CHƯƠNG 2. XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH NHÀ TRƯỜNG MÔN HOÁ HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO

Hình 1.2: Sơ đồ quy trình của dạy học dự án 1.4.3.3. Kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học tích cực Trong dạy học thì không có một PPDH toàn năng phù hợp với mọi quá trình dạy học do đó mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng cho nên việc phối hợp đa dạng phương pháp và hình thức dạy học trong quá trình dạy học là phương hướng quan trọng phát huy tính tích cực, GQVĐ nhiệm vụ phức hợp. Trong đó việc kết hợp DHDA, dạy học GQVĐ với các PPDH khác sẽ đảm bảo việc tích cực hoá bên ngoài và bên trong của HS. * Một số kĩ thuật dạy học phát huy tính tích cực và sáng tạo được sử dụng Kĩ thuật dạy học tích cực là cách thức hành động của của GV và HS trong các tình huống hành động thực hiện và điều khiển quá trình dạy học. Có kỹ thuật dạy học chung, có kỹ thuật đặc thù của từng PPDH. Ngày nay trong QTDH thì GV cần chú trọng phát triển và sử dụng các KTDH như: “động não”, bản đồ tư duy, KWL, phòng tranh… kết hợp với các PPDH tích cực sẽ phát huy tính tích cực chủ động và sáng tạo cho HS.

12 1.5. Xây dựng chương trình giáo dục theo tiếp cận năng lực 1.5.1. Khái niệm chương trình giáo dục CTGD là sự trình bày có hệ thống một kế hoạch tổng thể các hoạt động giáo dục trong một thời gian xác định, trong đó nêu lên mục tiêu học tập mà người học cần đạt được, đồng thời xác định rõ phạm vi, mức độ nội dung học tập, các phương pháp, phương tiện, cách thức tổ chức học tập, các cách thức đánh giá kết quả học tập… nhằm đạt mục tiêu học tập đã đề ra. [1] 1.5.2. Các loại chương trình giáo dục * Chương trình quốc gia, địa phương và nhà trường Ở nhiều nước có nền giáo dục phát triển CTGD thường được chia thành 03 cấp: (1) Chương trình giáo dục quốc gia; (2) chương trình địa phương; (3) Chương trình nhà trường. Các chương trình này chi phối việc xây dựng kế hoạch dạy học của mỗi GV. Chương trình địa phương và chương trình nhà trường chính là sự cụ thể hoá, áp dụng một linh hoạt chương trình quốc gia sao cho phù hợp với đặc điểm và hoàn cảnh của từng địa phương và từng trường. Chương trình GDPT tổng thể quy định: “Chương trình bảo đảm định hướng thống nhất và những nội dung giáo dục cốt lõi, bắt buộc đối với học sinh toàn quốc, đồng thời trao quyền chủ động và trách nhiệm cho địa phương và nhà trường trong việc lựa chọn, bổ sung một số nội dung giáo dục và triển khai kế hoạch giáo dục phù hợp với đối tượng giáo dục và điều kiện của địa phương, của cơ sở giáo dục, góp phần bảo đảm kết nối hoạt động của nhà trường với gia đình, chính quyền và xã hội.” Xây dựng chương trình nhà trường là quá trình liên tục (bao gồm đánh giá, điều chỉnh); do sự tham gia tư vấn góp ý của tập thể cán bộ quản lí, GV nhà trường ,của các đối tượng liên quan (phụ huynh, học sinh, ban quản trị, cộng đồng địa phương, tư vấn,...), dưới sự hướng dẫn của cơ quan quản lí giáo dục địa phương. Xây dựng chương trình nhà trường là một yêu cầu tất yếu, một nguyên tắc cần tôn trọng trong xây dựng và phát triển chương trình giáo dục. * Chương trình tổng thể và chương trình môn học Chương trình giáo dục bao gồm 2 phần chủ yếu: Phần khái quát (chương trình tổng thể) và phần chi tiết (chương trình các môn học). Chương trình tổng thể nêu định dạng của chương trình giáo dục quốc gia, có thể bao gồm: Quan điểm phát triển chương trình; Các nguyên tắc xây dựng thiết kế chương

13 trình; Mục tiêu giáo dục phổ thông (Mục tiêu chung và Mục tiêu các cấp học), Chuẩn kết quả đầu ra, hệ thống môn học/hoạt động giáo dục, thời lượng cho mỗi môn học và các hoạt động giáo dục, phương pháp dạy học, kiểm tra - đánh giá; hướng dẫn thực hiện chương trình quốc gia, phát triển chương trình địa phương (bang, trường);... Chương trình môn học/hoạt động được xây dựng trên cơ sở chương trình tổng thể, bao gồm một số nội dung cụ thể như: xác định vị trí, vai trò môn học trong thực hiện mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông; mục tiêu và yêu cầu cần đạt, nội dung giáo dục cốt lõi (bắt buộc) của môn học ở mỗi lớp hoặc cấp học đối với tất cả học sinh trên phạm vi toàn quốc; định hướng kế hoạch dạy học môn học ở mỗi lớp và mỗi cấp học, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, cách thức đánh giá kết quả học tập của HS trong môn học. 1.5.3. Các cách tiếp cận trong xây dựng và phát triển chương trình giáo dục phổ thông 1.5.3.1. Tiếp cận nội dung Với quan niệm giáo dục là quá trình truyền thụ nội dung kiến thức, cách tiếp cận nội dung (The content approach) đưa ra định nghĩa: “Chương trình giáo dục là bản phác thảo về nội dung giáo dục, qua đó người dạy biết mình cần phải dạy những gì và người học biết mình cần phải học những gì”. Theo cách tiếp cận này thì giáo dục là quá trình truyền thụ nội dung - kiến thức; và mục tiêu của giáo dục chính là truyền thụ kiến thức cho người học. Với tốc độ phát triển khoa học và công nghệ như vũ bão, kiến thức gia tăng theo hàm mũ, chương trình giáo dục được thiết kế theo nội dung không còn thích hợp vì không thể truyền thụ đủ nội dung trong một thời gian hạn chế, và nội dung truyền thụ cũng nhanh chóng lạc hậu. Ngoài ra, các kiến thức cũng thường được chỉ được truyền thụ một chiều từ thầy đến trò làm hạn chế tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. Hiện nay, các nước tiên tiến trên thế giới không còn sử dụng cách tiếp cận nội dung để xây dựng và phát triển chương trình 1.5.3.2. Tiếp cận kết quả đầu ra Tiếp cận kết quả đầu ra như NIER (1999) đã xác định "là cách tiếp cận nêu rõ kết quả - những khả năng hoặc kĩ năng mà học sinh mong muốn đạt được vào cuối mỗi giai đoạn học tập trong nhà trường ở một môn học cụ thể". 1.5.3.3. Tiếp cận năng lực Cách tiếp cận năng lực thay cho cách tiếp cận nội dung, hiện nay, chương trình giáo dục của nhiều nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới đã chuyển sang cách tiếp