Sáng kiến Phương pháp đọc hiểu bài thơ “Tràng Giang” và “Đây thôn Vĩ Dạ” theo đặc trưng thể loại

bờ tiếp bờ, tất cả phụ họa, hô ứng lẫn nhau cứ song song, điệp điệp, cứ nối tiếp, nối tiếp không cùng…, khi hiện thành câu chữ, khi chìm trong âm vang. Tất cả những yếu tố ấy như những bè khác nhau, kết lại với nhau tạo nên một âm hưởng cứ ngầm chảy đây đó trong bài thơ: âm hưởng trôi xuôi bất tận. Phải chăng đó là cái nhịp chảy trôi âm thầm vè phía hư vô không thể cưỡng được của cõi thế này?

Có thể nói đây là thứ âm hưởng vừa nằm trong vừa nằm ngoài ngôn ngữ, nó vừa thuộc về ý thức vừa thuộc về vô thức của người làm thơ. Tôi cho đây là một trong những chỗ vi diệu nhất của thi phẩm này. Nó khiến cho ta có được một cảm tưởng thật rõ rệt: cái mặt bằng chữ nghĩa của cả bài thơ cũng như đang chuyển động xuôi dòng. Dòng tràng giang không chỉ chảy trong không gian, mà còn chảy trong thời gian… Từ thuở khai thiên lập địa, sông chảy miết qua các thời đại mà về đây!

Phải chăng đây là tứ thơ đầy mơ hồ và hư ảo của không gian Tràng giang?

III. Đọc hiểu những đặc sắc về nghệ thuật của “Tràng giang” Có thể coi nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ “Tràng giang” là ở sự kết hợp hài hoà hai phẩm chất màu sắc cổ điển và chất hiện đại.

1. Màu sắc cổ điển trong “Tràng giang” Màu sắc cổ điển đậm đà, in dấu ấn toàn diện tạo nên vẻ độc đáo của một bài thơ mới.

- Cổ điển ở nhan đề Tràng giang : Bài thơ mới lại có nhan đề bằng chữ Hán. Tràng (một âm đọc khác của trường) gọi sự cổ kính, giang là tên chung để chỉ các dòng sông. Hai chữ này gọi một không gian cổ kính, trang trọng, bát ngát như trong Đường thi, gợi nhớ câu thơ nổi tiếng của Lí Bạch : “Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu’’ (Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng).

- Cổ điển ở đề từ : “Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài”.

Trời rộng gợi cảm giác về sự vô biên của vũ trụ, sông dài tạo ấn tượng về cái vô cùng của không gian. Trời rộng và sông dài mở ra không gian ba chiều gọi cảm giác rợn ngợp của con người cô đơn, bé nhỏ trước cái mênh mang, bất tận của trời đất. Tâm trạng này từng được diễn tả một cách sâu sắc trong những vần thơ cô đọng, đầy ám ảnh của Trần Tử Ngang : 18