TUYỂN TẬP ĐỀ THI, ĐÁP ÁN HỌC SINH GIỎI LỊCH SỬ 10 DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ 2017

TÀI LIỆU TỔNG HỢP ÔN THI HSG MÔN LỊCH SỬ

vectorstock.com/3687784

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection DẠY KÈM QUY NHƠN OLYMPIAD PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

TUYỂN TẬP ĐỀ THI, ĐÁP ÁN HỌC SINH GIỎI LỊCH SỬ 10 DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ 2017 WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

SỞ GD&ĐT BẮC NINH

TRƯỜNG THPT CHUYÊN BẮC NINH

(Đề thi đề xuất)

ĐỀ THI OLYMPIC KHU VỰC DHBB NĂM HỌC 2016 - 2017 Môn: Lịch sử – lớp 10 (Thời gian: 180 phút – không kể thời gian giao đề)

Câu 1 (3,0 điểm). Điều kiện tự nhiên đã có tác động như thế nào đến sự hình thành nhà nước, đặc điểm kinh tế, chính trị, xã hội của các quốc gia cổ đại phương Đông? Sự tác động đó đã khẳng định quy luật nào trong lịch sử?

Câu 2 (2,5 điểm).

Trình bày thành tựu tiêu biểu trên lĩnh vực tư tưởng của Trung Quốc thời phong kiến. Hệ tư tưởng đó đã du nhập và phát triển ở Việt Nam như thế nào? Xã hội Việt Nam hiện nay có cần phát huy những yếu tố tích cực của hệ tư tưởng đó không? Vì sao?

Câu 3 (3,0 điểm).

Nêu nhiệm vụ, hình thức và tác dụng của các cuộc cách mạng tư sản thế kỉ XVI- XVIII đối với sự phát triển kinh tế- xã hội của các nước tư bản Âu – Mĩ.

Câu 4 (3,0 điểm). Ý kiến của anh/ chị về nhận định: “ Người anh hùng dân tộc Ngô Quyền là ông tổ phục hưng cho nền độc lập tự chủ của dân tộc”.

Câu 5 (3,0 điểm).

Nền văn minh Đại Việt (thời Lý, Trần, Lê) được hình thành trong điều kiện lịch sử nào? Ý nghĩa của những điều kiện lịch sử đó đối với việc giữ gìn và phát triển văn hóa của dân tộc ta hiện nay.

Câu 6 (3,0 điểm).

Nêu tính chất, đặc điểm của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Cuộc khởi nghĩa này có những điểm gì khác so với các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm thời Lý, Trần?

Câu 7 (2,5 điểm). Cho bảng dữ liệu sau: Nội dung STT 1 Làm chủ một lãnh thổ kéo dài từ Mục Nam Quan đến mũi Cà Mau. Thiết lập một hệ thống cai trị trên một lãnh thổ rộng lớn tương đương với lãnh thổ Việt Nam hiện nay.

2 Quân đội từng bước được chính quy hóa từ tổ chức đến trang bị, vũ khí và là một đội quân khá mạnh ở vùng Đông Nam Á lúc bấy giờ 3 Cải cách hành chính, chia lại cả nước thành 30 tỉnh và 1 phủ do Tổng đốc hay Tuần phủ đứng đầu, đều trực thuộc chính quyền trung ương.

4 Coi trọng vấn đề ruộng đất và sản xuất nông nghiệp: ban hành chính sách quân điền, chính sách khai hoang.

5 Nhiều lĩnh vực như văn học, nghệ thuật, khoa học, giáo dục... đạt những thành tựu quan trọng. Những công trình kiến trúc chủ yếu là thành quách, lăng tẩm. Nghệ thuật sân khấu, diễn xướng cũng phát triển rộng rãi. a, Hãy xác định nội dung bảng dữ liệu trên thuộc triều đại phong kiến nào? Khái quát bối cảnh thành lập triều đại đó. b, Từ bảng dữ liệu trên và những kiến thức đã học, anh/ chị hãy rút ra những đóng góp của vương triều này đối với lịch sử dân tộc. c, Kể tên những di sản văn hóa gắn với triều đại đó được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới.

-----------Hết-----------HƯỚNG DẪN CHẤM TRƯỜNG THPT CHUYÊN BẮC NINH ĐỀ THI OLYMPIC KHU VỰC DHBB NĂM HỌC 2016 - 2017 (Đề thi đề xuất) Môn: Lịch sử – lớp 10 SỞ GD&ĐT BẮC NINH

Câu Câu 1

Nội dung

Điểm

Điều kiện tự nhiên đã có tác động như thế nào đến sự hình thành nhà nước, đặc điểm kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa của các quốc gia cổ đại phương Đông? * Điều kiện tự nhiên: - Ra đời ở lưu vực những dòng sông lớn ở châu Phi, châu Á...

- Có nhiều đất canh tác, mưa đều đặn theo mùa, khí hậu nóng ẩm... * Tác động: - Sự hình thành nhà nước: + Thời gian hình thành sớm: khoảng thiên niên kỉ IV-III TCN, do điều kiện tự nhiên thuận lợi, đất canh tác phù sa màu mỡ, mềm xốp..., chỉ cần công cụ đá, gỗ cũng tạo nên mùa màng bội thu-> có sản phẩm thừa-> tư hữu -> xã hội phân chia giai cấp, hình thành nên nhà nước + Quy mô quốc gia: Do lãnh thổ là những vùng đồng bằng rộng lớn, tập trung đông dân cư, nên khi giai cấp hình thành, nhà nước xuất hiện, quy mô quốc gia rộng lớn - Kinh tế: Do các quốc gia phương Đông đều hình thành ở lưu vực các con sông lớn có đất đai rộng, mềm, tơi xốp....tạo điều kiện thuận lợi và phù hợp cho việc trồng trọt, vì vậy kinh tế chủ yếu là sản xuất nông nghiệp........

- Chính trị: Do nhu cầu của việc trị thuỷ, làm thuỷ lợi cần có sự chỉ huy thống nhất, nên các quốc gia phương Đông hình thành sớm và duy trì thể chế quân chủ chuyên chế, quyền lực nằm trong tay một người là vua.........

- Xã hội: Do sản xuất nông nghiệp là chính nên hình thành lực lượng chiếm đa số trong xã hội là nông dân và đây là lực lượng đóng vai trò quan trọng nhất để nuôi sống xã hội.... * Tác động khẳng định....

Hoàn cảnh địa lý là một trong những điều kiện thường xuyên tất yếu của sự phát triển xã hội và có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội..

3,0

Câu 2 Trình bày thành tựu tiêu biểu trên lĩnh vực tư tưởng của Trung Quốc thời phong kiến. Hệ tư tưởng đó đã du nhập và phát triển ở Việt Nam như thế nào? Xã hội Việt Nam hiện nay có cần phát huy những yếu tố tích cực của hệ tư tưởng đó không? Vì sao?

0,5

0,25

0,25 0,5

0,5

0,5 0,5 2,5

Câu 3

* Khẳng định : Thành tựu trên lĩnh vực tư tưởng... là Nho Giáo - Sự ra đời và phát triển: Thời gian ra đời...Người khởi xướng..Những người phát triển… + Từ thời Hán, nhất là đời Hán Vũ đế (140 – 87TCN), Nho giáo bắt đầu trở thành trường phái tư tưởng chủ yếu nhất - Quan điểm chính: + Tam cương... Ngũ thường: Nhân, Lễ, Nghĩa...Tam tòng: Tại gia tòng phụ.. Tứ đức: Công, dung, ngôn, hạnh.. + Nho giáo một mặt đề xướng con người phải tu thân, rèn luyện đạo đức, phẩm chất.... Nho giáo cũng đề cao chữ hiếu và vai trò của người đàn ông...

- Vai trò: Nho giáo có ảnh hưởng sâu rộng ở nhiều lĩnh vực + Nho giáo ít nhiều thay đổi qua các thời đại... là một trường phái tư tưởng... là công cụ...bảo vệ chế độ phong kiến + Làm cơ sở cho sự phát triển giáo dục, góp phần tạo ra những thành tựu lớn trên lĩnh vực văn hóa, giáo dục và ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống... + Càng về sau... Nho giáo càng trở nên bảo thủ, lỗi thời... * Sự du nhập và phát triển của Nho giáo ở Việt Nam - Nho giáo được du nhập vào nước ta từ thời Bắc thuộc..Nho giáo dần trở thành hệ tư tưởng chính của giai cấp thống trị... là tư tưởng chi phối nội dung giáo dục.. + Từ thế kỉ X – XIV, trên bước đường xây dựng nhà nước quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền, Nho giáo được giai cấp phong kiến Việt Nam... + Đến thời Lê sơ (TK XV), Nho giáo được nâng lên địa vị độc tôn + Từ thế kỉ XVI – XVIII, Nho giáo mất dần hiệu lực và vị trí độc tôn. Tới thế kỉ XIX, nhà Nguyễn thi hành chính sách độc tôn Nho giáo.... * Xã hội Việt Nam cần phát huy những yếu tố tích cực vì: những quan điểm của Nho giáo như : tôn ti trật tự trong mối quan hệ gia đình chacon, vợ chồng; đạo đức làm nền tảng xã hội... nhân, nghĩa, trí, tín, công, dung, ngôn, hạnh...

0,25

Nêu nhiệm vụ, hình thức và tác dụng của các cuộc cách mạng tư

3,0

0,25 0,5

0,5

0,5

0,5

sản thế kỉ XVI- XVIII đối với sự phát triển kinh tế- xã hội của các nước tư bản Âu – Mĩ. * Nhiệm vụ...

- Dân tộc: Xóa bỏ tình trạng phong kiến cát cứ, thống nhất thị trường hoặc giải phóng dân tộc...

- Dân chủ: Xóa bỏ chế độ phong kiến, xác lập nền dân chủ tư sản, giải quyết vấn đề ruộng đất... * Hình thức: - Nội chiến: CMTS Anh...

- Giải phóng dân tộc: Bắc Mĩ, Hà Lan...

- Kết hợp giữa nội chiến và chiến tranh giải phóng dân tộc: Pháp... * Tác dụng: - Đánh dấu sự xác lập và thắng lợi của CNTB với chế độ phong kiến ....mở ra thời đại mới cho lịch sử loài người - Thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, xác lập phương thức sản xuất

1,0

0,75

1,25

Câu 4

Câu 5

mới TBCN.. tạo ra khối lượng đồ sộ về vật chất....

- Mở đường cho cách mạng công nghiệp, làm thay đổi sản xuất...

- Sự phát triển mạnh mẽ của CNTB và những tiến bộ KHKT thúc đẩy CNTB chuyển sang giai đoạn độc quyền..

- Tạo ra nền dân chủ và các thể chế dân chủ (trong khuôn khổ của CNTB)... đưa giai cấp tư sản lên nắm quyền... xã hội hình thành hai giai cấp cơ bản là tư sản và vô sản... Ý kiến của anh/ chị về nhận định: “ Người anh hùng dân tộc Ngô Quyền là ông tổ phục hưng cho nền độc lập tự chủ của dân tộc”. * Khẳng định: Đây là một nhận định chính xác * Lí giải - Khái quát: Ngô Quyền là người làng Đường Lâm, Sơn Tây – Hà Nội... là tướng dưới quyền của Dương Đình Nghệ... Năm 938, Ngô Quyền đã lãnh đạo trận Bạch Đằng năm 938 chống quân Nam Hán...

- Ý nghĩa của chiến thắng Bạch Đằng năm 938 + Chiến thắng Bạch Đằng năm 938 đã được ghi vào lịch sử dân tộc như một chiến công hiển hách “ một vũ công cao cả vang dội đến nghìn thu”…Thể hiện tài năng quân sự và ý chí quyết thắng của người anh hùng dân tộc Ngô Quyền. + Là thành quả của cuộc kháng chiến anh dũng và đầy sáng tạo của nhân dân ta sau hơn 30 năm giành quyền tự chủ kể từ cuộc khởi nghĩa của Khúc Thừa Dụ. + Để lại nhiều bài học kinh nghiệm về nghệ thuật quân sự: lợi dụng địa hình, địa vật, phát huy sức mạnh của nghĩa quân và tinh thần đoàn kết của nhân dân, phân hóa và cô lập kẻ thù… + Kết thúc 1000 năm Bắc thuộc, mở ra thời kì độc lập tự chủ lâu dài cho đất nước, khẳng định quyền làm chủ của nhân dân ta trên miền đất của tổ tiên thời Văn Lang – Âu Lạc và tạo thêm niềm tin, một niềm tự hào sâu sắc..... + Trước chiến thắng Bạch Đằng: Thời Bắc thuộc kéo dài hơn một nghìn năm... biến Âu Lạc thành quận huyện, đồng hóa dân tộc.. Các cuộc đấu tranh của nhân dân ta diễn ra liên tục, sôi nổi... nhưng không có cuộc khởi nghĩa nào giành thắng lợi cuối cùng. + Sau chiến thắng Bạch Đằng, Việt Nam bước vào thời kỳ xây dựng đất nước trên quy mô lớn. Đó là kỷ nguyên của văn minh Đại Việt, của văn hóa Thăng Long...

Nền văn minh Đại Việt (thời Lý, Trần, Lê) được hình thành trong điều kiện lịch sử nào? Ý nghĩa của những điều kiện lịch sử đó đối với việc giữ gìn và phát triển văn hóa của dân tộc ta hiện nay. * Điều kiện hình thành....

- Trải qua hơn 1000 năm Bắc thuộc, nhân dân ta đã bền bỉ, kiên trì đấu tranh anh dũng để giành và bảo vệ độc lập dân tộc...

- Bắt đầu từ thế kỉ X, nhà nước độc lập theo chế độ quân chủ được thành lập và dần được hoàn chỉnh qua các triều đại Lý, Trần...

- Năm 1010, Lý Công Uẩn cho dời đô ra Thăng Long, mở ra kỉ nguyên mới cho lịch sử phát triển của dân tộc.

- Cùng với việc xây dựng nhà nước...chống giặc ngoại xâm, nhân dân

3,0 0,5 0,5

0,5

0,25 0,25 0,25

0,25 0,5 3,0

0,25 0,5 0,25

Câu 6

Câu 7

ta đã xây dựng cho mình một nền văn hóa đa dạng, phong phú.

- Một nền văn hóa Thăng Long ra đời trên cơ sở tiếp nối những thành tựu văn hóa truyền thống của dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. * Ý nghĩa ....

- Dựng nước phải đi đôi với giữ nước, muốn bảo vệ độc lập phải giữ vững chủ quyền biến giới và hải đảo.

- Bản sắc văn hóa hiện nay cần được gìn giữ, tiếp nối truyền thống văn hóa của cha ông ta, phải biết trân trọng gìn giữ những bản sắc dân tộc....

- Trong bối cảnh hội nhập, sự giao lưu giữa các nền văn hóa cũng đòi hỏi mỗi người trong chúng ta phải biết chọn lọc, học hỏi những nền văn minh, văn hóa tiên tiến..... giữ gìn bản sắc dân tộc hòa nhập mà không hòa tan.

Nêu tính chất, đặc điểm của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Cuộc khởi nghĩa này có những điểm gì khác so với các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm thời Lý, Trần? * Tính chất, đặc điểm....

- Tính chất: Là cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc chính nghĩa, mang tính nhân dân sâu sắc - Đặc điểm: + Diễn ra khi đất nước đã bị mất độc lập, nhà Minh thi hành những chính sách... và các cuộc khởi nghĩa....đều thất bại. + Cuộc khởi nghĩa kéo dài (1418- 1427) chịu nhiều hi sinh gian khổ... giành được nhiều thắng lợi... lật đổ ách thống trị của nhà Minh + Cuộc khởi nghĩa đã quy tụ được nhiều hào kiệt như: Nguyễn Chích... do Lê lợi và NT... + Cuộc khởi nghĩa đã lôi cuốn....đông đảo quần chúng nhân dân, mang tính nhân dân sâu sắc. + Phát triển từ một cuộc khởi nghĩa thành một cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, hoàn thành thắng lợi của nhiệm vụ giải phóng đất nước...Tư tưởng nhân nghĩa và phương châm “công tâm”, lấy yếu chống mạnh..... + Kết hợp đấu tranh quân sự với đấu tranh ngoại giao để kết thúc chiến tranh * Điểm khác.....

- Bối cảnh: Diễn ra khi đất nước đã bị mất độc lập..... Từ một cuộc khởi nghĩa mang tính địa phương phát triển thành phong trào giải phóng dân tộc... còn thời Lý, Trần để bảo vệ, giữ vững nền độc lập - Lãnh đạo: Do một hào trưởng địa phương lãnh đạo.... trong khi kháng chiến thời Lý, Trần do vua, quan lãnh đạo - Kết thúc chiến tranh: kết hợp quân sự với ngoại giao... còn thời Lý kết thúc bằng ngoại giao.... thời Trần kết thúc bằng thắng lợi quân sự....

Cho bảng dữ liệu.... a, Hãy xác định nội dung.. Khái quát bối cảnh thành lập triều đại đó.

0,5 0,5 1,0

3,0

0,5 1,5

0,5 0,25 0,25 2,5 1,0

* Nội dung..... nói về triều Nguyễn (1802- 1945) * Khái quát bối cảnh thành lập - Thế giới + Sau các cuộc cách mạng tư sản, kinh tế tư bản ở Tây Âu, Bắc Mĩ phát triển mạnh, yêu cầu về thị trường, thuộc địa trở nên cấp thiết..... + Các nước châu Á có vị trí chiến lược quan trọng.... trở thành đối tượng xâm lược... Một số nước đã bị xâm lược. Việt Nam có nguy cơ bị các nước tư bản xâm lược.

- Trong nước: + Sau khi Quang Trung mất..... Lợi dụng bối cảnh đó, Nguyễn Ánh... lật đổ vương triều Tây Sơn. Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi vua, thành lập nhà Nguyễn khi chế độ phong kiến Việt Nam đã bước vào giai đoạn khủng hoảng, suy vong....Lần đầu tiên trong lịch sử, một triều đại phong kiến được cai quản trên một lãnh thổ.... b, Đóng góp của triều Nguyễn....

- Trước khi triều Nguyễn được thành lập, các chúa Nguyễn đã có công mở rộng lãnh thổ.... Sau khi được thành lập... triều Nguyễn đã huy động được nhân dân... tiếp tục thực hiện công cuộc khai hoang...

- Tiếp tục thành tựu của phong trào Tây Sơn, Nguyễn Ánh và triều Nguyễn đã hoàn thành công cuộc thống nhất đất nước về mặt lãnh thổ...

- Xây dựng và củng cố quốc gia thống nhất trên lãnh thổ tương ứng với lãnh thổ Việt Nam ngày nay.... Triều Nguyễn là một vương triều quân chủ tập quyền có những mặt hạn chế về chế độ chuyên chế.... nhưng cũng đạt nhiều tíến bộ về mặt quản lý quốc gia thống nhất, về cải cách hành chính.... Có cố gắng trong xây dựng nền kinh tế, củng cố quân đội...

- Thời kỳ các chúa Nguyễn và triều Nguyễn để lại một di sản văn hóa đồ sộ bao gồm cả di sản vật thể và phi vật thể... c, Kể tên 3 di sản...

- Quần thể di tích cố đô Huế là di sản văn hóa của nhân loại (1993) - Nhã nhạc cung đình Huế được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại (2003) - Mộc bản triều Nguyễn được công nhận là di sản tư liệu thế giới (2009) (HS kể được 2/3 di sản vẫn cho điểm tối đa) TRƯỜNG THPT CHUYÊN VĨNH PHÚC ĐỀ THI ĐỀ XUẤT

0,25 0,25

0,25

0,25 0,5

ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI VÙNG DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ LẦN THỨ X-NĂM 2017 MÔN LỊCH SỬ - LỚP 10 Thời gian: 180 phút ( không kể thời gian giao đề)

Câu 1 (3,0 điểm) Các quốc gia cổ đại phương Đông hình thành trong khoảng thời gian nào? Vì sao các quốc gia này hình thành sớm? Nêu vai trò của các tầng lớp xã hội ở các quốc gia cổ đại phương Đông.

Câu 2 (2,5 điểm) Hãy khái quát những thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc thời phong kiến.

Trong những thành tựu ấy, thành tựu nào có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của văn minh phương Tây?

Câu 3 (3,0 điểm) Bằng những sự kiện lịch sử chọn lọc, anh/chị hãy làm sáng tỏ vai trò của của quần chúng nhân dân trong cuộc cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII. Câu 4 (3,0 điểm) Nêu những đóng góp của Khúc Thừa Dụ và Ngô Quyền trong cuộc đấu tranh giành độc lập thời Bắc thuộc. Anh/Chị có suy nghĩ gì về vai trò của cá nhân kiệt xuất trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc?

Câu 5 (3,0 điểm) Khái quát những thành tựu của nền văn minh Đại Việt ở các thế kỉ X-XV. Theo anh/chị, chúng ta cần kế thừa và phát huy những giá trị nào của nền văn minh đó trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay?

Câu 6 (3,0 điểm) Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thế kỉ XV. Câu 7 (2,5 điểm) Sự thành lập vương triều Nguyễn đầu thế kỉ XIX có đặc điểm gì nổi bật? Nêu và đánh giá chính sách ngoại giao của nhà Nguyễn vào nửa đầu thế kỉ XIX. --------Hết-------Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.

Họ và tên thí sinh:……………………………….; Số báo danh:………………...

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Trường THPT Chuyên Vĩnh Phúc

Câu 1

ĐÁP ÁN-THANG ĐIỂM ĐỀ THI CHỌN HSG VÙNG DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ LẦN THỨ X- NĂM 2017 MÔN LỊCH SỬ - LỚP 10 (Đáp án gồm 05 trang)

Nội dung Điểm Các quốc gia cổ đại phương Đông hình thành trong khoảng thời gian nào? Vì sao các quốc gia này hình thành sớm? Nêu vai trò của 3,0 các tầng lớp xã hội ở các quốc gia cổ đại phương Đông.

1. Thời gian các quốc gia cổ đại phương Đông hình thành - Các quốc gia cổ đại phương Đông hình thành trong khoảng thời gian 0,5 từ thiên niên kỉ IV-III TCN.

2

2. Các quốc gia cổ đại phương Đông xuất hiện sớm vì - Điều kiện tự nhiên thuận lợi: đất đai màu mỡ, mềm; khí hậu ấm nóng có mưa theo mùa; nước ở các lưu vực sông lên xuống đều đặn… sản xuất sớm phát triển từ đó dẫn đến sự phân hóa xã hội, xuất hiện kẻ giàu người nghèo, phân chia giai cấp trên cơ sở đó nhà nước ra đời.

- Nhu cầu trị thủy, xây dựng các công trình thủy lợi và chống ngoại xâm cũng thúc đẩy sự hình thành sớm của các quốc gia cổ đại phương Đông.

3. Vai trò của các tầng lớp trong xã hội cổ đại phương Đông - Vua, quý tộc, quan lại, chủ ruộng đất và tăng lữ: những người có nhiều của cải và quyền thế, giữ chức vụ tôn giáo hoặc quản lí bộ máy nhà nước, địa phương…Họ sống giàu sang bằng sự bóc lột, bổng lộc do nhà nước cấp và do chức vụ đem lại.

- Nông dân công xã: là bộ phận đông đảo nhất, có vai trò to lớn trong sản xuất. Họ nhận ruộng đất của công xã để canh tác, song phải nộp một phần sản phẩm thu hoạch được và làm không công cho quý tộc. Sự tồn tại và phát triển của xã hội cổ đại phương Đông gắn liền với vai trò của nông dân công xã.

- Nô lệ: là tầng lớp thấp nhất trong xã hội…Họ chuyên làm các việc nặng nhọc và hầu hạ tầng lớp quý tộc.

Hãy khái quát những thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc thời phong kiến. Trong những thành tựu ấy, thành tựu nào có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của văn minh phương Tây?

1. Những thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc thời phong kiến - Trong lĩnh vực tư tưởng, tôn giáo: Nho giáo giữ vai trò quan trọng.

Người khởi xướng là Khổng Tử, Nho giáo trở thành cơ sở lí luận và tư tưởng của chế độ phong kiến Trung Quốc; Phật giáo ở Trung Quốc được thịnh hành, nhất là vào thời nhà Đường, các nhà sư Huyền Trang, Nghĩa Tĩnh đã tìm đường sang Ấn Độ để tìm hiểu giáo lí của đạo Phật.

-Sử học: sử học bắt đầu từ thời Tây Hán đã trở thành lĩnh vực nghiên cứu độc lập, mà người đặt nền móng là Tư Mã Thiên…

- Văn học: ở thời Hán, phú là một thể loại văn học đặc biệt… Đến thời Đường văn học Trung Quốc có bước phát triển nhảy vọt. Thơ Đường phản ánh toàn diện bộ mặt xã hội bấy giờ và đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật với những nhà thơ nổi tiếng như Lý Bạch, Đỗ Phủ… Tiểu thuyết chương hồi xuất hiện ở thời Minh, Thanh với những tác phẩm nổi tiếng như: Thủy hử, Tam quốc diễn nghĩa, Tây du kí, Hồng lâu mộng…

- Toán học, Thiên văn học, Y dược… của Trung Quốc đạt nhiều thành tựu quan trọng: Tổ Xung Chi tìm ra số Pi đến 7 số lẻ; Trung Quốc phát minh ra nông lịch…có nhiều thầy thuốc giỏi, nổi tiếng nhất là Hoa Đà…

- Về mặt kĩ thuật, Trung Quốc có bốn phát minh quan trọng: giấy, kĩ thuật in, la bàn và thuốc súng.

- Về kiến trúc: có nhiều công trình kiến trúc nghệ thuật đặc sắc: Vạn lí trường thành, những cung điện cổ kính, những bức tượng Phật sinh

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5 2,5

0,25 0,25

0,25

0,25

0,25 0,25

3

4

động…

2. Thành tựu có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của văn minh phương Tây - Thành tựu có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của phương Tây là kĩ thuật với bốn phát minh quan trọng.

- Giấy và kĩ thuật in được phát minh giúp phổ biến rộng rãi văn minh phương Tây; la bàn xuất hiện là điều kiện để các cuộc phát kiến địa lí diễn ra; thuốc súng giúp các nước phương Tây có thể phát triển về quân sự và đẩy mạnh xâm lược thuộc địa.

Bằng những sự kiện lịch sử chọn lọc, anh/chị hãy làm sáng tỏ vai trò của của quần chúng nhân dân trong cuộc cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII. - Quần chúng nhân dân gồm: nông dân, công nhân, thợ thủ công, dân nghèo thành thị… Trong cuộc cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII, giai cấp tư sản đã lãnh đạo quần chúng đấu tranh chống phong kiến và chống ngoại xâm song quần chúng nhân dân là động lực chủ yếu thúc đẩy cách mạng đi lên và đạt tới đỉnh cao.

- Ngày 14-7-1789, quần chúng nhân dân đã vũ trang chiếm pháo đài Ba-xti, mở đầu cho cuộc cách mạng tư sản Pháp. Đại tư sản nắm chính quyền. Quốc hội Lập hiến đã thông qua Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền…, công bố Hiến pháp 1791 thiết lập nền quân chủ lập hiến…

- Khi nước Pháp lâm nguy do sự tấn công của thù trong giặc ngoài, đại tư sản lừng chừng. Ngày 10-8-1792, quần chúng nhân dân nổi dậy bắt giam vua và hoàng hậu phản bội, lật đổ chế độ quân chủ lập hiến và thành lập nền cộng hoà đầu tiên do tư sản công thương-Girôngđanh lên nắm chính quyền…

- Đầu năm 1793, cách mạng Pháp đứng trước những thử thách nặng nề, trong bối cảnh đó ngày 31-5 và 2-6-1793, quần chúng nhân dân đã khởi nghĩa đưa phái Giacôbanh lên nắm chính quyền, lập nền chuyên chính dân chủ cách mạng, đưa cuộc cách tư sản Pháp phát triển đến đỉnh cao, giải quyết triệt để những nhiệm vụ mà lịch sử Pháp đặt ra.

- Khi thù trong giặc ngoài đã được giải quyết thì nội bộ phái Gia-côbanh lại có những mâu thuẫn, quần chúng nhân dân dần dần mất lòng tin và không còn ủng hộ chính quyền Gia-cô-banh…cách mạng tư sản Pháp kết thúc cùng với sự sụp đổ của phái Gia- cô – banh (27-7-1794).

Cách mạng pháp bước vào thời kì thoái trào.

- Như vậy, quần chúng nhân dân là động lực thúc đẩy cách mạng tư sản Pháp cuối thể kỉ XVIII phát triển đi lên và đạt tới đỉnh cao, trở thành một cuộc cách mạng tư sản triệt để và điển hình.

Nêu những đóng góp của Khúc Thừa Dụ và Ngô Quyền trong cuộc đấu tranh giành độc lập thời Bắc thuộc. Anh/Chị có suy nghĩ gì về vai trò của cá nhân kiệt xuất trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc?

1. Những đóng góp của Khúc Thừa Dụ và Ngô Quyền trong cuộc đấu

0,5 0,5

3,0

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5 0,5

3,0

0,5

tranh giành độc lập thời Bắc thuộc a. Những đóng góp của Khúc Thừa Dụ...

- Năm 905, nhân cơ hội nhà Đường suy sụp, Khúc Thừa Dụ được nhân dân ủng hộ, đánh chiếm Tống Bình (Hà Nội) giành quyền tự chủ.

- Cuộc khởi nghĩa do Khúc Thừa Dụ lãnh đạo đã đánh dấu cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân ta suốt nghìn năm Bắc thuộc đã giành được thắng lợi về căn bản, tạo điều kiện để đi đến thắng lợi hoàn toàn vào năm 938. b. Những đóng góp của Ngô Quyền…

- Năm 938, Ngô Quyền lãnh đạo nhân dân làm nên chiến thắng Bạch Đằng, đánh bại quân xâm lược Nam Hán.

- Chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền đã chấm dứt hoàn toàn thời kì Bắc thuộc, mở ra một thời đại mới - thời đại độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc ta.

2. Suy nghĩ về vai trò của cá nhân kiệt xuất trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.

5

Thí sinh có thể trình bày những suy nghĩ khác nhau về vai trò của cá nhân kiệt xuất trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, song phải làm rõ được: - Cá nhân kiệt xuất giữ vai trò quan trọng trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.

- Tuy nhiên, ở những bước ngoặt của lịch sử, đôi khi cá nhân kiệt xuất giữ vai trò quyết định.

Khái quát những thành tựu của nền văn minh Đại Việt ở các thế kỉ X-XV. Theo anh/chị, chúng ta cần kế thừa và phát huy những giá trị nào của nền văn minh đó trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay?

1. Những thành tựu của nền văn minh Đại Việt thế kỉ X-XV - Về tư tưởng, tôn giáo: Nho giáo dần dần trở thành hệ tư tưởng chính của giai cấp phong kiến thống trị... Đến thời Lê sơ, Nho giáo được độc tôn. Từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIV, Phật giáo giữ một vị trí quan trọng và rất phổ biến sau đó suy dần. Đạo giáo không được phổ cập nhưng hòa lẫn với các tín ngưỡng dân gian. Các tín ngưỡng thờ tổ tiên, thờ những người có công với nước với dân... ngày càng phổ biến.

- Về giáo dục: Từ thế kỉ XI đến thế kỉ XV, giáo dục Đại Việt từng bước được hoàn thiện và phát triển, trở thành nguồn đào tạo quan chức và người tài cho đất nước...

- Về văn học: Văn học chữ Hán và chữ Nôm có những bước phát triển với hàng loạt bài thơ, bài hịch, bài phú nổi tiếng như Nam quốc sơn hà, Hịch tướng sĩ, Bạch Đằng giang phú, Bình Ngô đại cáo...

- Về nghệ thuật: Xuất hiện những công trình kiến trúc, điêu khắc nổi tiếng như chùa Một Cột, tháp Báo Thiên..., bệ chân cột hình hoa sen nở, những bức phù điêu khắc rồng mình trơn cuộn trong lá đề...; Nghệ thuật sân khấu như chèo, tuồng... ngày càng phát triển. Âm nhạc phát triển với nhiều loại hình nhạc cụ, nhiều bản nhạc được sáng tác để tấu hát trong các

0,5

0,5 0,5

0,5

0,5 3,0

0,5

0,5 0,5

0,5

6

7

buổi lễ hội.

- Về khoa học - kĩ thuật: Trên các lĩnh vực như Sử học, Địa lí, Toán học, thiết chế chính trị, quân sự đều thu được những thành tựu quan trọng, đánh dấu bước phát triển của khoa học - kĩ thuật thời kì này.

2. Chúng ta cần kế thừa và phát huy...

- Thí sinh chọn đúng một hoặc một số thành tựu văn minh chúng ta cần phát huy trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay (có thể là các tín ngưỡng thờ tổ tiên, thờ những người có công với nước với dân; các loại hình nghệ thuật sân khấu; các thành tựu khoa học...).

- Thí sinh phân tích được giá trị của thành tựu văn minh đã chọn ấy trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước (xây dựng nền văn hóa Việt Nam “tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”).

Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thế kỉ XV. Thí sinh phân tích được các ý sau: - Với tinh thần “Quyết không đợi trời chung cùng quân giặc” nghĩa quân Lam Sơn đã chiến đấu kiên cường, bất khuất, sẵn sàng hi sinh gian khổ để vượt qua khó khăn lật đổ nền thống trị của nhà Minh…

- Với tư tưởng “Lấy nhân nghĩa để thắng hung tàn, đem chí nhân mà thay cường bạo” nghĩa quân không chỉ lôi cuốn được sự ủng hộ nhiệt tình của nhân dân, mà còn phân hóa được lực lượng kẻ thù, đẩy quân Minh vào thế bị động tiến lên đánh bại chúng…

- Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn có một bộ chỉ huy nghĩa quân vừa kiên định vừa tài giỏi đứng đầu là Lê Lợi, Nguyễn Trãi…đề ra đường lối đấu tranh đúng đắn…

Sự thành lập vương triều Nguyễn đầu thế kỉ XIX có đặc điểm gì nổi bật? Nêu và đánh giá chính sách ngoại giao của nhà Nguyễn vào nửa đầu thế kỉ XIX. 1. Đặc điểm nổi bật của sự thành lập vương triều Nguyễn…

- Năm 1802.Nguyễn Ánh lập nên vương triều Nguyễn. Sự thành lập vương triều Nguyễn có đặc điểm nổi bật là dựa trên sự đánh bại một phong trào nông dân tương đối tiến bộ, đó là phong trào Tây Sơn với sự giúp sức của tư bản Pháp. Vì vậy, ngay từ đầu triều Nguyễn đã có sự đối lập sâu sắc với nhân dân.

2. Nêu và đánh giá chính sách ngoại giao của nhà Nguyễn vào nửa đầu thế kỉ XIX. a. chính sách ngoại giao của nhà Nguyễn vào nửa đầu thế kỉ XIX. - Nhà Nguyễn chủ trương thần phục nhà Thanh, thực hiện định kì cống nạp…

- Nhà Nguyễn sử dụng lực lượng quân sự bắt Cao Miên và Lào thần phục, thậm chí có lúc còn thiết lập chế độ bảo hộ ở Cao Miên.

- Đối với các nước phương Tây, trong giai đoạn đầu, vua Gia Long thi hành chính sách tương đối cởi mở với Pháp và đạo Thiên Chúa. Nhưng sang đến thời Minh Mạng (1820-1840), triều Nguyễn khước từ dần những quan hệ với phương Tây, thậm chí bắt đầu thi hành chính sách

0,5

0,25

0,25 3,0 1,0

1,0

1,0 2,5

0,5

0,5 0,5

0,5

đàn áp Thiên Chúa giáo và “đóng cửa” ngăn cản ảnh hưởng của phương Tây trên đất Việt Nam. b. Nhận xét - Chính sách ngoại giao của nhà Nguyễn đầu thế kỉ XIX là rất sai lầm và lạc hậu…

- Đặc biệt chính sách đàn áp Thiên Chúa giáo và “đóng cửa, khóa nước” của triều Nguyễn đã tạo ra lí do để pháp có “cớ” nổ súng xâm lược Việt Nam.

0,25 0,25

--------Hết-------

SỞ GD & ĐT QUẢNG NAM TRƯỜNG THPT CHUYÊN NGUYỄN BỈNH KHIÊM

KỲ THI OLYMPIC KHU VỰC DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ NĂM 2017 ĐỀ THI ĐỀ NGHỊ MÔN: LỊCH SỬ LỚP 10

Câu 1: (3,0 đ) Nêu những nét chính trong thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại Phương Đông. Phân tích những yếu tố quyết định đến thể chế chính trị ở Phương Đông cổ đại?

Câu 2: (2,5 đ) Sự ra đời, quan điểm chính và vai trò của Nho giáo trong đời sống xã hội Trung Quốc thời phong kiến. Sự du nhập và phát triển tư tưởng Nho giáo ở Việt Nam như thế nào?

Câu 3: (3,0 đ) Trong cuộc cách mạng tư sản Pháp thế kỷ XVIII, thời kỳ nào được coi là đỉnh cao của cách mạng ? Vì sao?

Câu 4: (3,0 đ) Cuộc khởi nghĩa chống ách đô hộ đầu tiên của nhân dân Âu Lạc dưới thời Bắc thuộc (179TCN938) là cuộc khởi nghĩa nào? Tóm tắt diễn biến, phân tích ý nghĩa lịch sử của cuộc khởi nghĩa đó.

Câu 5: (3,0 đ) Bằng những sự kiện lịch sử đã có chọn lọc hãy chứng minh rằng: Văn hóa Đại Việt thời LýTrần – Hồ đạt đến trình độ phát triển cao và toàn diện.

Câu 6: (3.0 đ) Phân tích sự kết hợp đấu tranh quân sự với đấu tranh ngoại giao để kết thúc cuộc kháng chiến chống Minh của khởi nghĩa Lam Sơn (thế kỷ XV). Liên hệ trong các cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ của Đảng ta.

Câu 7: ( 2,5 đ) Trình bày tình hình kinh tế nước ta dưới triều Nguyễn nửa đầu thế kỷ XIX. Hãy đánh giá mặt tích cực và hạn chế của chính sách kinh tế đó.

SỞ GD & ĐT QUẢNG NAM ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM LỊCH SỬ 10 TRƯỜNG THPT CHUYÊN KỲ THI OLYMPIC DHĐBBB NĂM 2017 NGUYỄN BỈNH KHIÊM ĐÁP MÔN: LỊCH SỬ 10 CÂU NỘI DUNG ĐÁP ÁN Câu 1 Nêu những nét chính trong thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại Phương ( 3,0 đ) Đông. Phân tích những yếu tố quyết định đến thể chế chính trị ở Phương Đông cổ đại. a. Những nét chính trong thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông.

- các quốc gia cổ đại phương Đông, nhà nước ra đời sớm. Đặc trưng cơ bản của nhà nước quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền.

- Đứng đầu nhà nước là vua, tuy mỗi nước có cách gọi khác nhau …. Nhưng vua có quyền lực tối cao, quyết định mọi vấn đề về kinh tế, chính trị, xẫ hội.

Là người sở hữu ruộng đất tối cao, tổng chỉ huy quân đội, nắm quyền lực tối cao về tôn giáo.

- Giúp việc cho vua là hệ thống quan lại gồm toàn quý tộc. Ví như ở Ai Cập là các Vidia, ở Trung Quốc là Thừa Tướng và Thái úy....Các quan cấp dưới coi giữ tài chính,lương thực, tư pháp, chỉ huy quân đội…

- Do đặc trưng cơ bản của nhà nước là chế độ quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền nên quan hệ bóc lột chính là quan hệ của vua, quí tộc với nông dân công xã. Nhà nước là một công cụ chính do giai cấp thống trị đặt ra để bảo vệ lợi ích của giai cấp đó. b. Những yếu tố quyết định đến sự hình thành chế độ chuyên chế.

- Do địa bàn sinh sống ở lưu vực các con sông lớn, sản xuất nông nghiệp đóng vai trò chủ đạo -> yêu cầu trị thủy, làm thủy lợi đòi hỏi mọi người phải hợp tác lại với nhau và phải có người đứng đầu để chỉ huy.

- Trong thực tiễn, do nhu cầu khai phá đất đai, mở rộng diệ tích canh tác dẫn đến sự tranh chấp…yêu cầu chống giặc ngoại xâm, bảo vệ lãnh thổ cũng đòi hỏi phải có người chỉ huy.

Câu 2 Sự ra đời, quan điểm chính và vai trò của Nho giáo trong đời sống xã hội (2,5 đ) Trung Quốc thời phong kiến. Sự du nhập và phát triển tư tưởng Nho giáo ở Việt Nam như thế nào? a. Sự ra đời, quan điểm chính và vai trò của Nho giáo trong đời sống xã hội Trung Quốc thời phong kiến.

- Sự ra đời: Trong quá trình phát triển của lịch sử tư tưởng Trung Quốc, tư tưởng Nho giáo xuất hiệ tương đối sớm, vào khoảng thế kỷ VI TCN. Người khởi xướng là Khổng Tử.

- Quan điểm chính: + Tam cương : Các quan niệm về quan hệ phục tùng giữa vua – tôi, cha- con, chồng – vợ… + Ngũ thường: Nhân, lễ, nghĩa, trí, tín. + Tam tòng: Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử. + Tứ đức: Công, dung, ngôn, hạnh. + Nho giáo một mặt đề xướng con người phải tu thân, rèn luyện đạo đức, phẩm chất; mặt khác giáo dục con người phải thực hiện những bổn phận đối với quốc gia, là “Trung quân ái quốc”…

- Vai trò: Nho giáo có ảnh hưởng sâu rộng ở nhiều lĩnh vực. + Nho giáo ít nhiều thay đổi qua các thời đại song vẫn là công cụ tinh thần để bảo vệ chế độ phong kiến. + Làm cơ sở cho sự phát triển giáo dục, góp phần tạo ra những thành tựu lớn trên lĩnh vực văn hóa, giáo dục và ảnh hưởng tới đời sống xã hội Trung Quốc.

ĐIỂM

0,5 0,5

0,5 0,5

0,5 0,5

0,25

0,25 0,25 0,25

0,25 0,25

+ Càng về sau, cùng với sự suy đồi của giai cấp địa chủ phong kiến, Nho giáo càng trở nên bảo thủ, lỗi thời kìm hãm sự phát triển của xã hội. b. Sự du nhập và phát triển tư tưởng Nho giáo ở Việt Nam. - Nho giáo được du nhập vào nước ta từ thời Bắc thuộc. Đến thời phong kiến, Nho giáo dần trở thành hệ tư tưởng chính của gia cấp thống trị, đặt thành những nguyên tắc cơ bản trong cac mối quan hệ xã hội, là tư tưởng chi phối nội dung giáo dục thi cử.

- Từ thế kỷ X – XIV, trên bước đường xây dựng nhà nước quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền, Nho giáo được giai cấp phong kiến Việt Nam tiếp thu và từng bước nâng cao.

- Đến thời Lê Sơ ( TK XV) Nho giáo được nâng lên địa vị độc tôn.

- Từ thế kỷ XVI – XVIII, Nho giáo mất dần vị trí độc tôn. Tới thế kỷ XIX, nhà Nguyễn thi hành chính sách độc tôn Nho giáo.

Câu 3 ( 3,0đ)

Trong cuộc cách mạng tư sản Pháp thế kỷ XVIII, thời kỳ nào được coi là đỉnh cao của cách mạng? Vì sao? a. Thời kỳ được coi là đỉnh cao của cách mạng tư sản Pháp là thời kỳ chuyên chính dân chủ cách mạng Giacôbanh b. Giải thích. * Tình hình và nhiệm vụ mới của cách mạng nước Pháp.

- Sau khi phái Giacôbanh lên nắm chính quyền, nước Pháp trong tình thế hiểm nghèo: Ngoài mặt trận quân Pháp thua trận, liên minh phong kiến châu Âu đang tràn vào nước Pháp. Trong nước, bạo loạn diễn ra khắp nơi. Nhiệm vụ chống thù trong giặc ngoài bảo vệ và ổn định đất nước thực hiện các quyền tự do dân chủ cho nhân dân.

- Những người Giacôbanh cách mạng, tiêu biểu nhất Roobespie đã sớm nhận thức rằng: muốn bảo vệ thành quả cách mạng, chống thù trong giặc ngoài phải xây dựng nền chuyên chính cách mạng, biết dựa vào sức dân… * Nền chuyên chính Giacôbanh (1793- 1794) đã giải quyết những vấn đề cơ bản của cách mạng.

- Giải quyết vấn đề ruộng đất và xóa bỏ chế độ phong kiến. + Ban hành đạo luật ngày 3-6-1793, quyết định chia ruộng đất của bọn quí tộc di cư ra nước ngoài thành từng lô nhỏ bán trả dần trong vòng 10 năm… + Đạo luật ngày 17-7 qui định xóa bỏ hoàn toàn nghĩa vụ phong kiến… + Tháng 6-1793, Hiến pháp mới được thông qua, qui định: thiết lập chế độ cộng hòa, xóa bỏ hoàn toàn sự bất bình đẳng về đẳng cấp, mọi công dân từ 21 tuổi trở lên được bầu cử.

- Chống thù trong giặc ngoài. + Ngày 23-8-1792, ban sắc lệnh tổng động viên, huy động nhân dân tham gia cách mạng… + Quốc hội còn ban hành đạo luật xét xử những người tình nghi, luật giá tối đa đối với lương thực, thực phẩm để chống nạn đầu cơ, tích trữ, qui định mức tiền lương cho công nhân. + Chỉ trong thời gian ngắn, các cuộc bạo loạn phản cách mạng bị đập tan. Cuối năm 1793- đầu năm 1794, các đội quân xâm lược lần lược bị đuổi khỏi biên giới. =>Như vậy nền chuyên chính Gia cô banh đã hoàn thành được nhiệm vụ của cuộc cách mạng tư sản: đã xóa bỏ triệt để chế độ phong kiến, giải quyết cơ bản vấn đề ruộng đất cho nông dân, thống nhất thị trường dân tộc, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển, chống ngoại xâm và nội phản. Vì thế giai đoạn

0,25 0,25

0,25

0,25

0,25

0,25

0,25

0,5 0,25 0,25

0,5 0,25 0,25

0,25

chuyên chính Giacôbanh được coi là đỉnh cao của cách mạng tư sản Pháp.

Câu 4 (3,0 đ)

Cuộc đấu tranh chống ách đô hộ đầu tiên của nhân dân Âu Lạc dưới thời Bắc thuộc (179 TCN- 938) là cuộc khởi nghĩa nào? Tóm tắt diễn biến, phân tích ý nghĩa lịch sử của cuộc khởi nghĩa đó. a. Cuộc đấu tranh chống ách đô hộ đầu tiên của nhân dân Âu Lạc dưới thời Bắc thuộc (179 TCN-938) là khởi nghĩa Hai Bà Trưng. b. Tóm tắt diễn biến chính.

- Mùa xuân năm 40 Hai Bà Trưng nổi dậy khởi nghĩa ở Hát Môn (Phúc Thọ, Hà Tây). Được đông đảo nhân dân nhiệt liệt hưởng ứng, quân khởi nghĩa nhanh chóng chiếm Mê Linh (Vĩnh Phúc), Cổ Loa (Hà Nội), Luy Lâu (Thuận Thành, Bắc Ninh). Giải phóng đất nước, Tô Định phải bỏ chạy về nước.

- Trưng Trắc được suy tôn làm vua, đóng đô ở Mê Linh, bắt tay xây dựng chính quyền độc lập, tự chủ, tha thuế hai năm liền cho nhân dân ba quận.

- Mùa hè năm 42 nhà Hán đưa 2 vạn quân do Mã Viện chỉ huy kéo vào xâm lược nước ta lần nữa. Hai Bà Trưng lãnh đạo nhân dân kháng chiến anh dũng, nhưng do lực lượng chênh lệch nên thất bại. c. Phân tích ý nghĩa.

- Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng là cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, đã thu hút đông đảo quần chúng nhân dân tham gia. Cuộc khởi nghĩa đã thể hiện tinh thần đoàn kết và ý chí vươn lên của dân tộc ta, kiên quyết đứng dậy đấu tranh giành độc lập dân tộc trong bất kỳ tình huống nào.

- Bước đầu phá tan âm mưu của phong kiến phương Bắc, muốn biến nước ta thành quận huyện của chúng. Giành quyền tự chủ cho nhân dân ta trong một thời gian.Đặc biệt Trưng Trắc đã lên ngôi vua lấy hiệu là Trưng Vương đã khảng định dân tộc ta, đất nước ta có vị trí ngang hàng với các nước khác, các dân tộc khác trên thế giới, nhất là đối với phương Bắc.

- Cuộc khởi nghĩa đã khẳng định vai trò của người phụ nữ Việt Nam trong công cuộc dựng nước và giữ nước.

- Mặc dù cuộc khởi cuối cùng bị thất bại nhưng đã có tác dụng mở đường, cổ vũ cho cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc sau này. Sau cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, nhiều cuộc khởi nghĩa của nhân dân ta đã liên tiếp nổ ra.

Câu 5 (3,0 đ)

0.25

0,5

0,25 0,5

0,25

0,5 0,25

0,5

Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc hãy chứng minh rằng: Văn hóa Đại Việt thời Lý –Trần - Hồ đạt đến trình độ phát triển cao và toàn diện. a. Về tư tưởng, tôn giáo.

- Từ thời Bắc thuộc hệ tư tưởng nho giáo và các tôn giáo lớn như Phật giáo, Đạo giáo đã được truyền bá vào nước ta. Thời Lý, Trần, Hồ hệ tư tưởng Nho giáo được giai cấp thống trị tiếp nhận và từng bước được nâng cao.

- Phật giáo được truyền bá sâu rộng ngày càng thấm sâu vào cuộc sống tinh thần của nhân dân và được giai cấp thóng trị tôn sùng…

- Đạo giáo được truyền bá trong nhân dân hòa nhập với một số tín ngưỡng dân gian. Các tín ngưỡng cổ truyền vẫn được giữ vững. b. Về giáo dục, văn học, nghệ thuật.

- Giáo dục rất được quan tâm, chữ Hán trở thành chữ viết chính thức. Năm 1070, vua Lý Thánh Tông cho lập Văn Miếu ở kinh đô Thăng Long. Năm 1075, nhà Lý tổ chức thi đầu tiên.

0,25 0,25 0,25 0,25

- Thời Trần các khoa thi được tổ chức đều dặn hơn. Việc phát triển giáo dục đã tạo nên nhiều tri thức tài giỏi cho đất nước như Phạm Sư Mạnh, Nguyễn Hiền…

- Văn học chữ Hán phát triển, xuất hiện hàng loạt bài hịch, bài phú nổi tiếng như Hịch tướng sĩ, Bạch Đằng giang phú… đậm đà tình cảm yêu nước, niềm tự hào dân tộc…

- Nghệ thuật: Nghệ thuật kiến trúc phát triển với các công trình độc đáo như chùa Một Cột, Tháp Báo Thiên…Nghệ thuật điêu khắc tinh tế, độc đáo với nhiều loại hình khác như như chân cột hình hoa sen, hành lang rồng, hình bông cúc nhiều cánh…

- Nghệ thuật sân khấu, chèo tuồng, hề phát triển phong phú mang đậm bản sắc dân tộc. c. Khoa học – kỹ thuật.

- Sử học được biên soạn như Đại Việt sử ký, Đại Việt sử lược….

- Khoa học quân sự như Binh thư yếu lược, Vạn Kiếp tông bí truyền thư…

- Thiên văn học đã chế tạo được dụng cụ khảo sát các hiện tượng trời đất, soạn lịch.

- Kỹ thuật Hồ Nguyên Trừng đẫ chế tạo súng thần cơ và thuyền chiến có lầu.

0,25 0,25 0,25 0,25

0,25 0,25 0,25 0,25

Câu 6 (3,0 đ)

Phân tích sự kết hợp đấu tranh quân sự với đấu tranh ngoại giao để kết thúc cuộc kháng chiến chống Minh của khởi nghĩa Lam Sơn (thế kỷ XV).

Liên hệ trong các cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ của Đảng ta. a. Sự kết hợp đấu tranh quân sự với đấu tranh ngoại giao để kết thúc cuộc kháng chiến chống Minh của khởi nghĩa Lam Sơn.

- Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống quân xâm lược Minh do Lê Lợi và Nguyễn Trãi lãnh đạo bùng nổ năm 1418. Năm 1426, nghĩa quânđã giành được nhiều thắng lợi vang dội: như chiến thắng Ninh kiều, Nhân Mục, đặc biệt là chiến thắng Tốt Động đã đập tan kế hoạch tiến công ủa Vương thông và làm phá sản hoàn toàn âm mưu giành thế chủ động tiến công của địch. Sau thất bại này Vương Thông co cụm về thành Đông Quan phòng ngự cho mong quân cứu viện.

- Tháng 1-1427, triều đình nhà Minh điều 15 vạn quân sang cứu nguy cho Vương Thông. Quân cứu viện chia làm 2 đạo tiến vào nước ta…

- Trước tình hình đó, bộ chỉ huy nghĩa quân đã chủ động tiến công địch bằng sự kết hợp đấu tranh quân sự, binh vận và ngoại giao để kết thúc kháng chiến.

- Trên mặt trận quân sự, ta chọn đạo quân của Liễu Thăng làm đối tượng quyết chiến chủ yếu. Đồng thời ta tiếp tục vây hãm lực lượng địch ở Đông Quan. Liễu Thăng dẫn quân vào biên giới nước ta bị nghĩa quân ta phục kích ở Chi Lăng ( Lạng Sơn) . Nghĩa quân tấn công địch ở Xương Giang, toàn bộ quân giặc còn lại bị bắt. Lúc đó đạo quân của Mộc Thạnh nghe tin bại trận đã tháo chạy về nước. + Chiến thắng Chi Lăng- Xương Giang là chiến thắng lớn nhất trong cuộc kháng chiến chống Minh của khởi nghĩa Lam Sơn. Bằng thắng lợi này đập tan ý xâm lược của quân Minh, tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc đấu tranh ngoại giao thắng lợi.

- Đồng thời với tiến công quân sự, bộ chỉ huy nghĩa quân còn mở cuộc đấu tranh binh vận và ngoại giao với địch.Nguyễn Trãi đã viết thư dụ Vương Thông từ bỏ cuộc chiến tranh xâm lược, tổ chức “ Hội thề Đông Quan”, cùng đại diện nhà Minh để bàn kết thúc chiến tranh.

- Do thất bại nặng nề trong trận Chi Lăng- Xương Giang, lực lượng cứu viện không còn nên Vương Thông phải chấp nhận “ Hội thề Đông Quan” với ta vào ngày 10-12-1427 nhận rút quân về nước. b. Liên hệ trong cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ.

- Kháng chiến chống Pháp + Với chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 buộc Pháp chấp nhận kí hiệp định Giơnevơ…

0,5

0,25 0,25

0,5

0,25

0,25 0,25

0,25

- Kháng chiến chống Mỹ + Mậu thân 1968….Chiến thắng 12 ngày đêm quyết định buộc Mỹ kí hiệp định Pari 1973…

0,25 0,25

Câu 7 (2,5đ)

Trình bày tình hình kinh tế nước ta dưới thời Nguyễn nửa đầu thế kỷ XIX. Đánh giá mặt tích cực và hạn chế của chính sách kinh tế đó. a. Tình hình kinh tế.

- Nông nghiệp: Nhà Nguyễn coi trọng vấn đề ruộng đất và sản xuất nông nghiệp như: + Thực hiện chính sách quân điền. + Khuyến khích khai hoang dưới hình thức doanh điền. + Sửa đắp đê điều, nạo vét kênh mương.

- Thủ công nghiệp: + Thủ công nghiệp trong nhân dân được duy trì và phát triển phong phú, đa dạng. Nghề mới xuất hiện như in tranh dân gian. + Thủ công nghiệp nhà nước được tổ chức với qui mô lớn, các quan xưởng được xây dựng, sản xuất nhiều ngành nghề: như đúc tiền, vũ khí, đóng thuyền, đồ trang sức, làm gạch ngói. Đặc biệt đã đóng tàu thủy chạy bằng hơi nước. + Nghề khai mỏ được chú ý phát triển.

- Thương nghiệp: + Nội thương: Việc buôn bán trong nước duy trì. Tuy nhiên thuyền bè đi xa bị đánh thuế nhiều lần. + Ngoại thương: Nhà nước nắm độc quyền buôn bán với các nước láng giềng.

Dè dặt với phương Tây. b. Đánh giá *Tích cực:- Nhà nước đã cố gắng phục hồi nền kinh tế trên cơ sở coi trọng ruộng đất và sản xuất nông nghiệp (đo lại ruộng đất, lập địa bạ, chính sách quân điền...)

- Chính sách khai hoang có tác dụng với ngành nông nghiệp và mở rộng diện tích lãnh thổ.

- Nhà nước đầu tư xây dựng quan xưởng, đầu tư tổ chức khai khoáng có ý nghĩa nhất định trong việc thúc đẩy thủ công nghiệp phát triển. *Tiêu cực : - Các chính sách nông nghiệp truyền thống đã không còn phát huy tác dụng.

- Việc trưng tập thợ trong các quan xưởng đã kìm cản trở sự sáng tạo của người thợ ; khả năng quản lí của nhà nước ở các mỏ khai thác rất yếu kém.

- Hệ thống thuế khóa phức tạp và độc quyền về ngoại thương, đóng cửa với phương Tây đã kìm hãm sự phát triển của thương nghiệp, khiến cho các đô thị tàn lụi dần. => Đến nửa thế đầu thế kỷ XIX nền kinh tế nước ta vẫn là nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu.

0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25

0,25

0,25

0,25 0,25

HỘI CÁC TRƯỜNG THPT CHUYÊN

ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ KHỐI 10

KHU VỰC DH&ĐB BẮC BỘ TRƯỜNG PT VÙNG CAO VIỆT BẮC ĐỀ THI ĐỀ XUẤT

NĂM HỌC 2016-2017 Thời gian làm bài 180 phút (Đề này có 01 trang)

Câu 1 (3 điểm) Các quốc gia cổ đại phương Đông được hình thành ở những vùng nào và từ bao giờ?

Phân tích những yếu tố quyết định thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông.

Câu 2 (2,5 điểm) Hãy làm sáng tỏ nhận định sau: “Dưới thời phong kiến nhân dân Trung Quốc đã đạt nhiều thành tựu văn hóa rực rỡ, độc đáo. Nền văn hóa ấy đã có tác dụng nhất định trong truyền thống văn hóa dân tộc Trung Quốc, có ảnh hưởng đáng kể đến nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam” Câu 3 (3,0 điểm) Hãy làm rõ những điểm giống và khác nhau giữa cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII và cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII. Câu 4 (3 điểm) Bằng các sự kiện lịch sử tiêu biểu, hãy chứng tỏ phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc của nhân dân ta thời Bắc thuộc (từ thế kỉ II TCN đến đầu thế kỉ X) diễn ra liên tục và rộng lớn.

Câu 5: (3 điểm) "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn. Vì thế các bậc đế vương thánh minh không đời nào không coi việc giáo dục nhân tài, kén chọn kẻ sỹ, vun trồng nguyên khí quốc gia làm công việc cần thiết" (Thân Nhân Trung).

Em có suy nghĩ gì về câu nói trên? Trình bày tóm lược sự phát triển của giáo dục từ thế kỉ X-XV. Việc dựng bia tiến sĩ có tác dụng gì?

Câu 6 (3 điểm) Khởi nghĩa Lam Sơn (1418-1427), hãy: 1. Trình bày tóm tắt diễn biến.

2. Bình luận ngắn gọn về Hội thề ở Lũng Nhai (1416) và Hội thề Đông Quan (1427).

3. Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

Câu 7 (2,5 điểm) Sự thành lập triều Nguyễn đầu thế kỉ XIX có điểm khác biệt cơ bản gì so với sự thành lập các triều đại phong kiến Việt Nam ở các thế kỉ XI - XV? Vào giữa thế kỉ XIX, những thách thức lịch sử nào đặt ra cho triều Nguyễn? Tại sao triều Nguyễn lại duy trì đường lối bảo thủ?

-----------------------Hết-------------------Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm Họ và tên thí sinh………………………………; Số báo danh………

Người ra đề: Trần Thị Thanh Huệ

Chữ kí:

Số điện thoại 0988 399 314 Chữ kí:

HỘI CÁC TRƯỜNG THPT CHUYÊN KHU VỰC DH&ĐB BẮC BỘ TRƯỜNG PT VÙNG CAO VIỆT BẮC ĐỀ THI ĐỀ XUẤT

Câu

1

ĐÁP ÁN ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ KHỐI 10 NĂM HỌC 2016-2017 (Đáp án này có 7 trang)

Nội dung

Các quốc gia cổ đại phương Đông…

Các Quốc gia cổ đại phương Đông được hình thành từ rất sớm.

-Trên lưu vực sông Nin, vào khoảng giữa thiên niên kỉ IV TCN, cư dân Ai Cập cổ đại đã khá đông đúc, sống tập trung theo từng công xã -Ở lưu vực Lưỡng Hà, vào khoảng thiên niên kỉ IV, hàng chục nước nhỏ của người Su –me đã hình thành…

- Ở Ấn Độ, những quốc gia cổ đại đầu tiên ra đời trên lưu vực sông Ấn từ khoảng giữa thiên niên kỉ III –TCN. - Ở Trung Quốc chế độ công xã tan rã vào khoảng cuối thiên niên kỉ III TCN. Vương triều Hạ được hình thành …

Thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông là nhà nước quân chủ

Điểm

3,0 0,5 0,5 0,25 0,25 0,5

2

chuyên chế trung ương tập quyền…

Giải thích: -Do địa bàn sinh sống của cư dân cổ đại phương Đông ở lưu vực các con sông lớn, điều kiện tự nhiên thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, tuy nhiên bên cạnh đó cũng có những khó khăn… do nhu cầu sản xuất nông nghiệp người ta buộc phải liên kết lại với nhau để khai phá đất đai và làm thủy lợi, một số công xã gần gũi nhau tập hợp lại thành một tiểu quốc. Người đứng đầu tiểu quốc được gọi là vua. Như thế, vua là hiện thân cho sự tập hợp hay thống nhất lãnh thổ và tập trung quyền lực…

-Trong thực tiễn, do nhu cầu khai phá đất đai, mở rộng diện tích canh tác dẫn tới sự tranh chấp.. .yêu cầu chống giặc ngoại xâm bảo vệ lãnh thổ cũng đòi hỏi phải có người chỉ huy…

Hãy làm sáng tỏ nhận định sau: “Dưới thời phong kiến nhân dân Trung

0,5

0,5

2,5

Quốc đã đạt nhiều thành tựu văn hóa rực rỡ, độc đáo. Nền văn hóa ấy đã có tác dụng nhất định trong truyền thống văn hóa dân tộc Trung Quốc, có ảnh hưởng đáng kể đến nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam” *Thành tựu của Văn hóa Trung Quốc thời phong kiến * Tư tưởng, tôn giáo

0,5

- Nho giáo giữ vai trò quan trọng trong hệ tư tưởng phong kiến là công cụ tinh thần bảo vệ chế độ phong kiến, về sau Nho giáo càng trở nên bảo thủ, lỗi thời và kìm hãm sự phát triển của xã hội…

- Phật giáo cũng thịnh hành nhất là thời Đường… *Sử học: Thời Minh, cơ quan viết sử nhà nước (Quốc sử quán) được thành lập, có các bộ sử kí nổi tiếng như Sử ký của Tư Mã Thiên, Minh Thực Lục, Đại Thanh thống nhất…

0,25

*Văn học:

0,25

+ Từ: đời Tống… + Thơ phát triển mạnh dưới thời Đường: tác giả các phẩm… + Tiểu thuyết phát triển mạnh ở thời Minh – Thanh; kể tên… *Khoa học kỹ thuật: - Đạt được nhiều thành tựu trong lĩnh vực hàng hải, nghề in, làm giấy, gốm, dệt, luyện sắt, và kỹ thuật xây dựng các cung điện phục vụ cho chế độ PK

0,25

*Kiến trúc, điêu khắc: Vạn lí trường thành, các cung điện, thành quách…

0,25

*Ảnh hưởng: - Thế giới: những thành tựu về khoa học kĩ thuật ảnh hưởng đến cả thế giới: thuốc súng để chế tạo đạn dược, la bàn dùng trong hàng hải, giấy kĩ thuật in sử dụng cho việc dạy học...

-Người Việt biết tiếp thu những giá trị đặc sắc do người phương Bắc sáng tạo ra. Cụ thể trên các lĩnh vực: tư tưởng, tôn giáo, văn học, chữ viết, phong tục tập quán…

0,5

0,5

Ví dụ cụ thể: + Tư tưởng: Trung Quốc có rất nhiều tư tưởng giáo lí nổi tiếng nhiều trong số đó đã ảnh hưởng đến Việt Nam như Nho giáo, Đạo giáo các tư tưởng về quản lí nhà nước... cho đến nay nó vẫn cón ý nghĩa quan trọng trong các hoạt động nghiên cứu, học tập... Nho giáo ra đời ở Trung Quốc, du nhập vào nước ta từ thời Bắc thuộc và được nhà Lý chính thức thừa nhận khi cho xây dựng văn Miếu Khổng Tử, từ thời Lê trở thành tư tưởng chính thống của giai cấp thống trị. Nho giáo cũng trở thành một nhu cầu tư tưởng thiết yếu xây dựng một thiết chế quân chủ tập quyền, cũng như nguyên lý cơ bản của phép trị nước, trong đó một biện pháp chiến lược là chế độ khoa cử... + Chữ viết: chữ Hán – chúng ta không hoàn toàn dùng chữ Hán mà đó là cơ sở cho chữ Nôm ra đời... + Văn học: sự ảnh hưởng của các thể thơ Đường cổ... + Khoa học tự nhiên như bàn tính, lịch can chi, chữa bệnh bằng châm cứu... đều tác động sâu rộng đến Văn minh Đại Việt cũng như nền văn minh nước ta trong giai đoạn hiện nay... + Kiến trúc, điêu khắc: một số công trình kiến trúc, đền đài, tượng điêu khắc, tứ linh (long, ly, quy, phượng)... có sự pha trộn kiến trúc của Trung Hoa... + Bốn phát minh của người Trung Quốc cũng ảnh hưởng sâu sắc đến VN...

3

Hãy làm rõ những điểm giống và khác nhau giữa cách mạng tư sản

3,0

Anh thế kỉ XVII và cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII. * Giống nhau - Đều lật đổ chế độ phong kiến, xác lập quyền thống trị của giai cấp tư sản, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển...

0,5

- Lực lượng cách mạng là quần chúng nhân dân.

0,25

- Đều có ảnh hưởng sâu rộng và có ý nghĩa quốc tế to lớn...

0,25

* Khác nhau - Hình thức cách mạng: Cách mạng tư sản Anh là nội chiến, cách mạng tư

0,5

sản Pháp vừa nội chiến vừa chống ngoại xâm.

- Lãnh đạo: Lãnh đạo cách mạng tư sản Anh là liên minh tư sản và quý tộc

0,5

mới; cách mạng tư sản Pháp chỉ có giai cấp tư sản - Diễn biến: Trong cách mạng tư sản Anh không có bầu quốc hội, không

0,5

ban hành hiến pháp. Cách mạng tư sản Pháp có tiến hành bầu cử, có Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền, có ban hành Hiến pháp 1791, 1793.

4

- Tính chất: Cách mạng tư sản Anh chưa triệt để (còn tàn dư của chế độ phong kiến, vấn đề ruộng đất của nhân dân chưa được giải quyết...). Cách mạng tư sản Pháp là cuộc cách mạng dân chủ tư sản triệt để (vì đã xoá bỏ mọi tàn dư chế độ phong kiến, giải quyết vấn đề ruộng đất cho nhân dân...)

Bằng các sự kiện lịch sử tiêu biểu, hãy chứng tỏ phong trào đấu tranh

0,5

giành độc lập dân tộc của nhân dân ta thời Bắc thuộc (từ thế kỉ II TCN

3,0

đến đầu thế kỉ X) diễn ra liên tục và rộng lớn.

-Trong suốt thời Bắc thuộc các cuộc đấu tranh của nhân dân ta liên tiếp nổ ra. Các cuộc khởi nghĩa của nhân dân ta trong thời Bắc thuộc liên tiếp nổ ra,

0,5

sôi nổi, rộng khắp và quyết liệt. Điều đó thể hiện ý chí đấu tranh giành độc lập dân tộc ngay từ khi bọn phong kiến phương Bắc xâm lược nước ta...

Tiêu biểu: - Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40)...

0,25

- Khởi nghĩa của nhân dân Nhật Nam các năm 100,137,144...

0,25

- Khởi nghĩa của nhân dân Cửu Chân năm 157 - Khởi nghĩa của nhân dân Giao Chỉ năm 178, 190 - Khởi nghĩa Bà Triệu (năm 248)..

0,25

- Khởi nghĩa Lý Bí (năm 542)...

0,25

- Khởi nghĩa Đinh Kiến, Lý Tự Tiên (năm 687)...

0,25

- Khởi nghĩa Mai Thúc Loan (đầu thế kỉ VIII)...

- Khởi nghĩa Phùng Hưng (khoảng 776-791)...

0,25

- Khởi nghĩa Dương Thanh (819-820)...

- Khúc Thừa Dụ giành lại nền độc lập tự chủ (905)...

0,25

- KN Ngô Quyền 938

0,25

- Các cuộc khởi nghĩa đó diễn ra trên địa bàn rộng lớn có những cuộc khởi

0,5

nghĩa có cả nhân dân cả ba quận tham gia, đã lôi cuốn được đông đảo các tầng lớp nhân dân (tiêu biểu cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng),... tạo nên sức mạnh để chiến đấu chống phong kiến phương Bắc xâm lược; Thể hiện tinh thần yêu nước,ý chí chống giặc ngoại xâm, ý chí tự chủ và tinh thần dân tộc của nhân dân Âu Lạc...

"Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước 5

mạnh mà hưng thịnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn. Vì

3,0

thế các bậc đế vương thánh minh không đời nào không coi việc giáo dục nhân tài, kén chọn kẻ sỹ, vun trồng nguyên khí quốc gia làm công việc cần thiết" (Thân Nhân Trung). *Suy nghĩ về câu nói:

1,0

Đề cao giáo dục để lựa chọn nhân tài phục vụ đất nước. Lấy sự học và những người có học làm thành gốc rễ của nghiệp dựng nước ... * Khái quát về giáo dục VN thời phong kiến: - Từ XI - XV: giáo dục Đại Việt từng bước được xây dựng, giáo dục thi cử dần dần trở thành nguồn đào tạo quan lại chủ yếu cho triều đình - Từ XVI - XIX: nhà Mạc tiếp tục phát triển giáo dục, tổ chức đều đặn các kỳ thi...

- Triều đại Tây Sơn chăm lo giáo dục, chữ Nôm được dùng trong thi cử - Hạn chế: Nội dung chủ yếu vẫn là kinh sử, các bộ môn khoa học tự nhiên ít được chú ý...

6

0,25 0,25 0,25 0,25

*Tác dụng dựng bia tiến sĩ: -Tôn trọng việc học hành, đỗ đạt, khuyến khích việc học trong nhân dân và 0,5 tầng lớp quý tộc -Tôn vinh nhân tài cho đất nước...

0,25 -Nhắc nhở những người đỗ đạt giữ trọng trách với dân với nước...

0,25 3,0 Khởi nghĩa Lam Sơn (1418-1427)...

1. Khái quát diễn biến - Cuộc khởi nghĩa do Lê Lợi và Nguyễn Trãi lãnh đạo nổ ra vào năm 1418.

0,5

Mặc dù nhiều lần bị quân Minh tiến đánh những nghĩa quân vẫn giữ vững được tinh thần chiến đấu, mở rộng được địa bàn hoạt động, sau đó làm chủ được cả vùng đất rộng lớn từ Thanh Hóa vào Nam...

- Năm 1426, giữa lúc quân khởi nghĩa đang trên đà thắng lợi và tiếng tăm của Lê Lợi lên cao, nghĩa tiến đánh thành Đông Quan, và đánh tan quân

0,25

Minh trong trận Tốt Động-Chúc Động...

- Năm 1427, nghĩa quân đã đập tan tác 15 vạn viện binh của giặc trong trận Chi Lăng - Xương Giang, giết chết viên chỉ huy quân Minh là Liễu Thăng.

0,25

Cuối cùng, người Minh phải giảng hòa chấp nhận mở Hội thề Đông Quan để được an toàn rút quân về nước...

2. Bình luận về Hội thề Lũng Nhai (1416), Hội thề Đông Quan (1427) - Đầu năm 1416, Lê Lợi cùng 18 người trong bộ chỉ huy cuộc khởi nghĩa đã

0,5

tổ chức Hội thề ở Lũng Nhai. Thành phần tham dự Hội thề có đủ các thành phần điều đó tượng trưng cho khối đoàn kết dân tộc chung sức, chung lòng quyết tâm đánh giặc giữ nước. Bài văn thề là lời thề non nước, 19 người dự thề là những hạt nhân đầu tiên của bộ chỉ huy nghĩa quân Lam Sơn...

- Hội thề Đông Quan thể hiện nghệ thuật kết thúc chiến tranh độc đáo của Lê

0,5

Lợi, Nguyễn Trãi. Nghĩa quân Lam Sơn đã giành thắng lợi quân sự quyết định chiến thắng Chi Lăng-Xương Giang, tiêu diệt đạo quân tiếp viện của nhà Minh, quân Minh mất hết ý chí chiến đấu...Với thiện chí nhân nghĩa của dân tộc, đỡ nhọc tướng tá, bớt hao tổn xương máu, mở đường hiếu sinh hai dân tộc, giữ nền hòa bình muôn thuở, ngăn chặn âm mưu của một cuộc chiến tranh mới..., năm 1427 Lê Lợi, Nguyễn Trãi tổ chức Hội thề Đông Quan... Vương Thông đồng ý rút quân về nước, cuộc khởi nghĩa thắng lợi hoàn toàn...

3. Nguyên nhân thắng lợi - Với tinh thần “Quyết không đợi trời chung cùng quân giặc” nghĩa quân Lam Sơn đã chiến đấu kiên cường, bất khuất, sẵn sàng hi sinh gian khổ để vượt qua khó khăn, lật đổ nền thống trị của nhà Minh...

0,5

- Nghệ thuật quân sự độc đáo của cuộc khởi nghĩa: Với tư tưởng “Lấy nhân

0,25

nghĩa để thắng hung tàn, đem chí nhân mà thay cường bạo”, nghệ thuật đánh lâu dài..., trận quyết chiến chiến lược..., kết thúc chiến tranh.

- Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn có một bộ chỉ huy nghĩa quân vừa kiên định vừa tài giỏi đứng đầu là Lê Lợi, Nguyễn Trãi...

7

Sự thành lập triều Nguyễn đầu thế kỉ XIX có điểm khác biệt cơ bản gì so với sự thành lập các triều đại phong kiến Việt Nam ở các thế kỉ XI - XV? Vào giữa thế kỉ XIX, những thách thức lịch sử nào đặt ra cho triều Nguyễn? Tại sao triều Nguyễn lại duy trì đường lối bảo thủ?

1. Điểm khác biệt cơ bản giữa sự thành lập triều Nguyễn đầu thế kỉ XIX so với sự thành lập các triều đại phong kiến Việt Nam thế kỉ XI - XV - Nguyễn Ánh lập nên triều Nguyễn vào năm 1802. Sự thành lập triều Nguyễn dựa trên sự đánh bại một phong trào nông dân tương đối tiến bộ đó là phong trào Tây Sơn với sự giúp sức của tư bản Pháp.

- Trong khi đó, sự thành lập các triều đại phong kiến Việt Nam ở các thế kỉ XI - XV lại là sự thay thế của một triều đại tiến bộ cho một triều đại đã hết vai trò lịch sử hoặc là kết quả của cuộc đấu tranh chống ngoại xâm thắng lợi.

2. Vào giữa thế kỉ XIX, những thách thức lịch sử nào đặt ra cho triều Nguyễn - Trước nguy cơ bị xâm lược từ bên ngoài… và trong bối cảnh chế độ phong kiến Việt Nam đã bộc lộ những dấu hiệu của sự khủng hoảng suy yếu nghiêm trọng…, vào giữa thế kỉ XIX, triều Nguyễn đứng trước những thách thức lịch sử: + Hoặc là tiến hành cải cách để thoát khỏi tình trạng khủng hoảng ở trong nước, mở rộng quan hệ bang giao để khôn khéo bảo toàn độc lập, chủ quyền. + Hoặc là chìm đắm trong chính sách thủ cựu và tự cô lập nhằm cố gắng duy trì chế độ chế độ quân chủ chuyên chế lạc hậu.

3. Nguyên nhân triều Nguyễn duy trì đường lối bảo thủ - Vì quyền lợi của dòng họ và giai cấp triều Nguyễn đã thi hành chính sách bảo thủ… hậu quả là đặt Việt Nam vào tình thế bất lợi trước cuộc xâm lược vũ trang của thực dân Pháp.

TRƯỜNG THPT CHUYÊN QUỐC HỌC MÔN LỊCH SỬ - LỚP 10

0,25

2,5

0,5

0,5

0,5

0,25 0,25

0,5

ĐỀ ĐỀ XUẤT CUỘC THI OLYMPIC DUYÊN HẢI ĐBBB Câu 1 (3.0 điểm) Nhu cầu sản xuất nông nghiệp có ảnh hưởng như thế nào đến đời sống chính trị, xã hội và văn hóa ở các quốc gia cổ đại phương Đông?

Câu 2 (2.5 điểm) Đánh giá về những thành tựu văn hóa Trung Quốc thời phong kiến. Ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc đến Việt Nam được biểu hiện như thế nào?

Câu 3 (3.0 điểm) Lập bảng thống kê các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại (thế kỉ XVI – XVIII) theo nội dung: nhiệm vụ, lãnh đạo, động lực, kết quả, tính chất. Qua đó, phân tích ý nghĩa lịch sử của các cuộc cách mạng này.

Câu 4 (3.0 điểm) Trình bày những đóng góp của Hai Bà Trưng, Lí Bí, Triệu Quang Phục, Khúc Thừa Dụ và Ngô Quyền trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc thời Bắc thuộc. Rút ra những nhận xét chung về phong trào đấu tranh chống Bắc thuộc của nhân dân ta từ thế kỉ I đến thế kỉ X. Câu 5 (3.0 điểm) Chứng minh rằng: Văn minh Đại Việt được cấu thành từ các yếu tố: kế thừa văn minh Văn Lang – Âu Lạc của người Việt cổ, trên cơ sở đó nhân dân Đại Việt đã tiếp tục phát huy ở một trình độ cao hơn và có sự tiếp biến của văn hóa bên ngoài.

Câu 6 (3.0 điểm) Thông qua diễn biến của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 – 1427), hãy chỉ ra đặc điểm của cuộc khởi nghĩa này.

Câu 7 (2.5 điểm) Đánh giá về triều Nguyễn trong nửa đầu thế kỉ XIX, có ý kiến cho rằng: Triều đại cuối cùng trong lịch sử phong kiến Việt Nam có những công lao không thể phủ nhận nhưng cũng có những tội trạng không thể chối cãi. Em hãy làm rõ những “công lao không thể phủ nhận” của nhà Nguyễn đối với lịch sử dân tộc. ……………………………….HẾT……………………………….

TRƯỜNG THPT CHUYÊN QUỐC HỌC MÔN LỊCH SỬ - LỚP 10 ĐỀ ĐỀ XUẤT CUỘC THI OLYMPIC DUYÊN HẢI ĐBBB ĐÁP ÁN

Câu

Ý

Nội dung chính cần đạt

Điểm

Câu 1

Nhu cầu sản xuất nông nghiệp có ảnh hưởng như thế nào đến

3.0

đời sống chính trị, xã hội và văn hóa ở các quốc gia cổ đại phương Đông? a.

Ảnh hưởng đến đời sống chính trị - Do nhu cầu sản xuất nông nghiệp, người ta phải liên kết để khai

0.25

phá đất đai, làm thủy lợi,...phải có người đứng đầu.

- Vua tự coi mình là người đại diện của thần thánh ở dưới trần gian,

0.25

người chủ tối cao của đất nước, tự quyết định mọi việc.

- Giúp việc cho vua là bộ máy hành chính quan liêu gồm toàn quý

0.25

tộc,...

- Chế độ nhà nước của xã hội cổ đại phương Đông là chế độ chuyên

0.25

chế cổ đại. b.

Ảnh hưởng đến đời sống xã hội: - Xã hội gồm: quý tộc, nông dân công xã, nô lệ.

0.5

- Nông nghiệp là ngành kinh tế chủ đạo nên cư dân chủ yếu làm

0.5

nghề nông. Do đó bộ phận đông đảo nhất và có vai trò to lớn trong sản xuất là nông dân công xã. c.

Ảnh hưởng đến đời sống văn hóa: Nhiều thành tựu văn hóa phương Đông gắn liền với nhu cầu sản

0.25

xuất nông nghiệp, phản ánh mọi mặt đời sống con người.

- Lịch pháp và thiên văn học: đây là hai ngành khoa học ra đời sớm

0.25

nhất, xuất phát từ nhu cầu nông nghiệp. Việc tính lịch chỉ đúng tương đối nhưng nông lịch thì có ngay tác dụng đối với việc gieo trồng.

- Chữ viết: chữ viết ra đời bắt nguồn từ nhu cầu của việc quản lí

0.25

hành chính (công văn, lưu giữ số liệu ruộng đất, thuế khóa,…) và nhu cầu trao đổi thư từ. Ban đầu là chữ tượng hình, sau đó là chữ tượng ý, tượng thanh. Đây là phát minh quan trọng nhất, nhờ đó mà chúng ta hiểu được phần nào lịch sử thế giới cổ đại.

- Toán học: do nhu cầu tính toán lại diện tích ruộng đất sau khi ngập nước, tính toán trong xây dựng nên toán học xuất hiện rất sớm ở

0.25

phương Đông. Thành tựu chủ yếu là các công thức sơ đẳng về hình học, các bài toán đơn giản về số học, phát minh ra số 0 của người Ấn Độ.

Câu 2

Đánh giá về những thành tựu văn hóa Trung Quốc thời phong

2.5

kiến. Ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc đến Việt Nam được biểu hiện như thế nào? a.

Đánh giá về những thành tựu văn hóa Trung Quốc thời phong kiến: - Văn hóa Trung Quốc thời phong kiến hình thành và phát triển trên

0.5

cơ sở kế thừa những di sản văn hóa cổ đại, những điều kiện kinh tế xã hội mới và sự tiếp thu văn hóa bên ngoài.

- Nền văn hóa với những thành tựu rực rỡ, đa dạng, độc đáo, trong

0.5

đó nổi bật nhất là các mặt tư tưởng, văn học, sử học, nghệ thuật và một số lĩnh vực khoa học – kĩ thuật.

- Những thành tựu văn hóa lớn lao đã thể hiện tài năng, sức lao động

0.5

và trí sáng tạo vĩ đại của nhân dân Trung Quốc; làm cho Trung Quốc trở thành một trong những trung tâm văn minh ở châu Á và trên thế giới. b.

Ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc đến Việt Nam: - Ảnh hưởng trên các lĩnh vực:

0.5

+ Tư tưởng: ảnh hưởng Nho giáo. + Văn học: thơ, văn. + Chữ viết: từ chữ Hán cải biến thành chữ Nôm.

- Người Việt đã biết tiếp thu có chọn lọc, Việt hóa những thành tựu

0.5

văn hóa đặc sắc của người Trung Quốc để làm phong phú thêm cho nền văn hóa của mình.

Câu 3

Lập bảng thống kê các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại (thế kỉ XVI – XVIII) theo nội dung: nhiệm vụ, lãnh đạo, động lực, kết quả, tính chất. Qua đó, phân tích ý nghĩa lịch sử của các cuộc cách mạng này. a.

Bảng thống kê các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại (thế kỉ

3.0

XVI – XVIII) Cách mạng Cách mạng Chiến Hà Lan giữa Anh thế kỉ XVI

tranh Cách mạng

Hoàn

giữa giành độc lập Pháp cuối

thành

thế kỉ XVII của các thuộc thế

thống trị của độ

dung

Mĩ nửa sau

mỗi

thế kỉ XVIII

cuộc

đổ sự Lật đổ chế

phong thống trị của độ

Tây

Ban kiến,

Nha,

giải đường cho giải phóng dân Đánh

phóng

dân kinh

tộc,

mở TBCN phát cho

đường

cho triển.

kinh TBCN

phong liên

tế tộc, mở đường minh phong kinh

TBCN

tế kiến

bên

phát ngoài.

triển.

Mở đường

phát

cho kinh tế

triển.

TBCN phát triển.

Lãnh

Tư sản, quí Tư sản, quí Tư sản, chủ nô Tư sản

đạo

tộc mới

Động

Tư sản, nông Nông

lực

dân, thợ thủ thợ công

tộc mới dân, Tư sản, công Đông thủ nhân,

đảo

nông là nông dân

công, tư sản dân, nô lệ nhỏ

Kết

- Lật đổ ách - Tư sản và - Lật đổ ách - Lật đổ chế

quả

thống trị của quí tộc mới thống trị của độ Tây Nha,

Ban lên

nắm thực dân Anh.

giành quyền.

-

dân tộc.

chế độ quân quốc Mĩ.

- Thành lập chủ

lập

phong

kiến.

Thành lập -

được độc lập - Thiết lập hợp

cách mạng đạt 0.5

mở thực dân Anh, kiến

tế

nội

địa Anh ở Bắc XVIII

Nhiệm Lật đổ ách Lật đổ chế Đánh vụ

kỉ

Đánh

chúng thắng

thù

trong

giặc

ngoài.

điểm

nước

cộng hiến.

- Thành lập

hòa.

nền

cộng

hòa.

Tính

Cách

chất

tư sản không tư

mạng Cách mạng Cách mạng tư Cách mạng

triệt để.

sản sản không triệt tư sản triệt

không triệt để.

để.

để. Ý nghĩa các cuộc cách mạng tư sản: - Cách mạng tư sản xác lập sự thắng lợi của chủ nghĩa tư bản đối với

0.5

chế độ phong kiến trên phạm vi thế giới, mở ra một thời đại mới của lịch sử loài người – thời cận đại.

- Mỗi cuộc cách mạng có một vị trí và ảnh hưởng nhất định đến sự

0.5

phát triển của nước mình và thế giới: + Cách mạng Hà Lan thế kỉ XVI: đánh dấu sự mở đầu cho thời cận đại. + Cách mạng Anh giữa thế kỉ XVII: tạo điều kiện cho cách mạng tư sản phát triển mạnh mẽ hơn. + Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ nửa sau thế kỉ XVIII: là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên diễn ra ngoài châu Âu, ảnh hưởng mạnh mẽ đến các thuộc địa của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ở châu Mĩ. + Cách mạng Pháp cuối thế kỉ XVIII: ảnh hưởng to lớn đến lịch sử thế giới, như Lênin đã nhận định “Thế kỉ XIX là thế kỉ đem lại văn minh và văn hóa cho toàn thể nhân loại đã tiếp diễn dưới dấu hiệu của cách mạng Pháp”.

Câu 4

Trình bày những đóng góp của Hai Bà Trưng, Lí Bí, Triệu Quang Phục, Khúc Thừa Dụ và Ngô Quyền trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc thời Bắc thuộc. Rút ra những nhận xét chung về phong trào đấu tranh chống Bắc thuộc của nhân dân ta từ thế kỉ I đến thế kỉ X. a.

Những đóng góp:

3.0

- Hai Bà Trưng:

0.5

+ Lãnh đạo nhân dân đánh bại nhà Đông Hán, lần đầu tiên giành được nền độc lập tự chủ cho dân tộc (năm 40). + Sau đó tiếp tục lãnh đạo nhân dân kháng chiến chống quân xâm lược nhà Hán để bảo vệ nền độc lập tự chủ...

- Lý Bí:

0.5

+ Liên kết với các hào kiệt, nổi dậy khởi nghĩa chống lại ách đô hộ của nhà Lương giành được thắng lợi, khôi phục nền độc lập tự chủ cho dân tộc. + Thành lập nhà nước Vạn Xuân...

- Khúc Thừa Dụ:

0.5

+ Lãnh đạo nhân dân nổi dậy giành chính quyền, đánh đổ ách thống trị của nhà Đường, xây dựng nền tự chủ. + Đánh dấu sự thắng lợi về cơ bản cuộc đấu tranh của nhân dân ta thời Bắc thuộc, đặt cơ sở cho nền độc lập lâu bền của dân tộc.

- Ngô Quyền:

0.5

+ Thiết kế và chỉ huy trận quyết chiến chiến lược ở cửa sông Bạch Đằng đập tan ý chí xâm lược của nhà Nam Hán. + Chiến thắng Bạch Đằng đã kết thúc vĩnh viễn hơn 1000 năm đô hộ của phong kiến phương Bắc, mở ra một thời đại mới: thời đại độc lập - tự chủ lâu dài của dân tộc ta. b.

Nhận xét chung: - Các cuộc đấu tranh nổ ra liên tục, sôi nổi, rộng khắp các địa

0.25

phương, quận huyện.

- Lôi cuốn đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia, tạo nên sức

0.25

mạnh để chiến đấu để chống ách đô hộ của phong kiến phương Bắc, giành lại độc lập dân tộc.

- Nhiều cuộc khởi nghĩa đã giành được thắng lợi, xây dựng được

0.25

chính quyền độc lập tự chủ trong một thời gian.

- Thể hiện tinh thần yêu nước, đấu tranh kiên cường bất khuất của nhân dân ta, tạo nên truyền thống yêu nước chống ngoại xâm của

0.25

dân tộc.

Câu 5

Chứng minh rằng: Văn minh Đại Việt được cấu thành từ các

3.0

yếu tố: kế thừa văn minh Văn Lang – Âu Lạc của người Việt cổ, trên cơ sở đó nhân dân Đại Việt đã tiếp tục phát huy ở một trình độ cao hơn và có sự tiếp biến của văn hóa bên ngoài. * Giới thiệu về sự hình thành và phát triển của nền văn minh Đại Việt: - Văn minh Đại Việt được hình thành song song với quá trình hình

0.25

thành và phát triển của quốc gia Đại Việt (từ thế kỉ X đến thế kỉ XVIII).

- Văn minh Đại Việt được hình thành dựa trên cơ sở:

0.25

+ Văn minh Văn Lang – Âu Lạc của người Việt cổ được phục hưng và phát triển. + Tiếp biến văn hóa bên ngoài: văn hóa Trung Quốc ở phương Bắc và văn hóa Champa ở phương Nam. * Từ những dẫn chứng cụ thể về thành tựu của nền văn minh Đại

0.25

Việt trên các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa,…cho phép chúng ta khẳng định nền văn minh này được cấu thành từ các yếu tố nói trên: - Chính trị: thiết chế nhà nước quân chủ chuyên chế từ thời Văn

0.75

Lang – Âu Lạc vẫn tồn tại nhưng ngày càng chặt chẽ, hoàn thiện và hiệu quả hơn.

- Kinh tế: ngành nông nghiệp tiếp tục được kế thừa và phát triển ở

0.75

một trình độ cao hơn. Các ngành nghề thủ công và hoạt động buôn bán khá phồn thịnh.

- Văn hóa: + Tín ngưỡng, tôn giáo: Vẫn giữ những phong tục, tín ngưỡng cổ truyền tốt đẹp thời Văn Lang – Âu Lạc (thờ cúng ông bà tổ tiên, anh hùng dân tộc…); tiếp biến tư tưởng bên ngoài theo hướng tích cực, hợp đạo lí: Phật, Lão, Nho, đồng thời sáng lập ra các giáo phái riêng (Trúc Lâm…) + Chữ viết: sáng tạo ra chữ Nôm của người Việt.

0.75

+ Các môn nghệ thuật được phát huy và hoàn thiện hơn (chèo, múa rối, đánh đu…), các lễ hội được du nhập từ Trung Quốc: Thanh minh, Tết Nguyên tiêu,… + Kiến trúc: học hỏi những kĩ thuật bên ngoài song vẫn mang đậm nét riêng của dân tộc, tiêu biểu: chùa Một Cột, Văn Miếu – Quốc Tử Giám, tháp Báo Thiên,…

Câu 6

Thông qua diễn biến của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 –

3.0

1427), hãy chỉ ra đặc điểm của cuộc khởi nghĩa này. a.

Diễn biến khởi nghĩa Lam Sơn: - Năm 1407, cuộc kháng chiến chống quân Minh của nhà Hồ thất

0.25

bại, nước ta rơi vào ách thống trị của nhà Minh.

- Năm 1418, khởi nghĩa Lam Sơn bùng nổ do Lê Lợi và Nguyễn

0.25

Trãi lãnh đạo.

- Với tinh thần “quyết không đội trời chung cùng quân giặc”, nghĩa

0.25

quân Lam Sơn đã chiến đấu ngoan cường, bất khuất, sẵn sàng chịu hi sinh gian khổ.

- Vượt qua được giai đoạn khó khăn, từ Lam Sơn (Thanh Hóa)

0.25

nghĩa quân đã làm chủ được vùng đất từ Thanh Hóa trở vào Nam. - Sau đó nghĩa quân mở cuộc tấn công đại qui mô ra Bắc, giành

0.25

thắng lợi ở trận Tốt Động, đẩy quân Minh vào thế bị động.

- Năm 1427, chiến thắng Chi Lăng – Xương Giang lừng lẫy đã đập

0.25

tan 10 vạn quân cứu viện khiến giặc cùng quẫn tháo chạy về nước. b.

Đặc điểm khởi nghĩa Lam Sơn: - Diễn ra trong hoàn cảnh nước ta bị nhà Minh đô hộ tàn bạo.

0.25

- Khởi nghĩa kéo dài, gian khổ, nhiều lần bị quân Minh bao vây

0.25

nguy khốn, phải chuyển căn cứ khởi nghĩa, nhưng cũng giành được nhiều chiến thắng giòn giã, lật đổ ách thống trị của nhà Minh.

- Qui tụ được nhiều người tài, tướng giỏi giúp nước (Lê Lợi,

0.25

Nguyễn Trãi, Lê Lai, Nguyễn Chích,…).

- Nhận được sự ủng hộ của nhân dân, mang tính chất giải phóng dân tộc, tính nhân dân sâu sắc.

0.25

- Từ cuộc khởi nghĩa mang tính chất địa phương phát triển thành

0.25

cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc trên toàn quốc.

- Cách kết thúc chiến tranh độc đáo: Chủ động giảng hoà, đặt quan

0.25

hệ hoà hiếu khi chiến tranh kết thúc.

Câu 7

Đánh giá về triều Nguyễn trong nửa đầu thế kỉ XIX, có ý kiến

2.5

cho rằng: Triều đại cuối cùng trong lịch sử phong kiến Việt Nam có những công lao không thể phủ nhận nhưng cũng có những tội trạng không thể chối cãi. Em hãy làm rõ những “công lao không thể phủ nhận” của nhà Nguyễn đối với lịch sử dân tộc. * Khái quát sơ lược sự thành lập vương triều Nguyễn.

0.25

* Những “công lao không thể phủ nhận” của nhà Nguyễn đối với lịch sử dân tộc: - Mở rộng lãnh thổ quốc gia: Trước khi triều Nguyễn được thành

0.75

lập, các chúa Nguyễn đã có công mở rộng lãnh thổ về phía Nam và xác lập chủ quyền vững chắc trên vùng đất mới. Sau khi được thành lập, bằng nhiều biện pháp và hình thức thiết thực, triều Nguyễn đã huy động được nhân dân, quan lại, binh lính tiếp tục thực hiện công cuộc khai hoang...mở rộng lãnh thổ vào tận vùng đồng bằng Sông Cửu Long, xác lập chủ quyền trên vùng đất mới. Từ đó tạo nên diện mạo đất nước Việt Nam hôm nay.

- Hoàn thành thống nhất đất nước: Trên cơ sở kế thừa thành tựu của

0.75

vương triều Tây Sơn, nhà Nguyễn đã hoàn thành thống nhất đất nước về mặt lãnh thổ, từ Nam Quan cho đến mũi Cà Mau, bao gồm cả đất liền và hải đảo ven bờ cùng các quần đảo trên biển Đông, tiếp tục khẳng định chủ quyền của nước ta với 2 quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa....

- Để lại một kho di sản văn hóa đồ sộ với nhiều thành tựu rực rỡ.

Những thành tựu được UNESCO công nhận là di sản thế giới gồm: Quần thể di tích cố đô Huế, Nhã nhạc cung đình Huế, Mộc bản triều Nguyễn. Đặc biệt, những công trình sử học, địa lí của nhà Nguyễn hết sức quan trọng, cung cấp những tài liệu quý giá cho việc nghiên

0.75

cứu của chúng ta ngày nay...

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẢNG NGÃI TRƯỜNG THPT CHUYÊN

LÊ KHIẾT ĐỀ THI ĐỀ XUẤT

ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI VÙNG DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ LẦN THỨ X - NĂM 2017 Môn: Lịch sử 10 Thời gian: 180 phút (không kể thời gian giao đề) (Đề này có 7 câu; gồm 01 trang)

Câu 1 (3.0 điểm) Vì sao nói văn hóa các quốc gia cổ đại phương Đông mang đậm dấu ấn của điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị và xã hội? Theo em, ngày nay chúng ta còn kế thừa những thành tựu văn hóa nào của người phương Đông cổ đại?

Câu 2 (2.5 điểm) Có ý kiến cho rằng: Nền văn hóa Trung Quốc thời phong kiến là một nền văn hóa lâu đời, rất phong phú đa dạng và có nhiều độc đáo. Nền văn hóa ấy đã có tác dụng nhất định trong truyền thống văn hóa dân tộc Trung Quốc và có ảnh hưởng đáng kể đến nhiều nước trên thế giới. Phát biểu suy nghĩ của em về ý kiến trên.

Câu 3 (3.0 điểm) Trình bày suy nghĩ của em về ý kiến sau: Các cuộc cách mạng tư sản từ thế kỷ XVI – XVIII tuy diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau nhưng bản chất thì giống nhau.

Câu 4 (3.0 điểm) Nêu các cuộc khởi nghĩa (kháng chiến) tiêu biểu của nhân dân ta trong thời Bắc thuộc (179TCN – 938). Vì sao nói trận chiến trên sông Bạch Đằng năm 938 là một chiến thắng vĩ đại của dân tộc ta?

Câu 5 (3 điểm) Tình hình tư tưởng, tôn giáo, tín ngưỡng ở nước ta trong các thế kỷ X – XV có những nét gì nổi bật? Vì sao Phật giáo rất phát triển dưới thời Lý – Trần nhưng đến thời Lê sơ lại không phát triển?

Câu 6 (3 điểm) Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 – 1427). Từ đó, em hãy rút ra những bài học cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước ta hiện nay.

Câu 7 (2.5 điểm) Trình bày chính sách đối ngoại của triều Nguyễn trong nửa đầu thế kỷ XIX. Em có nhận xét gì về chính sách trên? Theo em, nước ta cần thực hiện chính sách đối ngoại như thế nào trong giai đoạn hiện nay? ……………Hết……………

Người ra đề: Lương Ngọc Thành; SĐT: 0972575798

HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN LỊCH SỬ - KHỐI 10 (Hướng dẫn chấm có 06 trang) I/ Hướng dẫn chung.

- Bài của học sinh có thể có cách làm và diễn đạt khác nhau nhưng vẫn đúng nội dung, đủ ý và không sai kiến thức cơ bản thì vẫn cho điểm tối đa như hướng dẫn chấm.

- Coi trọng phương pháp làm bài, cách lập luận và trình bày vấn đề của học sinh.

- Tổng điểm bài thi: 20 điểm

- Điểm thi để lẻ đến 0,25 điểm, không làm tròn điểm lẻ.

II/ Hướng dẫn chi tiết và biểu điểm.

Câu Đáp án và hướng dẫn chấm Điểm Câu 1 Vì sao nói văn hóa các quốc gia cổ đại phương Đông mang đậm dấu ấn (3,0 điểm) của điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị và xã hội? Theo em, ngày nay chúng ta còn kế thừa những thành tựu văn hóa nào của người phương Đông cổ đại? a) Văn hóa các quốc gia cổ đại phương Đông mang đậm dấu ấn…: - Văn hóa mang dấu ấn của điều kiện tự nhiên: 0,5 + Ở Ai Cập có nhiều dãy núi đá gần sông Nin dễ dàng vận chuyển nên các Kim tự tháp được xây dựng bằng đá là chủ yếu; Lưỡng Hà có nhiều đất sét nên thành Babilon, vườn treo Babilon được xây dựng bằng gạch nung là chủ yếu, … + Người Ai Cập viết trên đá, trên giấy bằng vỏ cây pa-pi-rút; người Lưỡng Hà viết trên đất sét; người Trung Quốc viết trên thẻ tre, mai rùa, …

- Văn hóa mang dấu ấn của yếu tố kinh tế: 0,5 + Ở phương Đông, do nhu cầu của nền nông nghiệp trồng lúa nước nên lịch và thiên văn là thành tựu văn hóa ra đời từ rất sớm. + Người Ai Cập do tính toán đo đạc ruộng đất và xây dựng các công trình kiến trúc nên họ giỏi về hình học. Người Lưỡng Hà do thường xuyên tính toán trong buôn bán nên họ giỏi về số học.

- Văn hóa mang dấu ấn của yếu tố chính trị: Chế độ chuyên chế cổ 0,5 đại phương Đông tạo điều kiện cho sự ra đời của các công trình kiến trúc đồ sộ thể hiện uy quyền của nhà vua…

- Văn hóa mang dấu ấn của yếu tố xã hội: 0,5 + Ở phương Đông, nông dân là lực lượng lao động chính nuôi sống xã hội. Ngoài nộp thuế, họ còn phải đi lao dịch cho nhà nước…. + Văn hóa phản ánh mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là các mối quan hệ xã hội. b) Những thành tựu văn hóa đang được thừa hưởng…: Thí sinh cần 1,0 căn cứ vào những thành tựu văn hóa của cư dân phương Đông cổ đại để rút ra những thành tựu văn hóa mà ngay nay nhân loại đang được thừa hưởng.

Ví dụ (để cán bộ chấm thi tham khảo): Lịch và thiên văn…; Chữ viết, chữ số, đặc biệt là chữ số 0…; Các thành tựu khoa học: Toán học, Sử học, …; Văn học – nghệ thuật, kiến trúc…

Hướng dẫn cho điểm: Trình bày mỗi thành tựu được 0,5 điểm, nhưng không quá tổng số 1,0 điểm.

Câu 2 (2,5 điểm)

Có ý kiến cho rằng: Nền văn hóa Trung Quốc thời phong kiến là một nền văn hóa lâu đời, rất phong phú đa dạng và có nhiều độc đáo. Nền văn hóa ấy đã có tác dụng nhất định trong truyền thống văn hóa dân tộc Trung Quốc và có ảnh hưởng đáng kể đến nhiều nước trên thế giới. Phát biểu suy nghĩ của em về ý kiến trên.

Yêu cầu thí sinh nêu và làm rõ suy nghĩ cá nhân, nhưng phải căn cứ trên những thành tựu văn hóa Trung Quốc thời phong kiến. Phân bố điểm như sau: a) Những thành tựu văn hóa chủ yếu:

Câu 3 (3,0 điểm)

Câu 4 (3,0 điểm)

- Tư tưởng: Nho giáo giữ vai trò quan trọng trong hệ tư tưởng phong 0,5 kiến; Phật giáo cũng thịnh hành, nhất là thời Đường...

- Sử học: Sử ký Tư Mã Thiên,…; Văn học: thơ Đường như Lý Bạch, 0,5 Đỗ Phủ…; Từ - Tống; Kịch - Nguyên; tiểu thuyết Minh - Thanh như Tây du ký của Ngô Thừa Ân…

- Thiên văn, Toán học, Khoa học - kỹ thuật với bốn phát minh lớn: 0,25 làm giấy, thuốc súng, nghề in, la bàn;…

- Kiến trúc: Vạn lý trường thành, Cố cung Bắc Kinh…

0,25 b) Ảnh hưởng trong nước: - Chữ viết ra đời sớm giúp lưu trữ kiến thức, truyền bá tư tưởng, …; 0,25 Đạo Nho giúp ổn định xã hội theo trật tự phong kiến…

- Thiên văn: nông lịch giúp phát triển nông nghiệp…; Kỹ thuật: có 0,25 nhiều phát minh lớn hữu ích… c) Ảnh hưởng đến văn hóa thế giới: - Tư tưởng Nho giáo, phong cách thơ văn, phương pháp chép sử, 0,25 nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc ảnh hưởng đến Đông Á, Đông Nam Á...

- Bốn phát minh ảnh hưởng đến toàn thế giới - đặc biệt tới châu Âu, 0,25 thông qua con đường tơ lụa với vai trò của người Ảrập...

Trình bày suy nghĩ của em về ý kiến sau: Các cuộc cách mạng tư sản từ thế kỷ XVI – XVIII tuy diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau nhưng bản chất thì giống nhau. a) Bản chất giống nhau: Thí sinh cần căn cứ vào diễn biến của các 1,5 cuộc cách mạng tư sản từ thế kỷ XVI – XVIII để rút ra và làm sáng tỏ sự giống nhau về bản chất của các cuộc cách mạng này.

Ví dụ (để cán bộ chấm thi tham khảo): Các cuộc cách mạng được thực hiện bằng cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt giành chính quyền…; Nhiệm vụ dân tộc: Xóa bỏ tình trạng phong kiến cát cứ, thống nhất thị trường hoặc giải phóng dân tộc…; Nhiệm vụ dân chủ: Xóa bỏ chế độ phong kiến chuyên chế, đưa giai cấp tư sản lên nắm quyền, xác lập nền dân chủ tư sản, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển….

Hướng dẫn cho điểm: Trình bày mổi điểm giống nhau được 0,5 điểm, nhưng không quá tổng số 1,5 điểm. b) Hình thức khác nhau: Thí sinh cần căn cứ vào diễn biến của các 1,5 cuộc cách mạng tư sản từ thế kỷ XVI – XVIII để rút ra và làm sáng tỏ sự khác nhau về hình thức của các cuộc cách mạng này.

Ví dụ (để cán bộ chấm thi tham khảo): Nội chiến: Cách mạng tư sản Anh giữa thế kỉ XVII…; Vừa nội chiến vừa chống ngoại xâm: Cách mạng Pháp cuối thế kỷ XVIII…; Chiến tranh giải phóng dân tộc: Chiến tranh giành độc lập của 13 bang thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ, Cách mạng Hà Lan… Hướng dẫn cho điểm: Trình bày mổi điểm khác nhau được 0,5 điểm, nhưng không quá tổng số 1,5 điểm.

Nêu các cuộc khởi nghĩa (kháng chiến) tiêu biểu của nhân dân ta trong thời Bắc thuộc (179TCN – 938). Vì sao nói trận chiến trên sông Bạch Đằng

Câu 5 (3,0 điểm)

năm 938 là một chiến thắng vĩ đại của dân tộc ta? a) Nêu các cuộc khởi nghĩa (kháng chiến) tiêu biểu…: - Khởi nghĩa của Hai Bà Trưng năm 40.

1,0 - Khởi nghĩa của Bà Triệu năm 248.

- Khởi nghĩa của Lí Bí và sự thành lập nhà nước Vạn Xuân (542603).

- Khởi nghĩa của Mai Thúc Loan đầu thế kỷ VIII. - Khởi nghĩa của Phùng Hưng khoảng năm 776.

- Khởi nghĩa của Khúc Thừa Dụ giành quyền tự chủ năm 905.

- Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng năm 938.

(Thí sinh nêu được 4 trong 7 cuộc khởi nghĩa trên vẫn cho điểm tối đa) b) Trận chiến trên sông Bạch Đằng năm 938…: - Chiến thắng Bạch Đằng năm 938 đã đánh bại hoàn toàn ý chí xâm 0,5 lược của nhà Nam Hán, bảo vệ vững chắc nền độc lập tự chủ vừa mới giành được.

- Chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền năm 938 đã kết thúc vĩnh 0,5 viễn hơn 1000 năm đô hộ của phong kiến phương Bắc, mở ra một thời đại mới - thời đại độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc ta.

- Là trận quyết chiến chiến lược, “một vũ công cao cả vang dội đến 0,5 nghìn thu”, được ghi vào lịch sử dân tộc như một biểu tượng sáng ngời của truyền thống yêu nước, ý chí bất khuất quật cường.

- Trong chiến thắng này, Ngô Quyền đã biết phát huy sức mạnh tổng 0,25 hợp của dân tộc, lợi dụng yếu tố “Thiên thời, địa lợi, nhân hoà”.

- Để lại bài học kinh nghiệm quý báu về nghệ thuật quân sự độc đáo 0,25 trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.

Tình hình tư tưởng, tôn giáo, tín ngưỡng ở nước ta trong các thế kỷ X – XV có những nét gì nổi bật? Vì sao Phật giáo rất phát triển dưới thời Lý – Trần nhưng đến thời Lê sơ lại không phát triển? a) Trình bày tình hình tư tưởng, tôn giáo, tín ngưỡng…: - Từ thời Bắc thuộc, hệ tư tưởng phong kiến Nho giáo và các tôn giáo 0,25 lớn như Phật giáo, Đạo giáo đã được truyền vào nước ta, từng bước hòa nhập vào cuộc sống của nhân dân ta.

- Nho giáo được giai cấp thống trị tiếp nhận và từng bước nâng cao 0,25 trở thành hệ tư tưởng chính thống của chính quyền phong kiến đương thời…

- Phật giáo vốn được truyền bá khá sâu rộng, ngày càng thấm sâu hơn 0,25 vào cuộc sống tinh thần của nhân dân, được giai cấp thống trị tôn sùng…

- Đạo giáo được truyền bá trong nhân dân, hòa nhập với một số tín 0,25 ngưỡng dân gian. Nhiều đạo quán được xây dựng.

- Các tín ngưỡng: thờ cúng tổ tiên, thờ những người có công với nước 0,25 với dân…cũng ngày càng phổ biến. b) Phật giáo phát triển mạnh dưới thời Lý – Trần vì: - Phật giáo với nội dung phù hợp với phong tục tập quán và tâm lý 0,5 người Việt nên được truyền bá sâu rộng, ngày càng thấm sâu hơn vào cuộc sống tinh thần của nhân dân, được giai cấp thống trị tôn sùng và nhân dân tôn trọng.

Câu 6 (3,0 điểm)

Câu 7 (2,5 điểm)

- Trên bước đường xây dựng nhà nước quân chủ trung ương tập 0,5 quyền, hệ tư tưởng Nho giáo được giai cấp thống trị tiếp nhận. Tuy nhiên, ở thời kỳ ban đầu, Nho giáo chưa có điều kiện trở thành hệ tư tưởng thống trị xã hội. Thời Lý – Trần, Phật giáo có vị trí quan trọng và khá phổ biến trong xã hội. c) Đến thời Lê sơ, Phật giáo không phát triển vì: - Nhà nước phong kiến thời Lê sơ bước vào thời kỳ phát triển cao. Tư 0,5 tưởng Phật giáo bộc lộ những hạn chế. Tư tưởng Nho giáo chi phối giáo dục, thi cử và các mối quan hệ xã hội. Nho giáo được nâng lên địa vị độc tôn, lấn át sự phát triển của Phật giáo.

- Nhà nước thời Lê sơ có những chính sách hạn chế sự phát triển của 0,25 Phật giáo: hạn chế xây dựng chùa chiền, bắt các nhà sư chưa đến 50 tuổi phải hoàn tục, … Phật giáo lui về trở thành tôn giáo của nhân dân.

Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 – 1427). Từ đó, em hãy rút ra những bài học cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước ta hiện nay. a) Giới thiệu vài nét về cuộc khởi nghĩa... (yêu cầu học sinh nêu thật 0,5 ngắn gọn) b) Nguyên nhân thắng lợi: - Do truyền thống yêu nước, tinh thần quyết chiến của nhân dân ta, đã 0,5 tham gia, giúp đỡ cuộc khởi nghĩa vượt qua mọi khó khăn…

- Khởi nghĩa Lam Sơn đã có một bộ tham mưu lãnh đạo sáng suốt, tài 0,5 giỏi hoạch định đường lối đúng đắn sáng tạo, Lê Lợi và Nguyễn Trãi là hai lãnh tụ xuất sắc…

- Có đường lối chiến lược, chiến thuật đúng đắn sáng tạo. Đó là 0,5 đường lối kháng chiến lâu dài, lấy yếu đánh mạnh, lấy ít địch nhiều, lấy nhân nghĩa thắng hung tàn… c) Bài học rút ra…: Thí sinh cần căn cứ vào diễn biến và nguyên 1,0 nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 – 1427) để rút ra và làm sáng tỏ những bài học cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước ta hiện nay.

Ví dụ (để cán bộ chấm thi tham khảo): cần thực hiện chiến lược đại đoàn kết dân tộc, trên dưới một lòng,…; cần dựa vào dân, phát huy sức mạnh toàn dân tộc…; phải trọng dụng những người tài giỏi, có đức có tài,…; phải phát huy tinh thần yêu nước và tiến hành xây dựng thế và lực của dân tộc …

Hướng dẫn cho điểm: Trình bày mỗi bài học được 0,5 điểm, nhưng không quá tổng số 1,0 điểm.

Trình bày chính sách đối ngoại của triều Nguyễn trong nửa đầu thế kỷ XIX. Em có nhận xét gì về chính sách trên? Theo em, nước ta cần thực hiện chính sách đối ngoại như thế nào trong giai đoạn hiện nay? a) Trình bày…: - Đối với nhà Thanh: Nhà Nguyễn chủ trương thần phục, triều 0,5 cống…; Đối với Lào và Cao Miên: Nhà Nguyễn bắt hai nước này phải thần phục…

- Đối với phương Tây:

0,5

+ Thời Gia Long thực hiện chính sách tương đối cởi mở với Pháp và đạo Thiên Chúa… + Thời Minh Mạng trở về sau, nhà Nguyễn khước từ dần những quan hệ với phương Tây… b) Nhận xét…: Thí sinh cần căn cứ vào chính sách đối ngoại của triều 0,5 Nguyễn trong nửa đầu thế kỷ XIX để rút ra nhận xét.

Ví dụ (để cán bộ chấm thi tham khảo): Giữ được quan hệ thân thiện với các nước láng giềng, nhất là Trung Quốc, tạo điều kiện hòa bình để xây dựng và phát triển đất nước…; Đóng cửa, không quan hệ với các nước Phương Tây, không tạo điều kiện giao lưu với các nước tiên tiến trên thế giới…; sử dụng lực lượng quân sự bắt Cao Miên và Lào thần phục làm hao mòn tiềm lực kinh tế quốc gia…

Hướng dân cho điểm: Trình bày mỗi nhận xét được 0,25 điểm, nhưng không quá tổng số 0,5 điểm. c) Nước ta cần thực hiện chính sách ngoại giao…

Thí sinh nêu và làm rõ suy nghĩ cá nhân về chính sách ngoại giao của 1,0 nước ta trong giai đoạn hiện nay, nên dựa trên đường lối đối ngoại của triều Nguyễn trong nửa đầu thế kỷ XIX để làm sáng tỏ.

Ví dụ (để cán bộ chấm thi tham khảo): cần thực hiện chính sách đối ngoại rộng mở, trên tinh thần “Việt Nam sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cậy” của tất cả các nước…; hợp tác với các nước trên tinh thần hai bên cùng có lợi, trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau…; giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, đàm phán nhưng sẵn sàng chiến đấu khi bị xâm lược để bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, độc lập dân tộc…; cần xây dựng thế và lực của dân tộc không chỉ về mặt ngoại giao mà còn cả về kinh tế, chính trị, quân sự, văn hóa, giáo dục…

Hướng dẫn cho điểm: Trình bày mỗi chính sách được 0,5 điểm, nhưng không quá tổng số 1,0 điểm. ……………………..HẾT……………………

SỞ GD&ĐT HƯNG YÊN TRƯỜNG THPT CHUYÊN ĐỀ THI ĐỀ NGHỊ

KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI KHU VỰC DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ LẦN THỨ X - NĂM 2017 Môn Lịch sử - Lớp 11 (Thời gian làm bài 180 phút) Đề thi gồm 01 trang

Câu 1 (3,0 điểm). Phân tích thái độ giữa các nước lớn Đức, Anh, Pháp, Mĩ, Liên Xô trong thập niên 30 của thế kỉ XX dẫn đễn bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945).

Câu 2 (2,5 điểm). Trình bày bối cảnh lịch sử, xu hướng và nội dung tư tưởng, nguyên nhân thất bại, ý nghĩa của những đề nghị cải cách duy tân ở Việt Nam cuối thế kỉ XIX. Từ thất bại đó đã để lại bài học gì cho đời sau?

Câu 3 (3,0 điểm): Anh/Chị hãy cho biết: a) Những yêu cầu và nhiệm vụ nào đã đặt ra cho cách mạng Việt Nam những năm cuối thế kỷ XIX? b) Vì sao đầu thế kỉ XX, trong phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam tồn tại hai xu hướng bạo động và cải cách?

Câu 4 (3,0 điểm). Nghị quyết của UNESCO về kỉ niệm 100 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh có đoạn viết “Người là một biểu tượng kiệt xuất về quyết tâm của cả một dân tộc, đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam”. Bằng hiểu biết của mình, Anh/ Chị hãy a) Nêu những công lao to lớn của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đối với dân tộc Việt Nam đến năm 1945. b) Chọn và phân tích một đóng góp của Người có tính bước ngoặt làm xoay chuyển tình hình cách mạng Việt Nam. Câu 5 (3,0 điểm). Nêu nét chính phong trào yêu nước theo khuynh hướng tư sản ở Việt Nam (19191925) và nhận xét.

Câu 6 (3,0 điểm). Kể tên các hình thức tổ chức mặt trận thống nhất dân tộc do Đảng Cộng sản Đông Dương thành lập từ năm 1930 đến năm 1945. Nêu vai trò mặt trận thống nhất dân tộc đầu tiên của riêng Việt Nam. Câu 7 (2,5 điểm). Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Đông Nam Á có những biến đổi quan trọng nào?

Hiện nay Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á cần làm gì để bảo đảm hòa bình, an ninh và ổn định khu vực? …………………….Hết……………………….

Họ và tên thí sinh………………………………………Số báo danh……………………

Trường THPT Chuyên ……………………………………………………………………

Ghi chú: Thí sinh không sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích thêm!

Người ra đề: Nguyễn Thị Thấm SĐT: 0916128865

SỞ GD&ĐT HƯNG YÊN TRƯỜNG THPT CHUYÊN

KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI KHU VỰC DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ

LẦN THỨ X - NĂM 2017 Môn Lịch sử - Lớp 11 (Thời gian làm bài 180 phút) HƯỚNG DẪN CHẤM VÀ THANG ĐIỂM

Câu

Nội dung

Điểm

hỏi Câu 1

Phân tích thái độ giữa các nước lớn Đức, Anh, Pháp, Mĩ, Liên Xô 3,0 trong thập niên 30 của thế kỉ XX dẫn đễn bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945).

- Trong những năm 30 của thế kỷ XX, chủ nghĩa phát xít xuất hiện, 0,5 tiêu biểu là phát xít Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản.

- Liên Xô coi chủ nghĩa phát xít là kẻ thù nguy hiểm nhất nên đã chủ 0, 5 trương liên kết với các nước tư bản Anh, Pháp để cùng nhau chống

Câu 2

phát xít và nguy cơ chiến tranh.

- Chính phủ Anh, Pháp đều có chung một mục đích là giữ nguyên trật tự thế giới có lợi cho mình, lo sợ sự bành trướng của chủ nghĩa phát xít nhưng vẫn thù ghét chủ nghĩa cộng sản, thực hiện chính sách nhượng bộ phát xít.Thái độ đó làm cho Đức tăng cường hành động chiến tranh - Mỹ là một nước giàu mạnh nhất nhưng lại theo “Chủ nghĩa biệt lập” ở Tây bán cầu, không can thiệp vào các sự kiện bên ngoài châu Mĩ.

Thái độ của Mĩ thúc đẩy chủ nghĩa phát xít gây chiến tranh.

- Đỉnh cao của chính sách nhượng bộ thỏa hiệp của Anh, Pháp tại hội nghị Muynich (29-9-1938). Anh, Pháp kí hiệp ước trao vùng Xuy-đét của Tiệp Khắc cho phát xít Đức để đổi lấy sự cam kết của Hit-le về việc chấm dứt cuộc thôn tính ở châu Âu.

Liên Xô đứng về phia Tiệp Khắc và ký với Đức Hiệp ước Xô- Đức không xâm lược nhau (23-8-1939) tạm hòa với Đức để củng cố lực lượng.

- Các nước Anh, Pháp, Mĩ, Liên Xô không có một đường lối hành động chung để chống phát xít. Vì vậy, sau khi chiếm Xuy-đét Đức thôn tính Tiệp Khắc (3-1939). Đến 1-9-1939 tấn công Ba Lan Chiến tranh thế giới thứ II bùng nổ.

Trình bày bối cảnh lịch sử, xu hướng và nội dung tư tưởng, nguyên nhân thất bại, ý nghĩa của những đề nghị cải cách duy tân ở Việt Nam cuối thế kỉ XIX. Từ thất bại đó đã để lại bài học gì cho đời sau? a) Bối cảnh lịch sử *Thế giởi: CNTB phương Tây phát triển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, đã đẩy mạnh xâm lược các nước châu Á-Phi-Mĩlatinh. * Ở Việt Nam, thực dân Pháp đã xâm lược nước ta và đang trong quá trình biến cả nước ta thành thuộc địa. Kinh tế Việt Nam tiếp tục rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng. b) Xu hướng và nội dung tư tưởng: - Đề nghị cải cách hoặc muốn đưa nước ta đi theo con đường duy tân của Nhật Bản; hoặc mở cửa khai thông với phương Tây - Phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa c) Nguyên nhân thất bại - Xu hướng duy tân chưa trở thành phong trào quần chúng - Các đề nghị cải cách đưa ra còn lẻ tẻ - Chưa có cơ sở vững chắc trong nước - Thế lực phong kiến bảo thủ phản động còn mạnh ngăn cản cải cách. d) Ý nghĩa của những đề nghị cải cách duy tân - Những đề nghị cải cách duy tân xuất phát từ yêu cầu phát triển của đất nước, xây dựng lực lượng hùng mạnh để chống nguy cơ xâm lược của thực dân Pháp.

- Nằm trong trào lưu duy tân theo con đường phát triển tư bản chủ nghĩa của các nước phương Đông, trước ảnh hưởng tác động của của chủ nghĩa tư bản phương Tây và nguy cơ xâm lược của các nước tư

0, 5

0, 5 0, 5

0,25 0,25

2,50

0,5

0,5

0,5

Câu 3

bản Âu –Mĩ.

- Để lại bài học và nhiều ý tưởng cho đời sau e) Bài học cho đời sau - cần thiết đổi mới để phát triển thì phải nắm bắt cơ hội đổi mới để phát triển đất nước.

- Khi đổi mới phải có đường lối đúng đắn quả giải quyết được yêu cầu phát triển của đất nước.

- Bài học của thế hệ trước được Đảng và Nhà nước ta rút kinh nghiệm để đề ra đường lối và tiến hành đổi mới đất nước từ năm 1986.

Anh/Chị hãy cho biết: a) Những yêu cầu và nhiệm vụ nào đã đặt ra cho cách mạng Việt Nam những năm cuối thế kỷ XIX? b) Vì sao đầu thế kỉ XX, trong phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam tồn tại hai xu hướng bạo động và cải cách? a) Yêu cầu và nhiệm vụ được đặt ra cho cách mạng Việt Nam những năm cuối thế kỷ XIX - Sự thất bại của phong trào Cần vương cuối thế kỉ XIX chứng tỏ con đường cứu nước theo ngọn cờ phong kiến đã lỗi thời. Yêu cầu phải tìm kiếm con đường cứu nước mới.

- Nhiệm vụ cách mạng Việt Nam lúc này là phải đánh đuổi đế quốc và phong kiến tay sai để giải phóng dân tộc. b) Vì sao đầu thế kỉ XX, trong phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam tồn tại hai xu hướng bạo động và cải cách? * Do điều kiện lịch sử: - Trong nước: + Cuối thế kỉ XIX phong trào Cần vương thất bại (cũng là thất bại con đường cứu nước theo hệ tư tưởng phong kiến) . + Thực dân Pháp tiến hành cuộc khai thác thuộc địa xã hội Việt Nam phân hóa. Xuất hiện các giai cấp, tầng lớp mới. Bộ phận sĩ phu tiến bộ cũng có sự chuyển biến về tư tưởng, họ bắt đầu đoạn tuyệt với tư tưởng trung quân ái quốc - Những tác động từ bên ngoài ảnh hưởng đến Việt Nam từ đầu thế kỉ XX + Ảnh hưởng từ Nhật Bản.… + Ảnh hưởng từ Trung Quốc… + Ảnh hưởng từ phương Tây qua sách báo mới Trung Quốc…

- Những người yêu nước Việt Nam bộ phận sĩ phu đang trên con đường tư sản hoá lúc này đã thấy cần phải thay đổi con đường đấu tranh, họ đã tiếp thu con đường cứu nước mới nhưng bằng cách khác nhau - Vì vậy đã hình hai thành xu hướng bạo động và cải cách cùng tồn tại ở Việt Nam đầu thế kỉ XX. * Xu hướng bạo động: - Đại diện là Phan Bội Châu. Ông sinh ra và lớn lên trên quê hương Nghệ An, đây là trung tâm của các cuộc khởi nghĩa vũ trang chống Pháp ở cuối thế kỉ XIX. Tinh thần vũ trang chống Pháp đã tác động

0,5

3,0

1,0

1,0

5,0

Câu 4

đến tư tưởng bạo động cứu nước của ông….

- Phan Bội Châu chủ trương quân chủ thì lực lượng mới thống nhất, mới huy động được nhiều tiền, nhiều của, nhiều người; nếu chủ trương dân chủ (tức là theo thể chế cộng hòa) thì hàng ngũ những người yêu nước sẽ bị chia rẽ, nhân tâm không khỏi hoang mang, sẽ không thể tạo ra tiềm lực để vũ trang chống Pháp.

0,5 * Xu hướng cải cách: - Đại diện là Phan Châu Trinh. Ông sinh ra và lớn lên trên quê hương xứ Quảng Nam, nơi mà thực dân pháp đã thực hiện chính sách khai thác thuộc địa, ông đã tận mắt nhìn thấy những biến đổi kinh tế của quê hương đất nước và lầm tưởng biến đổi đó là do người Pháp mang lại, nên tư tưởng của ông muốn dựa vào người Pháp để khai dân trí, chấn dân khí hậu dân dân sinh - Phan Châu Trinh cho rằng: "Nếu không đập tan được nền quân chủ thì dù có khôi phục được nước cũng không phải là hạnh phúc của dân".

Nghị quyết của UNESCO về kỉ niệm 100 năm ngày sinh của Chủ tịch 3,0 Hồ Chí Minh có đoạn viết “Người là một biểu tượng kiệt xuất về quyết tâm của cả một dân tộc, đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam”.

Bằng hiểu biết của mình, Anh/ Chị hãy a) Nêu những công lao to lớn của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đối với dân tộc Việt Nam đến năm 1945. b) Chọn và phân tích một đóng góp của Người có tính bước ngoặt làm xoay chuyển tình hình cách mạng Việt Nam. a) Những công lao to lớn của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đối 1,25 với dân tộc Việt Nam đến năm 1945 - Sơ lược tiểu sử đến năm 1911…

- Tìm thấy con đường cứu nước mới cho dân tộc Viêt Nam. Xác định được con đường giải phóng dân tộc Việt Nam theo con đường cách mạng vô sản…

- Trực tiếp chuẩn bị về tư tưởng chính trị và tổ chức cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam… - Thống nhất các tổ chức cộng sản thành Đảng Cộng sản duy nhất là Đảng Cộng sản Việt Nam (đầu năm 1930). Soạn thảo và thông qua Cương lĩnh chính trị đầu tiên.

- Cùng Ban chấp hành Trung ương Đảng, Mặt trận Việt Minh chuẩn bị mọi mặt và lãnh đạo thắng lợi cách mạng tháng Tám năm 1945…

- Thảo Tuyên ngôn độc lập và tuyên bố thành lập nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa trước toàn dân và thế giới…

Câu 5

b) Chọn và phân tích một đóng góp của Người có tính bước ngoặt làm xoay chuyển tình hình cách mạng Việt Nam. - Xác định: Năm 1920, tìm thấy con đường cứu nước mới – con đường cách mạng vô sản - Phân tích: + Trong khi ở Việt Nam các phong trào yêu nước lần lượt thất bại vì thiếu đường lối đúng đắn do giai cấp tiên tiến lãnh đạo, Nguyễn Ái Quốc đã tìm thấy con đường cứu nước mới… + Giữa tháng 7/1920, khi đọc Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin. Nguyễn Ái Quốc khẳng định: “Đây là cái cần thiết cho chúng ta. Đây là con đường giải phóng cho chúng ta”. + Tháng 12/1920, tại Đại hội Đảng Xã hội Pháp. Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt quyết định trong cuộc đời hoạt động của Nguyễn Ái Quốc, cũng như quyết định vận mệnh của dân tộc Việt Nam. + Như vậy Nguyễn Ái Quốc đã bắt gặp chủ nghĩa Mác – Lênin và xác định được con đường giải phóng dân tộc theo khuynh hướng vô sản, mở đường giải quyết tình trạng khủng hoảng về đường lối cứu nước đầu thế kỷ XX. Nêu nét chính phong trào yêu nước theo khuynh hướng tư sản ở Việt Nam (1919-1925) và nhận xét. * Hoạt động của tiểu tư sản - Năm 1923, một số thanh niên yêu nước hoạt động ở Quảng Châu - Trung Quốc, lập ra tổ chức Tâm tâm xã. Năm 1924, Phạm Hồng Thái thực hiện mưu sát Toàn quyền Đông Dương Méc-lanh ở Sa Diện (Quảng Châu), khích lệ tinh thần đấu tranh của nhân dân, nhất là tầng lớp thanh niên yêu nước.

- Ở trong nước, tầng lớp tiểu tư sản trí thức sôi nổi đấu tranh đòi quyền tự do dân chủ... Một số nhà xuất bản như Nam đồng thư xã (Hà Nội), Cường học thư xã (Sài Gòn), Quan hải tùng thư (Huế)…đã phát hành nhiều sách tiến bộ.

- Một số phong trào đấu tranh chính trị như cuộc đấu tranh đòi thả Phan Bội Châu (1925), truy điệu và để tang Phan Châu Trinh, đòi thả nhà yêu nước Nguyễn An Ninh (1926).Càng về sau, phong trào của tiểu tư sản càng bị phân hoá mạnh… * Hoạt động của tư sản: - Từ năm 1919, tư sản Việt Nam tổ chức tẩy chay hàng Hoa Kiều, vận động “chấn hưng nội hóa”, “bài trừ ngoại hóa”.

- Năm 1923, một số tư sản và địa chủ lớn ở Nam Kì đấu tranh chống độc quyền cảng Sài Gòn và xuất cảng lúa gạo ở Nam Kì.

- Năm 1923, một số tư sản và đại địa chủ ở Nam Kì thành lập Đảng Lập hiến, đưa ra một số khẩu hiệu đòi tự do dân chủ, nhằm tranh thủ quần chúng.

- Ngoài ra còn có nhóm Nam phong và nhóm Trung Bắc tân văn hoạt động ở Bắc Kì

0,25

0,25 0,5 0,5 0,2 5

3,0 1,25

0,75

Câu 6

Câu 7

* Nhận xét: 1,0 - Cổ vũ mạnh mẽ tinh thần yêu nước của nhân dân Việt Nam, bồi đắp thêm cho chủ nghĩa yêu nước Việt Nam. - Đào tạo, rèn luyện một đội ngũ những nhà yêu nước cho những phong trào đấu tranh mới về sau.

- Góp phần khảo nghiệm một con đường cứu nước, chứng tỏ con đường giải phóng dân tộc theo khuynh hướng tư sản là không thành công.

- Giúp cho những người yêu nước Việt Nam hướng đến một con đường mới, tiếp thu lý luận giải phóng dân tộc theo khuynh hướng vô sản, làm cho phong trào yêu nước trở thành một trong những điều kiện dẫn đến sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam Kể tên các hình thức tổ chức mặt trận thống nhất dân tộc do Đảng 3,00 Cộng sản Đông Dương thành lập từ năm 1930 đến năm 1945. Nêu vai trò mặt trận thống nhất dân tộc đầu tiên của riêng Việt Nam. a) Các hình thức tổ chức mặt trận thống nhất dân tộc: - Hội đồng minh phản đế Đông Dương (18/11/1930): Nhiệm vụ và mục tiêu: Tập hợp quần chúng nhân dân chủ yếu là công nhân và nông dân, chống đế quốc Pháp và tay sai giành độc lập dân tộc ruộng đất dân cày.

- Mặt trận thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương (7-1936), đến tháng 3/1938 đổi là Mặt trận thống nhất dân chủ Đông Dương: Nhiệm vụ và mục tiêu: Tập hợp mọi tầng lớp, giai cấp, cá nhân yêu nước không phân biệt tôn giáo đảng phái nhằm chống phát xít, phản động thuộc địa và tay sai, đòi tự do dân sinh dân chủ, tự do cơm áo hoà bình.

- Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương (11-1939): Nhiệm vụ và mục tiêu: Đoàn kết mọi tầng lớp, giai cấp, cá nhân yêu nước không phân biệt tôn giáo, đảng phái nhằm chĩa mũi nhọn vào đế quốc phát xít và tay sai, đấu tranh giải phóng dân tộc, làm cho Đông Dương hoàn toàn độc lập.

- Mặt trận Việt Minh (5-1941): Nhiệm vụ và mục tiêu: Tập hợp mọi người Việt Nam yêu nước không phân chia tôn giáo, đảng phái, nhằm chống đế quốc phát xít Pháp Nhật và tay sai, đấu tranh giai phóng dân tộc.

Vai trò của Mặt trận Việt Minh (5-1941) - Mặt trận thống nhất dân tộc đầu tiên của Việt Nam: - Góp phần cùng Đảng xây dựng lực lượng vũ trang và lực lượng chính trị, căn cứ địa chuẩn bị cho cuộc Tổng khởi nghĩa.

- Cùng Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo thắng lợi cao trào kháng Nhật và Tổng khởi nghĩa tháng Tám, đưa đến sự ra đời của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà.

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Đông Nam Á có những biến đổi quan trọng nào? Hiện nay Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á cần làm gì để bảo đảm hòa bình, an ninh và ổn định khu vực?

0,5

0,5

0,5

0,5

1,0

2,5

a) Những biến đổi của các nước Đông Nam Á từ sau chiến tranh thế giới thứ hai đến năm 2000. * Biến đổi thứ nhất về chính trị: 0,75 - Trước chiến tranh thế giới thứ hai, hầu hết các nước trong khu vực (trừ Thái Lan) đều là thuộc địa của các nước Âu- Mỹ.

- Trong chiến tranh các nước đều bị phát xít Nhật chiếm đóng và thiết lập trật tự phát xít.

- Đến nay các nước Đông Nam Á đều giành được độc lập, (có 11 nước). * Biến đổi thứ hai: 0,5 - Từ sau khi giành được độc lập, các nước Đông Nam Á đều ra sức xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội và đạt được thành tựu to lớn như Singapo, Inđônẽia, Thái Lan, Ma lai xi a, Việt Nam, đặc biệt là Singapo có nền kinh tế phát triển nhất khu vực Đông Nam Á, một trong những con rồng nhỏ ở châu Á, được xếp vào hàng các nước phát triển trên thế giới. * Biến đổi thứ ba: 0,5 - Cho đến nay (tháng 4-2017), có10/11 nước (trừ Đông ti mo) đã gia nhập tổ chức khu vực Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Mục tiêu, nhằm xây dựng mối quan hệ hòa bình, hữu nghị và hợp tác cùng phát triển giữa các nước trong khu vực. b) Hiện nay Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á cần làm gì để 0,75 bảo đảm hòa bình, an ninh và ổn định khu vực?

- Cần căn cứ vào nguyên tắc trong Hiệp ước Ba-li ( 1976, các nước kí Hiệp ước hữu nghị và hợp tác, xây dựng nguyên tắc cơ bản trong quan hệ giữa các nước: + Tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau. + Không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau. + Giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hoà bình. + Hợp tác, giúp đỡ nhau cùng phát triển.

- Căn cứ vào Công ước Quốc tế Luật biển năm 1982 ( Liên hợp quốc ), Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông DOC. - Căn cứ vào Hiến chương ASEAN để giải quyết các vấn đề có liên quan để bảo đảm hòa bình và an ninh khu vực.

…………………………….Hết …………………………………

Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Bình

ĐỀ ĐỀ XUẤT KÌ THI CHỌN HSG KHU VỰC DUYÊN HẢI VÀ

Trường THPT Chuyên Thái Bình

ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ LỊCH SỬ LỚP 10 Thời gian làm bài 180 phút (Không kể thời gian phát đề)

Câu 1 (3 điểm): Trình bày điều kiện tự nhiên của các quốc gia cổ đại phương Đông? Điều kiện tự nhiên đã tác động đến nền kinh tế của các quốc gia cổ đại phương Đông như thế nào?

Câu 2 (2,5 điểm): Nêu những thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc thời Tần - Hán. Nho giáo đã ảnh hưởng đến Văn minh Đại Việt thế kỉ X – XV như thế nào?

Câu 3 (3 điểm): Cách mạng tư sản Pháp năm 1789: - Hãy miêu tả sự kiện ngày 14 – 7 – 1789 và nêu ý nghĩa của sự kiện đó?

- Tại sao nói thời kì Gia-cô-banh là đỉnh cao của cách mạng tư sản Pháp?

Câu 4 (3 điểm): Nêu những đóng góp của Hai Bà Trưng, Lý Bí, Triệu Quang Phục, Khúc Thừa Dụ và Ngô Quyền trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc thời Bắc thuộc.

Câu 5 (3 điểm): Trình bày cơ sở, điều kiện hình thành, đặc điểm và vị trị của nền văn minh Đại Việt?

Em có hiểu biết gì về An Nam tứ đại khí của nước ta?

Câu 6 (3 điểm): Hãy nêu những đặc điểm của khởi nghĩa Lam Sơn?

Câu 7 (2,5 điểm): Trình bày khái quát quá trình hoàn chỉnh bộ máy thống trị của nhà Nguyễn trong nửa đầu thế kỉ XIX? Hết

ĐÁP ÁN

CÂU

NỘI DUNG CẦN TRÌNH BÀY

ĐIỂM

1 (3 đ)

2 (2,5 đ)

3 (3đ)

1,5 Trình bày điều kiện tự nhiên của các quốc gia cổ đại phương Đông - Các quốc gia cổ đại phương Đông hình thành trên các con sông lớn: Nin, Ơphơrat, Tigơrơ, Ấn, Hằng, Hoàng Hà….có phù sa mầu mỡ.

- Đồng bằng ven sông rộng, đất mềm, tơi xốp, lượng mưa đều đặn phân bố theo mùa, khí hậu ấm nóng thích hợn với nhiều loại cây trồng 1,5 Điều kiện tự nhiên tác động đến nền kinh tế - Cư dân sống chủ yếu bằng nghề nông, biết trồng hai vụ lúa.

Liên kết với nhau để làm thủy lợi - Ngoài ra cư dân Phương Đông còn kết hợp nuôi gia súc, làm gốm, dệt vải.... trao đổi sản phẩm giữa vùng này với vùng khác. Nhưng nghề này chỉ mang ý nghĩa bổ trợ cho nghề nông Nêu những thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc thời Tần - Hán.

Nho giáo: 1,0 - Nho giáo ra đời từ thời cổ đại do Khổng tử khởi xướng.

- Thời Hán Vũ đế, nho giáo trở thành công cụ sắc bén phục vụ cho nhà nước phong kiến tập quyền, trở thành cơ sở lý luận của chế độ phong kiến Trung Quốc. Các quan niệm về quan hệ phục tùng giữa vua – tôi, chồng – vợ, cha – con là kỉ cương của xã hội, là đạo đức phong kiến.

Phú: Ở thời Hán, Phú là một loại hình văn học đặc biệt, lời văn 0,5 được gọt dũa công phu với nội dung ca ngợi quê hương, đất nước, khích lệ lòng yêu nước của nhân dân. Nhà sáng tác phú nổi tiếng thời Tây Hán là Giả Nghị, Tư mã Tương như Sử học: bắt đầu từ thời Tây Hán đã trở thành lĩnh vực độc lập, 0,5 người đặt nền móng là Tư Mã Thiên. Bộ Sử kí do ông soạn thảo là tác phẩm không chỉ có giá trị về mặt tư liệu lịch sử mà còn giá trị về mặt tư tưởng ngoài ra còn có Hán thư của Ban Cố, Hậu Hán thư của Phạm Việp Nho giáo đã ảnh hưởng đến Văn minh Đại Việt thế kỉ X – XV như thế nào?

Nho giáo đã du nhập vào nước ta từ thời Bắc Thuộc dưới hình 0,25 thức cưỡng ép.

Sau khi thoát khỏi chế độ Bắc Thuộc, trên bước đường xây dựng 0,75 nhà nước trung ương tập quyền, hệ tư tưởng Nho giáo được giai cấp thống trị tiếp nhận và từng bước nâng cao. Nho giáo đã chi phối hoạt động giáo dục, thi cử. Đến thời Lê Sơ Nho giáo được chính thức nâng lên vị trí độc tôn và vị trí đó được duy trì đến cuối thế kỉ XIX Miêu tả sự kiện ngày 14 – 7 – 1789 và ý nghĩa của sự kiện đó.

- Miêu tả sự kiện ngày 14 – 7- 1789 0,5

Ngày 14 – 7 – 1789, đông đảo quần chúng Pari chủ yếu là công nhân, thợ thủ công, dân nghèo thành thị tự vũ trang, tấn công các trụ sở, cơ quan quan trong và chiếm nhà tù Ba-xti – biểu tượng của chế độ phong kiến chuyên chế.

- Ý nghĩa của sự kiện 14 – 7 – 1789 ở Pháp. + Chế độ quân chủ chuyền chế của Pháp do vua Lu –i XVI đứng đầu đã bị giáng đòn đầu tiên + Cách mạng thắng lợi bước đầu, quyền lực của nhà vua bị hạn chế, phái Lập hiến thuộc tầng lớp đại tư sản lên nắm quyền + Sự kiện này thể hiện tính nhân dân trong cách mạng Pháp. Nhân dân là động lực của cách mạng + Ngày 14 – 7 là ngày mở đầu cho cách mạng tư sản của Pháp.

Sau này ngày 14 – 7 được lấy là ngày quốc khánh của Pháp Tại sao nói thời kì Gia-cô-banh là đỉnh cao của cách mạng tư sản Pháp?

- Đầu năm 1793, nước Pháp rơi và tình thế khó khăn: nước Anh cùng với các nước phong kiến ở Châu Âu đánh chiếm nhiều cùng của nước Pháp, nông dân ở Văng –đê và miền Tây Bắc nổi loạn chống chính quyền. Giá cả hàng hóa tăng cao, nhân dân đói khổ.

- Đứng trước khó khăn thù trong , giặc ngoài, chính quyền Gia-cô-banh đứng đầu là Rô-be-spie thực hiện nhiều biện pháp kiên quyết để giải quyết những vấn đề mấu chốt của cách mạng, cứu nguy cho nước Pháp, bảo vệ được nền cộng hòa tư sản đưa cách mạng đến đỉnh cao: + Trước hết, phái Gia-cô-banh giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân: trả lại nông dân ruộng đất công bị phong kiến, quý tộc chiếm đoạt. Tịch thu ruộng đất của quý tộc, chia thành từng mảnh nhỏ bán cho nông dân nghèo, được trả dần trong thời hạn 10 năm, các đặc quyền, phụ thu của phong kiến bị xóa bỏ hoàn toàn, vĩnh viễn. Chính phủ trưng thu lúa mì để cung cấp bánh mì cho nhân dân các thành thị.

->Chính sách trên đã cổ vũ nông dân hăng hái tham gia cách mạng + Ngày 24 -6 – 1793, hiến pháp mới được thông qua quy định: Pháp là một nước cộng hòa, xóa bỏ hoàn toàn sự bất bình đẳng về đẳng cấp, mọi công dân từ 21 tuổi trở lên đều có quyền bầu cử. +Ngày 23 – 8 – 1793, sắc lệnh tổng động viên toàn quốc dược ban hành. 42 vạn người tình nguyện tham gia quân đội cách mạng. Quốc hội còn ban hành đạo luật Xét xử những người tình nghi, Luật giá tối đa đối với lương thực và thực phẩm, quy định mức tiền lương tối đa cho công nhân.

Những chính sách trên của phái Gi-cô-banh giúp cho Pháp giải quyết được những khó khăn: Các cuộc bạo loạn bị dập

0,5

0,25

0,25

0,5

0,25

0,5

0,25

4 (3đ)

5 (3đ)

tắt, các đội quân xâm lược lần lượt bị đuổi ra khỏi biên giới, Nền độc lập được giữ vững, chế độ cộng hòa được bảo vệ. Cách mạng Pháp đạt tới đỉnh cao.

Nêu những đóng góp của Hai Bà Trưng, Lý Bí, Triệu Quang Phục, Khúc Thừa Dụ và Ngô Quyền trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc thời Bắc thuộc.

- Hai bà Trưng: + Lãnh đạo nhân dân đánh bại quân Đông Hán xâm lược. + Trưng Trắc lên ngôi vua, xây dựng chính quyền tự chủ, xóa thuế hai năm liền cho nhân dân. + Hai Bà Trưng tiếp tục lãnh đạo nhân dân ta kháng chiến chống quân xâm lược nhà Hán để bảo vệ nền độc lập, tự chủ.

- Lý Bí + Liên kết với các hào kiệt, nổi dậy khởi nghĩa chống nhà Lương giành thắng lợi. + Thành lập nhà nước Vạn Xuân độc lập - Triệu Quang Phục + Kế tục sự nghiệp của Lý Bí, tổ chức kháng chiến chống quân xâm lược nhà Lương giành thắng lợi và xây dựng nhà nước Vạn Xuân độc lập trong một thời gian.

- Khúc Thừa Dụ + Lãnh đạo nhân dân nổi dậy giành chính quyền, lật đổ ách thống trị của nhà Đường. + Xây dựng chính quyền tự chủ + Cuộc khởi nghĩa của Khúc Thừa Dụ thắng lợi đánh dấu sự thắng lợi về cơ bản cuộc đấu tranh chống Bắc thuộc của dân tộc ta, đặt cở sở cho sự thắng lợi hoàn toàn sau này.

- Ngô Quyền + Trừ khử Kiều Công Tiễn, trả thù cho chủ tướng, tiêu diệt lực lượng nội ứng của quân Nam Hán. +Thiết kế và chỉ huy trân đánh trên sông Bạch Đằng, đập tan cuộc xâm lược của quân Nam Hán. + Chiến Thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền đã kết thúc vĩnh viễn ách đô hộ của phong kiến phương Bắc mở ra thời đại mới – thời đại độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc ta.

Cơ sở và điều kiện hình thành văn minh Đại Việt - Chính trị: 0,5 + Năm 938, Ngô Quyền đánh bại quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng,mở ra thời kì độc lập lâu dài của dân tộc ta + Sau khi giành độc lập, nhà nước quân chủ chuyên chế được thành lập, không ngừng được củng cố qua các triều đại: Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ, Lê Sơ

0,5

0,5

0,5

0,5

1,0

+ Sau khi lên ngôi, năm 1010, Lý Thái Tổ dời đô về Thăng Long, năm 1054, vua Lý Thánh Tông đặt quốc hiệu là Đại Việt tạo điều kiện đưa đất nước đi lên + Từ thế kỉ X- XVIII, nhân dân ta liên tục đứng lên kháng chiến, đấu tranh chống phương Bắc xâm lược, tạo nên những chiến công to lớn , bảo vệ vững chắc nền độc lập của Tổ quốc tạo cơ sở cho sự phát triển của nền văn minh Đại Việt - Xã hội + Nhân dân Đại Việt có cuộc sống ngày càng ổn định, nâng cao + Mâu thuẫn trong xã hội mặc dù đã tồn tại song chưa sâu sắc, đời sống vua quan còn gần gũi với quần chúng nhân dân nên đã tạo ra đặc trưng riêng cho văn minh Đại Việt mang tính dân gian.

- Kinh tế: Từ thế kỉ X – XV, nhân dân chú trọng xây dựng một nền kinh tế tự chủ trong đó kinh tế nông nghiệp được mở rộng và phát triển, thủ công nghiệp và thương nghiệp được khuyến khích góp phần tạo nên sự phồn vinh của đất nước.

- Văn hóa: + Văn minh Đại Việt kế thừa và phát huy văn minh Văn Lang, Âu Lạc + Tiếp thu có chọn lọc và Việt hóa những ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc, Cham-pa, Ấn Độ. Đặc điểm và vị trị của nền văn minh Đại Việt + Đây là nền văn minh thứ hai của dân tộc, đã kế thừa và phát triển nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc, gắn liền với quá trình đấu tranh, xây dựng và phát triển đất nước. Vì vậy văn minh Đại việt là bước phát triển, kiện toàn những bản sắc của người Việt, là nền tảng góp phần tạo nên tính cách và tâm hồn Việt. + Mang đậm tính dân tộc, tính nhân văn, đồng thời mang đậm yếu tố dân gian. + Là nền văn minh đa dạng, phong phú và toàn diện + Là nền văn minh mang tính bản địa. + Văn minh Đại Việt có sự kết hợp giữa văn hóa của người bản địa với văn hóa các dân tộc và các nước bên ngoài Hiểu biết về An Nam tứ đại khí 4 công trình lớn của An Nam là: + Tượng Phật chùa Quỳnh Lâm ở Đông Triều – Quảng Ninh tượng Phật bằng đồng cao 20 mét ở thời Lý. + Tháp Báo Thiên: Cao 12 tầng, tầng 12 được đúc bằng Đồng thời Lý + Chuông Quy Điền: Nhà Lý đúc để treo ở chùa một cột nhưng chuông nặng hàng vạn cân đồng khi đánh thì không kêu nên được để ngoài ruộng, rùa bò vào ở , dân gian gọi là chuông Quy Điền. + Vạc Phổ Minh: đúc bằng Đồng ở thời Trần, đặt ở sân chùa Phổ Minh (Nam Định), vạc sâu và nặng hơn 4 tấn Các công trình này đều bị phá khi quân Minh sang xâm lược, lấy

0,25

0,25

0,5

0,25

0,25 0,25

0,25

0,25

0,25

đồng để đúc súng đạn.

6 (3đ)

7

Hãy nêu những đặc điểm của khởi nghĩa Lam Sơn.

- Khởi nghĩa Lam Sơn là cuộc khởi nghĩa đánh đuổi quân Minh do Lê Lợi – một địa chủ phong kiến lãnh đạo với mục đích giành độc lập cho đất nước - Khởi nghĩa Lam Sơn xuất phát là từ một cuộc chiến tranh nông dân, ban đầu nó chỉ là cuộc khởi nghĩa nhỏ nổ ra ở Lam Sơn, Thanh Hóa sau đó khởi nghĩa phát triển thành một cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc trên quy mô cả nước - Hướng phát triển của cuộc khởi nghĩa là từ Lam SơnThanh Hóa, nghĩa quân tiến vào phía Nam giải phóng Nghệ An, Tân Bình, Thuận Hóa sau đó mới tấn công ra Bắc (Đông Quan) và giành thắng lợi hoàn toàn vào năm 1427.

- Khởi nghĩa Lam Sơn sử dụng thành công chiến thuật vừa đánh vừa đàm, kết hợp với tấn công quân sự với công tác định vận, đánh vào lòng người làm rệu rã tinh thần và hàng ngũ của địch góp phần vào chiến thắng cuối cùng - Những người lãnh đạo khởi nghĩa Lam Sơn đã biết lợi dụng thiên thời, địa lợi, nhân hòa, sử dụng thành công cách đánh vây thành diệt viện tạo nên những chiến tháng vẻ vang cho dân tộc ta: Chiến thắng Tôt Động, Chúc Động, Chiến thắng Chi Lăng- Xương Giang - Từ đầu đến cuối cuộc k hởi nghĩa, tư tưởng nhân nghĩa luôn được đề cao vì vậy khởi nghĩa được nhân dân ủng hộ đồng thời tư tưởng nhân nghĩa còn được thể hiện quan việc kết thúc chiến tranh là một hội thề, ta cấp lương thực, ngựa, thuyền cho quân minh rút về nước.

Tổ chức bộ máy nhà nước: Nhà Nguyễn xây dựng thể chế quân chủ quan liêu chuyên chế - Chính quyền Trung ương: + Thời Gia Long: Vua đứng đầu triều đình và toàn quyền quyết định mọi việc hệ trọng của đất nước. Dưới vua là 6 bộ (Lại, hộ, lễ, binh, hình, công). Đứng đầu mỗi bộ là một thượng thư, dưới bộ có các ty chuyên trách. + Thời Minh Mạng: ngoài 6 bộ còn có các viện, các cơ quan chuyên trách như Đô Sát viện (Cơ quan giám sát tối cao), Nội các (Xét duyệt các bản tấu và soạn các giải pháp để vua xem). Viện Cơ mật (Giúp vua giải quyết các vấn đề trọng mật, nhất là về mặt quân sự). + Để bảo vệ uy quyền tuyệt đối của hoàng đê, nhà Nguyễn đặt lệ Tứ bất (Không đặt chức tể tướng, không lấy đỗ trạng nguyên, không lập hoàng hậu và không phong tước vương cho người ngoài họ) - Chính quyền địa phương:

0,5 0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

0,25 0,25

0,25

0,25

0,5

+ Thời Gia Long chia nước ta thành ba vùng: Bắc thành, Gia Định Thành và các trực doanh. + Thời Minh Mạng, cả nước chia thành 30 tỉnh và 1 phủ (Thừa 0,25 Thiên), các tỉnh đều do Tổng đốc hay Tuần phủ đứng đầu nhưng đền trực thuộc chính quyền trung ương. Dưới tỉnh là phủ, huyện, châu, xã thôn. a. Luật pháp 0,5 Nhà Nguyễn rất coi trọng luật pháp. Năm 1815, Bộ hoàng Việt luật lệ (Luật Gia Long), gồm 398 điều được ban hành. Đây là bộ luật được soạn thảo trên tinh thần đề cao uy quyền cuat hoàng đế, triều đình, xử phạt rất hà khắc, nhất là những tội gây phương hại đến chính quyền. b. Quân đội: Nhà nguyễn chủ trương xây dựng một đội quân 0,25 thường trực mạnh khoảng trên 20 vạn quân, được chia thành 4 binh chủng (Bộ binh, thủy binh, pháo binh và tượng binh).

Binh lính phục vụ trong quân đội được hưởng chế độ ưu đãi.

Giáo viên ra đề: Nguyễn Thị Thoa SĐT: 0987 770 793

HỘI CÁC TRƯỜNG CHUYÊN VÙNG DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ TRƯỜNG THPT CHUYÊN HOÀNG VĂN THỤ - HÒA BÌNH

ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ - KHỐI 10 NĂM 2017 Thời gian làm bài: 180 phút (Đề thi gồm 7 câu trong 01 trang)

Câu 1 (3,0 điểm) ĐỀ THI ĐỀ XUẤT Hãy làm sáng tỏ nhận định sau: “Văn hoá các quốc gia cổ đại phương Đông mang

đậm dấu ấn của điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, xã hội của khu vực đó”. Ngày nay nhân loại còn thừa kế những thành tựu văn hoá nào của thời cổ đại?

Câu 2 (2,5 điểm) Trình bày những nét chính về những thành tựu văn hoá Trung Quốc thời phong kiến. Việt Nam có chịu ảnh hưởng văn hoá phong kiến của Trung Quốc không? Nếu có thì chịu ảnh hưởng như thế nào?

Câu 3 (3,0 điểm) Nêu nội dung cơ bản và phân tích mặt tiến bộ và hạn chế của 2 bản tuyên ngôn:

a) Tuyên ngôn độc lập của 13 nước thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ. (1776) b) Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp (1789) Câu 4 (3,0 điểm) Kể tên 4 cuộc đấu tranh giành độc lập tiêu biểu nhất của nhân dân ta trong thời Bắc thuộc. Qua đó hãy phân tích để làm rõ từng bước thắng lợi trong cuộc đấu tranh giành lại nền độc lập tự chủ của dân tộc ta.

Câu 5 (3,0 điểm) Trình bày tình hình giáo dục Đại Việt trong các thế kỷ X-XV. Từ đó rút ra điểm tích cực và hạn chế của giáo dục nước ta trong giai đoạn này.

Câu 6 (3,0 điểm) Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (TKXV) đã được kết thúc như thế nào? Thông qua những sự kiện lịch sử tiêu biểu Anh (chị) hãy làm sáng tỏ kiểu kết thúc chiến tranh đầy mẫu mực của cha ông ta.

Câu 7 (2,5 điểm) Nêu đặc điểm nổi bật về sự thành lập vương triều Nguyễn đầu Tk XIX? Anh (chị) hãy đánh giá mặt tích cực và hạn chế của vương triều Nguyễn đầu Tk XIX .…………………………….HẾT………………………………

Người ra đề: Nguyễn Thị Hồng Thanh (SĐT: 0983192933) HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN LỊCH SỬ KHỐI 10 Câu 1

Nội dung Hãy làm sáng tỏ nhận định sau: “Văn hoá các quốc gia cổ đại phương

Điểm 3,0

Đông mang đậm dấu ấn của điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, xã hội của khu vực đó”. Ngày nay nhân loại còn thừa kế những thành tựu văn hoá nào của thời cổ đại? *Văn hoá mang dấu ấn của:

2,0

- Điều kiện tự nhiên:

0,5

+ Cư dân cổ đại sử dụng các yếu tố thuận lợi của điều kiện tự nhiên để phục vụ cho sự sáng tạo của mình. Ở Ai Cập có nhiều dãy núi đá gần sông Nil dễ dàng cho việc vận chuyển vật liệu để xây dựng các Kim Tự Tháp… + Người Ai Cập viết trên đá, trên giấy bằng vỏ cây Pa-pi-rút, người Lưỡng Hà

viết trên đất sét, người Trung Quốc viết trên thẻ tre, mai rùa…

- Kinh tê:

0,5

+ Do nhu cầu của nền nông nghiệp thuỷ lợi nên lịch và thiên văn học là thành tựu văn hoá ra đời từ rất sớm. + Người Ai Cập do tính toán đo đạc ruộng đất và xây dựng các công trình kiến trúc nên họ giỏi về hình học. + Người Lưỡng Hà do thường xuyên tính toán trong buôn bán nên giỏi về số học.

- Chính trị:

0,5

+ Chế độ chuyên chế cổ đại phương Đông tạo điều kiện cho sự ra đời của các công trình kiến trúc đồ sộ thể hiện uy quyền của nhà vua…

- Xã hội:

0,5

+ Ở phương Đông, nông dân công xã là lực lượng lao động chính nuôi sống xã hội. Ngoài nộp thuế, họ còn đi lao dịch cho nhà nước. Họ là những người góp của, góp công để xây dựng nên các công trình kiến trúc đồ sộ. + Văn học cổ đại phản ánh mọi lĩnh vực đời sống, đặc biệt là mối quan hệ xã hội… * Những thành tựu văn hoá cố đại đến nay vẫn còn sử dụng:

2

1,0

- Lịch và thiên văn học….

0,25

- Chữ viết, đặc biệt là hệ chữ cái A,B,C. Chữ số 0…

0, 25

- Các thành tựu khoa học: Toán học, vật lý, lịch sử, đạo lý.

0,25

- Văn học, nghệ thuật….

0,25

Trình bày những nét chính về những thành tựu văn hoá Trung Quốc thời 2,5 phong kiến. Việt Nam có chịu ảnh hưởng văn hoá phong kiến của Trung Quốc không? Nếu có thì chịu ảnh hưởng như thế nào? * Nền văn hoá Trung Quốc thời phong kiến.

1,75

- Trên lĩnh vực tư tưởng:

0,25

+ Nho giáo xuất hiện tương đối sớm, người đầu tiên khởi xướng là Khổng Tử.

Thời Hán Ngũ Đế, Nho giáo giữ vị trí quan trọng trong hệ tư tưởng phong kiến là công cụ tinh thần bảo vệ chế độ phong kiến…

+ Phật giáo: Cuối thời Tây Hán, Phật giáo từ Ấn Độ được truyền vào Trung Quốc. Lúc đầu chỉ truyền bá trong nhân dân, đến thời Tuỳ - Đường, Phật giáo ngày càng phát triển thịnh đạt, …

- Trên lĩnh vực Văn học:

0.5

+ Thể Phú phát triển mạnh với những sáng tác nổi tiếng như thời Tây Hán có Giả Nghị, Tư Mã, Tương Như… + Thơ Đường có vị trí quan trọng trong đời sống xã hội và đã xác lập được phong cách nghệ thuật cho thơ ca sau này với những tác giả tiêu biểu như: Đỗ Phủ, Lý Bạch, Bạch Cư Dị… + Từ: Phát triển ở thời Tống nhằm phục vụ cho giai cấp phong kiến và cũng là món ăn tinh thần của tầng lớp thị dân… + Xuất hiện tiểu thuyết một loại văn học mới ở thời Nguyên- Minh- Thanh phát triển mạnh mẽ như Thuỷ Hử (Thị Nại Am), Tam Quốc Diễn Nghĩa (La Quán Trung), Tây Du Kí (Ngô Thừa Ân),…

- Trên lĩnh vực Sử học:

0,25

+ Bắt đầu từ thời Tây Hán, người đặt nền móng là Tư Mã Thiên với bộ sử kí đồ sộ do ông soạn thảo …. + Nhiều tác phẩm lịch sử văn hoá, từ điển cũng được biên soạn như Vĩnh Lộc đại điển, Tứ Khố toàn thư,….

- Trên lĩnh vực Khoa học - kĩ thuật :

0,25

+ Người Trung Quốc đạt được những thành tựu về y dược trong việc chuẩn đoán bện, sử dụng các cây thuốc và phẫu thuật như Hoa Đà, Lí Thời Trân. Bốn phát minh quan trọng về giấy, nghề in, la bàn và thuốc súng đóng góp vào nền khoa học kỹ thuật của nhân loại.

- Về lịch pháp: từ thời Tây Hán đã phát minh ra nông lịch.

0,25

- Trên lĩnh vực nghệ thuật: + nhiều công trình nổi tiếng như: Vạn Lí trường Thành, Cố cung Bắc Kinh…

-Tóm lại, những thành tựu lớn lao của văn hoá phong kiến Trung Quốc đã làm cho quốc gia này trở thành 1 trung tâm văn minh quan trọng của Châu Á và trên thế giới lúc đó.

0,25

* Văn hoá Trung Quốc có ảnh hưởng đến Việt Nam.

3

- Về tôn giáo: Chịu sự ảnh hưởng của Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo….

0,25

- Về văn học: Thơ, văn được tiếp thụ và có sự sáng tạo…

0,25

- Về chữ viết: Ảnh hưởng chữ viết Hán, sau cải biên thành chữ Nôm…

0,25

Nêu nội dung cơ bản và phân tích mặt tiến bộ và hạn chế của 2 bản tuyên

3,0

ngôn: b) Tuyên ngôn độc lập của 13 nước thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ (1776) c) Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp (1789) a) Nội dung cơ bản Tuyên ngôn độc lập 1776

0,5

- 4/7/1776 tại Philađenphia, 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ thông qua bản Tuyên ngôn độc lập tách khỏi nước Anh. - Tuyên ngôn khẳng định: Mọi người sinh ra đều bình đẳng, tạo hoá đã cho họ những quyền bất khả xâm phạm, quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.

- Tuyên ngôn xác nhận nhân dân là nguồn gốc của chính quyền, nhân dân có quyền thiết lập bộ máy nhà nước. + Mặt tích cực và hạn chế: - Mặt tích cực: Lần đầu tiên nêu lên quyền tự do, quyền bình đẳng của con người. Khẳng định chủ quyền độc lập của các bang.

- Mặt hạn chế: Tuyên ngôn khẳng định quyền lực của giai cấp tư sản và của người da trắng, không xoá bỏ chế độ nô lệ, duy trì việc bóc lột công nhân làm thuê.

- Mặc dù còn nhiều hạn chế nhưng Bản Tuyên ngôn độc lập trên vẫn là 1 tiến bộ lớn lao, ghi nhận những mong muốn dân chủ của quần chúng và cổ vũ mạnh mẽ tinh thần quyết chiến, quyết thắng của nhân dân thuộc địa.

- Là bản tuyên ngôn nhân quyền đầu tiên trên thế giới, nó là mẫu hình cho bản Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp (1789)

0,75

b) Nội dung cơ bản của Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp

0,5

(1789) - Định nghĩa 1 cách chính xác và đầy đủ “ Những quyền tự nhiên, bất di bất dịch và thiêng liêng của con người và người công dân”. Nêu lên công thức nổi tiếng “Tự do, Bình đẳng, Bác ái” -

thể hiện tính chất tiến bộ của cách mạng, ghi nhận quyền tư hữu tài sản là thiêng liêng và bất khả xâm phạm. Khẳng định quyền bình đẳng giữa các công dân, tuyên bố những quyền tự do, dân chủ.

+ Mặt tích cực và hạn chế:

0,75

- Mặt tích cực: Đề cao nhân quyền, quyền công dân, quyền tự do dân chủ.

- Mặt hạn chế: Không hề có ý định tiêu diệt chế độ bóc lột mà vẫn tiếp tục duy trì chế độ tư hữu, không giải phóng hoàn toàn người lao động khỏi ách áp bức giai cấp.

- Tuy còn tồn tại những mặt hạn chế nhưng văn kiện trên chứa đựng nhiều tư tưởng tiến bộ của giai cấp tư sản trong quá trình đấu tranh chống phong kiến để xây dựng 1 xã hội tiến bộ, phù hợp với sự phát triển đi lên của xã hội loài người.

- Bác Hồ đã mở đầu Tuyên ngôn độc lập của Việt Nam (2/9/1945) bằng

0,5

trích dẫn tuyên ngôn độc lập của Mĩ và Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp, đó là những chân lí sâu sắc về nhân quyền và dân quyền để đi đến khẳng định “Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng; dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do”…

4

Kể tên 4 cuộc đấu tranh giành độc lập tiêu biểu nhất của nhân dân ta

3,0

trong thời Bắc thuộc. Qua đó hãy phân tích để làm rõ từng bước thắng lợi trong cuộc đấu tranh giành lại nền độc lập tự chủ của dân tộc ta. *4 cuộc đấu tranh giành độc lập tiêu biểu nhất thời Bắc thuộc

1,0

- Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (40-42)

0,25

- Khởi nghĩa Lý Bí (542-544)

0,25

- Khởi nghĩa Khúc Thừa Dụ (905)

0,25

- Ngô Quyền và Chiến thắng Bạch Đằng (938)

0,25

* phân tích để làm rõ từng bước thắng lợi trong cuộc đấu tranh giành lại

2,0

nền độc lập tự chủ của dân tộc ta.

- Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (40-42)

0, 5

+ Cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc đầu tiên của dân tộc ta đã diễn ra và giành thắng lợi. + Trung Trắc lên ngôi vua và xây dựng chính quyền độc lập tự chủ…

- Khởi nghĩa Lý Bí (542-544)

0,5

+ Năm 542 chúng ta đã giành độc lập sau 500 năm rơi vào tay phương Bắc. + Lý Bí lên ngôi vua xây dựng chính quyền mới và đặt tên nước là Vạn Xuân ( 544-603) + Đánh dấu bước phát triển và trưởng thành của ý thức dân tộc…

- Khởi nghĩa Khúc Thừa Dụ (905)

0.5

+ Sau khi giành thắng lợi Khúc Thừa Dụ giành lại nền tự chủ và buộc nhà Đường phải phong ông làm Tiết độ sứ. + Đánh dấu bước thắng lợi căn bản trong cuộc đấu tranh giành độc lập tự chủ, đặt nền móng vững chắc để tiến tới độc lập hoàn toàn…

- Chiến thắng Bạch Đằng (938)

0,5

+ Sau chiến thắng oanh liệt trước quân Nam Hán, Ngô Quyền xưng vương, xây dựng chính quyền độc lập tự chủ. + Phong kiến phương Bắc buộc phải thừa nhận chính quyền độc lập tự chủ của nước ta từ triều Ngô. + Kết thúc hơn 1000 năm Bắc thuộc của dân tộc ta mở ra thời kì độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc.

5

Trình bày tình hình giáo dục Đại Việt trong các thế kỷ X-XV. Từ đó rút ra

3,0

điểm tích cực và hạn chế của giáo dục nước ta trong giai đoạn này. *Tình hình giáo dục Đại Việt trong các thế kỷ X-XV

3,0

- Chữ Hán trở thành chữ viết chính thức...

0.25

- Năm 1070, vua Lý Thánh Tông cho lập Văn miếu ở kinh đô. Năm 1075, mở

0.25

khoa thi đầu tiên ở kinh thành…

- Thời Trần, các khoa thi tổ chức đều đặn hơn. Năm 1247, nhà Trần đặt lệ lấy

0.5

“Tam khôi”, quy định rõ nội dung học tập... Nhiều tri thức tài giỏi như Nguyễn Hiền, Mạc Đĩnh Chi, Phạm Sư Mạnh... được đào tạo để giúp nước.

- Thời Lê sơ giáo dục Nho học thịnh đạt. Các khoa thi được tổ chức đề đặn,

0.5

quy chế thi cử được ban hành rõ ràng. Vua Lê Thánh Tông cho dựng bia tiến sĩ…

- Nội dung học tập và thi cử chủ yếu là sách kinh điển Nho giáo như “Tứ thư

0.25

Ngũ kinh” không chú trọng đến khoa học kỹ thuật….

- Như vậy, trong các thế kỷ X-XV, giáo duc từng bước hoàn thiện và phát triển,

0,25

trở thành nguồn đào tạo quan lại và nhân tài cho đất nước. Nho giáo theo đó cũng dần được đưa lên vị trí độc tôn. *Điểm tích cực và hạn chế của giáo dục nước ta trong giai đoạn này.

1,0

-Tích cực: Giáo dục được nhà nước quan tâm và tạo điều kiện phát triển. Dân

0,5

trí ngày càng được nâng cao. Hàng lọat trí thức tài giỏi được đào tạo, góp phần quan trọng vào việc xây dựng và bảo vệ đất nước. Giáo dục phát triển góp phần nâng cao vị trí nho giáo… + Về hạn chế: Nội dung giáo dục chủ yếu thiên về các lĩnh vực xã họi như thiên

0,5

văn, triết học, chính trị , đạo đức mà không chú trọng đến khoa học tự nhiên .Vì thế giáo dục nho học không tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế, phát triển đất nước…

6

Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (TKXV) đã được kết thúc như thế nào? Thông

3,0

qua những sự kiện lịch sử tiêu biểu Anh (chị) hãy làm sáng tỏ kiểu kết thúc chiến tranh đầy mẫu mực của cha ông ta. *Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (TKXV) đã được kết thúc bằng trận quyết chiến

0,5

chiến lược Chi Lăng - Xương Giang (1427) và “Hội thề Đông Quan” (12/1427). Đây là kiểu kết thúc chiến tranh mẫu mực mang đậm tính nhân văn của dân tộc Việt. Nhờ vậy, nền độc lập của dân tộc được bảo vệ lâu dài.

- Lịch sử không bao giờ lặp lại nhưng lịch sử luôn có sự kế thừa và phát triển.

Kiểu kết thúc chiến tranh bằng kết hợp giữa đấu tranh quân sự với đấu tranh

0,25

chính trị, ngoại giao đã được Bộ chỉ huy nghĩa quân Lam Sơn kế thừa trong kháng chiến chống Tống của nhà Lý (tkXI) - Sau chiến thắng Tốt Động - Chúc Động của ta, Vương Thông co về thành

0,5

Đông Quan phòng ngự và chờ lực lượng sang cứu viện. + Tháng 1/1427, triều đình nhà Minh điều 15 vạn quân sang cứu nguy cho Vương Thông, quân Minh chia thành 2 đạo dưới sự chỉ huy của Liễu Thăng và Mộc Thạch tiến vào nước ta. + Trong bối cảnh đó Bộ chỉ huy nghĩa quân đã chủ động tiến công địch bằng sự

0,5

kết hợp đấu tranh quân sự với binh vận và ngoại giao để kết thúc cuộc kháng chiến. +Trên mặt trận quân sự ta đã chọn đạo quân Liễu Thăng làm đối tượng để quyết chiến, đồng thời tiếp tục vây hãm lực lượng địch ở thành Đông Quan. +Tháng 10/1427, Liễu Thăng dẫn quân vào biên giới nước ta bị lực lượng quân ta phục kích giết chết ở ải Chi Lăng, quân giặc tiếp tục kéo xuống Xương

0,5

Giang và bị quân ta tiêu diệt hoặc bị bắt. Trong khi đó nghe tin đạo quân Liễu Thăng thua trận, đạo quân Mộc Thạch cũng tháo chạy về nước. + Chiến thắng Chi Lăng- Xương Giang là chiến thắng lớn nhất trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, đã đập tan ý chí xâm lược của quân Minh và tạo điều kiện cho cuộc đấu tranh ngoại giao giành thắng lợi.

- Đồng thời với tấn công quân sự, Bộ chỉ huy nghĩa quân còn mở cuộc đấu

0,25

tranh binh vận và ngoại giao với địch. Nguyễn Trãi viết thư dụ Vương Thông từ bỏ cuộc chiến tranh xâm lược, tổ chức “Hội thề Đông Quan” cùng với đại diện nhà Minh bàn về kết thúc chiến tranh.

- Do thất bại nặng nề ở trận Chi Lăng - Xương Giang, lực lượng cứu viện

0,25

không còn nên Vương Thông phải chấp nhận “Hội thề Đông Quan” với ta vào ngày 10/12/1427, nhận rút quân về nước.

- Kiểu kết thúc chiến tranh mẫu mực đậm tính nhân đạo, nhân văn của cha ông ta trong suốt chiều dài lịch sử chống giặc ngoại xâm đã được Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh vận dụng, kế thừa và nâng lên một tầm cao mới trong kháng chiến chống Pháp, Mĩ (1945-1975) để bảo vệ nền độc lập của dân tộc

0,25

thắng lợi.

7

Nêu đặc điểm nổi bật về sự thành lập vương triều Nguyễn đầu Tk XIX? Anh (chị) hãy đánh giá mặt tích cực và hạn chế của vương triều Nguyễn 2,5 đầu Tk XIX. *Đặc điểm nổi bật về sự thành lập vương triều Nguyễn.

0,5

*Thế giới : - Tk XIX chủ nghĩa tư bản phương Tây có bước phát triển mạnh mẽ nền kinh tế tư bản chủ nghĩa, thúc đẩy các nước này đẩy mạnh quá trình xâm chiếm thuộc địa, giành giật thị trường.

- Châu Á là nơi có vị trí chiến lược quan trọng , giàu tài nguyên khoáng sản, chế độ phong kiến đang trong giải đoạn và suy vong .Trở thành miếng mồi béo bở cho chủ nghĩa phương Tây. Một số nước đã bị xâm lược, Việt Nam cũng có nguy cơ bị các nước tư bản phương tây xâm chiếm. *Trong nước:

0,75

- Năm 1802 Nguyễn Ánh lên ngôi hoàng đế lấy niên hiệu là Gia Long , vương triều nhà Nguyễn được thành lập (từ 1802 - 1945) -Triều Nguyễn được dựng lên là kết quả của cuộc đấu tranh giữa các thế lực phong kiến suy đồi, được tư sản Pháp giúp sức, lật đổ phong trào nông dân Tây Sơn . Bởi vậy ngay từ khi ra đời triều Nguyên đã có sự đối lập sâu sắc với nhân dân.

-Triều Nguyễn được thành lập trong bối cảnh chế độ phong kiến đã trở nên lỗi thời lạc hậu khủng hoảng trầm trọng và toàn diện, những cơ sở tồn tại của chế độ phong kiến về kinh tế xã hội đều suy yếu nghiêm trọng. + Cơ sở kinh tế: ruộng đất công bị địa chủ tăng cường xâm chiếm cướp đoạt… + Cơ sở xã hội: giai cấp địa chủ chiếm đoạt ruộng đất của nông dân mâu thuẫn xã hội trở nên gay gắt hơn bao giờ hết… Đánh giá về mặt tích cực và hạn chế của vương triều Nguyễn nửa đầu Tk 0,75 XIX cho đến nay vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau, thí sinh nêu ý kiến chủ quan của mình và có thể theo các gợi ý dưới đây: *Công lao của nhà Nguyễn:

- Mở rộng lãnh thổ: công lao nổi bật của nhà Nguyễn đó là khai phá vùng Thuận Quảng mở rộng lãnh thổ xuống tận vùng đồng bằng Sông Cửu Long xác lập chủ quyền trên vùng đất mới...

- Thống nhất đất nước: Khi Nguyễn Ánh lên ngôi thì tình trạng phong kiến phân quyền mới thức sự chấm dứt…

- Những cải cách tiến bộ: thời vua Minh Mạng đã đưa ra những cải cách tiến bộ ông đã chia nước ta thành 30 tỉnh dựa trên những đặc điểm về địa lý, dân cư làm tiền cho việc chia các tỉnh như sau này.

- Để lại một kho di sản văn hóa đồ sộ: triều Nguyễn đã để lại một số giá trị đồ sộ về văn hóa trong đó nổi bật là ba di sản có giá trị toàn cầu (cố đô Huế, nhã nhạc cung đình Huế, phố cổ Hội An) * Hạn chế: - Không chịu đổi mới đất nước:….

-Những sai lầm trong chính sách ngoại giao:….

- Những sai lầm trong chính sách kinh tế:..……

- Những sai lầm trong chính sách giáo dục, văn hóa:…

- Trả thù nghĩa quân Tây Sơn:….

0,5