DE GROENE VENEN
1 juli 2016
9
DR. BEEKER
Artrose Op mijn oproep om onderwerpen voor krantenstukjes aan te dragen zijn heel wat reacties gekomen. Niet alles is even bruikbaar en grappig genoeg zijn er nogal wat aangedragen onderwerpen al eens besproken in deze krant. Ik kan van mijn lezers natuurlijk niet verwachten dat ze mijn stukjes uitknippen en bundelen, maar op mijn site staat een redelijk accuraat overzicht van de gepubliceerde stukjes (al moet ik bekennen dat ik daar een jaar mee achterloop). Aan de andere kant zijn sommige medische onderwerpen ook wel aan erosie of ontwikkeling onderhevig en kan het helemaal geen kwaad hetzelfde onderwerp nog eens te bespreken. Een 57-jarige fietser schreef mij dat hij graag eens wat meer wilde horen over artrose, de gewrichten beginnen wat stroever te worden en wat helpt daar nou tegen? Wat is artrose? In 2005 heb ik daar eens een plastisch voorbeeld voor gegeven; Toen we in 2005 met de honden liepen, kwamen we regelmatig een dame tegen die op de fiets haar kleinkind naar school bracht. Die fiets kraakte en piepte je al van verre tegemoet omdat de ketting verroest was. Dat is artrose. Vaak verwarren mensen artrose en osteoporose. En om dat in hetzelfde voorbeeld te belichten; als die mevrouw nou door haar fiets zou zakken omdat het frame van binnen verroest was dan is dat osteoporose. Dus artrose (slijtage in de volksmond) is iets van de bewegende delen, de gewrichten. En osteoporose (botontkalking) iets van de binnenkant van de botten. Maar wat is artrose dan eigenlijk? Nou, daar begint dan ook gelijk de onzekerheid want dat weten we niet. We weten wel dat er bij de ontwikkeling van artrose een paar processen tegelijk spelen. Alle gewrichten bestaan uit twee gewrichtsvlakken die over elkaar glijden. Dat gaat niet zonder smering en daarom zijn alle gewrichtsvlakken bekleed met een zacht soort been. Dit kraakbeen is hetzelfde been waarvan ook de oorschelp en het neuspuntje zijn gemaakt en in de gewrichten is het in staat om kleine schokjes op te vangen en maakt het ook vloeistoffen aan die ter smering dienen. In het proces van artrose wordt dit kraakbeen dunner en ontstaan aan de randen van de gewrichten kleine botuitsteekseltjes (osteofyten). De verminderde smering en de botpuntjes zorgen er voor dat het gewricht op een bepaald moment niet lekker meer loopt en stroef en pijnlijk wordt. Zie het plaatje hiernaast. Nu is het lastige dat we wel weten dat deze aandoening veel voorkomt,
maar niet waarom. Het is in ieder geval niet simpelweg slijtage, maar waarschijnlijker ontstaan de beschadigingen door een ontstekingsproces uit de categorie reumatoïde aandoeningen. Er zijn een aantal factoren bekend die bijdragen aan de ontwikkeling van artrose; • Aanleg is een factor, helaas niet één waar je nu veel mee kunt, maar we weten dat in bepaalde families de klachten van artrose vaker en op jongere leeftijd voorkomen. • Bepaalde vormen van belasting, overbelasting of verkeerde belasting kunnen de ontwikkeling aanwakkeren. Bekende oorzaken zijn bijvoorbeeld een gewrichtsbeschadiging door een eerdere breuk (dat zie je vaak na enkelbreuken) of na een operatie aan de meniscus of na herhaaldelijke sporttrauma’s (de enkel van Marco van Basten). • Een andere vorm van overbelasting is die van overgewicht. Op zich logisch dat je bij ernstig overgewicht de gewrichten meer belast. Op de televisie was deze week een verontwaardigde Engelse dame te zien, die proclameerde dat het maar goed was dat de Brexit een feit was; de Poolse buren hadden al een nieuwe knie zonder te hoeven wachten en zij stond op de wachtlijst. Weg met die Polen! Waarschijnlijk vertelde ze er niet bij dat ze in verband met ernstig overgewicht het advies
Tekst Jaco Beeker had gekregen om eerst af te vallen (want bij overgewicht slijt ook een nieuwe knie weer sneller), terwijl haar Poolse buren door het harde werken geen overgewicht hadden maar wel slijtage. Bij ernstig overgewicht spelen trouwens meer factoren een rol want we zien ook meer ontstekingsverschijnselen in het bloed en die beschadigen mogelijk niet alleen de alvleesklier (suiker) maar ook het kraakbeen. • Soms spelen er onderliggend andere ontstekingen zoals reumatoïde artritis of jicht. Die beschadigen dan langzaam ook de gewrichten, met artrose tot gevolg. • Intensieve sporters en harde werkers lopen hoe dan ook meer kans op artrose. Waarschijnlijk komt dit door repeterende beschadigingen van het kraakbeen waardoor ontstekingsfactoren ontstaan tijdens het herstel. • Standsafwijkingen geven ook een hoger risico, beenlengteverschil of een bocht in de wervelkolom belasten de gewrichten asymmetrisch en geven lokaal meer druk en dus meer kans op beschadiging. Over de klachten kunnen we kort zijn; de belangrijkste zijn: pijn, stroefheid, startpijn (in de ochtend), en zwelling. Ik denk dat iedereen dat wel herkent. Maar nu de behandeling Het lastige is dat het ziektebeeld eigenlijk twee aspecten heeft. Aan de ene kant heb je de pijn en die kan je met de klassieke pijnstillers redelijk behandelen. Over het algemeen wordt natuurlijk paracetamol voorgeschreven, maar mocht dat niet voldoende helpen dan heb je de morfine en morfine-achtige stofjes. Aan de andere kant heeft het ook een ontstekingsaspect en dat zou je liever willen behandelen met een ontstekingsremmer zoals Ibuprofen, Diclofenac of Naproxen. In veel gevallen zou je dus willen kiezen voor een combinatie van die twee, mits de klachten dat rechtvaardigen en mits de patiënt geen last krijgt van de bijwerkingen (want dat zijn er nog al wat). Om reden van de bijwerkingen kan je er ook nog voor kiezen om in plaats van tabletten te gaan voor crème, zo-
wel Diclofenac als Ibuprofen zijn ook als smeersel te kopen (niet op recept) en voor kleinere gewrichtjes (de vingers) wil dat best helpen. Ik geef zelf wel eens injecties. Deze injecties met een combinatie van hormoon en pijnstiller zorgen voor pijnstilling en ontstekingsremming in het gewricht zelf. Het kraakbeen wordt er ook wat soepeler van en vaak kunnen mensen toch weer een maand of drie vooruit. Ik heb een oud Indië-ganger die ik voor het defilé een injectie geef en dat werkt eigenlijk al jaren prima, maar ook in kleinere gewrichtjes in de voet of vingers is zo een prik mogelijk. De orthopeed heeft nog een tweede variant prikjes, met Hyaluronzuur. Hyaluronzuur is een weekmaker voor weefsels. Insecten spuiten het met hun beet naar binnen, zodat het weefsel wat malser is en in knieën werkt het blijkbaar net zo. Het werkt meestal niet erg lang. In de zelfzorg hoek zijn er ook nog wel wat middeltjes te vinden en ik heb eerder geschreven over Glucosamine. Deze stof zou volgens een aantal onderzoeken invloed hebben op de aanmaak van kraakbeen, het is ook in natuurlijk kraakbeen een bouwstof. Helaas zijn de onderzoeken niet allemaal van verheffende kwaliteit en heeft het college ter beoordeling van geneesmiddelen besloten om (in tegenstelling tot veel andere landen) de glucosamine middelen te registreren als zelfzorgmiddel. Je zou het een keer kunnen proberen, de minimum dosis is 1500mg en na drie maanden weet je of het werkt of niet. Nou, dan heb je nog de crèmes die voornamelijk op basis van lokale warmte werken, de Tijgerbalsam enzovoort. Interessant om te weten dat het belangrijkste bestanddeel de rode peper is en dat die op zijn beurt weer gebruikt wordt bij de productie van Tobasco. Na het persen wordt de schil in jouw crème gebruikt, misschien kan je Tobasco ook lokaal aanbrengen? Mocht er sprake zijn van een onderliggende oorzaak van de artrose, zoals beenlengteverschil of voetafwijkingen, dan is het natuurlijk verstandig om die op te heffen. Bij ons in het centrum hebben we Rondom podothe-
Extra scootmobielrit vanwege groot succes
Gefeliciteerd met het VWO diploma Charlotte! En aangenomen op Amsterdam University College! Succes, Jan, Eveline, Laura, Nicole en Ating
Elke derde dinsdag in de maanden april tot en met september zijn er scootmobielritten. Deze worden door flink wat scootmobielgebruikers met veel plezier gereden. Vanwege deze grote belangstelling heeft Tympaan-De Baat een extra rit
georganiseerd voor woensdag 6 juli. De vrijwilligers hebben al een erg leuke route uitgezet en nu maar hopen dat het mooi weer wordt. Er wordt verzameld om 9.30 uur en vertrokken om 10 uur. Als u zich aanmeldt, krijgt u het startpunt door.
rapie en die kunnen je (op verwijzing) helpen om dit soort afwijkingen te verhelpen. In zijn algemeenheid is het verder slim om zo veel mogelijk te blijven bewegen, niet onder druk dus geen overdreven dingen maar wel rustig. Je kunt je voorstellen dat kleine kraakbeenscheurtjes bij soepel bewegen weer een beetje dicht gemasseerd worden en waarschijnlijk is het ook zo dat door bewegen en structureeel wat meer smerende gewrichtsvloeistof geproduceerd wordt. Nu had de 57-jarige fietser het ook nog over Curcuma. Curcuma is geelwortel en de eerlijkheid gebiedt te melden dat ik dat regelmatig gebruik want ik kook graag Thais. Maar als product tegen artrose heeft het nog een lange weg te gaan; in laboratoriumomstandigheden is aangetoond dat de werkzame stof Curcumine in een kweekschaaltje wel enige ontstekingsremmende werking bezit. Dat is dan wel grappig want het werkt op een aantal ontstekingsfactoren waar de andere ontstekingsremmers (Ibuprofen, Diclofenac en consorten) ook op aangrijpen en bovendien zit het een beetje in de hoek van de klassieke middelen tegen Reumatoide Artritis. Maar helaas is dat alleen in een laboratoriumschaaltje aangetoond en weten we helemaal niet of het wel op de juiste plek terecht komt als je het via de mond binnen krijgt , ook over de dosis bestaat nog geen duidelijkheid. Tja, ik kan daarover niet adviseren er is gewoon nog geen bewijs over de werking of de schadelijkheid. Vooralsnog zou ik zeggen dat het verstandigste is om te bewegen en gezond te leven en als het toch een probleem is, begin dan met Glucosamine, want dat geeft minder problemen dan de pillen van de dokter. Wil je toch aan de ontstekingsremmers dan kan je die bij de drogist kopen, maar denk er wel aan om het te melden bij je huisarts want ze hebben nogal wat bijwerkingen en interacties met andere medicijnen.
Jaco Beeker www.drbeeker.nl info@drbeeker.nl
De tochten zijn bedoeld voor ouderen met een scootmobiel, maar als u het gezellig vindt bent u ook met een elektrische fiets welkom. Kosten zijn 6 euro, inclusief koffie met wat lekkers erbij. U kunt zich aanmelden tot en met maandag 4 juli bij het Klanten Contact Centrum van Tympaan-De Baat, tel. 0297-760260. Dat kan alleen op werkdagen van 10 tot 12 uur. De volgende tochten worden gehouden op 19 juli, 16 augustus en 20 september. Als u mee wilt, dient u zich steeds voor de afzonderlijke ritten aan te melden. De ritten gaan alleen door bij voldoende aanmeldingen. Is de weersverwachting op de dag van de rit niet zo gunstig, dan kunt u vragen of de rit doorgaat of u eventueel afmelden via tel. 0297230280.