Chương 7 : KHÁI QUÁT VỀ PHÂN TỬ VÀ LIÊN KẾT HÓA HỌC
Ta nói CO32 − có 3 công thức cộng hưởng. Như vậy mỗi công thức cộng hưởng chỉ biểu diễn cho một phần của phân tử. Vậy liên kết trong phân tử là tập hợp của các công thức cộng hưởng. Tương tự các công thức cộng hưởng của Bezen : hay Khi khảo sát một số phân tử phức tạp hơn thì người ta nhận thấy qui tắc bát tử không phù hợp nữa như PCl5, SF6,…quanh P, S có lần lượt 5 đôi (tức 10 electron), 6 đôi (12 electron). Hạn chế của thuyết : - Quá đơn giản, không có một lý thuyết hoàn chỉnh, chúng ta thấy thuyết này đã "lúng túng" khi giải thích các liên kết trong CO32 − , C6H6 ... Ngoài ra cơ sở của phương pháp là "bát tử" mà quy tắc bát tử đã bị vi phạm nghiêm trọng như trong PCl5, SF6, ... - Thuyết cho rằng đôi electron dùng chung ở giữa 2 nguyên tử, nhưng thực tế do tính sóng của electron - electron không thể có mặt cố định ở một nơi nào đó, nghĩa là các electron tạo liên kết hay không tạo liên kết cũng không định cư, mà đều là của chung cho cả phân tử. - Thuyết không giải thích được bản chất của liên kết cộng hoá trị, thuyết đã không giải thích được lực gì đã gắn bó 2 nguyên tử lại. - Thuyết dựa trên đôi electron dùng chung, nhưng ta biết có những phân tử được hình thành bởi số lẻ electron như H 2+ , He22+ . - Không giải thích được tính định hướng của liên kết cộng hoá trị.
7.3.CẤU TRÚC HÌNH HỌC CỦA CÁC HỢP CHẤT CỘNG HOÁ TRỊ : Với các hợp chất cộng hoá trị, mỗi phân tử có một cấu trúc hình học xác định, bằng thực nghiệm, người ta thường gặp các cấu trúc sau : 7.3.1.Một số cấu trúc hình học : a. Phân tử loại AB2 : có 2 dạng ˆ B = 180o : B - Dạng đường thẳng : BA
A
B
Một số chất thuộc loại này có : BeCl2, CO2, ... B B A - Dạng chữ V hay dạng góc : Phân tử không thẳng hàng thuộc loại này có : SnCl2, H2O, OF2, SO2, NO2, ...
b. Phân tử loại AB3 có các dạng : - Dạng phẳng : Cả 4 nguyên tử đều nằm trong mặt phẳng như : P BF3, BCl3, BI3 A - Tháp tam giác : A ở đỉnh, 3 B ở đáy tam giác như AH3, AX3 B Với A : N, P, As, Sb, Bi B B : Halogen B c. Phân tử loại AB4 có các dạng A - Từ diện : AH4 với A : C, Si, Ge, Sn B B EH 4− , EX 4− : E : B, Al , Ga B B - Vuông phẳng : cả 5 nguyên tử đều nằm trong mặt phẳng như A 2− XeF4, [NiCN 4 ] , ICl 4− , BrF4− . B d. Phân tử loại AB5 có các dạng : 48
B
B B
HOÁ ĐẠI CƯƠNG 1