Üèëéåò õðçñåóßåò, ôéò áôÝëåéùôåò êáèõóôåñÞóåéò áðü ôá ðëïõóéïðÜñï÷á åðéäïôïýìåíá áðü ôï êñÜôïò óáðéïêÜñáâá ôùí åöïðëéóôþí. Ôï ðüóï ðåßèïõí ïé áðüøåéò ôïõò öÜíçêå óå äçìïóêüðçóç ôçò Alco ðïõ Ýãéíå ôçí ÊõñéáêÞ 18/9, óôçí ïðïßá ôï 73% ôùí åñùôçèÝíôùí äÞëùíå üôé èÝëåé äçìüóéá ÏëõìðéáêÞ êáé ôï 46% üôé äåí ôï íïéÜæåé áí ç åôáéñåßá åßíáé åëëåéììáôéêÞ. Ôï äåýôåñï ìåãÜëï ðáñáìýèé åßíáé ôá åëëåßììáôá ôçò Ï.Á. êáé ïé åõèýíåò ôùí åñãáæïìÝíùí ãé’ áõôÜ. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ðñüêåéôáé ãéá ëïãéóôéêÜ êüëðá. Óýìöùíá ìå õðïëïãéóìïýò ôïõ Ëáúíïý (Äñá åíáÝñéùí ìåôáöïñþí), ç ÏëõìðéáêÞ óôá 28 ÷ñüíéá ëåéôïõñãßáò ôçò (ìÝ÷ñé ôï 2003) Ý÷åé ÷ñçìáôïäïôÞóåé ôïí êñáôéêü ðñïûðïëïãéóìü ìå 1,7 ôñéó. äñ÷. Ôï êüóôïò ëåéôïõñãßáò óôï áåñïäñüìéï «Åë. ÂåíéæÝëïò» Ý÷åé öôÜóåé ôá 27 äéó. äñ÷, üôáí ôï áíôßóôïé÷ï óôï «Åëëçíéêü» Þôáí 2,2 äéó., åíþ ç ìåôáöïñÜ óôï íÝï áåñïäñüìéï ÷ñÝùóå ôçí åôáéñåßá ìå Üëëá 120 äéó. äñ÷. ÔåñÜóôéï êïììÜôé áõôþí ôùí ÷ñçìÜôùí åéóÝðñáîáí ç ðïëõåèíéêÞ ×ü÷ôéö, ðïõ êáôÝ÷åé ôï 49% ôùí ìåôï÷þí ôïõ áåñïäñïìßïõ, êáé ïé ¸ëëçíåò óõíåôáßñïé ôçò. Óôü÷ïò êáé ôùí ôñéþí «ó÷åäßùí åîõãßáíóçò» (1993 ôïõ ÌçôóïôÜêç, 1994 ôïõ ÐáðáíäñÝïõ êáé 1998 ôïõ Óçìßôç) Þôáí íá ðëçñþóïõí ïé åñãáæüìåíïé ôá óðáóìÝíá. Ìå ôçí åöáñìïãÞ ôïõ ðñþôïõ ó÷åäßïõ åîõãßáíóçò ôïõ ÌçôóïôÜêç, äåí õëïðïéÞèçêå êáíÝíá ìÝôñï ùò ðñïò ôç ëåéôïõñãßá ôçò åðé÷åßñçóçò (ïñãáíüãñáììá, ðñüãñáììá äñïìïëïãßùí ê.ëð.), áëëÜ õëïðïéÞèçêáí üëá üóá áöïñïýóáí ôïõò åñãáæüìåíïõò: ðÜãùìá áðïäï÷þí, ìåßùóç çìåñþí áäåßáò, ìåßùóç ðñïóùðéêïý êáôÜ 1.500 Üôïìá, äéáêåêïììÝíï ùñÜñéï. Ôá ßäéá êáé ôï 1998: ìåßùóç ìéóèþí, áýîçóç ùñþí åñãáóßáò áðü 8 óå 10, áôïìéêÝò óõìâÜóåéò. Ôá óôïé÷åßá åßíáé áðïêáëõðôéêÜ áðü ôï 1994 ùò ôï 2003: Ìåéþèçêå êáôÜ 40% ï áñéèìüò ôùí åñãáæïìÝíùí (óôéò áñ÷Ýò ôïõ ’90 õðÞñ÷áí 11.500 åñãáæüìåíïé, åíþ óÞìåñá 4.500 ìüíéìïé êáé 3.500 åðï÷éêïß, ðáñÜ ôï üôé Ý÷åé áõîçèåß ôï ðôçôéêü Ýñãï. Ç ðáñáãùãéêüôçôá ôùí åñãáæïìÝíùí áõîÞèçêå êáôÜ 60%. Ïé ìéóèïß ôùí åñãáæïìÝíùí ìåéþèçêáí êáôÜ 25%. ÐáñÜ ôï üôé ïé åñãáæüìåíïé Ý÷ïõí õðïóôåß áëëåðÜëëçëåò èõóßåò ãéá ôç ëåéôïõñãßá ôçò åôáéñåßáò, Ý÷ïõí êáôïñèþóåé ìÝ÷ñé óÞìåñá ìå óêëçñïýò áãþíåò íá äéáöõëÜîïõí ôï äçìüóéï ÷áñáêôÞñá ôçò Ï.Á., ôçí áóöÜëåéá êáé óå Ýíá âáèìü ôéò åñãáóéáêÝò ó÷Ýóåéò. Ôï 1994 ïé éðôÜìåíïé óõíïäïß êáé ïé öñïíôéóôÝò ôçò ÅÉÓÖ êÜíïõí êáôÜëçøç ôçò ðßóôáò ôïõ ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

20

äõôéêïý áåñïäñïìßïõ óôï «Åëëçíéêü» êáé ôåëéêÜ Ýñ÷ïíôáé óå óõìâéâáóìü ìå ôçí êõâÝñíçóç. ÄÝ÷ïíôáé ðåñéêïðÝò óôïõò ìéóèïýò, áëëÜ êñáôÜíå ôïõò êáíïíéóìïýò åñãáóßáò êáé ôéò óõëëïãéêÝò ôïõò óõìâÜóåéò. Ôï 1998 ïé åñãáæüìåíïé êáôáëáìâÜíïõí ôá êåíôñéêÜ ãñáöåßá óôç Óõããñïý êáé óõíå÷ßæïõí ìå áðåñãßåò. Ôï 2003 ïé åñãáæüìåíïé-ìÝëç ôçò ÅÉÓÖ áðåñãïýí 76 ìÝñåò, êáôáëáìâÜíïõí Ýíá êôßñéï óôï áåñïäñüìéï ôùí ÓðÜôùí êáé õðï÷ñåþíïõí ôçí åôáéñåßá íá ðÜñåé ðßóù ôéò áðïëýóåéò êáé íá äå÷ôåß íá õðïãñÜøïõí óýìâáóç. Ïé åñãáæüìåíïé óôçí ÏëõìðéáêÞ åßíáé Ýíá éó÷õñÜ óõíäéêáëéóìÝíï êïììÜôé åñãáæïìÝíùí ìå åìðåéñßá áãþíùí. ¸÷ïõí ôç äýíáìç, ìå ôç óõìðáñÜóôáóç üëùí ôùí åñãáæïìÝíùí, íá ïäçãÞóïõí ôá ó÷Ýäéá ôçò êõâÝñíçóçò óå Þôôá. Ï áãþíáò êáôÜ ôçò éäéùôéêïðïßçóçò ôçò ÅÁÓ ôçí ðåñßïäï ’92-’93 óõíôÝëåóå áðïöáóéóôéêÜ óôçí ðôþóç ôçò ðñïçãïýìåíçò êõâÝñíçóçò ôçò ÄåîéÜò, åêåßíçò ôïõ ÌçôóïôÜêç. Ç ðñïóðÜèåéá éäéùôéêïðïßçóçò ôçò ÏëõìðéáêÞò ìðïñåß êáé ðñÝðåé íá ãßíåé ôï Âáôåñëü ôçò óçìåñéíÞò êõâÝñíçóçò ôçò ÍÄ.

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 21

ÐïëéôéêÞ

ÄéÜëïãïò óôçí AñéóôåñÜ ìåôÜ ôï ãáëëéêü «¼÷é»

Ìåôáññõèìßæåôáé ç ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç; Ôïõ ×ñÞóôïõ ÐåôñÜêïõ

êñßóç ðïõ åìöáíßóôçêå óôçí ÅÅ ìåôÜ ôï «¼÷é» ôïõ ãáëëéêïý êáé ïëëáíäéêïý ëáïý óôï íåïöéëåëåýèåñï, ñáôóéóôéêü êáé éìðåñéáëéóôéêü Åõñùóýíôáãìá êáé ôçí ôáõôü÷ñïíç áðïôõ÷ßá ôùí áñ÷çãþí êõâåñíÞóåùí íá óõìöùíÞóïõí óå íÝï ðñïûðïëïãéóìü, Ý÷åé áíïßîåé ìéá ìåãÜëç óõæÞôçóç ãéá ôï ìÝëëïí ôçò «åõñùðáúêÞò åíïðïßçóçò». Ç óõæÞôçóç áõôÞ äéåîÜãåôáé ìÝóá óôéò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò, áëëÜ Ý÷åé êáé ôçí áíôáíÜêëáóÞ ôçò ìÝóá óôçí ÁñéóôåñÜ. Ôï åñþôçìá åßíáé ðïéá óôÜóç ðñÝðåé íá êñáôÞóåé ôï êßíçìá áðÝíáíôé óôçí ÅÅ. ÐñÝðåé íá ôçí áðïññßøåé åê èåìåëßùí (Üðïøç ðïõ ôï ðáñüí Üñèñï õðïóôçñßæåé) Þ, áíôßèåôá, ç ÅÅ åßíáé Ýíáò èåóìüò ðïõ áõôÞ ôç óôéãìÞ êõñéáñ÷åßôáé áðü ôéò íåïöéëåëåýèåñåò äõíÜìåéò, áëëÜ ðïõ, áí ôï êßíçìá ðéÝóåé, èá ìðïñÝóåé íá åðáíÝëèåé óôïí áñ÷éêü ôçò ðñïïñéóìü, ôçí áíÜðôõîç äçëáäÞ ôïõ «åõñùðáúêïý êïéíùíéêïý ìïíôÝëïõ» óå áíôßèåóç ìå ôïí «áããëïóáîùíéêü» á÷áëßíùôï íåïöéëåëåõèåñéóìü; ¸íá äåýôåñï åñþôçìá ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôï ðñþôï åßíáé áí áðÝíáíôé óôçí åðéèåôéêüôçôá ôïõ áìåñéêÜíéêïõ éìðåñéáëéóìïý ôï êßíçìá êáé ç ÁñéóôåñÜ èá Ýðñåðå íá óôçñßîïõí áí ü÷é íá ðñùôïóôáôÞóïõí óôçí ðñïóðÜèåéá ðïëéôéêÞò åíïðïßçóçò ôçò Åõñþðçò, Ýôóé þ-

Ç

óôå íá õðÜñ÷åé Ýíá áíôßâáñï óôéò êéíÞóåéò ôçò ÏõÜóéãêôïí.

Ïé ëüãïé ôçò åìöÜíéóçò ôçò äéáäéêáóßáò «åíïðïßçóçò» ôçò êáðéôáëéóôéêÞò Åõñþðçò Ç óõæÞôçóç ãéá ôçí åõñùðáúêÞ ðïëéôéêÞ åíïðïßçóç äåí åßíáé êáéíïýñéá. Ïé áíôéêåéìåíéêÝò ôçò ñßæåò âñßóêïíôáé óôï ãåãïíüò üôé áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá ï êáðéôáëéóìüò åß÷å ðåñÜóåé óôï óôÜäéï ôïõ éìðåñéáëéóìïý, üðïõ ï áíôáãùíéóìüò åß÷å ïäçãÞóåé óôçí åìöÜíéóç ãéãÜíôéùí åôáéñåéþí óå êÜèå ÷þñá, ðïõ ôï ðåäßï äñÜóçò ôïõò îåðåñíïýóå êáôÜ ðïëý ôá åèíéêÜ óýíïñá êáé ôï ìÝãåèïò êáé ç óçìáóßá ôïõò ïäçãïýóáí óå óöé÷ôáãêÜëéáóìá ìå ôï êñÜôïò. ¸ôóé ïé áíôáãùíéóìïß ìåôáîý ãéãÜíôéùí åôáéñåéþí óôçí ðáãêüóìéá áãïñÜ ìåôáôñÝðïíôáí óå ðïëéôéêü êáé äéðëùìáôéêü áíôáãùíéóìü ìåôáîý êñáôþí êáé, ìå äåäïìÝíï üôé «ï ðüëåìïò åßíáé ç óõíÝ÷åéá ôçò ðïëéôéêÞò ìå Üëëá ìÝóá», óå óôñáôéùôéêü áíôáãùíéóìü. Ôï áðïôÝëåóìá Þôáí áö’ åíüò ôï ìïßñáóìá ôïõ ðëáíÞôç óå áðïéêßåò ìåôáîý ôùí ìåãÜëùí äõíÜìåùí êáé áöåôÝñïõ ç ëõóóáëÝá ðÜëç ãéá ôçí åðéêñÜôçóç ìåôáîý ôïõò ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

21

swma 4-66.qxd

10/11/2005

Ç ñéæéêÞ áðïäõíÜìùóç üëùí ôùí åõñùðáúêþí éìðåñéáëéóôéêþí äõíÜìåùí Þôáí ï áíáãêáßïò üñïò ãéá íá îåêéíÞóåé ãéá ôá êáëÜ ç äéáäéêáóßá «åíïðïßçóçò» ôçò êáðéôáëéóôéêÞò Åõñþðçò. ¼óï êáèåìßá åõñùðáúêÞ Üñ÷ïõóá ôÜîç äéáôçñïýóå ôçí åëðßäá ðùò èá ìðïñïýóå áðü ìüíç ôçò íá õðïôÜîåé üëåò ôéò Üëëåò êáé íá êõñéáñ÷Þóåé óôçí Þðåéñï, ç ïðïéáäÞðïôå «õðåñåèíéêÞ» äéáäéêáóßá êáôÝññåå áìÝóùò ìüëéò Üëëáæå ç óõãêõñßá, êáé îáíÜñ÷éæå ï ëõóóáëÝïò áíôáãùíéóìüò ãéá ôçí êõñéáñ÷ßá.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

22

2:02

Page 22

óôçí Åõñþðç. ¸ôóé ðñïêëÞèçêå ï Á’ Ðáãêüóìéïò Ðüëåìïò, ôïõ 1914-18. Ç óöáãÞ ðÜíù áðü äÝêá åêáôïììõñßùí öáíôÜñùí óôá ÷áñáêþìáôá äåí Ýëõóå êáíÝíá ðñüâëçìá ãéá ôéò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò ôçò Åõñþðçò. Óôç äéÜñêåéá ôïõ ðïëÝìïõ öÜíçêå üôé ç Ãåñìáíßá Þôáí ç éó÷õñüôåñç äýíáìç óôñáôéùôéêÜ êáé ïéêïíïìéêÜ, áëëÜ íéêÞèçêå ôåëéêÜ ìåôÜ ôçí åðÝìâáóç ôùí ÇÐÁ, ðïõ äåí Þèåëáí íá ðåñÜóåé êÜôù áðü ôïí Ýëåã÷ï ôïõ éó÷õñüôåñïõ áíôáãùíéóôÞ ôïõò üëç ç åõñùðáúêÞ Þðåéñïò. Ç ÌåãÜëç Âñåôáíßá êáé ç Ãáëëßá, ôõðéêÜ, ôï 1918 Þôáí íéêÞôñéåò ÷þñåò, áëëÜ ìüíï ÷Üñç óôçí áìåñéêáíéêÞ õðïóôÞñéîç. Áõôü ôï áäéÝîïäï, óå óõíäõáóìü ìå ôçí áðåéëÞ ôçò êïéíùíéêÞò åðáíÜóôáóçò, ðïõ Þôáí ïñáôÞ óå üëç ôçí Åõñþðç ìåôÜ ôç íßêç ôùí Ìðïëóåâßêùí ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 1917, ïäÞãçóå óôç äåêáåôßá ôïõ ’20 óïâáñÝò ìåñßäåò ôùí áñ÷ïõóþí ôÜîåùí ôçò Ãáëëßáò êáé ôçò Ãåñìáíßáò íá óêåöôïýí üôé, áðÝíáíôé óôçí ðñïïðôéêÞ åíüò íÝïõ áäéÝîïäïõ ìåãÜëïõ ðïëÝìïõ ìåôáîý ôïõò, ìå üëç ôçí ðñïïðôéêÞ êïéíùíéêÞò áíáôáñá÷Þò ðïõ èá Ýöåñíå êáé ôçí áìåñéêáíéêÞ åðÝìâáóç êáé åðéêõñéáñ÷ßá, ç áðÜíôçóç Ýðñåðå íá åßíáé Ýíáò ãáëëïãåñìáíéêüò «óõíåôáéñéóìüò», ï ïðïßïò èá äçìéïõñãïýóå Ýíá çðåéñùôéêü åõñùðáúêü ïéêïíïìéêü êáé ðïëéôéêü ìðëïê ðïõ èá ìðïñïýóå åðß ßóïéò üñïéò íá áíôéìåôùðßæåé ôçí ÁìåñéêÞ, íá äéáðñáãìáôåýåôáé ìå ôç ÂñåôáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá êáé, âÝâáéá, íá ôóáêßóåé ôïí «êïììïõíéóôéêü êßíäõíï». Ôï åã÷åßñçìá áõôü äåí áöïñïýóå êÜðïéïõò ïíåéñïðüëïõò ïñáìáôéóôÝò. Áíôßèåôá, óôçñß÷ôçêå áðü ìåãÜëåò ìåñßäåò ôïõ ãáëëéêïý êáé ãåñìáíéêïý ÓÅ êáé áðü ðïëý óïâáñïýò áóôïýò ðïëéôéêïýò, üðùò ôïõò ðñùèõðïõñãïýò Herriot êáé Briand óôç Ãáëëßá, ôï Ãåñìáíü õðïõñãü Åîùôåñéêþí Stresemann (êáèïñéóôéêÞ ìïñöÞ óôçí áóôéêÞ ðïëéôéêÞ óôç Ãåñìáíßá ôá ÷ñüíéá 1925-29) êáé ôïí áíåñ÷üìåíï Konrad Adenauer, ðïõ ìåôÜ ôï ´ Ðáãêüóìéï Ðüëåìï Ýãéíå êáãêåëÜñéïò ôçò ÄõôéêÞò Ãåñìáíßáò. Åðßóçò, ôï åã÷åßñçìá äåí Ýìåéíå ìüíï óå óêÝøåéò. ÕðÞñîáí åðßóçìåò êõâåñíçôéêÝò ðñïôÜóåéò, äéðëùìáôéêïß ÷åéñéóìïß êáé ç äçìéïõñãßá ìéáò ðñþôçò «õðåñåèíéêÞò» áñ÷Þò, ðïõ ìÝóù ôçò «Äéåèíïýò Óõìöùíßáò ãéá ôï ÁôóÜëé» ðñïóðáèïýóå íá óõíôïíßóåé ôéò âéïìç÷áíßåò ÷Üëõâá ôïõ Âåëãßïõ, ôïõ Ëïõîåìâïýñãïõ, ôçò Ãáëëßáò êáé ôçò Ãåñìáíßáò (1925)(1). Ç ìåãÜëç ïéêïíïìéêÞ êñßóç ôïõ 1929 óÜñùóå üëåò áõôÝò ôéò ðñïïðôéêÝò. Ç óôñïöÞ ìåñßäùí ôçò ãáëëéêÞò êáé ãåñìáíéêÞò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò ðñïò ôïí «åõñùðáúóìü» äéåõêïëýíèçêå áðü ôçí áðáôçëÞ êáðéôáëéóôéêÞ Üíèçóç ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’20. Ç åìöÜíéóç ôçò ìåãÜëçò êñßóçò óÞìáíå áõôüìáôá ôçí üîõíóç üëùí ôùí áíôáãùíéóìþí. Ôï æçôïýìåíï ðëÝïí ãéá êÜèå Üñ÷ïõóá ôÜîç Þôáí ç åîáóöÜëéóç êáé ôïõ ðáñáìéêñïý ðëåïíåêôÞìáôïò áðÝíáíôé óôïõò Üìåóïõò áíôáãùíéóôÝò ôçò êáé ü÷é ç ÷Üñáîç

ìéáò ìáêñüðíïçò óôñáôçãéêÞò ãéá üëç ôçí Åõñþðç. ¸ôóé ç ðÜëç ãéá ôçí êõñéáñ÷ßá îáíÜñ÷éóå ìå ëýóóá êáé ôï áðïôÝëåóìá Þôáí ï Â’ Ðáãêüóìéïò Ðüëåìïò. Ï äåýôåñïò ìåãÜëïò éìðåñéáëéóôéêüò ðüëåìïò åß÷å ðïëëÝò ïìïéüôçôåò ìå ôïí ðñþôï. Ç ÷éôëåñéêÞ Ãåñìáíßá áðÝäåéîå îáíÜ üôé Þôáí ç éó÷õñüôåñç äýíáìç óôçí Åõñþðç êáôáëáìâÜíïíôÜò ôçí (ðëçí ôçò Âñåôáíßáò, ðïõ üìùò Þôáí áíÞìðïñç íá åìðïäßóåé áðü ìüíç ôçò ôç ãåñìáíéêÞ êõñéáñ÷ßá óôçí çðåéñùôéêÞ Åõñþðç). ¼ìùò áõôÞ ç Üóêçóç éó÷ýïò ïäÞãçóå óôçí åðÝìâáóç ôùí ÇÐÁ êáé óôçí åìðëïêÞ ôçò óôáëéíéêÞò Ñùóßáò. Óôçí åðï÷Þ ôïõ éìðåñéáëéóìïý äåí õðÞñ÷å ðëÝïí äõíáôüôçôá áõôïíïìßáò ôçò åõñùðáúêÞò ðïëéôéêÞò áðü ôéò ðáãêüóìéåò åîåëßîåéò. Êé Ýôóé êáé ï ´ Ðáãêüóìéïò Ðüëåìïò Ýëçîå ìå ôçí Þôôá ôçò Ãåñìáíßáò, ìå ôç äéáöïñÜ üôé áõôÞ ç Þôôá Þôáí óõíôñéðôéêÞ. Ôï 1945 ç Ãåñìáíßá åß÷å ôóáêßóåé ôéò õðüëïéðåò åõñùðáúêÝò çðåéñùôéêÝò äõíÜìåéò, ïé ÇÐÁ êáé ç ÅÓÓÄ åß÷áí ôóáêßóåé ôç Ãåñìáíßá êáé ç ÂñåôáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá Þôáí ìéá óêéÜ ôïõ åáõôïý ôçò êáé åðéâßùíå ÷Üñç óôçí áìåñéêáíéêÞ óôÞñéîç. Ìéá íÝá åðï÷Þ Üñ÷éæå.

Øõ÷ñüò Ðüëåìïò, áìåñéêÜíéêç çãåìïíßá êáé åõñùðáúêÞ åíïðïßçóç Ç ñéæéêÞ áðïäõíÜìùóç üëùí ôùí åõñùðáúêþí éìðåñéáëéóôéêþí äõíÜìåùí Þôáí ï áíáãêáßïò üñïò ãéá íá îåêéíÞóåé ãéá ôá êáëÜ ç äéáäéêáóßá «åíïðïßçóçò» ôçò êáðéôáëéóôéêÞò Åõñþðçò ðïõ ïäÞãçóå óôç óçìåñéíÞ ÅÅ. ¼óï êáèåìßá åõñùðáúêÞ Üñ÷ïõóá ôÜîç äéáôçñïýóå ôçí åëðßäá ðùò èá ìðïñïýóå áðü ìüíç ôçò íá õðïôÜîåé üëåò ôéò Üëëåò êáé íá êõñéáñ÷Þóåé óôçí Þðåéñï, ç ïðïéáäÞðïôå «õðåñåèíéêÞ» äéáäéêáóßá êáôÝññåå áìÝóùò ìüëéò Üëëáæå ç óõãêõñßá, üðùò Ýãéíå óôç äåêáåôßá ôïõ ’30, êáé îáíÜñ÷éæå ï ëõóóáëÝïò áíôáãùíéóìüò ãéá ôçí êõñéáñ÷ßá. Ç êáèßæçóç üìùò ôïõ 1945 Þôáí ðïëý ìåãÜëç ãéá íá ìåßíïõí ôÝôïéåò áõôáðÜôåò. Ç Ãåñìáíßá åß÷å éóïðåäùèåß êáé äéáìåëéóôåß ìåôáîý Ñþóùí êáé Áìåñéêáíþí. Ïé õðüëïéðåò åõñùðáúêÝò ÷þñåò Þôáí ìåí áíåîÜñôçôåò, áëëÜ ïé ïéêïíïìßåò ôïõò Þôáí óìðáñáëéáóìÝíåò êáé ï áìåñéêÜíéêïò óôñáôüò Þôáí óôï Ýäáöüò ôïõò. Êáé üìùò, ç êïéíÞ áäõíáìßá áðü ìüíç ôçò äåí Ýóðñùîå ôéò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò ôçò Åõñþðçò óôçí êáôåýèõíóç ôïõ «óõíåôáéñéóìïý». Öáßíåôáé áðßóôåõôï ôþñá, áëëÜ ìå ôçí ðñþôç äåéëÞ ïéêïíïìéêÞ áíÜêáìøç, ìåôÜ ôï 1945, åðáíåìöáíßóôçêáí üëåò ïé óõíÞèåéò ðïëéôéêÝò éó÷ýïò ôùí åõñùðáúêþí äõíÜìåùí, ìå ðéï ÷áñáêôçñéóôéêÞ ôçí ðåñßðôùóç ôçò Ãáëëßáò, ðïõ ùò ôï 1948 ðñïóðáèïýóå íá áðïóðÜóåé ôï Ñïõñ êáé ôï ÓÜáñ áðü ôç Ãåñìáíßá êáé íá ôá ìåôáôñÝøåé óå ðñïôåêôïñÜôá õðü ôïí Ýëåã÷ï ôïõ Ðáñéóéïý(2). Ãéá íá îåêéíÞóåé ðñáãìáôéêÜ ç äéáäéêáóßá «åíïðïßçóçò» ÷ñåéáæüôáí êáé ç þèçóç ôùí ÇÐÁ. Ïé ÇÐÁ ôï 1945 Þôáí ç éó÷õñüôåñç éìðåñéáëéóôéêÞ äýíáìç ôïõ ðëáíÞôç. Ç ïéêïíïìßá ôçò Þôáí

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 23

Üèéêôç áðü ôïí ðüëåìï êáé ðáñÞãå ôï 50% ôïõ ðáãêüóìéïõ ÁÅÐ. Åß÷å ôï éó÷õñüôåñï íáõôéêü êáé áåñïðïñßá ôïõ êüóìïõ, Ýíáí ðïëý éó÷õñü óôñáôü êáé ùò ôï 1949 ôï ìïíïðþëéï ôçò áôïìéêÞò âüìâáò. Ï ìïíáäéêüò Üîéïò ëüãïõ áíôßðáëüò ôçò óå ðáãêüóìéï åðßðåäï Þôáí ôï ìðëïê ôùí ÷ùñþí ôïõ êñáôéêïý êáðéôáëéóìïý, ìå êÝíôñï ôç Ìüó÷á. ¼ìùò åðñüêåéôï ãéá Ýíáí áíôßðáëï ðïëý ðéï áäýíáôï. Ï ìüíïò ôñüðïò ãéá íá áðåéëÞóåé ðñáãìáôéêÜ ôï óôáëéíéêü ìðëïê ôçí ðáãêüóìéá çãåìïíßá ôùí ÇÐÁ èá Þôáí íá åëÝãîåé ôéò âéïìç÷áíéêÝò æþíåò êáé ôï åéäéêåõìÝíï åñãáôéêü äõíáìéêü ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò. ÊÜôé ôÝôïéï èá ìðïñïýóå íá ãßíåé åßôå ìå óôñáôéùôéêÞ åéóâïëÞ åßôå ìå ôçí åêìåôÜëëåõóç ôçò êïéíùíéêÞò áíáôáñá÷Þò ðïõ ðñïêáëïýóå ç Üèëéá êáôÜóôáóç ôùí åõñùðáúêþí ïéêïíïìéþí áðü ôá ðïëý éó÷õñÜ Ê.Ê. ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò ðïõ áêïëïõèïýóáí ôç Ìüó÷á. Êáé ïé äýï áõôÝò «áðåéëÝò» ãéá ôá óõìöÝñïíôá ôçò áìåñéêáíéêÞò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò äåí ìðïñïýóáí íá áíôéìåôùðéóôïýí ìüíï áðü ôéò ÇÐÁ. ÓôñáôéùôéêÜ, ïé áìåñéêáíéêÝò äõíÜìåéò îçñÜò äåí åðáñêïýóáí ãéá íá áíôéìåôùðßóïõí ôéò ñùóéêÝò ìåñáñ÷ßåò, ðïõ Þôáí ðïëý ðåñéóóüôåñåò êáé ðéï êïíôÜ óôéò âÜóåéò ôïõò, êáé ôï ðõñçíéêü ìïíïðþëéï ôçò ÏõÜóéãêôïí Ýëçîå ìå ôçí ðñþôç ñùóéêÞ áôïìéêÞ äïêéìÞ ôï 1949. Êáé, öõóéêÜ, ïé áìåñéêáíéêÝò ìåñáñ÷ßåò äåí ìðïñïýóáí íá áíôéìåôùðßóïõí ôïí êïéíùíéêü êßíäõíï. ¸ôóé ïé ó÷åäéáóôÝò óôçí ÏõÜóéãêôïí êáôÝëçîáí óôï óõìðÝñáóìá üôé Þôáí áíáãêáßá ç éó÷õñïðïßçóç ôùí äõôéêïåõñùðáúêþí êáðéôáëéóìþí. Ìéá ôÝôïéá éó÷õñïðïßçóç üìùò äåí ìðïñïýóå íá ãßíåé ìå ôçí áíáâßùóç ôçò ðñïðïëåìéêÞò êáôÜóôáóçò. ¸íá ðëÞèïò áðü áëëçëïóðáñáóóüìåíïõò åõñùðáúêïýò åèíéêïýò êáðéôáëéóìïýò èá ïäçãïýóå óôçí áíáâßùóç üëùí ôùí åíôÜóåùí ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’30 êáé ôåëéêÜ óôçí êáôÜññåõóç ôïõ áíôéóïâéåôéêïý ìðëïê ðïõ èá åðéèõìïýóå ç ÏõÜóéãêôïí. ¢ëëùóôå, áêñéâþò åðåéäÞ ïé ÇÐÁ Þôáí ç éó÷õñüôåñç êáðéôáëéóôéêÞ ïéêïíïìßá ìåôÜ ôïí ðüëåìï êáé ïé åôáéñåßåò ôçò ìðïñïýóáí íá êõñéáñ÷Þóïõí áðÝíáíôé óå ïðïéïíäÞðïôå áíôáãùíéóôÞ, ðñïùèïýóáí óõóôçìáôéêÜ ìéá óôñáôçãéêÞ êáôÜñãçóçò ôùí ðñïóôáôåõôéêþí äáóìþí êáé öéëåëåõèåñïðïßçóçò ôïõ ðáãêüóìéïõ åìðïñßïõ. ÐÜíôá ïé éó÷õñïß êáðéôáëéóôÝò åßíáé õðÝñ ôïõ «åëåýèåñïõ áíôáãùíéóìïý», ãéáôß îÝñïõí üôé èá ôïí êåñäßóïõí. ¼ëá áõôÜ óÞìáéíáí ðùò ç âïÞèåéá ôùí ÇÐÁ ðñïò ôïõò Åõñùðáßïõò êáðéôáëéóôÝò äüèçêå ìå üñïõò ðïõ ðßåæáí ôçí êÜèå Üñ÷ïõóá ôÜîç íá õðïôÜîåé ôá éäéáßôåñá óõìöÝñïíôÜ ôçò óôéò áíÜãêåò åðéâßùóçò ôïõ éäéùôéêïý êáðéôáëéóìïý óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç ùò óýíïëï. Ôï ðïëéôéêü åðéóôÝãáóìá áõôÞò ôçò ðßåóçò Þôáí ç áðáßôçóç áðü ôçí ÏõÜóéãêôïí íá ðñï÷ùñÞóïõí ïé äéáäéêáóßåò ôçò åõñùðáúêÞò ðïëéôéêÞò åíïðïßçóçò. Ç éóôïñéêÞ áëÞèåéá åßíáé üôé ìåôáîý ôïõ ôÝëïõò ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’40

êáé ôùí ìÝóùí ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’60 ç áìåñéêáíéêÞ êõâÝñíçóç Þôáí ï ìåãáëýôåñïò õðÝñìá÷ïò ôçò åõñùðáúêÞò ðïëéôéêÞò åíïðïßçóçò. ¸íá ðáñÜäåéãìá áñêåß. ¼ôáí ôï 1961 ç âñåôáíéêÞ êõâÝñíçóç áðïöÜóéóå íá êÜíåé ôï âÞìá êáé íá õðïâÜëåé áßôçóç ãéá íá ãßíåé ìÝëïò ôçò ÅÏÊ (ÅõñùðáúêÞò ÏéêïíïìéêÞò Êïéíüôçôáò, ðñïäñüìïõ ôçò ÅÅ) êáé æÞôçóå ôç ãíþìç ôçò ÏõÜóéãêôïí, ç áðÜíôçóç ôïõ ðñïÝäñïõ ÊÝíåíôé Þôáí: «ÊáèõóôåñÞóáôå ðïëý. Îå÷Üóôå ôéò áõôáðÜôåò ãéá “åéäéêÞ ó÷Ýóç” ìå åìÜò, äå÷ôåßôå üëïõò ôïõò üñïõò ôùí Åõñùðáßùí, ü÷é ìüíï óå ïéêïíïìéêü áëëÜ êáé óå ðïëéôéêü åðßðåäï». Ç CIA óôÞñéîå ôïõò Åõñùðáßïõò ðïëéôéêïýò ðïõ ðñïùèïýóáí ôçí åíùìÝíç Åõñþðç (ð.÷. ôïí Jean Monnet êáé ôïí Paul Henri Spaak) ü÷é ùò ðñÜêôïñåò áëëÜ ùò ðïëéôéêïýò ðïõ åîÝöñáæáí ìéá ðïëéôéêÞ ãñáììÞ ðïõ ôáßñéáæå ìå ôá óõìöÝñïíôá ôùí ÇÐÁ(3). ¼ìùò ï áìåñéêáíéêüò ñüëïò óôçí ðñïþèçóç ôçò åõñùðáúêÞò åíïðïßçóçò äåí ðåñéïñßóôçêå ìüíï óôá ðáñáðÜíù. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, Ýäùóå ôç äõíáôüôçôá óôéò åõñùðáúêÝò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò íá åìðëáêïýí óå áõôÞ ôç äéáäéêáóßá ÷ùñßò íá ÷ñåéÜæåôáé íá áíçóõ÷ïýí ãéá ôç öõóéêÞ ôçò êáôÜëçîç. Ç öõóéêÞ êáôÜëçîç ìéáò äéáäéêáóßáò ïéêïíïìéêÞò åíïðïßçóçò åßíáé ç äçìéïõñãßá åíüò ðïëéôéêïý åðéóôåãÜóìáôïò, äçëáäÞ ìéáò ðïëéôéêÞò ïìïóðïíäßáò. Ìéá ðïëéôéêÞ ïìïóðïíäßá ðñÝðåé íá Ý÷åé êé Ýíá êÝíôñï. Êáìßá üìùò åõñùðáúêÞ Üñ÷ïõóá ôÜîç äå èÝëåé íá äå÷ôåß êÜðïéá áðü ôéò Üìåóåò áíôáãùíßóôñéÝò ôçò íá ðáßîïõí áõôüí ôï ñüëï. Ãé’ áõôü Üëëùóôå Ýãéíáí êáé ïé äýï ðáãêüóìéïé ðüëåìïé, ðïõ ç áñ÷éêÞ ôïõò áöåôçñßá Þôáí ôï èÝìá ôçò êõñéáñ÷ßáò óôçí Åõñþðç. Óôéò ìåôáðïëåìéêÝò óõíèÞêåò üìùò,

Ãéá íá îåêéíÞóåé ðñáãìáôéêÜ ç äéáäéêáóßá «åíïðïßçóçò» ÷ñåéáæüôáí ç þèçóç ôùí ÇÐÁ. EðåéäÞ ïé ÇÐÁ Þôáí ç éó÷õñüôåñç êáðéôáëéóôéêÞ ïéêïíïìßá ìåôÜ ôïí ðüëåìï, ðñïùèïýóáí óõóôçìáôéêÜ ìéá óôñáôçãéêÞ êáôÜñãçóçò ôùí ðñïóôáôåõôéêþí äáóìþí êáé öéëåëåõèåñïðïßçóçò ôïõ ðáãêüóìéïõ åìðïñßïõ.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

23

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 24

äåí åôßèåôï ôÝôïéï æÞôçìá, ãéáôß ôï ðïëéôéêü êÝíôñï ôçò Äýóçò äå âñéóêüôáí óôçí Åõñþðç áëëÜ óôéò ÇÐÁ. ¼óï, ëïéðüí, êáé íá äõóöïñïýóå ç êÜèå Üñ÷ïõóá ôÜîç ãéá ôçí áìåñéêáíéêÞ áëáæïíåßá, ôçí ðñïôéìïýóå áðü ôçí çãåìïíßá ôùí ãåéôüíùí êáé áíôáãùíéóôþí ôçò. ÊáôÜ óõíÝðåéá, ï Øõ÷ñüò Ðüëåìïò êáé ï áìåñéêáíïñùóéêüò éìðåñéáëéóôéêüò áíôáãùíéóìüò áðÜëëáîáí ôïõò äõôéêïåõñùðáúêïýò êáðéôáëéóìïýò áðü ôéò ÷åéñüôåñåò óõíÝðåéåò ôùí ìåôáîý ôïõò áíôáãùíéóìþí (äçëáäÞ, ôéò äéðëùìáôéêÝò êñßóåéò êáé ôçí áðåéëÞ ôïõ ðïëÝìïõ ìåôáîý ôïõò) êáé åðÝôñåøáí íá ðñï÷ùñÞóåé ç äéáäéêáóßá ôçò «åíïðïßçóçò», ìå óõíå÷åßò áíôéðáñáèÝóåéò êáé ìðëïêáñßóìáôá âÝâáéá (ðñüêåéôáé ãéá ìéá áíôáãùíéóôéêÞ åíïðïßçóç), áëëÜ ÷ùñßò íá êáôáññåýóåé ðïôÝ ç äéáäéêáóßá üðùò ôç äåêáåôßá ôïõ ’30. ¸ôóé äçìéïõñãÞèçêå ç Êïéíüôçôá ¢íèñáêá êáé ×Üëõâá ôï 1950 êáé ç ÅÏÊ ôï 1957.

Ïé áñ÷éêïß ó÷åäéáóìïß ôçò åõñùðáúêÞò «åíïðïßçóçò» Üöçíáí äõíáôüôçôåò ìåôåîÝëéîçò óå öéëïëáúêÞ êáôåýèõíóç êáé Üñá ìðïñïýìå íá ìéëÜìå ãéá «íåïöéëåëåýèåñç ðáñÝíèåóç»;

Ïé ßäéåò ïé äõôéêïåõñùðáúêÝò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò åðéäßùîáí ôç óõíèÞêç ôçò Ñþìçò ðïõ «âáóéæüôáí óôïí êëáóéêü öéëåëåõèåñéóìü ôïõ 19ïõ áéþíá, ðïõ éó÷õñßæåôáé üôé ï áíôáãùíéóìüò áðü ìüíïò ôïõ ëýíåé üëá ôá ðñïâëÞìáôá».

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

24

ÌÝóá óôç öéëïåõñùðáúêÞ ÁñéóôåñÜ áêïýãåôáé óõ÷íÜ ï ìýèïò üôé ïé íåïöéëåëåýèåñåò ðïëéôéêÝò ôùí ôåëåõôáßùí äåêáåôéþí áðü ôçí ÅÅ äåí åßíáé ðáñÜ ìéá «ðáñÝêêëéóç» áðü ôçí áñ÷éêÞ ëåéôïõñãßá ôùí åõñùðáúêþí èåóìþí, ðïõ óýìöùíá ìå êÜðïéåò åêäï÷Ýò Þôáí êáé ðñïúüí ôçò ðßåóçò ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò, êáèþò Þôáí éó÷õñü ìåôÜ ôï ´ Ðáãêüóìéï Ðüëåìï. ¢ñá åììÝóùò ðëçí óáöþò, ôï êáèÞêïí ðïõ ôßèåôáé óôï êßíçìá åßíáé ç áíÜêôçóç ôùí åõñùðáúêþí èåóìþí áðü ôïõò íåïöéëåëåýèåñïõò óöåôåñéóôÝò êáé ç åðÜíïäïò óôï ÷áìÝíï ðáñÜäåéóï ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’50 êáé ôïõ ’60. Ôï ðñþôï ðñÜãìá ðïõ ìðïñåß íá ðåé êáíåßò åßíáé üôé ç äéáäéêáóßá ôçò åõñùðáúêÞò êáðéôáëéóôéêÞò åíïðïßçóçò äå èá åß÷å îåêéíÞóåé êáí áí äåí åß÷áí õðÜñîåé äýï óçìáíôéêÝò Þôôåò ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò óôçí Åõñþðç. Ç ðñþôç Þôáí áõôÞ ôïõ 1944-45, üôáí ó÷åäüí óå üëç ôçí Åõñþðç õðÞñ÷áí éó÷õñÜ, ìáæéêÜ, ñéæïóðáóôéêïðïéçìÝíá êéíÞìáôá áíôßóôáóçò ðïõ áíôéêåéìåíéêÜ Ýèåôáí óå áìöéóâÞôçóç ôç óõíÝ÷éóç ôçò áóôéêÞò åîïõóßáò. Ç éóôïñéêÞ áõôÞ äõíáôüôçôá ôçò åõñùðáúêÞò óïóéáëéóôéêÞò åðáíÜóôáóçò äåí Ýãéíå ðïôÝ ðñÜîç, ëüãù ôçò ðïëéôéêÞò ôáîéêÞò óõíåñãáóßáò ôùí Ê.Ê. êáé óå ìéêñüôåñï âáèìü ôçò Óïóéáëäçìïêñáôßáò (óå ìéêñüôåñï âáèìü, ëüãù ôçò ìéêñüôåñçò äýíáìçò ôüôå ôçò Óïóéáëäçìïêñáôßáò êáé ü÷é ôùí ðñïèÝóåþí ôçò, ðñïöáíþò). Ç äåýôåñç Þôôá Þñèå ôá ÷ñüíéá 1947-50, üðïõ ïé åõñùðáúêÝò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò, ìå ôçí Ýíèåñìç óôÞñéîç ôùí Áìåñéêáíþí, áöïý ÷ñçóéìïðïßçóáí óôï Ýðáêñï ðñïò üöåëüò ôïõò ôçí ðïëéôéêÞ «åèíéêÞò åíüôçôáò» ôùí Ê.Ê.,

ôçò óõíäéêáëéóôéêÞò ãñáöåéïêñáôßáò êáé ôçò Óïóéáëäçìïêñáôßáò, ôá ðÝôáîáí óôçí Üêñç óáí óôõììÝíåò ëåìïíüêïõðåò êáé óå ìéá óåéñÜ áðü ìåãÜëåò óõíäéêáëéóôéêÝò êáé ðïëéôéêÝò ìÜ÷åò Ýâáëáí ôï åñãáôéêü êßíçìá «óôç èÝóç ôïõ». Ç åñãáôéêÞ ôÜîç äåí ôóáêßóôçêå ìåí, äéáôÞñçóå ìåãÜëç äýíáìç, áëëÜ ôßðïôá ðïõ íá èõìßæåé ôéò ìÝñåò ôïõ 1944-45(4). Ìüíï Ýôóé ìðüñåóå íá ðÜñåé ìðñïò ç äéáäéêáóßá óõóóþñåõóçò êáíïíéêÜ ðéá êáé íá ãßíåé ôï ìåôáðïëåìéêü «ïéêïíïìéêü èáýìá». Åðßóçò, õðåñáóðéæüìåíïé ôá õðïëåßììáôá ôùí êïéíùíéêþí êáôáêôÞóåùí ðåñáóìÝíùí äåêáåôéþí èåùñïýìå üôé áõôÝò ðçãáßíïõí ðßóù óôï 1945. Áõôü äåí éó÷ýåé. Óôç Ãáëëßá ë.÷., ùò ôï 1955 ôï âáóéêü ìåñïêÜìáôï Þôáí ðéï êÜôù áðü ôá åðßðåäá ôïõ 1938. Óôç Ãáëëßá, ðÜëé, êáé óôçí Éôáëßá, ùò ôéò åêñÞîåéò ôïõ 1968-69, óå ìåãÜëï âáèìü äåí õðÞñ÷áí óõëëïãéêÝò äéáðñáãìáôåýóåéò(5). Ôï êïéíùíéêü êëßìá ùò ôï ôÝëïò ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’60 Þôáí åîáéñåôéêÜ óõíôçñçôéêü. Äå ãéíüôáí ëüãïò ãéá ôá äéêáéþìáôá ôùí ãõíáéêþí êáé ôùí ïìïöõëïößëùí. Ç ÁñéóôåñÜ ðÝñáí ôçò äåîéÜò ðôÝñõãáò ôçò Óïóéáëäçìïêñáôßáò Þôáí óå Ýíá ðïëéôéêü ãêÝôï êáé õðü áóôõíïìéêÞ ðáñáêïëïýèçóç ëüãù ôïõ Øõ÷ñïý ÐïëÝìïõ ê.ëð. ¢ñá, óå êáìßá ðåñßðôùóç ïé «åõñùðáúêïß èåóìïß» äåí Þôáí áðïôÝëåóìá ôçò éó÷ýïò ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò. ÐÝñáí áõôïý, äåí ðñÝðåé íá îå÷íÜìå ôïí êáèïñéóôéêü áìåñéêáíéêü ñüëï óôçí åîÝëéîç ôçò åõñùðáúêÞò êáðéôáëéóôéêÞò «åíïðïßçóçò». Ï óôü÷ïò ôçò ÏõÜóéãêôïí Þôáí ç åðáíáäçìéïõñãßá, õðü ôçí çãåìïíßá ôçò, ôçò ðáãêüóìéáò öéëåëåýèåñçò ïéêïíïìéêÞò ôÜîçò ðïõ åß÷å êáôáññåýóåé óôç äåêáåôßá ôïõ ’30 ëüãù ôçò êñßóçò êáé ôçò áíüäïõ ôùí åèíéêþí ðñïóôáôåõôéóìþí êáé ôïõ êñáôéêïý ðáñåìâáôéóìïý. Ãéá ôéò ÇÐÁ, ç åõñùðáúêÞ «åíïðïßçóç» äå óÞìáéíå ôßðïôå Üëëï ðáñÜ ôç äçìéïõñãßá åíüò ìåãÜëïõ äõôéêïåõñùðáúêïý ïéêïíïìéêïý ÷þñïõ üðïõ ïé åôáéñåßåò ôçò (ïé éó÷õñüôåñåò óôïí êüóìï ôüôå) èá ìðïñïýóáí íá äñïõí áíåíü÷ëçôåò. ¢ñá üëç ç ðßåóç ôùí ÇÐÁ ðÞãáéíå óôçí êáôåýèõíóç ôïõ áêñáßïõ öéëåëåõèåñéóìïý. Äåí Þôáí ìüíï ç áìåñéêáíéêÞ ðßåóç üìùò. Ïé ßäéåò ïé äõôéêïåõñùðáúêÝò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò åðéäßùîáí áõôü ðïõ ôåëéêÜ Ýãéíå, ôç óõíèÞêç ôçò Ñþìçò (ôçí éäñõôéêÞ ÓõíèÞêç ôçò ÅÏÊ) ðïõ óýìöùíá ìå ôá ëüãéá ôïõ Pierre Mendes-France (ÃÜëëïõ ðñùèõðïõñãïý ôï 1954-55) «âáóéæüôáí óôïí êëáóéêü öéëåëåõèåñéóìü ôïõ 19ïõ áéþíá, ðïõ éó÷õñßæåôáé üôé ï áíôáãùíéóìüò áðü ìüíïò ôïõ ëýíåé üëá ôá ðñïâëÞìáôá»(6). ÐÜëé óå áíôßèåóç ìå ôïõò ìýèïõò ãéá åêåßíç ôçí ðåñßïäï, äåí Þôáí ïé êåûíóéáíÝò ôå÷íéêÝò ðïõ êõñéáñ÷ïýóáí óå åðßðåäï êõâåñíçôéêÞò ðïëéôéêÞò, ôïõëÜ÷éóôïí óå Ãåñìáíßá, Éôáëßá, ÂÝëãéï êáé Ïëëáíäßá(7), åíþ óôç Ãáëëßá ï ìåãáëýôåñïò êñáôéêüò ðáñåìâáôéóìüò (ôï ðåñßöçìï «åíäåéêôéêü ó÷Ýäéï») åß÷å íá êÜíåé ìå ôïí åêóõã-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 25

÷ñïíéóìü ôùí ãáëëéêþí åðé÷åéñÞóåùí êáé ôçí éêáíüôçôÜ ôïõò íá ãßíïõí áíôáãùíéóôéêÝò áðÝíáíôé óôéò ãåñìáíéêÝò. ¸ôóé, óôéò äéáðñáãìáôåýóåéò ãéá ôç ÓõíèÞêç ôçò Ñþìçò åðéêñÜôçóáí åýêïëá ïé êáèáñÜ öéëåëåýèåñåò ãåñìáíéêÝò áðüøåéò Ýíáíôé ôùí ðéï «ðáñåìâáôéêþí» ãáëëéêþí, ìå áíôÜëëáãìá âÝâáéá ôç äçìéïõñãßá ôá åðüìåíá ÷ñüíéá ôçò ÊïéíÞò ÁãñïôéêÞò ÐïëéôéêÞò, ðïõ êýñéá ùöåëïýóå ôç Ãáëëßá. Óõíåðþò åß÷áìå ìéá êáèáñÜ öéëåëåýèåñç éäñõôéêÞ óõíèÞêç ôçò ÅÏÊ, óôçí ïðïßá ðñïóôÝèçêå ìéá ðáñåìâáôéêÞ ðïëéôéêÞ åðéäïôÞóåùí ôïõ áãñïôéêïý ôïìÝá (ç ÊÁÐ), ðïõ üìùò êáôÝëçîå íá åõíïåß ôïõò ðëïýóéïõò áãñüôåò êáé íá áíåâÜæåé ôï êüóôïò äéáôñïöÞò ãéá ôïõò ðéï öôù÷ïýò êáôáíáëùôÝò, äçëáäÞ ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç. Èá Þôáí ðáñÜäïîï íá ãßíïíôáí ôá ðñÜãìáôá áëëéþò. Óôïí êáðéôáëéóìü, åî ïñéóìïý ìéá ôåëùíåéáêÞ êáé åìðïñéêÞ Ýíùóç Ý÷åé óôü÷ï íá ìåéþóåé ôá åìðüäéá óôïí áíôáãùíéóìü, äçëáäÞ áðü ôç öýóç ôçò êéíåßôáé óå öéëåëåýèåñç êáôåýèõíóç. Ôï ßäéï éó÷ýåé êáé ãéá ôç íïìéóìáôéêÞ Ýíùóç, ðïõ åßíáé ôï ëïãéêü åðéóôÝãáóìá ôçò ôåëùíåéáêÞò êáé åìðïñéêÞò Ýíùóçò. ÍïìéóìáôéêÞ Ýíùóç ìåôáîý êáðéôáëéóôþí ìå äéáöïñåôéêÜ åðßðåäá ðáñáãùãéêüôçôáò óçìáßíåé üôé, åöüóïí åãêáôáëåßðåôáé ç äõíáôüôçôá ðñïóáñìïãÞò ìÝóù ôùí õðïôéìÞóåùí ôùí åèíéêþí íïìéóìÜôùí, áíáãêáóôéêÜ üëï ôï âÜñïò èá ðÝöôåé óôá ìåñïêÜìáôá êáé óôéò óõíèÞêåò åñãáóßáò ôùí åñãáôþí ôïõ ðéï áäýíáìïõ êáðéôáëéóìïý. Êé áõôü öÜíçêå ðïëý ðñéí åìöáíéóôåß ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò, áðü ôá ó÷Ýäéá ãéá êïéíü íüìéóìá ôçò åðéôñïðÞò ÂÝñíåñ ôï 1969-70 êáé ôï ëåãüìåíï «ößäé», ðïõ Þôáí óôç äåêáåôßá ôïõ 1970 ôï êëåßäùìá áñêåôþí åõñùðáúêþí íïìéóìÜôùí óå ìéá óôáèåñÞ éóïôéìßá ãýñù áðü ôï ìÜñêï. Ï ëüãïò ðïõ äåí ðñï÷þñçóáí ôüôå áõôÜ ôá öéëåëåýèåñá ó÷Ýäéá Þôáí ç ìáæéêÞ åñãáôéêÞ áíáôáñá÷Þ óôç Ãáëëßá êáé ôçí Éôáëßá. Áò äïýìå ôé Ýëåãå ï ÃÜëëïò ðñüåäñïò Æïñæ Ðïìðéíôïý ôï 1969, üôáí Ýâáæå âÝôï óôï êïéíü íüìéóìá: «Äåí ìðïñïýìå íá äå÷ôïýìå Ýíáí Üãñéï êáé áíåîÝëåãêôï êáðéôáëéóìü ðïõ èá ðñïêáëÝóåé ðïëéôéêÞ åîÝãåñóç óôá êñÜôç ìÝëç, ðñþôá óôçí Éôáëßá êáé ìåôÜ óôç Ãáëëßá… Ç Åõñþðç ìðïñåß ìüíï íá ÷ôéóôåß óôáäéáêÜ. Äå èá åßíáé ï êýñéïò ÌáëöÜôé (ï ôüôå ðñüåäñïò ôçò Êïìéóéüí) ðïõ èá ÷ñåéáóôåß íá á-

íôéìåôùðßóåé ôïõò ïéíïðáñáãùãïýò ôïõ Ìéíôß áí õðÜñîïõí öáóáñßåò. Åßíáé ç êõâÝñíçóç ðïõ èá áíáãêáóôåß íá óôåßëåé óôñáôü êáé áí ôá ðñÜãìáôá ðÜíå óôñáâÜ, ç ãáëëéêÞ êõâÝñíçóç èá áíáôñáðåß… Áí, åðéðëÝïí, ãßíåé Ýíáò íÝïò ÌÜçò ôïõ 1968…».(8) ¼ëá ôá ðáñáðÜíù äåß÷íïõí üôé ïé «åõñùðáúêïß èåóìïß», áðü ôç äçìéïõñãßá ôïõò, åß÷áí Ýíáí êáèáñÜ öéëåëåýèåñï ÷áñáêôÞñá êáé üôé äåí õðÞñîå êáíÝíáò íåïöéëåëåýèåñïò óöåôåñéóìüò, üðùò éó÷õñßæåôáé ç ìõèïëïãßá ìéáò ìåñßäáò ôçò ÁñéóôåñÜò. ÕðÞñ÷å âÝâáéá ìéá äéáöïñÜ ôçò ðåñéüäïõ ùò ôï 1973 ìå ôçí ðåñßïäï ìåôÜ, áëëÜ áõôÞ äåí åß÷å íá êÜíåé ìå ôïõò «åõñùðáúêïýò èåóìïýò». Ùò ôï 1973, ç ðáãêüóìéá ïéêïíïìßá Þôáí óå Üíèçóç êáé áõôü óÞìáéíå óå üëåò ôéò ÷þñåò ðïëý ÷áìçëÜ ðïóïóôÜ áíåñãßáò (êáé Üñá, óå ìéá óöé÷ôÞ áãïñÜ åñãáóßáò, áíïäéêÞ ôÜóç ôùí ìåñïêÜìáôùí) êáé êáëÞ êáôÜóôáóç ôùí ïéêïíïìéêþí ôùí êñáôþí, ðïõ åðÝôñåðå, üôáí õðÞñ÷å ìáæéêÞ ðßåóç áðü ôá êÜôù (üðùò ìåôÜ ôï 1968), íá ãßíïíôáé ìåãÜëåò ðáñï÷Ýò. Õðü ôÝôïéåò óõíèÞêåò äå öáéíüôáí ç êáôáóôñåðôéêüôçôá ôïõ öéëåëåýèåñïõ ÷áñáêôÞñá ôçò ÅÏÊ. Ç áëëáãÞ ôçò ïéêïíïìéêÞò êáôÜóôáóçò ðáãêüóìéá êáé ôï ðÝñáóìá óôç ìáêñü÷ñïíç êñßóç ìåôÜ ôï 1973 Ýäåéîáí áíÜãëõöá ôé ðñáãìáôéêÜ óÞìáéíå ç åõñùðáúêÞ êáðéôáëéóôéêÞ åíïðïßçóç.

¼ëç ç äéáäéêáóßá åíïðïßçóçò ôçò êáðéôáëéóôéêÞò Åõñþðçò åßíáé äïìéêÜ êáé áðü ôçí áñ÷Þ öéëåëåýèåñïõ ÷áñáêôÞñá. Äåí õðÞñîå íåïöéëåëåýèåñïò óöåôåñéóìüò õãéþí êáôÜ ôá Üëëá åõñùðáúêþí èåóìþí.

ÌåôÜ ôï ãáëëéêü «¼÷é» ðïéá èá Ýðñåðå íá åßíáé ç óôÜóç ôïõ êéíÞìáôïò áðÝíáíôé óôçí ÅÅ; Ç éóôïñéêÞ êáé èåùñçôéêÞ áíÜëõóç ðïõ ðñïçãÞèçêå óôï÷åýåé óå óõãêåêñéìÝíá ðïëéôéêÜ óõìðåñÜóìáôá ãéá óÞìåñá. Ôï ðñþôï åßíáé üôé üëç ç äéáäéêáóßá åíïðïßçóçò ôçò êáðéôáëéóôéêÞò Åõñþðçò åßíáé äïìéêÜ êáé áðü ôçí áñ÷Þ öéëåëåýèåñïõ ÷áñáêôÞñá. Äåí õðÞñîå íåïöéëåëåýèåñïò óöåôåñéóìüò õãéþí êáôÜ ôá Üëëá åõñùðáúêþí èåóìþí. Áíôßèåôá, õðÞñîå áëëáãÞ ôçò ïéêïíïìéêÞò óõãêõñßáò óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1970, ðïõ Ýöåñå óôçí åðéöÜíåéá áõôü ðïõ ùò ôüôå êáëõðôüôáí ìÝóá óôçí åõöïñßá ôçò ðëÞñïõò áðáó÷üëçóçò ôçò êáðéôáëéóôéêÞò Üíèçóçò. Ôï äåýôåñï óõìðÝñáóìá Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôï êáôÜ ðüóï ìéá åíùìÝíç Åõñþðç ìðïñåß íá ëåéôïõñãÞóåé ùò áíôßâáñï óôéò ÇÐÁ. Ç ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

25

swma 4-66.qxd

10/11/2005

Ï öéëïáôëáíôéêüò ÷áñáêôÞñáò ôïõ ÅõñùóõíôÜãìáôïò, äåí Þôáí ìéá ðáñÝêêëéóç, áëëÜ åîÝöñáæå ìå áíÜãëõöï ôñüðï ôïõò êáôáíáãêáóìïýò óôïõò ïðïßïõò ðñÝðåé íá õðïôá÷ôåß ïðïéáäÞðïôå óïâáñÞ ðñïóðÜèåéá ðïëéôéêÞò åíïðïßçóçò ôçò êáðéôáëéóôéêÞò Åõñþðçò.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

26

2:02

Page 26

åõñùðáúêÞ åíïðïßçóç åßíáé ìéá áíôáãùíéóôéêÞ åíïðïßçóç êáé áõôü ðïõ åðÝôñåøå óôéò åõñùðáúêÝò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò íá áðïöýãïõí ôéò ïîýôåñåò óõíÝðåéåò ôïõ ìåôáîý ôïõò áíôáãùíéóìïý (äçëáäÞ, ôéò äéðëùìáôéêÝò êñßóåéò êáé ôïõò ðïëÝìïõò) Þôáí ç áìåñéêáíéêÞ åðéêõñéáñ÷ßá. Ôï ðñüâëçìá ôïõ ðïéá Üñ÷ïõóá ôÜîç Þ ìðëïê áñ÷ïõóþí ôÜîåùí èá ãéíüôáí ôï ðïëéôéêü êÝíôñï ôçò Åõñþðçò ðáñáêÜìöèçêå ìå ôï íá ðáßæåé áõôüí ôï ñüëï ç ÏõÜóéãêôïí. ÂÝâáéá, áðü ôéò äåêáåôßåò ôïõ ’50 êáé ôïõ ’60 Ý÷ïõí áëëÜîåé ðïëëÜ. Ç óõãêñéôéêÞ äýíáìç ôçò ÁìåñéêÞò Ý÷åé ìåéùèåß êáé ôçò Åõñþðçò Ý÷åé áõîçèåß, Ýôóé þóôå óå ïéêïíïìéêü åðßðåäï íá âñßóêïíôáé ðåñßðïõ óå éóïäýíáìåò èÝóåéò. ¼ìùò ôï èåìåëéáêü ðïëéôéêü äßëçììá ôùí åõñùðáúêþí áñ÷ïõóþí ôÜîåùí ðáñáìÝíåé(9). Êé áõôü öÜíçêå ìåôÜ ôï ôÝëïò ôïõ Øõ÷ñïý ÐïëÝìïõ, üôáí ç åîáöÜíéóç ôïõ êïéíïý áíôéðÜëïõ ïäÞãçóå óå ÷áëÜñùóç ôùí äéáôëáíôéêþí äåóìþí. ¼ðïôå ç Åõñþðç «ðñïóðÜèçóå íá óôáèåß óôá ðüäéá ôçò» áíåîÜñôçôá áðü ôéò ÇÐÁ, åßôå óôç Âïóíßá êáé óôïõò ãéïõãêïóëáâéêïýò ðïëÝìïõò ôï 1992-95 åßôå, ðïëý ðåñéóóüôåñï, óôçí êñßóç ãýñù áðü ôçí åéóâïëÞ óôï ÉñÜê ôï 2003, ôï áðïôÝëåóìá äåí Þôáí ç åìöÜíéóç ìéáò íÝáò ñùìáëÝáò õðåñäýíáìçò, áëëÜ ç åîáðüëõóç ôùí ðéï Üãñéùí öõãüêåíôñùí äõíÜìåùí, êáèþò ç êÜèå Üñ÷ïõóá ôÜîç Ýâëåðå íá åìöáíßæåôáé ôï åñþôçìá ôïõ ðïéïò èá Ý÷åé ôï ðÜíù ÷Ýñé óôçí Åõñþðç. ¸ôóé ï öéëïáôëáíôéêüò ÷áñáêôÞñáò ôïõ ÅõñùóõíôÜãìáôïò, óôï ïðïßï óõìöþíçóáí ôåëéêÜ üëåò ïé Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò, äåí Þôáí ìéá ðáñÝêêëéóç

ðïõ ïöåéëüôáí óå Ýíáí ðáñïäéêü ðïëéôéêü óõó÷åôéóìü, áëëÜ åîÝöñáæå ìå áíÜãëõöï ôñüðï ôïõò êáôáíáãêáóìïýò óôïõò ïðïßïõò ðñÝðåé íá õðïôá÷ôåß ïðïéáäÞðïôå óïâáñÞ ðñïóðÜèåéá ðïëéôéêÞò åíïðïßçóçò ôçò êáðéôáëéóôéêÞò Åõñþðçò. Åðéðñüóèåôá, äåí ðñÝðåé íá îå÷íÜìå ðùò, åíþ ïé äéáäéêáóßåò «åíïðïßçóçò» Ý÷ïõí äÝóåé éäéáßôåñá óöé÷ôÜ ôéò åõñùðáúêÝò ïéêïíïìßåò, ôáõôü÷ñïíá, áêñéâþò åðåéäÞ ãßíïíôáé óôç âÜóç ôïõ áíôáãùíéóìïý, Ý÷ïõí ìåãáëþóåé êáé ôéò áíéóüôçôåò êáé ôéò áíéóïìÝñåéåò. Ãé’ áõôüí ôï ëüãï êáôÝññåõóå ôï «ößäé» óôç äåêáåôßá ôïõ 1970. Ãé’ áõôü êáôÝññåõóå ôï åõñùðáúêü óýóôçìá óôáèåñþí éóïôéìéþí (ÅÌS) ôï 1992 êáé ãé’ áõôü ôþñá Ý÷åé áíïßîåé ç óõæÞôçóç óôçí Éôáëßá êáé óôç Ãåñìáíßá ãéá ôçí åãêáôÜëåéøç ôïõ åõñþ êáé ôçí õéïèÝôçóç îáíÜ ôùí åèíéêþí íïìéóìÜôùí. Áõôü äå óçìáßíåé üôé åðßêåéôáé ç êáôÜññåõóç ôïõ åõñþ, áëëÜ óçìáßíåé üôé, ðáñÜëëçëá ìå ôéò ïìïãåíïðïéçôéêÝò äéáäéêáóßåò, äå èá ðÜøåé êáé ç áýîçóç ôùí áíéóïôÞôùí êáé ôùí áðïêëßóåùí, êáé üôé áõôÝò èá Ý÷ïõí ðïëéôéêÝò óõíÝðåéåò. ÈåùñçôéêÜ, Ýíá åõñùðáúêü õðåñêñÜôïò èá ìðïñïýóå íá áíôéìåôùðßóåé ìåñéêÜ áõôÝò ôéò óõíÝðåéåò, åîáóöáëßæïíôáò ìÝóù ôïõ ðñïûðïëïãéóìïý ôïõ ìåãÜëåò ìåôáâéâÜóåéò ðüñùí ðñïò ôéò ðåñéï÷Ýò êáé ôéò ÷þñåò ðïõ ÷Üíïõí. ¼ìùò ãéá íá õðÜñîåé áõôü ôï õðåñêñÜôïò, êÜðïéá Üñ÷ïõóá ôÜîç Þ ìðëïê áñ÷ïõóþí ôÜîåùí èá ðñÝðåé íá ðáßîåé ôï ñüëï ôïõ ðïëéôéêïý êÝíôñïõ. Êé Ýôóé îáíáãõñíÜìå óôï áñ÷éêü èåìåëéáêü äßëçììá ôçò åõñùðáúêÞò êáðéôáëéóôéêÞò åíïðïßçóçò. Õðü óõíèÞêåò êáðéôáëéóìïý, ç ìüíç åöéêôÞ «åíùìÝíç Åõñþðç» åßíáé ç öéëåëåýèåñç, öéëïáôëáíôéêÞ, éìðåñéáëéóôéêÞ Åõñþðç ðïõ ãíùñßæïõìå êáé ðïëåìÜìå. Ç éäÝá üôé ôï êßíçìá ìðïñåß, ÷ùñßò íá áíáôñÝøåé ôïí êáðéôáëéóìü, íá åðéâÜëåé óôéò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò ôçí ðïëéôéêÞ åíïðïßçóç êáé ôç äçìéïõñãßá ìéáò «êáëÞò» õðåñäýíáìçò áðÝíáíôé óôéò êáêÝò ÇÐÁ åßíáé ìéá áíôéäñáóôéêÞ ïõôïðßá. Ðñþôïí, ãéáôß äåí ìðïñåß íá ãßíåé. Äåýôåñïí, ãéáôß äåí ðñÝðåé íá ãßíåé. Äåí ìðïñåß íá ãßíåé ãéá üëïõò ôïõò ëüãïõò ðïõ áíáöÝñèçêáí ðáñáðÜíù. ÅÜí ôï êßíçìá õéïèåôÞóåé Ýíáí ôÝôïéï ðñïóáíáôïëéóìü, ôï ðéèáíüôåñï áðïôÝëåóìá åßíáé üôé èá ãßíåé ïõñÜ ôùí ìåñßäùí ôùí åõñùðáúêþí áñ÷ïõóþí ôÜîåùí ðïõ äçìáãùãïýí «êïéíùíéêÜ» ðåñéóóüôåñï, åíþ ôáõôü÷ñïíá ðñïùèïýí ôéò íåïöéëåëåýèåñåò ðïëéôéêÝò (ç êõâÝñíçóç Íôå ÂéëðÝí óôç Ãáëëßá åßíáé Ýíá ðñüóöáôï ðáñÜäåéãìá), êáé èá ïäçãçèåß óôçí ðáñÜëõóç. ÁëëÜ áò õðïèÝóïõìå üôé, ìÝóá áðü ìåãÜëåò, áðñüâëåðôåò ðïëéôéêÝò áíáôñïðÝò ðáãêüóìéá, áíáôñÝðïíôáé ïé óôáèåñÝò êáé äçìéïõñãåßôáé ôåëéêÜ Ýíá åõñùðáúêü õðåñêñÜôïò. Ãéáôß áõôü èá Þôáí êáëü; Èá åß÷áìå üíôùò Ýíáí ðïëõðïëéêü êüóìï áíôß ãéá ôç «ìïíïêñáôïñßá» ôùí ÇÐÁ. ¼ìùò ôá éóôïñéêÜ äåäïìÝíá äå äåß÷íïõí üôé ç «ðïëõðïëéêüôçôá» öÝñ-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 27

íåé ôçí åéñÞíç. Ç Åõñþðç ðñéí ôï 1914 Þôáí ðïëõðïëéêÞ êáé êáìßá ÌåãÜëç Äýíáìç áðü ìüíç ôçò äåí ìðïñïýóå íá êõñéáñ÷Þóåé ðÜíù óôéò õðüëïéðåò. Ôï áðïôÝëåóìá Þôáí ìéá áôåëåßùôç óåéñÜ äéðëùìáôéêþí êñßóåùí êáé ï Á´ Ðáãêüóìéïò Ðüëåìïò. Ç ìåôáöïñÜ áõôïý ôïõ ìïíôÝëïõ óôç óçìåñéíÞ êáôÜóôáóç èá óÞìáéíå üôé èá åß÷áìå ôéò ÇÐÁ, ôçí ÅÅ, ôç Ñùóßá, ôçí Êßíá êáé ôçí Éáðùíßá (ãéá íá ìçí áíáöÝñïõìå ìéêñüôåñïõò ðáßêôåò), üëåò ïðëéóìÝíåò ìå ðõñçíéêÜ üðëá, íá ðñïóðáèïýí íá éóïññïðÞóïõí ìåôáîý ôïõò êáé ôáõôü÷ñïíá íá îåðåñÜóïõí ç ìéá ôçí Üëëç. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá óåíÜñéï ðïõ èá ïäçãïýóå ó’ Ýíáí êüóìï ðïëý ðéï áóôáèÞ áð’ áõôüí ôïõ Øõ÷ñïý ÐïëÝìïõ êáé áñãÜ Þ ãñÞãïñá óôïí ô Ðáãêüóìéï Ðüëåìï. Èá ìðïñïýóå íá ðåé êáíåßò üôé ôï êßíçìá èá åðÝâáëëå óôï åõñùðáúêü õðåñêñÜôïò íá ìçí Ý÷åé éìðåñéáëéóôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ. Áí üìùò ôï êßíçìá åß÷å ôç äýíáìç íá õðï÷ñåþóåé ôéò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò íá îåðåñÜóïõí ôéò áíôéèÝóåéò ôïõò êáé íá öôéÜîïõí ôï «êáëü» åõñùðáúêü õðåñêñÜôïò, ãéáôß íá óôáìáôÞóåé åêåß êáé íá ìç óáñþóåé ìéá êáé êáëÞ ôïõò áóôïýò, îåìðåñäåýïíôáò ìå ôïí åõñùðáúêü êáðéôáëéóìü; Åê ôùí äýï ôï Ýíá. ¹ ôï êßíçìá äåí ìðïñåß íá áíáôñÝøåé ôéò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò, ïðüôå äåí ìðïñåß êáé íá ôïõò åðéâÜëåé íá áëëÜîïõí óõìðåñéöïñÜ åðß ìáêñüí, Þ ìðïñåß íá ôï êÜíåé êáé ôüôå ç ðáñÜêáìøç äéÜ ôçò åõñùðáúêÞò åíïðïßçóçò êáé ôïõ õðåñêñÜôïõò ùò åíäéÜìåóï óôÜäéï åßíáé Ü÷ñçóôç. Áí ïé ðñïïðôéêÝò ðïõ ðñïôåßíïíôáé áðü ôç öéëïåõñùðáúêÞ êáé êïóìïðïëßôéêç ÁñéóôåñÜ åßíáé áäéÝîïäåò êáé ëÜèïò, ôüôå ìÞðùò ç äéÝîïäïò åßíáé ç Ýîïäïò áðü ôçí ÅÅ êáé ç ïéêïäüìçóç åíüò «åèíéêïý êáðéôáëéóìïý» ìáêñéÜ áðü ôç íåïöéëåëåýèåñç ðßåóç ôùí åõñùðáúêþí ìïíïðùëßùí, üðùò ðñïôåßíåôáé áðü Üëëåò ìåñßäåò ôçò ÁñéóôåñÜò; Óáöþò êáé ü÷é. Ðñþôá áð’ üëá, ïé íåïöéëåëåýèåñåò ðïëéôéêÝò äåí êõñéáñ÷ïýí ìüíï óôçí ÅÅ. Óå üëá ôá ìÞêç êáé ôá ðëÜôç ôïõ ðëáíÞôç, ïé áóôéêÝò êõâåñíÞóåéò åöáñìüæïõí áõôÝò ôéò ðïëéôéêÝò áêñéâþò åðåéäÞ ôï óýóôçìá ìåôÜ ôï 1973 Ý÷åé ìðåé óå ìéá ìáêñüóõñôç êñßóç. ¢ñá ç óôñáôçãéêÞ ôïõ «åèíéêïý êáðéôáëéóìïý» äå èá Ýêáíå ôßðïôå Üëëï ðáñÜ íá õðïôÜîåé ôï êßíçìá óå åêåßíåò ôéò ìåñßäåò ôïõ êåöáëáßïõ ðïõ áéóèÜíïíôáé ñéãìÝíåò óôïí áíôáãùíéóìü ìÝóá óôçí ÅÅ êáé èá Þèåëáí ôï äéêü ôïõò, «ðñïóôáôåõìÝíï» ðåäßï äñÜóçò, ìå üëåò ôéò ðáñáëõôéêÝò óõíÝðåéåò ðïõ èá åß÷å áõôü. Ãéá ôïõò åñãÜôåò êáé ôá ëáúêÜ óôñþìáôá äå èá õðÞñ÷å êáìéÜ âåëôßùóç. Áò õðïèÝóïõìå üìùò üôé ç óôñáôçãéêÞ ôïõ «åèíéêïý êáðéôáëéóìïý» äïýëåõå. Ôé èá óÞìáéíå áõôü; ¼ôé ï óõãêåêñéìÝíïò êáðéôáëéóìüò èá ãéíüôáí éó÷õñüôåñïò, èá åðéäßùêå, üðùò êÜèå êáðéôáëéóìüò ðïõ éó÷õñïðïéåßôáé, íá áíïé÷ôåß óôç äéåèíÞ áãïñÜ êáé Üñá, ìå áõôü ôïí ôñüðï, íá áíïé÷ôåß êáé óå äéáäéêáóßåò õðåñåèíéêÞò ïëïêëÞñùóçò. ÊáôÜ

óõíÝðåéá, áðü ôçí ðßóù ðüñôá, ç ðñïïðôéêÞ ôïõ «åèíéêïý êáðéôáëéóìïý», åêôüò ôùí Üëëùí ìåéïíåêôçìÜôùí ðïõ áíáöÝñèçêáí ðáñáðÜíù, ïäçãåß ôåëéêÜ ðÜëé ðßóù óôçí ÅÅ. Êáé ïé äýï áõôÝò áðüøåéò ãéá ôï ðþò ìðïñåß íá áíôéìåôùðéóôåß ç ÅÅ åßíáé áäéÝîïäåò, ãéáôß óôçí ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé ðïëéôéêÝò ôáîéêÞò óõíåñãáóßáò. Ç ìüíç äéÝîïäïò ãéá ôï êßíçìá áðÝíáíôé óôçí ÅÅ óÞìåñá åßíáé íá îåêéíÞóïõìå áðü ôï Üìåóï êáèÞêïí ôçò áðüêñïõóçò üëùí ôùí íåïöéëåëåýèåñùí åðéèÝóåùí, Üó÷åôá ôïõ áí ðñïÝñ÷ïíôáé áðü öéëïáôëáíôéêÝò Þ ìç ìåñßäåò ôïõ êåöáëáßïõ. Ó’ áõôÞ ôç âÜóç, êáé êåñäßæïíôáò áìõíôéêÝò ìÜ÷åò, ìðïñïýìå íá áíïßîïõìå ôç óõæÞôçóç ü÷é ãéá ôï ðïéá åêäï÷Þ ôçò êáðéôáëéóôéêÞò Åõñþðçò ðñïôéìÜìå (ïé Åõñùðáßïé êáðéôáëéóôÝò ìÜëëïí ãíùñßæïõí êáëýôåñá áðü ôç ñåöïñìéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ ôá ðñáãìáôéêÜ ôïõò óõìöÝñïíôá), áëëÜ ãéá ôï üôé ïé åñãáôéêÝò ôÜîåéò ôçò ÅÅ, êáé ôùí «ðáëáéþí» êáé ôùí «íÝùí» ÷ùñþí, Ý÷ïõí ôç äýíáìç ü÷é áðëþò íá óôáìáôÞóïõí ôéò íåïöéëåëåýèåñåò åðéèÝóåéò, áëëÜ íá áíáôñÝøïõí ôï óýóôçìá ðïõ ôéò ãåííÜåé. Ôç óõæÞôçóç, äçëáäÞ, ãéá ôç óïóéáëéóôéêÞ ðñïïðôéêÞ, ãéá ôï üôé ç ðñáãìáôéêÞ åíùìÝíç Åõñþðç äåí ìðïñåß íá åßíáé ðáñÜ ç Åõñþðç ðïõ èá ïéêïäïìçèåß áðü ôïõò åñãÜôåò, áöïý áõôïß áíáôñÝøïõí ìå åðáíÜóôáóç ôéò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò ôçò.

Óçìåéþóåéò 1) Christopher Booker - Richard North, «The Great Deception - The Secret History of the European Union», Continuum 2005, óåë. 8-11.

Kees van der Pújl, «The making of an Atlantic ruling class», Verso 1984, óåë. 67-69.

2) Charles Meier, «The origins of the Cold War and contemporary Europe», New Viewpoints 1978, óåë. 143-151.

3) Christopher Booker – Richard North, «The Great Deception – The Secret History of the European Union», óåë. 43, ãéá ôç óôÞñéîç ôçò CIA óå ðïëéôéêïýò óôçí Åõñþðç õðÝñ ôçò «åíïðïßçóçò», óåë. 98-100, ãéá ôï äéÜëïãï Ìáêìßëáí (ðñùèõðïõñãïý ôçò Âñåôáíßáò ôüôå) êáé ÊÝíåíôé.

4) Armstrong - Glyn – Harrison, «Capitalism since World War II», Fontana 1984, óåë. 123-149.

5) Moss - Michie, «The single European currency in national perspective», Macmillan 2000, óåë. 142.

6) Óôï ßäéï, óåë. 141.

7) Óôï ßäéï, óåë. 142 8) Óôï ßäéï, óåë. 61-62.

9) ¼ðïéïò èåùñåß üôé åßíáé õðåñâïëÞ íá ìéëÜìå ìå üñïõò éóïññïðßáò äõíÜìåùí ãéá ôá åõñùðáúêÜ êñÜôç ôüóåò äåêáåôßåò ìåôÜ ôï ´ Ðáãêüóìéï Ðüëåìï êáé ìå ôéò äéáäéêáóßåò «åíïðïßçóçò» ôçò Åõñþðçò íá Ý÷ïõí ðñï÷ùñÞóåé ôüóï ðïëý, áò áíáëïãéóôåß ôéò ó÷åäüí öïâéêÝò áíôéäñÜóåéò ôçò Ãáëëßáò êáé ôçò Âñåôáíßáò üôáí Ýãéíå ç ãåñìáíéêÞ åíïðïßçóç ôï 1990. Áí «ôï åìðüñéï åíþíåé», üðùò ëÝíå ïé öéëåëåýèåñïé, ôüôå ãéáôß ïé êõâåñíÞóåéò ôçò Ãáëëßáò êáé ôçò Âñåôáíßáò áíçóý÷çóáí ôüóï ðïëý;

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

27

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 28

Ï íåïöéëåëåýèåñïò êáðéôáëéóìüò áíßêáíïò íá áíôéìåôùðßóåé ôçí áðåéëÞ

Ãñßðç ôùí ðïõëåñéêþí: Ýíá ôÝñáò óôçí ðüñôá ôçò áíèñùðüôçôáò Ç áðåéëÞ ìéáò êáôáóôñïöéêÞò ðáíäçìßáò áðü ôç ãñßðç ôùí ðïõëåñéêþí åßíáé óôï ðñïóêÞíéï ôçò åðéêáéñüôçôáò. Ôï åíäå÷üìåíï ðáíäçìßáò äçìéïýñãçóå ðáíéêü óôéò äéåèíåßò ïñãáíþóåéò õãåßáò êáé ìåãÜëç óýã÷õóç êáé áìç÷áíßá óôéò êõâåñíÞóåéò. Öáßíåôáé üôé ðñüêåéôáé ãéá ìßá áðü åêåßíåò ôéò ïñéáêÝò ðåñéðôþóåéò ðïõ äåí ìðïñïýí íá åßíáé áíôéêåßìåíï ìéáò áðëÞò «äéá÷åßñéóçò ôçò êñßóçò». Ðñüêåéôáé äçëáäÞ ãéá ìßá ðåñßðôùóç ðïõ áíáäåéêíýåé ôá üñéá ôïõ óõóôÞìáôïò (üðùò ôá áêñáßá öõóéêÜ öáéíüìåíá ôçò ôåëåõôáßáò ðåñéüäïõ) áöïý ç ðñüëçøç êáé ç áíôéìåôþðéóÞ ôçò õðïóêÜðôïíôáé áðü ôïí ßäéï ôïí ôñüðï ôçò êáðéôáëéóôéêÞò ðáñáãùãÞò.

Ôïõ Áíôþíç ÊáñáâÜ, óõíäéêáëéóôÞ ãéáôñïý ôï Üñèñï áõôü õðïóôçñßæïõìå äýï âáóéêÝò èÝóåéò: Á. Ç áðåéëÞ íá îåóðÜóåé ðáíäçìßá ãñßðçò ìðïñåß íá ðñïëçöèåß êáé íá áíôéìåôùðéóôåß ìå ôá ìÝóá ðïõ äéáèÝôïõìå. Äéüôé, üðùò êáé óôçí ðåñßðôùóç ôçò åðéäçìßáò ôïõ AIDS, ôï ðñüâëçìá äåí âñßóêåôáé óôéò âéïëïãéêÝò éäéüôçôåò ôïõ éïý áëëÜ óôéò ðñïôåñáéüôçôåò êáé åðéëïãÝò ôùí íåïöéëåëåýèåñùí êõâåñíÞóåùí. Â. Ç ìüíç áðïôåëåóìáôéêÞ áóðßäá ðñïóôáóßáò åßíáé ïé êáèçìåñéíïß áãþíåò åíÜíôéá óôç ëéôüôçôá, óôéò ðåñéêïðÝò, óôéò éäéùôéêïðïéÞóåéò, óôçí õðïâÜèìéóç ôùí êïéíùíéêþí õðçñåóéþí êáé éäéáßôåñá ôùí êôçíéáôñéêþí õðçñåóéþí êáé óôçí õðïâÜèìéóç ôïõ ÅÓÕ. Ç áðåéëÞ ðáíäçìßáò ôçò ãñßðçò ôùí ðïõëåñéêþí ìïéÜæåé åöéáëôéêÞ. Áí ï éüò ìåôáëëá÷èåß þóôå íá ìðïñåß íá ìåôáäïèåß áðü Üíèñùðï óå Üíèñù-

Ó

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

28

ðï, ôüôå óýìöùíá ìå ôéò ðñïâëÝøåéò ôïõ Ðáãêüóìéïõ Ïñãáíéóìïý Õãåßáò (ÐÏÕ), Ýíáò óôïõò ðÝíôå áíèñþðïõò óôïí ðëáíÞôç èá íïóÞóåé, 600.000.000 Üíèñùðïé èá ÷ñåéáóôïýí íïóçëåßá, åíþ ï ðéèáíüò áñéèìüò èáíÜôùí åßíáé áðñïóäéüñéóôïò, áëëÜ óßãïõñá ðïëý ìåãÜëïò: áðü 7.000.000, óýìöùíá ìå ôïí ÐÏÕ, ùò 150.000.000, óýìöùíá ìå ôïõò åðéóôÞìïíåò êáé ôïõò åðéêåöáëÞò äéáöüñùí äéåèíþí ïñãáíéóìþí. Ðïéåò åßíáé üìùò ïé ðñáãìáôéêÝò äéáóôÜóåéò áõôÞò ôçò õðüèåóçò; Åßíáé äéêáéïëïãçìÝíç ç õóôåñßá ôùí ÌÌÅ üôáí áðü ôï 1997, ðïõ ðáñïõóéÜóôçêå ôï ðñþôï êñïýóìá ìåôÜäïóçò ôïõ éïý áðü ôá ðôçíÜ óôïõò áíèñþðïõò óôçí Áóßá, ìÝ÷ñé óÞìåñá ìüëéò 65 Üíèñùðïé åß÷áí ðåèÜíåé, åíþ åðéäçìßåò üðùò ôï AIDS, ç åëïíïóßá, ôá äéáññïúêÜ

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 29

óýíäñïìá, åõèýíïíôáé ãéá ôïõëÜ÷éóôïí 10.000.000 èáíÜôïõò ôçí ßäéá ðåñßïäï;

Ï èáíáôçöüñïò ðñüãïíïò… Ç ìåãÜëç óçìáóßá ðïõ äßíåé ï ÐÏÕ óôçí áðåéëÞ ðáíäçìßáò Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôéò ìåãÜëåò ïìïéüôçôåò ðïõ åìöáíßæåé ï éüò Ç5Í1 ìå ôïí ðñüãïíü ôïõ: ôïí éü ôçò éóðáíéêÞò ãñßðçò (ôï üíïìÜ ôïõ ïöåßëåôáé óôï ãåãïíüò üôé ðñþôåò óôï èÝìá áõôü áíáöÝñèçêáí ïé éóðáíéêÝò åöçìåñßäåò). Ç ðáíäçìßá ãñßðçò ôïí ÷åéìþíá ôïõ 1918-1919 Þôáí ìïíáäéêÞ ùò ðñïò ôç íïóçñüôçôá êáé èíçóéìüôçôá ðïõ ðñïêÜëåóå: 40 ùò 60 åêáôïììýñéá èáíÜôïõò êáé ôï 1% ôïõ ðëçèõóìïý ôçò ÁìåñéêÞò. Ï ìéóüò óçìåñéíüò ðëçèõóìüò ôçò ãçò Ý÷åé óßãïõñá êÜðïéïí ìáêñéíü óõããåíÞ ôïõ ðïõ íüóçóå óôç öïâåñÞ åêåßíç åðéäçìßá. Áêüìá, Ýðáéîå óçìáíôéêü ñüëï óôçí Þôôá ôùí ãåñìáíéêþí óôñáôåõìÜôùí óôïí Á’ ðáãêüóìéï ðüëåìï ãéáôß åß÷áí âáñýôåñåò áðþëåéåò áðü åêåßíåò ôçò ÁíôÜíô. Äõï óõìðåñÜóìáôá ìðïñïýìå íá áíôëÞóïõìå áðü êåßíç ôçí ðåñßïäï: 1. Ï åðéóôçìïíéêüò êüóìïò Þôáí ðñïåôïéìáóìÝíïò ãéá ìïñöÝò åðéäçìßáò ðïõ îåóðïýí óôéò óõíèÞêåò ðïëÝìïõ, áëëÜ ü÷é ãéá ôï ãåãïíüò üôé óçìáíôéêüò áñéèìüò áíèñþðùí ðïõ åêäÞëùóáí ôá óõìðôþìáôá ôçò áðëÞò ãñßðçò èá êáôÝëçãáí äñáìáôéêÜ ìå èáíáôçöüñá éïãåíÞ ðíåõìïíßá. Ç óêéÜ áõôïý ôïõ öüâïõ ðÝöôåé óÞìåñá ðÜíù óôïõò äéåèíåßò ïñãáíéóìïýò õãåßáò êáé ôïõò åðéóôÞìïíåò.

2. Ç ìåãáëýôåñç êáôáóôñïöÞ ðñïêëÞèçêå óôçí Éíäßá ðïõ Þôáí áðïéêßá ôçò âñåôáíéêÞò áõôïêñáôïñßáò êáé îåêßíçóå áðü ôçí ÂïìâÜç. Ç åðéäçìßá ôïõ 1918 óêüôùóå 20 åêáôïììýñéá áíèñþðïõò åîáéôßáò ôçò öôþ÷åéáò ëüãù ôçò åîáãùãÞò ôùí óéôçñþí óôçí Âñåôáíßá êáé ôçí ôÝëåéá áäéáöïñßá ôùí áðïéêéïêñáôþí. Ôá áíÜëïãá ðåñéóôáôéêÜ óôç ãåéôïíéêÞ Êßíá, ìå ôïõò ôåñÜóôéïõò áëëÜ áðïìïíùìÝíïõò ðëçèõóìïýò Þôáí óçìáíôéêÜ ëéãüôåñá. Áíôßèåôá óôçí Éíäßá, ç ìåãáëýôåñç åìðïñåõìáôïðïßçóç ôùí áãïñþí, ïé êáëýôåñåò óõãêïéíùíßåò êáé åðéêïéíùíßåò ìåôáîý ôùí ðëçèõóìþí êé ï ðüëåìïò Ýðáéîáí ñüëï-êëåéäß óå áõôÞ ôç äéáöïñÜ.

ÌðñïóôÜ óå Ýíá íÝï 1918; Ïé åéäéêïß áíçóõ÷ïýí ãéá áõôÞ ôçí ðñïïðôéêÞ óôçñéãìÝíïé óôéò âéïëïãéêÝò éäéüôçôåò ôïõ éïý Ç5Í1. ×ñåéÜæåôáé íá ðåñéãñÜøïõìå óõíïðôéêÜ ôç äõíáôüôçôá ôñïðïðïßçóçò (ìåôÜëëáîçò) ôïõ éïý óå èáíáôçöüñï óôÝëå÷ïò ãéá ôïõò áíèñþðïõò ãéá íá óôçñßîïõìå êáé íá áíáëýóïõìå ôç âáóéêÞ ìáò èÝóç: Ïé êýñéïé ðáñÜãïíôåò áðåéëÞò ìéáò êáôáóôñïöéêÞò ðáíäçìßáò Ý÷ïõí ëéãüôåñï íá êÜíïõí ìå ôç öýóç êáé ðïëý ðåñéóóüôåñï ìå ôç íåïöéëåëåýèåñç êáðéôáëéóôéêÞ ðáãêïóìéïðïßçóç – ìå ôç âéïìç÷áíïðïßçóç ôçò ðáñáãùãÞò ðïõëåñéêþí êáé ãåíéêüôåñá ôçò æùéêÞò ôñïöÞò, ôçí áýîçóç ôçò

öôþ÷åéáò óôéò ìåãÜëåò ðüëåéò êáé ôçí õðïâÜèìéóç ôùí äçìüóéùí óõóôçìÜôùí õãåßáò. Ïé éïß åßíáé ïé ðéï áðëïß ðñùôüãïíïé ìéêñïïñãáíéóìïß óôç öýóç, ïñáôïß ìüíï ìå çëåêôñïíéêü ìéêñïóêüðéï. Áðïôåëïýíôáé áðü Ýíá ðñùôåúíéêü ðåñßâëçìá êáé ðåñéÝ÷ïõí ãåíåôéêü õëéêü (DNA Þ RNA). Ãéá ôçí áíáðáñáãùãÞ ôïõò ÷ñçóéìïðïéïýí ôá óõóôÞìáôá ôïõ êõôôÜñïõ, óôá ïðïßá ðñïóêïëëþíôáé ìå åéäéêïýò õðïäï÷åßò (ñéíïúïß, åíôåñïúïß, éïß ôçò çðáôßôéäáò ê.ëð.) êáé ðáñÜãïõí ðïëëáðëÜ áíôßãñáöá ìå áðïôÝëåóìá ôï èÜíáôï ôïõ êõôôÜñïõ. Ï áíèñþðéíïò ïñãáíéóìüò, ãéá íá áìõíèåß, Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá ìåôÜ ôçí ðñþôç åðáöÞ ìå ôï óõãêåêñéìÝíï éü íá ôïí «áíáãíùñßóåé» ðáñÜãïíôáò åéäéêÝò ðñùôåÀíåò (ôá áíôéóþìáôá) êáé åíåñãïðïéþíôáò áìõíôéêÜ êýôôáñá ãéá íá ôïí åîïõäåôåñþóåé. ¸ôóé, ìåôÜ ôçí åðáöÞ ìå æþíôá éü Þ ôå÷íçôÜ ðáñáóêåõáóìÝíï «ïìïßùìÜ» ôïõ (ôá åìâüëéá) ðïõ äåí ðñïêáëåß íüóï, êáôáëåßðåôáé ìüíéìç áíïóßá. Ï éüò ôçò ãñßðçò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá «ìåôáëëÜóóåôáé» êáé íá «îåöåýãåé» áðü ôï áíïóïðïéçôéêü óýóôçìá åðåéäÞ áõôü äåí «áíáãíùñßæåé» ôï íÝï óôÝëå÷ïò ðïõ äçìéïõñãåßôáé êÜèå öïñÜ. Ãé’ áõôü êÜèå ÷ñüíï ôá åìâüëéá ôçò ãñßðçò áðïôåëïýíôáé áðü ôá ôñßá óôåëÝ÷ç ðïõ ðñïêÜëåóáí ôéò ðéï ìáæéêÝò åðéäçìßåò ôïõ ðñïçãïýìåíïõ Ýôïõò êáé óõíßóôáíôáé áðïêëåéóôéêÜ ãéá åõðáèåßò ïìÜäåò ôïõ ðëçèõóìïý, (ðáéäéÜ, çëéêéùìÝíïé Üíù ôùí 65 åôþí, áíïóïêáôáóôáëìÝíïé, äéáâçôéêïß, ÷ñüíéïé êáñäéïðáèåßò, áóèåíåßò ìå áíáðíåõóôéêÜ ðñïâëÞìáôá ê.ëð.). Ìå ëßãá ëüãéá, ï éüò ôçò ãñßðçò äéáñêþò «áíáíåþíåôáé». Óôç óðÜíéá áëëÜ áíáðüöåõêôç ðåñßðôùóç ðïõ ôï êýôôáñï-îåíéóôÞò (åí ðñïêåéìÝíù ôá êýôôáñá ôïõ ñéíéêïý âëåííïãüíïõ êáé ôïõ áíþôåñïõ áíáðíåõóôéêïý óõóôÞìáôïò) ìïëýíåôáé ôáõôü÷ñïíá áðü äýï äéáöïñåôéêÜ åßäç ôïõ éïý ôçò ãñßðçò åßíáé ðéèáíü ôá ãåíåôéêÜ õëéêÜ (RNA) ôùí éþí íá áíáóõíôåèïýí óå Ýíá åíôåëþò íÝï óôÝëå÷ïò ìå öïíéêÝò éäéüôçôåò. Áõôü ôï åíäå÷üìåíï õðÜñ÷åé ãéá ôïí éü ôçò áðëÞò ãñßðçò ôïõ áíèñþðïõ êáé ôïí éü ôçò ãñßðçò ôùí ðïõëåñéêþí. Ïé ÷ïßñïé áðïôåëïýí Ýíá éäåþäåò «ìðëÝíôåñ» ãé’ áõôÞ ôç ìßîç êáé ìüíï ìÝóù áõôïý ðéóôåõüôáí üôé ìðïñåß íá ìåôáäïèåß ï éüò áðü ôá ðôçíÜ óôïí Üíèñùðï. Ç óçìåñéíÞ êñßóç îåêßíçóå ôï 1997 üôáí ï éüò ôçò ãñßðçò ìåôáäüèçêå áðü Üãñéåò ðÜðéåò êáé ðôçíÜ óôá êéíÝæéêá êïôüðïõëá êáé ôéò ïéêïóéôÝò ðÜðéåò. Ðáñüëï ðïõ ç èíçóéìüôçôá ôùí ðïõëåñéêþí Üããéæå ôï 100%, äåí Þôáí ðéóôåõôü üôé èá ìðïñïýóå íá ìåôáäïèåß áðåõèåßáò óôïí Üíèñùðï. ¼ìùò åßíáé ðëÝïí óßãïõñï üôé Ýíá óôÝëå÷ïò ôïõ éïý ðÝñáóå áðåõèåßáò óôïí Üíèñùðï êáé ïé éäéüôçôÝò ôïõ åßíáé ðéï öïíéêÝò áðü áõôÝò ôçò ãñßðçò ôïõ 1918: Áðü ôïõò 116 áíèñþðïõò ðïõ ìïëýíèçêáí ðÝèáíáí ïé 65. ¸ôóé åíþ ï éüò ôçò éóðáíéêÞò ãñßðçò åß÷å Ýíá ðïóïóôü èíçóéìüôçôáò 5%, ï «áðüãïíüò ôïõ» Ý÷åé 50%. ÅðéðëÝïí, ïé öïñåßò ôïõ éïý ôçò ãñßðçò ôùí ðïõ-

Ïé êýñéïé ðáñÜãïíôåò áðåéëÞò ìéáò êáôáóôñïöéêÞò ðáíäçìßáò Ý÷ïõí ëéãüôåñï íá êÜíïõí ìå ôç öýóç êáé ðïëý ðåñéóóüôåñï ìå ôç íåïöéëåëåýèåñç êáðéôáëéóôéêÞ ðáãêïóìéïðïßçóç.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

29

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 30

ëåñéêþí ìðïñïýí íá ìåôáäþóïõí ôïí éü ìå ôéò ñéíéêÝò åêêñßóåéò (ïìéëßá, âÞ÷áò, öôÜñíéóìá, ÷åéñáøßá ê.ëð.) ðÜíù áðü 24 þñåò ðñéí ôçí åêäÞëùóç ôùí óõìðôùìÜôùí, óå áíôßèåóç ìå ôïí éü SARS, ï ïðïßïò ìåôáäßäåôáé ìüíï üôáí ïé öïñåßò Ý÷ïõí åêäçëþóåé ôá óõìðôþìáôá. ¸ôóé ðáñÜ ôï üôé ìüíï 116 Üíèñùðïé Ý÷ïõí íïóÞóåé åäþ êáé 8 ÷ñüíéá, ç áðåéëÞ åßíáé ðñáãìáôéêÞ. Ôï ôÝñáò åßíáé Ýîù áðü ôçí ðüñôá ìáò: Ç ðáíäçìßá, áí êáé üðïôå óõìâåß, ìðïñåß íá óõíäõÜóåé ôç èíçóéìüôçôá ôïõ éïý ôïõ ÁIDS ìå ôç ìåôáäïôéêüôçôá ôïõ êïéíïý êñõïëïãÞìáôïò!

Ç êáðéôáëéóôéêÞ «âéïìç÷áíïðïßçóç» ôçò æùéêÞò ðáñáãùãÞò «Ç áóôéêÞ ôÜîç üëï êáé ðåñéóóüôåñï êáôáñãåß ôï êïììÜôéáóìá ôùí ìÝóùí ðáñáãùãÞò, ôçò éäéïêôçóßáò êáé ôïõ ðëçèõóìïý. Óõóóþñåõóå ôïí ðëçèõóìü, óõíÝíùóå ôá ìÝóá ðáñáãùãÞò êáé óõãêÝíôñùóå ôçí éäéïêôçóßá óå ëéãïóôÜ ÷Ýñéá» (Ìáñî – ¸íãêåëò, Êïììïõíéóôéêü ÌáíéöÝóôï, 1848). Ôá ôåëåõôáßá 10-15 ÷ñüíéá ôçò êáðéôáëéóôéêÞò ðáãêïóìéïðïßçóçò ç âéïìç÷áíïðïßçóç ôçò æùéêÞò ðáñáãùãÞò êáé åéäéêüôåñá ôùí ðïõëåñéêþí Ý÷åé ðÜñåé ôåñÜóôéåò äéáóôÜóåéò áíôéêáèéóôþíôáò ôïõò ìéêñïýò ðáñáãùãïýò ôùí ÷ùñéþí êáé ôéò ìéêñÝò åðé÷åéñÞóåéò. Êé áõôü óå áíôéóôïé÷ßá ìå ôç äéáñêÞ áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý ôùí ðüëåùí, ðïõ ïöåßëåôáé êõñßùò óôéò ìåôáêéíÞóåéò íÝùí áíèñþðùí, ïé ïðïßïé äåí ìðïñïýí íá åðéâéþóïõí óôçí åðáñ÷ßá ìå ôçí áãñïôéêÞ êáé êôçíïôñïöéêÞ ðáñáãùãÞ. Ôá ðïõëåñéêÜ áíôéêáèéóôïýí ôï ìïó÷áñßóéï êáé ÷ïéñéíü êñÝáò óôáäéáêÜ, êáé ãßíïíôáé ç âáóéêÞ ðçãÞ æùéêÞò ðñùôåÀíçò ôùí êáôïßêùí ôùí ðüëåùí. Ôï ðáãêüóìéï äßêôõï ôçò KFC (Kentucky Fried Chiken) åßíáé ìüíï ç êïñõöÞ ôïõ ðáãüâïõíïõ óå áõôÞ ôç äéáäéêáóßá. ÔåñÜóôéåò ìïíÜäåò åêôñïöÞò äéóåêáôïììõñßùí ðïõëåñéêþí áíáðôý÷èçêáí óôéò ÇÐÁ (ÁñêÜíóáò, Ôæüñôæéá ê.Ü.) êáé ôï ìïíôÝëï áõôü åðåêôÜèçêå êáé óôç íïôéïáíáôïëéêÞ Áóßá êáé ôçí Êßíá. Ôá ðïõëåñéêÜ «áóôéêïðïéÞèçêáí» ðáñÜëëçëá ìå ôïí áíèñþðéíï ðëçèõóìü. ¸ôóé, áí áðü ôç ìéá ç äéáñêÞò åðáöÞ ôùí Üãñéùí ðôçíþí ìå ôá ïéêüóéôá ðïõëåñéêÜ Þôáí ç áéôßá åðÝêôáóçò êáé ìüëõíóçò ôïõ éïý, ç óõãêÝíôñùóç ôïõ ôåñÜóôéïõ ðëçèõóìïý ðïõëåñéêþí óôéò âéïìç÷áíßåò åðéôá÷ýíåé ôç ìåôáôñïðÞ ôïõ éïý ôçò ãñßðçò ôùí ðïõëåñéêþí óå Ýíá íÝï èáíáôçöüñï óôÝëå÷ïò. Ï éüò áðëþèçêå óôïõò ðëçèõóìïýò ôùí ðïõëåñéêþí ìåôÜ áðü ôçí åðáöÞ ôùí ðïõëåñéêþí óôá ìéÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

30

êñÜ áãñïêôÞìáôá ìå ôéò áãñéüðáðéåò, ãéá íá åðåêôáèåß óôá äéóåêáôïììýñéá êïôüðïõëá ôùí âéïìç÷áíïðïéçìÝíùí åêôñïöåßùí ôçò íïôéïáíáôïëéêÞò Áóßáò. Ïé êõâåñíÞóåéò ôçò Êßíáò, ôçò ÔáúëÜíäçò êáé ôçò Éíäïíçóßáò ìáæß ìå ôéò åôáéñåßåò áðÝêñõøáí ôï ãåãïíüò. ÐáñÜëëçëá, áêüìá ðéï öôù÷Ýò ÷þñåò, üðùò ôï ËÜïò êáé ç Êáìðüôæç Ý÷ïõí ôüóï áíåðáñêåßò õãåéïíïìéêÝò õðçñåóßåò, üðïõ ç åðéäçìßá ìðïñåß íá ëÜâåé áíåîÝëåãêôåò äéáóôÜóåéò, ÷ùñßò íá ãßíåé ãíùóôü óôïí õðüëïéðï ðëáíÞôç, êáé íá ðåñÜóåé åýêïëá ôá óýíïñá. ÅîÜëëïõ, üðùò áðïêáëýðôåé ôï National Geographic ãéá ôï ÂéåôíÜì, êáôÜ ôï äåýôåñï êýìá ôçò åðéäçìßáò óôá ðôçíÜ: «ïé ÷ùñéêïß ðïõ Ý÷ïõí Üññùóôá ðïõëåñéêÜ äåí ìéëÜíå ãéá íá ìç äïõí ôá êïðÜäéá ôïõò íá åîïëïèñåýïíôáé. Ç áðïæçìßùóç ôçò êõâÝñíçóçò åßíáé ëéãüôåñç áðü ôç ìéóÞ ôéìÞ ðïõ èá ðéÜóïõí óôçí áãïñÜ». Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé ï FAO (Ïñãáíéóìüò Ôñïößìùí êáé Ãåùñãßáò ôïõ ÏÇÅ) óõãêÝíôñùóå ìüíï ôá 30 áðü ôá 100 åêáôïììýñéá äïëÜñéá ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôç óôïé÷åéþäç êÜëõøç ôÝôïéùí áíáãêþí õãåéïíïìéêïý åëÝã÷ïõ êáé áíôéìåôþðéóçò ðïõ èá åìðüäéæáí ôçí åðÝêôáóç ôçò åðéäçìßáò.

Ðáíäçìßá êáé öôþ÷åéá: Ìéá êáôáóôñïöéêÞ óõììá÷ßá Ç âéïìç÷áíïðïßçóç ôçò ðáñáãùãÞò ôùí ðïõëåñéêþí åßíáé áðïôÝëåóìá ôçò ðëçèõóìéáêÞò Ýêñçîçò ôùí ðüëåùí. Ç Êßíá ôç äåêáåôßá ôïõ ‘80 óõóóþñåõóå ôüóï áóôéêü ðëçèõóìü áðü ôéò åðáñ÷ßåò üóï ç Åõñþðç êáé ç Ñùóßá ìáæß ôïí 19ï áéþíá. ¸ôóé Ýíá ôåñÜóôéï ðïóïóôü áíèñþðùí æåé óôéò ðüëåéò ìÝóá óå Üèëéåò óõíèÞêåò ìå åíôåëþò õðïôõðþäç Ýùò áíýðáñêôá õãåéïíïìéêÜ óõóôÞìáôá. Äåí åßíáé êáèüëïõ ôõ÷áßï üôé ç åðéäçìßá ôïõ éïý SARS ôï 2000, êáèþò êáé ïé ðáíäçìßåò ãñßðçò ôïõ 1957 êáé ôïõ 1968 îåêßíçóáí áðü ôç íïôéïáíáôïëéêÞ Áóßá êáé ôçí Êßíá. Ç åêôéìÞóåéò ôùí åðéóôçìüíùí, ìåôÜ ôá êñïýóìáôá óôçí Ñïõìáíßá êáé ôçí Ôïõñêßá (üðïõ ìåôáöÝñèçêáí ìÝóù ôïõ åìðïñßïõ æùíôáíþí ðïõëåñéêþí) åßíáé üôé ï åðüìåíïò óôü÷ïò åßíáé ðéèáíüôåñï íá åßíáé ç âïñåéïáíáôïëéêÞ ÁöñéêÞ ëüãù ôçò êáôåýèõíóçò ôùí áðïäçìçôéêþí ðïõëéþí. ÅÜí ï éüò åðåêôáèåß óôçí õðïóá÷Üñéá ÁöñéêÞ, ç öïíéêÞ ôïõ ïñìÞ èá åßíáé ðïëëáðëÜóéá áðü áõôÞ ôïõ ÁIDS. Ï äïëïöüíïò èá åßíáé ôï ÷ñÝïò ôùí ÷ùñþí ôïõ ôñßôïõ êüóìïõ åîáéôßáò ôçò íåïöéëåëåýèåñçò êáðéôáëéóôéêÞò ðáãêïóìéïðïßçóçò: 325 åêáôïììýñéá Üíèñùðïé æïõí ìå ëéãüôåñï áðü Ýíá äïëÜñéï ôçí çìÝñá, ôï 60% óôåñåßôáé ôçí ðñüóâáóç óå ðüóéìï íåñü, íïóïêïìåßá êáé êëéíéêÝò Ýêëåéóáí, ôï éáôñéêü êáé åðéóôçìïíéêü ðñïóùðéêü ìåôáíáóôåýåé, ç áãïñÜ öáñìÜêùí ãéá ôï AIDS ê.Ü., åßíáé áðáãïñåõôéêÞ ëüãùí ôùí áêñéâþí ôïõò ôéìþí. Óôçí ïõóßá, ìüíï ïé ðëïýóéïé ëåõêïß ôçò íüôéáò ÁöñéêÞò èá ìðïñïýí íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óå öÜñ-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 31

ìáêá êáé õãåéïíïìéêÝò õðçñåóßåò. Ôï áßôçìá ôïõ êéíÞìáôïò åíÜíôéá óôçí êáðéôáëéóôéêÞ ðáãêïóìéïðïßçóç ãéá ôçí êáôÜñãçóç ôïõ ÷ñÝïõò ôïõ ôñßôïõ êüóìïõ äåí áöïñÜ øõ÷ñïýò áñéèìïýò áëëÜ åêáôïììýñéá áíèñþðéíåò æùÝò.

Íåïöéëåëåýèåñç ðáãêïóìéïðïßçóç: Ç ðñáãìáôéêÞ áðåéëÞ ÊáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò åðéäçìßáò ôïõ éïý SARS ôï 2002, ðïõ îåêßíçóå áðü ôçí Êßíá, ïé áíáêïéíþóåéò ôçò ÐÏÕ Þôáí ðïëý ðéï êïíôÜ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá áðü Üëëïõò ïñãáíéóìïýò üðùò CDC (ÊÝíôñï Ìåôáäïôéêþí ÍïóçìÜôùí) óôéò ÇÐÁ. Ôï CDC åðÝìåíå üôé ï éüò SARS ìðïñåß íá ìåôáäïèåß ðïëý ðéï åýêïëá ìÝóù ôïõ áÝñá óêïñðßæïíôáò ôïí ðáíéêü! Ôá ðïëéôéêÜ êñéôÞñéá óôï ðëáßóéï ôçò ôñïìïûóôåñßáò ìåôÜ ôçí 11/9 õðåñßó÷õóáí Ýíáíôé ôùí éáôñéêþí... Ïé åêêëÞóåéò ôïõ ÐÏÕ ãéá Ýíá ðáãêüóìéï óõíôïíéóìü ôùí êõâåñíÞóåùí Þñèáí êáèõóôåñçìÝíá, áöïý ç êéíÝæéêç êõâÝñíçóç áíáãêÜóôçêå íá äçìïóéïðïéÞóåé ôïí êßíäõíï üôáí Þäç ç åðéäçìßá åß÷å åðåêôáèåß, ëáìâÜíïíôáò åóðåõóìÝíá ìÝôñá óôñáôéùôéêïý áðïêëåéóìïý ïëüêëçñùí ÷ùñéþí. Ïé «ìðßæíåò» ôïõ êéíÝæéêïõ êñáôéêïý êáðéôáëéóìïý ìå ôç Äýóç áðïäåß÷ôçêáí óçìáíôéêüôåñåò áðü ôçí õãåßá ôïõ ðëçèõóìïý. ÔåëéêÜ, ç åðéäçìßá äåí ðÞñå äéáóôÜóåéò ëüãù ôçò ÷áìçëÞò ìåôáäïôéêüôçôáò, ôùí óôïé÷åéùäþí ìÝôñùí êáé ôïõ óõíôïíéóìïý ôùí êõâåñíÞóåùí (åíçìÝñùóç, Ýëåã÷ïò ôáîéäéùôþí, èÜëáìïé áðïìüíùóçò ê.ëð). Ç ðéèáíüôçôá ìåôÜëëáîçò ôïõ éïý ôçò ãñßðçò ôùí ðïõëåñéêþí óå Ýíá èáíáôçöüñï óôÝëå÷ïò ìðïñåß íá áðïôñáðåß Ýãêáéñá «êüâïíôáò» ìå ôá êáôÜëëçëá ìÝôñá ôïõò êñßêïõò ôçò áëõóßäáò ðïõ èá ïäçãïýóáí óå ìßá ôÝôïéá êáôáóôñïöéêÞ åîÝëéîç, ìå Ýìöáóç óôçí áíÜðôõîç êáé ôï óõíôïíéóìü ôùí êôçíéáôñéêþí õðçñåóéþí êáé ôùí õãåéïíïìéêþí óõóôçìÜôùí. Ïé áíôéêåéìåíéêÝò äõíáôüôçôåò ðïõ äßíåé ç åîÝëéîç ôçò åðéóôÞìçò êáé ôçò ôå÷íïëïãßáò åßíáé éêáíÝò íá êÜíïõí êÜôé ôÝôïéï. ¼ìùò áõôÞ ç äõíáôüôçôá õðïóêÜðôåôáé áðü ôï óýóôçìá ôïõ êÝñäïõò, áðü ôï íåïöéëåëåýèåñï ðáãêïóìéïðïéçìÝíï êáðéôáëéóìü, üðïõ ïé êáôáóôñïöéêÝò åðåìâÜóåéò óôç öýóç óå óõíäõáóìü ìå ôçí áäõíáìßá áíôéìåôþðéóÞò ôïõò üôáí åêäçëùèïýí åßíáé ç ñßæá ôïõ ðñïâëÞìáôïò êáé óôçí ðåñßðôùóç ôïõ éïý ôçò ãñßðçò ôùí ðïõëåñéêþí. Ïé Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò áðü ôç ìßá åìöáíßæïíôáé êáèçóõ÷áóôéêÝò êáé áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ äåí ìðïñïýí íá óõãêñáôÞóïõí ôç óýã÷õóç êáé ôïí ðáíéêü. Áíôß ãéá Üìåóá ìÝôñá áðïôåëåóìáôéêþí ðáñåìâÜóåùí ðñï÷ùñïýí óå ðïëéôéêÝò êáôáóôáëôéêþí ìÝôñùí êé áýîçóçò ôùí êåñäþí ôùí öáñìáêåõôéêþí åôáéñåéþí.

ÖáñìáêåõôéêÝò åôáéñåßåò: Ôá êÝñäç ðÜíù áð’ ôïõò áíèñþðïõò Ôï ìüíï ìÝóï ðïõ ìðïñåß óÞìåñá íá ðñïóôáôÝøåé óå Ýíá âáèìü ôïõò ðéèáíïýò áóèåíåßò áðü Ý-

íá åí äõíÜìåé èáíáôçöüñï óôÝëå÷ïò ôïõ éïý Ç5Í1 åßíáé ôï áíôéúêü öÜñìáêï Tamiflou, ôï ïðïßï åöüóïí ëçöèåß ôéò ðñþôåò þñåò Ýíáñîçò ôçò íüóïõ åßíáé äõíáôüí íá ìåôñéÜóåé ôá óõìðôþìáôá êáé íá óõíôïìåýóåé ôçí ðïñåßá ôçò ëïßìùîçò. ÁõôÞ ôç óôéãìÞ ëßãåò ÷þñåò üðùò ï ÊáíáäÜò, ç Áõóôñáëßá êáé ç Éáðùíßá Ý÷ïõí åðáñêåßò ðïóüôçôåò, åíþ Âñåôáíßá êáé Ãáëëßá ðáñÞããåéëáí 15 åêáôïììýñéá óêåõÜóìáôá. Ç ÅëëÜäá ðáñÞããåéëå 500.000 ðïõ åðáñêïýí ãéá ôï 5% ôïõ ðëçèõóìïý åíþ ï ÐÏÕ æÞôçóå áðü ôéò ÷þñåò íá äçìéïõñãÞóïõí áðïèÝìáôá ðïõ êáëýðôïõí ôï 25% ôïõ ðëçèõóìïý. Ç êïóôïëüãçóÞ ôïõ åßíáé 60 åõñþ ãéá 5 ìÝñåò èåñáðåßá. Ç áíåðáñêÞò ðïóüôçôá êáé ç áêñéâÞ ôïõ ôéìÞ åßíáé ðáñÜãïíôåò ðïõ åìðïäßæïõí ôçí ßóç ðñüóâáóç óôï öÜñìáêï êáé éäéáßôåñá óå áõôïýò ðïõ ôï Ý÷ïõí áíÜãêç. Ôï Tamiflou ðáñÜãåôáé áðü ôçí åôáéñåßá Roche óå Ýíá ìïíáäéêü åñãïóôÜóéï óôçí Åëâåôßá. Ïé ðáñáããåëßåò Ý÷ïõí ôåôñáðëáóéáóôåß áëëÜ ç åôáéñåßá äçëþíåé üôé ìðïñåß ìüíï íá äéðëáóéÜóåé ôçí ðáñáãùãÞ öÝôïò. Ôï ðñïçãïýìåíï êáé ðïëý ðéï öèçíü áíôéÚêü öÜñìáêï áìáíôáäßíç, äåí åßíáé áðïôåëåóìáôéêü ðëÝïí êáôÜ ôïõ éïý Ç5Í1, ãéáôß ÷ñçóéìïðïéÞèçêå áðåñßóêåðôá óôçí Êßíá ôï 1997 ìå áðïôÝëåóìá ï éüò íá áíáðôýîåé áíèåêôéêüôçôá óôï öÜñìáêï. Ïé öáñìáêåõôéêÝò åôáéñåßåò áäéáöïñïýí íá åðåíäýóïõí óå åìâüëéá. Ïé åðåíäýóåéò ôïõò êáôåõèýíïíôáé êõñßùò óå öÜñìáêá ÷ñüíéùí ðáèÞóåùí êáé óå öÜñìáêá «life style» (ð.÷. êáëëõíôéêÜ) ìå ìåãÜëá ðåñéèþñéá êÝñäïõò. Ôï 40% ôïõ ôæßñïõ ôïõò îïäåýåôáé óôç äéáöÞìéóç êáé ôçí ðñïâïëÞ ôùí ðñïúüíôùí ôïõò. Áðü ôç äåêáåôßá ôïõ ‘80 ìå ôç äéáäéêáóßá ôçò óõãêåíôñïðïßçóçò ôïõ êåöáëáßïõ êáé ôçò óõã÷þíåõóçò ôá 25 åñãïóôÜóéá ðïõ èá ìðïñïýóáí íá ðáñÜîïõí åìâüëéá óå ðåñßðôùóç ðáíäçìßáò óõññéêíþèçêáí óå 9. Ãéá ôçí ÅëëÜäá åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé óôçí ðåñßïäï ôçò êõâÝñíçóçò ÌçôóïôÜêç (90-93) Ýêëåéóáí ïé ìïíÜäåò ôïõ Åèíéêïý Ïñãáíéóìïý ÖáñìÜêïõ (ÅÏÖ) ðïõ åß÷áí ôç äõíáôüôçôá ðáñáóêåõÞò åìâïëéþí. Ôï åìâüëéï ôçò áðëÞò ãñßðçò ðáñÜãåôáé óå ôñéáêüóéá åêáôïììýñéá äüóåéò êáôÜ Ýôïò ðïõ åðáñêåß ãéá ôï 20% ôïõ ðáãêüóìéïõ ðëçèõóìïý. Åßíáé ðñïöáíÝò ðùò ï öôù÷üò êüóìïò êáé éäéáßôåñá óå ÷þñåò ôçò Áóßáò êáé ôçò ÁöñéêÞò åßíáé åíôåëþò áäýíáôï íá ðñïìçèåõôåß ôüóï áõôÜ üóï êáé Üëëá ðïëýôéìá öÜñìáêá. Óå áíôßèåóç ìå áõôü, óôï äéáäßêôõï åìöáíßóôçêáí äçìïðñáóßåò ðïõ Ýöôáíáí ìÝ÷ñé 200 åõñþ ãéá Ýíá êïõôß, áñêåôïß ðëïýóéïé Ýêáíáí Ýíá ôáîßäé-áóôñáðÞ óôçí Åëâåôßá ãéá íá ðñïìçèåõôïýí ôï Tamiflou. Óôç Âñåôáíßá ïé ìåãÜëåò åôáéñåßåò ðñïìçèåýôçêáí ôï öÜñìáêï ãéá ôá óôåëÝ÷ç ôïõò. Ç Roche áðáãüñåõóå ïõóéáóôéêÜ óôéò öôù÷Ýò ÷þñåò íá ðñïâïýí óôçí ðáñáóêåõÞ ôïõ åìâïëßïõ, èÝôïíôáò æÞôçìá «ðáôÝíôáò», äçëáäÞ, ðíåõìáôé-

Ç ðáíäçìßá, áí êáé üðïôå óõìâåß, ìðïñåß íá óõíäõÜóåé ôç èíçóéìüôçôá ôïõ éïý ôïõ ÁIDS ìå ôç ìåôáäïôéêüôçôá ôïõ êïéíïý êñõïëïãÞìáôïò.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

31

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 32

êþí äéêáéùìÜôùí ðïõ ðñïóôáôåýïíôáé áðü ôïí Ðáãêüóìéï Ïñãáíéóìü Åìðïñßïõ (ÐÏÅ). Ïé ðéÝóåéò ãéá íá óôáìáôÞóåé áõôÞ ç áðÜíèñùðç óôÜóç áðü ôçí ðëåõñÜ ôùí åôáéñåéþí åßíáé ìåãÜëåò áêüìá êáé áðü êáðéôáëéóôéêïýò êýêëïõò, åíþ ç ÁñãåíôéíÞ êáé áêïëïýèùò ç Éíäßá êáé ç ÔáúëÜíäç áíáêïßíùóáí üôé èá îåêéíÞóïõí ôçí ðáñáãùãÞ öáñìÜêïõ ìå ôç ÷çìéêÞ óýíèåóç ôïõ Tamiflou êáé èá ôï äéáèÝôïõí óå ðïëý ÷áìçëüôåñåò ôéìÝò.

Ç óôÜóç ôçò êõâÝñíçóçò Ìðïõò ¹äç áðü ôï 1997, Ýãêáéñá ïé åðéóôçìïíéêïß åñåõíçôÝò ãéá ôç ãñßðç, ìáæß ìå ôïí ÐÏÕ êáé ôïí Ïñãáíéóìü ãéá ôç Ãåùñãßá êáé ôç ÄéáôñïöÞ (FAO) åß÷áí ðñïåéäïðïéÞóåé ìå êáìðÜíéåò êáé áíáêïéíþóåéò üôé ç áíôéìåôþðéóç ìéá åíäå÷üìåíçò ðáíäçìßáò áðü ôç ãñßðç ôùí ðïõëåñéêþí ðñÝðåé íá ãßíåé ðáãêüóìéá ðñïôåñáéüôçôá áðü ôéò êõâåñíÞóåéò. ¼ìùò, ìåôÜ ôçí 11 Óåðôåìâñßïõ, ç áðåéëÞ ôçò âéïôñïìïêñáôßáò áíáêçñý÷èçêå «å÷èñüò» ôùí ÇÐÁ êáé ôçò äýóçò. ¸ôóé áðü ôçí ìéá ç êõâÝñíçóç Ìðïõò êáé óýììá÷ïß ôçò äéêáéïëüãçóáí ôçí åðÝìâáóç óôï ÉñÜê êáé áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ, ôåñÜóôéá êïíäýëéá (ýøïõò 10 äéó. åêáôïììýñéá äïëáñßùí) äéáôÝèçêáí ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôçò õðïèåôéêÞò áðåéëÞò áðü åñãáóôçñéáêïýò éïýò üðùò ôïí Üíèñáêá, óå âÜñïò ôïí åñåõíþí ãéá ðñáãìáôéêÝò áóèÝíåéåò üðùò ç öõìáôßùóç êáé ãéá ôçí Ýãêáéñç ðáñáóêåõÞ åìâïëßïõ êáôÜ ôïõ éïý ôçò ãñßðçò ôùí ðïõëåñéêþí. (Ç öõìáôßùóç áðïôåëåß êëáóéêü ðáñÜäåéãìá «ôáîéêÞò» áññþóôéáò. Óôéò ÇÐÁ ôá êñïýóìáôá ôçò íüóïõ åßíáé êáôÜ 33% ìáýñïé, êáôÜ 42% Ëáôßíïé, êáôÜ 12,5% ÉíäéÜíïé êáé ìüëéò êáôÜ 4% Ëåõêïß!) Ðñüóöáôá, 700 åñåõíçôÝò ôçò éáôñéêÞò óôéò ÇÐÁ åîÝäùóáí áíáêïßíùóç äéáìáñôõñßáò ãéá ôçí áðüóðáóç ôåñáóôßùí êïíäõëßùí áðü æùôéêÞò óçìáóßáò ðñïãñÜììáôá Ýñåõíáò, ðñïò õðïóôÞñéîç «åîùôéêþí» ðñïãñáììÜôùí ãéá ôç âéïôñïìïêñáôßá. Ôáõôü÷ñïíá, ï áñéèìüò ôùí íïóïêïìåßùí êáé ôùí êëéíéêþí Ý÷åé ìåéùèåß ëüãù ôùí êñáôéêþí ðåñéêïðþí êáé ôùí ðñïãñáììÜôùí äéáôÞñçóçò ôçò õãåßáò (HMOs), ðïõ ðåñéëáìâÜíåé óõìâüëáéá ðáêÝôá ãéá ïñéóìÝíåò êáôçãïñßåò åîåôÜóåùí êáé áóèåíåéþí ðïõ óõíÜðôïõí ïé éäéùôéêÝò áóöáëéóôéêÝò åôáéñåßåò. Ôï êõâåñíçôéêü ãñáöåßï óôáôéóôéêþí ìåëåôþí (GAO) ðñïåéäïðïéåß üôé êáìßá áðïëýôùò ðïëéôåßá ôùí ÇÐÁ äåí ìðïñåß íá áíôéìåôùðßóåé ìéá åðéäçìßá ìåãÜëçò êëßìáêáò. ÌåôÜ ôçí êáèõóôÝñçóç ôçò êõâÝñíçóçò Ìðïõò (áëëÜ êáé ôïõ Êëßíôïí) ìåñéêÝò Ýñåõíåò Ý÷ïõí îåêéíÞóåé, üìùò ç ÏõÜóéãêôïí ðñïôåßíåé ôçí ðáñáóêåõÞ 2 åêáô. äüóåùí óå óýíïëï ðëçèõóìïý 300 åêáô. êáé åßíáé áâÝâáéï áí èá åßíáé áðïôåëåóìáôéêÞ áðÜíôçóç óå Ýíá éü ðïõ äéáñêþò åîåëßóóåôáé. Ï õðïõñãüò Õãåßáò ËÝâéô (êáé ðñþçí äéåõèõÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

32

íôÞò ôïõ öáñìáêåõôéêïý êïëïóóïý ôçò Merk) áíôáðïêñßèçêå óôçí áõîçìÝíç æÞôçóç áíôéãñéðéêþí öáñìÜêùí ìå ðáñáããåëßåò ýøïõò 4 äéó. äïëáñßùí ðñïò ôçí åôáéñåßá ðáñáãùãÞò Roche. Ôá ðñïçãïýìåíá ÷ñüíéá äåí åðÝäåéîáí ïé êõâåñíÞóåéò ôçí ßäéá åõáéóèçóßá: êÜèå ÷ñüíï 35.000 Ýùò 40.000 Áìåñéêáíïß ðåèáßíïõí áðü åðéðëïêÝò ôçò åðï÷éáêÞò áðëÞò ãñßðçò, åíþ óôçí áðåéëÞ åðéäçìßáò ãñßðçò ôï 1976 áðáãïñåýôçêå ç åîáãùãÞ ôïõ áíôßóôïé÷ïõ åìâïëßïõ ãéá íá åðáñêÝóåé óôïé÷åéùäþò ãéá ôïí íôüðéï ðëçèõóìü. Ïé Times áíáöÝñïõí üôé óå ðåñßðôùóç ðáíäçìßáò èá ðåèÜíïõí 1,9 åê. Üíèñùðïé êáé ôï ïéêïíïìéêü êüóôïò èá áíÝëèåé óôá 450 äéò äïëÜñéá. Åðßóçò ðáñáèÝôïõí áðïóðÜóìáôá áðü ôï ó÷Ýäéï áíôéìåôþðéóçò ðáíäçìßáò óýìöùíá ìå ôï ïðïßá èá õðÜñîïõí «åíôåéíüìåíåò ðñÜîåéò êïéíùíéêÞò áíáôáñá÷Þò áðü ðïëßôåò ðïõ èá äõóðéóôïýí óôéò áñ÷Ýò êáé èá áñíïýíôáé íá óõììïñöùèïýí». ¸ôóé, ï Ìðïõò ðåéèáñ÷þíôáò óôç «èåßá ðñïóôáãÞ» æÞôçóå Üäåéá áðü ôï êïãêñÝóï íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôï óôñáôü ãéá íá åðéâÜëåé êáñáíôßíá óôï åóùôåñéêü ôùí ÇÐÁ, íá êçñýîåé äçëáäÞ ôï óôñáôéùôéêü íüìï!

Ç ðïëéôéêÞ ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò êáé ôçò Í.Ä. Ôá «åèíéêÜ ó÷Ýäéá äñÜóçò» ðïõ èá äïêéìáóôïýí óôçí Å.Å. êéíïýíôáé åîßóïõ óôçí êáôåýèõíóç ôçò êáôáóôïëÞò êáé ôïõ êÝñäïõò ãéá ôéò öáñìáêïâéïìç÷áíßåò. Ï Êýðñéïò åðßôñïðïò ãéá èÝìáôá Õãåßáò ôçò Å.Å. ÌÜñêïò Êõðñéáíïý Ýäùóå ôçí êáôåýèõíóç ìáæéêÞò áãïñÜò åìâïëßùí åíÜíôéá óôïí éü ôçò áðëÞò ãñßðçò –ôï ïðïßï äåí ðáñÝ÷åé êáìßá ðñïóôáóßá Ýíáíôé ôçò ðéèáíÞò ðáíäçìßáò– ãéáôß Ýôóé «äßíåôáé óôéò öáñìáêïâéïìç÷áíßåò ôï áðáñáßôçôï ïéêïíïìéêü êßíçôñï êáé âïÞèçìá íá ðñï÷ùñÞóïõí, üôáí Ýñèåé ç þñá, óôçí áíÜðôõîç ôïõ áðáñáßôçôïõ åìâïëßïõ»… Ôá ó÷Ýäéá ðïõ åêðïíïýíôáé áðü ôïõò Õðïõñãïýò Õãåßáò ôùí 25 èá ðåñéãñÜöïõí «ôéò áêñéâåßò äéåõèåôÞóåéò ôçò Ýãêáéñçò, äßêáéçò êáé ïìáëÞò äéáíïìÞò ôïõ íÝïõ åìâïëßïõ óôïí ðëçèõóìü». Ç õðïêñéóßá ðåñéóóåýåé üôáí óÞìåñá ïé çëéêéùìÝíïé êáé ïé áóèåíåßò äåí ìðïñïýí íá ðñïìçèåõôïýí ôï áðëü åìâüëéï ôçò ãñßðçò åðåéäÞ äåí ìðïñïýí íá óôáèïýí óôçí ïõñÜ ôùí öáñìáêåßùí Þ äåí Ý÷ïõí ÷ñÞìáôá íá ôï áãïñÜóïõí, üôáí åßíáé áíýðáñêôï Ýíá ðñüãñáììá äùñåÜí ìáæéêïý åìâïëéáóìïý ôùí õãåéïíïìéêþí. Ç «õãåéïíïìéêÞ åðáãñýðíçóç» åßíáé áäýíáôç üôáí ôá íïóïêïìåßá Ý÷ïõí áäåéÜóåé áðü ðñïóùðéêü êáé äåí äßíïíôáé åðáñêÞ êïíäýëéá ãéá åöçìåñßåò Þ õðåñùñßåò. Ç åíôáôéêïðïßçóç, ïé ðåñéêïðÝò áäåéþí, ôá ìÝôñá åðéôÞñçóçò ðïõ äïêéìÜóôçêáí óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ôçò ÁèÞíáò åßíáé óôéò óçìåñéíÝò óõíèÞêåò ç ìüíç ñåáëéóôéêÞ êéíçôïðïßçóç ãéá ôïõò ìç÷áíéóìïýò ôùí êõâåñíÞóåùí ôçò Å.Å. Ç ìéêôÞ åðéôñïðÞ åìðåéñïãíþìùí ôçò Å.Å. åé-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 33

óçãÞèçêå åðßóçò «ôç óõóôçìáôéêÞ áðïëýìáíóç üëùí ôùí ÷þñùí, ï÷çìÜôùí êáé áíèñþðùí ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí ïñíéèïôñïößá êáé «åãêëåéóìü ôùí ðïõëåñéêþí óå êôßñéá þóôå íá ìçí Ýñ÷ïíôáé óå åðáöÞ ìå ôá Üãñéá ðôçíÜ» Ôï åíäéáöÝñïí ôçò «áðïëýìáíóçò» åßíáé óõãêéíçôéêü áí áíáëïãéóôïýìå ôï áíÜëïãï ìå ôçí ìåôáöïñÜ ôçò ëõìáôïëÜóðçò óôá ¢íù Ëéüóéá… Ï õðïõñãüò ãåùñãßáò ÌðáóéÜêïò êÜëåóå ôïõò êôçíéÜôñïõò íá áíáóôåßëïõí ôçí áðåñãßá ôïõò ëüãù ôïõ åíäå÷üìåíïõ êéíäýíïõ. Áí ç êõâÝñíçóç åíäéáöåñüôáí ðñáãìáôéêÜ èá éêáíïðïéïýóå üëá ôïõò ôá áéôÞìáôá êáé Üìåóá èá Ýêáíå ôéò áðáñáßôçôåò åíÝñãåéåò ãéá ìáæéêÝò ðñïóëÞøåéò ðñïóùðéêïý ó´ áõôÝò ôéò õðçñåóßåò. Ç ãñßðç ôùí ðïõëåñéêþí áíÝäåéîå ôá ôåñÜóôéá êåíÜ óôéò êôçíéáôñéêÝò õðçñåóßåò ôçò ÷þñáò êáé óôïí ÅÖÅÔ (Åíéáßïò ÖïñÝáò ÅëÝã÷ïõ Ôñïößìùí). Óå óýíïëï 800 êôçíéÜôñùí ïé 150 åñãÜæïíôáé óå ÁèÞíá êáé Èåóóáëïíßêç êáé ïé õðüëïéðïé óôéò ðåñéöÝñåéåò. Ï óýëëïãïò ôùí êôçíéÜôñùí äéåêäéêåß ôçí ðñüóëçøç äéðëÜóéïõ ðñïóùðéêïý ãéá íá õðÜñîïõí åðáñêåßò Ýëåã÷ïé. ¼ìùò ï ÌðáóéÜêïò áíÞããåéëå åóðåõóìÝíá ôçí ðñüóëçøç ìüëéò 100 óõìâáóéïý÷ùí êôçíéÜôñùí. Ëüãù ôùí ìåéùìÝíùí êïíäõëßùí ôá áíáëþóéìá õëéêÜ ôùí êôçíéáôñéêþí õðçñåóéþí ìåéþèçêáí êáôÜ 50%. Åðßóçò, ï ÅÖÅÔ ðáñÜ ôï óêÜíäáëï ìå ôçí êáèõóôÝñçóç äéáðßóôùóçò ôùí ìïõ÷ëéáóìÝíùí ãéáïõñôéþí äåí äéáèÝôåé ôçí áðáñáßôçôç õðïäïìÞ êáé ðñïóùðéêü. ÕðÜñ÷ïõí üìùò, ôÝëïò, áëëÜ äýï ìÝôñá ôçò Å.Å. ðïõ ìå ÷áñÜ èá õëïðïéïýóáí ïé íåïöéëåëåýèåñåò êõâåñíÞóåéò (áöïý äéáèÝôïõí ôï áðáñáßôçôï ðñïóùðéêü, ôïõò óõíïñéïöýëáêåò êáé ôï óôñáôü áðü ôç ìéá êáé ôçí áóôõíïìßá áðü ôçí Üëëç): íá êëåßóïõí ôá óýíïñá êáé íá áðáãïñåýóïõí ôéò óõãêåíôñþóåéò! Ç èåáôñéêÞ ðáñÜóôáóç ôïõ ÊáêëáìÜíç óôéò Ïéíïýóóåò Ýãéíå ãéá íá êáëýøåé ôç óýã÷õóç ðïõ äçìéïõñãÞèçêå áðü ôéò äçëþóåéò ôïõ ÌðáóéÜêïõ, ðïõ áðïêáëýðôïõí ôçí áìç÷áíßá êáé ôçí áíåôïéìüôçôá ôçò êõâÝñíçóçò íá áíôéìåôùðßóåé ôï ðñüâëçìá, ëüãù ôçò áäõíáìßáò ôùí êôçíéáôñéêþí êáé õãåéïíïìéêþí õðçñåóéþí ðïõ ôéò Ý÷ïõí ïäçãÞóåé ïé íåïöéëåëåýèåñåò ðïëéôéêÝò. Ôáõôü÷ñïíá, èÝëçóå íá óõãêáëýøåé êáé ôéò äéêÝò ôïõ åõèýíåò óôïí ôïìÝá ôçò äçìüóéáò õãåßáò: 1. Ôçí áðïõóßá ôçò ðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáò õãåßáò ìå áíÜðôõîç áóôéêþí êáé ðåñéöåñåéáêþí êÝíôñùí õãåßáò êáé ôïõò ïéêïãåíåéáêïýò ãéáôñïýò üðïõ èá ìðïñïýóå ï êüóìïò íá ðñïóöýãåé ãéá äùñåÜí åíçìÝñùóç, éáôñéêÝò åîåôÜóåéò, áðñüóêïðôïõò êáé äùñåÜí åìâïëéáóìïýò ãéá üóïõò ÷ñåéÜæïíôáé. Ôï êåíü áõôü êáëýðôåé ï éäéùôéêüò ôïìÝáò ìå áðïôÝëåóìá ôï 50% ôùí äáðáíþí ãéá ôçí õãåßá íá ðñïÝñ÷ïíôáé áðåõèåßáò áðü ôçí ôóÝðç ôùí áóèåíþí (ôñßôïé óôïí êüóìï ìåôÜ ôéò ÇÐÁ êáé ôçí ÊïñÝá).

2. Ôç äéÜëõóç êáé éäéùôéêïðïßçóç ôùí ðñï-

íïéáêþí äïìþí ãéá ôçí ðåñßèáëøç êáé öñïíôßäá ôùí ÷ñïíßùò ðáó÷üíôùí áóèåíþí.

3. Ôéò åëëåßøåéò óå ðñïóùðéêü óôá íïóïêïìåßá êáé ôç ìåßùóç ôùí êïíäõëßùí ãéá åöçìåñßåò-õðåñùñßåò.

4. Ôçí Ýëëåéøç ìç÷áíçìÜôùí êáé äïìþí ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôÝôïéùí ðåñéóôáôéêþí (åðéëïãÞ áóèåíþí óôá åðåßãïíôá, ìÝóá ðñïóôáóßáò ãéá ôï ðñïóùñéíü, ìÝóá áðïëýìáíóçò ôùí ÷þñùí êáé ôùí ìç÷áíçìÜôùí, èÜëáìïé áñíçôéêÞò ðßåóçò ê.ëð.).

5. Ôç äéÜëõóç ôïõ ÅÏÖ êáé ôçò êñáôéêÞò öáñìáêáðïèÞêçò ðïõ óõìðëçñþíåôáé ìå ôï íÝï íüìï ðïõ èá öÝñåé ðéï áêñéâÜ öÜñìáêá. ¼ôáí ç äçìüóéá õãåßá âñßóêåôáé óå ôÝôïéá ÷Üëéá, ðþò 1.500.000 çëéêéùìÝíïé, ìå óýíôáîç êÜôù áðü 500 åõñþ ôï ìÞíá, ïé ÷ñüíéïé ðÜó÷ïíôåò, ôá Üôïìá ìå áíáðçñßåò, ïé áíáóöÜëéóôïé, ïé Üðïñïé, ïé ìåôáíÜóôåò, ïé ôóéããÜíïé èá ìðïñÝóïõí íá åîáóöáëßóïõí ôçí áðáñáßôçôç éáôñïöáñìáêåõôéêÞ öñïíôßäá; Ðþò ìðïñïýí íá åîáóöáëßóïõí æåóôü ðåñéâÜëëïí êáôïéêßáò üôáí ç ôéìÞ ôïõ ðåôñåëáßïõ èÝñìáíóçò Ý÷åé öôÜóåé óôá ýøç; Ãéá üëïõò áõôïýò ôïõò ëüãïõò ç õðåñÜóðéóç ôçò äçìüóéá õãåßáò êáé ç âåëôßùóç ôùí óõíèçêþí æùÞò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò êáé ôùí ëáúêþí óôñùìÜôùí ðñÝðåé íá óõíäåèåß ìå ôïõò êáèçìåñéíïýò áãþíåò åíÜíôéá óôçí ëéôüôçôá, ôéò ðåñéêïðÝò, ôéò éäéùôéêïðïéÞóåéò êáé ôç äéÜëõóç-éäéùôéêïðïßçóç ôïõ ÅÓÕ ãéá ôçí áíáôñïðÞ ôïõ ðñïûðïëïãéóìïý êá ôùí ìÝôñùí ôçò êõâÝñíçóçò ÊáñáìáíëÞ. Ôï êüììáôá ôçò áíôéðïëßôåõóçò âñßóêïíôáé ìáêñéÜ áðü áõôÞ ôçí áíÜãêç: ôï ÐÁÓÏÊ êáôçãïñåß ôçí êõâÝñíçóç üôé ìå ôç óýã÷õóç ðïõ ðñïêáëåß, âÜæåé óå êßíäõíï ôçí ðáñáãùãÞ êáé ôéò åîáãùãÝò ôùí ìïíÜäùí åêôñïöÞò ðïõëåñéêþí, åíþ ôï ÊÊÅ êáé ï ÓÕÍ ðåñéïñßæïõí ôçí êñéôéêÞ ôïõò óå åðéìÝñïõò äéáóôÜóåéò ôïõ ðñïâëÞìáôïò, äåí ãåíéêåýïõí ôçí êñéôéêÞ óôï óýóôçìá êáé äåí âëÝðïõí ôç äõíáôüôçôá áðïôåëåóìáôéêÞò áðÜíôçóçò áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ êéíÞìáôïò. Ïé íåïöéëåëåýèåñåò êõâåñíÞóåéò êáé ç áãïñÜ äåí ìðïñïýí íá õðåñáóðßóïõí ôçí áíèñùðüôçôá áðü ôçí áðåéëÞ ôçò ðáíäçìßáò ôïõ éïý ôçò ãñßðçò ôùí ðïõëåñéêþí, üðùò óõìâáßíåé êáé ìå ôï AIDS, ôçí åëïíïóßá êáé ôç ÷ïëÝñá åßíáé ìÜëéóôá áðüëõôá õðåýèõíåò ãéá ôçí ðñüêëçóç ôÝôïéùí «öõóéêþí» êáôáóôñïöþí. Ôï äßëçììá «óïóéáëéóìüò Þ âáñâáñüôçôá» áðáéôåß ôç óôñÜôåõóç óôçí åðáíáóôáôéêÞ ðÜëç ãéá ôçí áíáôñïðÞ ôïõ êáðéôáëéóìïý. Ìéá óïóéáëéóôéêÞ êïéíùíßá èá Ýâáæå óå ðñþôç ðñïôåñáéüôçôá ôçí åîáóöÜëéóç âáóéêþí áíèñþðéíùí äéêáéùìÜôùí üðùò öÜñìáêá, êáèáñü íåñü, äçìüóéá êáé äùñåÜí íïóïêïìåßá. Ï êáðéôáëéóìüò åßíáé ç èáíáôçöüñá íüóïò, åßíáé åðåßãïí êáé áíáãêáßï íá áðáëëáãïýìå ïñéóôéêÜ áðü áõôüí. ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

33

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 34

Êßíá Á.Å. – Ç Üíïäïò ìéáò íÝáò äýíáìçò

Ôï îõðíçìá ôïõ äñÜêïõ Ôïõ Ashley Smith* *ÌÝëïò ôçò Internationalist Socialist Organisation (ISO) ÇÐÁ

á ôåëåõôáßá 25 ÷ñüíéá, ç Êßíá åß÷å ôçí ðéï ãñÞãïñç ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç óôïí êüóìï, ìå Ýíá ìÝóï ñõèìü áýîçóçò ôçò ôÜîçò ôïõ 10% óôç äåêáåôßá ôïõ ’80 êáé 9% óôç äåêáåôßá ôïõ ’90. Ôï 2004 åß÷å ñõèìü áíÜðôõîçò 9,5%, ôï ìåãáëýôåñï áðü üëåò ôéò éó÷õñÝò ïéêïíïìßåò óôïí êüóìï. ÄéðëáóéÜæïíôáò ôïõò ñõèìïýò áíÜðôõîÞò ôçò óôç äåêáåôßá ôïõ ’80, êáé ìåôÜ ðÜëé óôç äåêáåôßá ôïõ ’90, ç Êßíá Ý÷åé åêóöåíäïíéóôåß óôçí êïñõöÞ ôçò éåñáñ÷ßáò ôçò ðáãêüóìéáò ïéêïíïìßáò. Ôï áêáèÜñéóôï åã÷þñéï ðñïúüí ôçò ÷þñáò åêôïîåýèçêå áðü ôá 106 äéó. äïë. ôï 1970 óå 1,4 ôñéó. äïë. ôï 2004, êáèéóôþíôáò ôçí ôçí Ýâäïìç ìåãáëýôåñç ïéêïíïìßá óôïí êüóìï. ¼ôáí ôï áêáèÜñéóôï åã÷þñéï ðñïúüí ôçò Êßíáò õðïëïãßóôçêå óýìöùíá ìå ôç ìÝèïäï Purchasing Price Parity, ç ïðïßá ðñïóáñìüæåé ôïõò áñéèìïýò ìå âÜóç ôï ó÷åôéêü êüóôïò åðé÷åéñçìáôéêüôçôáò óå ìßá ÷þñá, êáôáôÜ÷èçêå ôï 2003 ùò ç äåýôåñç ìåãáëýôåñç ïéêïíïìßá óôïí êüóìï, ìå Ýíá áêáèÜñéóôï åã÷þñéï ðñïúüí ôçò ôÜîçò ôùí 6,6 ôñéó. äïë. – ðéï ðÜíù áðü ôçí Éáðùíßá, ðïõ ôï áêáèÜñéóôï åã÷þñéï ðñïúüí ôçò Þôáí 4,3 ôñéó. äïë. êáé ðéï ÷áìçëÜ áðü ôéò ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò ìå 10,1 ôñéó. äïë. Ç èåáìáôéêÞ áíÜäõóç ôçò Êßíáò óå ïéêïíïìéêÞ äýíáìç äçìéïõñãåß ìßá ôåêôïíéêÞ ìåôáôüðéóç óôï ðáãêüóìéï óýóôçìá êáé ðõñïäïôåß Ýíáí ïîý áíôáãùíéóìü ìå ôéò ÇÐÁ -êáé ðåñéöå-

Ô

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

34

ñåéáêÜ áíÜìåóá óôçí Êßíá êáé ôçí Éáðùíßá. Ìßá Ýíôïíç óõæÞôçóç êáé áíôéðáñÜèåóç ãéá ôï ðþò ìðïñåß íá áíôéìåôùðéóôåß ç «êéíÝæéêç áðåéëÞ» Ý÷åé ãåìßóåé ôéò åéäÞóåéò ôïõ áìåñéêÜíéêïõ êáôåóôçìÝíïõ. Ï Lou Dobbs ôïõ êáíáëéïý CNN ðñïåéäïðïßçóå ôçí ÁìåñéêÞ «ãéá ìßá êüêêéíç èýåëëá ðïõ ÷ôõðÜåé ôéò áêôÝò ìáò». Ç Joan Claybrook áðü ôï «Public Citizen» áíçóõ÷åß ëÝãïíôáò «öáíôáóôåßôå ôï ðéèáíü ÷Üïò åÜí ìßá îÝíç äýíáìç –éäéáßôåñá ìßá áðñüâëåðôç, ðéèáíÜ å÷èñéêÞ ÷þñá üðùò ç Êßíá– åß÷å ôïí Ýëåã÷ï ôïõ çëåêôñéêïý ìáò äéêôýïõ Þ, áêüìç ÷åéñüôåñá, ôçí ðñüóâáóç óôá åðéêßíäõíá ðõñçíéêÜ õëéêÜ ðïõ âñßóêïíôáé óôïõò áíôéäñáóôÞñåò ìáò». Ðñüóöáôá, ç ÅèíéêÞ ÊéíåæéêÞ Åîù÷þñéá Åôáéñåßá Ðåôñåëáßïõ (CNOOC) ðñïêÜëåóå óïê óôï áìåñéêáíéêü ðïëéôéêü êáôåóôçìÝíï ìå ôçí ðñïóöïñÜ ôùí 18,5 äéó. äïë. ãéá ôçí åîáãïñÜ ôçò áìåñéêáíéêÞò åôáéñåßáò ðáñáãùãÞò åíÝñãåéáò Unocal. Ïé «ðñïóôáôåõôéêïß» Äçìïêñáôéêïß êáé ïé «øõ÷ñïðïëåìéêïß» ÑåðïõìðëéêÜíïé Ýíùóáí ôéò äõíÜìåéò ôïõò óôçí áìåñéêáíéêÞ ÂïõëÞ ôùí Áíôéðñïóþðùí óôéò 30 Éïõíßïõ, ãéá íá õðåñøçößóïõí ìßá ìç-äåóìåõôéêÞ ðñüôáóç, æçôþíôáò áðü ôïí Ðñüåäñï Ìðïõò íá áðïññßøåé ôçí ðñïóöïñÜ ôçò CNOOC ùò áðåéëÞ ãéá ôçí åèíéêÞ áóöÜëåéá. ÅêíåõñéóìÝíç áðü áõôïýò ôïõò åëéãìïýò, ç CNOOC áðÝóõñå ôçí ðñïóöïñÜ ôçò. Óôçí åðßóçìç áíôßäñáóÞ ôïõ óôçí

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 35

áðüöáóç ôçò ÂïõëÞò, ôï Õðïõñãåßï Åîùôåñéêþí ôçò Êßíáò äÞëùóå «áðáéôïýìå áðü ôï áìåñéêáíéêü ÊïãêñÝóï íá äéïñèþóåé ôç ëáíèáóìÝíç ôïõ áíôéìåôþðéóç, ðïõ ðïëéôéêïðïéåß èÝìáôá ïéêïíïìéêïý êáé åìðïñéêïý ðåñéå÷ïìÝíïõ». Ç Üñ÷ïõóá ôÜîç ôùí ÇÐÁ Ý÷åé áíôéäñÜóåé óôçí Üíïäï ôçò Êßíáò ìå áíôéöáôéêïýò ôñüðïõò, áíôéìåôùðßæïíôÜò ôçí ðüôå ùò áðåéëÞ óôçí ðáãêüóìéá êõñéáñ÷ßá ôùí ÇÐÁ – ç ïðïßá ðñÝðåé íá ðåñéïñéóôåß, ðüôå ùò ðçãÞ êåñäïöüñùí åðåíäýóåùí êáé ìåëëïíôéêÞ êáôáíáëùôéêÞ áãïñÜ ôùí áìåñéêáíéêþí ðñïúüíôùí, êáé åíßïôå ùò ìßá áóôáèÞ ïéêïíïìßá ðïõ, áí êáôáññåýóåé (êÜôù áðü ôï âÜñïò ôùí åóùôåñéêþí ôçò ïéêïíïìéêþí áíôéöÜóåùí), èá ìðïñïýóå íá ðõñïäïôÞóåé ìßá ðáãêüóìéá ýöåóç. ¼ðïéá Üðïøç êé áí Ý÷åé ãéá ôçí Êßíá, ç áìåñéêáíéêÞ Üñ÷ïõóá ôÜîç åßíáé åíùìÝíç êáé áðïöáóéóìÝíç íá ðñïóôáôåýóåé ôç èÝóç ôçò ùò ìïíáäéêÞ õðåñäýíáìç áðÝíáíôé óå üëïõò ôïõò áíôáãùíéóôÝò ôçò. Ìå ôçí Êßíá áíôéìåôùðßæåé áõôüí áêñéâþò ôïí áíôßðáëï ðïõ áðåéëåß íá õðïíïìåýóåé ôéò ðñïóðÜèåéÝò ôçò íá äéáôçñÞóåé ìßá ìïíïðïëéêÞ ðáãêüóìéá ôÜîç êÜôù áðü ôçí çãåìïíßá ôçò. Äåí ìðïñåß íá áðïöýãåé ôçí ðñüêëçóç ôçò Êßíáò, ïýôå åíôÜóóïíôÜò ôçí óôïí ïéêïíïìéêü ôçò ó÷åäéáóìü ïýôå ìÝóá áðü ôç äéêÞ ôçò äéåèíÞ ðïëéôéêÞ õðïäïìÞ. Ç Êßíá âñßóêåôáé Ýîù áðü ôïí Ýëåã÷ï ôçò ÁìåñéêÞò. Ùò áðïôÝëåóìá, ïé ÇÐÁ óõíå÷þò ìåôáêéíïýíôáé áðü ìßá ðïëéôéêÞ åìðëïêÞò óå ìßá ðïëéôéêÞ ðåñéïñéóìïý. Ç Êßíá, áðü ôçí ðëåõñÜ ôçò, åëðßæåé íá óõíåñãáóôåß ìå ôéò ÇÐÁ, åíþ ôáõôü÷ñïíá áíáðôýóóåé ôéò ïéêïíïìéêÝò, óôñáôéùôéêÝò êáé ðïëéôéêÝò ôçò äõíÜìåéò, þóôå íá ðÜñåé ôç èÝóç ôçò ùò ìßá ìåãÜëç ðáãêüóìéá äýíáìç. Ç åîÝëéîç ôçò Êßíáò óå ìßá ôÝôïéá äýíáìç ðñïìçíýåé ìßá ðáñáôåôáìÝíç ðåñßïäï ðïëéôéêïý, ïéêïíïìéêïý êáé ðéèáíÜ óôñáôéùôéêïý áíôáãùíéóìïý ìå ôéò ÇÐÁ ãéá êõñéáñ÷ßá óôçí Áóßá êáé óå ïëüêëçñï ôïí êüóìï.

Ç óôñïöÞ ðñïò ôç íåïöéëåëåýèåñç áíÜðôõîç Óôç äåêáåôßá ôïõ ’70 åëÜ÷éóôïé èá ìðïñïýóáí íá ðñïâëÝøïõí ôçí êáôáêüñõöç Üíïäï ôçò Êßíáò. Óôéò ôñåéò äåêáåôßåò ðïõ áêïëïýèçóáí ôçí åðáíÜóôáóç ôïõ 1949 -ðïõ Ýöåñå ôï Êïììïõíéóôéêü Êüììá ôïõ ÌÜï Ôóå-Ôïõãê óôçí åîïõóßá- ç ÷þñá ðñÜãìáôé åß÷å ìßá óõíïëéêÞ áíÜðôõîç, ðáñüôé ìåñéêÜ áðü ôá ðñïãñÜììáôá ôïõ ÌÜï, üðùò ôï ÌåãÜëï ¢ëìá ðñïò ôá Åìðñüò, åß÷áí êáôáóôñåðôéêÝò óõíÝðåéåò ðïõ ðñïóùñéíÜ Ýöåñáí ôç ÷þñá ðßóù. Ìå ôçí åöáñìïãÞ äéÜöïñùí ïéêïíïìéêþí ðïëéôéêþí, óôá âÞìáôá ôïõ ñþóéêïõ ìïíôÝëïõ ôçò êñáôéêÞò éäéïêôçóßáò êáé ôïõ ãñáöåéïêñáôéêïý ó÷åäéáóìïý, ç âéïìç÷áíéêÞ ðáñáãùãÞ áõîÞèçêå áðü ìüëéò ôï Ýíá ôñßôï ôïõ áêáèÜñéóôïõ åèíéêïý ðñïúüíôïò ôï 1952 óå 71,5% ôï 1975. ¼ìùò, åðåéäÞ îåêßíçóå áðü ìßá ôüóï ðñùôüãïíç ïéêïíïìéêÞ

âÜóç êáé Þôáí ôüóï áðïìïíùìÝíç äéåèíþò, áíôß íá öèÜóåé ôéò áíåðôõãìÝíåò êáðéôáëéóôéêÝò ÷þñåò, ç Êßíá Ýìåíå óõíå÷þò üëï êáé ðéï ðßóù. ÌåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÌÜï ôï 1976, êáé áöïý îåêáèÜñéóå ç ìÜ÷ç åîïõóßáò óôçí êïñõöÞ ôïõ êüììáôïò, ïé ÊéíÝæïé ãñáöåéïêñÜôåò õéïèÝôçóáí ìßá íåïöéëåëåýèåñç ïéêïíïìéêÞ óôñáôçãéêÞ. Ï Íôåíãê ×óéáïðßíãê ìå ôïõò «ÔÝóóåñéò Åêóõã÷ñïíéóìïýò» ðñüôåéíå ôçí áíÜðôõîç ìßáò ìéêôÞò ïéêïíïìßáò, ìå Ýíáí êñáôéêü ôïìÝá, ìßá éäéùôéêïðïéçìÝíç áãñïôéêÞ êáé âéïìç÷áíéêÞ ðáñáãùãÞ, áíïé÷ôÝò áãïñÝò óôéò ðïëõåèíéêÝò åðåíäýóåéò, êáèþò êáé åêóõã÷ñïíéóìü ôïõ êéíÝæéêïõ óôñáôïý. Ï Íôåíãê ïíüìáóå áõôÞ ôç óôñïöÞ óôçí åëåýèåñç áãïñÜ «óïóéáëéóìü ìå êéíÝæéêï ðñüóùðï». Ïé ìåôáññõèìßóåéò îåêßíçóáí ìå ôçí áðïêñáôéêïðïßçóç ôçò ãåùñãßáò êáé ôç äçìéïõñãßá ìéêñÞò êëßìáêáò áãñïôéêþí åðé÷åéñÞóåùí. Ïé ìåôáññõèìßóåéò ôçò áãïñÜò âåëôßùóáí óå ãåíéêÝò ãñáììÝò ôï åðßðåäï æùÞò ôùí áãñïôþí, áëëÜ ôáõôü÷ñïíá Ýêáíáí ôçí Êßíá ðéï åõÜëùôç óôá óêáìðáíåâÜóìáôá ôçò ðáãêüóìéáò ïéêïíïìßáò êáé äçìéïýñãçóå ôåñÜóôéåò ðåñéöåñåéáêÝò áíéóïññïðßåò êáé áõîáíüìåíç êïéíùíéêÞ áíéóüôçôá. Ïé ìåôáññõèìßóåéò Þôáí õðåýèõíåò ãéá ôçí ýðáñîç 200 åêáôïììõñßùí áãñïéôþí ÷ùñßò ãç, Ýíáí åöåäñéêü óôñáôü öèçíþí åñãáôéêþí ÷åñéþí ãéá íá äïõëÝøïõí óôéò íÝï-áíáðôõóóüìåíåò âéïìç÷áíßåò óôéò ðüëåéò. ÅðéðëÝïí, óôç äéÜñêåéá ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’90, ç ãñáöåéïêñáôßá Üñ÷éóå óéãÜ óéãÜ íá äéáëýåé ôïí ãåñáóìÝíï êáé ìç-áíôáãùíéóôéêü êñáôéêü ôïìÝá, êëåßíïíôáò ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò áõôþí ôùí åñãïóôáóßùí êáé áðïëýïíôáò ôïõò åñãáæüìåíïõò ó’ áõôÜ. ÐáñÜëëçëá ìå áõôÞ ôç äéáäéêáóßá, ôï êõâåñíþí êüììá ôçò Êßíáò äçìéïýñãçóå åéäéêÝò ïéêïíïìéêÝò æþíåò, ôåñÜóôéåò ðåñéï÷Ýò åëåýèåñïõ åìðïñßïõ üðùò ôéò maquiladoras óôá óýíïñá ÇÐÁ/Ìåîéêü, ó÷åäéáóìÝíåò íá ðñïóåëêýóïõí ôï äéåèíÝò êåöÜëáéï. Ç åðáñ÷ßá ÃïõÜíãê-Íôïíãê, ðïõ óõíïñåýåé ìå ôï ×ïíãê Êïíãê óôç íïôéïáíáôïëéêÞ áêôÞ ôçò Êßíáò, Ýãéíå ç æþíç-ìïíôÝëï. Ïé åðåíäõôÝò áðü ôï ×ïíãê Êïíãê óõíÝññåõóáí óôçí åðáñ÷ßá áõôÞ, ìåôáöÝñïíôáò üëç ôçí åëáöñÜ âéïìç÷áíßá ôïõò, üðùò ð.÷. ôéò êëùóôïûöáíôïõñãßåò, óå ðüëåéò üðùò ôï ÓåíæÝí. Ôï ÓåíæÝí ìåôáìïñöþèçêå áðü Ýíá Þñåìï øáñÜäéêï ÷ùñéü ìå 70.000 êáôïßêïõò ôï 1980, óå ìßá ðüëç ôùí 7 åêáôïììõñßùí óÞìåñá. Ôþñá,

Ç åîÝëéîç ôçò Êßíáò ðñïìçíýåé ìßá ðáñáôåôáìÝíç ðåñßïäï ðïëéôéêïý, ïéêïíïìéêïý êáé ðéèáíÜ óôñáôéùôéêïý áíôáãùíéóìïý ìå ôéò ÇÐÁ ãéá êõñéáñ÷ßá óôçí Áóßá êáé óå ïëüêëçñï ôïí êüóìï.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

35

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 36

Ýîé åêáôïììýñéá åñãÜôåò, ïé ðåñéóóüôåñåò ãõíáßêåò, äïõëåýïõí óå 30.000 åñãïóôÜóéá ìÝóá êáé ãýñù áðü ôï ÓåíæÝí. Ïëüêëçñç ç ðåñéï÷Þ åß÷å êáôÜ ìÝóï üñï 3% ìåãáëýôåñïõò ñõèìïýò áíÜðôõîçò áðü ü,ôé åß÷å ç õðüëïéðç ÷þñá ôá ôåëåõôáßá 25 ÷ñüíéá. Ç ãñáöåéïêñáôßá äçìéïýñãçóå åðßóçò ìßá åéäéêÞ ïéêïíïìéêÞ æþíç óôçí åðáñ÷ßá ÖïõôæéÜí, áðÝíáíôé áðü ôçí ÔáúâÜí. Ôá ôáúâáíÝæéêá êåöÜëáéá åéóÝññåõóáí åðßóçò êáé ðõñïäüôçóáí Üëëç ìßá âéïìç÷áíéêÞ Ýêñçîç êáé ìåôÜëëáîç ôçò ðåñéï÷Þò. Ç ïéêïíïìéêÞ Üíèçóç ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’80 Üñ÷éóå íá áíáðôýóóåé ôç ÷þñá ìå ãñÞãïñïõò ñõèìïýò, áëëÜ ôáõôü÷ñïíá äçìéïýñãçóå ôåñÜóôéåò áíéóüôçôåò êáé áíéóïññïðßåò. Ôï êýñéï óýìðôùìá ôùí ðñïâëçìÜôùí Þôáí ï ðëçèùñéóìüò, ðïõ åêôéíÜ÷ôçêå óôï 18,5% ôï 1988. ÁõôÞ ç åîÝëéîç ïäÞãçóå óå ìßá ðôþóç ôïõ âéïôéêïý åðéðÝäïõ êáé åðÝöåñå ìßá êïéíùíéêÞ êñßóç óôéò ìåãÜëåò ðüëåéò, ìå êáôáíáëùôéêü ðáíéêü êáé ìáæéêÝò áíáëÞøåéò áðü ôéò ôñÜðåæåò. Óôéò ìåãÜëåò ðüëåéò, ôá ðáñÜðïíá ôùí åñãáôþí óõóóùñåýôçêáí åðéêßíäõíá. Áíôßèåôá, ïé áãñüôåò óôéò åðáñ÷ßåò åß÷áí åí ìÝñåé åðùöåëçèåß áðü ôéò áõîÞóåéò óôéò ôéìÝò êáé Ýôóé äåí åß÷áí äéÜèåóç íá åðáíáóôáôÞóïõí. Ôï ìüíï ðïõ ÷ñåéáæüôáí óôéò ðüëåéò Þôáí ìßá óðßèá ðïõ èá ðõñïäïôïýóå ìßá åîÝãåñóç. Ïé öïéôçôÝò óôï Ðåêßíï Ýäùóáí ôï Ýíáõóìá ôï 1989. Ôï áßôçìÜ ôïõò ãéá äçìïêñáôßá êáé ïé äéáäçëþóåéò óôçí Ðëáôåßá ÔéåíáíìÝí ðáñáêßíçóáí ôïõò åñãÜôåò íá äéáìáñôõñçèïýí êáé íá áñ÷ßóïõí íá ïñãáíþíïíôáé, äçìéïõñãþíôáò óôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç öüâïõò üôé ç åñãáôéêÞ ôÜîç ôçò Êßíáò èá ìðïñïýóå íá åðáíáëÜâåé ôçí åîÝãåñóç ôùí Ðïëùíþí åñãáôþí êáé ôçò Áëëçëåããýçò ôï 1980. ¸íôñïìïé, ïé ãñáöåéïêñÜôåò óõíÝôñéøáí ôï êßíçìá, äïëïöïíþíôáò ÷éëéÜäåò êáé óõëëáìâÜíïíôáò äåêÜäåò ÷éëéÜäåò óå Ýíá êýìá Üãñéáò êáôáóôïëÞò. Óå áíôßèåóç ìå ôéò ðñïâëÝøåéò ôùí Äõôéêþí ãéá ôçí åðéêåßìåíç êáôÜññåõóç ôïõ ìåôáññõèìéóôéêïý ðñïãñÜììáôïò ôïõ Íôåíãê, ïé ìåôáññõèìßóåéò åðéôá÷ýíèçêáí. Ï Íôåíãê óõóðåßñùóå ôïõò õðïóôçñé÷ôÝò ôçò ðïëéôéêÞò ôïõ ãéá ôçí åëåýèåñç áãïñÜ, äçëþíïíôáò ðùò «ðñÝðåé íá åðéôá÷ýíïõìå ôéò ìåôáññõèìßóåéò îåêéíþíôáò áðü óÞìåñá». ÐñïóöÝñèçêå íá áíïßîåé íÝåò åéäéêÝò ïéêïíïìéêÝò æþíåò óå üëç ôçí ðáñÜêôéá ðåñéï÷Þ, êáèþò êáé óôçí åíäï÷þñá. Ç êåíôñéêÞ éäÝá áõôÞò ôçò ðïëéôéêÞò Þôáí ç åðÝêôáóç ôùí æùíþí åëåýèåñïõ åìðïñßïõ, åéäéêÜ óôç ÓáãêÜç êáé óôç ãåéôïíéêÞ ðåñéï÷Þ ôïõ Ðïõíôüíãê, ðïõ Ý÷åé áíôéêáôáóôÞóåé ôï ÃïõÜíãê-Íôïíãê êáé ôï ÖïõôæéÜí ùò ìçôñüðïëç üëùí ôùí åéäéêþí ïéêïíïìéêþí æùíþí. Ôï äéåèíÝò êåöÜëáéï Ýóðåõóå íá áíôáðïêñéèåß óôï ïéêïíïìéêü Üíïéãìá: Ýùò ôï 1997, óáñÜíôá ôÝóóåñéò ðïëõåèíéêÝò åß÷áí éäñýóåé 2.600 êïéíÝò åðé÷åéñÞóåéò ìå ÊéíÝæïõò êáðéôáëéóôÝò êáé êñáôéêÝò åôáéñåßåò. Ç ðáñáãùãÞ óôç ÓáãêÜç êáé óôï Ðïõíôüíãê Ý÷åé åêôéíá÷èåß óå üëïõò ôïõò ôïìåßò, áðü ôçí êëùóôïûöáíôïõñãßá ìÝ÷ñé ôç âáñéÜ âéïÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

36

ìç÷áíßá êáé ôçí ðáñáãùãÞ õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò. Ç ÓáãêÜç Ý÷åé ãßíåé åðßóçò ôï êÝíôñï ìßáò êåñäïöüñáò ïéêïäïìéêÞò Ýêñçîçò. Óôï äéÜóôçìá áíÜìåóá óôï 1992, üôáí ç æþíç áõôÞ ðñùôïäçìéïõñãÞèçêå, êáé ôï 1995, ïéêïäïìéêÝò åôáéñåßåò óôç ÓáãêÜç Ý÷ôéóáí ÷þñïõò ãñáöåßùí óõíïëéêÞò Ýêôáóçò 5,1 åêáô. ìÝôñùí. Ôþñá õðåñçöáíåýåôáé ãéá ôï ðéï øçëü êôßñéï óôïí êüóìï, ôá ìåãáëýôåñá íáõðçãåßá êáé ôçí ðéï øçëÞ ñüäá ôïõ Ëïýíá Ðáñê (Ferris wheel). Ïé ãñáöåéïêñÜôåò ôçò ÓáãêÜçò áíáêïßíùóáí ðñüóöáôá üôé ó÷åäéÜæïõí íá åðåíäýóïõí 120 åêáô. äïë. ãéá ôçí áíÝãåñóç ìßáò äéáóôçìéêÞò ðüëçò ðïõ èá óôåãÜóåé áðïêëåéóôéêÜ ôï ôá÷Ýùò áíáðôõóóüìåíï äéáóôçìéêü ðñüãñáììá ôçò Êßíáò. Ôá ôåñÜóôéá êåöÜëáéá ðïõ åéóÝññåõóáí áðü ôç ÔáúâÜí, ôï ×ïíãê Êïíãê áëëÜ êáé áðüäçìïõò ÊéíÝæïõò åðåíäõôÝò åðÝôñåøáí ôç óõíÝ÷éóç ôçò ïéêïíïìéêÞò áíÜðôõîçò óôç Êßíá, ðáñ’ üëåò ôéò ïéêïíïìéêÝò êáé óôñáôéùôéêÝò êõñþóåéò ðïõ åß÷áí åðéâÜëåé ïé ÇÐÁ êáé ç ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç (Å.Å.) ìåôÜ ôçí åðßèåóç óôçí ÔéåíáíìÝí. Åðßóçò, ç Éáðùíßá êáé ç Íüôéá ÊïñÝá áýîçóáí ôéò åðåíäýóåéò ôïõò. Ç Êßíá áðïññïöïýóå êåöÜëáéá áðü ïëüêëçñç ôçí Áóßá êáé Üñ÷éæå íá óõóðåéñþíåé áðïôåëåóìáôéêÜ ôçí ðåñéöåñåéáêÞ ïéêïíïìßá. Ïé ÇÐÁ êáé ç Å.Å. áíôéëÞöèçêáí üôé Ýìåíáí Ýîù áðü ôï ðáé÷íßäé êáé ðÝôáîáí óôá óêïõðßäéá ôïõò åíäïéáóìïýò ôïõò ãéá ôá áíèñþðéíá äéêáéþìáôá. Ï Êëßíôïí áíáêÞñõîå ôçí Êßíá óôñáôçãéêü åôáßñï ôï 1994, áðïêáèéóôþíôáò ôçí åìðïñéêÞ èÝóç ôçò Êßíáò ùò ç «ðëÝïí åõíïçìÝíçò ÷þñáò». ÔåëéêÜ, óôï ôÝëïò ôçò äåýôåñçò èçôåßáò ôïõ, ôçò ðáñá÷þñçóå êáèåóôþò Ìüíéìùí ÏìáëïðïéçìÝíùí Åìðïñéêþí Ó÷Ýóåùí (Permanent Normalized Trade Relations) êáé Üíïéîå ôï äñüìï ãéá ôçí åßóïäï ôçò Êßíáò óôïí Ðáãêüóìéï Ïñãáíéóìü Åìðïñßïõ ôï 2001. ÌÝ÷ñé ôï 1999, ïé åðé÷åéñÞóåéò ìå îÝíá êåöÜëáéá Ýöôáíáí ôéò 212.436 êáé áíáëïãïýóáí óôï 15% ôçò óõíïëéêÞò âéïìç÷áíéêÞò ðáñáãùãÞò ôçò Êßíáò êáé óôï 45% ôùí åîáãùãþí ôçò ó’ üëï ôïí êüóìï. Ç êéíÝæéêç ïéêïíïìßá Üíèçóå óå üëç ôç äåêáåôßá ôïõ ’90 êáé áðÝöõãå ôçí áóéáôéêÞ ïéêïíïìéêÞ êñßóç «êëåéäþíïíôáò» ôçí éóïôéìßá ôïõ íïìßóìáôüò ôçò ìå ôï áìåñéêáíéêü äïëÜñéï. Ïé ãñáöåéïêñÜôåò ãýñù áðü ôïí Íôåíãê, ôïí Ãéáíãê Æåìßí, êáé óôç óõíÝ÷åéá ôïí ×ïõ ÃéíôÜï åêìåôáëëåýèçêáí ôï ôÝëïò ôïõ Øõ÷ñïý ÐïëÝìïõ, ôï íåïöéëåëåýèåñï Üíïéãìá ôçò ðáãêüóìéáò áãïñÜò êáé ôçí áíáäéÜñèñùóç ôçò ðáãêüóìéáò âéïìç÷áíßáò ðïõ áíáæçôïýóå öèçíü åñãáôéêü êüóôïò: Ç Êßíá áíÝâçêå óôçí êïñõöÞ ôïõ ðáãêüóìéïõ êáðéôáëéóìïý êñáôþíôáò óôïí ðÜôï ôï êüóôïò åñãáóßáò.

Êßíá: Ôï êáéíïýñãéï åñãáóôÞñé ôïõ êüóìïõ Ç Êßíá åîåëßóóåôáé ðïëý ãñÞãïñá óå êÝíôñï ôçò ðáãêüóìéáò ïéêïíïìßáò. Ôï 2003 Ýãéíå ç íïýìåñï Ý-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 37

íá áðïäÝêôçò Üìåóùí îÝíùí åðåíäýóåùí ìå 53 äéó. äïë., îåðåñíþíôáò áêüìç êáé ôéò ÇÐÁ, ðïõ Ýëáâáí 40 äéó. äïë. Ôï åîùôåñéêü åìðüñéï ôçò Êßíáò áõîÜíåé ìå åôÞóéï ñõèìü 16%, äéðëÜóéï ðïóïóôü áðü ôïí ìÝóï üñï ôïõ õðüëïéðïõ êüóìïõ. Ïé ÇÐÁ Ý÷ïõí Ýíá ôåñÜóôéï åìðïñéêü Ýëëåéììá ìå ôçí Êßíá, ðïõ ôï 2004 Ýöèáíå ôá 162 äéó. äïë. Ç Êßíá Ý÷åé 700 äéó. äïë. óå îÝíï íüìéóìá, ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò óå äïëÜñéá. ¸÷åé ÷ñçóéìïðïéÞóåé áõôü ôï áðüèåìá ãéá íá áãïñÜóåé êñáôéêÜ ïìüëïãá ôùí ÇÐÁ áîßáò 230 äéó. äïë. – êÜíïíôáò ìßá óçìáíôéêÞ åðÝíäõóç óôï ÷ñÝïò ôùí ÇÐÁ. ¸÷åé ãßíåé ï êýñéïò åìðïñéêüò åôáßñïò ôçò Éáðùíßáò, ç ïðïßá ìåôáöÝñåé Ýíá ïëïÝíá êáé ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôçò âéïìç÷áíßáò ôçò óôçí Êßíá, þóôå íá åðùöåëçèåß áðü ôï åîáéñåôéêÜ ÷áìçëü êüóôïò åñãáóßáò. Ç Å.Å. êáé ç Êßíá åßíáé ïé ìåãáëýôåñïé åìðïñéêïß åôáßñïé, êáé óýíôïìá èá áíôáëëÜóóïõí ðñïúüíôá áîßáò 200 äéó. äïë. åôçóßùò. Ç åðéôõ÷ßá ôçò Êßíáò ïöåßëåôáé êõñßùò óôçí ó÷åäüí áíåîÜíôëçôç ðñïóöïñÜ óå öèçíÞ åñãáóßá, ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü Ýíáí áãñïôéêü ðëçèõóìü ðïõ öôÜíåé ôá 800 åêáô. áíèñþðïõò. Ïé ÊéíÝæïé åñãÜôåò ðëçñþíïíôáé êáôÜ ìÝóï üñï 60 óåíôò ôçí þñá, åíþ ï ìÝóïò ìéóèüò åíüò ÊéíÝæïõ áíôéóôïé÷åß óôï 5% åíüò ìÝóïõ áìåñéêÜíéêïõ ìéóèïý êáé óôï 10% ôïõ ìÝóïõ áóéáôéêïý ìéóèïý. Áõôïß ïé ÷áìçëïß ìéóèïß ðñïóåëêýïõí åëáöñÜ âéïìç÷áíßá ìåãÜëçò åíôáôéêïðïßçóçò, ôüóï áðü áíåðôõãìÝíåò êáðéôáëéóôéêÜ ÷þñåò üóï êáé áðü áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò. Ôï 2004 ïé ÇÐÁ ìåôÝöåñáí óå Üëëåò ÷þñåò 400.000 èÝóåéò åñãáóßáò, ôï Ýíá ôÝôáñôï áð’ áõôÝò óôçí Êßíá. ÐïëëÝò ðïëõåèíéêÝò ðïõ ëåéôïõñãïýóáí óôá óýíïñá ìå ôï Ìåîéêü, óôç æþíç ãíùóôÞ ùò maquiladora, Ý÷ïõí åðßóçò ìåôáöåñèåß óôç Êßíá. Ìå ôç ëÞîç ôçò óõìöùíßáò ãéá ôçí êëùóôïûöáíôïõñãßá, ðïõ åðÝôñåðå ðñïóôáôåõôéêïýò äáóìïýò óôçí ðáãêüóìéá âéïìç÷áíßá õöáóìÜôùí, áíáìÝíåôáé ðùò ôï Ýíá ôñßôï áõôþí ôùí èÝóåùí åñãáóßáò óôçí ÄïìéíéêáíÞ Äçìïêñáôßá èá ìåôáöåñèïýí åðßóçò óôçí Êßíá. Ïé íôüðéåò êáé ïé ðïëõåèíéêÝò åôáéñåßåò ðïõ åäñåýïõí óôçí Êßíá êõñéáñ÷ïýí óÞìåñá ðáãêüóìéá óôçí åëáöñÜ âéïìç÷áíßá – ôï 70% ôùí ðáé÷íéäéþí ðáãêïóìßùò, ôï 60% ôùí ðïäçëÜôùí, ôï 50% ôùí ðáðïõôóéþí êáé ôï 33% ôùí áðïóêåõþí êáôáóêåõÜæïíôáé óÞìåñá óôçí Êßíá. ¼ìùò ç Êßíá áíáðôýóóåôáé åðßóçò óôïí ôïìÝá ôçò âáñéÜò âéïìç÷áíßáò. ¸÷åé ðñïùèÞóåé ôçí áíÜðôõîç ìéáò íÝáò âéïìç÷áíßáò êáôáíáëùôéêþí óõóêåõþí ðïõ Ý÷åé ãßíåé áíôáãùíéóôéêÞ ü÷é ìüíï óôçí åóùôåñéêÞ áãïñÜ, áëëÜ êáé óôçí ðáãêüóìéá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç êéíÝæéêç åôáéñåßá Haier ðñüóöáôá ðñüóöåñå 2,25 äéó. äïë. ãéá íá åîáãïñÜóåé ôç Maytag, áëëÜ áñãüôåñá áðÝóõñå ôç ðñïóöïñÜ. Ç âéïìç÷áíßá áõôïêéíÞôùí Ý÷åé åðßóçò áñ÷ßóåé íá áíáðôýóóåôáé. Ç ðáãêüóìéá âéïìç÷áíßá áõôïêéíÞôùí Ý÷åé åðåíäýóåé 12 äéó. äïë. óôç ÷þñá. ÓÞìåñá õðÜñ÷ïõí ðÜíù áðü 120 ìïíÜäåò ðá-

ñáãùãÞò áõôïêéíÞôùí óôçí Êßíá, ðïõ éóïäõíáìïýí ìå ôï Ýíá ôñßôï ôçò ðáãêüóìéáò áýîçóçò óå ðùëÞóåéò áõôïêéíÞôùí. Ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôçò ðáñáãùãÞò áðåõèýíåôáé óå ÊéíÝæïõò áãïñáóôÝò, êé áí óõíå÷ßóïõí íá áãïñÜæïõí ìå ôïõò óçìåñéíïýò ñõèìïýò ç ÷þñá èá åßíáé ç ìåãáëýôåñç áãïñÜ áõôïêéíÞôùí ìÝóá óôá åðüìåíá 15 ÷ñüíéá. Ôþñá, ïé êéíÝæéêåò êáé ïé ðïëõåèíéêÝò êáôáóêåõÜóôñéåò åôáéñåßåò áñ÷ßæïõí ôéò åîáãùãÝò áõôïêéíÞôùí «made in China» óôïí õðüëïéðï êüóìï, óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí êáé ôùí ÇÐÁ. ¸íáò áêüìç ôïìÝáò ðïõ áíáðôýóóåôáé ñáãäáßá åßíáé áõôüò ôçò õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò. Ç Dell êáôáóêåõÜæåé ó÷åäüí üëïõò ôïõò õðïëïãéóôÝò ôçò óôçí Êßíá. Ùò áðïôÝëåóìá ôçò ìåôáöïñÜò ôå÷íïëïãßáò áðü êéíÝæéêåò óõíåôáéñéóôéêÝò åôáéñåßåò, ïñéóìÝíïé åã÷þñéïé êáôáóêåõáóôÝò Ý÷ïõí áñ÷ßóåé íá åðåêôåßíïíôáé óôçí ðáãêüóìéá áãïñÜ êáé íá óõíáãùíßæïíôáé óå üëá ôá åðßðåäá ìå ìåãÜëåò åôáéñåßåò çëåêôñéêþí õðïëïãéóôþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç êéíåæéêÞ Lenovo åîáãïñÜæåé ôïí êëÜäï ðñïóùðéêþí õðïëïãéóôþí ôçò IBM Ýíáíôé 1,8 äéó. äïë., êáèéóôþíôáò Ýôóé ôïí åáõôü ôçò ôïí ôñßôï ìåãáëýôåñï êáôáóêåõáóôÞ PCs óôïí êüóìï. Ï Andrew Grove, ðñüåäñïò ôçò Intel, äÞëùóå «ç Êßíá åßíáé ç ðéï äõíáìéêÞ áãïñÜ ãéá ôéò ÇÐÁ êáé ï ðéï äõíáìéêüò ôïõò áíôáãùíéóôÞò». Ç Êßíá Ý÷åé áðïêôÞóåé õøçëÞ ôå÷íïëïãßá êõñßùò ìÝóá áðü óõìöùíßåò ìå ðïëõåèíéêÝò åôáéñåßåò, óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò õðïêëÝðôïíôáò ðñïúüíôá êïðéñÜéô. ¸÷åé ãßíåé ôï äéåèíÝò êÝíôñï ãéá ôçí êáôáóêåõÞ êáé åìðïñßá åðþíõìùí «ìáúìïýäùí». Ìßá ìåëÝôç åêôéìÜ üôé ïé ðùëÞóåéò õðïêëåììÝíùí ðñïãñáììÜôùí Ç/Õ óôçí åôáéñåßá Rolex (êáôáóêåõÜóôñéá ñïëïãéþí) êõìáßíïíôáé áðü 19 äéó. äïë. óå 24 äéó. äïë. åôçóßùò. ÐÝñá áð’ áõôÜ, üìùò, ç Êßíá óõíå÷þò áõîÜíåé ôéò åðåíäýóåéò ôçò óôçí åã÷þñéá Ýñåõíá êáé áíÜðôõîç, ìå áðïôÝëåóìá íá áðïöïéôïýí 325.000 ìç÷áíéêïß ôï ÷ñüíï áðü ôá êéíÝæéêá ðáíåðéóôÞìéá, ôÝóóåñéò öïñÝò ðåñéóóüôåñïé áð’ ü,ôé óôéò ÇÐÁ. Ç ôåñÜóôéá áíÜðôõîç ôçò Êßíáò Ý÷åé áõîÞóåé ôïí áíôáãùíéóìü óôï ðáãêüóìéï óýóôçìá êáé óõíåðþò åðéôåßíåé ôçí ôÜóç ôïõ ðñïò ìßá êñßóç õðåñðáñáãùãÞò. Ìå ôïõò ÷áìçëïýò ìéóèïýò ôçò êáé ôçí áõîáíüìåíç êõñéáñ÷ßá ðïëëþí âéïìç÷áíéþí ôçò, ç Êßíá åßíáé óå èÝóç íá ðáñÜãåé êáé íá ðïõëÜåé ðñïúüíôá óå åîáéñåôéêÜ ÷áìçëÝò ôéìÝò – ôéò ëåãüìåíåò ôéìÝò Êßíáò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç Wal-Mart ãåìßæåé ôá ñÜöéá ôçò ìå öèçíÜ êéíÝæéêá ðñïúüíôá, õðïóêÜðôïíôáò ôïõò áíôáãùíéóôÝò ôçò. Ç åôáéñåßá ðïõ êÜðïôå ðåñçöáíåõüôáí üôé ðïõëïýóå ðñïúüíôá «made in America» åßíáé óÞìåñá ï üãäïïò ìåãáëýôåñïò åìðïñéêüò åôáßñïò ôçò Êßíáò, ìå åôÞóéï ôæßñï áãïñþí ôçò ôÜîçò ôùí 18 äéó. äïë. Ìå ôï öèçíü åñãáôéêü êüóôïò ðïõ ðáñÜãåé ðÜìöèçíá ðñïúüíôá, ç Êßíá åßíáé ìßá áðü ôéò êýñéåò ðçãÝò áíôéðëçèùñéóìïý,

Ïé ÇÐÁ åßíáé åãêëùâéóìÝíåò óå ìßá áíôßöáóç ó÷åôéêÜ ìå ôç óôñáôçãéêÞ ôïõò áíôéìåôþðéóç óôçí áíáññß÷çóç ôçò Êßíáò. Ùöåëïýíôáé áðü ôçí Êßíá ùò ðçãÞ ãéá åðåíäýóåéò, áëëÜ åðßóçò ôçí áíáãíùñßæïõí ùò ôïí êýñéï áíáäõüìåíï áíôßðáëü ôïõò óôçí ðåñéï÷Þ, ðïõ ìðïñåß óôï ìÝëëïí íá ãßíåé ðáãêüóìéïò áíôßðáëïò.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

37

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 38

êáé åðïìÝíùò ðåñéïñßæåé ôá ðåñéèþñéá êÝñäïõò óå ïëüêëçñï ôï ðáãêüóìéï ïéêïíïìéêü óýóôçìá. Áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ, ç áíÜðôõîç ôçò Êßíáò äçìéïõñãåß êáé ðëçèùñéóôéêÝò ôÜóåéò. Ç æÞôçóç ôçò åã÷þñéáò áãïñÜò óå âáóéêÜ åßäç Ý÷åé áíåâÜóåé ôéò ôéìÝò. Ç Êßíá óÞìåñá Ý÷åé ôç äåýôåñç ìåãáëýôåñç êáôáíÜëùóç óå ðåôñÝëáéï ìåôÜ ôéò ÇÐÁ. ¸÷åé ôç ìåãáëýôåñç êáôáíÜëùóç ÷Üëõâá óôïí êüóìï, êáôáâñï÷èßæåé ôï 25% ôïõ áëïõìéíßïõ ðáãêïóìßùò, ôï 33% ôïõ óéäçñïìåôáëëåýìáôïò êáé ôïõ êÜñâïõíïõ, êáé ôï 40% ôïõ ôóéìÝíôïõ. Ùèåß ôçí áýîçóç ôùí ôéìþí óå üëïõò áõôïýò ôïõò ôïìåßò, ðñïêáëþíôáò ðëçèùñéóôéêÝò ôÜóåéò ðïõ ðëÞôôïõí áêüìç ðåñéóóüôåñï ôá ðåñéèþñéá êÝñäïõò ôïõ ðáãêüóìéïõ êåöáëáßïõ.

Ç ìåãáëåðÞâïëç óôñáôçãéêÞ ôçò Êßíáò áíôéìÝôùðç ìå ôïí ðåñéïñéóìü ôùí ÇÐÁ Ç Êßíá Ý÷åé áíáðôýîåé ìßá óõíïëéêÞ óôñáôçãéêÞ ìå ôÝóóåñéò áé÷ìÝò ðïõ èá ôç âïçèÞóïõí íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôéò áõîáíüìåíåò ðñïóäïêßåò ôçò íá ãßíåé ìßá ðåñéöåñåéáêÞ êáé ðáãêüóìéá äýíáìç. Ðñþôá êáé êýñéá, ç Êßíá åðéäéþêåé íá äéáôçñÞóåé öéëéêÝò ó÷Ýóåéò ìå Üëëåò äõíÜìåéò êáé áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò þóôå íá óõíå÷ßóåé íá ðñïóåëêýåé êåöÜëáéá êáé Ýôóé íá óõíå÷ßóåé ôçí ðïñåßá ôçò ñáãäáßáò ïéêïíïìéêÞò ôçò áíÜðôõîçò. Ï ðñüåäñïò ×ïõ ÃéíôÜï åðáíáëáìâÜíåé îáíÜ êáé îáíÜ üôé ç Êßíá åðéèõìåß ìßá åéñçíéêÞ áíÜðôõîç. Äåýôåñï, ìå äåäïìÝíç ôç óôñáôéùôéêÞ ôçò õóôÝñçóç, ç Êßíá áðïöåýãåé ôéò äõíáìéêÝò óõìðëïêÝò åíþ ôáõôü÷ñïíá åðéôá÷ýíåé ôïí åêóõã÷ñïíéóìü ôùí åíüðëùí äõíÜìåùí þóôå íá åßíáé ðñïåôïéìáóìÝíç ãéá ðéèáíÝò óõãêñïýóåéò óôï ìÝëëïí. Ôñßôï, åðéäéþêåé íá ãßíåé ìÝëïò ïéêïíïìéêþí êáé ðïëéôéêþí ïñãáíéóìþí þóôå íá åäñáéþóåé ôç èÝóç ôçò óôïí ðáãêüóìéï ÷Üñôç êáé íá áðïêôÞóåé ôï ðëåïíÝêôçìá ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

38

áðü óõíåñãáóßåò ìå ðåñéóóüôåñï áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò. ÔÝôáñôï êáé ôåëåõôáßï, ç Êßíá èÝëåé íá åìðïäßóåé ôéò ÇÐÁ íá áíá÷áéôßóïõí Þ íá áðïôñÝøïõí ìå ïðïéïíäÞðïôå ôñüðï ôçí áíáññß÷çóÞ ôçò óå ðáãêüóìéá äýíáìç. ¸ôóé ðñÝðåé íá éóïññïðåß áíÜìåóá óå ìßá óèåíáñÞ óôÜóç áðÝíáíôé óôéò ÇÐÁ åíþ ôáõôü÷ñïíá íá äçìéïõñãåß öéëéêÝò ó÷Ýóåéò ìå ôç ìåãáëýôåñç åîáãùãéêÞ ôçò áãïñÜ, ôïõò åðåíäõôÝò êáé ôçí ðçãÞ õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò. Ùóôüóï, ç Êßíá êåñäßæåé ÷þñï êáé ÷ñüíï þóôå íá ìðïñÝóåé íá Ý÷åé ìßá ðéï áõèýðáñêôç åðéññïÞ óôï ìÝëëïí. Ãéá íá ðñïâÜëåé êáé íá ðñïóôáôåýóåé ôç íÝá ïéêïíïìéêÞ ôçò äýíáìç, ç Êßíá åðéäüèçêå ôá ôåëåõôáßá 25 ÷ñüíéá óôïí åêóõã÷ñïíéóìü ôùí áðáñ÷áéùìÝíùí ôçò åíüðëùí äõíÜìåùí. Ìüëéò ðñüóöáôá Üñ÷éóáí íá öáßíïíôáé ôá áðïôåëÝóìáôá, êáé ðáñüôé ìðïñåß íá Ý÷åé êáôáêôÞóåé ôç èÝóç ìßáò ðåñéöåñåéáêÞò óôñáôéùôéêÞò äýíáìçò, ðñïò ôï ðáñüí äåí áðïôåëåß áðåéëÞ ãéá ôéò ÇÐÁ. Ç Êßíá Ý÷åé áíáèåùñÞóåé ôï óôñáôéùôéêü ôçò äüãìá êÜôù áðü ôï óýíèçìá «ðåñéïñéóìÝíïé ðüëåìïé ìå ïðëéêÜ óõóôÞìáôá õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò». ¸÷åé ðåñéêüøåé ôï óôñáôü ôçò óå 2,5 åêáô. (áðü 4 åêáô.) öáíôÜñïõò, åíþ áíôßèåôá Ý÷åé åðåíäýóåé óôïí åêóõã÷ñïíéóìü ôçò áåñïðïñßáò êáé ôïõ íáõôéêïý ôçò, êáé áõîÜíåé ôéò óõóôïé÷ßåò âáëëéóôéêþí ðõñáýëùí. ÓÞìåñá Ý÷åé Ýíáí áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò åðßóçìïõò óôñáôéùôéêïýò ðñïûðïëïãéóìïýò óôïí êüóìï ðïõ öèÜíåé ôá 30 äéó. äïë. êáé ôïí ïðïßï áõîÜíåé êáôÜ 12,6% ôï ÷ñüíï. Ç CIA åêôéìÜ üôé ôï ðñáãìáôéêü åîïðëéóôéêü êüóôïò ôçò Êßíáò åßíáé ðéï êïíôÜ óôá 60 äéó. äïë. ÁëëÜ Ýôóé êé áëëéþò ôï ðïóü áõôü åßíáé åëÜ÷éóôï óå ó÷Ýóç ìå ôá 400 äéó. äïë. ðïõ åßíáé ïé åôÞóéåò óôñáôéùôéêÝò äáðÜíåò ôçò ÏõÜóéíãêôïí êáé ó÷åäüí ßäéï ìå áõôü ôçò Éáðùíßáò, ðïõ Ý÷åé 47 äéó. äïë. åôÞóéï óôñáôéùôéêü ðñïûðïëïãéóìü. ÅðéðëÝïí, ìÝ÷ñé óÞìåñá äåí Ý÷åé êáôáóêåõÜóåé äéêÜ ôçò üðëá õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò, åíþ åîáñôÜôáé áðü ôç Ñùóßá üóïí áöïñÜ ôçí ðñïìÞèåéá ôÝôïéùí üðëùí. Ìå ôçí åëðßäá íá åîáóöáëßóåé Ýíá ðéï óýã÷ñïíï ïðëïóôÜóéï, ç Êßíá áóêåß ðßåóç óôçí Åõñþðç óå üëåò ôéò ìåôáîý ôïõò åìðïñéêÝò Þ åðåíäõôéêÝò äéáðñáãìáôåýóåéò ãéá íá ôåñìáôéóôåß ôï åìðÜñãêï üðëùí. Ç Êßíá óêïðåýåé íá îåðåñÜóåé ôçí áäõíáìßá ôçò ìå ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ôçò äéêÞò ôçò âéïìç÷áíßáò õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò ðñïêåéìÝíïõ íá ïëïêëçñþóåé ôçí «åðáíÜóôáóÞ» ôçò óå óôñáôéùôéêÜ èÝìáôá. ÁõôÞ ç èÝëçóÞ ôçò íá áíáðôýîåé ïðëéêÜ óõóôÞìáôá õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò åßíáé ç âÜóç ôçò íÝáò þèçóçò ãéá äéáóôçìéêü ðñüãñáììá. Åðßóçò Ý÷åé ëáíóÜñåé Ýíá åðéèåôéêü ó÷Ýäéï ãéá ôçí áíÜðôõîç ôïõ íáõôéêïý ôçò êáé êáôáóêåõÜæåé ëéìÜíéá ìå ìåãÜëï âÜèïò óôï ÐáêéóôÜí êáé óôï ÌéáíìÜñ þóôå íá ìðïñÝóåé íá åðéâëçèåß óå óôñáôçãéêÞò óçìáóßáò ñüôåò óôçí Áóßá. Ðáñ’ üëá áõôÜ, ç Êßíá âñßóêåôáé áðåëðéóôéêÜ ðßóù áðü ôéò ÇÐÁ. Óôï âéâëßï ôïõ «Åê-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 39

óõã÷ñïíßæïíôáò ôéò Ýíïðëåò äõíÜìåéò ôçò Êßíáò», ï David Shambaugh õðïëïãßæåé üôé áêüìç êáé ôá êáëýôåñá ïðëéêÜ óõóôÞìáôá õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò ôçò Êßíáò âñßóêïíôáé 20 ÷ñüíéá ðßóù. Ïé ÇÐÁ åßíáé åãêëùâéóìÝíåò óå ìßá áíôßöáóç ó÷åôéêÜ ìå ôç óôñáôçãéêÞ ôïõò áíôéìåôþðéóç óôçí áíáññß÷çóç ôçò Êßíáò. Ùöåëïýíôáé áðü ôçí Êßíá ùò ðçãÞ ãéá åðåíäýóåéò, áëëÜ åðßóçò áíáãíùñßæïõí ôçí Êßíá ùò ôïí êýñéï áíáäõüìåíï áíôßðáëü ôïõò óôçí ðåñéï÷Þ, ðïõ ìðïñåß óôï ìÝëëïí íá ãßíåé ðáãêüóìéïò áíôßðáëïò. ÅðéðëÝïí, ïé ÇÐÁ äåí Ý÷ïõí ôïõò ðïëýðëåõñïõò ìç÷áíéóìïýò ãéá ôïí Ýëåã÷ï êáé ôç óõãêñÜôçóç ôçò Êßíáò, üðùò Ý÷ïõí ìå ôçí ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç. Äåí äçìéïýñãçóáí ðïôÝ Ýíá áóéáôéêü ÍÁÔÏ, áëëÜ áíôßèåôá áíÝðôõîáí ó÷Ýóåéò êáñüôïõ êáé ìáóôßãéïõ ìå ìåìïíùìÝíåò ÷þñåò óôçí ðåñéï÷Þ. Ôï áðïôÝëåóìá åßíáé üôé ç ÏõÜóéíãêôïí áíôéìåôùðßæåé ôçí Êßíá ùò ìßá áíåîÜñôçôç äýíáìç. Áìöéôáëáíôåýåôáé áíÜìåóá óôç óõíåñãáóßá êáé óôç óõãêñÜôçóç ôçò Êßíáò. Óôç äéÜñêåéá ôçò äéáêõâÝñíçóçò Êëßíôïí, ïé ÇÐÁ ðñïóðÜèçóáí íá åðéâÜëïõí ôçí êõñéáñ÷ßá ôïõò óôï ðáãêüóìéï óýóôçìá ìÝóá áðü ìßá ðïëýðëåõñç åðéèåôéêÞ ðïëéôéêÞ. ×ñçóéìïðïßçóáí äéÜöïñïõò ïñãáíéóìïýò üðùò ôá ÅíùìÝíá ¸èíç, ôï ÍÁÔÏ êáé ôïí Ðáãêüóìéï Ïñãáíéóìü Åìðïñßïõ ãéá íá åíéó÷ýóïõí ôç èÝóç ôïõò ùò ìüíç õðåñäýíáìç. ÂÝâáéá, ï Êëßíôïí Þôáí ðÜíôá Ýôïéìïò íá óôåßëåé óôñáôåýìáôá ãéá íá õðïóôçñßîïõí ôçí áìåñéêáíéêÞ ïéêïíïìéêÞ çãåìïíßá, áðü ôçí ÁíáôïëéêÞ Åõñþðç ìÝ÷ñé ôç ÌÝóç ÁíáôïëÞ. Óå ó÷Ýóç ìå ôçí Êßíá, áõôü óÞìáéíå óôñáôçãéêÞ åìðëïêÞ. Ïé ÇÐÁ ôåñìÜôéóáí ôéò ïéêïíïìéêÝò êõñþóåéò Ýíáíôé ôçò Êßíáò êáé áêïëïýèçóáí ôç öéëéêÞ äéðëùìáôéêÞ ïäü, åíþ ôáõôü÷ñïíá äéáôçñïýóáí ôç óôñáôéùôéêÞ äýíáìç ó÷åäéáóìÝíç íá áðïèáññýíåé êáé íá ðåñéïñßæåé ôçí Êßíá. Ï Êëßíôïí åðáíåéëçììÝíá Ýêáíå åðßäåéîç óôñáôéùôéêÞò éó÷ýïò ãéá íá óôåßëåé ìçíýìáôá óôçí Êßíá, ìå ðéï åîüöèáëìç ðåñßðôùóç üôáí Ýóôåéëå ôïí 7ï óôüëï óôá óôåíÜ ôçò ÔáúâÜí óôç äéÜñêåéá ôùí åêëïãþí óôç ÷þñá áõôÞ ôï 1996. Åßôå Ýãéíå óêïðßìùò åßôå ü÷é, ï âïìâáñäéóìüò ôçò êéíÝæéêçò ðñåóâåßáò óôï ÂåëéãñÜäé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò áìåñéêÜíéêçò åðßèåóçò óôç Óåñâßá, Ýóôåéëå åðßóçò Ýíá ç÷çñü ìÞíõìá óôçí Êßíá. ÐñïêÜëåóå ôçí åðßóçìç êáôáäßêç ôïõ Ðåêßíïõ êáé áñêåôÜ ìåãÜëåò åèíéêéóôéêÝò äéáäçëþóåéò óôçí Êßíá êáôÜ ôçò áìåñéêÜíéêçò «çãåìïíßáò». Ï Ìðïõò óáöþò ìåôáôüðéóå ôçí ðïëéôéêÞ ôùí ÇÐÁ ðñïò ôçí áðïìüíùóç ôçò Êßíáò. Ôç ìåôáôüðéóç áõôÞ ôçí ôïðïèÝôçóå ìÝóá óôï ðëáßóéï ôïõ ãåíéêïý óõìöÝñïíôïò ôùí ÇÐÁ íá äéáôçñÞóïõí ôçí çãåìïíßá ôïõò óôï åããýò ìÝëëïí. Ôï 2001 ï Zalmay Khalilzad, ï óçìåñéíüò Áìåñéêáíüò ðñÝóâçò óôï ÉñÜê, ðåñéÝãñáøå ôïí êýñéï óôü÷ï ôçò áìåñéêÜíéêçò åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò ðïõ Þôáí «ç áíÜãêç íá áðïêëåéóôåß ç áíÜäåéîç ìßáò ðåñéöåñåéáêÞò Þ çðåéñùôéêÞò çãåìïíßáò. Áõôü åßíáé óç-

ìáíôéêü ãéá äýï êýñéïõò ëüãïõò: 1) íá áðïöåõ÷èåß ï áðïêëåéóìüò ïéêïíïìéêÞò, ðïëéôéêÞò êáé óôñáôéùôéêÞò ðñüóâáóçò ôùí ÇÐÁ óå Ýíá óçìáíôéêü êïììÜôé ôïõ ðëáíÞôç êáé 2) íá áðïöåõ÷èåß ç óõãêÝíôñùóç ðüñùí ðïõ èá ìðïñïýóå íá áðïôåëÝóåé ìßá ðáãêüóìéá ðñüêëçóç ãéá ôéò ÇÐÁ üìïéá ìå áõôÞ ôçò ðñþçí ÓïâéåôéêÞò ¸íùóçò». Ó’ áõôü ôï ðíåýìá, ï Ìðïõò êáé ôï øõ÷ñïðïëåìéêü åðéôåëåßï ôïõ äéáêÞñõîáí üôé ç Êßíá äåí Þôáí óôñáôçãéêüò óýììá÷ïò, áëëÜ óôñáôçãéêüò áíôßðáëïò. Óôï ðåñéïäéêü «Foreign Affairs», ç Êïíôïëßæá ÑÜéò Ýãñáøå üôé ç Êßíá Þôáí ìßá ìåôáññõèìéóôéêÞ äýíáìç ðïõ åðé÷åéñïýóå íá áìöéóâçôÞóåé ôçí êõñéáñ÷ßá ôùí ÇÐÁ óôçí Áóßá. Ç ðïëéôéêÞ ôïõ ðåñéïñéóìïý ðïõ Üóêçóå ï Ìðïõò óôïí ðñþôï ÷ñüíï ôçò èçôåßáò ôïõ åðÝöåñå ìéá êáôÜóôáóç áõîáíüìåíçò óýãêñïõóçò áíÜìåóá óå ÇÐÁ êáé Êßíá. Õðïó÷Ýèçêå íá óõíå÷ßóåé ôï ðñüãñáììá áìõíôéêþí ðõñçíéêþí ðõñáýëùí, óõìðåñéëáìâÜíïíôáò óõóôÞìáôá áíôéâáëëéóôéêÞò Üìõíáò óôçí Áóßá, ìå ôïí îåêÜèáñï óôü÷ï íá åîïõäåôåñþóåé ôï ðëåïíÝêôçìá ôçò Êßíáò Ýíáíôé ôùí Üëëùí áóéáôéêþí êñáôþí óå âáëëéóôéêïýò ðõñáýëïõò. Ôï 2001, üôáí Ýíá áìåñéêáíéêü êáôáóêïðåõôéêü áåñïóêÜöïò óõãêñïýóôçêå ìå Ýíá êéíÝæéêï ìá÷çôéêü óôïí êéíÝæéêï åíáÝñéï ÷þñï êáé áêïëïýèçóå äéðëùìáôéêüò ðüëåìïò, ç êõâÝñíçóç Ìðïõò öÜíçêå íá Ý÷åé öÝñåé ôçí êáôÜóôáóç óôá ðñüèõñá åíüò íÝïõ Øõ÷ñïý ÐïëÝìïõ. Ïé ÇÐÁ êáé ç Êßíá ôåëéêÜ ôá âñÞêáíå ìåôáîý ôïõò ãéáôß åêåßíç ôçí åðï÷Þ ç êÜèå ðëåõñÜ åß÷å ðåñéóóüôåñá íá ÷Üóåé áðü ìßá óõíå÷éæüìåíç áíôéðáñÜèåóç. Ðáñ’ üëåò ôéò ñçôïñéêÝò ìåãáëïóôïìßåò ðåñß óõíåñãáóßáò ìå ôçí Êßíá óôïí «ðüëåìï êáôÜ ôçò ôñïìïêñáôßáò», ï Ìðïõò Ý÷åé ïîýíåé ôçí ðïëéôéêÞ ðåñéïñéóìþí ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá. Óôï ðïëéôéêü ìÝôùðï, ïé ÇÐÁ óêïðåýïõí íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ôá äßêôõá ôùí øõ÷ñïðïëåìéêþí óõììá÷éþí êáé äéáéñÝóåùí ãéá íá åìðïäßóïõí ôçí Êßíá íá êáèéåñùèåß ãåùðïëéôéêÜ ùò áíôßðáëï äÝïò óôéò ÇÐÁ. Åßíáé óçìáíôéêü ðïõ ïé ÇÐÁ åðÝëåîáí íá ìåôáôñÝøïõí ôçí Éáðùíßá óå êýñéï óýììá÷ü ôïõò óôçí ðåñéï÷Þ. ¼ðùò ðáñáôçñåß ôï Áìåñéêáíéêü Éíóôéôïýôï Åðé÷åéñçìáôéêüôçôáò, «äåí ìðïñåß íá ðáñåñìçíåõôåß ôï ãåãïíüò üôé ç Éáðùíßá áðïöÜóéóå íá óõìðëåýóåé ìå ôéò ÇÐÁ óôïí ìåãÜëï óôü÷ï íá áíáêüøïõí ôéò öéëïäïîßåò ôçò Êßíáò íá ãßíåé õðåñäýíáìç». Ïé ÇÐÁ åíèáññýíïõí ôçí Éáðùíßá íá áõîÞóåé ôïí óôñáôéùôéêü ôçò ðñïûðïëïãéóìü, íá ðáñáâéÜóåé ôï åéñçíéóôéêü ôçò Óýíôáãìá ãéá íá óôåßëåé óôñáôåýìáôá óôï ÉñÜê, íá óõìöùíÞóåé íá áíáðôýîåé áìõíôéêü óýóôçìá ìå âáëëéóôéêïýò ðõñáýëïõò, êáèþò êáé íá åíôÜîåé ôçí áóöÜëåéá ôçò ÔáúâÜí óôá óôñáôçãéêÜ ôçò óõìöÝñïíôá. Åðéäéþêåé íá ìåôáôñÝøåé ôçí Éáðùíßá óå Âñåôáíßá ôçò Áóßáò, äçëáäÞ íá ôçí êÜíåé óôñáôçãéêü ôçò åôáßñï. Ç êõâÝñíçóç Ìðïõò ðñïóðáèåß åðßóçò íá ÷ñçÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

39

swma 4-66.qxd

10/11/2005

Ïé ÇÐÁ åðéèõìïýí íá êñáôÞóïõí áíïé÷ôü ôï æÞôçìá ôïõ ðõñçíéêïý ðñïãñÜììáôïò ôçò Âüñåéáò ÊïñÝáò ÷ùñßò óôçí ðñáãìáôéêüôçôá íá äßíïõí ëýóç óôçí êñßóç. Ç áðåéëÞ ôçò Âüñåéáò ÊïñÝáò ðñïóöÝñåé ôüóï óôçí Éáðùíßá üóï êáé óôéò ÇÐÁ ôçí åõêáéñßá íá åíéó÷ýóïõí ôç óôñáôéùôéêÞ ôïõò åôïéìüôçôá óôçí ðåñéï÷Þ ÷ùñßò íá ïìïëïãïýí åõèÝùò üôé ç êýñéá áíçóõ÷ßá ôïõò åßíáé ç Êßíá.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

40

2:02

Page 40

óéìïðïéÞóåé ôá äýï êõñéüôåñá óçìåßá óýãêñïõóçò óôçí Áóßá –ôç Âüñåéï ÊïñÝá êáé ôçí ÔáúâÜí– ãéá íá åìðïäßóåé ôçí Êßíá íá åðåêôåßíåé ôç äéðëùìáôéêÞ êáé ðïëéôéêÞ ôçò åðéññïÞ. Åßíáé ó’ áõôü ôï ðëáßóéï ðïõ ïé ÇÐÁ åðéèõìïýí íá êñáôÞóïõí áíïé÷ôü ôï æÞôçìá ôïõ ðõñçíéêïý ðñïãñÜììáôïò ôçò Âüñåéáò ÊïñÝáò ÷ùñßò óôçí ðñáãìáôéêüôçôá íá äßíïõí ëýóç óôçí êñßóç, áöïý âïçèÜåé ãéá íá äéêáéïëïãçèïýí óôñáôéùôéêÝò êáé ðïëéôéêÝò óõìöùíßåò ðïõ ìðïñåß äéáöïñåôéêÜ íá Ýìïéáæáí ôåëåßùò îåðåñáóìÝíåò. Ç áðåéëÞ ôçò Âüñåéáò ÊïñÝáò ðñïóöÝñåé ôüóï óôçí Éáðùíßá üóï êáé óôéò ÇÐÁ ôçí åõêáéñßá íá åíéó÷ýóïõí ôç óôñáôéùôéêÞ ôïõò åôïéìüôçôá óôçí ðåñéï÷Þ ÷ùñßò íá ïìïëïãïýí åõèÝùò üôé ç êýñéá áíçóõ÷ßá ôïõò åßíáé ç Êßíá. Ç êõâÝñíçóç Ìðïõò ôï Ý÷åé êÜíåé îåêÜèáñï üôé èá åîïðëßóåé êáé èá ðñïóôáôåýóåé ôçí ÔáúâÜí áðÝíáíôé óôçí Êßíá. Ïé ÇÐÁ èÝëïõí íá õðïíïìåýóïõí ôá óôñáôçãéêÜ ó÷Ýäéá ôçò Êßíáò ãéá ðïëéôéêÞ åðáíáóýíäåóç ôçò ÔáúâÜí ìå ôçí çðåéñùôéêÞ ÷þñá. Óôü÷ïò ôïõò åßíáé íá äéáôçñÞóïõí ôçí ôùñéíÞ øõ÷ñüôçôá, þóôå íá ìçí ìðïñÝóåé ç Êßíá íá êáôáëÜâåé ôçí ÔáúâÜí êáé íá ðÜñåé ôïí Ýëåã÷ï æùôéêþí èáëÜóóéùí ïäþí óôç Íüôéá ÈÜëáóóá ôçò Êßíáò, åîáíáãêÜæïíôáò Ýôóé ôéò ÇÐÁ íá âñåèïýí Ýîù áðü ôçí ðåñéï÷Þ. Ïé ÇÐÁ ÷ñçóéìïðïéïýí ôïí ðüëåìï êáôÜ ôçò ôñïìïêñáôßáò êáé ãéá íá õðï÷ñåþóïõí ôçí Áóßá íá ðåéèáñ÷Þóåé óôá êåëåýóìáôÜ ôïõò. Óôçí ðåñõóéíÞ ïéêïíïìéêÞ óýíïäï êïñõöÞò ôùí ÷ùñþí ôïõ Åéñçíéêïý, ï Ìðïõò æÞôçóå áðü ôéò ÷þñåò ðïõ óõììåôåß÷áí íá äåóìåõèïýí üôé èá óõíåñãáóèïýí ìå ôéò ÇÐÁ êáôÜ ôçò ôñïìïêñáôßáò. Åðßóçò, óôçí áñ÷Þ ôçò äåýôåñçò èçôåßáò ôïõ, ï Ìðïõò Ýóôåéëå ôçí Êïíôïëßæá ÑÜéò êáé ôïí Íôüíáëíô ÑÜìóöåëíô íá ðåñéïäåýóïõí óôçí Áóßá ãéá íá åíéó÷ýóåé ôçí õðáêïÞ ôùí ÷ùñþí áõôþí. Óå üëç ôç äéÜñêåéá ôçò ðåñéïäåßáò ôïõò, êáé ïé äýï êáôÞããåéëáí ìå ðåñßóóéá õðïêñéóßá ôïí õøçëü óôñáôéùôéêü ðñïûðïëïãéóìü ôçò Êßíáò. Ï ÑÜìóöåëíô áìöéóâÞôçóå ôç óôñáôéùôéêÞ áíïéêïäüìçóç ôçò Êßíáò ëÝãïíôáò «áöïý êáìßá ÷þñá äåí áðåéëåß ôçí Êßíá, áíáñùôéÝôáé êáíåßò: ãéáôß áõôÞ ç áõîáíüìåíç åðÝíäõóç;». ¼ìùò ïé ÇÐÁ ðñáãìáôéêÜ áðåéëïýí ôçí Êßíá, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôïí ðüëåìï åíÜíôéá óôçí ôñïìïêñáôßá ãéá íá åðáíáôïðïèåôÞóïõí ôéò óôñáôéùôéêÝò âÜóåéò ôïõò óå ïëüêëçñç ôçí Áóßá êáé íá áíáðôýîïõí óõììá÷ßåò þóôå íá ðåñéêõêëþóïõí ôçí Êßíá. ¸÷ïõí ÷ôßóåé êáéíïýñãéåò âÜóåéò óôï ÁöãáíéóôÜí êáé óå üëç ôçí ÊåíôñéêÞ Áóßá, åíþ åðáíáëåéôïýñãçóáí êáé ôéò ðáëéÝò ôïõò âÜóåéò óôéò Öéëéððßíåò. ÐñïóèÝôïíôáò áõôÝò ôéò âÜóåéò óôç óôñáôéùôéêÞ ôïõò ðáñïõóßá óôç Íüôéï ÊïñÝá, ôçí Éáðùíßá êáé äéÜöïñåò Üëëåò ÷þñåò, êáé ìáæß ìå ôïí ðáíôïäýíáìï 7ï Óôüëï ðïõ âáóéëåýåé óôéò èÜëáóóåò ôçò Áóßáò, ïé ÇÐÁ Ý÷ïõí ðåñéêõêëþóåé áðïôåëåóìáôéêÜ ôçí Êßíá. Óôï ìÝôùðï ôçò ïéêïíïìßáò, ïé ÇÐÁ èÝëïõí íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ôç óõììåôï÷Þ ôçò Êßíáò óôïí

ÐÏÅ ãéá íá õðïíïìåýóïõí ôç ëáèñï÷åéñßá õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò åê ìÝñïõò ôçò Êßíáò, ìå ôçí åðéâïëÞ áðü ôïí ÐÏÅ ôùí êáíüíùí ãéá ôá ðíåõìáôéêÜ äéêáéþìáôá. ÈÝëïõí íá áíïßîïõí ôçí êéíÝæéêç áãïñÜ äçìçôñéáêþí êáé íá ôç âïìâáñäßóïõí ìå áìåñéêÜíéêá áãñïôéêÜ ðñïúüíôá. Áðáéôïýí áðü ôçí Êßíá íá áêïëïõèÞóåé êáé íá áíáðôýîåé ìßá ðéï áíïé÷ôÞ åã÷þñéá áãïñÜ ãéá ôá áìåñéêáíéêÜ ðñïúüíôá. ÅðéðëÝïí, ç êõâÝñíçóç Ìðïõò ðéÝæåé ôçí Êßíá íá áíáôéìÞóåé ôï íüìéóìÜ ôçò, ôï ãïõÜí, ãéá íá ðñïóôáôåýóåé ôéò áìåñéêáíéêÝò âéïìç÷áíßåò áðÝíáíôé óôéò êéíÝæéêåò åîáãùãÝò. ÁìåñéêÜíéêåò åôáéñåßåò Ý÷ïõí åêôïîåýóåé Ýíá óùñü êáôçãïñßåò åíÜíôéá óå ÊéíÝæïõò ðáñáãùãïýò ãéá ôá áðüâëçôÜ ôïõò. Ï Ìðïõò Ý÷åé õðï÷ñåþóåé ôçí Êßíá íá óõìöùíÞóåé óôçí åðéâïëÞ äáóìþí óôá êëùóôïûöáíôïõñãéêÜ ôçò ðñïúüíôá. Åðßóçò ïé ÇÐÁ èÝëïõí íá åíéó÷ýóïõí ôç äéêÞ ôïõò ïéêïíïìéêÞ æþíç óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ, üðïõ ç Êßíá Ý÷åé äéåéóäýóåé óçìáíôéêÜ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ðñùôïâïõëßåò üðùò ç Óõìöùíßá Åëåýèåñïõ Åìðïñßïõ ôçò ÊåíôñéêÞò ÁìåñéêÞò (CAFTA) êáé ç Æþíç Åëåýèåñïõ Åìðïñßïõ ôçò Âüñåéáò êáé Íüôéáò ÁìåñéêÞò (FTAA) äåí ðñÝðåé íá éäùèïýí ìüíï ùò ðñïóðÜèåéá ôùí ÇÐÁ íá êõñéáñ÷Þóïõí óôçí ðåñéï÷Þ, áëëÜ åðßóçò êáé ùò ðñïóðÜèåéá íá áðïêëåßóïõí ôçí Å.Å., ôçí Éáðùíßá êáé, üëï êáé ðåñéóóüôåñï, ôçí Êßíá, ôçò ïðïßáò ïé åðåíäýóåéò óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ, éäéáßôåñá óôïõò ôïìåßò ôçò åíÝñãåéáò êáé ôùí ðñþôùí õëþí, Ý÷ïõí áõîçèåß äñáóôéêÜ. Óôï óôñáôéùôéêü ìÝôùðï, ïé ÇÐÁ Ý÷ïõí åðßóçò áíáðôýîåé óôñáôçãéêÝò ðáñåìðüäéóçò êáé áðïìüíùóçò ôçò Êßíáò. Ôï ÐåíôÜãùíï óõíå÷ßæåé ôçí «åðáíÜóôáóÞ» ôïõ óôï óôñáôéùôéêü ðåäßï þóôå íá åäñáéþóåé ôçí ïëïêëçñùôéêÞ êõñéáñ÷ßá ôïõ óå êÜèå ïðëéêü óýóôçìá, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçí åîÝëéîç ôçò õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò ãéá íá êÜíåé ôïí ðñùôïðïñéáêü óôñáôéùôéêü ôïõ ìç÷áíéóìü áíõðÝñâëçôï. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï èá õðï÷ñåþóåé ôçí Êßíá åßôå íá åãêáôáëåßøåé ôá ó÷ÝäéÜ ôçò ãéá óôñáôéùôéêÞ áíÜðôõîç, åßôå íá ìðåé óôïí ßäéï äáðáíçñü êáé êáôáäéêáóìÝíï åîïðëéóôéêü áíôáãùíéóìü ðïõ óõíÝâáëå óôçí êáôáóôñïöÞ ôçò Ñùóßáò óôç äéÜñêåéá ôïõ Øõ÷ñïý ÐïëÝìïõ. Ïé ÇÐÁ óêïðåýïõí åðßóçò íá óôåßëïõí óõóôÞìáôá áíôéâáëëéóôéêÞò Üìõíáò óôçí Éáðùíßá, óôç Íüôéï ÊïñÝá êáé –ìåëëïíôéêÜ- óôçí ÔáúâÜí.

H Êßíá åðéäéþêåé ôçí éó÷ý ìÝóù ôïõ «ðïëõðïëéóìïý» Ôéò ðïëéôéêÝò áõôÝò ôéò êáôáëáâáßíåé ç Üñ÷ïõóá ôÜîç ôçò Êßíáò. Ï ðñüåäñïò ×ïõ ÆéíôÜï åðåóÞìáíå üôé ïé ÇÐÁ «Ý÷ïõí åíéó÷ýóåé ôéò óôñáôéùôéêÝò ôïõò äõíÜìåéò óôçí ðåñéï÷Þ ôçò Áóßáò êáé ôïõ Åéñçíéêïý, Ý÷ïõí åíéó÷ýóåé ôç óôñáôéùôéêÞ óõììá÷ßá ÇÐÁ-Éáðùíßáò, Ý÷ïõí åíéó÷ýóåé ôç óôñáôéùôéêÞ óõíåñãáóßá ìå ôçí Éíäßá, Ý÷ïõí âåëôéþóåé ôéò ó÷Ýóåéò ôïõò ìå ôï ÂéåôíÜì, Ý÷ïõí äåèåß ìå ôï

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 41

ÐáêéóôÜí, Ý÷ïõí åãêáôáóôÞóåé ìßá öéëïáìåñéêáíéêÞ êõâÝñíçóç óôï ÁöãáíéóôÜí, Ý÷ïõí åíéó÷ýóåé ôéò ðùëÞóåéò üðëùí óôçí ÔáúâÜí ê.ëð., Ý÷ïõí åðåêôåßíåé ôéò âÜóåéò ôïõò êáé ìáò âÜæïõí ðßåóç áðü ôçí áíáôïëÞ, ôï íüôï êáé ôç äýóç». Ç Êßíá Ý÷åé ðñïóðáèÞóåé íá áðïêñïýóåé ôçí ðïëéôéêÞ «óõãêñÜôçóçò» ðïõ áóêïýí ïé ÇÐÁ ìå Ýíá óõíäõáóìü ôáêôéêÞò óõíåñãáóßáò êáé åðéäßùîçò óõììá÷éþí ðïõ óôï÷åýïõí óôçí áíôéìåôþðéóç ôçò áìåñéêáíéêÞò óôñáôçãéêÞò äéáôÞñçóçò ìéáò ìïíïðïëéêÞò ðáãêüóìéáò ôÜîçò. Ç Êßíá óõíåñãÜæåôáé ìå ôéò ÇÐÁ ïéêïíïìéêÜ êáé óôñáôéùôéêÜ ìå óôü÷ï ôï äéêü ôçò üöåëïò. ÄÝ÷ôçêå íá êÜíåé ðïëëÝò ðáñá÷ùñÞóåéò ãéá íá ãßíåé äåêôÞ óôïí ÐÏÅ. Óõìöþíçóå åèåëïíôéêÜ óå äáóìïýò óôéò õöáíôïõñãéêÝò åîáãùãÝò. Ç Êßíá åðéäïêßìáóå ôïí ðüëåìï ôùí ÇÐÁ óôï ÁöãáíéóôÜí, åí ìÝñåé ãéá íá óõììá÷Þóåé ìå ôéò ÇÐÁ áëëÜ êáé ãéá íá Ý÷åé êÜëõøç ãéá ôçí åèíéêÞ êáôáðßåóç ðïõ áóêåß óôï ÈéâÝô êáé ôç ìïõóïõëìáíéêÞ åðáñ÷ßá ôïõ ÓéíêéÜíãê. Ðáñïìïßùò, ç Êßíá Ýóôåéëå 1.000 áóôõíïìéêïýò åéäéêåõìÝíïõò óôçí áíôéìåôþðéóç ôáñá÷þí óôçí «åéñçíåõôéêÞ» áðïóôïëÞ ôïõ ÏÇÅ óôçí ÁúôÞ ãéá íá âïçèÞóåé ôéò ÇÐÁ êáé íá ðñïâÜëåé ôç óôñáôéùôéêÞ ôçò éó÷ý óå ìßá ðåñéï÷Þ-êëåéäß ãéá ðñþôç öïñÜ. Ôáõôü÷ñïíá ç Êßíá Ý÷åé ñçôÜ êáôáããåßëåé ôçí ðñïóðÜèåéá ôçò ÁìåñéêÞò íá äéáôçñÞóåé ôç èÝóç ôçò ùò ôçò ìïíáäéêÞò õðåñäýíáìçò ôïõ ðëáíÞôç, êáôáäéêÜæïíôáò áõôÞ ôçí ðïëéôéêÞ ùò çãåìïíéóìü. «Ïé ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò ðñïóðáèïýí íá äéáôçñÞóïõí ôç èÝóç ôïõò ùò ç ìïíáäéêÞ õðåñäýíáìç ôïõ ðëáíÞôç» åßðå ï ðñùèõðïõñãüò ôçò Êßíáò ÏõÝí ÆéáìðÜï «êáé äåí èá åðéôñÝøïõí óå ïðïéáíäÞðïôå Üëëç ÷þñá íá áðåéëÞóåé áõôÞ ôïõò ôç èÝóç… ç êáñäéÜ ôçò áìåñéêÜíéêçò ðïëéôéêÞò ðñïò ôçí Êßíá ðáñáìÝíåé áêüìá ç “åìðëïêÞ êáé ç óõãêñÜôçóç”». Ï ðñüåäñïò ôïõ Êïììïõíéóôéêïý Êüììáôïò Ëé Ñïõé÷ïýáí åðåóÞìáíå üôé üôáí ç ÁìåñéêÞ «êïéôÜ ôç ëáíèÜíïõóá äõíáôüôçôÜ ìáò íá áíáðôõ÷èïýìå, (êáôáëáâáßíïõí) üôé áí ç êéíåæéêÞ ïéêïíïìßá åîáêïëïõèÞóåé íá áíáðôýóóåôáé ãéá ìåñéêÝò áêüìá äåêáåôßåò, èá åßíáé áñêåôÜ ìåãÜëç ãéá íá åîéóïññïðÞóåé ôéò ÇÐÁ. Ãé’ áõôü èÝëïõí íá ìáò óõãêñáôÞóïõí, èÝëïõí íá åöáñìüóïõí ìßá ðïëéôéêÞ êáñüôïõ êáé ìáóôßãéïõ. Äåí Ý÷åé íüçìá ãéá ìáò íá ÷ñçóéìïðïéïýìå ðïëëÜ ëüãéá ãéá íá áíáéñÝóïõìå ôç èåùñßá ôïõò ãéá ôçí “áðåéëÞ áðü ôçí Êßíá”. Ïé Áìåñéêáíïß äåí áêïýíå ôßðïôá». Ôï Ðåêßíï áíôéôÜ÷èçêå óôïí ðüëåìï ôïõ Ìðïõò óôï ÉñÜê èåùñþíôáò ôïí ùò ìéá áìåñéêáíéêÞ ðñïóðÜèåéá íá åìðïäßóïõí ôçí áíåîÜñôçôç ðñüóâáóÞ ôïõò óôï ðåôñÝëáéï êáé íá ôï ðåñéêõêëþóïõí ìå óôñáôéùôéêÝò âÜóåéò Ýôóé þóôå íá åëÝãîïõí ôçí Üíïäï ôçò Êßíáò. Áíôßèåôá, ðñïôåßíåé ìéá ðïëõðïëéêÞ ðáãêüóìéá ôÜîç üðïõ èá Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åðåêôáèåß. Ðñïóðáèåß íá êáëëéåñãÞóåé êáëÝò ó÷Ýóåéò ìå äéÜöïñá êñÜôç ãéá íá áíáðôýîåé åîéóïñ-

ñïðçôéêÝò óõììá÷ßåò åíÜíôéá óôçí êõñéáñ÷ßá ôùí ÇÐÁ. Ç åðéôõ÷çìÝíç ðñïóðÜèåéá ôïõ Ðåêßíïõ íá áíáëÜâåé ôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ôïõ 2008 åßíáé ðñïöáíþò ìÝñïò áõôÞò ôçò ðñïóðÜèåéáò. Èá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôïõò áãþíåò ãéá íá ðñïâëçèåß ùò çãåôéêü Ýèíïò óôïí êüóìï Ýôóé þóôå íá ìðïñÝóåé íá êÜíåé óõììá÷ßåò áíåîÜñôçôá áðü ôéò ÇÐÁ. Ç ðéï óçìáíôéêÞ ðñïóðÜèåéá ôçò Êßíáò íá ïéêïäïìÞóåé ìéá åîéóïññïðçôéêÞ óõììá÷ßá åßíáé ç óôñáôçãéêÞ ôçò óõíåñãáóßá ìå ôç Ñùóßá. Êáé ïé äõï ÷þñåò õðÝãñáøáí ôï Óýìöùíï Ôùí ÐÝíôå ôçò ÓáãêÜçò ôï 1996, õðïó÷üìåíåò áìïéâáßá óõíåñãáóßá ìå ôñåéò ÷þñåò-êëåéäéÜ ôçò ÊåíôñéêÞò Áóßáò: ôï ÊáæáêóôÜí, ôï ÔáôæéêéóôÜí êáé ôï ÊéñãéóôÜí. ÁíÝðôõîáí ó÷Ýäéá ãéá ôï ðþò èá ôóáêßóïõí ôïí éóëáìéêü öïíôáìåíôáëéóìü, èá åìðïäßóïõí ôç äéåßóäõóç ôùí ÇÐÁ óôçí ÊåíôñéêÞ Áóßá êáé èá ðñïùèÞóïõí óõìöùíßåò ãéá ðåôñÝëáéï êáé öõóéêü áÝñéï ãýñù áðü ôçí Êáóðßá ÈÜëáóóá. Ôï 2001 ìåôÝôñåøáí áõôÞ ôç óõìöùíßá óôçí ÏñãÜíùóç ãéá ôç Óõíåñãáóßá ôçò ÓáãêÜçò, ðñïóèÝôïíôáò êáé ôï ÏõæìðåêéóôÜí óôç ëßóôá ôùí ÷ùñþí ðïõ åßíáé ìÝëç. Ç Êßíá êáé ç Ñùóßá ÷ñçóéìïðïéïýí áõôü ùò áíôßâáñï óôçí åðÝêôáóç ôïõ ÍÁÔÏ ðñïò ÁíáôïëÜò êáé óôéò âÜóåéò ôùí ÇÐÁ óôçí ÊåíôñéêÞ Áóßá. Ç Êßíá êáé ç Ñùóßá åðßóçò óõìöþíçóáí ðñüóöáôá íá êÜíïõí êïéíÜ óôñáôéùôéêÜ ãõìíÜóéá. Ï Æìðßãêíéïõ Ìðñåæßíóêé åðåóÞìáíå ôç óçìáóßá áõôÞò ôçò óõìöùíßáò üôáí Ýãñáöå «ç óôáèåñÞ äéåýñõíóç ôçò ðåñéöåñåéáêÞò åìðëïêÞò ôçò Êßíáò ìÝóù ôùí ÐÝíôå ôçò ÓáãêÜçò êáé óôç óõíÝ÷åéá ìÝóá áðü ôçí ÏñãÜíùóç ãéá ôç Óõíåñãáóßá ôçò ÓáãêÜçò åßíáé Ýíáò ãåùðïëéôéêüò óôáèìüò». Åíþ ïé ÇÐÁ Ý÷ïõí âáëôþóåé óôï ÉñÜê ç «ÏõÜóéíãêôïí Ðïóô» ãñÜöåé üôé ç Êßíá «äéáìïñöþíåé óõììá÷ßåò ðïõ èá ìåßùíáí êáé ôåëéêÜ èá õðïíüìåõáí ôçí áìåñéêáíéêÞ åðéññïÞ óôçí Áóßá». Ï ÊÝíåè Ëßëéåíôáë, Ýíáò áîéùìáôïý÷ïò ôçò êõâÝñíçóçò Êëßíôïí ðïõ âñßóêåôáé ôþñá óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôïõ Ìßôóéãêáí, Ýëåãå óôçí «ÏõÜóéíãêôïí Ðïóô»: «Ç Êßíá Ý÷åé ðñï÷ùñÞóåé êáé Ý÷åé áðïêôÞóåé Ýíáí ðïëý éó÷õñü ðåñéöåñåéáêü ñüëï. Ï êáèÝíáò óôçí ðåñéï÷Þ ðéóôåýåé üôé õðÜñ÷åé ìßá äõíáìéêÞ ðñïò ôçí Êßíá ðïõ êáíÝíáò äåí èá ðåñßìåíå ðñéí áðü ôñéÜìéóé ÷ñüíéá». Ç Êßíá Ý÷åé ðÜñåé ôçí ðñùôïâïõëßá ãéá ÷ùñßò ðñïçãïýìåíï óõíáíôÞóåéò êïñõöÞò ìå ôçí Éíäßá ðïõ óôï÷åýïõí íá äéåõèåôÞóïõí ôéò éóôïñéêÝò óõíïñéáêÝò äéáöïñÝò ìåôáîý ôùí äýï ÷ùñþí êáé íá äçìéïõñãÞóïõí óôñáôçãéêïýò ïéêïíïìéêïýò êáé ðïëéôéêïýò äåóìïýò. ¼ðùò ðáñáôçñïýóå Ýíáò ÊéíÝæïò áîéùìáôïý÷ïò ðñéí áðü ôçí ðñüóöáôç óõíÜíôçóç ôïõ ðñùèõðïõñãïý ÏõÝí ÆéáìðÜï êáé ôïõ Éíäïý ðñùèõðïõñãïý Ìáíìü÷áí Óéíãê, «ïé ÊéíÝæïé ðáñáêïëïõèïýí ôéò ðñïèÝóåéò ôùí ÇÐÁ íá åìðëáêïýí óôåíÜ ìå ôçí Éíäßá ìÝóù ôçò ìåôáöïñÜò ðõñçíéêÞò ôå÷íïëïãßáò ãéá åíÝñãåéá, ôùí ðñïÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

41

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 42

ìçèåéþí üðëùí, ôùí óõæçôÞóåùí ãéá ôçí áíôéðõñáõëéêÞ Üìõíá êáèþò êáé ìÝóù ôçò åíßó÷õóçò ôùí ïéêïíïìéêþí ó÷Ýóåùí. Ç áðÜíôçóç ôçò Êßíáò èá åßíáé åîßóïõ éó÷õñÞ. Áíôß íá áíôéìåôùðßóåé ôéò ÇÐÁ áðü ìüíï ôïõ ôï Ðåêßíï èá åðéäéþîåé íá ïéêïäïìÞóåé ìßá ìåãÜëç óõììá÷ßá åèíþí ðïõ èá ðåñéëáìâÜíåé ôçí Éíäßá êáé ôç Ñùóßá ðïõ èá ìðïñÝóåé íá áíôéìåôùðßóåé ôçí ïéêïíïìéêÞ êáé óôñáôéùôéêÞ õðåñï÷Þ ôùí ÇÐÁ. ¼ëïé ìéëïýí ôþñá ãéá Ýíá ìïíïðïëéêü êüóìï, óå Ýíá ôÝôáñôï ôïõ áéþíá ï êüóìïò èá åßíáé äéðïëéêüò, ìå ôçí Êßíá ùò ìéá äýíáìç ðïõ èá ÷ñåéÜæåôáé íá ëçöèåß õðüøç êáé óôá ìÝóá ôïõ áéþíá ôñéðïëéêüò ìå ôçí Éíäßá íá ðáßæåé óçìáíôéêüôåñï ñüëï». ÁõôÝò ïé áðüøåéò åíéó÷ýïíôáé áðü ôïõò öüâïõò ôçò Êßíáò ãéá Ýíá «áíôéêéíåæéêü ìÝôùðï ôýðïõ áóéáôéêïý ÍÁÔÏ» ìå ôçí Éáðùíßá, ôçí Áõóôñáëßá êáé ôçí Éíäßá íá åíþíïíôáé ìå ôéò ÇÐÁ ãéá íá «óõãêñáôÞóïõí» ôçí Êßíá. Áõôïß ïé öüâïé áäéáìöéóâÞôçôá Ý÷ïõí åíéó÷õèåß áðü ôçí áíáêïßíùóç óôá ìÝóá Éïõëßïõ ìéáò óôñáôçãéêÞò óõìöùíßáò ìåôáîý ÇÐÁ êáé Éíäßáò ãéá íá åíéó÷õèåß ç óõíåñãáóßá ôïõò óå ðñïãñÜììáôá ðïëéôéêÞò ðõñçíéêÞò åíÝñãåéáò. Ç Êßíá Ý÷åé ïñãáíþóåé óõíáíôÞóåéò êïñõöÞò ìå ôçí ¸íùóç ×ùñþí ôçò ÍïôéïáíáôïëéêÞò Áóßáò (ASEAN). ÏñãÜíùóáí ôç óýíïäï êïñõöÞò ôïõ ASEAN +1 êáé óõíÝ÷éóáí ìå ôçí ASEAN +3 ðïõ ðåñéëÜìâáíå ôçí Êßíá, ôç Íüôéï ÊïñÝá êáé ôçí Éáðùíßá. Óå áõôÞ ôç óõíÜíôçóç ç Êßíá áíáêïßíùóå ôç äçìéïõñãßá ìéáò æþíçò åëåýèåñïõ åìðïñßïõ Ýùò ôï 2010 ìå ôï óýíèçìá «ìåãáëþíïõìå ìáæß». ¸÷åé ó÷åäéÜóåé ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ìéáò óõíüäïõ êïñõöÞò ôçò ÁíáôïëéêÞò Áóßáò ãéá ôï ÍïÝìâñéï ôïõ 2005 êáé äåí Ý÷åé êáí êáëÝóåé ôéò ÇÐÁ. Ç Êßíá Ý÷åé ðñïóðáèÞóåé íá ïéêïäïìÞóåé Ýíá ðëÝãìá óõììá÷éþí ìÝóá óôçí êáñäéÜ ôïõ Ðáãêüóìéïõ Ïñãáíéóìïý Åìðïñßïõ. Ìáæß ìå ôç Âñáæéëßá, çãÞèçêáí ôùí ëåãüìåíùí 6-20, ìéáò óõììá÷ßáò áíáðôõóóüìåíùí ÷ùñþí óå äéáìáñôõñßåò óôç óýíïäï ôïõ Êáíêïýí. Áðáßôçóáí áðü ôçí Åõñþðç êáé ôéò ÇÐÁ íá åãêáôáëåßøïõí ôéò áãñïôéêÝò åðéäïôÞóåéò ôïõò, êáèþò áõôÝò ëåéôïõñãïýí ùò Üäéêïé öñáãìïß óôéò åîáãùãÝò ôïõ Ôñßôïõ Êüóìïõ ðñïò ôéò ÇÐÁ. ¸ôóé ëïéðüí ç Êßíá Ý÷åé ðñïóðáÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

42

èÞóåé íá óôñÝøåé ôéò ëåãüìåíåò «óõìâïõëÝò ôçò ÏõÜóéãêôïí ðñïò ôïí Ôñßôï Êüóìï» åíÜíôéá óôéò ÇÐÁ êáé íá óõóðåéñþóåé Ýôóé ôïí áíáðôõóóüìåíï êüóìï. ÖõóéêÜ åð’ ïõäåíß äåí íïéÜæåôáé ôï Ðåêßíï ãéá ôá óõìöÝñïíôá ôùí áñ÷ïõóþí ôÜîåùí óôïí áíáðôõóóüìåíï êüóìï, êáèþò åßíáé ç âáóéêÞ ÷þñá ðïõ ïéêïíïìéêÜ ôéò õðïíïìåýåé. Ç óôñáôçãéêÞ áíôéðáñÜèåóç ìåôáîý ôùí ÇÐÁ êáé ôçò Êßíáò ðñïêáëåß óõãêñïýóåéò óôçí Áóßá, åéäéêüôåñá ìåôáîý Êßíáò áðü ôç ìéá êáé Éáðùíßáò êáé ÔáúâÜí áðü ôçí Üëëç. Óå êÜèå ÷þñá, ðáñÜ ôç âáèýôáôç ïéêïíïìéêÞ ôïõò äéáóýíäåóç, ïé Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò åîÜðôïõí ôïí åèíéêéóìü ãéá íá óôçñßîïõí ôéò ãåùðïëéôéêÝò âëÝøåéò ôïõò. Ç Êßíá áíôéôßèåôáé ìå åðéìïíÞ óôï íá ãßíåé ç Éáðùíßá ìüíéìï ìÝëïò ôïõ Óõìâïõëßïõ Áóöáëåßáò ôïõ ÏÇÅ. Ôï ðëÞèïò ôùí èõìùìÝíùí êáé êÜðïéåò öïñÝò âßáéùí äéáäçëþóåùí ðïõ Ýãéíáí ôïí ôåëåõôáßï Áðñßëéï óôçí Êßíá, üðïõ óõììåôåß÷áí äåêÜäåò ÷éëéÜäåò Üíèñùðïé óå áñêåôÝò ðüëåéò Þôáí ìÝñïò ìéáò êõâåñíçôéêÜ êáôåõèõíüìåíçò åêóôñáôåßáò åíÜíôéá óôéò ðñïóðÜèåéåò ôçò Éáðùíßáò íá êåñäßóåé ìéá èÝóç óôï Óõìâïýëéï Áóöáëåßáò. ÁõôÝò ïé äéáäçëþóåéò ôñïöïäïôÞèçêáí åðßóçò áðü ôçí õéïèÝôçóç åê ìÝñïõò ôçò Éáðùíßáò åíüò ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ éóôïñßáò ðïõ èá óõãêáëýðôåé ôéò öñéêáëåüôçôåò ðïõ Ýêáíáí ôá éáðùíéêÜ óôñáôåýìáôá óôçí Êßíá ôéò äåêáåôßåò ôïõ 1930 êáé ôïõ 1940. Ç Éáðùíßá Ý÷åé ôá÷èåß óôï ðëåõñü ôùí ÇÐÁ äéáêçñýôôïíôáò áíïé÷ôÜ üôé ç ÔáúâÜí åßíáé Ýíá æÞôçìá áìïéâáßáò áóöÜëåéáò. Ç Êßíá ìå ôç óåéñÜ ôçò Ý÷åé áðåéëÞóåé ìå ìïíïìåñÞ äñÜóç åíÜíôéá óå ïðïéáäÞðïôå ðñïóðÜèåéá ôçò ÔáÀâÜí íá êçñýîåé ôçí áíåîáñôçóßá ôçò áðü ôçí Êßíá êáé Ý÷åé êáôáããåßëåé ôçí éáðùíéêÞ êáé áìåñéêáíéêÞ õðïóôÞñéîç ðñïò ôçí ÔáúâÜí. Ôï Ê.Ê. Êßíáò èåùñåß áõôü ôï æÞôçìá ùò Ýíá êåíôñéêü ìÝñïò ôïõ ðåñéöåñåéáêïý óôñáôçãéêïý ðñïóáíáôïëéóìïý ôïõ. Ç ãñáöåéïêñáôßá Ý÷åé Þäç åíóùìáôþóåé ôçí ðñþçí âñåôáíéêÞ áðïéêßá ôïõ ×ïíãê Êïíãê êáé ôçí ðñþçí ðïñôïãáëéêÞ áðïéêßá ôïõ ÌáêÜï êáé åðéìÝíåé íá åíóùìáôùèåß êáé ç ÔáúâÜí îáíÜ óôçí Êßíá. ÁõôÞ ç áíôéðáñÜèåóç èá ìðïñïýóå ðïëý åýêïëá íá âãåé åêôüò åëÝã÷ïõ. Ôï ôåëåõôáßï êáëïêáßñé ïé ÇÐÁ Ýêáíáí ìéá áðü ôéò ìåãáëýôåñåò íáõôéêÝò áóêÞóåéò óôçí éóôïñßá ôïõò ìå ôçí êùäéêÞ ïíïìáóßá «Åðé÷åßñçóç Êáëïêáéñéíüò Ðáëìüò» ðïõ óõãêÝíôñùóå óå Ýíá óçìåßï 12 áåñïðëáíïöüñá êáé ôá óõíïäåõôéêÜ ôïõò ðëïßá, ãéá ðñþôç öïñÜ óôçí éóôïñßá ôïõò. Ç Êßíá áðÜíôçóå ìå Ýíá íÝï áíôé-áðïó÷éóôéêü íüìï êáé ïëïÝíá êáé ðéï å÷èñéêÞ ñçôïñåßá ðñïò ôçí ÔáúâÜí. Ïé ÇÐÁ ÷ñçóéìïðïéïýí áõôÞ ôçí áíôéðáñÜèåóç ãéá íá õðï÷ñåþóïõí ôçí Å.Å. íá áíáâÜëåé ôçí êáôÜñãçóç ôçò áðáãüñåõóçò ðþëçóçò üðëùí óôçí Êßíá. Ï Ìðïõò åßðå: «ÕðÜñ÷åé âáèéÜ áíçóõ÷ßá óôç ÷þñá ìáò üôé ç ðþëçóç üðëùí èá óÞìáéíå ìåôáöï-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 43

ñÜ ôå÷íïëïãßáò óôçí Êßíá, ðïõ èá Üëëáæå ôçí éóïññïðßá äõíÜìåùí ìåôáîý Êßíáò êáé ÔáúâÜí». Ôï ðñþçí óôÝëå÷ïò ôùí «New York Times» ÐÜôñéê ÔÜéëåñ Ý÷åé óõëëÜâåé ôçí áðïöáóéóôéêüôçôá ôçò Êßíáò íá åîáóöáëßóåé ôçí åèíéêÞ ôçò áêåñáéüôçôá: «Íïìßæù üôé åßíáé ðïëý åðéêßíäõíï íá õðïôéìÞóïõìå ôçí áðïöáóéóôéêüôçôá ôçò êéíåæéêÞò çãåóßáò íá öôÜóåé óôá Üêñá ãýñù áðü áõôü ôï æÞôçìá ôçò åèíéêÞò êõñéáñ÷ßáò».

Ðüëåìïé ãéá ôïõò öõóéêïýò ðüñïõò; Âáóéêü óôïé÷åßï ôçò ðïëõðïëéêÞò óôñáôçãéêÞò ôçò Êßíáò åßíáé ç áðïöáóéóôéêüôçôÜ ôçò íá îåöýãåé áðü ôéò ðñïóðÜèåéåò ôùí ÇÐÁ íá åëÝãîïõí ôçí ðñüóâáóÞ ôçò óå ðüñïõò-êëåéäéÜ, éäéáßôåñá ôï ðåôñÝëáéï êáé ôï öõóéêü áÝñéï. Ç ÏõÜóéíãêôïí Ý÷åé êÜíåé áõôÞ ôçí ðëåõñÜ ôçò óôñáôçãéêÞò ôçò áðïëýôùò óáöÞ. Áõôü óõìâáßíåé, üðùò ëÝåé ï õðïóôçñéêôÞò ôïõ Ìðïõò, ÐÜôñéê Óéë «ãéá íá Ý÷ïõí ïé ÇÐÁ ìüíåò ôïõò ôïí Ýëåã÷ï ôçò óôñáôçãéêÞò ðåñéï÷Þò ôïõ Ðåñóéêïý Êüëðïõ, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ðÜíù áðü ôï 25% ôùí ðáãêüóìéùí áðïèåìÜôùí ðåôñåëáßïõ, ìéá ðñþôç ýëç ðïõ ç Êßíá ÷ñåéÜæåôáé áðåãíùóìÝíá êáèþò åðéäéþêåé íá óõãêñïôÞóåé êáé íá äéåõñýíåé ôç Þäç ðïëý ìåãÜëç ôçò ïéêïíïìéêÞ äýíáìç». Ïé êéíåæéêÝò åôáéñåßåò Ý÷ïõí áõîÞóåé äñáóôéêÜ ôéò Üìåóåò îÝíåò åðåíäýóåéò ôïõò. Îüäåøáí 3 äéó. äïëÜñéá ôï 2004 ãéá íá áãïñÜóïõí îÝíåò åôáéñåßåò êáé áíáìÝíåôáé íá îïäÝøïõí 25 äéó. äïëÜñéá ôï 2005. Áíôß íá îïäåýïõí üëá ôá êÝñäç êáé óõíáëëáãìáôéêÜ áðïèÝìáôÜ ôïõò áãïñÜæïíôáò ïìüëïãá ôïõ áìåñéêáíéêïý êñÜôïõò, ðïõ äßíïõí Ýíá ìéêñü (óõãêñéôéêÜ) åðéôüêéï, ç Êßíá üëï êáé ðåñéóóüôåñï ðñïôéìÜ ðïëý ðéï êåñäïöüñåò åðåíäýóåéò ðïõ åîáóöáëßæïõí ðüñïõò êáé ìåñßäéá ôçò áãïñÜò åîõðçñåôþíôáò Ýôóé ôá óõìöÝñïíôá åèíéêÞò áóöÜëåéÜò ôçò. Ïé ðéï óçìáíôéêÝò áðü áõôÝò ôéò íÝåò åðåíäýóåé åßíáé óôç âéïìç÷áíßá ðåôñåëáßïõ êáé öõóéêïý áåñßïõ. Áðü ôï 1993, ç Êßíá åîáñôÜôáé áðü ôá 1,7 åêáôïììýñéá âáñÝëéá ðåôñåëáßïõ ðïõ åéóÜãåé ãéá íá êáëýøåé ôï êåíü ðïõ áöÞíåé ç äéêÞ ôçò ðáñáãùãÞ. Ôï õðïõñãåßï ÅíÝñãåéáò ôùí ÇÐÁ õðïëïãßæåé üôé ç Êßíá èá ÷ñåéÜæåôáé íá åéóÜãåé 9,4 åêáôïììýñéá âáñÝëéá ôçí çìÝñá Ýùò ôï 2025, êÜôé ðïõ óçìáßíåé ðåíôáðëáóéáóìü ôùí åéóáãùãþí óå ó÷Ýóç ìå ôï 2001. ÁíôéãñÜöïíôáò ôéò ÇÐÁ ç Êßíá Ý÷åé êÜíåé ó÷Ýäéá ãéá íá êáôáóêåõÜóåé Ýíá óôñáôçãéêü áðüèåìá ðåôñåëáßïõ 33 äéóåêáôïììõñßùí âáñåëéþí ãéá íá ìðïñåß íá áíôéìåôùðßóåé åëëåßøåéò êáé äéáêïðÝò ôùí ðñïìçèåéþí ôçò óå «ìáýñï ÷ñõóü». Ç Êßíá åðßóçò áðáó÷ïëåßôáé üëï êáé ðåñéóóüôåñï ìå ôçí åîáóöÜëéóç áíåîÜñôçôçò ðñüóâáóçò óôï ðåôñÝëáéï, ÷ùñßò ôçí ðáñÝìâáóç ôùí ÇÐÁ, ìÝóù óõìöùíéþí ìå äéÜöïñá «êñÜôç-ðáñßåò» êáèþò êáé ìå ôç äéáìüñöùóç éó÷õñüôåñùí äåóìþí ìå Ýèíç ðïõ ðáñÜãïõí ðåôñÝëáéï êáé öõóéêü áÝñéï êáé âñßóêïíôáé óôçí åðéññïÞ ôùí ÇÐÁ. Áõ-

ôÞ åßíáé ìéá áðü ôçò âáóéêÝò áéôßåò ãéá ôçí áýîçóç ôùí åíôÜóåùí ìåôáîý ôùí ÇÐÁ êáé ôçò Êßíáò. Ôï êëåéäß ãéá íá åîáóöáëßóåé ôï Ðåêßíï ðåôñÝëáéï êáé öõóéêü áÝñéï åßíáé ç ÌÝóç ÁíáôïëÞ áð’ üðïõ êáé èá ðñïÝñ÷åôáé ôï 81% ôçò åéóáãüìåíçò åíÝñãåéÜò ôïõ Ýùò ôï 2010. Ãé’ áõôü ôï ëüãï ç Êßíá Ý÷åé êáëëéåñãÞóåé öéëéêÝò ó÷Ýóåéò ü÷é ìüíï ìå óõììÜ÷ïõò ôùí ÇÐÁ, üðùò ç ÓáïõäéêÞ Áñáâßá ðïõ åßíáé ï ìåãáëýôåñïò ðñïìçèåõôÞò ôçò, áëëÜ åðßóçò êáé ìå ôï ÉñÜê êáé ôï ÉñÜí. Ðñéí áðü ôçí åéóâïëÞ ôùí ÇÐÁ ç Êßíá åß÷å õðïãñÜøåé ìåãÜëåò ðåôñåëáúêÝò óõìöùíßåò ìå ôçí êõâÝñíçóç ôïõ ÓáíôÜì. Ôá åðüìåíá ÷ñüíéá ôï Ðåêßíï Ýêáíå ìåãÜëåò ðåôñåëáúêÝò óõìöùíßåò ìå ôï ÉñÜí êáé åðÝíäõóå óôç âéïìç÷áíßá ðåôñåëáßïõ ôçò ÷þñáò áõôÞò ãéá íá ôçí áíáâáèìßóåé. ÁëëÜ ç Êßíá åðéäéþêåé åðßóçò íá åîáóöáëßóåé üôé ïé åéóáãùãÝò ðñïÝñ÷ïíôáé áðü äéÜöïñåò ðçãÝò. ¸ôóé Ý÷åé åðåíäýóåé óôá êïéôÜóìáôá óôçí ÁëìðÝñôá ôïõ ÊáíáäÜ, êáé Ý÷åé êÜíåé åðåíäýóåéò êáé åìðïñéêÝò óõìöùíßåò áîßáò 50 äéó. äïëáñßùí ðïõ áöïñïýí ðåôñÝëáéï êáé Üëëåò ðñþôåò ýëåò ìå ôç ÂåíåæïõÝëá, ôç Âñáæéëßá, ôï Åêïõáäüñ, ôçí ÁñãåíôéíÞ êáé ôç ×éëÞ. Ï ðñüåäñïò ôçò ÂåíåæïõÝëáò Ïýãêï ÔóÜâåò Ý÷åé õðïó÷åèåß íá óôÝëíåé 100.000 âáñÝëéá ðåôñåëáßïõ ôçí çìÝñá óôçí Êßíá ðïõ íá Ý÷ïõí áîßá ãýñù óôá 6 äéó. äïë. Ôï äéìåñÝò êéíÝæéêï åìðüñéï ìå ôï ÓïõäÜí, ôçí Áãêüëá, ôç ÆéìðÜìðïõå êáé Üëëåò áöñéêáíéêÝò ÷þñåò Ý÷åé ôñéðëáóéáóôåß, áðü 10 äéó. äïëÜñéá ôï 2000 óå 30 äéó. ôï 2004, åíþ êáé ïé åðåíäýóåéò Ý÷ïõí öôÜóåé ôï 1 äéó. äïë. Ç Êßíá åðßóçò Ý÷åé êëåßóåé ìåãÜëåò óõìöùíßåò ðåôñåëáßïõ êáé öõóéêïý áåñßïõ óôçí ÊåíôñéêÞ Áóßá ìÝóù ôçò ÏñãÜíùóçò ãéá ôçí Óõíåñãáóßá ôçò ÓáãêÜçò. Ó÷åäéÜæåé åðßóçò ôçí ïéêïäüìçóç ìåãÜëùí áãþíùí ðåôñåëáßïõ áðü ôçí Êáóðßá ÈÜëáóóá óôç ÄõôéêÞ Êßíá. Óôçí ÊáñáúâéêÞ ôï Ðåêßíï Ý÷åé óõìöùíÞóåé íá äïõëÝøåé ìå ôçí Êïýâá óå áðü êïéíïý Ýñåõíåò ãéá ðåôñÝëáéï. Êáé óôçí Áóßá ç Êßíá áíôáãùíßæåôáé áñêåôÝò ÷þñåò óôéò Ýñåõíåò ãéá ðåôñÝëáéï êáé öõóéêü áÝñéï. Óôçí ÁíáôïëéêÞ ÈÜëáóóá ôçò Êßíáò, ç Êßíá êáé ç Éáðùíßá Ý÷ïõí åìðëáêåß óå áíôáãùíéóôéêÞ åîåñåýíçóç ãéá ðåôñÝëáéï ðïõ ðáñáëßãï íá ðñïêáëÝóåé Ýíá åðåéóüäéï ìåôáîý Ðåêßíïõ êáé Ôüêéï. Ôïí ðåñáóìÝíï ÍïÝìâñéï Ýíá êéíÝæéêï ðõñçíéêü õðïâñý÷éï, ðïõ ðéèáíüôáôá Þôáí áíáìåìéãìÝíï óôéò Ýñåõíåò ãéá ðåôñÝëáéï, ìðÞêå óôá éáðùíéêÜ èáëÜóóéá ýäáôá êáé ç Éáðùíßá áíôÝäñáóå ìå ôá äéêÜ ôçò ðëïßá ðïõ áíá÷áßôéóáí ôï õðïâñý÷éï. Ç Êßíá áíôáãùíßæåôáé åðßóçò ìå ôï ÂéåôíÜì, ôç Ìáëáéóßá, ôçí ÔáúâÜí êáé ôéò Öéëéððßíåò ãéá ôá íçóéÜ ÓðñÜôëé êáé ôá ðéèáíÜ áðïèÝìáôá ðåôñåëáßïõ ôïõò. Áõôü Ý÷åé ðñïêáëÝóåé äþäåêá Ýíïðëåò óõãêñïýóåéò ôá ôåëåõôáßá åßêïóé ÷ñüíéá. Ïé ÇÐÁ êáé ç Éáðùíßá Ý÷ïõí åìðëáêåß õðïâÜëëïíôáò äéáìáñôõñßåò ãéá ëï-

Ç Êßíá óõíåñãÜæåôáé ìå ôéò ÇÐÁ ïéêïíïìéêÜ êáé óôñáôéùôéêÜ ìå óôü÷ï ôï äéêü ôçò üöåëïò. Ôáõôü÷ñïíá ç Êßíá Ý÷åé ñçôÜ êáôáããåßëåé ôçí ðñïóðÜèåéá ôçò ÁìåñéêÞò íá äéáôçñÞóåé ôç èÝóç ôçò ùò ôçò ìïíáäéêÞò õðåñäýíáìçò ôïõ ðëáíÞôç, êáôáäéêÜæïíôáò áõôÞ ôçí ðïëéôéêÞ ùò çãåìïíéóìü.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

43

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 44

ãáñéáóìü ôùí Öéëéððßíùí åíÜíôéá óôçí Êßíá. ÔÝëïò, ïé êéíåæéêÝò åôáéñåßåò êñáôéêÞò éäéïêôçóßáò Ý÷ïõí áñ÷ßóåé íá áãïñÜæïõí äéÜöïñåò ðïëõåèíéêÝò åôáéñåßåò ðïõ åëÝã÷ïõí êáßñéåò ðñþôåò ýëåò. Äýï ðáñáäåßãìáôá åßíáé ç ðñïóðÜèåéá ôçò CNOOC íá áãïñÜóåé ôçí Unocal, êáèþò êáé ôçò Minmetals íá áãïñÜóåé ôçí êáíáäéêÞ åîïñõêôéêÞ åôáéñåßá Noranda. ÁõôÝò ðñïóôßèåíôáé óôçí ïãêïýìåíç ëßóôá áãïñþí îÝíùí åôáéñåéþí üðùò ôïõ ôìÞìáôïò PC ôçò IBM Þ ôçò íïôéïêïñåáôéêÞò áõôïêéíçôïâéïìç÷áíßáò Ssangyong MotorCo. Êáèþò ç Êßíá ðñïóðáèåß íá åíéó÷ýóåé ôï ñüëï ôçò óôï ðáãêüóìéï óýóôçìá, åîáóöáëßæïíôáò ðñþôåò ýëåò, åîáãïñÜæïíôáò áíôáãùíéóôÝò êáé áãïñÜæïíôáò åðþíõìá ôñÝéíô ìáñê ìåãÜëïõ ôæßñïõ, èá Ýñ÷åôáé óå üëï êáé ìåãáëýôåñç óýãêñïõóç ìå ôá óõìöÝñïíôá ôùí ÇÐÁ.

Ïé áíôéöÜóåéò ôïõ êéíåæéêïý êáðéôáëéóìïý «Ç Åõñþðç Þôáí ôï ðáñåëèüí, ïé ÇÐÁ åßíáé ôï ðáñüí êáé ìéá êéíåæï-êõñéáñ÷ïýìåíç Áóßá åßíáé ôï ìÝëëïí ôçò ðáãêüóìéáò ïéêïíïìßáò. Áõôü ôï ìÝëëïí ìïéÜæåé áíáðüöåõêôï üôé èá Ýñèåé. Ôï ìåãÜëá åñùôÞìáôá åßíáé ôï ðüóï óýíôïìá êáé ôï ðüóï ïìáëÜ èá ãßíåé áõôü». ¸ôóé ãñÜöåé ï ÌÜñôéí Ãïõëö ôùí «Financial Times». Ç ôÜóç áõôÞ åßíáé áäéáìöéóâÞôçôç áëëÜ ç Êßíá âñßóêåôáé áíôéìÝôùðç ìå ðïëëÝò áíôéöÜóåéò ðïõ ìðïñåß íá åðçñåÜóïõí óïâáñÜ ôï ðþò áõôÝò ïé ôÜóåéò èá åîåëé÷èïýí. Íá ôé Ýãñáöå ôï «Far Eastern Economic Review»: «Ç éó÷õñÞ âéïìç÷áíéêÞ ïéêïíïìßá ôçò Êßíáò åßíáé åðßóçò ìéá åýèñáõóôç, áíáðôõóóüìåíç ïéêïíïìßá ðïõ ðñÝðåé íá åîáóöáëßæåé èÝóåéò åñãáóßáò ãéá äåêÜäåò åêáôïììýñéá åñãÜôåò ðïõ áðïëýïíôáé áðü ôéò èÝóåéò ôïõò óôïí êñáôéêü ôïìÝá. Ôá ôñáðåæéêÜ äÜíåéá áðåéëïýí ôç óôáèåñüôçôá ôïõ ôñáðåæéêïý óõóôÞìáôïò êáé ç êõâÝñíçóç åðßóçò ÷ñåéÜæåôáé íá åîáóöáëßóåé üôé ïé óõíôÜîåéò ðëçñþíïíôáé êáé üôé ïé êïéíùíéêÝò åíôÜóåéò êñáôéïýíôáé åíôüò ïñßùí». Ç Êßíá áíôéìåôùðßæåé âáóéêÜ ðïëéôéêÜ êáé ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá óôï ðþò ÷åéñßæåôáé ôçí Üíèçóç ôçò ïéêïíïìßáò ôçò. Ôï Ê.Ê. êñáôÜåé üðïéá íïìéìïðïßçóç ôïõ áðïìÝíåé ìÝóù ôïõ Ýîáëëïõ åèíéêéóìïý, êáèþò êáé ìå ôï íá åîáóöáëßæåé êÜðïéåò âåëôéþóåéò óôï âéïôéêü åðßðåäï ìåãÜëùí ìåñßäùí ôïõ ðëçèõóìïý ùò áðïôÝëåóìá ôçò óõíå÷éæüìåíçò ïéêïíïìéêÞò áíÜðôõîçò. Ï åèíéêéóìüò ôïõ âñßóêåé áðÞ÷çóç éäéáßôåñá óôïõò öïéôçôÝò ôçò ìåóáßáò ôÜîçò êáé óå êÜðïéï âáèìü óôçí åñãáôéêÞ ôÜîç êáé ôïõò áãñüôåò. ÁëëÜ ç åíßó÷õóç åíüò ôÝôïéïõ åèíéêéóìïý, ü÷é ìüíï óôçí Êßíá áëëÜ åðßóçò óôçí Éáðùíßá êáé óôï õðüëïéðï ôçò Áóßáò, èá ìðïñïýóå íá ðñïêáëÝóåé ðïëÝìïõò êáé íá õðïíïìåýóåé ôï ó÷Ýäéï ôçò ãñáöåéïêñáôßáò ãéá ôçí åéñçíéêÞ Üíïäï ôçò Êßíáò. Ôï Ê.Ê. áíçóõ÷åß ôþñá ôüóï ðïëý üôé ïé äéåõÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

44

ñõíüìåíåò áíéóüôçôåò èá ùèÞóïõí óå åîÝãåñóç þóôå Ý÷åé îåêéíÞóåé ìéá êáìðÜíéá ìÝóá óôï êüììá ìå óôü÷ï ôçí áðÜëõíóç êÜðïéùí áðü ôéò ðéï êñáõãáëÝåò áäéêßåò åéò âÜñïò ôùí áãñïôþí êáé ôùí åñãáôþí. Ç áíôßöáóç ðïõ êÜèå áíåñ÷üìåíç êáðéôáëéóôéêÞ ïéêïíïìßá Ý÷åé áíôéìåôùðßóåé, åßíáé ç åîÞò: ç áíôáãùíéóôéêüôçôÜ ôçò âáóßæåôáé óôïõò ÷áìçëïýò ìéóèïýò áëëÜ ç áíÜðôõîç ôçò Êßíáò áðáéôåß ìéá ðéï ìïñöùìÝíç êáé, åí êáéñþ, ðéï êáëïðëçñùìÝíç åñãáôéêÞ äýíáìç. ÁõôÝò ïé åîåëßîåéò èá âÜëïõí ðÜëé ðßåóç óôç ãñáöåéïêñáôßá íá êÜíåé áíïßãìáôá üðùò Ýêáíå ç Ñùóßá óôç öÜóç ôçò «ãêëáóíüóô». ÁëëÜ ç ãñáöåéïêñáôßá öïâÜôáé åðßóçò Üëëç ìéá ÔéåíáíìÝí. Åßíáé ëïéðüí áðñüèõìç íá ñéóêÜñåé Ýíáí ðÝìðôï åêóõã÷ñïíéóìü, ôç äçìïêñáôßá, ëüãù ôïõ öüâïõ ôçò áóôÜèåéáò. ¸ôóé ôï ðéèáíüôåñï åßíáé üôé èá åîáêïëïõèÞóåé íá ôáëáíôåýåôáé ìåôáîý ìåôáññýèìéóçò êáé êáôáóôïëÞò. Ôï êéíåæéêü êñÜôïò åßíáé éäéïêôÞôçò åíüò ìéêñüôåñïõ ìÝñïõò ôçò ïéêïíïìßáò áð’ ü,ôé ïé ÇÐÁ. ÁõôÞ ç áðþëåéá ôïõ êåíôñéêïý ïéêïíïìéêïý åëÝã÷ïõ Ý÷åé êÜíåé ðéï äýóêïëï ôïí Ýëåã÷ï, åê ìÝñïõò ôïõ Ðåêßíïõ, ôùí ðåñéöåñåéáêþí ãñáöåéïêñáôþí, ôùí íÝùí éäéùôéêþí êáðéôáëéóôéêþí êáé ôçò ìáæéêÞò ðáñïõóßáò ôùí ðïëõåèíéêþí. Ìéá óõíÝðåéá åßíáé ç ðïëý Ýíôïíç êáôÜ ðåñéöÝñåéåò ëåéôïõñãßá ôçò êéíåæéêÞò ïéêïíïìßáò. Ïé äéáöïñåôéêÝò ðåñéöÝñåéåò ëåéôïõñãïýí áíåîÜñôçôá, áíôáãùíßæïíôáé ç ìéá ìå ôçí Üëëç ãéá íá êëåßóïõí óõìöùíßåò ìå ôéò ðïëõåèíéêÝò êáé êáôÜ óõíÝðåéá óõ÷íÜ áíáðôýóóïõí ìéá áíôáãùíéóôéêÞ ó÷Ýóç ç ìéá ìå ôçí Üëëç. Ìéá Üëëç óõíÝðåéá åßíáé ç åìöÜíéóç ðåëþñéáò äéáöèïñÜò óå üëç ôçí ïéêïíïìßá. Ïé ãñáöåéïêñÜôåò Ý÷ïõí ðëïõôßóåé ìÝóá áðü üëùí ôùí åéäþí ôá êüëðá, áðü ôçí áãïñÜ öèçíþí åìðïñåõìÜôùí áðü ôïí êñáôéêü ôïìÝá êáé ôç ìåôáðþëçóÞ ôïõò óå õøçëüôåñåò ôéìÝò óôïí éäéùôéêü ôïìÝá, Ýùò ôçí áðëÞ äùñïëçøßá. Ïé êáôá÷ñÞóåéò ôçò ãñáöåéïêñáôßáò Ý÷ïõí ãßíåé áíôéêåßìåíï ôçò ëáúêÞò äõóáñÝóêåéáò åíÜíôéá óôï Ê.Ê. Ôá ôåëåõôáßá 15 ÷ñüíéá, ôï Ðåêßíï Ý÷åé êáôáöÝñåé íá åëÝãîåé ôçí êáôÜóôáóç ðáñÜ ôéò ðïëéôéêÝò áäõíáìßåò ôïõ. ÁëëÜ áíôéìåôùðßæåé ãéãÜíôéá ðñïâëÞìáôá óôçí êáñäéÜ ôçò ïéêïíïìßáò ôïõ. Ôï áãñïôéêü óýóôçìá ôçò Êßíáò Ý÷åé áðïäåé÷èåß áíßêáíï íá áíôéìåôùðßóåé ôéò áíÜãêåò ôçò êïéíùíßáò óå ôñüöéìá êáé êáôÜ óõíÝðåéá ç ÷þñá Ýãéíå ãéá ðñþôç öïñÜ êáèáñüò åéóáãùãÝáò åéäþí äéáôñïöÞò ôï 2004. Áêüìá, ç á÷áëßíùôç åêâéïìç÷Üíéóç Ý÷åé ïäçãÞóåé óå ìéá ïãêïýìåíç ðåñéâáëëïíôéêÞ êñßóç: ïé ðüëåéò Ý÷ïõí êáôáëÜâåé áãñïôéêÝò åêôÜóåéò, ç áíÜðôõîç Ý÷åé ïäçãÞóåé óå ôïîéêÜ åðßðåäá ìüëõíóçò êáé ç ÷þñá áíôéìåôùðßæåé áõîáíüìåíç åñçìïðïßçóç. Ìå ôçí åßóïäü ôçò óôïí ÐÏÅ ç Êßíá èá êáôáêëýæåôáé üëï êáé ðåñéóóüôåñï ìå öôçíüôåñï óéôÜñé áðü ôçí ðáãêüóìéá áãïñÜ ðïõ èá õðïíïìåýåé ôçí áãñïôéêÞ ðáñáãùãÞ, ïäçãþíôáò üëï êáé ðåñéóóüôåñïõò áãñüôåò íá åãêáôáëåßøïõí ôç ãç

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 45

ôïõò. Áí áõôïß ïé áãñüôåò äåí ìðïñÝóïõí íá âñïõí äïõëåéÜ, ç áðåëðéóßá ôïõò èá ìðïñïýóå åýêïëá íá ðñïêáëÝóåé áãñïôéêÝò åîåãÝñóåéò óôçí ýðáéèñï. Ôï ìåãáëýôåñï ðñüâëçìá ðïõ ðñÝðåé íá áíôéìåôùðßóåé ôï Ðåêßíï åßíáé ç õðåñðáñáãùãÞ. Ïé ðïëõåèíéêÝò êáé ïé ÊéíÝæïé åðåíäõôÝò, áíáæçôþíôáò ôï êÝñäïò, Ý÷ïõí ÷ôßóåé ðáñÜ ðïëëÜ åñãïóôÜóéá ðïõ ðáñÜãïõí ðáñÜ ðïëëÜ áãáèÜ êáé åðéóôñÝöïõí ðïëý ìéêñü êÝñäïò óå êÜèå åðÝíäõóç. ÁõôÞ ç õðåñðáñáãùãÞ Ý÷åé êáôåâÜóåé ôéò ôéìÝò ü÷é ìüíï óôçí Êßíá áëëÜ êáé óå üëï ôïí êüóìï. Ïé ÊéíÝæïé êáé ïé ðïëõåèíéêïß êáðéôáëéóôÝò Ý÷ïõí ðñïóðáèÞóåé íá îåöýãïõí áð’ áõôü ôï áäéÝîïäï ïäçãþíôáò ôïõò áíôáãùíéóôÝò ôïõò óôç ÷ñåïêïðßá êáé åîáãïñÜæïíôÜò ôïõò. Ç ìåãÜëç ðëåéïíüôçôá ôùí íÝùí åðé÷åéñÞóåùí ÷ñåïêïðåß. Ïé ÊéíÝæïé êáðéôáëéóôÝò èá ðñïóðáèÞóïõí íá åîÜãïõí ôï ðëåüíáóìÜ ôïõò óå ìéá ðñïóðÜèåéá íá îåðåñÜóïõí ôïí êïñåóìü ôçò åã÷þñéáò áãïñÜò, áëëÜ áõôü èá êÜíåé áêüìá ÷åéñüôåñï ôï ðáãêüóìéï ðñüâëçìá õðåñðáñáãùãÞò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç Êßíá Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ðáñÜãåé 2,8 åêáôïììýñéá áõôïêßíçôá ôïí ÷ñüíï, áëëÜ ìðïñåß íá ðïõëÞóåé ìüíï 1,8 åêáôïììýñéá. Áõôü ðïõ Ýëåãå ï ÏíôÝíô ÓÝíêáñ ãéá ôçí áõôïêéíçôïâéïìç÷áíßá ôçò Êßíáò éó÷ýåé ãéá üëç ôçí ïéêïíïìßá ôçò: «¼ëïò ï êüóìïò Ý÷åé ðñüâëçìá õðåñðáñáãùãÞò ôþñá. Ïé ÊéíÝæïé, üðùò êáé üëïé ïé Üëëïé, èá ðñïóðáèÞóïõí íá åîÜãïõí üëá áõôÜ ôá ðëåïíÜæïíôá áõôïêßíçôá». Óå ìéá ðñïóðÜèåéá áðïêáôÜóôáóçò ôùí ðïóïóôþí êÝñäïõò ôïõò, ïé åôáéñåßåò Ý÷ïõí óôñáöåß üëï êáé ðåñéóóüôåñï óå êåñäïóêïðéêÝò åðåíäýóåéò, éäéáßôåñá óôá áêßíçôá. Ç êåñäïóêïðßá ôïõò ó’ áõôü ôïí ôïìÝá Ý÷åé áíåâÜóåé ôéò ôéìÝò êáôÜ 34,9%, åíþ ôï 26% ôùí êôéñßùí ðïõ ïéêïäïìïýíôáé ðáñáìÝíïõí Üäåéá. Ôïí ôåëåõôáßï ÷ñüíï, áõôÞ ç êåñäïóêïðéêÞ öïýóêá, óå óõíäõáóìü ìå ôéò ìáæéêÝò áõîÞóåéò óôéò ôéìÝò ôùí ðñþôùí õëþí -éäéáßôåñá ôï ðåôñÝëáéï-, ïäÞãçóáí óå ðëçèùñéóìü êáé óå öüâïõò ãéá ôçí õðåñèÝñìáíóç ôçò ïéêïíïìßáò. Ôï Ðåêßíï êáôÜöåñå íá åëÝãîåé ôçí êáôÜóôáóç áíåâÜæïíôáò ôï åðéôüêéá êáé öñåíÜñïíôáò ôçí ïéêïíïìßá áëëÜ ç õðåñðáñáãùãÞ êáé ç ôÜóç ðñïò ôçí êåñäïóêïðßá èá äçìéïõñãïýí ðñüâëçìá óôá áíáðôõîéáêÜ ôïõ ó÷Ýäéá êáé èá óõíå÷ßóïõí íá áðïóôáèåñïðïéïýí ôçí êïéíùíßá. Ôï Ðåêßíï Ý÷åé áðïöýãåé íá áíôéìåôùðßóåé Ýíáí áðü ôïõò ðáñÜãïíôåò áõôÞò ôçò õðåñðáñáãùãÞò, äçëáäÞ ôïí ìåãÜëï ìç êåñäïöüñï êáé ìç áíôáãùíéóôéêü êñáôéêü ôïìÝá. Ôçí ôåëåõôáßá äåêáåôßá, Ýêëåéóå ðïëëÝò áðü ôéò ìéêñüôåñåò êñáôéêÝò åôáéñåßåò, áëëÜ êñÜôçóå ÷éëéÜäåò ìåãáëýôåñåò. Ôá äýï ôñßôá ôùí åôáéñåéþí ðïõ áðïìÝíïõí åßíáé æçìéïãüíåò. Ç ãñáöåéïêñáôßá ðñÝðåé íá áíáäéáñèñþóåé ôïí êñáôéêü ôçò ôïìÝá êáé íá ðåñéïñßóåé ôéò ìç êåñäïöüñåò äñáóôçñéüôçôåò Ýôóé þóôå íá ìðïñÝóåé íá óôñÝøåé êåöÜëáéá óå ðéï êåñäïöü-

ñåò êáôåõèýíóåéò. ¹äç Ý÷åé ìåéþóåé ôçí áðáó÷üëçóç óôïí êñáôéêü ôïìÝá êáôÜ 53 åêáôïììýñéá áðü ôï 1996, áëëÜ ðñÝðåé áêüìá íá áðïëýóåé äåêÜäåò åêáôïììýñéá åñãÜôåò. Ç ãñáöåéïêñáôßá èÝëåé íá ôåñìáôßóåé ôá äéÜ âßïõ ðñïãñÜììáôá êïéíùíéêÞò ðñüíïéáò ðïõ ðëçñþíïíôáé ó’ üóïõò åñãÜæïíôáé óôïí êñáôéêü ôïìÝá êáé óôïõò áðïëõìÝíïõò åñãÜôåò áð’ áõôüí. ÁëëÜ öïâÜôáé ìÞðùò ðñïêáëÝóåé åñãáôéêÝò åîåãÝñóåéò êáé êáôÜ óõíÝðåéá Ý÷åé áðïöýãåé ôçí áíáäéÜñèñùóç ôïõ åíáðïìåßíáíôïò êñáôéêïý ôïìÝá. Ç óõíå÷éæüìåíç êñßóç óôïí êñáôéêü ôïìÝá Ý÷åé åðßóçò äçìéïõñãÞóåé óïâáñü ðñüâëçìá óôéò ôÝóóåñéò êñáôéêÝò ôñÜðåæåò ôçò Êßíáò, ïé ïðïßåò Ý÷ïõí óôçñßîåé ôïí êñáôéêü ôïìÝá ìå ìáæéêÜ äÜíåéá óå æçìéïãüíåò åðé÷åéñÞóåéò. ÓÞìåñá ôï 40% ôùí ïöåéëïìÝíùí ó’ áõôÝò ôéò ôñÜðåæåò, äçëáäÞ 490 äéó. äïëÜñéá äåí ðñüêåéôáé íá åðéóôñáöåß ðïôÝ! Áêüìç ÷åéñüôåñá, ôï ÷ñÝïò ðñïò ôéò ôñÜðåæåò óõíå÷ßæåé íá áõîÜíåôáé. Ùò áðïôÝëåóìá ç Êßíá, áëëÜ êáé ç õðüëïéðç ðáãêüóìéá ïéêïíïìßá, áðåéëåßôáé áðü ìéá ôñáðåæéêÞ êñßóç. Ðïëëïß ðáñÜãïíôåò èá ìðïñïýóáí íá ðñïêáëÝóïõí ôï îÝóðáóìá áõôÞò ôçò êñßóçò, ë.÷. ìáæéêÝò áíáëÞøåéò êáôáèÝóåùí áðü áãñüôåò êáé åñãÜôåò ðïõ áíçóõ÷ïýí ãéá ôçí áðþëåéá ôùí ïéêïíïìéþí ôïõò ëüãù áëëáãþí óôçí éóïôéìßá ôïõ êéíÝæéêïõ íïìßóìáôïò. Ìéá êéíåæéêÞ ôñáðåæéêÞ êñßóç èá Üðëùíå ôçí áóôÜèåéá óå üëï ôïí êüóìï êáèþò áõôÝò ïé ôñÜðåæåò Ý÷ïõí ìåãÜëá áðïèÝìáôá óõíáëëÜãìáôïò, êýñéá óå áìåñéêáíéêÜ äïëÜñéá. Ìéá ôñáðåæéêÞ êñßóç èá áðïóôáèåñïðïéïýóå Ýôóé ôçí ïéêïíïìßá ôùí ÇÐÁ êáé, ìå äåäïìÝíï üôé ç áìåñéêáíéêÞ ïéêïíïìßá åßíáé ï ìåãÜëïò ðñïïñéóìüò ôùí åîáãùãþí ôïõ õðüëïéðïõ êüóìïõ, èá ìðïñïýóå íá ïäçãÞóåé óå ðáãêüóìéá ýöåóç. Ãé’ áõôïýò ôïõò ëüãïõò, ïé ôñÜðåæåò ôùí ÇÐÁ Ý÷ïõí üëï êáé ðåñéóóüôåñï åìðëáêåß óôçí äéá÷åßñéóç ôùí êéíåæéêþí ôñáðåæþí, áëëÜ êÜíïíôÜò ôï áõôü Ý÷ïõí äÝóåé ôç ìïßñá ôïõò üëï êáé ðåñéóóüôåñï ìå áõôÞ ôçò Êßíáò. Ç åßóïäïò ôçò Êßíáò óôïí ÐÏÅ ïîýíåé üëá áõôÜ ôá ðñïâëÞìáôá. ÁëëÜ ç ãñáöåéïêñáôßá åëðßæåé üôé èá áíïßîåé áãïñÝò, èá áõîÞóåé ôéò åðåíäýóåéò êáé èá åíèáññýíåé ôç óõíå÷üìåíç õøçëÞ áíÜðôõîç. Ìéá áíáðôõóóüìåíç ïéêïíïìßá èá äþóåé óôïõò áãñüôåò ðïõ õðï÷ñåþíïíôáé íá åãêáôáëåßøïõí ôçí ãç ôïõò êáé óå áðïëõìÝíïõò áðü ôïí êñáôéêü ôïìÝá äïõëåéÝò êáé êáôÜ óõíÝðåéá èá áðáëýíåé ôçí ðßåóç ôùí êñßóåùí óôç ãåùñãßá êáé óôïí êñáôéêü ôïìÝá. Ç Êßíá ÷ñåéÜæåôáé íá äçìéïõñãåß 15 åêáôïììýñéá èÝóåéò åñãáóßáò ôïõ ÷ñüíï ãéá íá áðïññïöÜ ôçí ðëåïíÜæïõóá åñãáôéêÞ äýíáìç. ¸÷åé ùóôüóï íá áíôéìåôùðßóåé ôç äõíáìéêÞ ôïõ ðáãêüóìéïõ óõóôÞìáôïò ðïõ äåí ìðïñåß íá åëÝãîåé. Áí ç ðáãêüóìéá ïéêïíïìßá ìðåé óå ýöåóç, ç Êßíá èá åðçñåáóèåß ðïëý áñíçôéêÜ. Èá ìðïñïýóáí íá óôåñÝøïõí ïé åðåíäýóåéò, íá êáôáññåýóïõí ïé áãïñÝò ãéá ôéò åîáãùãÝò ôçò êáé íá ìåéùèïýí ïé ñõèìïß á-

Ç óôñáôçãéêÞ áíôéðáñÜèåóç ìåôáîý ôùí ÇÐÁ êáé ôçò Êßíáò ðñïêáëåß óõãêñïýóåéò óôçí Áóßá, åéäéêüôåñá ìåôáîý Êßíáò áðü ôç ìéá êáé Éáðùíßáò êáé ÔáúâÜí áðü ôçí Üëëç. Óå êÜèå ÷þñá, ðáñÜ ôç âáèýôáôç ïéêïíïìéêÞ ôïõò äéáóýíäåóç, ïé Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò åîÜðôïõí ôïí åèíéêéóìü ãéá íá óôçñßîïõí ôéò ãåùðïëéôéêÝò âëÝøåéò ôïõò.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

45

swma 4-66.qxd

10/11/2005

Åíþ ç êéíÝæéêç ãñáöåéïêñáôßá ðñïåôïéìÜæåôáé ãéá ìéá åíäïúìðåñéáëéóôéêÞ óýãêñïõóç, áíôéìåôùðßæåé ïîõíüìåíç ôáîéêÞ ðÜëç ìÝóá óôá óýíïñÜ ôçò. Ç êëßìáêá ôùí êïéíùíéêþí áíéóïôÞôùí óôçí Êßíá åßíáé áóýëëçðôç êáé ç äõóáñÝóêåéá ôùí áãñïôþí êáé ôùí åñãáôþí êëéìáêþíåôáé ðáñÜãïíôáò êýìá äéáìáñôõñéþí êáé áðåñãéþí.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

46

2:02

Page 46

íÜðôõîçò ìå óõíÝðåéá ôçí üîõíóç óôï Ýðáêñï üëùí ôùí ðïëéôéêþí, êïéíùíéêþí êáé ïéêïíïìéêþí ôçò ðñïâëçìÜôùí. ¸ôóé, ç Êßíá åßíáé ôáõôü÷ñïíá êáé ï éó÷õñüôåñïò áëëÜ êáé ï ðéï áäýíáìïò êñßêïò ôïõ ðáãêüóìéïõ óõóôÞìáôïò. Ìéá ïéêïíïìéêÞ êñßóç åêåß áðåéëåß íá ñßîåé üëï ôïí êüóìï óå ìéá âáèéÜ ýöåóç. Ìéá ðáãêüóìéá êñßóç ðïõ èá ðñïêáëïýóå ìéá ýöåóç óôçí Êßíá èá ïîýíåé êáé ôéò ðïëéôéêÝò áëëÜ êáé ôéò ïéêïíïìéêÝò åíôÜóåéò, ðåñéöåñåéáêÜ êáé ðáãêüóìéá. Ãéá ôï üôé ç Êßíá, üðùò êáé ïé õðüëïéðåò êáðéôáëéóôéêÝò ÷þñåò èá áíôéìåôùðßóåé êõêëéêÝò êñßóåéò êáé äïìéêÝò êñßóåéò äåí ìðïñåß íá õðÜñ÷åé êáìßá áìöéâïëßá. ÁëëÜ åßôå Ýôóé åßôå áëëéþò, åßôå ìå õøçëïýò åßôå ìå ÷áìçëïýò ñõèìïýò áíÜðôõîçò, ç Êßíá üëï êáé ðåñéóóüôåñï èá áíôéðáñáôßèåôáé ìå ôéò ÇÐÁ ãéá ôçí êõñéáñ÷ßá óôçí Áóßá êáé ôïí õðüëïéðï êüóìï.

Ï áãþíáò ôùí «áðü ôá êÜôù» Åíþ ç êéíÝæéêç ãñáöåéïêñáôßá ðñïåôïéìÜæåôáé ãéá ìéá ôÝôïéá åíäïúìðåñéáëéóôéêÞ óýãêñïõóç, áíôéìåôùðßæåé ïîõíüìåíç ôáîéêÞ ðÜëç ìÝóá óôá óýíïñÜ ôçò. Ç êëßìáêá ôùí êïéíùíéêþí áíéóïôÞôùí óôçí Êßíá åßíáé áóýëëçðôç êáé ç äõóáñÝóêåéá ôùí áãñïôþí êáé ôùí åñãáôþí êëéìáêþíåôáé ðáñÜãïíôáò Ýíá êýìá äéáìáñôõñéþí êáé áðåñãéþí. Ç Êßíá ôþñá Ý÷åé äýï åêáôïììýñéá ðïëõåêáôïììõñéïý÷ïõò, åíþ ïé ðåñéóóüôåñïé Üíèñùðïé ìüëéò åðéâéþíïõí. Ôï 3% óôçí êïñõöÞ êáôÝ÷åé ðëïýôï ßóï ìå áõôüí ôùí 800 åêáôïììõñßùí óôïí ðÜôï ôçò êïéíùíßáò! Ðáñüëï ðïõ ç ãñáöåéïêñáôßá êïìðÜæåé üôé Ýâãáëå 150 åêáôïììýñéá áíèñþðïõò áðü ôç öôþ÷åéá êáé ï éó÷õñéóìüò ôçò áõôüò Ý÷åé ðñáãìáôéêÞ âÜóç, ï äåßêôçò Gini ôçò Êßíáò, ðïõ ìåôñÜåé ôï ÷Üóìá ìåôáîý ðëïýóéùí êáé öôù÷þí åßíáé ï õøçëüôåñïò ïðïéáóäÞðïôå ìåãÜëçò áíáðôõóóüìåíçò ïéêïíïìßáò. Ôï 47% ôïõ ðëçèõóìïý æåé ìå ðåñßðïõ 2 äïëÜñéá ôçí çìÝñá, åíþ Ýíá ôÝôáñôï ôïõ ðëçèõóìïý (350 åêáôïììýñéá Üíèñùðïé) õðïöÝñåé áðü áðåëðéóôéêÞ öôþ÷åéá. ÁõôÝò ïé áíéóüôçôåò ôñïöïäïôïýí ôçí êïéíùíéêÞ åîÝãåñóç. Óå áíôßèåóç ìå ôï 1989, ïé öïéôçôÝò äåí åßíáé óôçí ðñùôïðïñßá áõôÞò ôçò äõíçôéêÞò áíáôáñá÷Þò êáèþò Ý÷ïõí óå ìåãÜëï âáèìü áðïäå÷ôåß ôï íåïöéëåëåýèåñï ó÷Ýäéï ìå ôçí åëðßäá íá êÜíïõí êáñéÝñá ùò ôå÷íïêñÜôåò, ðñïãñáììáôéóôÝò êïìðéïýôåñ, ìç÷áíéêïß êáé åðéóôÞìïíåò. ÁëëÜ áí ç ïéêïíïìßá ìðåé óå ýöåóç êáé ôá üíåéñÜ ôïõò äåí åêðëçñùèïýí, èá ìðïñïýóáí ðïëý åýêïëá íá åêñáãïýí. Ïé áãñüôåò áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ, Ý÷áóáí Ýäáöïò óôç äåêáåôßá ôïõ 1990 êåñäßæïíôáò ëéãüôåñá óå ó÷Ýóç ìå ôïõò åñãÜôåò óôéò ðüëåéò. ¸÷ïõí áíáðôýîåé âáèéÜ å÷èñüôçôá ðñïò ôïõò ôïðéêïýò ãñáöåéïêñÜôåò ëüãù ôçò Üäéêçò öïñïëïãßáò, ôçò ìç ðëçñùìÞò ãéá ôá ðñïúüíôá ôïõò, ôçò áðþëåéáò ðñüóâáóçò óôçí ðáéäåßá êáé ôçí éáôñéêÞ ðåñßèáëøç êáé ôçò

âéïìç÷áíéêÞò ìüëõíóçò ðïõ ÷ôõðÜåé ôçí ýðáéèñï. Óôç ÷þñá Ý÷åé îåóðÜóåé Ýíá êýìá áãñïôéêþí äéáäçëþóåùí êáé åîåãÝñóåùí. Ðñüóöáôá, 20.000 áãñüôåò âÜäéóáí óôï ×ïõáîß åíÜíôéá óôï âéïìç÷áíéêü ðÜñêï ôïõ Æïõîß ðïõ áðåéëïýóå íá áðáëëïôñéþóåé ôç ãç ôïõò. Ôï ðåñáóìÝíï Ïêôþâñéï óôï ÓåôóïõÜí, 50.000 âÜäéóáí ãéá íá åìðïäßóïõí ôçí êõâÝñíçóç íá ôïõò äéþîåé áðü ôá óðßôéá ôïõò ãéá íá ÷ôßóåé Ýíá öñÜãìá. Åðßóçò ÷éëéÜäåò äéáäÞëùíáí åðß ôñåéò çìÝñåò ôïí Éïýëéï óôï ÎéíôóÜíãê, Ýíá ÷ùñéü 180 ìßëéá íüôéá ôçò ÓáãêÜçò, áðáéôþíôáò ôï êëåßóéìï ìéá ôïðéêÞò öáñìáêåõôéêÞò âéïìç÷áíßáò ðïõ åß÷å ìïëýíåé ôéò ðçãÝò ýäñåõóÞò ôïõò. Óýìöùíá ìå ôïõò «New York Times»: ÔïõëÜ÷éóôïí 15.000 Üíèñùðïé óõãêåíôñþèçêáí åäþ ôï âñÜäõ ôçò ÊõñéáêÞò êáé óõãêñïýóôçêáí ìå ôéò áñ÷Ýò, áíáðïäïãõñßæïíôáò áóôõíïìéêÜ áõôïêßíçôá êáé ðåôþíôáò ðÝôñåò åðß þñåò, ÷ùñßò íá ðôïçèïýí áðü ôá ðá÷éÜ óýííåöá äáêñõãüíùí… Áõôüò åßíáé ï ìüíïò ôñüðïò íá ëõèïýí ôá ðñïâëÞìáôÜ ìáò Ýëåãå Ýíáò êÜôïéêïò ôïõ ÷ùñéïý, ðïõ ôï óðßôé ôïõ áðÝ÷åé ëéãüôåñï áðü 100 ìÝôñá áðü ôéò êáôåóôñáììÝíåò ðýëåò ôïõ åñãïóôáóßïõ, üðïõ åß÷å óõãêåíôñùèåß ç áóôõíïìßá. “Áí ðáò íá äåéò ôïõ äÞìáñ÷ï Þ êÜðïéï êñáôéêü áîéùìáôïý÷ï, áðëþò èá ðÜñïõí ôá ëåöôÜ óïõ êáé äåí èá êÜíïõí ôßðïôá” ðñïóÝèåôå ï ßäéïò. Ïé ôáñá÷Ýò óôï ÎéíôóÜíãê åßíáé ìÝñïò ìßáò ïãêïýìåíçò ðëçììõñßäáò äõóáñÝóêåéáò óôçí Êßíá ìå ôïí áñéèìü ôùí ìáæéêþí äéáìáñôõñéþí, üðùò áõôÞ, íá öôÜíåé ôéò 74.000 (!) óôç äéÜñêåéá ôïõ ôåëåõôáßïõ ÷ñüíï áðü ðåñßðïõ 10.000 ðïõ Þôáí ìéá äåêáåôßá ðñéí, óýìöùíá ìå ôá óôïé÷åßá ôçò êõâÝñíçóçò. Ïé ëåðôïìÝñåéåò ðïéêßëëïõí áðü åðåéóüäéï óå åðåéóüäéï áëëÜ ïé ðñüóöáôåò äéáìáñôõñßåò ìïéñÜæïíôáé üëåò ìéá êïéíÞ âÜóç åíüò óõóóùñåõìÝíïõ èõìïý ãéá ôçí áðïôõ÷ßá ôïõ ðïëéôéêïý óõóôÞìáôïò ôçò Êßíáò íá áíôéäñÜóåé óå íüìéìá ðáñÜðïíá êáé ôçí áðüññéøç ôùí ôïðéêþí áñ÷þí, ðïõ óõ÷íÜ èåùñïýíôáé äéáöèáñìÝíåò. Ïé åñãÜôåò êáé óôçí êñáôéêÞ âéïìç÷áíßá êáé óôïí íÝï éäéùôéêü ôïìÝá áñ÷ßæïõí åðßóçò íá áíôéóôÝêïíôáé. ¸ôóé, ïé áðåñãßåò óôçí ðáëéÜ êñáôéêÞ âéïìç÷áíßá êáèþò êáé óôéò åéäéêÝò ïéêïíïìéêÝò æþíåò Ý÷ïõí áõîçèåß äñáóôéêÜ áíåâáßíïíôáò áðü 8.700 áðåñãßåò ôï 1993 óå 58.000 ôï 2003 üðïõ óõììåôåß÷áí 3 åêáôïììýñéá åñãÜôåò. ÁõôÝò ïé äéáìáñôõñßåò åßíáé áðïóðáóìáôéêÝò êáé -áðü üóï îÝñïõìå- êáèáñÜ ôïðéêÝò óå ïñãÜíùóç ÷áñáêôÞñá êáé óôü÷ïõò. ÁëëÜ ç êõâÝñíçóç ôéò ôñÝìåé, üðùò ôñÝìåé êáé ïðïéáäÞðïôå áíåðßóçìç ïñãÜíùóç -áêüìá êáé ôç èñçóêåõôéêÞ ïìÜäá Falum Gong ðïõ êáôáóôÝëëåé áðü ôçí åðï÷Þ ðïõ åß÷å ïñãáíþóåé ìéá äéáäÞëùóç 20.000 áíèñþðùí óôçí ÔéåíáíìÝí ôï 1999. Áõôü ðïõ ç ãñáöåéïêñáôßá öïâÜôáé ðÜíù áð’ üëá åßíáé ôçí áíÜðôõîç åíüò åñãáôéêïý êéíÞìáôïò ðáñüìïéïõ ì’ áõôü ðïõ áíáðôý÷èçêå óôç Íüôéá ÊïñÝá ôç äåêáåôßá ôïõ 1980. Åðßóçò öïâÜôáé üôé ï áõîáíüìåíïò áñéèìüò ôïðéêþí áãþíùí èá

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 47

ìðïñÝóïõí íá óõíäõáóôïýí ó’ Ýíá ðïëý ðéï áðåéëçôéêü åèíéêü êßíçìá ðïõ èá öÝñåé ìáæß ôïõ üëç ôç óõëëïãéêÞ äõóáñÝóêåéá.

ÄéåèíéóôéêÞ áíôßèåóç óôïí éìðåñéáëéóôéêü áíôáãùíéóìü Ïé èåùñçôéêïß ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò Ýêáíáí ëÜèïò üôáí õðïóôÞñéæáí üôé ç åëåýèåñç áãïñÜ ìå ôçí ðåñáéôÝñù ïëïêëÞñùóç ôçò ðáãêüóìéáò ïéêïíïìßáò èá ìåßùíå ôéò åèíéêÝò åíôÜóåéò. Ç ïëïêëÞñùóç ôïõ ðáãêüóìéïõ óõóôÞìáôïò ü÷é ìüíïí äåí Ý÷åé óôáìáôÞóåé ôïí ïéêïíïìéêü, óôñáôçãéêü êáé äéðëùìáôéêü áíôáãùíéóìü ìåôáîý ôùí êáðéôáëéóôéêþí êñáôþí, áëëÜ óôçí ðñÜîç ôïí åíéó÷ýåé. Ï ïîõíüìåíïò éìðåñéáëéóôéêüò áíôáãùíéóìüò ìåôáîý ôùí ÇÐÁ, ôçò ìïíáäéêÞò õðåñäýíáìçò ôïõ ðëáíÞôç, êáé ôçò Êßíáò, ìéáò áíåñ÷üìåíçò äýíáìçò, áðïäåéêíýåé üôé, üðùò ðñïÝâëåðáí ï Âëáíôéìßñ ËÝíéí êáé ï ÍéêïëÜé Ìðïõ÷Üñéí, ç ôÜóç ôïõ êáðéôáëéóìïý ðñïò ôç äéåèíïðïßçóç åîáêïëïõèåß íá åêöñÜæåôáé ìÝóá áðü ôá êñÜôç-Ýèíç êáé êáôÜ óõíÝðåéá ðáñÜãåé éìðåñéáëéóôéêü áíôáãùíéóìü, êáèþò ïé ìåãÜëåò äõíÜìåéò áíôáãùíßæïíôáé ãéá ôçí êõñéáñ÷ßá óôï ðáãêüóìéï óýóôçìá. Ïé ÇÐÁ åßíáé óÞìåñá ç ìåãáëýôåñç ïéêïíïìéêÞ êáé óôñáôéùôéêÞ äýíáìç ôïõ êüóìïõ ÷ùñßò íá õðÜñ÷åé éóïäýíáìïò áíôáãùíéóôÞò. ¼ìùò ôï íá ðéóôåýåé êáíåßò üôé áõôÞ ç êáôÜóôáóç èá óõíå÷éóôåß åð’ Üðåéñïí óôï ìÝëëïí åßíáé ëÜèïò. Ðáñüôé Ýíáò ðüëåìïò ìåôáîý ôçò Êßíáò êáé ôùí ÇÐÁ óáöÝóôáôá äåí âñßóêåôáé óôïí åããýò ïñßæïíôá, êáé ïé äýï ÷þñåò Ý÷ïõí åìðëáêåß ó’ Ýíá ïîõíüìåíï áíôáãùíéóìü óå ìéá åîáéñåôéêÜ áóôáèÞ ìåñéÜ ôïõ ðëáíÞôç. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÝò áíôéðáñáèÝóåéò áðü ôï æÞôçìá ôçò ÔáúâÜí ìÝ÷ñé ôéò óõãêñïýóåéò óôçí ÊåíôñéêÞ Áóßá ãéá ôï ðåôñÝëáéï êáé ôï öõóéêü áÝñéï ðïõ èá ìðïñïýóáí íá ðõñïäïôÞóïõí, ÷ùñßò íá õðÜñ÷åé ôÝôïéá ðñüèåóç, ìéá êáôáóôñïöéêÞ óôñáôéùôéêÞ óýãêñïõóç óôï ìÝëëïí. Óå êÜèå ðåñßðôùóç ç ÇÐÁ âñßóêïíôáé áíôéìÝôùðåò ìå ìéá êáôÜóôáóç, üðùò êáé Üëëåò ìåãÜëåò äõíÜìåéò óôï ðáñåëèüí, üðïõ ôåêôïíéêÝò áëëáãÝò âãÜæïõí óôçí åðéöÜíåéá åíôÜóåéò ðïõ åí êáéñþ èá ðñïêáëÝóïõí óõãêñïýóåéò ãéá ôçí áíáäéÜôáîç ôùí ó÷Ýóåùí éó÷ýïò óå ðáãêüóìéá êëßìáêá. Ó’ áõôü ôïí áóôáèÞ êáé åõìåôÜâëçôï áíôáãùíéóìü, Ýíá ôìÞìá ôçò êáðéôáëéóôéêÞò ôÜîçò ôùí ÇÐÁ, éäéáßôåñá ç äåîéÜ ñåðïõìðëéêáíéêÞ åêäï÷Þ ôçò, êáëåß óå Ýíá íÝï Øõ÷ñü Ðüëåìï êáé óå ðñïóôáôåõôéêÝò ðïëéôéêÝò ãéá íá õðåñáóðßóïõí ôçí áìåñéêáíéêÞ âéïìç÷áíßá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ï Ðßôåñ Ìïñßôóé ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôïõ ÌÝñéëáíô êñáõãÜæåé: «Ìéá êáëÜ åîïðëéóìÝíç, áõôáñ÷éêÞ Êßíá, ðïõ óôï÷åýåé óôçí õðïíüìåõóç ðáãêüóìéùí èåóìþí ðïõ óôçñßæïõí ôç äçìïêñáôßá êáé ôéò áîßåò ôçò åëåýèåñçò áãïñÜò» èá ìðïñïýóå åýêïëá íá ãßíåé «ìéá öáóéóôéêÞ áðåéëÞ ìå ðáãêüóìéá äõíáôü-

ôçôá äñÜóçò». Ï ðñþçí äéåõèõíôÞò ôçò CIA, ï ÔæÝéìò Ãïýëóåú, åßðå óôçí êáôÜèåóÞ ôïõ óôï ÊïãêñÝóï ãéá ôçí ðñïóðÜèåéá åîáãïñÜò ôçò Unocal áðü ôçí CNOOC: «Áíôéìåôùðßæïõìå åäþ, áí ïé ëÝîåéò äåí Ý÷ïõí ÷Üóåé ôç óçìáóßá ôïõò, ü÷é ôçí ðñïóðÜèåéá åîáãïñÜò ìéáò åôáéñåßáò áðü ìßá Üëëç, áëëÜ ìéá ðñïóðÜèåéá åîáãïñÜò áðü ôçí ðéï éó÷õñÞ êïììïõíéóôéêÞ äéêôáôïñßá óôïí êüóìï». Ìéá ìåñßäá ôçò óõíäéêáëéóôéêÞò ãñáöåéïêñáôßáò êáé ôùí óõììÜ÷ùí ôçò óôï Äçìïêñáôéêü Êüììá, üðùò ð.÷. ï ÃåñïõóéáóôÞò áðü ôçí ÍÝá Õüñêç Ôóáñëò Óïýìåñ Þ Ýíáò õðïôéèÝìåíïò áíåîÜñôçôïò üðùò ï âïõëåõôÞò áðü ôï Âåñìüíô ÌðÝñíé ÓÜíôåñò, êáëïýí åðßóçò óå ôÝôïéåò ðïëéôéêÝò ðñïóôáôåõôéóìïý ðïõ õðïôßèåôáé üôé èá õðåñáóðßóïõí ôïõò Áìåñéêáíïýò åñãÜôåò. ÁëëÜ ôñåéò äåêáåôßåò ôÝôïéùí ðñïóåããßóåùí óôçí ôÜóç ôïõ äéåèíïýò êáðéôáëéóìïý ãéá «åîßóùóç ðñïò ôá êÜôù» Ý÷ïõí áðïôý÷åé. Ï ðñïóôáôåõôéóìüò äåí Ý÷åé óþóåé èÝóåéò åñãáóßáò óå ïðïéáäÞðïôå âéïìç÷áíßá: áðü ôçí áõôïêéíçôïâéïìç÷áíßá êáé ôç óéäçñïõñãßá Ýùò ôçí êëùóôïûöáíôïõñãßá. Áíôß íá õðïôá÷èïýìå óôï áäéÝîïäï ôïõ ðñïóôáôåõôéóìïý êáé ôïõ åèíéêéóìïý ðïõ ðáßæåé ôï ðáé÷íßäé ôïõ êåöáëáßïõ ðñïóðáèþíôáò íá óôñÝøåé åñãÜôåò áðü äéáöïñåôéêÜ Ýèíç ôïõò ìåí åíÜíôéá óôïõò äå, ðñÝðåé íá ÷ôßóïõìå ôçí áëëçëåããýç ðÝñá áðü ôá óýíïñá ðïõ åíþíåé ôïõò åñãÜôåò åíÜíôéá êáé óôá áìåñéêáíéêÜ êáé óôá êéíåæéêÜ áöåíôéêÜ ôïõò. Ï ðñáãìáôéêüò êßíäõíïò äåí åßíáé üôé ï åèíéêéóìüò èá äéáéñÝóåé ôïõò åñãÜôåò äéåèíþò áëëÜ üôé åðßóçò èá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ùò åîéëáóôÞñéá èýìáôá ôïõò ÊéíÝæïõò êáé ôïõò Üëëïõò ÁóéÜôåò åñãÜôåò ìÝóá óôéò ÇÐÁ áðïäõíáìþíïíôáò Ýôóé ôï åñãáôéêü êßíçìá. Ìå äåäïìÝíç ôç äåîéÜ åêóôñáôåßá åíÜíôéá óôïõò ìåôáíÜóôåò ðïõ Þäç åßíáé ãåãïíüò, ïé åðéèÝóåéò åíÜíôéá óôçí Êßíá áðü ôç ÄåîéÜ êáé ôçí øåõäïáñéóôåñÜ èá ìðïñïýóáí åýêïëá íá ôñïöïäïôÞóïõí ôï åßäïò ôïõ ñáôóéóìïý ðïõ ï áíôééáðùíéêüò ðñïóôáôåõôéóìüò åíèÜññõíå óôç äåêáåôßá ôïõ ‘80. Ìüíï ìéá åíùìÝíç ðÜëç åñãáôþí, ìåôáíáóôþí êáé íôüðéùí, ìÝóá óôéò ÇÐÁ êáé ðÝñáí ôùí åèíéêþí óõíüñùí ìðïñåß íá õðåñáóðßóåé èÝóåéò åñãáóßáò êáé íá õøþóåé ôï âéïôéêü åðßðåäï ïðïõäÞðïôå óôïí ðëáíÞôç óÞìåñá. Ìéá áíáíÝùóç ôçò áíôééìðåñéáëéóôéêÞò ðïëéôéêÞò åßíáé áðáñáßôçôç ãéá íá êáèïäçãÞóåé Ýíáí äéåèíÞ åñãáôéêü áãþíá. Ïé ÇÐÁ óôï÷åýïõí íá ðñïëÜâïõí ôçí Üíïäï ïðïéïõäÞðïôå áíôáãùíéóôÞ Þ äéêôýïõ áíôáãùíéóôþí, áëëÜ áõôÞ ç ðñïóðÜèåéá èá ðñïêáëÝóåé óýãêñïõóç ü÷é ìüíï ìå ôá ëåãüìåíá «êñÜôç-ðáñßåò» áëëÜ åðßóçò êáé ìå áíôßðáëåò äõíÜìåéò üðùò ç Êßíá ãéá ïôéäÞðïôå: áðü ôï ðåôñÝëáéï Ýùò ôéò áãïñÝò êáé ôá ãåùðïëéôéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá. Ìüíï ìÝóù ôçò äéåèíïýò áëëçëåããýçò êáé ôïõ áíôééìðåñéáëéóìïý ìðïñïýìå íá ÷áñÜîïõìå Ýíá äñüìï åîüäïõ áðü ôï áäéÝîïäï ôùí êñßóåùí êáé ôïõ ðïëÝìïõ ðñïò ôï ïðïßï âáäßæåé ï ðëáíÞôçò. ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

47

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 48

Ïé Æáðáôßóôáò áëëÜæïõí ðïñåßá Ôïõ ÁíäñÝá ÃåùñãáêÜêç åîÝãåñóç ôùí Æáðáôßóôáò ôï 1994 óôï Ìåîéêü êáé ç äñÜóç ôïõò áðü ôüôå ìÝ÷ñé êáé óÞìåñá Ý÷oõí åðçñåÜóåé óçìáíôéêÜ ôï äéåèíÝò êßíçìá êáé ôéò óõæçôÞóåéò óôçí ÁñéóôåñÜ äéåèíþò. Ïé ðñïóðÜèåéåò ôùí åîåãåñìÝíùí éèáãåíþí ôçò ðïëéôåßáò ÔóéÜðáò ôïõ íïôéïáíáôïëéêïý Ìåîéêü ãéá áõôïïñãÜíùóç êÜôù áðü ôéò óõíå÷åßò êñáôéêÝò ðñïóðÜèåéåò êáôáóôïëÞò ôïõ êéíÞìáôïò ìå åðåìâÜóåéò áðü ôï óôñáôü, ôçí áóôõíïìßá áëëÜ êáé ðáñáóôñáôéùôéêÝò ïñãáíþóåéò åõáéóèçôïðïßçóáí åõñýôåñá êïììÜôéá ôçò ÁñéóôåñÜò. Óôá Ýíôåêá ÷ñüíéá ðïõ ðÝñáóáí áðü ôçí åîÝãåñóç Ý÷ïõí ãßíåé åêáôïíôÜäåò êáìðÜíéåò áëëçëåããýçò êáé åêáôïíôÜäåò åèåëïíôÝò Ý÷ïõí ðÜåé óôéò áõôüíïìåò ðåñéï÷Ýò ãéá íá ðñïóöÝñïõí âïÞèåéá. Ôï êßíçìá ôùí Æáðáôßóôáò Ý÷åé óõíäåèåß ìå ôï áíôéðáãêïóìéïðïéçôéêü êßíçìá, ïé öùôïãñáößåò ôïõ óáìðêïìáíôÜíôå ÌÜñêïò Ý÷ïõí óõíäåèåß ìå ôçí áíôßóôáóç, åíþ êïììÜôéá ôçò ÁñéóôåñÜò, ôçò Áõôïíïìßáò áëëÜ êáé ôùí áíáñ÷éêþí áíáöÝñïíôáé óôïí ôñüðï áõôïïñãÜíùóçò ôùí éèáãåíþí óôéò áõôüíïìåò ðåñéï÷Ýò, êÜíïíôáò ëüãï ãéá ôçí «ðñþôç ìåôáìïíôÝñíá åðáíÜóôáóç». Ôïí Éïýíéï áõôÞò ôçò ÷ñïíéÜò ïé Æáðáôßóôáò åîÝäùóáí ôçí Ýêôç óôç óåéñÜ äéáêÞñõîÞ ôïõò. Ìéá äéáêÞñõîç ðïõ óçìáôïäïôåßôáé ùò óôñïöÞ óôçí ðïëéôéêÞ ôïõò, êáèþò ãéá ðñþôç öïñÜ ðñïóäéïñßæïõí ôç ìåëëïíôéêÞ ôïõò äñÜóç óå óôåíÞ ó÷Ýóç ìå ôçí ÁñéóôåñÜ êáé ôá åõñýôåñá êáôáðéåæüìåíá

Ç

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

48

óôñþìáôá, îåöåýãïíôáò Ýôóé áðü ôçí Üìåóç äéåêäßêçóç áðïêëåéóôéêÜ ôùí äéêáéùìÜôùí ôùí ÉíäéÜíùí éèáãåíþí ôïõ Ìåîéêü. Ãéá íá ãßíåé êáôáíïçôÞ áõôÞ ç óôñïöÞ, ÷ñåéÜæåôáé íá ãßíåé ìéá éóôïñéêÞ áíáäñïìÞ óôá ãåãïíüôá ðïõ óõíÝâçóáí óôá Ýíôåêá ÷ñüíéá ðïõ Ý÷ïõí ðåñÜóåé áðü ôçí åîÝãåñóç ôùí Æáðáôßóôáò, ìÝóá áðü ôçí ïðïßá èá ãßíåé ðñïóðÜèåéá íá áíáëõèåß ç ðïëéôéêÞ ôïõò äñÜóç, áëëÜ êáé ôá üñéÜ ôçò, õðü ôï ðñßóìá ôùí åèíéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôïõ ìåîéêáíéêïý êñÜôïõò.

Ç éóôïñßá Ôï Ìåîéêü áðïôåëåß ôçí åíäÝêáôç óå ìÝãåèïò ïéêïíïìßá ôïõ êüóìïõ. Ìéá ÷þñá ðïõ ìÝ÷ñé êáé ôéò ðñþôåò äåêáåôßåò ôïõ 20ïý áéþíá óôçñéæüôáí êáôåîï÷Þí óôçí áãñïôéêÞ ôçò ðáñáãùãÞ, áëëÜ ìå ðëïýóéï õðÝäáöïò, ãåãïíüò ðïõ åðçñÝáóå êáèïñéóôéêÜ ôçí áíÜðôõîÞ ôçò. Ç åèíéêïðïßçóç ôùí êïéôáóìÜôùí ðåôñåëáßïõ ôç äåêáåôßá ôïõ ’30 Ýäùóå þèçóç óôç ìåîéêáíéêÞ ïéêïíïìßá, ç ïðïßá Ýêáíå Üëìáôá ìÝ÷ñé êáé ôç äåêáåôßá ôïõ ’70, ìå Üìåóá áðïôåëÝóìáôá ôçí åêâéïìç÷Üíéóç ôùí ìåãÜëùí ðüëåùí êáé ôçí áýîçóç ìå äñáìáôéêïýò ñõèìïýò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò. (Óôçí Ðüëç ôïõ Ìåîéêü áõôÞ ôç óôéãìÞ ïé êÜôïéêïé îåðåñíïýí ôá 20 åêáôïììýñéá áí óõíõðïëïãéóôïýí ôá ðñïÜóôéá.) Ç ðåôñåëáúêÞ êñßóç ôïõ ’70 ôñÜíôáîå óõèÝìåëá ôç ìåîéêáíéêÞ ïéêïíïìßá, ìå Üìåóá áðïôåëÝóìáôá ôïí ðëçèùñéóìü íá êáëðÜæåé, ôç öôþ÷åéá êáé

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 49

ôçí áíåñãßá íá äéïãêþíïíôáé ìå ôñïìáêôéêïýò ñõèìïýò ôüóï óôá áóôéêÜ êÝíôñá üóï êáé óôçí ýðáéèñï êáé ìå åêáôïììýñéá Ìåîéêáíïýò íá ðåñíïýí ôá óýíïñá ôïõ Ñßï ÃêñÜíôå ãéá íá áíáæçôÞóïõí êáëýôåñç æùÞ óôéò ÇÐÁ. Ãéá íá îåöýãåé áðü ôçí êñßóç, ï ìåîéêáíéêüò êáðéôáëéóìüò ðñïþèçóå óôï ôÝëïò ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’80, õðü ôçí ðñïåäñßá ôïõ ÊÜñëïò Óáëßíáò íôå ÊïñôÜñé, ìéá óåéñÜ áðü éäéùôéêïðïéÞóåéò, êÜíïíôáò óôñïöÞ óôçí áãïñÜ êáé ìåéþíïíôáò ôïí ðñïóôáôåõôéóìü. Ôá äéåèíÞ áóôéêÜ ìÝóá ôüôå èñéáìâïëïãïýóáí, ðáñïõóéÜæïíôáò ôï Ìåîéêü ùò ôç «÷þñá-ðñüôõðï» áíÜðôõîçò ôçò åëåýèåñçò áãïñÜò, áäéáöïñþíôáò ðëÞñùò âÝâáéá ãéá ôéò ðáñÜðëåõñåò áðþëåéåò, ôçí ôñïìåñÞ åðéäåßíùóç ôïõ âéïôéêïý åðéðÝäïõ ôùí êáôáðéåóìÝíùí óôñùìÜôùí. Áðü ôéò ðëÝïí äñáóôéêÝò ñõèìßóåéò ðïõ åöÜñìïóå ç êõâÝñíçóç Óáëßíáò Þôáí ç ôñïðïðïßçóç ôïõ Üñèñïõ 27 ôïõ ìåîéêáíéêïý ÓõíôÜãìáôïò, ðïõ åîáóöÜëéæå ôï áíáðáëëïôñßùôï ôùí åêôÜóåùí ôùí éèáãåíþí éíäéÜíéêùí êïéíïôÞôùí. Ç éíäéÜíéêç ãç Ýãéíå ðëÝïí âïñÜ óôéò äéáèÝóåéò ôùí ðïëõåèíéêþí, ðïõ åðïöèáëìéïýóáí ôá ðëïýóéá õðåäÜöç ôçò, êáé ôùí ìåãÜëùí áãñïôéêþí âéïìç÷áíéþí, åíþ ÷éëéÜäåò ìéêñïáãñüôåò Ý÷áóáí ôï ìïíáäéêü ôñüðï ðïõ äéÝèåôáí ãéá íá åîáóöáëßæïõí ôçí åðéâßùóÞ ôïõò. (Ïé ÉíäéÜíïé ôïõ Ìåîéêü áðïôåëïýí ôï 1/3 ôïõ óõíïëéêïý ðëçèõóìïý ôçò ÷þñáò.) Ç êõâÝñíçóç ôïõ PRI, ôïõ Èåóìéêïý Åðáíáóôáôéêïý Êüììáôïò, ðñï÷þñçóå áêüìá ðéï ðÝñá, õðïãñÜöïíôáò ôçí 1ç Éáíïõáñßïõ ôïõ 1994 ôï óýìöùíï ôçò ÂïñåéïáìåñéêáíéêÞò Æþíçò Åëåýèåñïõ Åìðïñßïõ (NAFTA). Áõôü áðïôÝëåóå êáé ôç óôáãüíá ðïõ îå÷åßëéóå ôï ðïôÞñé. Ôçí ßäéá çìÝñá óôçí ðïëéôåßá ôçò ÔóéÜðáò ï Æáðáôéóôéêüò Óôñáôüò ãéá ôçí ÅèíéêÞ ÁðåëåõèÝñùóç (EZLN) åéóÝâáëå óå äéÜöïñåò ðüëåéò êáé êïéíïðïßçóå ôçí Ðñþôç ÄéáêÞñõîç ôçò Æïýãêëáò Ëáêáíôüíá. Óå áõôÞ ïé éèáãåíåßò ðïõ óõììåôåß÷áí óôïí EZLN êÞñõôôáí ôïí ðüëåìï óôçí êõâÝñíçóç, èÝôïíôáò ùò óôñáôçãéêü ôïõò óôü÷ï ôçí êáôÜëçøç ôçò Ðüëçò ôïõ Ìåîéêü, ìå óêïðü íá ïñãáíùèïýí åëåýèåñåò êáé áíüèåõôåò åêëïãÝò. ÂáóéêÜ ôïõò óõíèÞìáôá: «Ùò åäþ!» êáé «Äçìïêñáôßá-åëåõèåñßá- äéêáéïóýíç ãéá üëïõò ôïõò Ìåîéêáíïýò». Óå ìåãÜëï âáèìü ôï éäåïëïãéêü õðüâáèñï ôçò ðïëéôéêÞò ôùí Æáðáôßóôáò êáèïñßóôçêå áðü ôéò ìáïúêÝò áíôéëÞøåéò êÜðïéùí óçìáíôéêþí ìåëþí ôïõ, üðùò åðßóçò êáé ðáëéþí óôåëå÷þí ôçò Üêñáò ÁñéóôåñÜò, ðïõ óõãêñüôçóáí ôïí ðñþôï âáóéêü ðõñÞíá ôç äåêáåôßá ôïõ ’80, ìåôÜ ôéò Þôôåò ôùí êéíçìÜôùí ôïõ ’60 êáé ôïõ ’70 óôéò ðüëåéò. Ç êõâÝñíçóç Ýóôåéëå Üìåóá éó÷õñüôáôåò óôñáôéùôéêÝò äõíÜìåéò ãéá íá êáôáóôåßëåé ôçí åîÝãåñóç. ¸ðåéôá áðü ó÷åäüí äýï åâäïìÜäåò óêëçñþí óõãêñïýóåùí, óôéò 12 ôïõ ÃåíÜñç ç áõèüñìçôç óõãêÝíôñùóç äéáìáñôõñßáò ðåñßðïõ åêáôü ÷éëéÜäùí êüóìïõ óôçí Ðüëç ôïõ Ìåîéêü åîáíÜãêáóå ôçí

êõâÝñíçóç óå êáôÜðáõóç ôïõ ðõñüò ôçí ßäéá çìÝñá. ÌÝóá óå ìßá åâäïìÜäá óõãêñïôÞèçêå ìéá ïìÜäá ðïõ èá çãïýíôáí ùò äéáìåóïëáâçôÞò óôéò ìåôÝðåéôá åéñçíåõôéêÝò óõíïìéëßåò.

Ç ðïñåßá êáé ç äñÜóç ôïõ EZLN Áðü ôéò ðñþôåò ëïéðüí ìÝñåò Üñ÷éóáí íá äéáöáßíïíôáé ïé äõíáôüôçôåò êáé ôá üñéá åíüò ôÝôïéïõ åã÷åéñÞìáôïò, ðïõ óôçñéæüôáí óå óôñáôéùôéêïýò óõó÷åôéóìïýò óôçí ðëÝïí áðïìáêñõóìÝíç ðïëéôåßá ôïõ Ìåîéêü, êáèþò êáé ï âáèìüò åðßäñáóçò ðïõ Ý÷åé ç áíÜðôõîç åíüò ìáæéêïý êéíÞìáôïò óôçí õðüëïéðç åðéêñÜôåéá, êáé äç óôçí ðñùôåýïõóá. Ïé ðïëéôéêïß óôü÷ïé ðïõ Ýèåóáí ôüôå ïé Æáðáôßóôáò ðåñéãñÜöçêáí óôç Äåýôåñç ÄéáêÞñõîç ôïí Éïýíéï ôïõ ßäéïõ ÷ñüíïõ. Óå áõôÞ äéáãñÜöåôáé ìå áñêåôÜ óáöÞ ôñüðï ç ðïëéôéêÞ áíÜëõóç ðïõ åß÷áí ôüôå: ÁíáöÝñïíôáí óôçí êïéíùíßá ôùí ðïëéôþí êáé äåí Ýêáíáí êáíÝíá äéá÷ùñéóìü ôçò êïéíùíßáò óå ôÜîåéò. Èåùñïýóáí üôé «ç åðáíÜóôáóç äåí èá öÝñåé óôçí åîïõóßá ìéá ôÜîç, ôìÞìá ôÜîçò Þ ìéá ïìÜäá», áëëÜ èá äþóåé ôçí åõêáéñßá óôïõò ðïëßôåò êáé óå êïéíùíéêïýò öïñåßò íá áíáðôýîïõí ôéò éäÝåò êáé ôéò ðñïôÜóåéò ôïõò óôïí ðïëéôéêü óôßâï, þóôå íá áíáðôõ÷èåß ìéá ãüíéìç ðÜëç éäåþí, ðïõ óêïðü èá Ý÷åé «ôçí åëåýèåñç êáé äçìïêñáôéêÞ áëëáãÞ ôçò ìåîéêáíéêÞò êïéíùíßáò». Õðü áõôü ôï ðñßóìá ïé Æáðáôßóôáò êÜëåóáí ôçí êïéíùíßá ôùí ðïëéôþí ãéá ôï ó÷çìáôéóìü ôçò ÅèíéêÞò ÄçìïêñáôéêÞò ÓõíÝëåõóçò, «ãéá ôçí åðßôåõîç ôùí áëëáãþí óå âÜèïò, ôéò ïðïßåò æçôÜ ôï Ýèíïò». Ôá ðïëéôéêÜ üñéá ìéáò óôñáôéùôéêÜ çôôçìÝíçò «ìáïÀæïõóáò» ðïëéôéêÞò åßíáé êáèáñÜ. Áíáãíþñéóáí ìåí ôï ãåãïíüò üôé ç êïéíùíéêÞ êéíçôïðïßçóç áíÜãêáóå ôçí êõâÝñíçóç óå áíáêù÷Þ, áëëÜ óôç äéáêÞñõîç äåí õðÞñ÷å áíáöïñÜ óôá êáôáðéåóìÝíá óôñþìáôá, åðïìÝíùò äåí Þôáí äõíáôÞ ç ðïëéôéÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

49

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 50

êÞ óýëëçøç äçìéïõñãßáò åíüò ðïëéôéêïý ðëáéóßïõ äñÜóçò ðïõ íá âïçèÜ óôçí êïéíÞ ìÜ÷ç åíÜíôéá óôïí êïéíü –ìå ôáîéêïýò üñïõò– å÷èñü. Ùò ðñùôåýùí óôü÷ïò ôÝèçêå ç áíáôñïðÞ ôçò 65Ü÷ñïíçò èçôåßáò ôçò êõâÝñíçóçò ôïõ PRI. Ç ÅèíéêÞ ÄçìïêñáôéêÞ ÓõíÝëåõóç ðñáãìáôïðïéÞèçêå óôçí ÔóéÜðáò óôéò 5 ìå 9 ôïõ Áõãïýóôïõ 1994. ÔïõëÜ÷éóôïí 6.000 Üôïìá áðü üëï ôï Ìåîéêü áíôáðïêñßèçêáí óôçí ðñüóêëçóç ôùí Æáðáôßóôáò êáé ðáñáêïëïýèçóáí ôç óõíÝëåõóç. ÐáñÜëëçëá ç êõâÝñíçóç, ðáñ’ üëåò ôéò öéëåéñçíéêÝò äéáêçñýîåéò ôçò, óõíÝ÷éæå üëï áõôü ôï äéÜóôçìá ôéò åðéèÝóåéò óôçí ðïëéôåßá ôçò ÔóéÜðáò, ðñïâïêÜñïíôáò êÜèå ðñïóðÜèåéá åéñçíåõôéêÞò äéáäéêáóßáò. Ïé Æáðáôßóôáò ùò áðÜíôçóç, êé Ý÷ïíôáò êåñäßóåé ìå ôï ìÝñïò ôïõò ôçí ðëåéïøçößá ôùí ÉíäéÜíùí ôçò ðåñéï÷Þò, ðñï÷þñçóáí óôéò 19 Äåêåìâñßïõ óôï óðÜóéìï ôïõ óôñáôéùôéêïý êëïéïý êáé óôçí êáôÜëçøç ó÷åäüí Üíù ôïõ ìéóïý ôùí åêôÜóåùí ôçò ðïëéôåßáò ÷ùñßò íá ðÝóåé ïýôå Ýíáò ðõñïâïëéóìüò. ÔñéÜíôá ïêôþ äÞìïé ôçò ðïëéôåßáò âñßóêïíôáí ðëÝïí õðü ôïí Ýëåã÷ü ôïõò êáé áíáêçñý÷èçêáí áõôüíïìïé êáé åîåãåñìÝíïé. ¸íá ÷ñüíï ìåôÜ ôçí åîÝãåñóç âãÞêå ç Ôñßôç ÄéáêÞñõîç. Óå áõôÞí ï EZLN, êÜíïíôáò Ýêêëçóç áõôÞ ôç öïñÜ óôï ìåîéêáíéêü ëáü, êáëïýóå óôç äçìéïõñãßá ôïõ Åèíéêïý Áðåëåõèåñùôéêïý ÊéíÞìáôïò, ìå óêïðü ôçí áíáôñïðÞ ôçò êõâÝñíçóçò ôïõ PRI, óå Ýíáí áãþíá «ãéá ôç äçìïêñáôßá, ôç äéêáéïóýíç êáé ôçí åëåõèåñßá». Ç êõâÝñíçóç ðÜíôùò óõíÝ÷éæå ôçí åðéèåôéêÞ ðïëéôéêÞ ôçò, ìå áëëåðÜëëçëåò óôñáôéùôéêÝò åðéèÝóåéò êáé åðéêçñýóóïíôáò ôá çãåôéêÜ óôåëÝ÷ç ôïõ EZLN, ðáñüëï ðïõ ïé Æáðáôßóôáò åß÷áí êçñýîåé êáôÜðáõóç ôïõ ðõñüò áðü ôïí ÉáíïõÜñéï ôïõ 1995 êáé ïé åéñçíåõôéêÝò äéáðñáãìáôåýóåéò åß÷áí îåêéíÞóåé ôïí ÌÜñôéï ôïõ 1996 óôï Óáí ÁíôñÝò. Ïé óõíïìéëßåò üìùò äéáêüðçêáí ôïí Áýãïõóôï êáèþò 70.000 óôñáôéþôåò ðïëéïñêïýóáí ôá üñéá ôùí áõôüíïìùí ðåñéï÷þí ìå áåñïðëÜíá êáé ðõñïâïëéêü. Ïé Æáðáôßóôáò áðï÷þñçóáí áðü ôï äéÜëïãï èÝôïíôáò óôçí êõâÝñíçóç ðÝíôå üñïõò ãéá íá îáíáñ÷ßóïõí ïé åéñçíåõôéêÝò óõíïìéëßåò (ìåôáîý áõôþí ôçí áðåëåõèÝñùóç üëùí üóïé åß÷áí öõëáêéóôåß ìå ôçí êáôçãïñßá ãéá óõììåôï÷Þ óôï æáðáôßóôéêï êßíçìá, ôçí ßäñõóç êõâåñíçôéêÞò åðéôñïðÞò åîïõóéïäïôçìÝíçò íá äéáðñáãìáôåýåôáé ìå ôïõò Æáðáôßóôáò êáé íá åðéâëÝðåé ôçí åöáñìïãÞ ôùí ìÝ÷ñé ôüôå óõìöùíéþí ðïõ åß÷áí óõíáöèåß ìå ôçí êõâÝñíçóç êáé ôçí áðüóõñóç ôùí äõíÜìåùí ôïõ óôñáôïý êáé ôçò áóôõíïìßáò áðü ôçí ÔóéÜðáò). Ï «ðüëåìïò ÷áìçëÞò Ýíôáóçò» óõíå÷ßóôçêå êáé ôá åðüìåíá ÷ñüíéá áðü ôçí êõâÝñíçóç, ìå óçìåßï êáìðÞò ôç óöáãÞ 45 áôüìùí (êõñßùò ãõíáéêüðáéäùí) áðü ðáñáóôñáôéùôéêÞ ïìÜäá óôï ÁêôåÜë ôïí ÄåêÝìâñéï ôïõ 1997. Ï EZLN, ðïõ üëï áõôü ôï äéÜóôçìá óõíÝ÷éæå ôç óôñáôçãéêÞ ôçò êáôÜðáõÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

50

óçò ôïõ ðõñüò, âáèéÜ ÷ùìÝíïò óôéò æïýãêëåò ôçò ÔóéÜðáò, äåí ðñüëáâå íá áðïôñÝøåé ôç óöáãÞ. Ç ÐÝìðôç ÄéáêÞñõîç, ðïõ âãÞêå ôïí Éïýëéï ôïõ 1998, åðéâåâáßùíå ôéò ðñïèÝóåéò ôïõ EZLN íá ðñïóÝëèåé óôï ôñáðÝæé ôùí äéáðñáãìáôåýóåùí ìüíï åÜí ç êõâÝñíçóç áðïöÜóéæå íá óåâáóôåß ôá äéêáéþìáôá ôùí éèáãåíþí ðëçèõóìþí ôïõ Ìåîéêü. Ïé Æáðáôßóôáò áðáéôïýóáí ìå áõôÞ ôç äéáêÞñõîç óõíôáãìáôéêÞ ñýèìéóç ðïõ èá åíóùìÜôùíå ôá áéôÞìáôá ðïõ Ýèåóáí óôéò óõìöùíßåò ôïõ Óáí ÁíôñÝò. Óôï ðïëéôéêü åðßðåäï üëï ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ ðñïçãÞèçêå ôïõ Óáí ÁíôñÝò ãßíïíôáí äéáðñáãìáôåýóåéò ãéá ôï ðëáßóéï óõæçôÞóåùí ôçò áôæÝíôáò. Ç êõâÝñíçóç óå êáìßá ðåñßðôùóç äåí äå÷üôáí ôçí áðáßôçóç ôùí Æáðáôßóôáò íá ãßíåé óõæÞôçóç óå åèíéêü åðßðåäï êáé Ýèåôå ùò èÝìá óõæÞôçóçò ôçí åðßëõóç ôïõ ôïðéêïý ðñïâëÞìáôïò. ÁðÝíáíôé óå áõôÞ ôç óôÜóç ôçò êõâÝñíçóçò ïé Æáðáôßóôáò ôïí Éïýëéï ôïõ 1996 óõãêÜëåóáí ôç «ÄéçðåéñùôéêÞ ÓõíÜíôçóç åíÜíôéá óôï Íåïöéëåëåõèåñéóìü êáé ãéá ôçí Áíèñùðüôçôá», ìå ðïëý ìåãÜëç óõììåôï÷Þ áðü üëï ôïí êüóìï. Ðáñ’ üëç ôçí áíáìöéóâÞôçôç åðéôõ÷ßá ôçò (õðïëïãßæåôáé óå 5.000 ç óõììåôï÷Þ áðü ôï äéåèíÝò êßíçìá, ìå áíôéðñïóþðïõò áðü 54 ÷þñåò), ïé Æáðáôßóôáò äåí êáôÜöåñáí íá áíáãêÜóïõí ôçí êõâÝñíçóç óå Ýíá äéÜëïãï åö’ üëçò ôçò ýëçò êáé ïé óõíïìéëßåò ôïõ Óáí ÁíôñÝò åß÷áí ùò èåìáôïëïãßá ôá äéêáéþìáôá êáé ôçí áõôïíïìßá ôùí éèáãåíþí. Ç êáôÜëçîç áõôÞ èá ìðïñïýóáìå íá ðïýìå üôé Þôáí åðüìåíç, äåäïìÝíïõ üôé ïé Æáðáôßóôáò, åêôüò áðü ìéá ãåíéêÞ óõìðÜèåéá óå åèíéêü åðßðåäï, äåí åß÷áí êáôáöÝñåé íá åîáðëþóïõí ôçí ðïëéôéêÞ ôïõò äñÜóç ðÝñá áðü ôçí ðïëéôåßá ôçò ÔóéÜðáò. Ç äñÜóç ôïõò ðåñéïñéæüôáí óôçí áõôïïñãÜíùóç ôùí áõôüíïìùí ðåñéï÷þí. Áõôü öÜíçêå åîÜëëïõ êáé áðü ôçí ðïñåßá ðïõ ðÞñå ôï åã÷åßñçìá óýãêëçóçò ôïõ Åèíéêïý Áðåëåõèåñùôéêïý Ìåôþðïõ ôùí Æáðáôßóôáò (FZLN), üðïõ âÜóåé ôçò ÔÝôáñôçò ÄéáêÞñõîçò (ÉáíïõÜñéïò 1996) èá Þôáí ìéá «íÝá åéñçíéêÞ ðïëéôéêÞ äýíáìç ôùí ðïëéôþí, áíåîÜñôçôç êáé äçìïêñáôéêÞ, ðïõ èá áãùíßæåôáé ãéá ôç äçìïêñáôßá, ôçí åëåõèåñßá êáé ôç äéêáéïóýíç óôï Ìåîéêü […] äåí áðïôåëåß ðïëéôéêü êüììá êáé äåí áðïâëÝðåé óôçí êáôÜëçøç ôçò åîïõóßáò». Ôï FZLN èá ìðïñïýóå íá áðïôåëÝóåé ôçí åõêáéñßá ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüò íÝïõ áñéóôåñïý êüììáôïò óôï Ìåîéêü, ðïõ èá óõãêÝíôñùíå ôçí áãáíÜêôçóç üëùí ôùí êáôáðéåóìÝíùí ôçò ÷þñáò ãéá íá ôïõò ïäçãÞóåé óå äñÜóç, áëëÜ êÜôé ôÝôïéï Þôáí Ýîù áðü ôïõò ðïëéôéêïýò óêïðïýò ôïõ æáðáôéóôéêïý êéíÞìáôïò. Ï óáìðêïìáíôÜíôå ÌÜñêïò óå Ýíá ãñÜììá ôïõ, ðïõ áíáëýåé ôéò èÝóåéò ôçò ¸êôçò ÄéáêÞñõîçò, áíáöÝñåé üôé ï EZLN åß÷å õðïó÷åèåß üôé ôï æáðáôéóôéêü êßíçìá èá Þôáí Ýíá êßíçìá áðü ôïõò éèáãåíåßò êáé ãéá ôïõò éèáãåíåßò. Äåí èá ìðïñïýóå íá ìåôáôñáðåß óå êÜôé åõñýôåñï, äéüôé Ýôóé

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 51

èá áðïäõíáìùíüôáí ç ðñïóðÜèåéá äéåêäßêçóçò ôùí äéêáéùìÜôùí ôùí éèáãåíþí. ¸ôóé ôï FZLN êáôÝëçîå ìéá ïñãÜíùóç êáìðÜíéáò õðïóôÞñéîçò ôùí Æáðáôßóôáò êÜôù áðü ôïí Ýëåã÷ï ôïõ EZLN, Ýíáò ìç÷áíéóìüò ðïõ óå ôåëéêÞ áíÜëõóç äåí ìðïñïýóå íá ðñïóöÝñåé êÜôé ôï ïõóéáóôéêü, ãéáôß ôï ìåîéêáíéêü êáé ôï äéåèíÝò êßíçìá åß÷å êáôÜ êáéñïýò Ýìðñáêôá õðïóôçñßîåé ôïõò Æáðáôßóôáò, âáóéóìÝíï üìùò óôïõò Þäç õðÜñ÷ïíôåò ìç÷áíéóìïýò ôïõ êéíÞìáôïò: óôçí ïñãáíùìÝíç äñÜóç ìÝóá áðü ôéò ïñãáíþóåéò ôçò ÁñéóôåñÜò.

Ç êáôÜóôáóç ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Óôï Ìåîéêü üìùò ç ïéêïíïìéêÞ áíÝ÷åéá ôùí êáôáðéåóìÝíùí ôç äåêáåôßá ôïõ ’90 åðéäåéíþèçêå ýóôåñá êáé áðü ôç íÝá ïéêïíïìéêÞ êñßóç ôïõ ’94. Õðïëïãßæåôáé üôé ôá ôåëåõôáßá 25 ÷ñüíéá ï âáóéêüò ìéóèüò Ý÷åé ðÝóåé êáôÜ 300% êáé üôé ðÜíù áðü ôï ìéóü ôïõ ðëçèõóìïý ôçò ÷þñáò æåé êÜôù áðü ôï üñéï ôçò öôþ÷åéáò, ìå áðïëýóåéò åêáôïíôÜäùí ÷éëéÜäùí åñãáæïìÝíùí êÜèå ÷ñüíï. Äåí åßíáé ôõ÷áßï üôé Ýðåéôá áðü ôçí õðïãñáöÞ ôïõ óõìöþíïõ NAFTA ðÜíù áðü 8 åêáôïììýñéá Ìåîéêáíïß Ý÷ïõí ðåñÜóåé ðáñÜíïìá ôá óýíïñá ãéá ôéò ÇÐÁ. ÐáñÜëëçëá, êé åíþ ôï åîùôåñéêü ÷ñÝïò ôçò ÷þñáò êõìáßíåôáé óôï 25% ôïõ ÁêáèÜñéóôïõ Åã÷þñéïõ Ðñïúüíôïò, ïé ôñÜðåæåò êÜíïõí ôæßñï äéóåêáôïììõñßùí äïëáñßùí åôçóßùò – ìå ôçí åðéóÞìáíóç üôé Ýíá óçìáíôéêü ìÝñïò áðü ôá êÝñäç ôïõò ðñïÝñ÷åôáé áðü Üìåóåò ðáñï÷Ýò ôïõ êñÜôïõò ðñïò áðïöõãÞ ÷ñåïêïðéþí. Ç êáôÜóôáóç áõôÞ ïäÞãçóå óôéò åêëïãÝò ôïõ 2000 óôçí ðôþóç ôçò 71÷ñïíçò êõñéáñ÷ßáò ôïõ PRI êáé óôçí áíÜäåéîç ùò ðñïÝäñïõ ôçò ÷þñáò ôïõ ðñþçí äéåõèõíôÞ ôçò ìåîéêáíéêÞò Êüêá Êüëá ÂéóÝíôå Öïî áðü ôï Êüììá ôçò ÅèíéêÞò ÄñÜóçò (ÑÁÍ). Ç Üíïäïò ôïõ ÑÁÍ ðñÝðåé íá éäùèåß õðü ôï ðñßóìá ôçò åðéèõìßáò ôïõ êüóìïõ íá áðáëëáãåß åðéôÝëïõò áðü ôï PRI êáé ü÷é ùò åðéëïãÞ íá óõíå÷éóôåß ç íåïöéëåëåýèåñç ðïëéôéêÞ, äåäïìÝíïõ üôé äåí õðÞñ÷å óôï ðïëéôéêü ðñïóêÞíéï ìéá ïñãáíùìÝíç áñéóôåñÞ áíôéðñüôáóç. Ç åêôßìçóç áõôÞ åðéâåâáéþíåôáé áðü ôï ãåãïíüò üôé áðü ôï 1998 êáé ìåôÜ ôï êßíçìá óôï Ìåîéêü Ý÷åé áñ÷ßóåé íá áíôéäñÜ. ×áñáêôçñéóôéêü ðáñÜäåéãìá áðïôåëïýí ïé êáôáëÞøåéò óôï ðáíåðéóôÞìéï ôçò Ðüëçò ôïõ Ìåîéêü áðü ôïõò öïéôçôÝò ùò áíôßäñáóç óôçí åðéâïëÞ äéäÜêôñùí êáé ïé ðïñåßåò ôùí åñãáæïìÝíùí óôïí çëåêôñéóìü åíÜíôéá óôçí éäéùôéêïðïßçóç ôçò åèíéêÞò åôáéñßáò. Ôïí ÍïÝìâñéï ôïõ 2001 äåêÜäåò ÷éëéÜäåò êüóìïõ ðëçììýñéóáí ôïõò äñüìïõò ôçò ðïëéôåßáò ôïõ Ìåîéêü åêöñÜæïíôáò ôçí áíôßèåóÞ ôïõò óôéò ðïëéôéêÝò ôçò êõâÝñíçóçò. Ôïí Áðñßëéï ôïõ 2005 ðÜíù áðü 1,2 åêáôïììýñéï êüóìïõ äéáäÞëùóå óôçí Ðüëç ôïõ Ìåîéêü ãéá íá õðåñáóðéóôåß ôï ìåôñéïðáèÞ áñéóôåñü äÞìáñ÷ï êáé öáâïñß ãéá ôéò åðåñ÷üìåíåò ðñïåäñéêÝò åêëïãÝò ôïõ 2006 Ëüðåæ Ïìðñáíôüñ,

åíÜíôéá óôïí ïðïßï êéíÞèçêáí äéáäéêáóßåò êáèáßñåóçò áðü ôï áîßùìÜ ôïõ ëüãù ôçò åìðëïêÞò ôïõ êüììáôüò ôïõ (Êüììá ÄçìïêñáôéêÞò ÅðáíÜóôáóçò-PRD) óå óêÜíäáëï äéáöèïñÜò. Ç åðáíåìöÜíéóç ôïõ ìáæéêïý êéíÞìáôïò óôï Ìåîéêü äåí Üöçóå áíåðçñÝáóôï ôï êßíçìá ôùí Æáðáôßóôáò, ïé ïðïßïé õðïóôÞñéîáí èåñìÜ ôéò öïéôçôéêÝò êéíçôïðïéÞóåéò, åíþ ìáóêïöïñåìÝíá ìÝëç ôïõò óõììåôåß÷áí óå äéáäçëþóåéò ôùí åñãáæïìÝíùí óôïí çëåêôñéóìü áëëÜ êáé óôç óõãêÝíôñùóç ôçò ÐñùôïìáãéÜò ôï 1999. Äåí óõììåôåß÷áí üìùò óôéò êéíçôïðïéÞóåéò ôùí áãñïôþí ôï 2002. ÐÜíôùò ôá ãåãïíüôá áõôÜ Ýäåé÷íáí ìéá ðñïóðÜèåéá áðü ôï æáðáôéóôéêü êßíçìá íá áíáëÜâåé Ýíáí åõñýôåñï ðïëéôéêü ñüëï, êÜôé üìùò ðïõ óôáìÜôçóå ìå ôçí Üíïäï ôïõ Öïî óôçí åîïõóßá êáé ôçí ÜñíçóÞ ôïõ íá êáèßóåé óôï ôñáðÝæé ôùí äéáðñáãìáôåýóåùí ìå ôïí EZLN. Ç ôåëåõôáßá ìáæéêÞ äñÜóç ôùí Æáðáôßóôáò Þôáí ç ìåãáëåéþäçò ðïñåßá ôïõ êéíÞìáôïò ôï 2001. Ïé áóÜöåéåò êáé ïé ðáëéíäñïìÞóåéò ôïõ íÝïõ ðñïÝäñïõ ðÜíù óôï èÝìá ôùí Æáðáôßóôáò ïäÞãçóáí óôçí áðüöáóç ãéá ôç ëåãüìåíç «Ðïñåßá ôçò áîéïðñÝðåéáò», ôç ìåãÜëç ðïñåßá ôïõ åíüò åêáôïììõñßïõ êüóìïõ óôçí Ðüëç ôïõ Ìåîéêü ôïí ÖëåâÜñç ôïõ 2001. ÊÜôù áðü áõôÞ ôçí ðßåóç, ç êõâÝñíçóç Öïî õðïó÷Ýèçêå íá êáôåâÜóåé íüìï ãéá ôá äéêáéþìáôá ôùí éèáãåíþí, þóôå íá äñïìïëïãçèåß ç åðáíÝíáñîç ôïõ äéáëüãïõ. Ùóôüóï, ðáñÜ ôéò õðïó÷Ýóåéò, ç êõâÝñíçóç Öïî øÞöéóå ôïí Áðñßëç ôïõ 2001 Ýíá íüìï ðïõ áðåß÷å ðáñáóÜããáò áðü ôéò óõìöùíßåò ôïõ Óáí ÁíôñÝò. Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ôï óõãêåêñéìÝíï íüìï ôïí õðåñøÞöéóáí êáé ôï PRI ìáæß ìå ôï «áñéóôåñü» PRD. Ïé Æáðáôßóôáò äéÝêïøáí áìÝóùò ôï äéÜëïãï êáé äÞëùóáí ãéá Üëëç ìéá öïñÜ üôé äåí èá åðáíÝñ÷ïíôáí óå äéáðñáãìáôåýóåéò áí äåí åêðëçñþíïíôáí ïé üñïé ðïõ åß÷áí èÝóåé. Áðü ôï óçìåßï áõôü êáé ìåôÜ Ýñéîáí üëï ôï âÜñïò ôïõò óôçí ïñãÜíùóç ôùí áõôüíïìùí ðåñéï÷þí.

Ç ðñïóðÜèåéá ïéêïäüìçóçò ìéáò áõôüíïìçò êïéíùíßáò êñßíåôáé ìå ïéêïíïìéêÜ êñéôÞñéá êáé áðü ôï åðßðåäï æùÞò ôùí ìåëþí ôçò. Ç ðïëéôåßá ôçò ÔóéÜðáò åßíáé ç öôù÷üôåñç óôï Ìåîéêü.

Ôá ïéêïíïìéêÜ áäéÝîïäá ôçò áõôïïñãÜíùóçò óôçí ÔóéÜðáò Ãéá íá áíôáðïêñéèåß êáëýôåñá óôéò áíÜãêåò ðïõ äéáìïñöþíïíôáí, âáèìéáßá ï EZLN Üñ÷éóå íá åîåëßóóåôáé áðü óôñáôéùôéêÞ óå ðïëéôéêÞ ïñãÜíùóç, ðñïóðáèþíôáò íá äþóåé ðåñéóóüôåñç áõôïíïìßá óôéò åîåãåñìÝíåò ðåñéï÷Ýò. Ôï 2003 äçìéïõñãÞèçêáí ôá êáñáêüëåò, Þ áëëéþò «ÅðéôñïðÝò ÷ñçóôÞò äéáêõâÝñíçóçò», Ýíá åßäïò ôïðéêþí-êïéíïôéêþí óõìâïõëßùí ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü áíáêëçôïýò åêðñïóþðïõò ôùí äÞìùí. Ï EZLN äåí äéïéêåß ðëÝïí ôéò áõôüíïìåò ðåñéï÷Ýò êáé ïé áðïöÜóåéò ëáìâÜíïíôáé áðü ôá êáñáêüëåò. Ôï äßêáéï êáé ç áõôïïñãÜíùóç ôùí êáñáêüëåò âáóßæïíôáé óôá Ýèéìá êáé óôá êïéíùíéêÜ Þèç ôùí éèáãåíþí. Ï âáèìüò áõôïïñãÜíùóçò üìùò ðïéêßëëåé áðü ðåñéï÷Þ óå ðåñéï÷Þ. Ç ðñïóðÜèåéá ïéêïäüìçóçò ìéáò áõôüíïìçò êïéíùíßáò êñßíåôáé ìå ïéêïíïìéêÜ êñéôÞñéá êáé áÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

51

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 52

ðü ôï åðßðåäï æùÞò ôùí ìåëþí ôçò. Ç ðïëéôåßá ôçò ÔóéÜðáò åßíáé ç öôù÷üôåñç óôï Ìåîéêü êáé ç áðïìüíùóç áðü ôçí õðüëïéðç ÷þñá äåí âïçèÜ óôç âåëôßùóç ôùí óõíèçêþí æùÞò ôùí éèáãåíþí, ðáñÜ ôéò öéëüôéìåò ðñïóðÜèåéåò ôïõ äéåèíïýò êéíÞìáôïò. Ç öôþ÷åéá êáé ç áíÝ÷åéá ìáóôßæïõí ôïõò ðëçèõóìïýò. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé ðåñéóóüôåñåò áðü äÝêá ÷éëéÜäåò êïéíüôçôåò óôçí ÔóéÜðáò óôåñïýíôáé ðüóéìïõ íåñïý, áðï÷Ýôåõóçò êáé çëåêôñéóìïý. Ìüíï ôï 20% ôùí äñüìùí ôçò ðïëéôåßáò åßíáé ïäïóôñùìÝíï, ïðüôå ïé ðåñéóóüôåñåò êïéíüôçôåò åßíáé äõóðñüóéôåò. Ïé ãéáôñïß åßíáé åëÜ÷éóôïé êáé ôï ðïóïóôü ôùí ðáéäéþí ðïõ ðåèáßíïõí ëüãù êáêÞò äéáôñïöÞò êáé öõìáôßùóçò îåðåñíÜ ôï 12%. Åêôüò ôùí ðáñáðÜíù, ðñÝðåé íá ëçöèåß õðüøç êáé ôï ãåãïíüò üôé ïé áõôüíïìåò ðåñéï÷Ýò Ý÷ïõí íá áíôéìåôùðßóïõí ôï óôñáôü êáé ôéò ïìÜäåò ôùí ðáñáóôñáôéùôéêþí. Ç áõôïíïìßá êáé ç áõôïïñãÜíùóç óå ôÝôïéåò óõíèÞêåò åßíáé äýóêïëï íá åäñáéùèïýí, íá åðéâéþóïõí êáé íá äçìéïõñãÞóïõí óôåãáíÜ êüíôñá óôïí êáðéôáëéóìü.

Ç ðïëéôéêÞ óôñïöÞ êáé ç ¸êôç ÄéáêÞñõîç ôçò Æïýãêëáò Ëáãêáíôüíá Ç åðÜíïäïò ôïõ êéíÞìáôïò óôï Ìåîéêü, ç åìöÜíéóç ôïõ áíôéðáãêïóìéïðïéçôéêïý êéíÞìáôïò êáé ïé êïéíùíéêÝò áíáôáñá÷Ýò êáé åîåãÝñóåéò ðïõ óõãêëïíßæïõí ôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ åßíáé ïé âáóéêïß ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñÝáóáí ôï æáðáôéóôéêü êßíçìá êáé ôï ïäÞãçóáí, ìáæß ìå ôéò äõóêïëßåò åðéâßùóçò ðïõ áíôéìåôùðßæåé, óôç ÷Üñáîç ìéáò íÝáò ðïëéôéêÞò ãñáììÞò, ðïõ äéáöáßíåôáé áðü ôçí ¸êôç ÄéáêÞñõîÞ ôïõò. ¼ðùò êáé ïé ßäéïé õðïãñáììßæïõí óôçí åéóáãùãÞ ôçò ¸êôçò ÄéáêÞñõîçò «[…] Ý÷ïõìå öôÜóåé óå Ýíá óçìåßï ðïõ äåí ìðïñïýìå íá ðñï÷ùñÞóïõìå Üëëï [ìå ôïí ðáëéü ôñüðï] êáé åðéðñüóèåôá åßíáé ðéèáíü íá ÷Üóïõìå üëá üóá Ý÷ïõìå áí äåí êÜíïõìå êÜôé ãéá íá ðñï÷ùñÞóïõìå ðáñáêÜôù. ¸öôáóå ç þñá íá ðÜñïõìå ãéá Üëëç ìéá öïñÜ ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

52

Ýíá ñßóêï, íá êÜíïõìå Ýíá âÞìá áêüìá ðïõ ìðïñåß íá åßíáé åðéêßíäõíï, áëëÜ áîßæåé óõíÜìá. Ãéáôß ßóùò, åíùìÝíïé ìå Üëëá êïéíùíéêÜ óôñþìáôá ðïõ õðïöÝñïõí áðü ôéò ßäéåò áíÜãêåò üðùò åìåßò, èá åßíáé äõíáôü íá êáôáöÝñïõìå áõôü ðïõ Ý÷ïõìå áíÜãêç êáé ôï äéêáéïýìáóôå. ¸íá âÞìá áêüìá óôç ìÜ÷ç ôùí ÉíäéÜíùí éèáãåíþí åßíáé äõíáôü ìüíï åÜí áõôïß åíùèïýí ìå ôïõò åñãÜôåò, ôïõò áãñüôåò, ôïõò ìáèçôÝò, ôïõò äáóêÜëïõò, ôïõò õðáëëÞëïõò […] ôïõò åñãáæüìåíïõò óôçí ðüëç êáé óôçí ýðáéèñï». Ç ¸êôç ÄéáêÞñõîç óõíå÷ßæåé ìå ôç óáöÞ áíáöïñÜ óôïí êáðéôáëéóìü ùò ôï óýóôçìá ðïõ êáôáðéÝæåé ôá êáôþôåñá óôñþìáôá êáé ôç óýã÷ñïíç ðïñåßá ôïõ ìÝóá áðü ôéò åöáñìïæüìåíåò íåïöéëåëåýèåñåò ðïëéôéêÝò óå üëï ôïí ðëáíÞôç. ÄéáâëÝðïõí üìùò ðáñÜëëçëá ôï ãåãïíüò ðùò «üðùò õðÜñ÷åé íåïöéëåëåýèåñç ðáãêïóìéïðïßçóç, Ýôóé õðÜñ÷åé êáé ðáãêïóìéïðïßçóç ôçò áíôßóôáóçò […] êáé áõôÞ äåí Ýñ÷åôáé ìüíï áðü ôïõò åñãÜôåò êáé ôïõò áãñüôåò, áëëÜ êáé áðü Üëëá êáôáðéåóìÝíá óôñþìáôá, üðùò åßíáé ïé ãõíáßêåò, ç íåïëáßá, ïé éèáãåíåßò, ïé ïìïöõëüöéëïé, ïé ëåóâßåò, ïé ôñáíóÝîïõáë, ïé ìåôáíÜóôåò êáé ðïëëÝò Üëëåò ïìÜäåò óå üëï ôïí êüóìï ðïõ äåí ôéò âëÝðïõìå ðáñÜ ìüíï üôáí öùíÜîïõí ‘‘ùò åäþ’’ êáé îåóçêùèïýí, êáé ôüôå ôïõò âëÝðïõìå êáé ôïõò áêïýìå êáé ìáèáßíïõìå áðü áõôïýò». Óôç óõíÝ÷åéá ðåñéãñÜöåôáé ç åðÝëáóç ôïõ íåïöéëåëåýèåñïõ êáðéôáëéóìïý óôï Ìåîéêü, ç åîÜñôçóç ôçò ÷þñáò áðü ôéò ÇÐÁ, ç åîáèëßùóç ðïõ áõôüò åðéöÝñåé óôá êáôáðéåóìÝíá óôñþìáôá, áëëÜ êáé ç áíôßóôáóç ðïõ áñ÷ßæåé íá áíáðôýóóåôáé óôçí ßäéá ôç ÷þñá ôïõò. Óôç óõíÝ÷åéá ôçò äéáêÞñõîçò ðåñéãñÜöïíôáé ïé óôü÷ïé ôïõ æáðáôßóôéêïõ êéíÞìáôïò ãéá ôï ìÝëëïí: «Ïðüôå, áõôü ðïõ èÝëïõìå íá êÜíïõìå óôï Ìåîéêü åßíáé íá Ýñèïõìå óå óõìöùíßåò ìå Üôïìá êáé ïñãáíþóåéò ìüíï ôçò ÁñéóôåñÜò, ãéáôß ðéóôåýïõìå üôé áðü áõôÞ ôçí ðïëéôéêÞ ÁñéóôåñÜ îåêßíçóå ç éäÝá ôçò áíôßóôáóçò óôç íåïöéëåëåýèåñç ðáãêï-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 53

óìéïðïßçóç êáèþò êáé ç éäÝá íá ãßíåé ôï Ìåîéêü ìéá ÷þñá óôçí ïðïßá èá õðÜñ÷åé äéêáéïóýíç, äçìïêñáôßá êáé åëåõèåñßá ãéá üëïõò […] Êáé åðåéäÞ ðéóôåýïõìå üôé ìüíï áðü ôçí ÁñéóôåñÜ ìðïñåß íá ðñïêýøåé Ýíá ó÷Ýäéï áãþíá, ïýôùò þóôå ç ðáôñßäá ìáò, ôï Ìåîéêü, íá ìçí ðåèÜíåé». Ôï ó÷Ýäéï ðïõ èÝëïõí íá ðñïùèÞóïõí åßíáé Ýíá «åèíéêü ó÷Ýäéï áãþíá»: «Êáé ßóùò íá êáôáöÝñïõìå íá Ýñèïõìå óå óõìöùíßá ìå áõôïýò áðü åìÜò ðïõ åßíáé áðëïß êáé ôáðåéíïß êáé ìáæß èá ïñãáíùèïýìå óå üëç ôç ÷þñá êáé èá öôÜóïõìå óå óõìöùíßá ãéá ôïõò áãþíåò ìáò, ðïõ äéåîÜãïíôáé ìüíïé ôïõò áõôÞ ôç óôéãìÞ, áðïêïììÝíïé áðü ôïõò õðüëïéðïõò áãþíåò, êáé èá âñïýìå êÜôé óáí ðñüãñáììá, ðïõ èá Ý÷åé ü,ôé üëïé ìáò èÝëïõìå êáé Ýíá ó÷Ýäéï ãéá ôï ðþò èá õëïðïéÞóïõìå áõôü ôï ðñüãñáììá [...] Ýíá ðñüãñáììá ôï ïðïßï èá åßíáé îåêÜèáñá áñéóôåñü, Þ áíôéêáðéôáëéóôéêü, Þ áíôéíåïöéëåëåýèåñï, Þ ãéá ôç äéêáéïóýíç, ôç äçìïêñáôßá êáé ôçí åëåõèåñßá ôïõ ìåîéêáíéêïý ëáïý». Êáé óõíå÷ßæïõí: «Óáò åíçìåñþíïõìå üôé ï EZLN èá åäñáéþóåé ìéá ðïëéôéêÞ óõììá÷éþí ìå ìç åêëïãéêÝò ïñãáíþóåéò êáé êéíÞìáôá, ðïõ ïñßæïõí ôïõò åáõôïýò ôïõò, óôç èåùñßá êáé óôçí ðñÜîç, ùò ôçò ÁñéóôåñÜò, óå óõìöùíßá ìå ôéò áêüëïõèåò óõíèÞêåò: íá ìçí êÜíïõìå óõìöùíßåò áðü ôá ðÜíù ðïõ èá åöáñìïóôïýí ðñïò ôá êÜôù, áëëÜ íá êÜíïõìå óõìöùíßåò, íá áêïýóïõìå ìáæß êáé íá ïñãáíþóïõìå ôçí áíôßóôáóç. Íá ìçí ïñãáíþóïõìå êéíÞìáôá ôá ïðïßá óôç óõíÝ÷åéá èá êÜíïõí óõíïìéëßåò ðßóù áðü ôéò ðëÜôåò áõôþí ðïõ ôá Ý÷ôéóáí, áëëÜ ðÜíôá íá ðáßñíïõìå õðüøç ôç ãíþìç áõôþí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óå áõôÜ. Íá ìç ãõñåýïõìå äþñá, èÝóåéò, åõíïúêÞ ìåôá÷åßñéóç, ðüóôá áðü ôïõò êñáôïýíôåò êáé áðü áõôïýò ðïõ åðïöèáëìéïýí ôçí åîïõóßá, áëëÜ íá ðÜìå ðÝñá áðü ôéò çìåñïìçíßåò ôùí åêëïãþí. Íá ìçí ðñïóðáèÞóïõìå íá ëýóïõìå áðü ôá ðÜíù ôá ðñïâëÞìáôá ôïõ ¸èíïõò ìáò, áëëÜ íá ÷ôßóïõìå ÁÐÏ ÔÁ ÊÁÔÙ ÊÁÉ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÁÐÏ ÔÁ ÊÁÔÙ ìéá åíáëëáêôéêÞ óôç íåïöéëåëåýèåñç êáôáóôñïöÞ, ìéá åíáëëáêôéêÞ ôçò ÁñéóôåñÜò ôïõ Ìåîéêü [...] Ìå Üëëá ëüãéá, êáëïýìå êÜèå ðïëéôéêÞ êáé êïéíùíéêÞ ïñãÜíùóç ôçò ÁñéóôåñÜò êáé áõôïýò ðïõ õðïóôçñßæïõí ôçí ÁñéóôåñÜ êáé äåí áíÞêïõí óôá õðÜñ÷ïíôá ðïëéôéêÜ êüììáôá íá óõíáíôçèïýí ìáæß ìáò óôçí þñá, óôï ìÝñïò êáé ìå ôñüðï ðïõ èá ðñïôåßíïõìå ôçí êáôÜëëçëç óôéãìÞ, íá ïñãáíþóïõìå ìéá åèíéêÞ êáìðÜíéá, åðéóêåðôüìåíïé üëåò ôçò ãùíéÝò ôçò Ðáôñßäáò ìáò, ìå óêïðü íá áêïýóïõìå êáé íá ïñãáíþóïõìå ôï ëüãï ôïõ ëáïý ìáò. Åßíáé ìéá êáìðÜíéá ðïëý äéáöïñåôéêÞ, ãéáôß äåí áðïóêïðåß óôéò åêëïãÝò».

Ïé ðñïïðôéêÝò Ïé ðñïôÜóåéò ôïõ êéíÞìáôïò ôùí Æáðáôßóôáò áíïßãïõí Ýíá ðïëý óçìáíôéêü êåöÜëáéï óôçí éóôïñßá ôïõ êéíÞìáôïò ôïõ Ìåîéêü, êáèþò ìå Ýíá ôÝôïéï ó÷Ýäéï ïé äõíáôüôçôåò ðïõ ìðïñïýí íá ðñïêý-

øïõí ãéá ôéò äéåêäéêÞóåéò ôïõ ìåîéêáíéêïý êéíÞìáôïò åßíáé ôåñÜóôéåò, åíþ Ýôóé óõìðëçñþíåôáé ìå ôïí ðïéï åõïßùíï ôñüðï ôï ðáæë ôçò åîåãåñìÝíçò ËáôéíéêÞò ÁìåñéêÞò. Áðü åêåß êáé ðÝñá üìùò áíáêýðôïõí êÜðïéïé ðñïâëçìáôéóìïß. Ç åðßôåõîç åíüò ôÝôïéïõ ðïëéôéêïý åã÷åéñÞìáôïò áðáéôåß êáé áíÜëïãïõ ìåãÝèïõò, åìâÝëåéáò êáé ïñãáíùôéêüôçôáò ðïëéôéêü öïñÝá. Ïé Æáðáôßóôáò Ý÷ïõí ôçí êáëÞ ðáñÜäïóç íá äïêéìÜæïõí óôçí ðñÜîç üëá üóá Ý÷ïõí åîáããåßëåé ìÝ÷ñé óôéãìÞò óôéò äéáêçñýîåéò ôïõò, üìùò ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò óêüíôáöôáí óå äýï èÝìáôá, ðïõ –ü÷é ôõ÷áßá– äåí ôïõò åðÝôñåðáí íá äþóïõí óõíÝ÷åéá óôá åã÷åéñÞìáôÜ ôïõò. Ç ìéêñÞ –áíáëïãéêÜ ìå ôïí ðëçèõóìü ôïõ Ìåîéêü– áðÞ÷çóç êáé, óõíåðþò, óõììåôï÷Þ óôá öüñïõì ðïõ ïñãÜíùíáí êáôÜ êáéñïýò ìðïñåß íá îåðåñáóôåß Ýùò Ýíá âáèìü óôï óõãêåêñéìÝíï åã÷åßñçìá, äéüôé ðëÝïí óêïðüò åßíáé ç åöáñìïãÞ åíüò äéåêäéêçôéêïý ðñïãñÜììáôïò äñÜóçò ðïõ èá áããßæåé ôéò áíÜãêåò ìåãÜëçò ìåñßäáò êáôáðéåæïìÝíùí. Ôï æÞôçìá åßíáé ç óôåëÝ÷ùóç áõôïý ôïõ åã÷åéñÞìáôïò, ç ïðïßá, ãéá íá åßíáé áðïôåëåóìáôéêÞ, ÷ñåéÜæåôáé íá âáóßæåôáé óå ìéá ñá÷ïêïêáëéÜ ðïõ ìüíï Ýíá êüììá, Þ êüììáôá –êáé ìÜëéóôá ìáæéêÜ–, ìðïñïýí íá Ý÷ïõí. Ôï ìåãÜëï êåíü ôçò ïñãáíùìÝíçò ÁñéóôåñÜò óôï ìåîéêáíéêü êßíçìá, âÜóåé ôçò äéáêÞñõîÞò ôïõò, öáßíåôáé ðùò èá ðñÝðåé íá ôï êáëýøïõí ïé ßäéïé. Ïé äéáèÝóåéò ãéá ðÜëç óôï Ìåîéêü öáßíåôáé ðùò Ý÷ïõí áõîçèåß. ÁëëÜ ïé Æáðáôßóôáò èá ÷ñåéáóôåß ü÷é ìüíï íá âñåèïýí óå åðéêïéíùíßá ìå áðëïýò êáé ôáðåéíïýò áíèñþðïõò, áëëÜ êáé íá ôïõò âïçèÞóïõí íá ðåßóïõí êáé Üëëïõò ãéá ôçí áíÜãêç áíôßóôáóçò. Èá ÷ñåéáóôåß íá ôïõò âïçèÞóïõí ü÷é ìüíï íá ðáëÝøïõí, áëëÜ êáé íá äéäá÷ôïýí áðü áõôïýò, áðü ôéò Þôôåò Þ ôá ðñï÷ùñÞìáôá ôïõ áãþíá ôïõò, ðñÜãìáôá óôá ïðïßá ìÝ÷ñé óôéãìÞò, áðü Ýíá óçìåßï êáé ìåôÜ, äåí Ý÷ïõí ðñïçãïýìåíç åìðåéñßá. Êáé ãéá íá ðåôý÷åé áõôü, ÷ñåéÜæåôáé ç äñÜóç ôïõò íá ãßíåé ìå ïñãáíùôéêÜ ìïíôÝëá êüììáôïò. ÅðéðëÝïí, ç äéáêÞñõîç åãåßñåé åñùôÞìáôá ôåëéêïý óôü÷ïõ êáé óõãêåêñéìÝíçò ôáêôéêÞò. Áðü ôç ìåñéÜ ôïõò äåí Ý÷åé áðáíôçèåß ôï åÜí ãßíåôáé íá áëëÜîïõìå ôçí êïéíùíßá ÷ùñßò íá ðÜñïõìå ôçí åîïõóßá, åðïìÝíùò ðïéïò åßíáé êáé ï ñüëïò ôùí êïììÜôùí, êáé äç ôçò ÁñéóôåñÜò, ôé ñüëï êáé ðïéá óçìáóßá Ý÷ïõí ãéá ôçí ÁñéóôåñÜ ïé åêëïãÝò, áëëÜ êáé ðþò èá åðéôý÷ïõìå Ýíáí êüóìï ìå äéêáéïóýíç, äçìïêñáôßá êáé åëåõèåñßá ìÝóá áðü Ýíá åèíéêü ó÷Ýäéï áãþíá. Ôá åñùôÞìáôá áõôÜ èá áíáêýøïõí ìÝóá áðü ôç äñÜóç, êáé åõ÷üìáóôå ïé óýíôñïöïé íá ìðïñÝóïõí íá âãÜëïõí ãüíéìá óõìðåñÜóìáôá. Ðñïò ôï ðáñüí èá ðáñáêïëïõèïýìå ìå áãùíßá íá äïýìå ôá áðïôåëÝóìáôá áõôÞò ôçò óçìáíôéêüôáôçò ðñïóðÜèåéáò êáé, âáóéæüìåíïé óôï ÷éïýìïñ ãéá ôï ïðïßï äéáêñßíïíôáé, èá ðåñéìÝíïõìå íá êñáôÞóïõí ôçí õðüó÷åóÞ ôïõò êáé íá ìáò óôåßëïõí ôï âéïëïãéêü êáöÝ, ãéá íá ôïí ðéïýìå óôçí õãåéÜ ôïõò!

Ç åðÜíïäïò ôïõ êéíÞìáôïò óôï Ìåîéêü, ç åìöÜíéóç ôïõ áíôéðáãêïóìéïðïéçôéêïý êéíÞìáôïò êáé ïé êïéíùíéêÝò áíáôáñá÷Ýò êáé åîåãÝñóåéò ðïõ óõãêëïíßæïõí ôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ åßíáé ïé âáóéêïß ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñÝáóáí ôï æáðáôéóôéêü êßíçìá êáé ôï ïäÞãçóáí óôç ÷Üñáîç ìéáò íÝáò ðïëéôéêÞò ãñáììÞò.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

53

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 54

Ôï öáéíüìåíï ÔóÜâåò êáé ç «ìðïëéâáñéáíÞ åðáíÜóôáóç»

Ç ÂåíåæïõÝëá óå óôáõäñüìé Ôïõ ×ñÞóôïõ ÐåôñÜêïõ é åîåëßîåéò óôç ÂåíåæïõÝëá, ç ìïñöÞ êáé ï ñüëïò ôïõ ÔóÜâåò êáé ç ðïñåßá ôçò «ìïëéâáñéáíÞò åðáíÜóôáóçò» Ý÷ïõí ãßíåé áíôéêåßìåíï ìéáò ïëïÝíá êáé ðéï Ýíôïíçò óõæÞôçóçò, ü÷é ìüíï óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ áëëÜ óõíïëéêüôåñá óôï ðáãêüóìéï êßíçìá êáé ôçí ÁñéóôåñÜ. Ï ëüãïò åßíáé üôé ðñüêåéôáé ãéá ìßá ÷þñá üðïõ ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ãßíïíôáé ìáæéêÝò êéíçôïðïéÞóåéò, ðïõ âñßóêåôáé óôï óôü÷áóôñï ôùí ÇÐÁ, áëëÜ ðïõ áíôéóôÝêåôáé åðéôõ÷þò, êáé ðïõ ç êõâÝñíçóÞ ôçò äçëþíåé üôé åðéäéþêåé ôï óïóéáëéóôéêü ìåôáó÷çìáôéóìü ôçò êïéíùíßáò. Êáé üëá áõôÜ óå ìßá ðåñéï÷Þ ôïõ ðëáíÞôç ðïõ óõãêëïíßæåôáé áðü ëáúêïýò áãþíåò, ðïõ ìåôáôïðßæåôáé ðïëéôéêÜ ðñïò ôá áñéóôåñÜ êáé âñßóêåôáé ðëÜé óôçí ÁìåñéêÞ ôïõ Ìðïõò. Ìå äéÜöïñïõò ôñüðïõò áõôÞ ç óõæÞôçóç Ý÷åé öôÜóåé êáé óôçí ÅëëÜäá, åßôå áíáöåñüìáóôå óôçí ðñüôáóç ôïõ ÊÊÅ íá áãïñÜóåé ôï åëëçíéêü êñÜôïò öôçíü ðåôñÝëáéï áðü ôç ÂåíåæïõÝëá åßôå ìå ôçí ðñïóäïêþìåíç ðáñïõóßá ôïõ ÔóÜâåò óôï 4ï Åõñùðáúêü Êïéíùíéêü Öüñïõì óôçí ÁèÞíá ôïí Áðñßëéï ôïõ 2006. ¼ëïé áõôïß ïé ðáñÜãïíôåò ìáæß, áëëÜ éäéáßôåñá ï éó÷õñéóìüò ôïõ ÔóÜâåò üôé êéíåßôáé ðñïò ôï óïóéáëéóìü, êÜíïõí ôç ÂåíåæïõÝëá óç-

Ï

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

54

ìåßï áíáöïñÜò êáé óå Üìåóï ðïëéôéêü åðßðåäï (ë.÷. ìðïñåß íá áíôéìåôùðéóôåß ç ðßåóç ôïõ áìåñéêÜíéêïõ éìðåñéáëéóìïý Þ áðÝíáíôé óôçí êåñäïóêïðßá ôùí ðïëõåèíéêþí óôéò ôéìÝò ôïõ ðåôñåëáßïõ õðÜñ÷åé Üëëç ðåôñåëáúêÞ ðïëéôéêÞ;) áëëÜ êáé óå åðßðåäï óôñáôçãéêïý ðñïóáíáôïëéóìïý. Ï óïóéáëéóìüò åßíáé åðßêáéñïò; Åßíáé åöéêôüò; Ðþò öôÜíïõìå óå áõôüí êáé ôé ÷áñáêôçñéóôéêÜ èá Ý÷åé;

Ðþò öôÜóáìå óôïí ÔóÜâåò Ãéá íá ãßíïõí êáôáíïçôÝò ïé åîåëßîåéò óôç ÂåíåæïõÝëá áðü ôçí óôéãìÞ ðïõ ï ÔóÜâåò Ýãéíå ðñüåäñïò êáé ìåôÜ, ÷ñåéÜæåôáé ìéá ãíþóç ôçò éóôïñßáò ôçò ÷þñáò ôéò ðñïçãïýìåíåò äåêáåôßåò. Ç ÂåíåæïõÝëá åßíáé ç ôñßôç óçìáíôéêüôåñç ðåôñåëáéïðáñáãùãüò ÷þñá ôïõ äõôéêïý çìéóöáéñßïõ ìåôÜ ôéò ÇÐÁ êáé ôï Ìåîéêü. Áðü ôç äåêáåôßá ôïõ ‘20 Ýùò ôï 1958 êõâåñíÞèçêå áðü ìßá óåéñÜ áðü äåîéÝò óôñáôéùôéêÝò äéêôáôïñßåò ìå óýíôïìá äéáëåßììáôá êïéíïâïõëåõôéóìïý. ÁõôÝò ïé äéêôáôïñßåò óôçñßæïíôáí áðü ôéò áìåñéêÜíéêåò êáé âñåôáíéêÝò (ð.÷. ôçò Shell) åôáéñåßåò ðåôñåëáßïõ îåêéíþíôáò áðü ôç ÷ïýíôá ôïõ óôñáôçãïý ×ïõÜí ÂéóÝíôå Ãêüìåæ óôç äåêáåôßá ôïõ ’20, ðïõ êáëùóüñéóå ôïõò «îÝíïõò å-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 55

ðåíäõôÝò», êáé êáôáëÞãïíôáò óôç ÷ïýíôá ôïõ óõíôáãìáôÜñ÷ç ÌÜñêïò ÐÝñåò ×éìåíÝæ (1948 – 1958) ðïõ áíÝôñåøå Ýíáí ðåôñåëáúêü íüìï ðïõ åß÷å øçöéóôåß ôï 1943 áðü ôç ÂïõëÞ êáé õðï÷ñÝùíå ôéò åôáéñåßåò íá ðëçñþíïõí ôï 50% ôùí êåñäþí ôïõò óôçí êõâÝñíçóç. Áðü ôï 1958 êáé ìåôÜ ôçí áíáôñïðÞ ôçò äéêôáôïñßáò, ç ÂåíåæïõÝëá îáíáãýñéóå óôïí êïéíïâïõëåõôéóìü. ÕðÞñ÷å ìßá åíáëëáãÞ ôùí äýï âáóéêþí áóôéêþí êïììÜôùí (ôïõ óõíôçñçôéêïý COPEI êáé ôïõ «óïóéáëäçìïêñáôéêïý» Accion Democratica AD) óôçí êõâÝñíçóç. Ôá äýï êüììáôá ðñïêåéìÝíïõ íá êáôáðñáàíïõí ôç ëáúêÞ äõóáñÝóêåéá ðïõ åß÷å öïõíôþóåé êÜôù áðü ôïõò óôñáôéùôéêïýò öñüíôéóáí íá äçìéïõñãÞóïõí Ýíá ó÷åôéêÜ óïâáñü êñÜôïò ðñüíïéáò. Ïé ðüñïé ãéá ôç ÷ñçìáôïäüôçóç ôïõ êñÜôïõò ðñüíïéáò ðñïÝñ÷ïíôáí áðü ôï ðåôñÝëáéï. Ïé íÝåò êïéíïâïõëåõôéêÝò êõâåñíÞóåéò áêïëïýèçóáí ìßá ðïëéôéêÞ áíÜðôõîçò ìå ìï÷ëü ôï êñÜôïò êáé ôá ðåôñåëáúêÜ Ýóïäá. ÄçìéïõñãÞèçêå ìßá êñáôéêÞ åôáéñåßá ðåôñåëáßïõ ðïõ Ýùò ôï 1976 åß÷å ðÜñåé ôïí Ýëåã÷ï üëïõ ôïõ ðåôñåëáúêïý ðëÝãìáôïò ôçò ÷þñáò. Ç ÂåíåæïõÝëá Ýãéíå áðü ôá éäñõôéêÜ ìÝëç ôïõ ÏÐÅÊ. Áðü ôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’70 ôï ìïíôÝëï áíÜðôõîçò ôïõ êáðéôáëéóìïý óôç ÂåíåæïõÝëá ìå ìï÷ëü ôï êñÜôïò ìðÞêå óå êñßóç êáé ç Üñ÷ïõóá ôÜîç óôñÜöçêå ðñïò ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü. ¸ùò ôï 1998 îáíÜ êáé îáíÜ åðéâëÞèçêáí áðü ôéò êõâåñíÞóåéò êáé ôùí äýï áóôéêþí êïììÜôùí áðáíùôÜ ðñïãñÜììáôá íåïöéëåëåýèåñçò «äïêéìÞò ðñïóáñìïãÞò» åìðíåõóìÝíá áðü ôï ÄÍÔ. Ôï áðïôÝëåóìá Þôáí üôé ìåôáîý ôïõ 1979 êáé ôïõ 1998 ôï ìÝóï åôÞóéï åéóüäçìá ìåéþèçêå êáôÜ 43% (áðü 5.345 äïëÜñéá êáôÜ êåöáëÞ ôï 1979 óå 3.049 äïëÜñéá êáôÜ êåöáëÞ ôï 1997), ïé åñãáæüìåíïé óôï äçìüóéï ôïìÝá ìåéþèçêáí áðü ôï 22,67% ôïõ óõíïëéêïý åñãáôéêïý äõíáìéêïý óôï 15,62%, ïé åñãáæüìåíïé óôïí «åðßóçìï» éäéùôéêü ôïìÝá ìåéþèçêáí åðßóçò áðü ôï 36,03% ôïõ åñãáôéêïý äõíáìéêïý óôï 34,40% êáé ïé åñãáæüìåíïé óôïí «Üôõðï» ôïìÝá (äçëáäÞ óôéò äïõëåéÝò ôïõ ðïäáñéïý üðïõ ïé öôù÷ïß ðñïóðáèïýí íá åðéâéþóïõí üðùò üðùò) áõîÞèçêáí -óýìöùíá ìå ôá åðßóçìá óôïé÷åßá- áðü ôï 41,3% óôï 49,98% ôï 1998 (ôá ðñáãìáôéêÜ ðïóïóôÜ ãéá ôïõò åñãáæüìåíïõò óôïí Üôõðï ôïìÝá åßíáé ðÜíù áðü 60%). Óôá ôÝëç ôïõ 1998 ôï ðëïõóéüôåñï 5% ôïõ ðëçèõóìïý óõãêÝíôñùíå åðéóÞìùò ðÜíù áðü ôï 30% ôïõ ðëïýôïõ. [1] ÁõôÞ ç êïéíùíéêÞ êáôáóôñïöÞ ðïõ ðñïêÜëåóå ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò óõíïäåýôçêå áðü ìßá óõíôïíéóìÝíç ðñïóðÜèåéá íá ðåñÜóïõí îáíÜ ôá êñáôéêÜ ðåôñÝëáéá ôçò ÂåíåæïõÝëáò õðü ôçí åðéññïÞ ôùí áìåñéêÜíéêùí åôáéñåéþí. ÁõôÞ ç ðïëéôéêÞ ôçò «Apertura» («áíïßãìáôïò») äåí Ýöôáóå óôç ëïãéêÞ ôçò êáôÜëçîç ðïõ èá Þôáí ç éäéùôéêïðïßçóç ôùí ðåôñåëáßùí, áëëÜ ç êñáôéêÞ åôáéñåßá ðåôñåëáßïõ Ýãéíå ïõóéáóôéêÜ êñÜôïò åí êñÜôåé, áðÝêôçóå ðïëý

óôåíïýò äåóìïýò ìå ôéò ðïëõåèíéêÝò êáé áêïëïýèçóå ìßá ðïëéôéêÞ õðïíüìåõóçò ôïõ ÏÐÅÊ. Ç 20Ü÷ñïíç íåïöéëåëåýèåñç åðßèåóç óõíÜíôçóå ëõóóáëÝá áíôßóôáóç. Ãé’ áõôü Üëëùóôå üëá ôá íåïöéëåëåýèåñá ðñïãñÜììáôá «óôáèåñïðïßçóçò» åãêáôáëåßðïíôáí óôç ìÝóç êáé ïé íåïöéëåëåýèåñïé áíáëõôÝò äéáìáñôýñïíôáí üôé ïé «ìåôáññõèìßóåéò» óôç ÂåíåæïõÝëá ïõäÝðïôå ïëïêëçñþèçêáí - üðùò öáßíåôáé èá éêáíïðïéïýíôáí áí ðÝèáéíå ï ìéóüò ðëçèõóìüò áðü ôçí ðåßíá. Ç áíôßóôáóç îåêßíçóå ìå ãåíéêÝò áðåñãßåò ðïõ êáëïýóáí ôá óõíäéêÜôá ôá ðñþôá ÷ñüíéá êáé, êáèþò êáôÝññåå ï åðßóçìïò ôïìÝáò ôçò ïéêïíïìßáò êáé ãåíéêåýïíôáí ïé äïõëåéÝò ôïõ ðïäáñéïý, ðÞñå ôç ìïñöÞ êëåéóéìÜôùí äñüìùí, êáôáëÞøåùí êáé Ýöôáóå Ýùò ôéò ìáæéêÝò ëáúêÝò åîåãÝñóåéò. Ç ðéï óçìáíôéêÞ áð’ üëåò Þôáí áõôÞ ôïõ 1989 óôï ÊáñÜêáò (ôï ðåñßöçìï «caracazo») üðïõ ìßá êõâåñíçôéêÞ áðüöáóç ãéá 100% áýîçóç ôçò ôéìÞò ôçò âåíæßíçò êáé êáÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

55

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 56

ôÜ 30% áýîçóç ôçò ôéìÞò ôùí åéóéôçñßùí óôá ëåùöïñåßá ïäÞãçóå óå ìßá åâäïìÜäá óõãêñïýóåùí ìå ôï óôñáôü üðïõ óêïôþèçêáí åêáôïíôÜäåò, ßóùò êáé ÷éëéÜäåò Üíèñùðïé. [2]

Ï ÔóÜâåò óôçí êõâÝñíçóç Ï ÔóÜâåò Þôáí Ýíáò áñéóôåñüò åèíéêéóôÞò áîéùìáôéêüò ôïõ óôñáôïý ðïõ áçäßáóå áðü ôç óöáãÞ ðïõ åîáðÝëõóå ç óôñáôéùôéêÞ çãåóßá ôï 1989 ãéá íá êáôáðíßîåé ôï caracazo. Èåùñïýóå üôé ïé íåïöéëåëåýèåñåò ðïëéôéêÝò Þôáí Ýíá åñãáëåßï ôïõ áìåñéêÜíéêïõ éìðåñéáëéóìïý ãéá íá õðïôÜîåé ôç ÂåíåæïõÝëá êáé íá åëÝãîåé ôï ðåôñÝëáéü ôçò. Ôïí ÖåâñïõÜñéï ôïõ 1992 åîáðÝëõóå Ýíá ðñáîéêüðçìá åíÜíôéá óôç äéåöèáñìÝíç íåïöéëåëåýèåñç êõâÝñíçóç ôïõ ðñïÝäñïõ ÐÝñåæ. Ôï ðñáîéêüðçìá áðÝôõ÷å êáé ï ÔóÜâåò ïäçãÞèçêå óôçí öõëáêÞ, áëëÜ ì’ áõôÞ ôçí ðñÜîç Ýãéíå åîáéñåôéêÜ äçìïöéëÞò ìåôáîý ôùí öôù÷þí. Áêñéâþò ãé’ áõôü ôïí ëüãï, üôáí âãÞêå áðü ôçí öõëáêÞ êáé Ýâáëå õðïøçöéüôçôá óôéò ðñïåäñéêÝò åêëïãÝò ôïõ Äåêåìâñßïõ ôïõ 1998, óÜñùóå êåñäßæïíôáò ôï 58% ôùí øÞöùí áðÝíáíôé óôïõò õðïøÞöéïõò ôùí áóôéêþí êïììÜôùí ðïõ åß÷áí ÷Üóåé ðéá êÜèå êýñïò. Óôçí ðñïåêëïãéêÞ ôïõ åêóôñáôåßá óôçñß÷ôçêå áðü äõíÜìåéò ôçò ÁñéóôåñÜò. Ç åêëïãÞ ôïõ ÔóÜâåò Þôáí ìéá ðïëéôéêÞ êáìðÞ ãéá ôç ÂåíåæïõÝëá áëëÜ êáé ãéá üëç ôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ. ÌåôÜ ôçí åîÝãåñóç ôùí Æáðáôßóôáò ôï 1994, Þôáí ôï ðñþôï äåßãìá üôé ç íåïöéëåëåýèåñç ðáëßññïéá åß÷å öôÜóåé óôá üñéÜ ôçò. Ç ëáúêÞ õðïóôÞñéîç ðïõ áðïëÜìâáíå ï íÝïò ðñüåäñïò ôçò ÂåíåæïõÝëáò Þôáí ôÝôïéá þóôå ðåñéèùñéïðïßçóå ôá ðáëéÜ äéåöèáñìÝíá áóôéêÜ êüììáôá êáé ìðüñåóå íá êåñäßóåé Üíåôá ìÝ÷ñé óÞìåñá 7 -8 óõíå÷üìåíåò åêëïãéêÝò áíáìåôñÞóåéò. ÓôáìÜôçóå ôá ðñïãñÜììáôá Üãñéáò íåïöéëåëåýèåñçò ëéôüôçôáò êáé ÷Üñç óôçí Üíïäï ôùí ôéìþí ôïõ ðåôñåëáßïõ áýîçóå ôéò äçìüóéåò äáðÜíåò (êýñéá ôá ðñïãñÜììáôá ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

56

ãéá ôçí êïéíùíéêÞ ðñüíïéá) áðü ôï 24% ôïõ ÁÅÐ ôï 1999 óå 34% ôï 2005. [3] YéïèÝôçóå ìßá áíåîÜñôçôç áðü ôéò ÇÐÁ åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ êáé áíáèÝñìáíå ôéò ó÷Ýóåéò ôçò ÂåíåæïõÝëáò ìå ôïí ÏÐÅÊ. Äçìéïýñãçóå ìßá Üôõðç óõììá÷ßá ìå ôïí ÊÜóôñï óôïí ïðïßï Üñ÷éóå íá ðñïìçèåýåé öèçíü ðåôñÝëáéï. ¸óðáóå ôï åìðÜñãêï êáôÜ ôïõ ÓáíôÜì ×ïõóåÀí ðñéí áðü ôçí åéóâïëÞ óôï ÉñÜê ôï 2003. ÁñíÞèçêå ïðïéáäÞðïôå óõììåôï÷Þ óôï «ó÷Ýäéï Êïëïìâßá» ðïõ êáèïäçãïýí ïé ÇÐÁ ðñïóðáèþíôáò íá åîïíôþóïõí ôï FARC. ÔÜ÷èçêå åíÜíôéá óôïõò ðïëÝìïõò óôï ÁöãáíéóôÜí êáé ôï ÉñÜê êáé áñíÞèçêå íá óõììåôÜó÷åé óôçí êáôï÷Þ ôçò ÁúôÞò ìåôÜ ôï ðñáîéêüðçìá êáé ôç óôñáôéùôéêÞ åðÝìâáóç ðïõ ïñãÜíùóáí åêåß ïé ÇÐÁ êáé ç Ãáëëßá óôéò áñ÷Ýò ôïõ 2004. Ç åîùôåñéêÞ ôïõ ðïëéôéêÞ Ý÷åé ãßíåé Ýíá «áãêÜèé» ãéá ôéò ÇÐÁ. ¼ëá áõôÜ åßíáé ìßá ðïëý åõðñüóäåêôç ôïìÞ óå ó÷Ýóç ìå ôï ôé ãéíüôáí ðñéí. Äåí óçìáßíïõí üìùò üôé ï ÔóÜâåò åß÷å áñ÷éêÜ áðïöáóßóåé üôé îåêéíÜåé ôþñá ôïí ñéæéêü ìåôáó÷çìáôéóìü ôçò êïéíùíßáò. Ôï éäåïëïãéêü ó÷Þìá ðïõ áêïëïõèåß åßíáé ç «ìðïëéâáñéáíÞ åðáíÜóôáóç» (áðü ôï üíïìá ôïõ Óéìüí ÌðïëéâÜñ Þñùá ôùí áóôéêþí åðáíáóôÜóåùí ðïõ óôéò áñ÷Ýò ôïõ 19ïõ áéþíá ôåñìÜôéóáí ôçí éóðáíéêÞ êõñéáñ÷ßá óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ) ðïõ óôï÷åýåé óôçí áõôïäýíáìç åèíéêÞ áíÜðôõîç, áíåîÜñôçôá áðü ôïí áìåñéêÜíéêï éìðåñéáëéóìü. Ôá ðñþôá ÷ñüíéá ôçò äéáêõâÝñíçóÞò ôïõ, ìå åîáßñåóç ôç ìåãÜëç áýîçóç ôùí êïíäõëßùí ãéá ôçí êïéíùíéêÞ ðñüíïéá, äåí Üããéîå ó÷åäüí êáèüëïõ ôéò êïéíùíéêÝò äïìÝò. Ïé éäéùôéêïðïéçìÝíåò åðé÷åéñÞóåéò ðáñÝìåéíáí éäéùôéêÝò êáé õðü ôïí Ýëåã÷ï ðïëõåèíéêþí, ç áðïðëçñùìÞ ôïõ ÷ñÝïõò ðñïò ôï ÄÍÔ óõíÝ÷éóå êáé óõíå÷ßæåé êáíïíéêÜ (21% ôïõ ÁÅÐ ðçãáßíåé ãéá ôçí áðïðëçñùìÞ ôïõ ÷ñÝïõò), åíþ ç áãñïôéêÞ ìåôáññýèìéóç ðïõ áíáêïßíùóå ôï 2001 Þôáí ç ðéï óõíôçñçôéêÞ óå üëç ôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ. Ïé ëõóóáóìÝíåò åðéèÝóåéò ôçò ÏõÜóéíãêôïí êáé ôçí íôüðéáò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò åíÜíôéÜ ôïõ, óå óõíäõáóìü ìå ôç ìáæéêÞ áíôßäñáóç ôùí öôù÷þí åíÜíôéá ó’ áõôÝò ôéò åðéèÝóåéò, Þôáí ðïõ ïäÞãçóáí óôç ñéæïóðáóôéêïðïßçóç ôçò êõâÝñíçóçò ÔóÜâåò, êýñéá óôç öñáóåïëïãßá êáé óå ðïëý ìéêñüôåñï âáèìü êáé óôçí ðñáêôéêÞ. Ç ÏõÜóéíãêôïí êáé ïé íôüðéïé áóôïß ðïõ ôá ÷ñüíéá ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý äÝèçêáí ó÷åäüí óõìâéùôéêÜ ìå ôï áìåñéêáíéêü êåöÜëáéï, ïñãÜíùóáí óôñáôéùôéêü ðñáîéêüðçìá åíÜíôéá óôïí ÔóÜâåò ôïí Áðñßëéï ôïõ 2002. ÊÜðïéåò óôñáôéùôéêÝò ìïíÜäåò óõíôÜ÷èçêáí ìå ôïõò ðñáîéêïðçìáôßåò, ï õðüëïéðïò óôñáôüò Ýìåéíå ïõäÝôåñïò êáé ôï ðñáîéêüðçìá èá ðåôý÷áéíå áí äåí îåóçêùíüíôïõóáí ìáæéêÜ ïé öôù÷ïãåéôïíéÝò ôïõ ÊáñÜêáò. ÌåôÜ ôçí êáôÜññåõóç ôïõ ðñáîéêïðÞìáôïò ðÜëé ç ÏõÜóéãêôïí êáé ïé íôüðéïé áóôïß ïñãÜíùóáí ôïí ÷åéìþíá ôïõ 2002/03 ëïê-Üïõô óôçí êñáôéêÞ åôáéñåßá ðå-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 57

ôñåëáßùí ãéá íá ðáñáëýóïõí ôçí ïéêïíïìßá. ¼ðùò åßäáìå ðéï ðÜíù, ôá êñáôéêÜ ðåôñÝëáéá ôçò ÂåíåæïõÝëáò (PDVSA) Ýãéíáí óôçí ðåñßïäï ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý êáé ôçò «Apertura» ðñáêôéêÜ êñÜôïò åí êñÜôåé. ¸ôóé ìåôáîý 1981 êáé 2000 ç óõìâïëÞ ôçò PDVSA óôá Ýóïäá ôïõ êñÜôïõò Ýðåóå áðü ôá 71 cent áíÜ äïëÜñéï åóüäùí ôçò óôá 39 cent áíÜ äïëÜñéï åóüäùí ôçò. Ï ÔóÜâåò üôáí áíÝëáâå ôçí ðñïåäñßá êáèáßñåóå ôïí íåïöéëåëåýèåñï äéåõèõíôÞ ôçò PDVSA (ðïõ áìÝóùò áíÝëáâå èÝóç áíôéðñïÝäñïõ óôç Shell) êáé ðÝñáóå Ýíá íüìï ôïí ÍïÝìâñéï ôïõ 2001 ðïõ áýîáéíå ôá ðïóÜ ðïõ èá ðëÞñùíáí ìåëëïíôéêÜ ïé ðåôñåëáúêÝò åôáéñåßåò óôï êñÜôïò. Áðü êåé êáé ðÝñá üìùò äåí åß÷å êÜíåé êáìßá Üëëç áëëáãÞ óôï ðþò ëåéôïõñãïýóå ç åôáéñåßá. Ãé’ áõôü üôáí Üñ÷éóå ôï ëïê-Üïõô ôïí ÄåêÝìâñéï ôïõ 2002 ç ðáñáãùãÞ ðåôñåëáßïõ óôç ÂåíåæïõÝëá ìåéþèçêå Üìåóá áðü 3 åêáôïììýñéá âáñÝëéá ðåôñÝëáéï ôçí çìÝñá óå 1 åêáôïììýñéï âáñÝëéá. Ï ÔóÜâåò áíáãêÜóôçêå íá áðåõèõíèåß óôïõò åñãÜôåò ôçò êñáôéêÞò åôáéñåßáò ðåôñåëáßïõ ðïõ ôóÜêéóáí ôï ëïê-Üïõô, êéíçôïðïéïýìåíïé êáé ðåôþíôáò Ýîù ôïõò äéåõèõíôÝò êáé ôá áíþôåñá óôåëÝ÷ç. Ìüíï Ýôóé îáíáìðÞêå ìðñïò ç ðáñáãùãÞ êáé ç äéýëéóç ðåôñåëáßïõ. [4] Ôïí Áýãïõóôï ôïõ 2004 ðÜëé ïé íôüðéïé áóôïß êáé ç ÏõÜóéíãêôïí ðñïóðÜèçóáí íá ïñãáíþóïõí Ýíá äçìïøÞöéóìá ðïõ èá êáëïýóå ãéá ôçí áðïðïìðÞ ôïõ ÔóÜâåò. Êé áõôÞ ç ðñïóðÜèåéá áíáôñïðÞò ôïõ çôôÞèçêå ÷Üñç óôçí êéíçôïðïßçóç ôùí ëáúêþí ôÜîåùí. ¸ðåéôá áðü êÜèå ìßá áðü áõôÝò ôéò áíáìåôñÞóåéò ï ÔóÜâåò ðñïóðáèïýóå íá îáíá÷ôßóåé ãÝöõñåò ìå ôçí íôüðéá Üñ÷ïõóá ôÜîç. Õ-

ðï÷ñåùíüôáí üìùò íá ñéæïóðáóôéêïðïéÞóåé ôç öñáóåïëïãßá êáé óå êÜðïéá óçìåßá ôçí ðñáêôéêÞ ôïõ. ¢ñ÷éóå ðëÝïí íá ìéëÜåé ãéá óïóéáëéóìü, ãéá ôï óïóéáëéóìü ôïõ 21ïõ áéþíá êáé íá ëÝåé ðùò ç «ìðïëéâáñéáíÞ åðáíÜóôáóç» óôü÷åõå åêåß. ¸äùóå ðéï ñéæïóðáóôéêü ÷áñáêôÞñá óôçí áãñïôéêÞ ìåôáññýèìéóç ðïõ åß÷å åîáããåßëåé áðü ôï 2000. ÐÝñáóå Ýíá íüìï ãéá ôïí «åñãáôéêü Ýëåã÷ï» üðïõ åêëåãìÝíïé áíôéðñüóùðïé ôùí åñãáôþí èá ìðïñïýí íá óõììåôÝ÷ïõí óôá äéïéêçôéêÜ óõìâïýëéá åôáéñåéþí. Áêüìá ðñïâëåðüôáí üôé óôá åñãïóôÜóéá ðïõ Ý÷ïõí åãêáôáëåéöèåß áðü ôïõò éäéïêôÞôåò ôïõò, ôï êñÜôïò èá äéïñßæåé ìÜíáôæåñ ðïõ èá ðåñéâÜëëåôáé áðü åêëåãìÝíïõò áíôéðñïóþðïõò ôùí åñãáôþí. Ðñüôåéíå óôéò õðüëïéðåò ëáôéíïáìåñéêáíéêÝò êõâåñíÞóåéò ôç äçìéïõñãßá ôïõ Petrosur, äçëáäÞ ôçí åíïðïßçóç üëùí ôùí åôáéñåéþí ðåôñåëáßïõ ôùí ÷ùñþí ôçò Íüôéáò ÁìåñéêÞò ó’ Ýíá ìðëïê åíåñãåéáêÞò óõíåñãáóßáò ìå ôéò ÷þñåò ôçò ÊáñáúâéêÞò. ÔÝëïò áðïöÜóéóå ôç äçìéïõñãßá êñáôéêþí âéïìç÷áíéêþí ìïíÜäùí óéäçñïõñãßáò ìå åðåíäýóåéò áðü ôá ðåôñåëáúêÜ Ýóïäá. ¼ëåò áõôÝò ïé ìåôáôïðßóåéò ðïõ Ýãéíáí õðü ôçí ðßåóç ôçò ôáîéêÞò ðÜëçò óçìáßíïõí óáöþò ôçí áðïìÜêñõíóç áðü ôï íåïöéëåëåýèåñï ìïíôÝëï. Äåí óçìáßíïõí üìùò óå êáìßá ðåñßðôùóç áëëáãÞ êïéíùíéêïý êáèåóôþôïò ïýôå ðïëý ðåñéóóüôåñï ôçí ïéêïäüìçóç ôïõ óïóéáëéóìïý. Åðßóçò äåí åßíáé êáí óßãïõñï üôé ôá ìÝôñá ôïõ ÔóÜâåò èá ìðïñÝóïõí íá ëåéôïõñãÞóïõí ìå êáðéôáëéóôéêïýò üñïõò. Ë.÷. ç Petrosur äåí öáßíåôáé íá ðñï÷ùñÜåé ãéáôß ïé ðåôñåëáúêÝò åôáéñåßåò êÜèå ÷þñáò ôçò ËáôéíéêÞò ÁìåñéêÞò åßíáé áíôáãùíéóôéêÝò ðñïò áõôÝò ôùí

Ç åêëïãÞ ôïõ ÔóÜâåò Þôáí ìéá ðïëéôéêÞ êáìðÞ ãéá ôç ÂåíåæïõÝëá áëëÜ êáé ãéá üëç ôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ. ÌåôÜ ôçí åîÝãåñóç ôùí Æáðáôßóôáò ôï 1994, Þôáí ôï ðñþôï äåßãìá üôé ç íåïöéëåëåýèåñç ðáëßññïéá åß÷å öôÜóåé óôá üñéÜ ôçò.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

57

swma 4-66.qxd

10/11/2005

Ïé ëßãåò ìåôáññõèìßóåéò ðïõ Ý÷åé êÜíåé ï ÔóÜâåò êåñäÞèçêáí ÷Üñç óôçí åîùèåóìéêÞ äñÜóç ôùí ìáæþí êáé áðëþò åðéêõñþèçêáí áðü ôï êïéíïâïýëéï êáé ôïõò íüìïõò. Óôçí åðï÷Þ ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý êáé ïé ðéï ìéêñÝò ðñáãìáôéêÝò ìåôáññõèìßóåéò ÷ñåéÜæïíôáé ìåôùðéêÞ óýãêñïõóç ìå ôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

58

2:02

Page 58

õðüëïéðùí êñáôþí ôçò çðåßñïõ. Åðßóçò óå êÜðïéåò ÷þñåò, üðùò ð.÷. óôçí ÁñãåíôéíÞ êáé ôç Âïëéâßá, ïé êñáôéêÝò åôáéñåßåò ðåôñåëáßïõ Ý÷ïõí éäéùôéêïðïéçèåß êáé åßíáé óôá ÷Ýñéá ôùí ðïëõåèíéêþí. Ç ðñüóöáôç áãïñÜ ìåñéäßïõ ôçò Repsol (ôçò áñãåíôßíéêçò ðåôñåëáúêÞò åôáéñåßáò) áðü ôçí PDVSA åßíáé ìßá áðëÞ åìðïñéêÞ óõìöùíßá ðïõ êáëýðôåôáé ìå ôï ìáíäýá ôïõ «ìðïëéâáñéóìïý». Ãåíéêüôåñá ç ðñïóðÜèåéá ôïõ ÔóÜâåò íá äçìéïõñãçèåß Ýíá ëáôéíïáìåñéêÜíéêï ïéêïíïìéêü ìðëïê (ìå ëáôéíïáìåñéêÜíéêç êïéíÞ áãïñÜ -Comersur- êáé êïéíÞ êåíôñéêÞ ôñÜðåæá -Bansur) óêïíôÜöôïõí óôï üôé êÜèå ëáôéíïáìåñéêÜíéêç ÷þñá Ý÷åé ðïëý ìåãáëýôåñåò åìðïñéêÝò ó÷Ýóåéò ìå ôéò ÇÐÁ êáé ôçí Å.Å. ðáñÜ ìå ôïõò ãåßôïíÝò ôçò. ¼óï äå ãéá ôï ìðëïê åíåñãåéáêÞò óõíåñãáóßáò ôçò ÊáñáúâéêÞò áõôü äåí åßíáé ðáñÜ ìßá Ýîõðíç ðñïóðÜèåéá áðüêôçóçò åñåéóìÜôùí ìå ôçí ðñïóöïñÜ öèçíïý ðåôñåëáßïõ óå ÷þñåò ðïõ ðéÝæïíôáé áðü ôçí Üíïäï ôùí ôéìþí, ìå áíôÜëëáãìá äéðëùìáôéêÞ õðïóôÞñéîç. Êáé óáöþò Ý÷åé üñéá ãéáôß ç êñáôéêÞ åôáéñåßá ðåôñåëáßïõ ôçò ÂåíåæïõÝëáò ëåéôïõñãåß óå ìßá ðáãêüóìéá áãïñÜ êáé ôá üñéá óôçí ãåííáéïäùñßá åßíáé ôá üñéá ôçò êåñäïöïñßáò ôçò. Ç áðüöáóç ôïõ ÔóÜâåò ãéá ôçí ïéêïäüìçóç êñáôéêÞò óéäçñïõñãßáò óå óõìâïëéêü åðßðåäï åßíáé ðïëý óçìáíôéêÞ ãéáôß óðÜåé ôï ôáìðïý ôùí íåïöéëåëåýèåñùí üôé ç ïéêïíïìßá ðñÝðåé íá åßíáé óôá ÷Ýñéá ôùí éäéùôþí. Áðü ôçí Üëëç üìùò äåí åßíáé ðáñÜ Ýíá ðïëý äåéëü ìÝôñï êñáôéêïý êáðéôáëéóìïý ðïõ èá âñåèåß áíôéìÝôùðï ìå üëá ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ áíôéìåôþðéóáí ïé êñáôéêïêáðéôáëéóôéêÝò ðñïóðÜèåéåò óôéò äåêáåôßåò ðñéí áðü ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü: Ðþò äçëáäÞ èá ìðïñÝóåé íá åßíáé áíôáãùíéóôéêÞ ìÝóá óôçí ðáãêüóìéá áãïñÜ. Áí áõôÜ åßíáé ôá ðñïâëÞìáôá ôïõ ïéêïíïìéêïý ìïíôÝëïõ ôçò «ìðïëéâáñéáíÞò åðáíÜóôáóçò», ôá ðñÜãìáôá äåí åßíáé êáëýôåñá ùò ðñïò ôéò êïéíùíéêÝò êáôáêôÞóåéò ãéá ôéò ïðïßåò ðåñçöáíåýåôáé ï ÔóÜâåò. Ï «åñãáôéêüò Ýëåã÷ïò» óôéò ðåñéóóüôåñåò åðé÷åéñÞóåéò Ý÷åé íá êÜíåé ðïëý ðåñéóóüôåñï ìå äéïñéóìü áðü ôá ðÜíù ðáñÜ ìå åêëïãÞ áðü ôá êÜôù. ÁöïñÜ ìüíï ìßá ìåéïíüôçôá åðé÷åéñÞóåùí, åíþ áêüìá êáé åêåß üðïõ ãßíåôáé ðñáãìáôéêÞ åêëïãÞ áíôéðñïóþðïõ ç éäÝá åßíáé üôé ïé åêëåãìÝíïé áíôéðñüóùðïé èá óõìâÜëïõí óôçí êáëýôåñç ëåéôïõñãßá ôçò åðé÷åßñçóçò ìÝóá óå êáðéôáëéóôéêü ðëáßóéï êáé ü÷é üôé èá áíáëÜâïõí ìÝóá áðü ïñãáíþóåéò ôýðïõ óïâéÝô ôï ó÷åäéáóìü üëçò ôçò ïéêïíïìßáò ìå âÜóç ôéò åñãáôéêÝò áíÜãêåò. Ïé «ìðïëéâáñéáíÝò» «óõììåôï÷éêÝò» ðïëéôéêÝò äïìÝò ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí ìåôÜ ôçí áëëáãÞ ôïõ óõíôÜãìáôïò ðïõ ðÝñáóå ï ÔóÜâåò ìå äçìïøÞöéóìá ôï 2000 äåí åßíáé ôßðïôá Üëëï ðáñÜ Ýíáò éìÜíôáò ìåôáâßâáóçò ôùí åíôïëþí ôçò êõâÝñíçóçò ðñïò ôïõò áðü êÜôù ðáñÜ Ýíáò ìç÷áíéóìüò ãéá íá ìðïñïýí ïé ëáúêÝò ôÜîåéò íá áðïöáóßæïõí ãéá ôç ìïßñá ôïõò. Ç

öïñïëüãçóç ôùí ðëïõóßùí Ý÷åé áõîçèåß ðïëý ëßãï êáé ôï 80% ôïõ ðëçèõóìïý åîáêïëïõèåß íá æåé óôçí öôþ÷åéá 7 ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí åêëïãÞ ôïõ ÔóÜâåò.

Ðïý âáäßæåé ç ÂåíåæïõÝëá; Ç êáôÜóôáóç óå áõôÞ ôçí ÷þñá èõìßæåé ôç ×éëÞ ôïõ 1970–73. Ôþñá, üðùò êáé ôüôå, Ý÷ïõìå ìéá öéëïëáúêÞ êõâÝñíçóç ðïõ åðéäéþêåé ôçí ôáîéêÞ óõíåñãáóßá óôï åóùôåñéêü êáé ôçí «áäÝóìåõôç ðïëéôéêÞ» óôï åîùôåñéêü áëëÜ ðïõ óõíáíôÜ ôç ëõóóáëÝá áíôßäñáóç ôçò ÏõÜóéíãêôïí êáé ôçò íôüðéáò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò. Ïé åðéèÝóåéò ôùí áóôþí êáé ôïõ éìðåñéáëéóìïý åíÜíôéá óôçí êõâÝñíçóç Ý÷ïõí îáíÜ êáé îáíÜ ðñïêáëÝóåé ìåãÜëåò ëáúêÝò êáé åñãáôéêÝò êéíçôïðïéÞóåéò ðïõ Ý÷ïõí áðïêñïýóåé áõôÝò ôéò åðéèÝóåéò. ÕðÜñ÷åé Üñá ìßá êáôÜóôáóç áóôáèïýò éóïññïðßáò ìåôáîý ìéáò áäéÜëëáêôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò, åíüò êéíÞìáôïò ðïõ Ý÷åé ìðåé óå êßíçóç ãéá íá õðåñáóðßóåé ôçí êõâÝñíçóÞ «ôïõ» êáé ôçò ßäéáò ôçò êõâÝñíçóçò ðïõ ðñïóðáèåß íá éóïññïðÞóåé ìåôáîý ôùí äýï. ÕðÜñ÷åé üìùò êáé ìßá ìåãÜëç äéáöïñÜ ìåôáîý ÂåíåæïõÝëáò êáé ×éëÞò. ÁõôÞ âñßóêåôáé óôá Ýóïäá áðü ôï ðåôñÝëáéï. Ôá ðåôñåëáúêÜ Ýóïäá åðéôñÝðïõí óôïí ÔóÜâåò íá áöéåñþíåé ôï 21% ôïõ ÁÅÐ óôçí áðïðëçñùìÞ ôïõ ÷ñÝïõò ðñïò ôï ÄÍÔ êáé ôáõôü÷ñïíá íá áõîÜíåé áéóèçôÜ ôéò êïéíùíéêÝò äáðÜíåò ðñïò ôïõò öôù÷ïýò. ¸ôóé ïýôå ç êõâÝñíçóç ÔóÜâåò áëëÜ ïýôå êáé ï êïñìüò ôïõ êñáôéêïý ìç÷áíéóìïý, äçëáäÞ ôï óþìá ôùí áîéùìáôéêþí, åßíáé õðï÷ñåùìÝíïé íá åðéëÝîïõí óôñáôüðåäï. ¼óï ï ÔóÜâåò äåí èßãåé ôçí áôïìéêÞ éäéïêôçóßá óôá ìÝóá ðáñáãùãÞò ïé áîéùìáôéêïß ðáñáìÝíïõí íïìéìüöñïíåò óôçí ðëåéïøçößá ôïõò óôïí åêëåãìÝíï ðñüåäñï. Ôá ñßóêá åíüò ðñáîéêïðÞìáôïò ðïõ èá åß÷å ùò áõôüìáôç óõíÝðåéá ôç ìåôùðéêÞ áíôéðáñÜèåóç ìå ôéò ëáúêÝò ìÜæåò ðïõ óôçñßæïõí ôïí ÔóÜâåò åßíáé õðü ôéò óçìåñéíÝò óõíèÞêåò ìåãáëýôåñá áðü ôá ïöÝëç (áõôü öÜíçêå Üëëùóôå êáé óôï áðïôõ÷çìÝíï ðñáîéêüðçìá ôïõ Áðñéëßïõ ôïõ 2002 ). Áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ ôï ëáúêü êßíçìá áêñéâþò åðåéäÞ ï ÔóÜâåò êÜíåé ðñáãìáôéêÝò êïéíùíéêÝò ðáñï÷Ýò êáé óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ óõãêñïýåôáé ìå ôéò ÇÐÁ äåí õðï÷ñåþíåôáé íá áíáðôýîåé óôï öïõë ôçí ñéæïóðáóôéêüôçôÜ ôïõ. Ãé’ áõôü ôï ëüãï, åíþ óôç ×éëÞ ç ôáîéêÞ áíôéðáñÜèåóç êëéìáêþèçêå ìÝóá óå 3 ÷ñüíéá (1970–1973) óôç ÂåíåæïõÝëá Ý÷ïõí ðåñÜóåé 7 ÷ñüíéá áðü ôçí åêëïãÞ ôïõ ÔóÜâåò (1998–2005) êáé ç êõâÝñíçóÞ ôïõ åîáêïëïõèåß óå ìåãÜëï âáèìü íá ìðïñåß íá éóïññïðåß ìåôáîý ôùí ôÜîåùí üðùò êáé óôçí áñ÷Þ. ÁõôÞ ç «éäéáéôåñüôçôá» ôçò ÂåíåæïõÝëáò åßíáé ðïõ åîçãåß êáé ôçí åìöÜíéóç ôïõ «ìðïëéâáñéáíïý» öáéíüìåíïõ áëëÜ êáé ôï ãåãïíüò üôé åíþ ï ÔóÜâåò åìðíÝåé ôïõò áñéóôåñïýò óôçí ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ äåí Ý÷åé âñåé ìéìçôÝò óå êáìßá áðü ôéò «áñéóôåñÝò» êõâåñíÞóåéò ðïõ Ý÷ïõí åêëåãåß ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá. Ïýôå ï Ëïýëá óôç Âñáæéëßá, ïýôå ôï Frente Amplio

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 59

óôçí ÏõñïõãïõÜç, ïýôå ï ÃêïõôéÝñåò óôï Åêïõáäüñ ðëçóßáóáí êáí ôç äéåýñõíóç ôùí êïéíùíéêþí ðñïãñáììÜôùí ðïõ Ý÷åé êÜíåé ï ÔóÜâåò. Åêôüò ôçò ÂåíåæïõÝëáò, ïé õðüëïéðåò «áñéóôåñÝò» êõâåñíÞóåéò äåí éóïññïðïýí ìåôáîý ôùí ôÜîåùí áëëÜ õëïðïéïýí ðïëý êáèáñÜ ôçí ðïëéôéêÞ ôùí êáðéôáëéóôþí. ¼ëá ôá óôïé÷åßá ðïõ Ý÷ïõìå ùò ôá ôþñá äåß÷íïõí üôé ï ÔóÜâåò Ý÷åé ÷ñïíéêÜ ðåñéèþñéá ãéá íá óõíå÷ßóåé ôéò éóïññïðßåò. ¼óï ïé ôéìÝò ôïõ ðåôñåëáßïõ åßíáé õøçëÝò èá ìðïñåß íá éêáíïðïéåß êáé ôïõò ìåí êáé ôïõò äå. ¼óï ç ÁìåñéêÞ âïõëéÜæåé óôïí éñáêéíü âÜëôï, èá ôçò åßíáé ðïëý äýóêïëï íá áíïßîåé ðëÞñùò ôï ìÝôùðï ôçò ÂåíåæïõÝëáò ðïõ ðïëéôéêÜ èÝôåé óôçí ÏõÜóéíãêôïí Ýíá ðñüâëçìá Üëëçò ðïéüôçôáò áðü áõôü ôïõ ÓáíôÜì ×ïõóåÀí. ¼ìùò ôÝôïéåò éóïññïðßåò äåí êñáôïýí åð’ Üðåéñï. Áêüìá êáé áí üëïé ïé ðáñáðÜíù ðáñÜãïíôåò åîáêïëïõèÞóïõí íá éó÷ýïõí, áí ôï êßíçìá óôçí ðëåéïøçößá ôïõ óõíå÷ßóåé íá áêïëïõèåß ôïí ÔóÜâåò, áñãÜ Þ ãñÞãïñá èá ÷Üóåé ôï äõíáìéóìü ôïõ êáé ïé ðñùôïðïñßåò ôïõ èá åíóùìáôùèïýí óôçí êñáôéêÜ åëåã÷üìåíç «ìðïëéâáñéáíÞ» ãñáöåéïêñáôßá. Êáé áí ðÝóåé ï äõíáìéóìüò ôïõ êéíÞìáôïò ôüôå ç Üñ÷ïõóá ôÜîç êáé ïé ÇÐÁ èá ðÜñïõí èÜññïò êáé èá áóêÞóïõí ìåãáëýôåñç ðßåóç. Óå ìßá ôÝôïéá ðåñßðôùóç Þ ç ßäéá ç êõâÝñíçóç ÔóÜâåò èá ìåôáêéíçèåß ðñïò ôá äåîéÜ Þ èá åßíáé ðéï åýêïëï íá áíáôñáðåß. Áêüìá áí óôéò ãåéôïíéêÝò ÷þñåò -ë.÷. óôç Âïëéâßá- ç êáôÜóôáóç îåöýãåé áðü êÜèå Ýëåã÷ï ãéá ôéò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò, ïé ÇÐÁ ìðïñåß íá áðïöáóßóïõí ðùò, ðáñÜ ôéò äõóêïëßåò, ìßá åóôßá «éäåïëïãéêÞò ìüëõíóçò» ðñÝðåé íá óáñùèåß. Ãéá íá ðñï÷ùñÞóïõí ëïéðüí ôá ðñÜãìáôá ðñïò ôç óùóôÞ êáôåýèõíóç óôç ÂåíåæïõÝëá áõôü ðïõ ÷ñåéÜæåôáé åßíáé ç óõãêñüôçóç åíüò éó÷õñïý ðüëïõ ôçò åðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò ðïõ íá âÜæåé ùò ðñþôï êáèÞêïí ôçí ðñïþèçóç ôçò ôáîéêÞò áíåîáñôçóßáò ôùí åñãáôþí êáé ôùí ëáúêþí óôñùìÜôùí êåñäßæïíôáò ôéò õðáñêôÝò ðñùôïðïñßåò. ¼÷é ãéá íá âÜëïõí ùò ðñþôï óôü÷ï ôçí áíáôñïðÞ ôïõ ÔóÜâåò (êÜôé ôÝôïéï èá Þôáí ðáñáíïúêü áõôÞ ôç óôéãìÞ), áëëÜ ãéá íá êáôáíïÞóïõí üôé ãéá íá åðéôåõ÷èåß ï «óïóéáëéóìüò ôïõ 21ïõ áéþíá» ÷ñåéÜæåôáé ôï ôóÜêéóìá ôïõ áóôéêïý êñáôéêïý ìç÷áíéóìïý (êáé ü÷é ìüíï ç áëëáãÞ ôïõ óõíôÜãìáôïò), ç êáôÜñãçóç ôçò áôïìéêÞò éäéïêôçóßáò óôá ìÝóá ðáñáãùãÞò êáé ç åñãáôéêÞ åîïõóßá ðïõ ïéêïäïìïýí ïé ßäéïé ïé åñãÜôåò êáé ôá ëáúêÜ óôñþìáôá. Ìüíï Ýôóé ç ðïëý ìåãÜëç Üíïäïò ôïõ êéíÞìáôïò óôç ÂåíåæïõÝëá èá ìðïñÝóåé íá ìåôåîåëé÷èåß óå ìßá ðñáãìáôéêÞ åðáíáóôáôéêÞ äéáäéêáóßá, ü÷é «ìðïëéâáñéáíÞ» áëëÜ óïóéáëéóôéêÞ. ¼óï äå ãéá ôç óõæÞôçóç ðïõ Ý÷åé áíïßîåé äéåèíþò, áëëÜ êáé óôçí ÅëëÜäá, ãéá ôç ÂåíåæïõÝëá, áõôü åßíáé êÜôé áíáìöéóâÞôçôá êáëü. Åßíáé ðïëý óçìáíôéêü üôé ìåôÜ ôéò äåêáåôßåò ôïõ õðïôéèÝìåíïõ «ìïíüäñïìïõ» ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý îáíá-

íïßãåé ç óõæÞôçóç ãéá Ýíá «óïóéáëéóôéêü ðåßñáìá». ÐÝñáí ôïõ áõôïíüçôïõ üôé åßìáóôå ìáæß ìå ôïí ÔóÜâåò üôáí äÝ÷åôáé åðßèåóç áðü ôéò ÇÐÁ êáé ôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç ôçò ÷þñáò ôïõ, ÷ñåéÜæåôáé íá ôïíéóôïýí êÜðïéåò áëÞèåéåò ðïõ äåí áíáöÝñïíôáé óõ÷íÜ. Ç ðñþôç åßíáé ôï üôé, ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò âñßóêåôáé óå âáèéÜ êñßóç ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, õðÜñ÷åé ìüíï ìßá ðåñßðôùóç êõâÝñíçóçò ðïõ íá ðñïóðáèåß óôïé÷åéùäþò íá áðïìáêñõíèåß áðü ôï íåïöéëåëåýèåñï ìïíôÝëï êé áõôÞ åßíáé óôç ÂåíåæïõÝëá, üðïõ õðÜñ÷åé ôï ðåôñÝëáéï. Ç ðåñßðôùóç ÂåíåæïõÝëáò äåß÷íåé ôï ðüóï ïõôïðéêÞ åßíáé ç ðñïïðôéêÞ åíüò «åêëïãéêïý» äñüìïõ áðïìÜêñõíóçò áðü ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü. Ç äåýôåñç åßíáé üôé áêüìá êé áõôÝò ïé ëßãåò ìåôáññõèìßóåéò ðïõ Ý÷åé êÜíåé ï ÔóÜâåò êåñäÞèçêáí ÷Üñç óôçí åîùèåóìéêÞ äñÜóç ôùí ìáæþí êáé áðëþò åðéêõñþèçêáí áðü ôï êïéíïâïýëéï êáé ôïõò íüìïõò. ×ñåéÜóôçêå íá ôóáêéóôåß Ýíá óôñáôéùôéêü ðñáîéêüðçìá, íá õðÜñîïõí äåêÜäåò íåêñïß, íá êáôáëÜâïõí ïé åñãÜôåò ôçí PDVSA ãéá íá ñéæïóðáóôéêïðïéçèåß ç «ìðïëéâáñéáíÞ» äéáäéêáóßá. Óôçí åðï÷Þ ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý êáé ïé ðéï ìéêñÝò ðñáãìáôéêÝò ìåôáññõèìßóåéò ÷ñåéÜæïíôáé ìåôùðéêÞ óýãêñïõóç ìå ôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç. Êáé ç ôñßôç áëÞèåéá åßíáé ç ëïãéêÞ óõíÝ÷åéá ôùí äýï ðñïçãïýìåíùí, üôé äçëáäÞ ï óïóéáëéóìüò äåí Ýñ÷åôáé áðü ôéò êáëÝò ðñïèÝóåéò ïðïéáóäÞðïôå öéëïëáúêÞò êõâÝñíçóçò, áëëÜ êåñäßæåôáé áðü ôç ìáæéêÞ åðáíáóôáôéêÞ äñÜóç ôùí áðü êÜôù. Óçìåéþóåéò 1. «Violence and Politics - Globalization’s paradox», Kenton Worcester, Sally Avery, Mark Ungar (åðéì.), Rutledge 2002, óåë.

189-193.

2. ¼ðùò ðáñáðÜíù, óåë. 193-204.

3. ISR, Íï 41, óåë. 61.

4. «Addicted to oil», Ian Rutledge, I.B. Tauris, 2005, óåë. 85-98.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

59

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 60

«¸÷ïõìå 2005 ëüãïõò íá äéáäçëþóïõìå» Ôçò Êáôåñßíáò ÐáñäÜëç ôéò 17 Ïêôþâñç, «Ðáãêüóìéá ÌÝñá ÅíÜíôéá óôç Öôþ÷åéá», ïëïêëçñþèçêå óôç Ìðïõñãêßíá ÖÜóï, áöïý äéÝó÷éóå ôçí ÁìåñéêÞ (Âüñåéá êáé Íüôéá), ôçí Áóßá, ôçí Åõñþðç êáé ôçí ÁöñéêÞ, ç åêóôñáôåßá ôçò Ðáãêüóìéáò Ðïñåßáò Ãõíáéêþí (ÐÐÃ) åíÜíôéá óôç öôþ÷åéá êáé óôç âßá êáôÜ ôùí ãõíáéêþí. Ç åêóôñáôåßá Ýêëåéóå ìå ôç óõìâïëéêÞ ðáñáëáâÞ ôçò ×Üñôáò ôùí Ãõíáéêþí ãéá ôçí Áíèñùðüôçôá êáé ôçí ðáñïõóßáóÞ ôçò óå ãõíáßêåò êáé ãõíáéêåßåò ïìÜäåò êáé ïñãáíþóåéò áð’ üëç ôçí ÁöñéêÞ óôçí ðñùôåýïõóá Ïõáãêáíôïýãêïõ. Áêïëïýèçóå äéáäÞëùóç óôïõò äñüìïõò ôçò ðüëçò, ðïõ êáôÝëçîå óå ìéá ðëáôåßá ðïõ åãêáéíéÜóôçêå ùò Ðëáôåßá ôùí Ãõíáéêþí êáé ôçò ÅéñÞíçò. Ìå ôï óêåðôéêü üôé ç êáôÜóôáóç ôçò óõíôñéðôéêÞò ðëåéïøçößáò ôùí ãõíáéêþí üëï êáé åðéäåéíþíåôáé êáé ç åðßèåóç óôá äéêáéþìáôÜ ôïõò áõîÜíåôáé ùò áðïôÝëåóìá ôùí åíôåéíüìåíùí åðéèÝóåùí ôïõ íåïöéëåëåýèåñïõ êáðéôáëéóìïý, áëëÜ êáé ôùí éìðåñéáëéóôéêþí ðïëÝìùí êáé ôùí êáôáóôñïöéêþí åðéðôþóåþí ôïõò éäéáßôåñá óôéò ãõíáßêåò, ç öåôéíÞ åêóôñáôåßá ôçò ÐÐà åß÷å ôç ìïñöÞ ìéáò ðñùôüôõðçò äéçðåéñùôéêÞò «óêõôáëïäñïìßáò», ðïõ ìåôÝöåñå áðü ÷þñá óå ÷þñá ôçí Ðáãêüóìéá ×Üñôá ôùí Ãõíáéêþí ãéá ôçí Áíèñùðüôçôá êáé óõíïäåõüôáí áðü åêäçëþóåéò êáé äéáäçëþóåéò. ÁõôÞ ç «×Üñôá», ðïõ óõíäéáìïñöþèçêå áðü ôéò ãõíáéêåßåò êáé öåìéíéóôéêÝò óõëëïãéêüôçôåò ðïõ

Ó

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

60

óõììåôÝ÷ïõí óôçí ÐÐÃ, ðåñéÝ÷åé ôéò âáóéêÝò áîßåò êáé ôéò åëðßäåò áõôþí ôùí ãõíáéêþí, áëëÜ êáé ôéò êáôáããåëßåò ôïõò, êáé êáëåß óå äñÜóç. Öéëïäïîåß íá ãßíåé Ýíá åñãáëåßï ãéá íá ðáëÝøïõìå ãéá «Ýíáí Üëëï êüóìï», íá äçëþóïõìå ôá ïñÜìáôÜ ìáò, íá ðñïêáëÝóïõìå óõæÞôçóç ìå ôïõò óõììÜ÷ïõò ìáò, íá äçìéïõñãÞóïõìå ãÝöõñåò êáé êïéíÝò äñÜóåéò ìå ãõíáßêåò áðü Üëëåò ÷þñåò êáé, êõñßùò, íá ôç óõãêåêñéìåíïðïéÞóïõìå ìå áõôüíïìåò äñÜóåéò óå êÜèå ÷þñá, áíÜëïãá ìå ôá éäéáßôåñá ðñïâëÞìáôá ðïõ õðÜñ÷ïõí. Ç åêóôñáôåßá îåêßíçóå óôéò 8 ÌÜñôç (Ðáãêüóìéá ÇìÝñá ôùí Ãõíáéêþí) áðü ôï ÓÜï ÐÜïëï ôçò Âñáæéëßáò, ìå ìéá åíôõðùóéáêÞ äéáäÞëùóç 40.000 ãõíáéêþí (ëåõêþí, ìáýñùí êáé éèáãåíþí), ðïõ ìáæß ìå ôá ìðëïê ôùí áêôçìüíùí áãñïôéóóþí ôïõ MST, ôùí óõíäéêáëéóôñéþí, ôùí áóôÝãùí êáé ôùí óõìðáñáóôáôþí áðü ôá äéÜöïñá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá ôçò ÷þñáò êáôÝêëõóáí ôï êÝíôñï ôçò ðüëçò.

Ìáóóáëßá 28-29 ÌÜç 2005: «¸÷ïõìå 2005 ëüãïõò íá äéáäçëþíïõìå» Ïé åêäçëþóåéò ôçò ÐÐà ãéá ôç «×Üñôá» óôçí Åõñþðç êïñõöþèçêáí óôç Ìáóóáëßá ôçò Ãáëëßáò êáé ïñãáíþèçêáí áðü ôçí Collectif 13/Droit des Femmes, ìéá óõëëïãéêüôçôá ðïõ áðïôåëåßôáé áðü óáñÜíôá ðåñßðïõ ïñãáíþóåéò ãõíáéêþí, ìå ôç âïÞèåéá êáé ôç óõììåôï÷Þ êáé ôùí óõíäéêÜôùí, áëëÜ

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 61

êáé ïñãáíþóåùí ôçò ðåñéï÷Þò ôçò Ìáóóáëßáò. Ôï áðüãåõìá ôïõ ÓáââÜôïõ 28/5 ðåñéóóüôåñåò áðü 10.000 ãõíáßêåò áðü 35 ÷þñåò (êáé «áíôéðñïóùðßåò» áíôñþí) äéáäçëþóáìå áðü ôçí Ðýëç ôïõ Åî ìÝ÷ñé ôï ðáëéü ëéìÜíé äéáó÷ßæïíôáò ôçí ÊáíåìðéÝñ, ôçí ðåñßöçìç ëåùöüñï ôçò Ìáóóáëßáò. Ç êéíçôïðïßçóç Þôáí åíôõðùóéáêÞ, åéäéêÜ áí óêåöôåß êáíåßò üôé ôçí Üëëç ìÝñá äéåîáãüôáí ôï äçìïøÞöéóìá ãéá ôï Åõñùóýíôáãìá êáé ðïëëÝò Ãáëëßäåò äåí ðñïëÜâáéíáí íá Ýñèïõí. ÅðéêåöáëÞò Þôáí ïé îÝíåò ïìÜäåò: ãõíáßêåò áðü ôï Ìáñüêï êáé ôçí Áëãåñßá, ÔïõñêÜëåò, êõñßùò ìåôáíÜóôñéåò óôç Ãáëëßá, Åëëçíïêýðñéåò, ÷ùñßò ôéò Ôïõñêïêýðñéåò ôçò ïìÜäáò ôïõò ðïõ äåí êáôÜöåñáí íá ðÜñïõí âßæá, ç äéêÞ ìáò åëëçíéêÞ ïìÜäá, åíôõðùóéáêÞ ïìÜäá áðü ôçí Éóðáíßá (Ãáëéêßá-ÂéóêÜãéá-Êáôáëùíßá-Êáóôßëç), ìå ôýìðáíá, ôñáãïýäéá êáé ðïëý åíèïõóéáóìü. Êé Üëëåò ãõíáßêåò, Éôáëßäåò êáé ÐïñôïãáëÝæåò, Êïýñäéóóåò êáé ÉñáíÝò, ìåãÜëç ïìÜäá áðü ôï ÂÝëãéï (Âáëþíåò êáé ÖëáìáíäÝæåò) êé Üëëåò ðïëëÝò ïìÜäåò, ìå ôá ðáíü ôïõò, ôá ðïëý÷ñùìá ëÜâáñÜ ôïõò, ôá óõíèÞìáôÜ ôïõò. Êáé ìåôÜ ïé ãáëëéêÝò ïìÜäåò, ïñãáíþóåéò êáé óõëëïãéêüôçôåò: ãõíáßêåò ðïõ äñáóôçñéïðïéïýíôáé óå ðñïâëÞìáôá ðüëçò êáé ãåéôïíéÜò, óå æçôÞìáôá õãåßáò, óå ïìÜäåò õðïóôÞñéîçò ìåôáíáóôñéþí ÷ùñßò ÷áñôéÜ êáé ðïëëÝò Üëëåò áðü ôçí ðåñéï÷Þ ôçò Ìáóóáëßáò, áëëÜ êáé áðü ôï Ðáñßóé êáé Üëëåò ðüëåéò ôçò Ãáëëßáò. Áêïëïõèïýóå êáé Ýêëåéíå ôçí ðïñåßá ç ðïëý äõíáìéêÞ êáé ðïëõÜñéèìç ðáñïõóßá óõíäéêáëéóôñéþí, êõñßùò ôçò CGT, êáé åñãáôñéþí ôçò áëõóßäáò ñïý÷ùí Fabio Lucci, ðïõ Ýêëåéíáí Ýíá ìÞíá áðåñãßáò æçôþíôáò áõîÞóåéò áðü ôçí êåñäïöüñá åôáéñßá, ç ïðïßá åß÷å áðáéôÞóåé ôçí ðåñéêïðÞ ôùí ãïíéêþí áäåéþí. ¹ôáí ìéá ôåñÜóôéá äéáäÞëùóç ìå óõíèÞìáôá óå äéÜöïñåò ãëþóóåò êáôÜ ôçò öôþ÷åéáò, ôçò áíåñãßáò, ôçò åðéóöáëïýò åñãáóßáò êáé ôçò âßáò. ÅíÜíôéá óôïí ðüëåìï êáé óôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò. Ãéá ôá äéêáéþìáôá ôùí ìåôáíáóôñéþí. Ãéá ôá äéêáéþìáôá ôùí ëåóâéþí. ÅíÜíôéá óôï Åõñùóýíôáãìá, ðïõ ðåñéêüðôåé ôá äéêáéþìáôá üëùí, êáé áêüìá ðåñéóóüôåñï ôùí ãõíáéêþí. Ìéá äéáäÞëùóç üðïõ Ýâëåðåò ãõíáßêåò üëùí ôùí çëéêéþí, ìå äéáöïñåôéêÜ íôõóßìáôá (áêüìá êáé ìåôáíÜóôñéåò ìå ìáíôßëåò) êáé ìå åíôõðùóéáêÞ óõììåôï÷Þ áðü ôéò ãåéôïíéÝò ôçò Ìáóóáëßáò ðïõ æïõí ïé ìåôáíÜóôñéåò. Ôï ßäéï ðñùß ðëÞèïò ãõíáéêþí åß÷å êáôáêëýóåé ôéò áßèïõóåò ôïõ Êåíôñéêïý êáé ôïõ Ðåñéöåñåéáêïý Óõìâïõëßïõ, üðïõ äéåîÞ÷èçóáí ôá öüñïõì êáé ïé èåìáôéêïß ÷þñïé, åíþ ðïëëÝò ãõíáßêåò ðïõ äåí ÷þñåóáí äéïñãÜíùóáí ðáñÜëëçëåò óõæçôÞóåéò óôï ãåéôïíéêü ðÜñêï ôçò Ðýëçò ôïõ Åî. Ôá öüñïõì åß÷áí ôéò åîÞò èåìáôéêÝò: -«Åñãáóßá, áíáóöÜëåéá, ìåñéêÞ áðáó÷üëçóç»,

ðïõ Ýñéîå ôï âÜñïò ôçò óôç ìåñéêÞ áðáó÷üëçóç («âáóéêÞ ïäüò ãéá ôçí åñãáóéáêÞ áíáóöÜëåéá, ôá áðÜíèñùðá êáé áóôáèÞ ùñÜñéá, ðïõ âïëåýïõí ôïí åñãïäüôç áëëÜ äéáëýïõí ôçí ðñïóùðéêÞ êáé ïéêïãåíåéáêÞ æùÞ ôïõ/ôçò åñãáæüìåíïõ/çò»). Åíèïõóßáóáí ïé ðáñåìâÜóåéò ôùí áðåñãþí ôçò Fabio Lucci, êáèþò êáé ôùí åñãáôñéþí ôçò âåëãéêÞò Arcade, ðïõ ðÝôõ÷áí âåëôßùóç ôùí óõìâÜóåþí ôïõò Ýðåéôá áðü Ýíá ÷ñüíï áðåñãßáò.

- «Óåîïõáëéêüôçôá, Ýêôñùóç êáé áíôéóýëëçøç, õãåßá», óôçí ïðïßá êáôáããÝëèçêáí ç óõññßêíùóç ôùí õðçñåóéþí õãåßáò êáé ç åðßèåóç óôï äéêáßùìá óôçí Ýêôñùóç.

- «Åõñþðç, äçìïêñáôßá, åîïõóßá, êïóìéêü êñÜôïò», óôçí ïðïßá êáôáããÝëèçêå ôï õðü øÞöéóç Åõñùóýíôáãìá, ôï ïðïßï äåí êáôï÷õñþíåé ôçí éóüôçôá ôùí öýëùí êáé åðéôñÝðåé óôçí Ðïñôïãáëßá, óôçí Éñëáíäßá êáé óôçí Ðïëùíßá íá ìç íïìéìïðïéïýí ôéò åêôñþóåéò, õðü ôçí ðßåóç ôçò êáèïëéêÞò åêêëçóßáò.

- «ÌïñöÝò âßáò êáôÜ ôùí ãõíáéêþí» êáé - «ÅéñÞíç êáé Ýíïðëåò óõãêñïýóåéò». Åðßóçò, ôï áðüãåõìá ìåôÜ ôçí ðïñåßá êáé ôç óõíáõëßá ðñáãìáôïðïéÞèçêáí ôñåéò èåìáôéêïß ÷þñïé: «ÌåôáíÜóôñéåò», «Ëåóâßåò» êáé «ÍÝåò ãõíáßêåò». Ôçí ÊõñéáêÞ ôï ðñùß óôï óõíåäñéáêü êÝíôñï ôïõ ðÜñêïõ Óáíü Ýãéíå ôï ðáíçãõñéêü êëåßóéìï ôïõ äéÞìåñïõ. ÓõæçôÞèçêáí ôá óõìðåñÜóìáôá êáé ïé ðñïôåéíüìåíåò êáìðÜíéåò êáé äüèçêå ñáíôåâïý óôçí ÁèÞíá ôï 2006, óôï 4ï Åõñùðáúêü Êïéíùíéêü Öüñïõì.

Ç óõììåôï÷Þ ìáò óôçí åêóôñáôåßá ùò åëëçíéêü äßêôõï ôçò ÐÐà Èåùñþíôáò üôé ç êÜèå åßäïõò äéåèíéóôéêÞ äñÜóç ðñÝðåé íá óôçñßæåôáé êáé óå ãåãïíüôá êáé ðñùôïâïõëßåò ðïõ ãßíïíôáé óôçí ßäéá ìáò ôç ÷þñá, ðÞñáìå áðü ðïëý íùñßò ôçí ðñùôïâïõëßá ãéá Ýíá áíïé÷ôü êÜëåóìá ãéá íá ãßíåé êáé óôçí ÅëëÜäá ç 8 ÌÜñôç ìÝñá ðÜëçò êáé äéåêäéêÞóåùí ôùí ãõíáéêþí. Ìå óôü÷ï íá äéáäçëþóïõìå åêåßíç ôç ìÝñá êáé ü÷é íá áêïýìå ðáèçôéêÜ ôá «áöéåñþìáôá» ôùí ÌÌÅ Þ íá âãïýìå ìå ôéò ößëåò ìáò, áðåõèõíèÞêáìå óå üëåò ôéò ãõíáéêåßåò êáé öåìéíéóôéêÝò ïìÜäåò, üðùò êáé óôá ãõíáéêåßá ôìÞìáôá ôùí óõíäéêÜôùí (ÃÓÅÅ-ÁÄÅÄÕ), óôéò ïñãáíþóåéò ôçò ÁñéóôåñÜò, óôéò ïìÜÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

61

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 62

äåò ïìïöõëüöéëùí (áíôñþí êáé ãõíáéêþí), óôéò ãõíáßêåò óå ÷þñïõò äïõëåéÜò, ãåéôïíéÝò êáé ðáíåðéóôÞìéá. Ç áíôáðüêñéóç –åêôüò åîáéñÝóåùí, üðùò ôï ÊÊÅ– Þôáí ðïëý êáëÞ. Ìå êåíôñéêü óýíèçìá «Äåí åïñôÜæïõìå – Äéåêäéêïýìå!», ìå êïéíÞ áößóá êáé ðñïêÞñõîç, êáôáöÝñáìå íá ãßíåé ãéá ðñþôç öïñÜ óõãêÝíôñùóç ìå ôñáðåæÜêéá, ðáíü, ìïõóéêÞ, óõíèÞìáôá êáé äéáäÞëùóç ôùí ãõíáéêþí óôçí ÁèÞíá ãéá ôéò 8 ÌÜñôç, ç ïðïßá Þôáí ðåôõ÷çìÝíç – ðáñÜ ôçí êáôáññáêôþäç âñï÷Þ! Óôç óõãêÝíôñùóç óõììåôåß÷áí êáé ïé êáèáñßóôñéåò ôùí ó÷ïëåßùí ðïõ âñßóêïíôáí ôüôå óå êéíçôïðïéÞóåéò, óôéò ïðïßåò åß÷áìå óõìðáñáóôáèåß ôéò ðñïçãïýìåíåò ìÝñåò êáé åß÷áìå âãÜëåé êáé øÞöéóìá óõìðáñÜóôáóçò. Ì’ áõôÞ ôçí ðñùôïâïõëßá ðñïóðáèÞóáìå íá áíïßîïõìå ôá æçôÞìáôá ôçò êáôÜóôáóçò êáé ôùí äéåêäéêÞóåùí ôùí ãõíáéêþí óôç ÷þñá ìáò êáé íá ôá óõíäÝóïõìå ìå ôá ðñïâëÞìáôá êáé ôçí ðÜëç ôùí ãõíáéêþí ðáãêüóìéá êé Ýôóé íá åãêáéíéÜóïõìå ôç óõììåôï÷Þ ìáò óôç äéåèíÞ êáìðÜíéá ôïõ 2005 ôçò ÐÐà åíÜíôéá óôç öôþ÷åéá êáé óôç âßá êáôÜ ôùí ãõíáéêþí. Óôçí Åõñþðç ç ×Üñôá ôùí Ãõíáéêþí ãéá ôçí Áíèñùðüôçôá Ýöôáóå ìÝóù Ôïõñêßáò. Åêåß ãõíáéêåßåò êáé öåìéíéóôéêÝò óõëëïãéêüôçôåò, êáèþò êáé óõíäéêáëßóôñéåò, ïñãÜíùóáí åêäçëþóåéò åíÜíôéá óôïí ðüëåìï êáé äéáäÞëùóç óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç, üðïõ óõììåôåß÷áí êáé Åëëçíßäåò åêðñüóùðïé. Óôéò 12 ÌÜç ç ×Üñôá, ìå ôç óõíïäåßá 50 ãõíáéêþí áðü äéÜöïñá ìÝñç ôçò Ôïõñêßáò, Þñèå óôç Èåóóáëïíßêç. Áêïëïýèçóå õðïäï÷Þ óôçí ðëáôåßá ÁñéóôïôÝëïõò, ìå óõíèÞìáôá êáôÜ ôçò áíåñãßáò, ôçò êáôáðßåóçò êáé ôçò âßáò, áðü ôéò äéÜöïñåò ãõíáéêåßåò ïìÜäåò (Èåóóáëïíßêçò, ÁèÞíáò, Óåññþí ê.ëð.), áëëÜ êáé áðü ãõíáßêåò êáé Üíôñåò áðü ôï Åëëçíéêü Êïéíùíéêü Öüñïõì, áñéóôåñÝò ðïëéôéêÝò ïñãáíþóåéò, äçìïôéêÝò êéíÞóåéò. Ìå óõíèÞìáôá êáé ôñáãïýäéá (áêüìá êáé ôï «ÌðÝëá ÔóÜï» óôá ôïýñêéêá áêïýóôçêå!), ç óõãêÝíôñùÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

62

óç êáôåõèýíèçêå óôï Åñãáôéêü ÊÝíôñï, ãéá íá óõíå÷ßóåé ìå ïìéëßåò ôùí ãõíáéêþí. ÊÝíôñï ôçò óõæÞôçóçò Þôáí ç áíåñãßá êáé ç õðåñåêìåôÜëëåõóç ôùí ãõíáéêþí, êáèþò êáé ôá ðñïâëÞìáôá ôùí ìåôáíáóôñéþí. Ç ÄÝóðïéíá ×áñáëáìðßäïõ, ìÝëïò ôïõ ðñïåäñåßïõ ôïõ Åñãáôéêïý ÊÝíôñïõ Èåóóáëïíßêçò, åíçìÝñùóå ãéá ôéò êáôáðéåóôéêÝò óõíèÞêåò åñãáóßáò ðïõ åðéêñáôïýí óôéò åðé÷åéñÞóåéò éìáôéóìïý, ôüóï óôçí ðåñéï÷Þ ôçò Èåóóáëïíßêçò üóï êáé óôç Âïõëãáñßá, ôüðï ìåôåãêáôÜóôáóçò åðé÷åéñÞóåùí ëüãù ôùí öôçíþí åñãáôéêþí ÷åñéþí (áíåñãßá ãéá ôéò Åëëçíßäåò, õðåñåêìåôÜëëåõóç ãéá ôéò ÂïõëãÜñåò, ðïõ äïõëåýïõí ãéá 6 åõñþ ìåñïêÜìáôï). ÁíÜëïãç åíçìÝñùóç Ýãéíå êáé áðü ôçí ÔïõñêÜëá åêðñüóùðï ôïõ óõíäéêÜôïõ éìáôéóìïý, ìå áíáöïñÝò óôá ôåñÜóôéá ðïóïóôÜ áíåñãßáò ðïõ ðëÞôôïõí ôéò ãõíáßêåò óå üëïõò ôïõò ôïìåßò. Åíôõðùóéáêüò Þôáí ï ÷áéñåôéóìüò ìéáò áêüìá ÔïõñêÜëáò óõíäéêáëßóôñéáò, ç ïðïßá ìßëçóå ãéá ôïí êáðéôáëéóìü êáé ôçí ðáãêïóìéïðïßçóç, ðïõ êáôáðíßãïõí ôéò ãõíáßêåò óÞìåñá, êáé Ýäùóå ôï ìÞíõìá ãéá Ýíáí áãþíá ãéá ìéá åëåýèåñç êáé óïóéáëéóôéêÞ êïéíùíßá! Ôçí åðüìåíç ìÝñá (13/5) åêäçëþóåéò ãéá ôç ×Üñôá Ýãéíáí êáé óôçí ÐÜôñá (ìå ôç óõììåôï÷Þ ãõíáéêåßùí ïìÜäùí êáé ôïõ ôïðéêïý Öüñïõì), ìå êÝíôñï ôç ìåôáíÜóôåõóç êáé åíÜíôéá óôç Åõñþðç«öñïýñéï». Óôç óõíÝ÷åéá, ìå ôç óõììåôï÷Þ ðïëëþí óõíôñïöéóóþí, ç ×Üñôá ðÝñáóå ìå ðëïßï (ìå ðáíü êáé óçìáßåò) óôï Ðñßíôåæé, üðïõ õðÞñ÷áí äéÞìåñåò åêäçëþóåéò óôï ëéìÜíé, ðÜëé ìå èÝìá ôç ìåôáíÜóôåõóç. Ãéá ôéò 17 Ïêôþâñç, ìÝñá ïëïêëÞñùóçò ôçò åêóôñáôåßáò ìå äéÜöïñåò åêäçëþóåéò ôùí ãõíáéêþí óå ðïëëÝò ÷þñåò ôïõ êüóìïõ, ç åëëçíéêÞ óõìâïëÞ ðñáãìáôïðïéÞèçêå áðü ôï äßêôõï Óåññþí ôçò ÐÐÃ, ôï ïðïßï óôï ðëáßóéï ôçò ðñïóðÜèåéáò ãéá åëëçíïâïõëãáñéêÞ öåìéíéóôéêÞ êáé åñãáôéêÞ áëëçëåããýç ïñãÜíùóå ôçí ÊõñéáêÞ 16/10/05 ôá åîÞò: 1. ÅêäÞëùóç óôïí Ðñïìá÷þíá (óýíïñá ìå Âïõëãáñßá), óôç 1.30 ôï ìåóçìÝñé, ìáæß ìå åêðñïóþðïõò ôïõ âïõëãáñéêïý äéêôýïõ ôçò ÐÐÃ, êáèþò êáé óõíäéêáëßóôñéåò áðü ôá óõíäéêÜôá éìáôéóìïý ôçò Âïõëãáñßáò, óôçí ïðïßá ðÞñáí ìÝñïò êáé ãõíáßêåò áðü ôçí ÏìÜäá Ãõíáéêþí Èåóóáëïíßêçò êáé ôï Äßêôõï Ãõíáéêþí Âüëïõ.

2. ÅêäÞëùóç-óõæÞôçóç ôï ßäéï âñÜäõ óôçí áßèïõóá ÄÅÐÊÁ ôùí Óåññþí, ìå èÝìá «Ãõíáßêåò êáé ìåôåãêáôáóôÜóåéò åðé÷åéñÞóåùí – Æþíåò åëåýèåñùí óõíáëëáãþí» .Ôçí åêäÞëùóç õðïóôÞñéîáí ôá ãñáöåßá éóüôçôáò ôïõ Åñãáôéêïý ÊÝíôñïõ Óåññþí êáé ôïõ äÞìïõ Óåññþí.

ÊÜðïéá óõìðåñÜóìáôá... Ç ðñïåôïéìáóßá êáé ç óõììåôï÷Þ ó’ áõôÞ ôç äéåèíÞ äñÜóç, óôï ìÝôñï ðïõ ìðïñÝóáìå íá Ý÷ïõìå ìéá ðéï ðëÞñç åéêüíá áðü ôéò åìðåéñßåò ìáò, Ý-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 63

äåéîå ðñÜãìáôá ðïõ Þäç åß÷áìå äåé áðïóðáóìáôéêÜ, ôüóï áðü êéíçôïðïéÞóåéò ôùí ãõíáéêþí óôç ÷þñá ìáò (ÐÁËÊÏ, áãþíáò êáèáñéóôñéþí ê.ëð., åêäçëþóåéò êåíôñéêÝò êáé óôéò ãåéôïíéÝò, êéíçôïðïéÞóåéò åíÜíôéá óôïí ðüëåìï, åêäçëþóåéò ìå ìåôáíÜóôñéåò) üóï êáé óôá äéåèíÞ ÊïéíùíéêÜ Öüñïõì (óôï Ðüñôï ÁëÝãêñå, óôç Öëùñåíôßá, óôï Ðáñßóé, óôç Ìáóóáëßá ê.ëð). ¸äåéîå äçëáäÞ äýï ðïëý óïâáñÜ æçôÞìáôá: • Ç åêìåôÜëëåõóç, ç êáôáðßåóç, ï óåîéóìüò êáé ç âßá êáôÜ ôùí ãõíáéêþí ü÷é ìüíï «êáëÜ êñáôïýí», áëëÜ êáé ÷åéñïôåñåýïõí ìå ôéò åðéèÝóåéò ôïõ íåïöéëåëåýèåñïõ êáðéôáëéóìïý. Äåí åßíáé ôõ÷áßï üôé êáé ôá æçôÞìáôá ðïõ ìðáßíïõí åßôå ùò èåìáôéêÝò åßôå ùò Üîïíåò ãéá íá ðáëÝøïõìå åßíáé ó÷åäüí ðÜíôá ôá ßäéá: - Åñãáóßá, áíåñãßá, áðïëýóåéò, åëáóôéêÝò ó÷Ýóåéò áðáó÷üëçóçò, êáôÜëõóç ôùí ùñáñßùí ê.ëð.

- Óåîéóìüò-äéáêñßóåéò ìå âÜóç ôï öýëï ìáò óôç äïõëåéÜ, óôç ìüñöùóç, óôçí êïéíùíéêÞ ìáò æùÞ.

- Áíôéóýëëçøç, Ýêôñùóç, äéêáßùìá íá åëÝã÷ïõìå ôï óþìá ìáò - Âßá êáôÜ ôùí ãõíáéêþí (óôï óðßôé, óôç äïõëåéÜ, óôïí «Ýîù» êüóìï) - ÐñïâëÞìáôá ôùí ìåôáíáóôñéþí (õðåñåêìåôÜëëåõóç, ãõíáßêåò ÷ùñßò äéêáéþìáôá, óýã÷ñïíï äïõëåìðüñéï).

- Ðüëåìïé êáé åðéðôþóåéò ôïõò.

- Äéêáéþìáôá ôùí ëåóâéþí. Ôá æçôÞìáôá ôçò «ðáôñéáñ÷ßáò» êáé ôçò ðÜëçò åíÜíôéá óôïõò Üíôñåò ùò âáóéêÞ áéôßá (ìáæß ìå ôïí êáðéôáëéóìü) ôçò åêìåôÜëëåõóçò êáé ôçò êáôáðßåóÞò ìáò äåí öáßíåôáé íá áðáó÷ïëïýí ôçí ôåñÜóôéá ðëåéïíüôçôá ôùí ãõíáéêþí óÞìåñá êáé äåí ôßèåíôáé ïýôå ùò ðñïôåñáéüôçôá ïýôå ùò Üîïíáò ðÜëçò. Ãéáôß åßíáé Ýíá èåùñçôéêü æÞôçìá, ðïõ, ðáñ’

üôé õðÜñ÷åé ùò Üðïøç (êõñßùò áðü ðáëéÝò öåìéíßóôñéåò, áëëÜ êáé ãõíáßêåò áðü ôá ðñþçí óôáëéíéêÜ ÊïììïõíéóôéêÜ Êüììáôá ôçò Åõñþðçò), äåí äßíåé êáìéÜ äéÝîïäï ðÜëçò ãéá ôéò ãõíáßêåò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôï ðñüâëçìá ôçò êáôáññÜêùóçò ôïõ êñÜôïõò ðñüíïéáò (êëåéóßìáôá ðáéäéêþí óôáèìþí, éäéùôéêïðïßçóç ôçò ðåñßèáëøçò, áíáóöÜëéóôç åñãáóßá ê.ëð.), ðïõ öïñôþíåé óôéò ãõíáßêåò óÞìåñá ÷åéñüôåñá âÜñç êõñßùò ìÝóá óôçí ïéêïãÝíåéá, äåí ìðïñïýí (êáé ôá èýìáôá áõôÞò ôçò êáôÜóôáóçò ôï îÝñïõí) íá âñïõí ëýóç óå ìéá ðÜëç ãåíéêÜ åíÜíôéá óôïõò Üíôñåò.

• Ôï äåýôåñï æÞôçìá, ðïõ åßíáé êáé ôï ðáñÞãïñï, åßíáé üôé ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ïé ãõíáßêåò îáíáâãáßíïõí óå ðáãêüóìéï åðßðåäï óôï «ìïíïðÜôé ôïõ ðïëÝìïõ» åíÜíôéá ó’ áõôÝò ôéò åðéèÝóåéò. Ìðïñïýìå, íïìßæù, íá ìéëÜìå ãéá Ýíá íÝï ãõíáéêåßï êßíçìá, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ãõíáßêåò üëùí ôùí çëéêéþí, åñãáæüìåíåò êáé Üíåñãåò, öïéôÞôñéåò êáé íÝåò ðïõ äåí ìðüñåóáí íá óðïõäÜóïõí, áðü äéáöïñåôéêÝò êïõëôïýñåò êáé ÷þñåò, ðïõ ðñïóðáèïýí íá áíôéäñÜóïõí. Êáé óôï óçìåßï áõôü õðÜñ÷ïõí êÜðïéåò ðáñáôçñÞóåéò: Ïé ìåãÜëåò åêäçëþóåéò êáé äéáäçëþóåéò óôéò ïðïßåò óõììåôåß÷å Þ ïñãÜíùíå áõôü ôï êáéíïýñãéï êßíçìá ôùí ãõíáéêþí, ìå ôåëåõôáßï ðáñÜäåéãìá ôç Ìáóóáëßá, Þôáí åîáéñåôéêÝò, ìå ôçí Ýííïéá üôé Ýèåôáí îáíÜ ôá æçôÞìáôá ôùí ãõíáéêþí óôï ðñïóêÞíéï (Ýóôù êáé ìå óõìâïëéêü ôñüðï ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò), áëëÜ åðßóçò Ýäåé÷íáí êáé ôç äéÜèåóç ôùí ãõíáéêþí íá óõììåôÝ÷ïõí óå ìéá ðÜëç ãéá ôç ëýóç ôïõò. Ó’ áõôü ôï ðëáßóéï èåùñïýìå ÷ñÞóéìç êáé ôç óõìâïëÞ ôçò ÐÐÃ, ãé’ áõôü êáé óõììåôÝ÷ïõìå êáé ùò ÄÅÁ ó’ áõôÞí. ¼ìùò ôï óõìâïëéêü, áí êáé áðáñáßôçôï, äåí åßíáé áñêåôü. Ç ðÜëç ãéá ôá äéêáéþìáôá êáé ôçí áðåëåõèÝñùóç

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

63

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 64

ôùí ãõíáéêþí åßíáé ìéá ðÜëç ðïõ, áí äåí ãßíåé êïììÜôé ôçò êáèçìåñéíÞò äïõëåéÜò üëïõ ôïõ êéíÞìáôïò, áí äåí ãßíåé ðÜëç ôçò ÁñéóôåñÜò (üðùò ïöåßëåé), ôùí óõíäéêÜôùí, ôùí åñãáæüìåíùí (áíôñþí êáé ãõíáéêþí) óôïõò ÷þñïõò äïõëåéÜò êáé æùÞò, äåí ìðïñåß íá ðñï÷ùñÞóåé êáé íá öÝñåé íßêåò. Ïé ãõíáßêåò ðáãêüóìéá öáßíåôáé íá ôï êáôáëáâáßíïõí êáëÜ áõôü. Ãé’ áõôü ðñïóðáèïýí íá Ýñèïõí óå åðáöÞ ìå ãõíáßêåò áðü Üëëåò ÷þñåò, ìå

ôéò ìåôáíÜóôñéåò óôéò ÷þñåò ôïõò, ìå ôá êéíÞìáôá åíÜíôéá óôç íåïöéëåëåýèåñç êáðéôáëéóôéêÞ ðáãêïóìéïðïßçóç, ìå ôá óõíäéêÜôá êáé ôéò ðïëéôéêÝò ïñãáíþóåéò. Ðñïóðáèïýí íá âñïõí ôñüðïõò íá ðáëÝøïõìå üëåò êáé üëïé ìáæß – ãéáôß Ýôóé èá åßìáóôå ðéï äõíáôÝò/ïé åíÜíôéá ó’ áõôü ôï óýóôçìá ðïõ êáôáóôñÝöåé ôéò æùÝò ìáò óå êÜèå ôïõò Ýêöñáóç: äïõëåéÜ, åëåýèåñï ÷ñüíï, Ýñùôá, äçìéïõñãéêüôçôá, äéáóêÝäáóç...

Ôá âáóéêÜ óçìåßá ôçò ×Üñôáò ôùí Ãõíáéêþí ãéá ôçí Áíèñùðüôçôá • ÉÓÏÔÇÔÁ. Óõíßóôáôáé óôï íá äÝ÷ïíôáé ôçí ßäéá ìåôá÷åßñéóç üëá ôá áíèñþðéíá ðëÜóìáôá ùò ðñüóùðá êáé ùò ìÝëç ìéáò êïéíùíßáò êáé ôçí ßäéá ìåôá÷åßñéóç üëïé ïé ëáïß. Áðáéôåß ôçí åãêáèßäñõóç ìéáò êïéíùíéêÞò ïñãÜíùóçò ðïõ íá áíáôñÝðåé ôç óçìåñéíÞ ëïãéêÞ ôçò óåîéóôéêÞò, êåöáëáéïêñáôéêÞò êáé ñáôóéóôéêÞò êõñéáñ÷ßáò.

• ÅËÅÕÈÅÑÉÁ. ×ôßæïõìå Ýíáí êüóìï üðïõ: ¼ëá ôá áíèñþðéíá ðëÜóìáôá æïõí åëåýèåñá áðü êÜèå âéáéüôçôá. Äåí åßíáé áíôéêåßìåíá äïõëåßáò, ðáñÜíïìçò äéáêßíçóçò Þ óåîïõáëéêÞò åêìåôÜëëåõóçò. Ïé ãõíáßêåò ðáßñíïõí åëåýèåñá ôéò áðïöÜóåéò ðïõ áöïñïýí ôï óþìá ôïõò: ÄéáëÝãïõí áí èá Ý÷ïõí Þ ü÷é ðáéäéÜ, áí èá öÝñïõí åéò ðÝñáò Þ ü÷é ìéá åãêõìïóýíç. Ç öñïíôßäá êáé ç åêðáßäåõóç ôùí ðáéäéþí áíÞêïõí ôüóï óôéò ãõíáßêåò üóï êáé óôïõò Üíôñåò êáé óôï óýíïëï ôçò êïéíùíßáò. Ïé ãõíáßêåò êáé ïé Üíôñåò äéáëÝãïõí ôïí ôüðï ôçò êáôïéêßáò ôïõò, ôéò óðïõäÝò ôïõò, ôéò áó÷ïëßåò ôïõò óôïí åëåýèåñï ÷ñüíï ôïõò, ôçí åíäõìáóßá ôïõò, ôïí ôñüðï ìåôáêßíçóÞò ôïõò, ôïõò ôüðïõò åîüäïõ ôïõò ê.ëð. ìå êÜèå áóöÜëåéá.

• ÁËËÇËÅÃÃÕÇ. Ç áëëçëåããýç ðåñéëáìâÜíåé ôç óõãêñüôçóç åíüò ìïíôÝëïõ êïéíùíßáò ãåííáéüäùñçò, ÷ùñßò áðïêëåéóìïýò, üðïõ ç áíèñùðüôçôá êáé ï ðëáíÞôçò äåí åßíáé ãéá ðïýëçìá.

• ÄÉÊÁÉÏÓÕÍÇ. ÁíáöÝñåôáé óôçí áíáãíþñéóç êáé óôçí åããýçóç íá éó÷ýïõí ôá äéêáéþìáôá ðïõ Ý÷åé êÜèå ðñüóùðï óå åðßðåäï íïìéêü, äéêáóôéêü, ðïëéôéêü, ïéêïíïìéêü êáé êïéíùíéêü. ÅããõÜôáé ôçí áðïõóßá üëùí ôùí ìïñöþí äéáêñßóåùí êáé âéáéïôÞôùí. Ôï ãåíéêü óõìöÝñïí õðåñÝ÷åé ôïõ áôïìéêïý. Ôá áãáèÜ, ïé ãíþóåéò ðïõ åîõðçñåôïýí üëåò êáé üëïõò äåí ìðïñïýí íá ìïíïðùëçèïýí áðü ìåñéêïýò.

• ÅÉÑÇÍÇ. ÐñïóöÝñåé óôçí êáèåìßá êáé óôïí êáèÝíá ôç äõíáôüôçôá íá æåé ìå áóöÜëåéá, ÷ùñßò âßá óå óõëëïãéêü êáé áôïìéêü åðßðåäï (áðïõóßá êõñéáñ÷ßáò åíüò ðñïóþðïõ ðÜíù óå Ýíá Üëëï, ìéáò ìåéïíüôçôáò óå ìéá ðëåéïøçößá, åíüò Ýèíïõò óå Ýíá Üëëï ê.ëð.). Ç âéïìç÷áíßá ôùí åîïðëéóìþí åîáñèñþíåôáé êáé áíáäéáìïñöþíåôáé óå ðñïãñÜììáôá õðÝñ ôçò õãåßáò, ôçò áðáó÷üëçóçò, ôçò åêðáßäåõóçò. ¼ëá ôá üðëá êáôáóôñÝöïíôáé.

Ðïéïí Ý÷åé áíôßðáëï ç áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí;

Ôïí êáðéôáëéóìü Þ ôçí ðáôñéáñ÷ßá; Ó ôéò 28/10/05 Ýãéíå óôï ÓôÜäéï ÅéñÞíçò êáé Öéëßáò, ÓõíÝëåõóç Ãõíáéêþí ìå èÝìá «Ìéá öåìéíéóôéêÞ åíáëëáêôéêÞ ðñüôáóç ãéá ìéá Üëëç Åõñþðç». Ç óõíÝëåõóç Ýãéíå óôï ðëáßóéï ôïõ 1ïõ Óõíåäñßïõ ôïõ Êüììáôïò ÅõñùðáúêÞò ÁñéóôåñÜò (ÊÅÁ), ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå 28-30 Ïêôþâñç óôçí ÁèÞíá, êáé ìÜëéóôá áõôÞ ç «ÌÝñá ôùí ãõíáéêþí» Üíïéîå ôéò äéáäéêáóßåò ôïõ óõíåäñßïõ. Èåùñïýìå êáôáñ÷Þí èåôéêÞ ìéá ôÝôïéá ðñùôïâïõëßá, ç ïðïßá äåß÷íåé üôé ôï «ãõíáéêåßï æÞôçìá» åßíáé óçìáíôéêü êáé ãéá ôá êüììáôá ôçò Åõñùðáú-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

64

êÞò ÁñéóôåñÜò êáé åõ÷áñéóôïýìå ãéá ôçí ðñüóêëçóÞ ìáò ó’ áõôÞ ôç óõíÝëåõóç, ðïõ ìáò Ýäùóå ôçí åõêáéñßá íá áêïýóïõìå ãõíáßêåò áðü ðïëëÜ Ê.Ê. êáé áñéóôåñÝò ïñãáíþóåéò ôçò Åõñþðçò. Ôá èÝìáôá ðïõ óõæçôÞèçêáí Þôáí: 1. Ðáôñéáñ÷ßá êáé íåïöéëåëåõèåñéóìüò. 2. Ðáôñéáñ÷ßá êáé ðüëåìïò. 3. Ìéá öåìéíéóôéêÞ åíáëëáêôéêÞ ðñüôáóç ãéá ìéá ¢ëëç Åõñþðç. 4. Öåìéíéóôéêü ÌáíéöÝóôï. 5. ÓõæÞôçóç ãéá êïéíÝò äñÜóåéò êáé ãéá ôï Äßêôõï Ãõíáéêþí ôïõ ÊÅÁ. (El_Fem). Ç óêïðéÜ üìùò ìå ôçí ïðïßá ìðÞêáí ôá èÝìá-

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 65

ôá (éäßùò ôï èÝìá ôïõ ðïëÝìïõ), áëëÜ êáé êÜðïéåò áðüøåéò áðü áõôÝò ðïõ áêïýóôçêáí óå üëá ôá æçôÞìáôá, ü÷é ìüíï äåí áðïôåëåß êáôÜ ôç ãíþìç ìáò «ðñï÷þñçìá», áëëÜ ìðïñåß íá åßíáé áðïðñïóáíáôïëéóôéêÜ ãéá ôï êáéíïýñãéï ãõíáéêåßï êßíçìá ðïõ âãáßíåé ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá óôï ðñïóêÞíéï. Èá ðñïóðáèÞóù íá åîçãÞóù ãéáôß.

Ðïéïò ùöåéëåßôáé; Ôï ðñüâëçìá äåí õðÞñ÷å óôçí ðåñéãñáöÞ ôçò êáôÜóôáóçò êáé ôùí ðñïâëçìÜôùí ôùí ãõíáéêþí óÞìåñá. Åêåß ïé áíáëýóåéò êáé ïé ôïðïèåôÞóåéò Þôáí óå ãåíéêÝò ãñáììÝò óùóôÝò. Ôá ðñïâëÞìáôá, êáôÜ ôç ãíþìç ìïõ, îåêéíïýóáí áðü ôéò áðáíôÞóåéò ðïõ Ýäéíáí êÜðïéåò óõíôñüöéóóåò óôá åñùôÞìáôá «ðïéïò öôáßåé ãéá ôç ãõíáéêåßá êáôáðßåóç;», «ðïéïò ùöåëåßôáé áðü áõôÞí;», «áðÝíáíôé óå ðïéïí ðáëåýïõìå;». Êé åäþ ôï æÞôçìá ôçò ðáôñéáñ÷ßáò, Ýìðáéíå ðáíôïý èïëþíïíôáò ôçí êáôÜóôáóç. Ç óõæÞôçóç ãéá ôïí ðüëåìï îåêßíçóå ìå ôçí Üðïøç üôé ï ðüëåìïò áðïôåëåß ôçí åîôñåìéóôéêÞ ðëåõñÜ ôçò ðáôñéáñ÷ßáò. Áêïýóôçêå ç Üðïøç üôé ç «ðáôñéáñ÷éêÞ ôÜîç» (äçë. ïé Üíôñåò) êÜíåé ôïõò ðïëÝìïõò. «Ï ðüëåìïò åßíáé ç ðéï áêñáßá ðëåõñÜ ôçò ðáôñéáñ÷éêÞò åîïõóßáò. Ï ðüëåìïò äåß÷íåé ôçí éêáíüôçôá ôçò ðáôñéáñ÷ßáò íá ïñãáíþíåé ïëüêëçñåò êïéíùíßåò óôç âÜóç ìéáò äýóêáìðôçò êáé óêëçñÞò éåñáñ÷ßáò ðïõ äéêáéïëïãåß ôï èÜíáôï, ôéò óöáãÝò êáé ôçí êáôáóôñïöÞ ôçí ßäéá óôéãìÞ ðïõ åîõìíåß ôçí áðüëõôç õðïôáãÞ êáé ôçí ðåéèáñ÷ßá. Óôïí ðüëåìï ç ðïëéôéêÞ, íïìéêÞ êáé óõìâïëéêÞ åîïõóßá ôçò áñóåíéêÞò ôÜîçò âñßóêåôáé óôï áðþôáôï óçìåßï ôçò» (áðü ôï åéóçãçôéêü êåßìåíï ôçò Eletra Deiana). Óôç óõæÞôçóç ãéá ôï Öåìéíéóôéêü ÌáíéöÝóôï ç ºìá Ìðáñìðáñüóá (Êïì. Åðáíßäñõóç) Ýâáëå ìåôáîý Üëëùí: «Áí ôï ÊÅÁ èÝëåé íá åßíáé öåìéíéóôéêü ðñÝðåé íá áíôéôßèåôáé óôçí ðáôñéáñ÷ßá. Ïýôå ï êïììïõíéóìüò ïýôå ç ÁñéóôåñÜ êáôÜöåñáí íá ðñïóðáèÞóïõí íá âãïõí áðü ôçí ðáôñéáñ÷ßá. Ç áíôéðáñÜèåóç ôùí öýëùí äåí åßíáé õðïäåÝóôåñç áðü ôçí áíôéðáñÜèåóç ôùí ôÜîåùí. Ç ðáôñéáñ÷ßá äéáðåñíÜ ôá ðÜíôá: üëåò ôéò éóôïñéêÝò äïìÝò, üëåò ôéò êïéíùíéêÝò ôÜîåéò, áêüìá êé áõôÝò ðïõ åßíáé áíôßèåôåò óôïí êáðéôáëéóìü.

Óôï ÷áéñåôéóìü ðïõ Ýêáíå ï Ìðåñôéíüôé, áíáöÝñèçêå óôï üôé ðñÝðåé íá áíáäïìÞóïõìå ìéá êñéôéêÞ óôïí êáðéôáëéóìü óÞìåñá, ç ïðïßá, äåí èá åßíáé áðïôåëåóìáôéêÞ áí äåí ôñïöïäïôåßôáé áðü ôçí êñéôéêÞ óôçí ðáôñéáñ÷ßá ôïõ êáðéôáëéóìïý. ÎáíáìðÞêáí, ëïéðüí, áðüøåéò ðïõ áíôáðïêñßíïíôáí óå äéáìÜ÷åò ôïõ ðñïçãïýìåíïõ ÊéíÞìáôïò ôùí Ãõíáéêþí (ôùí äåêáåôéþí ’60- 70), êáé ü÷é ôïõ óçìåñéíïý. ÁõôÜ ôá æçôÞìáôá ðñÝðåé íá áðáíôéïýíôáé ãéá íá îåêáèáñßæåôáé êáé ï óôü÷ïò ìáò.

Ôé åßíáé ç ðáôñéáñ÷ßá; ×ïíôñéêÜ ðåñéãñÜöåôáé ùò Ýíá óýóôçìá ïñãÜíùóçò ôùí êïéíùíéþí, üðïõ ïé Üíôñåò êáôÝ÷ïõí ôçí åîïõóßá. ÐñïûðÞñ÷å ôïõ êáðéôáëéóìïý, âáóßæåôáé óôéò ó÷Ýóåéò åîïõóßáò ìåôáîý ôùí öýëùí, óôçí êõñéáñ÷ßá ôùí áíäñþí åðß ôùí ãõíáéêþí, éóôïñéêÜ, äéáôçñåß êáé áíáðáñÜãåé ôçí ïéêïíïìéêÞ êáé êïéíùíéêÞ ðåñéèùñéïðïßçóç ôùí ãõíáéêþí, äéáðëÝêåôáé ìå ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü, áðëþíåé ôá ðëïêÜìéá ôïõ ðáíôïý (êáé ìÝóá óôá êéíÞìáôá êáé ôçí ÁñéóôåñÜ) êáé äåí öôÜíåé ç áíáôñïðÞ ôïõ êáðéôáëéóìïý ãéá íá ôçí åîáëåßøåé. Ùò áðïôÝëåóìá áõôþí ôùí èåùñéþí åìöáíßæåôáé üôé, åêôüò áðü ôçí «ðÜëç ôùí ôÜîåùí», õðÜñ÷åé êáé ç «ðÜëç ôùí öýëùí», êáé ìÜëéóôá, óôï ðáñåëèüí, õðÞñ÷áí áðüøåéò ðïõ ôç èåùñïýóáí ðéï óçìáíôéêÞ ãéá ôéò ãõíáßêåò. Åßíáé áëÞèåéá üôé ç êáôáðßåóç ôùí ãõíáéêþí äéáñêåß ÷éëéÜäåò ÷ñüíéá êáé äåí ôçí «åöçýñå» ï êáðéôáëéóìüò. ÁöïñÜ üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò êïéíùíéêÞò ìáò æùÞò, áðü ôïõò ðéï äçìüóéïõò ÷þñïõò Ýùò ôéò ðéï áðüêñõöåò ðôõ÷Ýò ôùí áíèñþðéíùí ó÷Ýóåùí. Åßíáé áëÞèåéá üôé óôéò äçìüóéåò óõæçôÞóåéò, ìåñéêÝò öïñÝò áêüìá êáé ôçò ÁñéóôåñÜò, áõôÞ ç êáôáðßåóç óõ÷íÜ áðïóéùðåßôáé. Êáé åßíáé áëÞèåéá, üôé ç åðéèõìßá íá îåñéæùèåß áõôÞ ç êáôáðßåóç ôïõ ìéóïý ðëçèõóìïý ôçò Ãçò, ðñÝðåé íá ðñïóôßèåôáé óôá êßíçôñá ü÷é ìüíï ôùí áãùíéóôñéþí, áëëÜ êáé ôùí áãùíéóôþí ðïõ èÝëïõí íá áíáôñÝøïõí ôïí êáðéôáëéóìü, áí èÝëïõí íá ðåôý÷ïõí ôï óôü÷ï ôïõò. ÁëëÜ äåí åßíáé áëÞèåéá üôé ïé Üíôñåò óôï óýíïëü ôïõò åëÝã÷ïõí ôçí êïéíùíßá êáé Ý÷ïõí ôçí åîïõóßá, ïýôå åßíáé áëÞèåéá üôé ç ðáíôá÷ïý ðáñïýóá êáôáðßåóç êáé åêìåôÜëëåõóç ôùí ãõíáéêþí ùöåëåß ôïõò Üíôñåò óôï óýíïëü ôïõò. ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

65

swma 4-66.qxd

10/11/2005

2:02

Page 66

Ãéáôß ðïéá åîïõóßá Ý÷ïõí ïé åñãáæüìåíïé, ïé Üíåñãïé, ïé ìåôáíÜóôåò ïé íåïëáßïé ðïõ åîåãåßñïíôáé ãéáôß äåí Ý÷ïõí êáíÝíá ìÝëëïí; Êáé óå ôé ùöåëïýíôáé áõôïß ïé Üíôñåò áðü ôïõò ìéêñüôåñïõò ìéóèïýò Þ ôçí áíåñãßá ôùí ãõíáéêþí ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõò, áðü ôá êëåéóßìáôá ôùí ðáéäéêþí óôáèìþí êáé ôùí ÷þñùí ãéá ôïõò çëéêéùìÝíïõò ðïõ åðéâáñýíïõí ôç æùÞ ôùí ãõíáéêþí, áðü ôç âßá êáôÜ ôùí ãõíáéêþí; Ôçí åîïõóßá ôçí Ý÷åé ìéá åëÜ÷éóôç ìåñßäá ôïõ ðëçèõóìïý ôçò Ãçò, ç ôÜîç ôùí êáðéôáëéóôþí. Êé áí êáé ïé ðåñéóóüôåñïé åêðñüóùðïé áõôÞò ôçò ôÜîçò óôá êÝíôñá åîïõóßáò åßíáé Üíôñåò, óå ôßðïôá äåí áëëÜæåé ôï ðþò áóêåßôáé áõôÞ ç åîïõóßá üôáí åêåß âñåèïýí ãõíáßêåò. Ç ÈÜôóåñ äåí ëáíóÜñéóå ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü êáé Ýêáíå ôïí ðüëåìï óôá Öüêëáíô; Óå ôé äéáöÝñåé áðü ôïí Ìðïõò; ¼óï ãéá ôá ïöÝëç -ïéêïíïìéêÜ êýñéá, áëëÜ êáé éäåïëïãéêÜ- ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôçí êáôáðßåóç ôùí ãõíáéêþí, ôï óåîéóìü êáé ôéò äéáêñßóåéò áðÝíáíôß ìáò (äçë. ôç ó÷åäüí áðïêëåéóôéêÞ êáé äùñåÜí áíáðáñáãùãÞ ìÝóá óôçí ïéêïãÝíåéá, Þ ôïõò ÷áìçëüôåñïõò ìéóèïýò êáé ôçí åëáóôéêÞ åñãáóßá) äåí âëÝðïõìå íá ôá êáñðþíïíôáé üëïé ïé Üíôñåò. Ôá ôåñÜóôéá áõôÜ ïöÝëç ôá êáñðþíïíôáé ïé êáðéôáëéóôÝò ùò ôÜîç. Ìßá áðü ôéò êáôáêôÞóåéò ôïõ íÝïõ ãõíáéêåßïõ êéíÞìáôïò óÞìåñá åßíáé üôé áðü ôï îåêßíçìÜ ôïõ áðïôÝëåóå åíåñãü êáé óçìáíôéêü ôìÞìá ôïõ êéíÞìáôïò åíÜíôéá óôç íåïöéëåëåýèåñç êáðéôáëéóôéêÞ ðáãêïóìéïðïßçóç. ¼ôé Ýâáëå îáíÜ óôï êßíçìá, óôá óõíäéêÜôá êáé óôéò ïñãáíþóåéò ôçò ÁñéóôåñÜò ôá æçôÞìáôá ôçò êáôáðßåóçò êáé äéðëÞò åêìåôÜëëåõóçò ôùí ãõíáéêþí, üôé áðáßôçóå êáé ðÝôõ÷å íá ãßíïõí êïììÜôé ôçò ðÜëçò áõôïý ôïõ êéíÞìáôïò, êáé üôé áõôÞ ôç öïñÜ Ý÷åé óõììÜ÷ïõò. Ç ðÜëç ãéá ôï äéêáßùìá óôçí Ýêôñùóç óôçí Ðïñôïãáëßá (êáé ðáíôïý), ç ðÜëç åíÜíôéá óôç âßá êáôÜ ôùí ãõíáéêþí, ç ðÜëç åíÜíôéá óôéò äéáêñßóåéò áðÝíáíôß ìáò (óôç äïõëåéÜ, óôçí ïéêïãÝíåéá, óôçí êïéíùíßá) êáôáöÝñáìå ìå ôçí êéíçôïðïßçóÞ ìáò -êáé ôï èåùñþ ìéá ðñþôç íßêç áõôïý ôïõ êéíÞìáôïò- íá áñ÷ßóåé íá ãßíåôáé êïììÜôé ôçò ðÜëçò üëùí üóïé áíôéôßèåíôáé ó’ áõôü ôï óýóôçìá. Èåùñßåò óáí áõôÞ ôçò ðáôñéáñ÷ßáò (= ðÜëç êáé åíÜíôéá óôïõò Üíäñåò) ü÷é ìüíï äåí âïçèïýí óôï ðñï÷þñçìá, ôç ìáæéêïðïßçóç êáé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá áõôïý ôïõ ãõíáéêåßïõ êéíÞìáôïò, áëëÜ âÜæåé «áðü ðÜíù» -êáé ÷ùñßò íá ðñïêýðôåé áðü áíÜãêç ôùí êáéíïýñãéùí ãõíáéêþí- äéá÷ùñéóìïýò ìÝóá óôï ßäéï ôï êßíçìá êáé èïëþíåé ôï óôü÷ï êáé ôïí áíôßðáëï ðïõ ãßíåôáé áóáöÞò. Öáíôáóôåßôå óôéò äéáäçëþóåéò ôùí åêáôïììõñßùí áíèñþðùí ðáãêüóìéá åíÜíôéá óôïí ðüëåìï, íá êáôáããÝëëáìå ôçí ðáôñéáñ÷ßá áíôß ãéá ôïí éìðåñéáëéóìü ôùí êõâåñíÞóåùí Ìðïõò, Ìðëåñ ê.ëð. Ôé áêñéâþò èá áðáéôïýóáìå; Áðü ðïéïí; Êáé ðïéïé/åò èá ìáò êáôáëÜâáéíáí åêôüò áðü ìéá ìéêñÞ ìåéïøçÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

66

ößá ìïñöùìÝíùí ãõíáéêþí ðïõ åß÷áí óõììåôÜó÷åé Þ åß÷áí äéáâÜóåé ãéá ôç äéáìÜ÷ç ðïõ õðÞñ÷å óôá öåìéíéóôéêÜ êéíÞìáôá ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’70; Ìéá Üëëç ðáñáôÞñçóç, åßíáé üôé óå üëç ôç äéáäéêáóßá ôçò «ÌÝñáò ôùí ãõíáéêþí ôïõ ÊÅÁ» äåí áêïýóôçêå ôßðïôá ãéá ôç óõìâïëÞ ôïõ ìáñîéóìïý êáé ôùí åðáíáóôáôþí/ôñéþí óôï æÞôçìá ôçò ãõíáéêåßáò áðåëåõèÝñùóçò. ÖÜíçêå íá ìçí åßíáé ãíùóôü ôï ôé Ýãéíå óôç ñþóéêç åðáíÜóôáóç ôï ’17 êáé áðïäüèçêå ï ðáôñéáñ÷éêüò ÷áñáêôÞñáò ôùí áñéóôåñþí êïììÜôùí «óôçí áíäñïêñáôéêÞ ðáñÜäïóç ôùí Åõñùðáßùí äõôéêþí áñéóôåñþí». ÊáôÜ ôç ãíþìç ìïõ, ç éóôïñéêÞ åìðåéñßá ôïõ óôáëéíéóìïý êáé ç áíõðïëçøßá ðïõ áõôüò Ýñéîå ðÜíù óôéò ìáñîéóôéêÝò éäÝåò, üðùò êáé ôï ÷ôýðçìá ìåôÜ ôçí åðéêñÜôçóç ôïõ óôáëéíéóìïý üëùí ôùí êáôáêôÞóåùí êáé ôùí ìÝôñùí ðïõ ðÞñå ç åðáíÜóôáóç ôïõ ’17 (áðü ôïí ðñþôï ìÞíá ôçò åðéêñÜôçóÞò ôçò) ãéá íá êáôáóôñÝøåé ôçí õëéêÞ êáé ôçí éäåïëïãéêÞ âÜóç ôçò ãõíáéêåßáò êáé êÜèå Üëëçò óåîïõáëéêÞò êáôáðßåóçò, åßíáé ï êýñéïò õðåýèõíïò ðïõ âñÞêáí ñßæåò ïé èåùñßåò ôçò ðáôñéáñ÷ßáò. Îå÷Üóôçêå, Þ ìÜëëïí èÜöôçêå ðïëý êáëÜ, ç Üðïøç êáé ôï óýíèçìá ôùí ìðïëóåâßêùí üôé «äåí ìðïñåß íá õðÜñîåé óïóéáëéóìüò ÷ùñßò ôç ãõíáéêåßá áðåëåõèÝñùóç, êáé äåí ìðïñåß íá õðÜñîåé ãõíáéêåßá áðåëåõèÝñùóç ÷ùñßò óïóéáëéóìü». Ôá Ê.Ê. ôçò Åõñþðçò áðü Ýíá óçìåßï êáé ìåôÜ (ôç äåêáåôßá ôïõ ’30), èåùñïýóáí ôá êéíÞìáôá ôùí ãõíáéêþí êáé ôùí ïìïöõëüöéëùí «ìéêñïáóôéêÜ». ¼÷é ãéáôß åß÷áí «ðáôñéáñ÷éêÞ ðáñÜäïóç», áëëÜ ãéáôß êáèïñßóôçêáí áðü ôï ñùóéêü Ê.Ê., ðïõ óôçí áíÜãêç ôïõ ãéá ãñÞãïñç åêâéïìç÷Üíéóç åðáíÝöåñå ôéò óõíôçñçôéêÝò éäÝåò ôïõ êáðéôáëéóìïý, ðïõ ôþñá ôï âüëåõáí, ãéá ôçí ïéêïãÝíåéá, ôéò ãõíáßêåò êáé ôï ñüëï ôïõò ìÝóá ó’ áõôÞí. Åðßóçò, ç Üðïøç üôé ç ðáôñéáñ÷ßá åðéâéþíåé êáé ìåôÜ ôçí áíáôñïðÞ ôïõ êáðéôáëéóìïý (åð’ Üðåéñïí;) ÷ñçóßìåõáí óôï åóùôåñéêü áõôþí ôùí êïììÜôùí óôï íá åîçãÞóïõí ôçí êáôáðßåóç ôùí ãõíáéêþí ðïõ óõíÝ÷éæå íá õðÜñ÷åé óå êïéíùíßåò üðùò ôçò Ñùóßáò, ôçò Êßíáò, ôçò Êïýâáò, ðïõ èåùñïýóáí üôé äåí Þôáí êáðéôáëéóôéêÝò. Ç áäõíáìßá äçëáäÞ íá õðÜñîåé ìéá áíÜëõóç ôüóï ãéá ôç öýóç áõôþí ôùí êïéíùíéþí (êñáôéêüò êáðéôáëéóìüò), üóï êáé ãéá ôá áßôéá ôçò êáôáðßåóçò ôùí ãõíáéêþí, Ýêáíå ôéò èåùñßåò ôçò ðáôñéáñ÷ßáò íá âñßóêïõí Ýäáöïò ôüôå. ÓÞìåñá üìùò; ÓÞìåñá íïìßæù üôé ç ðëåéïíüôçôá ôùí ãõíáéêþí êáé ôùí êáôáðéåóìÝíùí êÜèå öýëïõ, öõëÞò, çëéêßáò Þ åèíéêüôçôáò, áíáãíùñßæåé ðïéïò åßíáé ï âáóéêüò å÷èñüò. Åßíáé êïéíüò ãéá üëïõò, ìáò åêìåôáëëåýåôáé êáé ìáò êáôáðéÝæåé, êáôáóôñÝöåé êÜèå åêäÞëùóç ôçò æùÞò ìáò (áêüìá êáé ôçí ßäéá ôç æùÞ åêáôïìõñßùí áí ÷ñåéáóôåß), åßíáé åðéêßíäõíïò ãéá ôçí ýðáñîç ôïõ ðëáíÞôç, êáé Ý÷åé üíïìá: ïíïìÜæåôáé íåïöéëåëåýèåñïò êáðéôáëéóìüò.