Thiết kế chủ đề phân bón hóa học hóa học 11 dựa trên mô hình giáo dục STEM

TÍCH HỢP GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

vectorstock.com/28062440

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

Sáng kiến kinh nghiệm Thiết kế chủ đề phân bón hóa học hóa học 11 theo hướng tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế địa phương dựa trên mô hình STEM WORD VERSION | 2022 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

MỤC LỤC

AL

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ...................................................................................... 4 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................... 4

CI

2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 5 3. Phạm vi đối tượng nghiên cứu ......................................................................... 5

OF FI

4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 5 5. Thời gian nghiên cứu........................................................................................ 5 6. Dự kiến đóng góp mới của đề tài ...................................................................... 5 PHẦN II: NỘI DUNG ....................................................................................... 7 1. Cơ sở lý luận: ................................................................................................... 7

NH ƠN

1.1. Một số khái niệm cơ bản: .............................................................................. 7 1.1.1. Dạy học tích hợp ........................................................................................ 7 1.1.2. Năng lực và tiếp cận năng lực ................................................................... 7 1.1.2.1. Năng lực .................................................................................................. 7 1.1.2.2. Tiếp cận năng lực .................................................................................... 7 1.1.2.3. Một số năng lực cơ bản ........................................................................... 7 a) Năng lực tự học ................................................................................................ 7

QU Y

b) Năng lực giải quyết vấn đề .............................................................................. 8 c) Năng lực hợp tác .............................................................................................. 8 d) Năng lực ứng dụng công nghệ thông tin ........................................................... 8 1.2. Giáo dục STEM trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ...................... 9 1.3. Ý nghĩa giáo dục STEM với môn Hóa học .................................................... 9

M

2. Cơ sở thực tiễn: ................................................................................................ 10

KÈ

2.1. Tìm hiểu về thực trạng giáo dục STEM ở trường THPT Quỳ Hợp 2 ............. 10 2.1.1. Thực trạng chung ........................................................................................ 10 2.1.2. Xuất phát từ thực trạng giáo dục STEM ở trường THPT Quỳ Hợp 2 .......... 10

DẠ Y

2.1.3. Thực trạng hiểu biết của học sinh về việc sử dụng phân bón và tác động của phân bón đến môi trường...................................................................................... 14 3. Giải pháp thiết kế chủ đề: ................................................................................. 15 3.1. Tiêu chí xây dựng chủ đề/ bài học STEM ...................................................... 15 3.2. Các bước để thiết kế chủ đề Hóa học theo định hướng giáo dục STEM ........ 17

3.3. Thiết kế chủ đề phân bón hóa học dựa trên mô hình giáo dục STEM ............ 18

AL

4. Thực nghiệm sư phạm ...................................................................................... 46 4.1. Chuẩn bị cho thực nghiệm sư phạm ............................................................... 46

CI

4.2. Tổ chức thực hiện .......................................................................................... 46 5. Kết quả thực nghiệm sư phạm .......................................................................... 47 5.1. Nhận xét định lượng ...................................................................................... 49

OF FI

5.2. Nhận xét định tính ......................................................................................... 49 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................ 52 1. Kết quả đạt được của đề tài .............................................................................. 52 1.1. Đối với giáo viên ........................................................................................... 52 1.2. Đối với học sinh ............................................................................................ 52

NH ƠN

2. Phạm vi áp dụng ............................................................................................... 53 3. Vận dụng vào thực tiễn ..................................................................................... 53 4. Kiến nghị .......................................................................................................... 53 4.1. Với giáo viên ................................................................................................. 53 4.2. Với tổ chuyên môn ........................................................................................ 54 4.3. Với nhà trường .............................................................................................. 54

DẠ Y

KÈ

M

QU Y

5. Hướng phát triển của đề tài............................................................................... 55

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ Năng lực giải quyết vấn đề Giải quyết vấn đề Công nghệ thông tin Giáo dục và đào tạo Giáo viên Học sinh Sách giáo khoa Khoa học tự nhiên Trung học phổ thông Thực nghiệm Năng lực Đối chứng Bảo vệ thực vật

DẠ Y

KÈ

M

QU Y

NH ƠN

OF FI

CI

AL

CHỮ VIẾT TẮT NLGQVĐ GQVĐ CNTT GD & ĐT GV HS SGK KHTN THPT TN NL ĐC BVTV

PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ

AL

1. Lý do chọn đề tài:

OF FI

CI

Việt Nam là quốc gia đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Trước sự bùng nổ của cuộc cách mạng 4.0, giáo dục có vai trò ngày càng quan trọng trong sự phát triển của xã hội. Giáo dục hiện đại chuyển từ dạy học tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực - là một xu hướng đem lại hiệu quả cao trong giáo dục nhưng cũng đòi hỏi người dạy và người học đều phải thay đổi cách dạy và cách học.

NH ƠN

STEM là viết tắt của các từ Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật) và Math (Toán học). Giáo dục STEM về bản chất được hiểu là trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học. Trong đó, nội dung học tập được gắn với thực tiễn, phương pháp dạy học theo quan điểm dạy học định hướng hành động.

M

QU Y

Thực tế cho thấy, tình trạng học sinh ngại học môn Hóa học dẫn đến chất lượng và kết quả học tập bộ môn chưa cao. Tỉ lệ học sinh lựa chọn khối môn khoa học tự nhiên thấp. Theo số liệu thống kê: năm học 2019- 2020 ở trường THPT Quỳ Hợp 2 chỉ có 67/441 em học sinh khối 12 (chiếm tỉ lệ 15,19%) lựa chọn ban khoa học tự nhiên. Nguyên nhân của thực trạng này có từ nhiều phía: gia đình, xã hội, cơ chế thi cử, cơ hội tìm việc làm, thu nhập. Và nguyên nhân chủ yếu là do học sinh ngại khó, môn học còn nặng kiến thức hàn lâm xa rời thực tiễn, nặng bài tập tính toán. Và còn một thực tế cần phải thừa nhận đó là do sự chậm đổi mới của một số bộ phận giáo viên. Trước thực trạng đó để thu hút được học sinh đến với bộ môn Hóa học, tôi đã tìm tòi và học hỏi một số phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực để tạo hứng thú học tập cho học sinh. Dạy học theo định hướng STEM gắn với thực tế địa phương mang lại cho tôi nhiều kết quả khả quan. Học sinh vừa học được kiến thức khoa học, vừa học được cách vận dụng kiến thức đó vào thực tiễn. Bằng phương pháp giáo dục “học thông qua hành”, giáo dục STEM sẽ phá đi khoảng cách giữa hàn lâm và thực tiễn, tạo ra những con người có năng lực làm việc có tính sáng tạo đáp ứng với yêu cầu của xã hội.

DẠ Y

KÈ

Ở huyện Quỳ Hợp trong tháng 7 năm 2020 tại nhiều nơi xảy ra hiện tượng cam rụng hàng loạt. Sâu bệnh phát triển, chất đất thoái hóa nghiêm trọng. Ước tính hàng trăm tấn cam đã phải chôn lấp, dẫn đến thiệt hại lớn về kinh tế cho nhà vườn.

Trước thực trạng thiếu hiểu biết, lạm dụng phân bón của một bộ phận người làm nông nghiệp, và ý thức tự học tự tìm tòi, nghiên cứu còn nhiều hạn chế của học sinh tôi thấy rằng việc vận dụng dạy học định hướng STEM để thiết kế chủ đề phân bón hóa học nhằm giáo dục bảo vệ môi trường và hướng dẫn học sinh tự làm phân hữu cơ tại nhà nhằm phát triển kinh tế địa phương là hết sức quan trọng.

Ngoài việc trang bị cho các em những chủ nhân tương lai về việc sử dụng phân bón một cách hợp lý và hiệu quả, còn giúp các em tự thiết kế các dụng cụ đơn giản 4

OF FI

CI

AL

và biết tận dụng những nguồn có sẵn ở địa phương để tạo ra nguồn phân bón hữu cơ sạch phục vụ cho sản xuất nông nghiệp. Từ đó phát triển cho các em năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực ứng dụng công nghệ thông tin, năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Đồng thời các em cũng chính là cầu nối thông tin để tuyên truyền đến gia đình và cộng đồng. Đó là lí do tôi chọn đề tài: “Thiết kế chủ đề phân bón hóa học theo hướng tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế địa phương dựa trên mô hình giáo dục STEM nhằm phát triển năng lực học sinh”.

2. Mục đính nghiên cứu

Nhằm thực hiện chủ trương nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập bộ môn, đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực người học.

NH ƠN

Vận dụng mô hình giáo dục STEM gắn với thực tế địa phương vào chủ đề phân bón hóa học, nhằm đưa trải nghiệm sáng tạo vào trong quá trình học tập; đem lại sự hứng thú trong học tập và phát triển một số năng lực cho học sinh.

Nâng cao nhận thức của học sinh về tác hại của việc lạm dụng phân bón ở địa phương.

Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong việc sử dụng hợp lý phân bón và giảm thiểu rác thải sinh hoạt bằng cách thu gom, phân loại và sử dụng trong sản xuất phân bón.

3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài

QU Y

Đề tài này tôi nghiên cứu chủ đề phân bón hóa học hóa học 11, chương trình - sách giáo khoa ban cơ bản.

Phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 11 Trường THPT Quỳ Hợp 2 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết

M

Tiến hành thu thập tài liệu qua sách, báo, các văn bản liên quan đến đề tài.

Trên cơ sở đó để phân tích, tổng hợp và rút ra những vấn đề cần thiết của đề tài.

KÈ

4.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

DẠ Y

Sử dụng các phương pháp như: Thực nghiệm sư phạm, điều tra, khảo sát, quan sát sản phẩm, tổng kết kinh nghiệm, trao đổi, lấy ý kiến góp ý của giáo viên, lấy ý kiến điều tra học sinh.…

5. Thời gian nghiên cứu Từ đầu tháng 9/2019 đến hết tháng 11/2020 6. Những đóng góp mới của đề tài 5

DẠ Y

KÈ

M

QU Y

NH ƠN

OF FI

CI

AL

Thiết kế và tổ chức dạy học chủ đề phân bón hóa học theo hướng tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường gắn với thực trạng địa phương dựa trên mô hình giáo dục STEM nhằm đưa trải nghiệm sáng tạo góp phần nâng cao năng lực HS và nâng cao chất lượng dạy học môn Hóa học ở trường THPT Quỳ Hợp 2.

6

PHẦN 2: NỘI DUNG

AL

1. Cơ sở lý luận 1.1. Một số khái niệm cơ bản

CI

1.1.1. Dạy học tích hợp

1.1.2. Năng lực và tiếp cận năng lực 1.1.2.1. Năng lực

OF FI

Dạy học tích hợp là phương pháp giảng dạy kết hợp một hoặc nhiều môn học nhằm làm sáng tỏ cho môn học mà giáo viên thấy sự cần thiết trong việc giảng dạy. Có thể hiểu một cách đơn giản hơn dạy học tích hợp là vừa dạy nội dung lý thuyết và thực hành trong cùng một bài dạy.

NH ƠN

Năng lực là thuộc tính cá nhân được hình thành, phát triển nhờ tố chất sẵn có và quá trình học tập, rèn luyện, cho phép con người huy động tổng hợp các kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí,... thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những điều kiện cụ thể.

1.1.2.2. Tiếp cận năng lực

Tiếp cận năng lực thực chất là những định hướng quan điểm tiếp cận đầu ra, lấy năng lực như là một yếu tố quá trình đánh giá, nghiên cứu, đào tạo nó.

1.1.2.1. Một số năng lực cơ bản

QU Y

a) Năng lực tự học

KÈ

M

- Năng lực tự học là năng lực hết sức quan trọng vì tự học là chìa khoá tiến vào thế kỉ 21, một thế kỉ với quan niệm học suốt đời, xã hội học tập. Năng lực tự học là khả năng tự mình tìm tòi, nhận thức và vận dụng kiến thức vào tình huống mới hoặc tương tự với chất lượng cao. Giáo dục năng lực tự học của người học là một phương thức giáo dục cơ bản, trong đó, nhà trường và xã hội tạo ra các nhân tố có tính quy định việc hình thành, phát triển nhân cách, tính tự chủ, tự sáng tạo và tự chịu trách nhiệm của người học đối với mọi hoạt động học tập, nhận thức khoa học, hoạt động sống của chính mình.

- Biểu hiện của năng lực tự học: + Biết xây dựng kế hoạch tự học.

DẠ Y

+ Biết lựa chọn hình thức tự học.

+ Cá nhân và nhóm biết tự đọc SGK và lựa chọn tài liệu tham khảo, đặc biệt là khai thác thông tin trên mạng Internet. + Biết tự tìm kiếm thông tin, xử lý thông tin và báo cáo kết quả. + Biết vận dụng kiến thức hóa học tích lũy được vào thực tiễn cuộc sống.

7

b) Năng lực giải quyết vấn đề:

CI

AL

- Năng lực giải quyết vấn đề (NLGQVĐ) có thể được hiểu là khả năng con người phát hiện ra vấn đề cần giải quyết và biết vận dụng những kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm của bản thân sẵn sàng hành động để giải quyết thành công vấn đề đặt ra.

- Biểu hiện của NLGQVĐ:

OF FI

NLGQVĐ là tổ hợp các năng lực thể hiện các kĩ năng trong hoạt động nhằm giải quyết có hiệu quả những nhiệm vụ của vấn đề. + Biết phát hiện vấn đề, tìm hiểu một vấn đề. + Đề xuất được các giải pháp để GQVĐ. + Lập được kế hoạch thực hiện để GQVĐ.

NH ƠN

+ Thực hiện kế hoạch độc lập sáng tạo hoặc hợp tác để: thu thập thông tin, xử lý thông tin, chọn giả thuyết đúng/sai. + Tự đánh giá và rút ra kết luận chính xác. + Vận dụng vào tình huống mới. c) Năng lực hợp tác

QU Y

- Năng lực hợp tác bao gồm:Sự đồng cảm, sự định hướng sự phục vụ, khả năng biết cách tổ chức, khả năng phát triển người khác, khả năng tạo ảnh hưởng, kỹ năng giao tiếp, kĩ năng kiểm soát xung đột, kĩ năng lãnh đạo có tầm nhìn, khôn ngoan, những xúc tác để thay đổi, khả năng xây dựng các mối quan hệ, tinh thần đồng đội và sự hợp tác với người khác trong các hoạt động nhận thức.

- Biểu hiện của năng lực hợp tác: + Biết lắng nghe nhiệm vụ chung của nhóm và nhận nhiệm vụ của nhóm phân công.

M

+ Thực hiện tích cực có kết quả các nhiệm vụ do nhóm giao cho theo cá nhân, theo cặp hoặc theo nhóm nhỏ.

KÈ

+ Biết trình bày, chia sẻ kết quả với các thành viên trong nhóm. + Biết lắng nghe các ý kiến của thành viên khác.

+ Biết tự đánh giá và đánh giá kết quả của thành viên trong nhóm và giữa các nhóm với thái độ chia sẻ, xây dựng.

DẠ Y

d) Năng lực ứng dụng công nghệ thông tin - Năng lực ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT)

Trong hoạt động dạy học bao gồm các yếu tố khách quan và yếu tố chủ quan thuộc về cá nhân, tích hợp với nhau dẫn đến mức độ thành thạo sử dụng các phương pháp khoa học, công nghệ và công cụ kỹ thuật hiện đại nhằm tổ chức, khai 8

AL

thác và sử dụng có hiệu quả các tài nguyên thông tin trong hoạt động dạy học, đảm bảo cho hoạt động dạy học đạt kết quả cao.

- Biểu hiện của năng lực ứng dụng CNTT:

CI

+ Có khả năng tìm được các thông tin, dữ liệu một cách chính xác, khoa học và phù hợp với nội dung bài học.

OF FI

+ Biết lựa chọn và sử dụng hiệu quả các thiết bị CNTT và truyền thông phù hợp với mục đích như tìm kiếm thông tin, hệ thống kiến thức, chia sẻ, trao đổi thông tin và hợp tác với người khác an toàn, hiệu quả… + Biết lựa chọn và tham khảo nhiều trang web đáng tin cậy phù hợp với mục đích đề ra. + Biết mã hóa kiến thức thành các từ khóa để tìm kiếm hiệu quả.

NH ƠN

+ Biết lưu trữ dữ liệu an toàn và bảo mật trên các bộ nhớ khác nhau, với những định dạng khác nhau.

1.2. Giáo dục STEM trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 Giáo dục STEM trong Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 (Bộ Giáo dục và Đào tạo) được phát biểu: “Giáo dục STEM là mô hình giáo dục dựa trên cách tiếp cận liên môn, giúp học sinh áp dụng các kiến thức khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học vào giải quyết một số vấn đề thực tiễn trong bối cảnh cụ thể”.

1.3. Ý nghĩa giáo dục STEM với môn Hóa học

KÈ

M

QU Y

Hóa học là ngành khoa học thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, nghiên cứu về thành phần cấu trúc, tính chất và sự biến đổi của các đơn chất và hợp chất. Hóa học có sự kết hợp chặt chẽ giữa lí thuyết và thực nghiệm, là cầu nối các ngành khoa học tự nhiên khác như Vật lí, Sinh học, Y dược và địa chất học. Những tiến bộ trong lĩnh vực Hoá học gắn liền với sự phát triển của những phát hiện mới trong các lĩnh vực của các ngành Sinh học, Y học và Vật lí. Hoá học đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống, sản xuất, góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội. Những thành tựu của hoá học được ứng dụng vào các ngành vật liệu, năng lượng, y dược, công nghệ sinh học, nông – lâm – ngư nghiệp và nhiều lĩnh vực khác. Trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 môn Hóa học là môn học thuộc giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp ở cấp trung học phổ thông, được học sinh lựa chọn theo định hướng nghề nghiệp, sở thích và năng lực của bản thân.

DẠ Y

Các kiến thức trong Hóa học đều có mối quan hệ hữu cơ với các môn học khác như Toán học, Vật lí, Sinh học. Ví dụ: Cấu tạo nguyên tử, phương trình hóa học, điều chế, thu khí, tính chất vật lí của các chất… có mối quan hệ đến kiến thức Toán học, Vật lí; Các kiến thức về quang hợp, axit lipit, gluxit, protein… gắn liền với kiến thức Sinh học. Do đó, việc dạy học Hóa học bằng phương thức giáo dục tích hợp theo cách tiếp cận liên môn là cần thiết. Bên cạnh đó, các kiến thức về phân bón hóa học, ứng dụng của các chất… đều gắn kết với công nghệ; các bài học 9

2. Cơ sở thực tiễn

OF FI

CI

AL

có tích hợp giáo dục môi trường như chống ô nhiễm môi trường nước, hiệu ứng nhà kính, mưa axit, dầu mỏ, nhiên liệu… đều liên quan đến việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, đến lĩnh vực kinh tế - xã hội. Thông qua mô hình STEM, học sinh được học Hóa học trong một chỉnh thể có tích hợp với Toán học, Công nghệ, kĩ thuật và các môn khoa học khác; không những thế học sinh còn được trải nghiệm, được tương tác với xã hội, với các doanh nghiệp. Từ đó kích thích được sự hứng thú, tự tin, chủ động trong học tập của học sinh; hình thành và phát triển các năng lực chung và năng lực đặc thù học tập; tạo ra sản phẩm giáo dục đáp ứng với nhu cầu nguồn nhân lực hiện đại.

2.1.Tìm hiểu về thực trạng giáo dục STEM ở trường THPT Quỳ Hợp 2.1.1. Thực trạng chung

NH ƠN

Năm 2012, giáo dục STEM bắt đầu xuất hiện từ các cơ sở giáo dục tư nhân ở Việt Nam. Tới nay, giáo dục STEM đã được nhắc tới nhiều nhưng chưa được GV quan tâm và thực hiện nhiều do nhiều vấn đề, trong đó có 3 lí do: + Học sinh vẫn còn tâm lý học để lấy điểm, học để thi THPT Quốc gia; học sinh chưa tìm kiếm và tự nghiên cứu tài liệu liên quan đến môn học. + Thiếu cơ sở vật chất, hành trang cho giáo viên và học sinh

QU Y

+ Giáo viên chưa được đầu tư cho hoạt động giảng dạy theo định hướng STEM đúng mức, có nhiều người thờ ơ với hoạt động giảng dạy này bởi đây là phương pháp đòi hỏi thời gian, công sức và chất xám cho mỗi tiết học lớn hơn giảng dạy thông thường trong trường học.

Năm 2020- 2021, Bộ Giáo dục và Đào tạo gửi Công văn- 3089 về việc triển khai thực hiện giáo dục STEM trong giáo dục trung học. Những năm trước đó giáo dục STEM mới chỉ thực hiện được tại một số nhà trường phổ thông dưới hình thức thu hút một số học sinh tham gia nghiên cứu khoa học.

M

2.1.2. Xuất phát từ thực trạng giáo dục STEM ở trường THPT Quỳ Hợp 2

DẠ Y

KÈ

a) Đối với giáo viên Năm 2020-2021, Sở GD&ĐT Nghệ An đã gửi Công văn số1677/SGD&ĐTGDTrH ngày 26/8/2020 của Sở GDĐT về việc hướng dẫn thực hiện giáo dục STEM trong trường trung học. Tổ KHTN ở trường THPT Quỳ Hợp 2 đã thực hiện một số chủ đề dạy học theo định hướng STEM để tiếp cận với mô hình dạy học mới.

Những năm trước đó ở trường THPT Quỳ Hợp 2, việc dạy học theo định hướng STEM mới tập trung ở một số ít GV hướng dẫn các HS tham gia cuộc thi “Khoa học kĩ thuật dành cho học sinh trung học”. Để khảo sát việc dạy học theo định hướng STEM và hiểu biết của GV về mô hình dạy học mới này tôi tiến hành phát phiếu điều tra cho GV thuộc các môn Hóa 10

AL

học (7GV), Vật lí (8GV), Sinh học (4GV), Công nghệ (2GV) của trường THPT Quỳ Hợp 2 1.Thầy (cô) đã từng thực hiện một chủ đề/ bài học theo định hướng STEM?

SL

0

15

%

0,00%

Ý kiến

Chưa từng dạy

CI

Đã từng dạy

6

OF FI

Thường xuyên dạy

Mức độ

71,42%

28,58%

2.Theo thầy (cô) STEM có phải là một phương pháp dạy học mới?

Nội dung

Ý kiến %

Là một phương pháp dạy học hiện đại

5

23,08%

Là một mô hình dạy học trong đó có thể kết hợp các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực

16

76,92%

NH ƠN

SL

3. Thầy (cô) có gặp khó khăn khi lựa chọn các chủ đề STEM theo nội dung của SGK hiện hành?

Không khó khăn

QU Y

Nội dung

Khó khăn khi chọn các chủ đề STEM

Ý kiến SL

%

7

33,33%

14

66,67%

M

4. Theo thầy (cô) mô hình giáo dục STEM ở trường thầy cô có cần thiết và quan

KÈ

trọng không? Vì sao? Ý kiến

Mức độ nhận thức

%

Rất cần thiết.

2

9,52%

Cần thiết.

Không cần thiết

12

57,14%

7

33,34%

DẠ Y

SL

B. Các lí do 11

Môn học trở nên gần gũi với cuộc sống, gắn kiến thức lí thuyết với đời sống thực tế.

14

Phát triển các năng lực, kĩ năng mềm cần thiết như: kĩ năng thuyết trình; năng lực giao tiếp, tự học, hợp tác và sử dụng công nghệ thông tin.

61,9%

AL

13

66,67%

CI

Học sinh học tập tích cực, hợp tác và chủ động với nhiệm vụ được giao thông qua hoạt động trải nghiệm, báo cáo và thảo luận, vận dụng được kiến thức vào thực tiễn.

47,61%

Chuẩn bị công phu, mất nhiều thời gian, hiệu quả bài học

5

23,80%

không cao.

Không thi cử

2

9,45%

NH ƠN

OF FI

10

5. Theo thầy (cô) trong giáo dục STEM học sinh có phải tạo ra sản phẩm vật chất hay không?

Nội dung

Phải có sản phẩm vật chất

SL

%

9

42,85%

12

57,15%

QU Y

Tùy theo giáo viên vận dụng mô hình giáo dục STEM nào mà sẽ có yêu cầu học sinh tạo ra sản phẩm vật chất hay không

Ý kiến

6. Thầy (cô) có muốn tiếp tục dạy học và tăng thời lượng dạy học theo định hướng STEM không?

M

Nội dung

Ý kiến %

Không muốn vì mất nhiều thời gian công sức.

2

9,52%

Muốn tìm hiểu và dạy nhưng chỉ thực hiên 1 chủ đề (bài học)/1 năm học.

18

85,71%

Muốn tìm hiểu và tăng thời lượng dạy vì mô hình có nhiều ý nghĩa thực tiễn và nâng cao hứng thú HS và chất lượng dạy học bộ môn.

1

4,77%

DẠ Y

KÈ

SL

Từ kết quả điều tra các GV về giáo dục STEM ở trên, tôi thấy rằng GV tham gia dạy học theo định hướng STEM có 16 GV (Ứng với mỗi một nhóm môn là một 12

OF FI

CI

AL

chủ đề). Đa số cho rằng giáo dục STEM cho học sinh trường THPT Quỳ Hợp 2 là cần thiết và rất cần thiết (66,66%) và mong muốn dạy học môn học theo định hướng giáo dục STEM (90,48%). Vì GV cũng nhận thấy mô hình giáo dục này giúp cho HS học tập tích cực, chủ động với nhiệm vụ được giao(61,9%), môn học trở nên gần gũi với cuộc sống, gắn kiến thức lí thuyết với đời sống thực tế (66,67%), phát triển được cho HS các năng lực, kĩ năng mềm cần thiết như: kĩ năng thuyết trình, năng lực giao tiếp, tự học, hợp tác và sử dụng công nghệ thông tin. Tuy nhiên đa số GV chưa nắm bắt được mô hình dạy học mới, chưa tìm hiểu và chưa được tập huấn kỹ, đang còn mơ hồ về STEM, khó khăn trong việc lựa chọn chủ đề STEM và đặc biết là khó khăn trong việc soạn giảng giáo án chủ đề theo định hướng STEM. a) Đối với học sinh

NH ƠN

Trước khi tiến hành áp dụng dạy học chủ đề STEM, tôi phát phiếu điều tra cho 121 học sinh thuộc các lớp 11B3 (42 HS), 11B4 (39 HS), 11B10 (40 HS) tại Trường THPT Quỳ Hợp 2. Kết quả thu được như sau: 1. Theo em, kiến thức môn Hóa học có cần thiết Rất hữu và hữu ích cho cuộc sống không? ích Số lượng Tỉ lệ

38

31,40%

Có hữu ích

Không hữu ích

33

50

27,27% 41,33%

QU Y

Đa số HS chưa nhận thấy tầm quan trọng của kiến thức môn Hóa học trong đời sống cũng như ích lợi của việc học môn Hóa học (41,33%). Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến các em học yếu môn Hóa học.

2. Nguyên nhân HS học yếu môn Hóa học

Ý kiến SL

%

49

40,49%

Khó vận dụng lí thuyết vào bài tập

40

33,06%

Môn học khó, nặng kiến thức hàn lâm, ít gắn nhiều với thực tiễn

97

80,16%

Phương pháp dạy học chưa hấp dẫn

0

0%

DẠ Y

KÈ

M

Lí thuyết trừu tượng, khó hiểu, liên quan nhau

Đa số HS cho rằng môn Hóa học khó, nặng kiến thức, ít gắn liền với thực tế. Đó cũng là một nguyên nhân môn học chưa thu hút được nhiều HS lựa chọn.

3. Em đã học môn Hóa học theo định hướng STEM?

Ý kiến SL

% 13

79

65,29%

Đã được học

42

34,71%

STEM?

Ý kiến

CI

4. Em có muốn học môn Hóa học theo mô hình giáo dục

AL

Chưa được học

OF FI

SL

Muốn học Bình thường Không muốn học

%

117

96,69%

4

3,34%

0

0%

Đa số HS quan tâm và muốn học theo mô hình giáo dục mới.

NH ƠN

2.1.3. Thực trạng hiểu biết của HS về việc sử dụng phân bón hóa học, tác động của phân bón đến môi trường.

Do những thói quen sinh hoạt, sản xuất đặc thù của người dân miền núi tôi đã tiến hành thu thập thông tin từ phía học sinh như sau: 80% HS các lớp tôi khảo sát là gia đình có nguồn thu nhập chính từ nông nghiệp 99% các em HS chưa biết cách phân loại rác thải, và gia đình chưa có ý thức về việc phân loại rác thải

QU Y

Tác động của rác thải đến môi trường và cuộc sống các em đang hiểu rất mơ hồ, chung chung .

95% gia đình HS được khảo sát chưa biết tận dụng rác thải để làm phân bón hữu cơ.

M

Sau khi tiến hành bài kiểm tra nhanh hiểu biết của các em về kiến thức phân bón và tác động của phân bón hóa học đến môi trường, tôi rút ra một số nhận xét sau:

DẠ Y

KÈ

+ Đa số các em hiểu biết rất hạn chế kiến thức về phân bón, những tác động của việc bón phânhóa học dư thừa các em hiểu rất chung chung, đa số cho rằng hiện tượng chất đất bị thoái hóa, tuổi thọ của cây cam thấp, hiện tượng cam rụng hàng loạt ở địa phương là do thời tiết và lạm dụng thuốc trừ sâu mà các em không nhận ra việc lạm dụng phân bón học cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng làm cho chất đất bị thoái hóa và kéo theo rất nhiều tác động xấu như hệ vi sinh vật trong đất bị hủy diệt, sâu bệnh phát triển, ô nhiễm môi trường.... Cho nên nếu kiến thức trừu tượng, chung chung sẽ gây cản trở trên con đường tiếp nhận tri thức trong quá trình học và khả năng vận dụng về sau. Đồng thời các em sẽ là cầu nối quan trọng có vai trò tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân.

14

AL

Xuất phát từ cơ sở lí luận và yêu cầu thực tiễn trên, để bổ sung kiến thức cho chính bản thân mình và để giúp các em học sinh học tập môn Hóa học đạt kết quả cao đồng thời tạo hứng thú học tập của học sinh với bộ môn Hóa học được tốt hơn, tôi mạnh dạn chọn đề tài này để nghiên cứu.

OF FI

3. Giải pháp thiết kế chủ đề

CI

Việc nghiên cứu và thử nghiệm để đi đến ứng dụng cho tất cả giáo viên Hóa học có ý nghĩa lí luận và thực tiễn rất lớn. Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho giáo viên trong quá trình dạy và học.

3.1. Tiêu chí xây dựng chủ đề/ bài học STEM

Tiêu chí 1: Chủ đề bài học STEM tập trung vào các vấn đề của thực tiễn Trong các bài học STEM, học sinh được đặt vào các vấn đề thực tiễn xã hội, kinh tế, môi trường và yêu cầu tìm các giải pháp.

NH ƠN

Tiêu chí 2: Cấu trúc bài học STEM kết hợp tiến trình khoa học và quy trình thiết kế kĩ thuật Tiến trình bài học STEM cung cấp một cách thức linh hoạt, đưa HS từ việc xác định một vấn đề – hoặc một yêu cầu thiết kế – đến sáng tạo và phát triển một giải pháp.

Quy trình xây dựng bài học định hướng giáo dục STEM, HS thực hiện các hoạt động theo 8 bước sau: Xác định vấn đề

QU Y

Bước 1

Nghiên cứu kiến thức nền

Bước 3

Đề xuất các giải pháp/thiết kế

Bước 4

Lựa chọn giải pháp/thiết kế

Bước 5

Chế tạo mô hình (nguyên mẫu)

KÈ

M

Bước 2

Bước 6

Thử nghiệm và đánh giá

Bước 7

Chia sẻ và thảo luận

Bước 8

Điều chỉnh thiết kế

Trong thực tiễn dạy học, quy trình 8 bước này được thể hiện qua 5 hoạt động

DẠ Y

chính:

Hoạt động 1

Xác định vấn đề (yêu cầu thiết kế, chế tạo)

Hoạt động 2

Nghiên cứu kiến thức nền và đề xuất các giải pháp thiết kế

Hoạt động 3

Trình bày và thảo luận phương án thiết kế 15

Chế tạo mô hình/thiết bị... theo phương án thiết kế (đã được cải tiến theo góp ý); thử nghiệm và đánh giá

Hoạt động 5

Trình bày và thảo luận về sản phẩm được chế tạo; điều chỉnh thiết kế ban đầu.

CI

AL

Hoạt động 4

OF FI

Trong quy trình kĩ thuật, các nhóm học sinh thử nghiệm các ý tưởng dựa trên nghiên cứu của mình, sử dụng nhiều cách tiếp cận khác nhau, mắc sai lầm, chấp nhận và học từ sai lầm, và thử lại. Sự tập trung của học sinh là phát triển các giải pháp để giải quyết vấn đề đặt ra, nhờ đó học được và vận dụng được kiến thức mới trong chương trình giáo dục.

Tiêu chí 3: Phương pháp dạy học bài học STEM đưa học sinh vào hoạt động tìm tòi và khám phá, định hướng hành động, trải nghiệm và tạo ra sản phẩm

NH ƠN

Quá trình tìm tòi khám phá được thể hiện trong tất cả các hoạt động của chủ đề STEM, tuy nhiên trong hoạt động 2 và hoạt động 4 quá trình này cần được khai thác triệt để. Trong hoạt động 2 học sinh sẽ thực hiện các quan sát, tìm tòi, khám phá để xây dựng, kiểm chứng các quy luật. Qua đó, học được kiến thức nền đồng thời rèn luyện các kĩ năng tiến trình như: Quan sát, đưa ra dự đoán, tiến hành thí nghiệm, đo đạc, thu thập số liệu, phân tích số liệu… Trong hoạt động 4, quá trình tìm tòi khám phá được thể hiện giúp học sinh kiểm chứng các giải pháp khác nhau để tối ưu hoá sản phẩm.

QU Y

Trong các bài học STEM, hoạt động học của học sinh được thực hiện theo hướng mở có "khuôn khổ" về các điều kiện mà học sinh được sử dụng (chẳng hạn các vật liệu khả dụng). Hoạt động học của học sinh là hoạt động được chuyển giao và hợp tác, các quyết định về giải pháp giải quyết vấn đề là của chính học sinh.

Học sinh thực hiện các hoạt động trao đổi thông tin để chia sẻ ý tưởng và tái thiết kế nguyên mẫu của mình nếu cần. Học sinh tự điều chỉnh các ý tưởng của mình và thiết kế hoạt động tìm tòi, khám phá của bản thân.

M

Tiêu chí 4: Hình thức tổ chức bài học STEM lôi cuốn học sinh vào hoạt động nhóm kiến tạo

DẠ Y

KÈ

Giúp học sinh làm việc trong một nhóm kiến tạo là một việc khó khăn, đòi hỏi tất cả giáo viên STEM ở trường làm việc cùng nhau để áp dụng phương thức dạy học theo nhóm, sử dụng cùng một ngôn ngữ, tiến trình và yêu cầu về sản phẩm học tập mà học sinh phải hoàn thành. Làm việc nhóm trong thực hiện các hoạt động của bài học STEM là cơ sở phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh.

Tiêu chí 5: Nội dung bài học STEM áp dụng chủ yếu từ nội dung khoa học và toán mà học sinh đã và đang học Trong các bài học STEM, giáo viên cần kết nối và tích hợp một cách có mục đích nội dung từ các chương trình khoa học, Công nghệ, Tin học và Toán. Lập kế 16

CI

AL

hoạch để hợp tác với các giáo viên Toán, Công nghệ, Tin học và khoa học khác để hiểu rõ nội hàm của việc làm thế nào để các mục tiêu khoa học có thể tích hợp trong một bài học đã cho. Từ đó, học sinh dần thấy rằng khoa học, Công nghệ, Tin học và Toán không phải là các môn độc lập, mà chúng liên kết với nhau để giải quyết các vấn đề. Điều đó có liên quan đến việc học Toán, Công nghệ, Tin học và khoa học của học sinh.

OF FI

Tiêu chí 6: Trong tiến trình bài học STEM một nhiệm vụ có thể có nhiều đáp án đúng và coi sự thất bại như là một phần cần thiết trong học tập Một câu hỏi nghiên cứu đặt ra, có thể đề xuất nhiều giả thuyết khoa học; một vấn đề cần giải quyết, có thể đề xuất nhiều phương án, và lựa chọn phương án tối ưu. Trong các giả thuyết khoa học, chỉ có một giả thuyết đúng. Ngược lại, các phương án giải quyết vấn đề đều khả thi, chỉ khác nhau ở mức độ tối ưu khi giải quyết vấn đề. Tiêu chí này cho thấy vai trò quan trọng của năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo trong dạy học STEM.

NH ƠN

3.2. Các bước để thiết kế chủ đề Hóa học theo định hướng giáo dục STEM - Bước 1: Lí do chọn chủ đề

- Bước 2: Xây dựng nội dung học tập theo các yếu tố STEM - Bước 3: Xác định mục tiêu chủ đề về kiến thức, kĩ năng, thái độ, năng lực - Bước 4: Thiết kế nhiệm vụ học tập cho HS

QU Y

a) Xây dựng bộ câu hỏi định hướng kiến thức nền liên quan. b) Chuẩn bị của GV và HS, dự kiến sản phẩm c) Tổ chức nhóm và xây dựng bảng tiêu chí đánh giá sản phẩm, đánh giá hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm. d) Dự kiến thời gian học chủ đề.

Nội dung

KÈ

STT

M

e) Tiến trình thực hiện:

DẠ Y

1

2

Tiếp nhận nhiệm vụ Tìm hiểu thực tiễn, phát hiện vấn đề Tìm hiểu kiến thức nền, kĩ năng liên quan

Thời gian

Ghi chú Kế hoạch dự án, phân nhóm, bầu nhóm trưởng HS làm việc theo nhóm HS báo cáo tại lớp

Báo cáo kiến thức nền, kĩ năng liên quan 17

3

HS báo cáo tại lớp

Lựa chọn giải pháp

AL

Tổ chức cho HS trình bày, giải thích và bảo vệ bản thiết kế kèm theo thuyết minh

Thử nghiệm và đánh giá trong quá trình chế tạo Báo cáo sản phẩm dự án, trao đổi, thảo luận, đánh giá, tiếp tục điều chỉnh và hoàn thiện sản phẩm.

HS làm việc theo nhóm

HS báo cáo tại lớp

NH ƠN

5

OF FI

Chế tạo mẫu theo bản thiết kế đã được lựa chọn

4

CI

Góp ý, chỉnh sửa bản thiết kế, hoàn thiện bản thiết kế trước khi tiến hành chế tạo, thử nghiệm.

3.3. Thiết kế chủ đề phân bón hóa học dựa trên mô hình giáo dục STEM Bước 1: Lí do chọn chủ đề

QU Y

Hiện nay nguồn rác thải đáng báo động hàng ngày đang là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Bài toán xử lý rác thải đang là vấn đề đau đầu của chính quyền địa phương. Vậy làm thế nào để tái sử dụng nguồn rác thải hữu cơ, tạo ra nguồn phân bón, nhằm phát triển kinh tế địa phương và giảm thiểu sự ô nhiễm môi trường?

M

Song song với sự phát triển của các nông sản địa phương là hiện tượng đất bị thoái hóa nghiêm trọng do việc lạm dụng phân bón hóa học, kéo theo là diện tích cây cam, cây mía bị thu hẹp, tuổi thọ của cây cam thấp, năng suất cây cam giảm gây thiệt hại kinh tế cho địa phương.

DẠ Y

KÈ

Do đó tôi chọn chủ đề STEM “ Phân bón hóa học” với mục đích trang bị cho các em kiến thức và sự hiểu biết về cách sử dụng phân bón hợp lý, hiệu quả. Biết tận dụng những nguyên liệu có sẵn ở mỗi gia đình để tạo ra nguồn phân bón hữu cơ sạch vừa bảo vệ môi trường vừa phục vụ sản xuất nông nghiệp ngoài ra còn giúp HS trải nghiệm với dự án thiết kế và thực hiện một số dụng cụ ủ phân bón hữu cơ thân thiện với gia đình và môi trường: Từ khâu phân loại rác, lựa chọn nguyên liệu, thiết kế dụng cụ ủ phân, đến chế tạo dụng cụ ủ phân, thực hiện quy trình ủ phân;… Với các hoạt động đa dạng, HS sẽ phát triển được các năng lực cơ bản, vận dụng được kiến thức của nhiều lĩnh vực STEM. Thông tin về chủ đề 18

MÔ TẢ

AL

MỤC

Chủ đề phân bón hóa học

Lứa tuổi của học sinh

16 – 17 tuổi

Mức độ tiếp thu

Trung bình khá

Vấn đề cần tập trung

Thiết kế các dụng cụ ủ phân hữu cơ từ nguồn rác thải hữu cơ, nước thải sinh hoạt

OF FI

CI

Tên chủ đề

Rác thải sinh hoạt quá tải gây ô nhiễm môi trường Giảm thiểu rác thải ngay tại nguồn

NH ƠN

Đặt trong bối cảnh nào? Chất đất ở địa phương bị thoái hóa nghiêm trọng do lạm dụng phân bón hóa học Hướng tới nền nông nghiệp sạch và bền vững với việc sử dụng phân bón hữu cơ.

Có những sự liên kết Sản xuất phân bón nào gắn với ngành nông Môi trường. nghiệp/ nghiên cứu?

QU Y

Số lượng người tham gia 10- 11 thành viên/ nhóm mỗi nhóm Nguồn lực cần thiết cho Các trang web liên quan đến chủ đề mỗi đội (nếu có)

M

Không gian/ cơ sở vật Phòng học, máy chiếu. chất cần thiết

KÈ

Chủ đề sẽ được giới Khi học đến chủ đề phân bón hóa học thiệu như thế nào?

DẠ Y

Học sinh sẽ lên phương Hiểu và vận dụng được các vấn đề đã được học, phân án tiếp cận vấn đề như chia công việc trong nhóm để thực hiện các nhiệm vụ thế nào? khác nhau.

- Thông tin từ Internet và từ góc thông tin đã được GV Học sinh sẽ sử dụng chuẩn bị bằng chứng/ kĩ thuật - Đi trải nghiệm thực tế ở địa phương, quay phim, chụp nào? ảnh.

19

Bước 2: Kiến thức STEM trong chủ đề

AL

- Khoa học (S): - Môn Hóa học:

CI

+ Trình bày được vai trò của của các nguyên tố hóa học đối với cây trồng.

+ Liệt kê được tên, thành phần hóa học và ứng dụng của một số phân bón hóa học thông dụng.

OF FI

+ Trình bày được cách chăm sóc, sử dụng phân bón cho cây trồng đúng cách, an toàn, tiết kiệm, hiệu quả, tránh ô nhiễm môi trường. + Phân tích được vai trò của các nguyên tố hóa học với quá trình phát triển của thực vật. + Vận dụng được cách tính độ dinh dưỡng để bón phân hợp lý cho cây trồng.

NH ƠN

+ Trình bày được các nguyên liệu để làm phân bón hữu cơ + Hiểu được quy trình thực hiện quá trình ủ phân + Giải thích được thành phần dinh dưỡng của các loại nguyên liệu lựa chọn làm phân - Môn Sinh học:

+ So sánh được sự phát triển của bộ rễ cây trồng khi sử dụng phân bón hóa học và phân bón hữu cơ

QU Y

+ Phân tích được vai trò của thực vật đối với con người và ngược lại. + Giải thích được tác hại của rác thải với môi trường và cuộc sống + Vai trò của các nguyên tố hóa học đối với sự phát triển của thực vật, tác hại của việc bón phân hóa học dư thừa.

M

+ Áp dụng phương pháp ủ thiếu khí và các vi sinh vật trong rễ cây cải có lợi, các loại giun….

KÈ

+ Có ý thức bảo vệ môi trường và sử dụng các loại nông sản sạch để bảo vệ sức khỏe - Công nghệ (T): + Trình bày được một số kỹ thuật cơ bản trong trồng trọt và sử dụng phân

DẠ Y

bón.

+ Một số kĩ thuật khoan cắt, cần thiết trong chế tạo. + Đảm bảo tính thực tế, sản phẩm chế tạo có thể sử dụng trong đời sống. + Đảm bảo tính thẩm mỹ.

20

+ Nêu được quy trình trồng rau/cây ăn trái... an toàn theo tiêu chuẩn

AL

VIETGAP;

+ Có thái độ ứng xử thích hợp trong phát triển bền vững xã hội và bảo vệ

CI

môi trường, sử dụng phân bón hợp lý và sử dụng rau quả sạch.

- Kĩ thuật (E):

OF FI

Bản thiết kế các dụng cụ ủ phân thân thiện với gia đình và môi trường từ rác thải sinh hoạt - Toán học (M):

+ Tính được độ dinh dưỡng có trong phân bón.

+ Vận dụng các kiến thức toán học để thiết kế sản phẩm - Môn Tin học:

NH ƠN

+ Tra cứu được các thông tin cần thiết cho dự án trên internet + Sử dụng được các phần mềm cơ bản để liên lạc như facebook, zalo, báo cáo trên wort, powerpoint, xử lý số liệu, khảo sát. + Tra cứu các thông tin tìm hiểu về quy trình phân loại rác. + Thiết kế các dụng cụ ủ phân thân thiện với gia đình và môi trường + Quay phim hoặc làm video về quá trình thực hiện dự án.

QU Y

Bước 3: Mục tiêu chủ đề - Về kiến thức:

+ Học sinh nhận biết được vai trò quan trọng của các loại phân bón đối với nông nghiệp đời sống.

M

+ Học sinh biết được tác hại của rác thải đối với đời sống và môi trường, biết cách phân loại rác thải.

KÈ

+ Học sinh hiểu được thực tế sản xuất một sản phẩm trong quá trình sản xuất phân bón ..... + HS vận dụng các kiến thức đã học của các môn khoa học như : Hóa học, Sinh học, Vật lí, Công nghệ….. để tự làm ra một số sản phẩm ủ phân hữu cơ thân thiện với gia đình và môi trường tại nhà.

DẠ Y

- Về kĩ năng:

+ Phát hiện và nêu được một số vấn đề thực tiễn, giải quyết các vấn đề thực tiễn qua các kiến thức đã biết. + Biết thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau (Internet, sách báo…).

21

AL

+ Hợp tác làm việc, lập kế hoạch thực hiện nhiệm vụ cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung của nhóm. + Xây dựng và thực hiện được phương án phân loại rác thải và thiết kế các dụng cụ ủ phân thân thiện với gia đình và môi trường.

CI

+ Tự tin giới thiệu bài báo cáo do nhóm khảo sát thực tế và dụng cụ ủ phân thân thiện với gia đình và môi trường do nhóm thực hiện. + Yêu thiên nhiên và biết bảo vệ cây xanh.

OF FI

- Về thái độ:

+ Có trách nhiệm và hoàn thành tốt nhiệm vụ được phân công trong nhóm + Tăng hứng thú tìm hiểu, khám phá khoa học gắn liền với thực tiễn, tạo động lực để HS phát triển và sáng tạo cái mới. + Có ý thức giữ gìn sức khỏe, bảo vệ môi trường sống.

NH ƠN

+ Hình thành thói quen tận dụng những nguyên vật liệu đã qua sử dụng tạo thành những sản phẩm có ích, hạn chế rác thải hoặc gây ô nhiễm môi trường.

- Về năng lực được hình thành:

+ Năng lực chung: Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, làm việc nhóm.

QU Y

+ Năng lực đặc thù môn học: Năng lực thực hành hóa học, năng lực giải quyết vấn đề thông qua hóa học; năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống. + Phát triển năng lực tự học, kỹ năng quản lý thời gian, kỹ năng đọc sách, tìm kiếm thông tin.

Bước 4: Thiết kế nhiệm vụ học tập

M

a) Bộ câu hỏi định hướng: Tổ chức cho HS trả lời bộ câu hỏi định hướng ở hoạt động chọn dự án và lên phương án thực hiện dự án. b) Chuẩn bị:

KÈ

- Của giáo viên: + Phương pháp dạy học dự án; dạy học nhóm. + Phiếu đánh giá dự án của GV và HS; Nguồn tài liệu tra cứu.

DẠ Y

+ Tiêu chí đánh giá sản phẩm: bài thuyết trình, đánh giá dụng cụ ủ phân, nguyên liệu ủ phân, quy trình ủ phân. + Nội dung kiến thức chốt sau dự án hoàn thành.

+ Trang thiết bị dạy học cần thiết để thực hiện dự án, nguyên liệu cần dùng để thực hiện dự án.

22

+ Các tài liệu liên quan đến dự án.

AL

- Học sinh: + Sách giáo khoa, sách tham khảo, máy tính,…;

CI

+ Kiến thức liên quan đến phân bón hóa học

+ Thiết bị hỗ trợ học tập và các phần mềm khác (nếu có, khi cần thiết); + Sổ nhật kí thực hiện dự án;

OF FI

+ Điện thoại (có chức năng quay phim) hoặc máy quay phim; - Dự kiến sản phẩm:

NH ƠN

+ Sản phẩm của HS: Hệ thống câu hỏi khảo sát thực tiễn địa phương, trả lời các câu hỏi định hướng của GV; Sơ đồ tư duy về các loại phân bón, vở ghi bài, thiết kế sơ đồ/ bản vẽ quy trình thực hiện các dụng cụ ủ phân thân thiện với gia đình và môi trường, và một số nguyên liệu khác; video quay lại quá trình thực hiện của nhóm; chế tạo dụng cụ ủ phân, giới thiệu về sản phẩm cũng như thực hiện quy trình ủ phân, những lưu ý trong quá trình chọn nguyên liệu cũng như quá trình ủ phân; bài thuyết trình giới thiệu sản phẩm. + Kết quả tham gia đánh giá và tự đánh giá dự án. c) Tổ chức nhóm

- GV chia lớp thành 4 nhóm HS, mỗi nhóm khoảng 10-11 HS, trong đó bầu 01 nhóm trưởng, 01 thư kí .

QU Y

- Nhóm trưởng phân công, điều hành thực hiện nhiệm vụ.

- Các thành viên trong nhóm hỗ trợ lẫn nhau làm việc để đạt hiệu quả cao nhất.

- Nhiệm vụ cần thực hiện: Trả lời bộ câu hỏi định hướng của giáo viên; lên ý tưởng thiết kế sản phẩm; thiết kế và chế tạo dụng cụ ủ phân, lựa chọn nguyên liệu và thực hiện quy trình ủ phân, viết sổ nhật kí thực hiện dự án.

M

d) Kế hoạch thực hiện Thời gian thực hiện chủ đề:1 tuần ở nhà và 3 tiết thực hiện trên lớp học.

TT

Nội dung

Thời gian

1. Lập kế hoạch dự án;

DẠ Y

1

KÈ

(Từ ngày 2/11/2020 đến ngày 14/11/2020)

2. Soạn giảng; chuẩn bị nội dung phân công nhiệm vụ thực hiện tới từng HS thông qua hướng dẫn và yêu cầu thực hiện dự án (vở ghi bài, sổ nhật kí).

2/11

Ghi chú GV: Giao nhiệm vụ trên Zalo lớp các nhóm phân nhóm, bầu nhóm trưởng, 23

thư kí.

Tìm hiểu kiến thức thực tế địa phương liên quan đến chủ đề:

Các nhóm làm báo cáo bằng powerpoint gửi qua zalo

Đến 6/11

OF FI

Nhóm 2: Tìm hiểu về rác thải và việc xử lý rác thải ở địa phương.

4/11

CI

Nhóm 1: Tìm hiểu về nguyên nhân hiện tượng chất đất ở địa phương bị thoái hóa nghiêm trọng trong những năm gần đây.

AL

Tìm hiểu thực tiễn, phát hiện vấn đề

Nhóm 3: Tìm hiểu về một số mô hình canh tác nông sản theo hướng hữu cơ tại địa phương.

Nhóm 4: Tìm hiểu về một số quy trình sản xuất phân bón hữu cơ ở địa phương.

Tìm hiểu kiến thức nền liên quan

6/11

+ Nhóm 1: Phân đạm (định nghĩa, tác dụng, phân loại, cách điều chế, độ dinh dưỡng).

Đến

NH ƠN

2

9/11

3

QU Y

+ Nhóm 2: Phân lân (định nghĩa, tác dụng, 45 phút phân loại, cách điều chế, độ dinh dưỡng). thuyết + Nhóm 3: Phân kali (định nghĩa, tác dụng, trình phân loại, cách điều chế, độ dinh dưỡng). trên lớp + Nhóm 4: Ảnh hưởng của phân bón hóa học đến môi trường xung quanh và sức khỏe con người.

10/11

Lựa chọn bản thiết kế

10/11

- Lựa chọn dụng cụ ủ phân

11/11

M

- Lựa chọn nguyên liệu làm phân - Bản thiết kế dụng cụ ủ phân

KÈ

- Các nhóm thuyết trình bản thiết kế

DẠ Y

- Điều chỉnh bản thiết kế

4

- Hs tìm hiểu trong SGK và internet để hoàn thành vở ghi bài - Hoàn thành các nội dung trên bằng sơ đồ tư duy

HS làm việc theo nhóm

nhóm 45 phút Các thuyết trình về thuyết lựa chọn bản trình thiết kế trên Giáo viên góp ý lớp chỉnh sửa bản thiết kế

Chế tạo mẫu, thử nghiệm và đánh giá

11/11

Thu gom rác thải

12/11

HS làm việc theo nhóm.

Chuẩn bị các nguyên vật liệu để chế tạo dụng cụ ủ phân 24

Chia sẻ, thảo luận, điều chỉnh

45 phút HS thực hiện và Thực hiện quá trình làm phân hữu cơ theo 14/11 báo cáo tại lớp phương án khả thi nhất

Đánh giá sản phẩm Điều chỉnh và hoàn thiện sản phẩm Hướng mở rộng dự án

OF FI

Báo cáo sản phẩm về các dụng cụ ủ phân và thảo luận

CI

5

AL

Làm vi deo thực hiện chế tạo dụng cụ ủ phân theo bản thiết kế, phân tích, đánh giá và lựa chọn bản thiết kế tối ưu.

NH ƠN

e. Tiến trình thực hiện các hoạt động học tập

Hoạt động 1: Tìm hiểu thực tiễn, phát hiện vấn đề Mục đích hoạt động: Nhằm tăng khả năng hiểu biết của HS về tiềm năng của các nông sản địa phương, tác động của việc lạm dụng phân bón ở địa phương, vấn đề rác thải, xử lý rác thải ở địa phương tận dụng nguồn rác thải để làm phân bón hữu cơ, từ đó tạo hứng thú cho HS trong việc thực hiện dự án thiết kế các dụng cụ ủ phân hữu cơ thân thiện với gia đình và môi trường, giúp học sinh xác định được nhiệm vụ của dự án.

QU Y

Trong dân gian ta có câu: “trăm nghe không bằng một thấy, trăm thấy không bằng một làm” để nói lên tác dụng khác nhau của các loại giác quan trong quá trình truyền thụ kiến thức. Còn theo các nhà khoa học thì sự tiếp thu tri thức khi học đạt được: 1% qua nếm

M

1,5% qua sờ

3,5% qua ngửi

KÈ

11% qua nghe 83% qua nhìn

Tỉ lệ kiến thức nhớ được sau khi học đạt được như sau:

DẠ Y

20% qua những gì mà ta nghe được 30% qua những gì mà ta nhìn thấy 50% qua những gì mà ta nghe và nhìn được 80% qua những gì mà ta nói được 90% qua những gì mà ta nói và làm được 25

(theo TÔ VĂN GIÁP - Phương tiện dạy học-nhà xuất bản giáo dục)

OF FI

CI

AL

Quan điểm của giáo dục hiện nay là học sinh phải chủ động tìm đến kiến thức. Tuy nhiên để học sinh có thể chủ động được thì bản thân các em phải cảm thấy hứng thú với kiến thức đó. Vậy để tạo được hứng thú cho các em đối với kiến thức môn Hóa học chúng ta tổ chức cho học sinh đi khảo sát thực tế ở địa phương với phương châm “học mà chơi, chơi mà học”. Thông qua đó các em vừa lĩnh hội và nhớ được kiến thức, vừa có cơ hội thể hiện mình, rèn luyện kĩ năng sống cho các em.

Nội dung dạy học

NH ƠN

Các nhóm HS đi tham quan, học hỏi các kỹ thuật bón phân cho cây rau theo hướng canh tác rau hữu cơ, bón phân cho cây cam ở địa phương theo tiêu chuẩn VIETGAP, tìm hiểu một số phương pháp làm phân hữu cơ ở địa phương, phỏng vấn người dân tìm hiểu nguyên nhân chất đất địa phương bị thoái hóa trong những năm gần đây, tìm hiểu cách xử lý rác thải ở địa phương.

HS phân tích được tình huống, đề xuất các ý tưởng để giải quyết vấn đề. GV tổng hợp và giới thiệu nhiệm vụ cụ thể. Nhiệm vụ đi kèm với các tình huống thực tiễn được GV nêu rõ: Thiết kế các dụng cụ ủ phân thân thiện với gia đình và môi trường từ nguồn rác thải và các nguồn nguyên liệu có sẵn ở địa phương.

- GV thông báo, phân tích và thống nhất với HS các tiêu chí đánh giá các dụng cụ ủ phân bón hữu cơ thân thiện với gia đình và môi trường từ nguồn rác thải - HS đề xuất và thống nhất với GV về tiến trình dự án

QU Y

Dự kiến sản phẩm

HS phát hiện ra tác động của việc lạm dụng phân bón ở địa phương và biết cách phân loại, tận dụng nguồn rác thải để làm phân bón hữu cơ vừa giảm thiểu nguồn rác thải vừa tạo ra nguồn phân bón hữu cơ an toàn, HS biết được nhiệm vụ dự án, các tiêu chí đánh giá sản phẩm.

M

Cách thức tổ chức hoạt động

KÈ

- Các nhóm sau khi đi trải nghiệm thực tế viết báo cáo bằng PowerPoint gửi qua zalo của nhóm lớp, gv góp ý, các nhóm chỉnh sửa bài báo cáo ngắn gọn đúng trọng tâm để thuyết trình trên lớp.

- GV khắc sâu kiến thức cho các em thông qua các hoạt động sau:

DẠ Y

+ Bước 1: GV: Yêu cầu HS cho biết các loại nông sản chủ lực mang lại hiệu quả kinh tế cao ở huyện nhà?

Giáo viên cung cấp video, hình ảnh giới thiệu về các loại nông sản chủ lực ở huyện nhà.

26

AL CI OF FI NH ƠN

DẠ Y

KÈ

M

QU Y

Ảnh 1: Vườn cam của hộ dân xóm Minh Hồ, xã Minh Hợp cho thu nhập mỗi năm gần 1 tỷ đồng (nguồn internet)

Ảnh 2: Mía là một trong những cây chủ lực của địa phương với diện tích 560 ha. Hiện nay Tam Hợp đang triển khai những cánh đồng mẫu lớn với năng suất 90- 100 tấn/ha. (nguồn internet) 27

AL CI OF FI NH ƠN

DẠ Y

KÈ

M

QU Y

Ảnh 3: Gia đình chị Trần Thị Hương ở xóm Sơn Thành phát triển nghề trồng hoa, với 3 sào, mỗi năm cho thu nhập 30 - 40 triệu đồng. Toàn xã có diện tích trồng hoa Tết trên 1 ha. (nguồn internet)

Ảnh 4: Mô hình ươm keo của gia đình anh Hồ Nghĩa với diện tích 3 sào, thu nhập một năm 200 triệu đồng. Hiện toàn xã Tam Hợp có trên 600 ha keo nguyên liệu. (nguồn internet) 28

AL

GV: Cho HS thảo luận một trong những yếu tố quan trọng quyết định năng suất cây trồng?

CI

+ Bước 2: Học sinh suy nghĩ, thảo luận và trả lời câu hỏi, các học sinh khác bổ sung. GV giải thích các nguyên tố dinh dưỡng thiết yếu cần cung cấp qua phân bón cho cây trồng

NH ƠN

OF FI

GV: Giải thích nhu cầu dinh dưỡng cho cây trồng theo sơ đồ tháp

Ảnh 5: Tháp dinh dưỡng của cây trồng

KÈ

M

QU Y

+ Bước 3: GV mời nhóm 1 lên thuyết trình và chiếu một số hình ảnh về nguyên nhân và hậu quả chất đất địa phương bị thoái hóa trong những năm gần đây.

DẠ Y

Ảnh 6: Cam rụng quả, năng suất thấp do chất đất bị thoái hóa

Ảnh 7: Vườn cam bị sâu bệnh, năng suất kém

GV: Yêu cầu HS phân tích bộ rễ của cây trồng khi sử dụng phân bón hóa học và phân bón hữu cơ 29

AL CI OF FI NH ƠN

Ảnh 8: So sánh sự phát triển hệ sinh vật trong đất và bộ rễ của cây trồng khi bón phân vô cơ và hữu cơ

QU Y

GV: Chiếu slide cung cấp thông tin:

DẠ Y

KÈ

M

- Việc bón phân dư thừa sẽ làm cho đất trở nên chai cứng, bạc màu, độ thoáng khí giảm, khả năng giữ nước kém, đất dần bị thoái hóa về mặt vật lý.Ngoài ra, hệ hấp thu của đất cũng bị phá hủy, đất bị trơ về mặt hóa học, khả năng giữ phân bón lại trong đất để cung cấp từ từ theo nhu cầu của cây trồng bị suy giảm. Khi đất bị chai lì, bộ rễ kém phát triển, khả năng hấp thu dưỡng chất thấp và vi khuẩn có hại gia tăng lên thì sâu bệnh sẽ phát triển.

- Trong số phân bón chưa được cây sử dụng, 1 phần còn lại ở trong đất, 1 phần bị rửa trôi theo nước mặt do mưa, theo các công trình thủy lợi ra các ao, hồ, sông, suối gây ô nhiễm nguồn nước mặt, một phần bị rửa trôi theo chiều dọc xuống tầng nước ngầm và một phần bị bay hơi do tác động của nhiệt độ hay quá trình phản nitrat hóa gây ô nhiễm không khí.

30

OF FI

CI

AL

+ Bước 4: GV mời nhóm 2 lên thuyết trình và chiếu một số hình ảnh về vấn đề rác thải, xử lý rác thải ở địa phương.

QU Y

NH ƠN

Ảnh 9: Rác ở cầu Dinh chất đống và rác ở các hộ gia đình xóm Tân Hợp- xã Tam Hợp- huyện Quỳ Hợp

Ảnh 10: Bãi rác ở huyện Quỳ Hợp quá tải gây ô nhiễm môi trường xung quanh

M

- GV: Yêu cầu HS nêu tác hại của rác thải tới môi trường và cuộc sống?

Làm thế nào để giảm thiểu rác thải ngay tại nguồn?

- HS: Thảo luận, trả lời câu hỏi

KÈ

- GV: Đặt vấn đề từ những hình ảnh và thông tin trên ta thấy tác động của việc lạm dụng phân bón hóa học, và hiệu quả của việc sử dụng phân bón hữu cơ, để hướng tới nền nông nghiệp sạch bền vững với việc sử dụng phân bón hữu cơ.

DẠ Y

- Vậy làm thế nào để chúng ta có thể chuyển rác thành phân? Vừa giảm thiểu rác thải bảo vệ môi trường vừa tạo ra nguồn phân bón hữu cơ phục vụ sản xuất nông nghiệp.

- HS thảo luận nhóm đưa ra các ý kiến giải quyết vấn đề.

- GV giới thiệu chủ đề của dự án: Làm một số dụng cụ ủ phân thân thiện với gia đình và môi trường từ nguồn rác thải và đưa ra một số nhiệm vụ của dự án.

31

Biểu hiện

Biến đổi khí hậu toàn cầu

Hoạt động công nghiệp và chất thải sinh hoạt thải ra các chất: CFC, Môi trường không SO2, H2S, NH3... khí bị ô nhiễm

Cường độ tia tử ngoại tăng gây nhiều tác hại đến

Giảm diện tích ao hồ, giảm khả năng tự làm sạch của nước, gây cản trở các dòng chảy, tắc cống rãnh thoát nước.

Rác bị cuốn theo nước mưa xuống ao, hồ, sông, ngòi, kênh rạch, rác phân hủy ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến chất lượng nước mặt, nước ngầm làm cho nguồn nước bị ô nhiễm.

1,3 tỉ người thiếu nước sạch.

Môi trường đất bị suy giảm tính đa dạng sinh học, chất đất chai cứng, thoái hóa, sâu bệnh phát triển mạnh.

Trong rác thải có nhiều chất độc tiêu diệt các loại visinh vật có ích trong đất: giun, vi sinh vật…

Chất đất giảm độ phì nhiêu, đất chua, năng suất cây trồng giảm.

Xuất hiện lỗ thủng tầng ozon với kích thước ngày càng tăng

M

QU Y

Ảnh hưởng đến môi trường nước

khí Thải khí CH4, SO2 Thời tiết thay đổi gây hiệu ứng nhà thất thường, băng kính tan ở hai cực, kéo theo hàng loạt hậu quả nghiêm trọng khác.

NH ƠN

Suy giảm tầng ozon và ô nhiễm môi trường không khí

DẠ Y

KÈ

Ảnh hưởng đến môi trường đất

Hậu quả

CI

Nhiệt độ quyển tăng,

Nguyên nhân

OF FI

Vấn đề môi trường

AL

- GV: Phát cho mỗi HS một phiếu thông tin phản hồi về tác động của rác thải, để HS hiểu rõ hơn tác động của rác thải với môi trường và cuộc sống.

Chất thải sinh hoạt khó phân hủy: túi nilon, chai nhựa…tạo ra

sức khỏe con người, mùa màng, các loại sinh vật.

Hệ sinh thái nước trong ao hồ bị hủy diệt .

Thực phẩm nhiễm.

ô

Gây thiệt hại kinh tế cho người sản xuất nông nghiệp.

32

Nguồn mang dịch bệnh: Vi khuẩn thương hàn, lỵ, dịch hạch, sốt vàng da, giun sán, tim mạch, tiêu hóa, sốt rét, viêm phổi, mắt, tai, mũi, họng…

Phân hủy các rác thải hữu cơ gây hôi thối phát triển các vi khuẩn gây bệnh, các chất độc, amin, H2S làm ô nhiễm môi trường .

AL Theo tổ chức Y tế thế giới hàng năm trên thế giới có 5 triệu người chết và có gần 40 triệu trẻ em mắc các bệnh có liên quan đến rác thải.

OF FI

Tác động đến sức khỏe

CI

một bức tường hạn chế quá trình phân hủy, tổng hợp các chất dinh dưỡng trong đất.

Mục đích của hoạt động

NH ƠN

Hoạt động 2: Nghiên cứu kiến thức nền

Xác định được khung kiến thức nền cần tìm hiểu để thực hiện chủ đề - Giúp học sinh nắm được thành phần hóa học, độ dinh dưỡng, cách điều chế, phân loại các loại phân

QU Y

- HS hiểu được: Tác dụng của các loại phân và cách sử dụng các loại phân phù hợp với các loại đất. + Bón phân thích hợp cho cây trồng nơi mình ở. + Thời điểm bón phân thích hợp cho từng giai đoạn của cây trồng. +Nêu được quy trình trồng rau/cây ăn trái... an toàn theo tiêu chuẩn VIETGAP;

M

+ Biết được một số một số phương pháp làm phân bón hữu cơ ở địa phương - Hình thành cho HS kỹ năng:

KÈ

+ Sử dụng an toàn, hiệu quả một số phân bón hoá học.

+ Tính khối lượng phân bón cần thiết để cung cấp một lượng nguyên tố dinh dưỡng.

DẠ Y

+ Kĩ năng tư duy độc lập và làm việc nhóm.

Nội dung hoạt động: HS tham khảo SGK và các nguồn trên internet để hoàn thành vở ghi bài, các nhóm vẽ lược đồ tư duy về từng loại phân bón Dự kiến sản phẩm HS hoàn thành các lược đồ tư duy 33

Hs hoàn thành vở ghi bài

AL

Hoàn thành các câu hỏi và các tình huống thực tế mà GV cung cấp Cách thức tổ chức hoạt động

CI

Bước 1: Mỗi nhóm có 3 phút để thuyết trình về sơ đồ tư duy của nhóm, có 2 phút để các nhóm khác đặt câu hỏi và phản biện

OF FI

Nhóm 1: Thuyết trình sơ đồ tư duy về phân đạm: Định nghĩa, tác dụng, phân loại, cách điều chế, độ dinh dưỡng.

Nhóm 2: Thuyết trình sơ đồ tư duy về phân lân: Định nghĩa, tác dụng, phân loại, cách điều chế, độ dinh dưỡng.

Nhóm 3: Thuyết trình sơ đồ tư duy về phân kali: Định nghĩa, tác dụng, phân loại, cách điều chế, độ dinh dưỡng.

NH ƠN

Nhóm 4: Ảnh hưởng của phân bón hóa học đến môi trường xung quanh và sức khỏe con người.

GV: Nhận xét, đánh giá chung cho các nhóm.

Bước 2: GV: Đặt câu hỏi cho các nhóm: Mỗi loại phân thích hợp bón nhiều cho loại cây nào? Và nên bón vào thời điểm nào? Đại diện nhóm lên trình bày, các nhóm khác lắng nghe và góp ý, nhận xét.

DẠ Y

KÈ

M

QU Y

Thông tin phản hồi từ GV:

Bước 3: GV Chiếu một đoạn video về cách trồng mía của người nông dân ở Thái Lan Yêu cầu HS so sánh điểm giống và khác với người nông dân Quỳ Hợp trồng mía? Từ đó rút ra kinh nghiệm?

34

HS: Quan sát video và trả lời câu hỏi

NH ƠN

OF FI

CI

AL

Bước 4: GV mời nhóm 3 lên thuyết trình và giới thiệu một số mô hình canh tác nông sản hữu cơ ở địa phương:

Ảnh 11: Lê Na người thành lập công ty cổ phần trang trải nông sản Phủ Quỳ đăng kí thương hiệu “Cam Vinh Kỳ Yến’’

DẠ Y

KÈ

M

QU Y

Nhìn thấy tình trạng chất đất Quỳ Hợp bị thoái hóa, tuổi thọ cây cam kém do lạm dụng phân bón vô cơ và thuốc BVTV. Lê Na là người đầu tiên ở Nghệ An áp dụng thành công mô hình canh tác hữu cơ theo tiêu chuẩn VIETGAP. “Cam Vinh Kỳ Yến” trở thành thương hiệu cam Vinh nổi tiếng có mặt ở các siêu thị lớn. Hiện nay mô hình này đang được nhân rộng do lợi ích kinh tế và tính bền vững của nó.

Ảnh 12: Mô hình trồng cam theo quy trình Việt GAP của gia đình ông Quế Đình Lợi và ông Nguyễn Bá Lâm ở xóm Hương Châu- xã Châu Đình- huyện Quỳ Hợp.

35

AL CI OF FI

Ảnh 14: Mô hình trồng rau nhà lưới đầu tiên ở xã Tam Hợp – huyện Quỳ Hợp của ông Đào Văn Hùng đã cung cấp rau sạch cho toàn xã

KÈ

M

QU Y

NH ƠN

Ảnh 13: Mô hình thâm canh dưa lưới theo công nghệ Nhật Bản mở ra hướng chuyển đổi kinh tế bền vững cho bà con nông dân xã Tam Hợp- huyện Quỳ Hợp

DẠ Y

Ảnh 15: HS đi tham quan và học hỏi các mô hình canh tác rau hữu cơ trong nhà lưới

- GV: Qua quá trình đi khảo sát thực tế địa phương và học hỏi kinh nghiệm các em hãy nên các nguyên tắc và lưu ý khi canh tác rau hữu cơ?

- Thông tin phản hồi: 36

Lưu ý

Nguyên tắc

3. Không dùng chất bảo quản.

4. Không trồng trên đất và nước ô nhiễm.

5. Không dùng giống biến đổi gen.

CI

2. Không dùng phân bón vô cơ.

1. Dùng phân bón hữu cơ và hữu cơ vi sinh đã qua xử lý hết mầm bệnh.

2. Bảo quản bộ rễ của cây, độ dinh dưỡng cho cây, cân bằng hệ sinh thái.

OF FI

1. Không dùng thuốc trừ sâu, diệt cỏ.

AL

Nguyên tắc và những lưu ý khi canh tác rau hữu cơ

3. Trồng xen canh để đẩy nhanh 6. Không dùng chất kích thích tăng trưởng. cân bằng hệ sinh thái .

NH ƠN

GV: Như vậy nông nghiệp hữu cơ là hướng đi bền vững tất yếu cho nền nông nghiệp trong tương lai. Không chỉ góp phần nâng cao giá trị nông sản việt, đáp ứng với nhu cầu tiêu thụ ở trong nước và quốc tế mà nó còn góp phần bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học và độ phì nhiêu của đất, tăng cường sử dụng nguồn phân hữu cơ, phân xanh trong nền nông nghiệp hữu cơ.

KÈ

M

QU Y

Bước 5: GV mời nhóm 4 lên thuyết trình một đoạn video về một số phương pháp ủ phân hữu cơ tại địa phương do nhóm tìm hiểu, các nhóm quan sát học hỏi kinh nghiệm cách làm phân hữu cơ từ rác thải sinh hoạt, từ cá, giun trùn quế, cách lên men bản địa nhân sinh khối các vi sinh vật có lợi từ sữa chua, rỉ mật và nước gạo.

DẠ Y

Ảnh 16: HS trải nghiệm và học hỏi một số quy trình sản xuất phân bón hữu cơ ở địa phương.

37

AL CI OF FI NH ƠN

Ảnh 17: Lên men bản địa nhân sinh khối các vi sinh vật có lợi từ nước vo gạo, rỉ mật và sữa chua thay thế chế phẩm vi sinh, làm tăng quá trình hoạt động của các vi sinh vật, làm cho quá trình ủ phân hữu cơ diễn ra nhanh hơn.

DẠ Y

KÈ

M

QU Y

HS: Trong sữa chua và nước gạo có chứa các vi sinh vật có lợi, rỉ mật hoặc đường làm thức ăn cho các vi sinh vật có lợi từ đó các men sinh vật có lợi sẽ được nhân sinh khối

Ảnh 18:Ủ phân hữu cơ bằng giun trùn quế tại vườn sinh thái cam Vinh Kỳ Yến – Minh Hợp- Quỳ Hợp

38

Hoạt động 3: Lựa chọn bản thiết kế, đề xuất kế hoạch thực hiện dự án

AL

Mục đích của hoạt động

- HS được phát triển năng lực nhận thức kiến thức khoa học tự nhiên khi biết cách phân loại rác thải biết lựa chọn các nguyên liệu, dụng cụ để ủ phân

OF FI

CI

- HS rèn luyện được khả năng làm việc nhóm để thống nhất lựa chọn và thiết kế dụng cụ ủ phân: Thùng nhựa, thùng sơn hay thùng xốp, thiết kế dụng cụ như thế nào để tăng hoạt động của các vi sinh vật trong quá trình ủ phân, tận dụng được cả nguồn nước thải có chứa nhiều dinh dưỡng cho cây trồng. Biết lựa chọn các nguyên liệu thay thế chế phẩm vi sinh để quá trình ủ phân diễn ra nhanh hơn, phác thảo sơ đồ phân loại rác, sơ đồ dụng cụ ủ phân.

- HS được phát triển năng lực tự học, năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề

Dự kiến sản phẩm - Sơ đồ phân loại rác

NH ƠN

- Dựa trên năng lực, sở trường của từng thành viên trong nhóm, HS được phân công nhiệm vụ phù hợp.

- Bản thiết kế dụng cụ ủ phân

- Sơ đồ các nhiệm vụ cần làm cùng với bảng phân công nhiệm vụ của các thành viên trong nhóm.

QU Y

- Kế hoạch, tiến trình thực hiện dự án của nhóm.

- Có năng lực nhận thức tự nhiên, phát hiện và giải quyết vấn đề.

Cách thức tổ chức hoạt động Hoạt động

Hoạt động của GV

M

GV đưa ra bộ câu hỏi định hướng dự án Câu hỏi khái quát:

- HS thảo luận nhóm trả lời bộ câu hỏi định hướng dự án.

Làm thế nào để môi trường sống trở nên - Chọn dự án cho nhóm, xanh, sạch đẹp hơn? đặt tên cho sản phẩm của Câu hỏi bài học nhóm.

- Làm thế nào để tận dụng được nguồn rác - Lên bản kế hoạch cho thải dễ phân hủy để tạo ra một loại phân dự án: nguyên liệu, quy bón hữu cơ phục vụ sản xuất nông trình thực hiện, phân nghiệp? công nhiệm vụ các thành

DẠ Y

KÈ

Chọn dự án và lên phương án thực hiện dự án

Hoạt động của HS

15 phút

- Làm thế nào để thiết kế được một dụng viên. cụ ủ phân thân thiện với gia đình và môi 39

trường?

Câu hỏi nội dung

OF FI

- Hãy xây dựng quy trình phân loại rác thải gia đình ngay tại nhà để tận dụng và giảm thiểu nguồn rác thải sinh hoạt?

CI

AL

- Trao đổi với GV những - Ngoài việc tận dụng nguồn rác thải hữu khó khăn vướng mắc để cơ dễ phân hủy, còn có thể tận dụng thêm được hướng dẫn, giải những nguồn nước thải nào chứa nhiều đáp. dinh dưỡng cho cây trồng?

- Để có một dụng cụ ủ phân cần chọn những dụng cụ nào: Thùng xốp, thùng nhựa, hay thùng sơn?

NH ƠN

- Cần thiết kế dụng cụ như thế nào để tận dụng được nguồn rác thải hữu cơ dễ phân hủy và tận dụng được cả nguồn nước thải chứa nhiều dinh dưỡng cho cây trồng: Như nước vo gạo, nước tiểu…?

- Dụng cụ thiết kế như thế nào để tăng quá trình hoạt động của các vi sinh vật mà không tạo mùi?

QU Y

- Khi ủ phân từ rác thải hữu cơ nên kết hợp thêm những nguyên liệu nào, những nguyên liệu đó có tác dụng gì?

- Trộn các nguyên liệu như thế nào là hợp lý ?

KÈ

M

- Lựa chọn loại nguyên liệu nào để tăng hoạt động của các vi sinh vật: rễ cây cải, hay từ giun, đất màu mỡ, hay chế phẩm vi sinh, các nguồn nước thải chứa nhiều dinh dưỡng cho cây trồng…?

DẠ Y

- Những lưu ý trong quá trình chọn nguyên liệu và quá trình ủ phân?

- Làm sao để bài thuyết trình, poster ngắn gọn nhưng vẫn hấp dẫn và thuyết phục người nghe?

Thuyết Mỗi nhóm có 5 phút để thuyết trình về - Lắng nghe phần trình bày của nhóm bạn. minh về bản kế hoạch của nhóm mình.

40

- Thảo luận và nhận xét - Tiến hành cho HS các nhóm nhận xét và phản biện. dự đoán tính khả thi của dự án.

- Cho dự đoán về tính - GV nhận xét, góp ý, bổ sung cho các khả thi của dự án nếu có.

AL

(30 phút)

- Theo dõi phần trình bày của các nhóm

nhóm.

Tiêu chí đánh giá bản báo cáo Tiêu chí

Điểm tối đa

1

Xây dựng được quy trình phân loại rác.

10

Lựa chọn được dụng cụ ủ phân bón hữu cơ phù hợp, rẻ tiền.

10

NH ƠN

Thiết kế được dụng cụ ủ phân bón hữu cơ thân thiện với gia đình và môi trường, có tính sáng tạo và khả thi.

Điểm đạt được

OF FI

TT

CI

kế hoạch dự án

10

10

2

Trình bày ngắn gọn, súc tích

10

3

Phương án thực hiện khả thi

20

QU Y

Lựa chọn được các nguyên liệu kết hợp trong quá trình ủ phân, nguyên liệu thay thế chế phẩm vi sinh

Tổng điểm

70

Các nguồn thông tin hỗ trợ

M

1. https://phunu.khanhhoa.gov.vn/article/tin-tuc-su-kien/rac-thai-sinh-hoatla-gi-tai-sao-lai-phai-phan-loai-rac-tai-nguon.html

KÈ

2. https://aqualife.vn/rac-huu-co-cach-phan-loai-va-xu-ly-rac-thai-huu-co/ 3. https://clv.vn/lam-phan-huu-co-tai-nha/

DẠ Y

4. https://phanbonhuylong.com/cach-lam-phan-bon-huu-co-tu-rac-thai-sinhhoat-1015 5. http://www.tanhongngoc.com.vn/homes/news_detail/9 6. https://cecr.vn/cung-hanh-dong/mo-hinh-tai-che-rac-thai-huu-co-tainguon-u-phan-huu-co-composting-lien-tuc.html 7. https://sites.google.com/site/chephamsinhhocsaco/u-phan-vi-sinh-tu-az/cach-u-phan-vi-sinh-tai-nha-don-gian 41

AL CI OF FI NH ƠN QU Y M KÈ DẠ Y

Ảnh 18: Bảng phân loại rác thải tại gia đình 42

Mục đích của hoạt động - HS phát triển được NL hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề - HS rèn luyện khả năng làm việc nhóm, phối hợp nhóm.

CI

- HS rèn luyện được kỹ năng thực hành.

AL

Hoạt động 4: Giải quyết vấn đề - chế tạo sản phẩm

OF FI

- HS rèn luyện kĩ năng sử dụng CNTT để thiết kế dụng cụ ủ phân, quay video quá trình - HS được rèn kĩ năng tìm hiểu thu thập thông tin để hiểu quy trình ủ phân Nội dung hoạt động

- HS đến các gia đình để hướng dẫn người dân phân loại rác thải, tận dụng nguồn rác để làm phân bón hữu cơ

NH ƠN

- HS làm việc theo nhóm lựa chọn nguyên liệu và tìm hiểu quy trình thực hiện dụng cụ ủ phân, lựa chọn các nguyên liệu thay thế chế phẩm vi sinh - HS thực hiện chế tạo dụng cụ ủ phân thân thiện với gia đình và môi trường, đánh giá giá sản phẩm, lựa chọn phương án tối ưu Dự kiến sản phẩm

- Video thực hiện việc chế tạo dụng cụ ủ phân

- Cácdụng cụ ủ phân thân thiện với gia đình và môi trường

QU Y

- Các nguyên liệu cho quá trình ủ phân Cách thức thực hiện Nội dung

Hoạt động của HS

Công cụ hỗ trợ

- Thường xuyên liên lạc với HS, giúp đỡ và hỗ trợ HS

Danh sách những dụng cụ GV có thể hỗ trợ, phương tiện liên lạc với GV khi cần thiết

DẠ Y

KÈ

M

Chuẩn bị dụng cụ - Phân công thành và nguyên liệu viên trong nhóm Bản quy trình làm thu gom rác thải phân hữu cơ từ rác hữu cơ ở gia đình, trường học, cộng thải sinh hoạt đồng, tiến hành Thực hiện việc tạo phân loại rác dụng cụ ủ phân thân thiện với gia - Chuẩn bị các đình và môi dụng cụ ủ phân: thùng sơn, thùng trường nhựa hay hộp xốp, Phân tích và đánh khóa dẫn nước giá sản phẩm thải… Các dụng cụ hỗ trợ: máy

Hoạt động GV

43

AL

khoan, keo dán nhựa…

CI

- Thực hiện việc chế tạo các dụng cụ ủ phân

OF FI

- Phân tích và đánh giá dụng cụ ủ phân

NH ƠN

- Chuẩn bị các nguyên liệu khác kết hợp trong quá trình ủ: Tro, trấu, tấm xốp… các nguyên liệu thay thế chế phẩm vi sinh

Hoạt động 5: Báo cáo sản phẩm dự án, trao đổi, thảo luận, đánh giá, tiếp tục điều chỉnh và hoàn thiện sản phẩm Mục đích của hoạt động

- HS được phát huy NL trình bày vấn đề và GQVĐ, giao tiếp, hợp tác, thuyết phục người khác.

QU Y

- HS rèn luyện được kỹ năng thực hành.

- HS vận dụng được các kiến thức liên môn đã học để khắc phục những khó khăn gặp phải khi thực hiện sản phẩm.

- HS rèn luyện khả năng làm việc nhóm, phối hợp nhóm.

- HS được rèn NL tổ chức sự kiện, diễn thuyết trước đám đông.

M

- HS được rèn kĩ năng ứng xử linh hoạt.

KÈ

Dự kiến sản phẩm - Bài thuyết trình giới thiệu sản phẩm.

- Câu hỏi và trả lời của GV và HS

DẠ Y

Cách thức thực hiện: Hoạt động 1: Các nhóm thực hiện quy trình ủ phân và báo cáo sản phẩm Nội dung

Hoạt động của HS

Hoạt động GV

Công cụ hỗ trợ

- GV giới thiệu - Mỗi nhóm có tối - Tổ chức cho các - Gang tay, bình về khách mời, về đa 5 phút để giới nhóm HS lần lượt xịt 44

nội dung của dự thiệu dụng cụ ủ án, và chương phân đã thiết kế và trình. thực hiện quy trình - HS thực hiện ủ phân

CI

- Tổng kết đánh giá điểm của các nhóm theo tiêu chí đã thống nhất

OF FI

- Khách mời, - HS thuyết trình, giám khảo, HS ở trả lời câu hỏi đặt ra các nhóm khác của khách mời và đặt câu hỏi: HS trong lớp.

15phút HS còn lại lắng nghe, đặt câu hỏi

AL

thực hiện quy - Các câu hỏi trình ủ phân và kiểm tra kiến thức báo cáo sản phẩm kỹ năng sau chủ - Quan sát quá đề quá trình ủ phân, - Các nhóm thuyết trình thực hiện của giới thiệu sản trình và giới thiệu HS phẩm sản phẩm

NH ƠN

Hoạt động 2: Tổng kết, đánh giá dự án của lớp Hoạt động của HS

Nội dung

- Tiếp tục góp ý để điều chỉnh sản phẩm - Tổ chức cho HS thảo luận về hướng mở rộng dự án.

Tiêu chí

Điểm tối đa

Xây dựng được quy trình ủ phân khoa học có tính sáng tạo

10

2

Lựa chọn vật liệu làm dụng cụ ủ phân phù hợp, rẻ tiền.

10

3

Chế tạo được dụng cụ ủ khoa học, phù hợp với bản thiết kế.

10

DẠ Y

1

Công cụ hỗ trợ

Tổng kết và nhận xét về dự án

KÈ

TT

M

QU Y

- Tổng kết và - Lắng nge nhận xét đánh giá dự án(5 của GV phút) - Suy nghĩ phát - Điều chỉnh và triển mở rộng dự án hoàn thiện sản vừa thực hiện: Mở phẩm, hướng mở rộng nuôi giun làm rộng dự án (5 phân và thiết kế hộp phút). đựng phân giun, mở rộng mô hình trồng rau trong vườn trường.

Hoạt động GV

Điểmđạt được

45

5

Tạo video chế tạo dụng cụ ủ phân.

10

6

Thực hiện các thao tác ủ phân đúng quy trình .

10

7

Giới thiệu các kiến thức cơ bản về vai trò của các nguyên liệu lựa chọn kết hợp trong quá trình ủ phân.

10

8

Thời gian thuyết trình và thực hiện quy trình ủ phân vừa đủ, không vi phạm giới hạn thời gian tối đa (5phút).

9

Trả lời chính xác, cụ thể các câu hỏi mà nhóm khác, giáo viên đặt ra.

10

10

Nội dung câu trả lời phải ngắn gọn, đi đúng trọng tâm vấn đề, khuyến khích những câu trả lời hay, sinh động, hóm hỉnh.

10

AL

10

CI

Trình bày nguyên liệu, quy trình ủ phân một cách hợp lý, khoa học, những lưu ý trong quá trình ủ phân.

OF FI

4

QU Y

NH ƠN

10

Tổng điểm

100

4. Thực nghiệm sư phạm

4.1. Chuẩn bị cho thực nghiệm sư phạm

M

- Nghiên cứu, tìm hiểu những tài liệu có nội dung liên quan đến chủ đề

KÈ

- Thu thập nguồn tài liệu tham khảo, tư liệu dạy học.

- Xây dựng tiến trình dạy học theo mô hình STEM

- Tiến hành thăm dò ý kiến sự hứng thú học tập của HS đối với dạy học theo định hướng STEM và những năng lực, kĩ năng hình thành ở HS.

DẠ Y

- Xây dựng câu hỏi định hướng và các tình huống thảo luận dẫn dắt vấn đề.

- Chuẩn bị bài kiểm tra đánh giá.

- Phỏng vấn một số HS 4.2. Tổ chức thực hiện 46

AL

- Tiến hành thực nghiệm chủ đề Phân bón hóa học bằng bài kiểm tra 15 phút cho lớp 11B3 là lớp TN và 11B10 là lớp ĐC - Tổng kết đánh giá chung quá trình thực hiện đề tài.

- Lớp TN sử dụng giáo án theo mô hình dạy học STEM

CI

- Lớp ĐC dạy học theo phương pháp truyền thống.

- Về định lượng

OF FI

+ Để so sánh kết quả kiểm tra của 2 lớp TN và ĐC, từ đó có những đánh giá về chất lượng nắm bắt kiến thức của HS và hiệu quả của mô hình hình dạy học theo định hướng STEM, tôi tiến hành lập bảng phân phối tần suất, phân phối tần suất lũy tích và tính toán các tham số đặc trưng như: a. Điểm trung bình cộng:

𝑘

NH ƠN

𝑛1̅​̅​̅ 𝑥1 + 𝑛2 ̅​̅​̅ 𝑥2 +. . . + 𝑛𝑘 ̅​̅​̅ 𝑥𝑘 1 𝑥̅ = = ∑ 𝑛𝑖 𝑥𝑖 𝑛1 + 𝑛2 + … 𝑛𝑘 𝑛 𝑖=1

ni: tần số của các giá trị xi

n: tổng của n1 + n2 +…+ nk

b. Phương sai S2 và độ lệch chuẩn của S: 𝑆2 = 2

∑ 𝑛𝑖 (𝑥𝑖 −𝑥̅ )2

𝑆= √

;

𝑛−1

∑ 𝑛𝑖 (𝑥𝑖 −𝑥̅ )2 𝑛−1

QU Y

Phương sai S là sai lệch bình phương trung bình giữa các giá trị quan sát bất 2 kì với giá trị trung bình của dãy phân phối. Phương sai S và độ lệch chuẩn S là các số đo độ phân tán của sự phân phối. S càng nhỏ số liệu càng ít phân tán.

KÈ

M

c. Hệ số biến thiên V: dùng để so sánh độ phân tán trong trường hợp 2 bảng phân phối có giá trị trung bình cộng khác nhau hoặc 2 mẫu có quy mô rất khác nhau. Hệ số biến thiên càng nhỏ thì độ phân tán càng ít. 𝑆 𝑉 = × 100% 𝑥̅ + Về định tính: Đánh giá HS và quá trình dạy học thông qua việc phân tích bài làm của HS, qua góp ý của đồng nghiệp và qua phiếu thăm dò và trao đổi trực tiếp với HS

DẠ Y

5. Kết quả thực nghiệm sư phạm

Lớp

Bảng 1. Phân phối tần số, tần suất lũy tích bài kiểm tra cặp TN - ĐC Điểm Xi Số HS

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 47

42

0

0

0

0

1

2

5

15

17

1

1

ĐC

40

0

0

1

1

4

7

7

10

9

1

0

AL

TN

%HS đạt điểm Xi trở xuống 42

0.0 0

0.0 0

0.0 0

0.0 19,0 54,7 95,2 100 2,38 7,14 97,61 0 4 5 3 .00

ĐC

40

0.0 0

0.0 0

2,5 0

5,0 15,0 32,5 50,0 75,0 97,5 100.0 100 0 0 0 0 0 0 0 .00

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 0

1

2

3

NH ƠN

OF FI

CI

TN

4

5

6

7

8

TN ĐC

9

10

Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra cặp TN – ĐC

Hình 1. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra cặp TN – ĐC

Trung bình

Khá giỏi

(0-4 đ)

(5-6 đ)

(7-10 đ)

42 40

Phương sai ( x ) 2

Độ lệch chuẩn ( x )

Hệ số biến thiên (CV)

%

SL

%

SL

%

1

2.3 8

7

16.

67

34

80.

95

7.24

1,03

1,02

14,09 %

15.

14 00

35.

00

20

50.

00

6.23

2,59

1,61

25,84 %

6

DẠ Y

ĐC

Điểm trung bình

SL

KÈ

TN

Số HS

Yếukém

M

Lớp

QU Y

Bảng 2. Tổng hợp kết quả bài kiểm tra cặp TN – ĐC

48

Biểu đồ kết quả bài kiểm tra cặp TN –ĐC 90.00

AL

100.00 80.95

80.00 60.00

50.00

50.00 30.00

15.00

20.00

16.67

2.38

0.00 Yếu - Kém

OF FI

35.00

40.00

10.00

CI

70.00

Trung bình TN

ĐC

Khá - Giỏi

NH ƠN

Hình 2. Biểu đồ kết quả bài kiểm tra cặp TN –ĐC 5.1. Nhận xét định lượng

- Điểm trung bình ở lớp TN (7.24) cao hơn ở lớp ĐC (6.23).

- Đồ thị đường lũy tích của lớp TN nằm ở bên phải và phía dưới so với đồ thị đường lũy tích lớp ĐC, chứng tỏ số HS đạt điểm xi trở xuống của các lớp TN ít hơn của các lớp ĐC.

QU Y

- Tỉ lệ % HS bị điểm yếu, kém ở lớp TN thấp hơn ở lớp ĐC và tỉ lệ % HS đạt điểm khá giỏi ở lớp TN cao hơn ở lớp ĐC chứng tỏ HS các lớp TN nắm bài và vận dụng tốt kiến thức hơn so với các lớp ĐC. - Độ lệch chuẩn của lớp TN nhỏ hơn lớp ĐC và hệ số biến thiên của lớp TN nhỏ hơn lớp ĐC chứng tỏ độ bền kiến thức của HS, chất lượng của lớp TN tốt hơn lớp ĐC.

M

- Như vậy, kết quả học tập ở lớp TN cao hơn lớp ĐC. Sự chênh lệch về điểm trung bình giữa nhóm TN và nhóm ĐC là do kết quả tác động sư phạm chứ không phải do ngẫu nhiên.

KÈ

5.2. Nhận xét định tính

Dựa vào phiếu hỏi được phát ngay sau dạy học thực nghiệm, kết quả được thống kê như sau:

DẠ Y

Câu 1: Nhận xét về chủ đề Hóa học định hướng STEM

- 36/42 HS cho rằng Hóa học có nhiều mối quan hệ với các môn khác, thú vị, hấp dẫn và gắn liền thực tiễn cuộc sống.

- 6/42 HS đánh giá môn Hóa học khó và không thích học.

Câu 2: Biện pháp giải quyết tình huống có vấn đề 49

- 5/42 HS chọn phương án chờ hỏi bạn bè và GV về đáp án.

- 2/42 HS chọn thấy khó không muốn tìm hiểu.

AL

- 35/42 HS chọn phương án chủ động tìm kiến thức và thông tin để giải quyết vấn đề.

CI

Câu 3: Các năng lực và kỹ năng mà các em nhận thấy được phát triển

1

Năng lực thực hành thí nghiệm

2

Trước TN

OF FI

Năng lực

STT

Sau TN 44,4%

Năng lực giải quyết vấn đề, câu hỏi liên quan thực tiễn

36,1%

55,5%

3

Năng lực tự học

33,3%

52,7%

4

Năng lực hợp tác

29,7%

50,0%

5

Năng lực sử dụng công nghệ thông tin

25,0%

37,3%

6

Kỹ năng thuyết trình

22,2%

30,5%

qua chủ đề STEM

NH ƠN

30,5%

Câu 4: Em có muốn tiếp tục được học theo phương pháp dạy học STEM 38 em muốn tiếp tục học. bài.

Nhận xét:

QU Y

4 em không muốn học vì mất nhiều thời gian làm việc nhóm và chuẩn bị

M

Qua phiếu điều tra HS lớp TN, đa số các em đều thích thú với phương pháp dạy học chủ đề theo định hướng STEM và muốn tiếp tục học theo phương pháp này. Các em tự nhận thấy sự phát triển một số năng lực, đặc biệt là năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề liên quan thực tiễn, năng lực hợp tác.

KÈ

Biểu hiện của năng lực tự học trong chủ đề - Tự tìm kiếm tài liệu qua sách giáo khoa, qua Internet của mỗi HS để hoàn thành vở ghi bài, sơ đồ tư duy, đóng góp của mỗi HS vào bài chung của nhóm.

DẠ Y

- Tìm kiếm nguồn thông tin về tác hại của rác, cách phân loại rác, thiết kế dụng cụ ủ, chọn nguyên liệu, quy trình ủ phân.

Năng lực giải quyết vấn đề

- HS phát hiện vấn đề cần giải quyết đó là lựa chọn dụng cụ, bản thiết kế và quay video thực hiện quy trình chế tạo dụng cụ ủ phân, lựa chọn thêm những 50

AL

nguyên liệu gì ngoài rác thải để quá trình ủ phân hiệu quả, lựa chọn nguyên liệu thay chế phẩm visinh.

Năng lực hợp tác: + Thư kí đảm nhận viết báo cáo,

OF FI

Có sự phân công công việc rõ ràng trong các thành viên:

CI

- Đề ra kế hoạch và thực hiện: phân công các bạn trong nhóm các công việc cụ thể, ngày giờ họp nhóm.

+ Các học sinh cùng thu gom và phân loại rác

+ Các học sinh chuẩn bị dụng cụ: thùng xốp hay thùng sơn, các nguyên liệu khác trong quá trình ủ + Các bạn chuẩn bị bài power point, chuẩn bị hồ sơ dự án,…

NH ƠN

Kỹ năng thuyết trình:

- Biết đặt câu hỏi phỏng vấn người nông dân

- HS dần trở nên mạnh dạn và tự tin trong thuyết trình.

- Biết đặt câu hỏi cho nhóm bạn và tìm cách bảo vệ bài báo cáo của nhóm.

Năng lực sáng tạo:

- Tính sáng tạo thể hiện qua việc học sinh:

QU Y

+ Tự lực phác thảo bản vẽ dụng cụ ủ phân thân thiện với gia đình và môi trường. + Tự lực tìm ra các giải pháp khi gặp khó khăn trong quá trình thực hiện.

Năng lực ứng dụng CNTT

- Sản phẩm báo cáo rất đa dạng: đa số các em chọn phần mềm powerpoint để báo cáo.

M

- Sử dụng các ứng dụng quay video, cắt dán hình ảnh.

- Sử dụng phần mềm mindmap vẽ sơ đồ tư duy.

DẠ Y

KÈ

- Biết cách lưu trữ và gửi sản phẩm cho GV bằng email, zalo hoặc đưa lên drive, sau đó gửi đường link.

51

PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

AL

1. Kết quả đạt được của đề tài

Qua quá trình nghiên cứu và thực hiện sáng kiến, đề tài của tôi đã đạt được một số kết quả sau:

CI

- Nghiên cứu cơ sở lí luận của phương pháp dạy học định hướng STEM.

OF FI

- Thiết kế chủ đề phân bón hóa học theo hướng tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế địa phương dựa trên mô hình giáo dục STEM. - Đã tiến hành thực nghiệm giáo án sử dụng phương pháp dạy học định hướng STEM vận dụng kiến thức Hóa học 11 tại trường THPT Quỳ Hợp 2. Sau đó tiến hành xử lý kết quả thực nghiệm và phân tích kết quả thu được.

NH ƠN

- Kết quả thực nghiệm cho thấy các em được học theo phương pháp STEM có thái độ tích cực, hợp tác và hào hứng với nhiệm vụ được giao thông qua hoạt động trải nghiệm, báo cáo và thảo luận, vận dụng kiến thức đã học vào làm ra những sản phẩm đơn giản hoặc giải thích được các hiện tượng thường gặp trong cuộc sống.

- Điều này làm cho môn Hóa học trở nên gần gũi với cuộc sống, gắn kiến thức lí thuyết với đời sống thực tế. Đồng thời học sinh được phát triển các năng lực, kĩ năng mềm cần thiết như: kĩ năng thuyết trình; năng lực giao tiếp, tự học, hợp tác và sử dụng công nghệ thông tin. nắm bắt tốt hơn, hiểu và vận dụng tốt thể hiện ở điểm số cao hơn những bạn học theo cách thông thường.

QU Y

1.1. Đối với giáo viên

Sau một thời gian thực hiện sáng kiến, bản thân tôi đã nâng cao sự hiểu biết về giáo dục STEM. Tôi đã biết cách lựa chọn chủ đề, cách soạn bộ câu hỏi định hướng kiến thức nền, cách tổ chức, thực hiện đánh giá dạy học theo định hướng STEM

M

Ngoài ra, tôi đã nhuần nhuyễn hơn về cách hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài, học trên lớp và cách làm việc nhóm nhằm giúp các em đạt kết quả cao trong quá trình học tập.

KÈ

Tuy nhiên, tôi nhận thấy việc lựa chọn, soạn và thực hiện một giáo án chủ đề STEM mất rất nhiều thời gian và trí lực của GV và HS. Do đó một học kì chỉ nên cho HS thực hiện 1 chủ đề STEM.

DẠ Y

1.2. Đối với học sinh

Dạy học theo mô hình giáo dục STEM gắn với thực tế địa phương (có sự hỗ trợ của máy chiếu, máy quay video, chụp ảnh; đi thực địa) học sinh nắm và hiểu nội dung nhanh hơn, phát huy được tính tích cực sáng tạo của các em đồng thời là cách tốt nhất gắn lí thuyết với thực tiễn, tăng khả năng vận dụng kiến thức một cách hiệu quả.

52

OF FI

CI

AL

Học sinh tại các lớp thực nghiệm học tập với thái độ tích cực, hợp tác và hào hứng với nhiệm vụ được giao thông qua hoạt động trải nghiệm, báo cáo và thảo luận, vận dụng kiến thức đã học vào làm ra những sản phẩm đơn giản hoặc giải thích được các hiện tượng thường gặp trong cuộc sống. Điều này làm cho môn Hóa học trở nên gần gũi với cuộc sống, gắn kiến thức lí thuyết với đời sống thực tế. Đồng thời học sinh được phát triển các năng lực, kĩ năng mềm cần thiết như: kĩ năng thuyết trình; năng lực giao tiếp, tự học, hợp tác và sử dụng công nghệ thông tin.

2. Phạm vi áp dụng

Như vậy sau quá trình kiểm chứng thực tế tại trường, các giải pháp của đề tài đã chứng tỏ được tính khả thi cũng như hiệu quả của nó. Hơn nữa những giải pháp này hoàn toàn có thể thực hiện được ở tất cả các trường THPT đặc biệt những trường đóng trên địa bàn vùng trung du – miền núi, nơi có nhiều các nông sản địa phương.

NH ƠN

Bản thân tôi hi vọng đề tài này được lan truyền không chỉ ở trường THPT Quỳ Hợp 2 mà đến với nhiều trường bạn trong phạm vi cả nước. Góp phần nhỏ trong việc chung tay bảo vệ môi trường, nâng cao nhận thức người dân trong việc sử dụng hợp lý phân bón, tái sử dụng nguồn rác thải .

3. Vận dụng vào thực tiễn

QU Y

Trong quá trình thực hiện sáng kiến, tôi đã áp dụng ở hai lớp: 11B3, 11B4 và thầy Kiều Đình Danh thực hiện ở lớp 11B1, 11B2 của trường THPT Quỳ Hợp 2 năm học 2020 – 2021 và được các em ủng hộ, tích cực tham gia vào các hoạt động học tập.

4. Kiến nghị

Để sáng kiến này được áp dụng rộng rãi vào thực tiễn dạy học bộ môn Hóa học ở trường THPT góp phần nâng cao chất lượng công tác giảng dạy, tôi xin có một số kiến nghị sau:

M

4.1. Với giáo viên

KÈ

- Cần phải luôn luôn trau dồi kiến thức chuyên môn của mình một cách vững chắc nhất, từ đó kết hợp với các phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực thích hợp để truyền đạt kiến thức cho học sinh một cách có hiệu quả và tạo hứng thú với môn Hóa học cho học sinh.

DẠ Y

- Cần tích cực đầu tư nghiên cứu để gắn kiến thức thực tiễn vào trong nội dung chương trình của từng mục, từng bài. Tích hợp giáo dục môi trường và gắn kiến thức bài học với thực trạng địa phương một cách hiệu quả vào chương trình dạy học.

- Giáo viên thành thạo được kĩ năng quan sát và đánh giá thực địa để phục vụ cho việc giảng dạy của mình. Nâng cao năng lực chuyên môn.

53

AL

- Việc ứng dụng công nghệ thông tin và trao đổi với các GV bộ môn mình ở các trường lân cận sẽ giúp giáo viên rất nhiều trong soạn bài giảng và tìm nguồn tư liệu và trao đổi học hỏi kiến thức bộ môn

OF FI

CI

- Trong dạy học STEM, dạy tích hợp không phải là một giáo viên dạy nhiều môn một lúc mà các giáo viên dạy các môn khác nhau phải hợp tác, cùng xây dựng bài giảng để học sinh có thể vận dụng kiến thức và kĩ năng của nhiều môn để giải quyết một vấn đề. Vì vậy, khi xây dựng chủ đề học tập, giáo viên môn hóa phải trao đổi kiến thức chuyên môn với giáo viên các bộ môn liên quan như sinh, lý, tin,…

4.2. Với tổ chuyên môn

NH ƠN

- Với giáo dục STEM, kiểm tra, đánh giá đóng vai trò quan trọng vì nếu vẫn kiểm tra, đánh giá bằng các hình thức cũ (thi viết, học thuộc, giải bài tập) thì sẽ cản trở sự tiếp cận dạy học STEM. Trong giáo dục STEM, học sinh được đưa vào các tình huống thực của cuộc sống, được yêu cầu giải quyết vấn đề gắn với bối cảnh thực, bằng kiến thức liên môn của mình cộng với sự hiểu biết xã hội. Kết thúc mỗi vấn đề như vậy, HS thường tạo ra một sản phẩm bằng việc tự tìm tòi, nghiên cứu cụ thể. Chính vì thế giáo viên linh hoạt cho điểm học sinh dựa theo mức độ tích cực tham gia thực hiện nhiệm vụ trong các dự án của các em. Đẩy mạnh và nâng cao hơn nữa chất lượng sinh hoạt các buổi chuyên môn.

Các buổi sinh hoạt cần đi sâu vào thảo luận, trao đổi các vấn đề về kiến thức, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học theo chủ đề định hướng giáo dục STEM.

QU Y

Đặc biệt cần thường xuyên trao đổi các chuyên đề, bài báo, giáo án mẫu về phương pháp dạy học STEM có như vậy chất lượng dạy và học sẽ không ngừng được nâng cao.

4.3. Với nhà trường

- Tạo điều kiện cho GV được đi học bồi dưỡng nghiệp vụ, được tập huấn về giảng dạy định hướng STEM.

KÈ

M

- Triển khai dạy học chủ đề định hướng STEM nhiều hơn ở các tổ bộ môn, nhờ những tiết thao giảng như vậy GV sẽ dễ hiểu cách thức tổ chức, tiến hành phương pháp dạy học STEM còn khá mới mẻ, sau đó thảo luận trao đổi những kinh nghiệm giảng dạy của bản thân với đồng nghiệp, đóng góp ý kiến.

DẠ Y

- Ban giám hiệu nhà trường cần tạo điều kiện lắp đặt 100% tivi thông minh để GV và HS được tiếp cận với công nghệ thông tin trong quá trình giảng dạy và học tập.

- Bổ sung đầy đủ các thiết bị và hóa chất cho các phòng thí nghiệm nhằm tạo điều kiện cho GV và HS thực hiện thí nghiệm thực hành trong quá trình dạy và học.

54

5. Hướng phát triển của đề tài

NH ƠN

OF FI

CI

AL

Do kinh nghiệm có hạn, nên đề tài chỉ mới nghiên cứu cơ sở lí thuyết, soạn chủ đề phân bón hóa học áp dụng phương pháp dạy học STEM. Nếu có điều kiện, tôi sẽ soạn thêm nhiều giáo án chủ đề theo phương pháp dạy học STEM. Bài tập kiểm tra đánh giá sẽ được đầu tư kĩ hơn, có nhiều câu hỏi gắn với thực hành trong thực tiễn cuộc sống hơn. Ngoài ra, tôi sẽ tìm hiểu, nghiên cứu các chủ đề STEM có thể áp dụng và soạn giảng nhiều giáo án STEM hơn nữa.

Và cuối cùng thành công trong một tiết dạy chính là tâm huyết và năng lực của giáo viên. Thành công sau một quá trình đào tạo chính là năng lực lựa chọn, hành động để trở thành người có ích cho xã hội. Góp phần đưa huyện nhà ngày một xanh, sạch và giàu đẹp hơn.

Cái cốt lõi cho mọi vấn đề là mỗi giáo viên phải làm tốt vai trò đạo diễn của mình trong hoạt động dạy và học. Thành công của mỗi phương pháp đều phụ thuộc vào tâm huyết các giáo viên đứng lớp. Chúng ta phải biết rằng xã hội đang cần những thế hệ tương lai đầy đủ kiến thức khoa học, biết ứng dụng kiến thức vào thực tiễn, có các kĩ năng sống cần thiết và luôn có tình yêu quê hương đất nước, luôn muốn góp phần chung tay xây dựng tổ quốc Việt Nam trở nên giàu đẹp.

DẠ Y

KÈ

M

QU Y

Dù đã cố gắng nhưng trong đề tài vẫn còn nhiều thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong sự đóng góp ý kiến từ quí thầy cô để đề tài này hoàn thiện hơn, thực sự góp phần giúp cho việc giảng dạy và học tập môn Hoá học ngày càng chất lượng hơn.

55

AL

TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Sách giáo khoa Hóa học lớp 11– Nguyễn Xuân Trường (tổng chủ biên) Nhà xuất bản Giáo dục- năm 2015

[2]. Chương trình giáo dục phổ thông môn Hóa học(kèm thông tư số 32/2018/TT-

CI

BGDĐT. Ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo) học sinh (của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo)

OF FI

[3]. Thông tư số 26/2020/TT-BGDĐT sửa đổi bổ sung quy chế đánh giá xếp loại [4]. Giáo dục STEM – Nguyễn Thanh Hải Nhà xuất bản trẻ- năm 2019 [5].Hướng dẫn thực hiện một số kế hoạch dạy học chủ đề giáo dục STEM ở trường THCS và trường THPT- Nguyễn Thanh Nga(chủ biên)

NH ƠN

Nhà xuất bản đại học sư phạm Thành Phố Hồ Chí Minh- năm 2020

[6]. CV- 3089Bộ GD&ĐT về việc triển khai thực hiện giáo dục STEM trong giáo dục trung học (8/2020)

[7]. Nguyễn Văn Biên(chủ biên), Tưởng Duy Hải và các cộng sự, “Giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông” NXB Giáo dục năm 2019.

[8]. Bộ GD&ĐT (2014), Tài liệu tập huấn, “Dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả

QU Y

học tập theo định hướng phát triển năng lực HS – môn Hóa học cấp THPT (Lưu hành nội bộ), Hà Nội.

[9]. Bộ GD&ĐT (2017), Kỉ yếu Hội thảo “Giáo dục STEM trong trường phổ thông Việt Nam”, Hà Nội.

[10]. Bộ GD&ĐT (2018), Tài liệu Hội thảo “Định hướng giáo dục STEM trong

M

trường trung học”(Lưu hành nội bộ), Hà Nội..

KÈ

[11]. Nguyễn Văn Cường, Bernd Meier (2014), Lí luận dạy học hiện đại, NXB Đại học Sư Phạm, Hà Nội.

[12]. Đỗ Ngọc Thống (2014), “Chương trình giáo dục phổ thông Việt Nam nhìn từ giáo dục STEM”, Kỉ yếu hội thảo, Bộ GD&ĐT.

DẠ Y

[13]. Dương Thị Ánh Tuyết (2018), “Thiết kế và tổ chức chủ đề giáo dục STEM trong dạy học phần Hóa học vô cơ lớp 11 nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS”. Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học sư phạm Hà Nội.

[14]. (theo TÔ VĂN GIÁP - Phương tiện dạy học-nhà xuất bản giáo dục) 56