Tài liệu ôn thi HSG nâng cao sinh 10 - Nguyễn Viết Trung - THPT Thạch Bàn

MỤC LỤC CHUYÊN ĐỀ I: THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA TẾ BÀO ........................................................................... 3 I. Các nguyên tố hóa học .................................................................................................................................... 3 II. Nước .............................................................................................................................................................. 3 III. Cacbohidrat .................................................................................................................................................. 3 V. Protein ........................................................................................................................................................... 3 VI. Axit Nucleic ................................................................................................................................................. 3 CHỦ ĐỀ II: CẤU TRÚC TẾ BÀO .................................................................................................................... 4 I/ Khái quát về tế bào: ........................................................................................................................................ 4

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

II. Tế bào nhân sơ ............................................................................................................................................... 4 III. Tế bào nhân thực .......................................................................................................................................... 4 1. Nhân tế bào: ................................................................................................................................................... 4 2. Khung xương tế bào ....................................................................................................................................... 5 3. Ribôxôm ......................................................................................................................................................... 5 4. Trung thể: ....................................................................................................................................................... 5 5. Ti thể: ............................................................................................................................................................. 5 6. Lục lạp: .......................................................................................................................................................... 5 7. Lưới nội chất .................................................................................................................................................. 6 8. Perôxixôm: ..................................................................................................................................................... 7 9. Bộ máy gôngi ................................................................................................................................................. 7 10. Lizôxôm ....................................................................................................................................................... 7 11. Không bào: ................................................................................................................................................... 7 12. Màng sinh chất ............................................................................................................................................ 8 13. Các cấu trúc bên ngoài màng sinh chất ........................................................................................................ 8 CHỦ ĐỀ IV; CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO ...................................... 9 I. ATP- adenozin tri photphat ............................................................................................................................. 9 II. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất ...................................................................................................... 9 II.1.Vận chuyển thụ động (bị động) ................................................................................................................... 9 II.2. Vận chuyển chủ động ................................................................................................................................. 9 II.3. Vận chuyển bằng hình thức biến dạng của màng TB ................................................................................. 9 CHỦ ĐỀ III: CƠ SỞ VẬT CHẤT VÀ CƠ CHẾ DI TRUYỀN .......................................................................10

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

1

I.1. Axit nucleic ............................................................................................................................................... 10 I.1.1. Tóm tắt lý thuyết .................................................................................................................................... 10 I.1.2. Phương pháp giải.................................................................................................................................... 10 I.1.2.1. Cấu trúc ADN...................................................................................................................................... 10 I.1.1.2. Bài tập minh họa ................................................................................................................................. 11 I.1.1.3. Bài tập trắc nghiệm ............................................................................................................................. 15 I.1.2. Q uá trình nhân đôi ADN ...................................................................................................................... 20 I.1.1.2. Bài tập minh họa ................................................................................................................................. 22 I.1.1.2. Bài tập vận tập ..................................................................................................................................... 25

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

I.2. Axit ribonucleic ......................................................................................................................................... 28 I.2.1. Bài tập minh họa .................................................................................................................................... 30 I.2.2. Bài tập vận dụng ..................................................................................................................................... 37 I.3. Protein ...................................................................................................................................................... 40 I.3.1. Lí thuyết. .............................................................................................................................................. 40 I.3.2. Phương pháp giải bài tập ........................................................................................................................ 40 I.3.3. Bài tập .................................................................................................................................................... 43 Phần II: CƠ SỞ VẬT CHẤT VÀ CƠ CHẾ DI TRUYỀN Ở CẤP ĐỘ TẾ BÀO ........................................... 45 II.1. Lý thuyết: ................................................................................................................................................. 45 II.2. Phương pháp giải Bài tập ......................................................................................................................... 46

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

2

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

CHỦ ĐỀ I: THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA TẾ BÀO I. Các nguyên tố hóa học II. Nước III. Cacbohidrat V. Protein VI. Axit Nucleic

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

3

CHỦ ĐỀ II: CẤU TRÚC TẾ BÀO

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

I/ Khái quát về tế bào: II. Tế bào nhân sơ Tế bào nhân sơ có kích thước như thế nào? Kích thước đó đem lại ưu thế gì cho các tế bào nhân sơ?

1.Thành tế bào, màng sinh chất, lông và roi: a.Thành tế bào: So sánh thành tế bào vk G+ và G Tại sao cùng là vi khuẩn nhưng phải sử dụng các loại thuốc kháng sinh khác nhau? b. Lông nhung và roi: c.Tế bào chất d. Vùng nhân: 2/ Tế bào nhân sơ III. Tế bào nhân thực

Tế bào Động Vật 1.Không có thành tế bào 2.Không có lục lạp 3. Không có không bào ( nếu có rất nhỏ) 4. Có trung thể 5. Hạt dự trữ là glicogen

Tế Bào Thực Vật 1. Có thành xenlulôzơ 2.Có lục lạp 3. Có không bào lớn 4. Không có trung thể, 5. Hạt dự trữ là tinh bột

1. Nhân tế bào: a) Màng nhân

Nhân TB

Vật chất di truyền trong nhân TB

b) Chất nhiễm sắc NST ở tế bào nhân sơ khác NST tế bào nhân thực ở điểm nào?

Tế Bào Nhân Sơ Tế Bào Nhân Thực Thường chỉ có 1 NST , ADN không liên kết Có nhiều NST, ADN phân thành nhiều đoạn và kết

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

4

với histon ( AND trần, dạng vòng

hợp với histon. NST có cấu trúc xoắn phức tạp

c) Nhân con: 2. Khung xương tế bào

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

3. Ribôxôm

4. Trung thể:

5. Ti thể:

+ Tế bào cơ tim có nhiều ti thể nhất + Tế bào gan có 2.500 ti thể + Tế bào cơ ngực của các loài chim bay cao, bay xa có 2.800 ti thể 6. Lục lạp: a. Cấu trúc

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

5

Tại sao mặt trên lá có màu xanh sẫm hơn mặt dưới ?

Tại sao nói ti thể là trạm năng lượng của tế bào?Tại sao nói lục lạp là nhà máy tổng hợp chất hữu cơ của cây?

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

7. Lưới nội chất

Tế bào nhân thực có những loại lưới nội chất nào? Vị trí của lưới nội chất trong tế bào?

Mô tả cấu trúc và chức năng của mạng lưới nội chất?

Mạng lưới nội chất có hạt - Một đầu đính với màng nhân, đầu kia đính với lưới nội chất trơn - Trên màng có nhiều ribôxôm - Tổng hợp prôtêin màng và prôtêin xuất bào

Mạng lưới nội chất trơn - Một đầu đính với lưới nội chất hạt, đầu kia đính với màng sinh chất - Trên màng có nhiều loại enzim - Tổng hợp lipit, chuyển hóa đường, phân hủy chất độc hại

ở người, loại tế bào nào có lưới nội chất hạt phát triển? loại tế bào nào có lưới nội chất trơn phát triển?

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

6

8. Perôxixôm:

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Perôxixôm được hình thành từ đâu? Có chức năng gì?

9. Bộ máy gôngi Mô tả cấu trúc và chức năng của bộ máy gôngi?

10. Lizôxôm

Lizôxôm có cấu tạo như thế nào?

Lizôxôm có chức năng gì? Điều gì sẽ xảy ra nếu vì lí do nào đó mà lizôxôm của tế bào vỡ bị ra?

11. Không bào: Mô tả cấu tạo và chức năng của không bào?

Không bào của tế bào cánh hoa và quả

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

7

12. Màng sinh chất

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

13. Các cấu trúc bên ngoài màng sinh chất a. Thành tế bào Thành tế bào thực vật và thành tế bào vi khuẩn khác nhau như thế nào? b.Chất nền ngoại bào:

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

8

CHỦ ĐỀ IV; CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

I. ATP- adenozin tri photphat II. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất II.1.Vận chuyển thụ động (bị động) II.2. Vận chuyển chủ động II.3. Vận chuyển bằng hình thức biến dạng của màng TB 1. Nhập bào 2. Xuất bào: III. Enzim

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

9

CHỦ ĐỀ III: CƠ SỞ VẬT CHẤT VÀ CƠ CHẾ DI TRUYỀN

•

I.1. Axit nucleic I.1.1. Tóm tắt lý thuyết I.1.2. Phương pháp giải I.1.2.1. Cấu trúc ADN Dạng 1. Tính số nucleoti của ADN (gen) Đối với mỗi mạch của gen : Gọi: N là tổng số nucleotit của gen A1, T1, G1, X1 lần lượt là số nucleotit tùng loại trên mạch 1 của gen A2, T2, G2, X2 lần lượt là số nucleotit tùng loại trên mạch 2 của gen Ta có : Liên kết hóa trị (Este) Mạch 1

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

A1 ---------------T1----------------G1---------------------X1 T2 ----------------A2---------------X2--------------------G2

Mạch 2

Liên kết hidro

•

- Trong ADN, 2 mạch bổ sung nhau, nên số nucleotit và chiều dài của 2 mạch bằng nhau .

A1 = T2 ; G1 = X2 ; T1 = A2 ; X1 = G2 N A1 + T1 + G1 + X1 = T2 + A2 + X2 + G2 = 2 - Trong cùng một mạch , A và T cũng như G và X , không liên kết bổ sung nên không nhất thiết phải bằng nhau . Sự bổ sung chỉ có giữa 2 mạch : A của mạch này bổ sung với T của mạch kia , G của mạch này bổ sung với X của mạch kia . Vì vậy , số nucleotit mỗi loại ở mạch 1 bằng số nucleotit loại bổ sung mạch 2 .

A1 = T2 ; T1 = A2 ; G1 = X2 ; X1 = G2 Đối với cả 2 mạch : - Số nucleotit mỗi loại của ADN là số nucleotit loại đó ở cả 2 mạch : A = T = A1 + A2 = T1 + T2 = A1 + T1 = A2 + T2 G = X = G1 + G2 = X1 + X2 = G1 + X1 = G2 + X2 Chú ý :khi tính tỉ lệ % % A1 + % A2 %T 1 + %T 2 %A = % T = = ….. = 2 2 %G1 + %G 2 % X 1 + % X 2 %G = % X = =……. = 2 2 Ghi nhớ : Tổng 2 loại nucleotit khác nhóm bổ sung luôn luôn bằng nửa số nucleotit của ADN hoặc bằng 50% số nucleotit của ADN : Ngược lại nếu biết : + Tổng 2 loại nucleotit = N / 2 hoặc bằng 50% thì 2 loại nucleotit đó phải khác nhóm bổ sung + Tổng 2 loại nucleotit khác N/ 2 hoặc khác 50% thì 2 loại nucleotit đó phải cùng nhóm bổ sung Dạng 2. Tổng số nucleotit của ADN (N) Tổng số nucleotit của ADN là tổng số của 4 loại nucleotit A + T + G+ X . Nhưng theo nguyên tắc bổ sung (NTBS) A= T , G=X . Vì vậy , tổng số nucleotit của ADN được tính là :

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

10

N = 2A + 2G = 2T + 2X hay N = 2( A+ G) Do đó A + G =

hoặc %A + %G = 50%

Dạng 3. Tính số chu kì xoắn ( C ) Một chu kì xoắn gồm 10 cặp nucleotit = 20 nucleotit . khi biết tổng số nucleotit ( N) của ADN : N N = C x 20 => C = 20 Dạng 4. Tính khối lượng phân tử ADN (M ) : Một nucleotit có khối lượng trung bình là 300 đvc . khi biết tổng số nucleotit suy ra M = N x 300 đvc Dạng 5. Tính chiều dài của phân tử ADN ( L ) : Phân tử ADN là 1 chuỗi gồm 2 mạch đơn chạy song song và xoắn đều đặn quanh 1 trục . vì vậy N chiều dài của ADN là chiều dài của 1 mạch và bằng chiều dài trục của nó . Mỗi mạch có 2 N nucleotit, độ dài của 1 nucleotit là 3,4 A0 => L = . 3,4A0 2 Đơn vị thường dùng : • 1 micrômet = 10 4 angstron ( A0 ) • 1 micrômet = 103 nanômet ( nm) • 1 mm = 103 micrômet = 106 nm = 107 A0 Dạng 6. Số liên kết Hiđrô ( H ) + A của mạch này nối với T ở mạch kia bằng 2 liên kết hiđrô + G của mạch này nối với X ở mạch kia bằng 3 liên kết hiđrô Vậy số liên kết hiđrô của gen là : H = 2A + 3 G hoặc H = 2T + 3X Dạng 7. Số liên kết hoá trị ( HT ) TH1: Do số liên kết hoá trị nối giữa các nucleotit trên 2 mạch của ADN N - Số liên kết hoá trị nối các nucleotit trên 1 mạch gen : -1 2 Trong mỗi mạch đơn của gen , 2 nucleotit nối với nhau bằng 1 lk hoá trị , 3 nucleotit nối nhau N N bằng 2 lk hoá trị, nucleotit nối nhau bằng -1 2 2 N - Số liên kết hoá trị nối các nucleotit trên 2 mạch gen : 2( -1) 2 N => Do số liên kết hoá trị nối giữa các nucleotit trên 2 mạch của ADN : 2( -1) 2 • TH 2: Số liên kết hoá trị đường – photphát trong gen ( HTĐ-P) Ngoài các liên kết hoá trị nối giữa các nucleotit trong gen thì trong mỗi nucleotit có 1 lk hoá trị gắn thành phần của H3PO4 vào thành phần đường . Do đó số liên kết hoá trị Đ – P trong cả ADN là : N HTĐ-P = 2( - 1 ) + N = 2 (N – 1) 2 I.1.1.2. Bài tập minh họa Bài 1: Một phân tử ADN có chứa 150.000 vòng xoắn hãy xác định : a) Chiều dài và số lợng nucleotit của ADN b) Số lợng từng loại nucleotit của ADN . Biết rằng loại ađênin chiếm 15% tổng số nucleotit Giải a) Chiều dài và số lợng nucleotit của ADN : - Chiều dài của ADN: L = C . 34 A0 = 150000. 34 A0 = 5100000 (A0)

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

•

N 2

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

11

- Số lợng nucleotit của ADN : N = C . 20 = 150000 .20 = 3000000 (nucleotit) b) Số lợng từng loại nucleotit của phân tử ADN Theo Bài ra A = T = 15% .N Suy ra A = T = 15% . 3000000 = 450000 (nucleotit) N 3000000 G=X= - 450000 = - 450000 = 1050000 (nucleotit) 2 2

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Bài 2: Gen thứ nhất có chiều dài 3060 A0. Gen thứ hai nặng hơn gen thứ nhất 36000đvc. Xác định số lợng nucleotit của mỗi gen.

Giải.

Số lợng nucleotit của gen thứ nhất: 2.3060 2L N= = = 1800(nu ) 3,4 3,4 Khối lợng của gen thứ nhất.

M = N.300 đvc = 1800 × 300 đvc = 540000 đvc Khối lợng của gen thứ hai: 540000 đvc + 36000 đvc = 516000 đvc Số lợng nucleotit của gen thứ hai: M 576000 N= = 1920 (nucleotit) = 300 300 A+T 2 Bài 3: Một gen có chiều dài bằng 4080 A0 và có tỉ lệ = G+X 3 a) Xác định số vòng xoắn và số nucleoti của gen. b) Tính số lượng từng loại nucleoti của gen.

Giải. a) Xác định số vòng xoắn và số nucleoti của gen.

- Số vòng xoắn của gen .

L 4080 C= = = 120 ( vòng xoắn ) 34 34 - Số lợng nucleoti của gen : N = C.20 = 120 .20 = 2400 ( nucleotit ) b) Tính số lợng từng loại nucleoti của gen: A+T 2 Gen có tỉ lệ = . Mà theo NTBS thì A = T ; G = X G+X 3 A 2 2 Suy ra = A = G (1) G 3 3 N 2400 Ta có A +G = = = 1200 (2) 2 2 2 5 Thay (1) vào (2 ) ta có G +G = 1200. Hay G = 1200 3 3 3 vậy G = 1200 . = 720 5 Số lợng từng loại nucleoti của gen bằng : G = X = 720 (nucleoti) 2 720.2 A=T= G= =480 (nucleoti) 3 3 Bài 4: Một phân tử ADN dài 1,02 mm. Xác định số lợng nucleotit và khối lợng của phân tử ADN. Biết 1mm = 107A0.

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

12

Giải.

Chiều dài của phân tử ADN: 1,02mm = 1,02 × 107A0 Số lợng nucleotit của phân tử ADN:

2 × 1.02 × 10 7 2.L = = 6.106 = 6000000 ( nucleotit) 3,4 3,4 Khối lợng của phân tử ADN: M = N. 300 đvc = 6.106 × 300 = 18. 108 đvc Bài 5: Có hai đoạn ADN - Đoạn thứ nhất có khối lợng là 900000 đvc - Đoạn thứ hai có 2400nucleotit Cho biết đoạn ADN nào dài hơn và dài hơn là bao nhiêu.

Giải.

- Xét đoạn ADN thứ nhất: Số lợng nucleotit của đoạn: M 900000 = = 3000 (nucleotit) N= 300 300 Chiều dài của đoạn ADN: N 3000 L= . 3,4 A0 = 3,4 = 5100 A0 2 2 Xét đoạn AD N thứ hai: Chiều dài của đoạn ADN: N 2400 L= . 3,4 A0 = . 3,4 A0 = 4080 A0 2 2 Vậy đoạn ADN thứ nhất dài hơn đoạn ADN thứ hai.

5100 A0 – 4080 A0 = 1020 A0

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

N=

Bài 6. Một gen dài 0,408micrômet và có số nucleotit loại G bằng 15%. Xác định số lượng và tỉ lệ từng loại nclêôtit của gen.

GIẢI Tổng số nucleotit của gen: N=

2L 3,4A0

2x0,408x104 = = 2400(nucleotit).

3,4

Gen có: G = X = 15%.

Suy ra A = T = 50% - 15% = 35%.

Vậy tỉ lệ và số lượng từng loại nucleotit của gen là: A = T = 35% x 2400 = 840 ( nucleotit).

G = X = 15% x 2400 = 360 ( nucleotit).

Bài 7. Gen thứ nhất có 900G bằng 30% tổng số nucleotit của gen.

Gen thứ hai có khối lượng 900000đvC. Hãy xác định gen nào dài hơn.

GIẢI - Xét gen thứ nhất: Số lượng nucleotit của gen thứ nhất: N = 900 x

100 = 3000 ( nucleotit).

30

Chiều dài của gen thứ nhất:

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

13

L=

N 3000 . 3,4A0 = . 3,4A0 = 5100A0 2 2

- Xét gen thứ hai: Số lượng nucleotit của gen thứ hai: N=

M 900000 = = 3000 ( nucleotit).

300 300

Chiều dài của gen thứ hai: L=

N 3000 . 3,4A0 = . 3,4A0 = 5100A0 2 2

Vậy hai gen có chiều dài bằng nhau.

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Bài 8. Một đoạn của phân tử ADN có trật tự các nucleotit trên mạch đơn thứ nhất như sau: …AAT-AXA-GGX-GXA-AAX-TAG… a. Viết trật tự các nucleotit trên mạch đơn thứ hai của đọan ADN . b. Xác định số lượng từng loại nucleotit của mỗi mạch và của đọan ADN đã cho.

GIẢI a. Trật tự các nucleotit trên mạch đơn thứ hai của đọan ADN : …TTA-TGT-XXG-XGT-TTG-ATX... b. Số lượng từng loại nucleotit của mỗi mạch và của đọan ADN. Theo đề Bài và theo NTBS, ta có số nucleotit trên mỗi mạch: A1 = T2 = 8 ( nucleotit) T1 = A2 = 2 (nucleotit) G1 = X2 = 4( nucleotit) X1 = G2 = 4 ( nucleotit).

Số lượng từng loại nucleotit của đọan ADN: A = T = A1 + A2 = 8+2 = 10 (nucleotit) G = X = G1 + G2 = 4+4 = 8 ( nucleotit).

Bài 9. Một gen có chiều dài 5100A0 và có 25%A. Trên mạch thứ nhất có 300T và trên mạch thứ hai có 250X. Xác định: a. Số lượng từng loại nucleotit của cả gen. b. Số lượng từng loại nucleotit của mỗi mạch gen.

GIẢI a. Số lượng từng loại nucleotit của cả gen: Tổng số nucleotit của gen: N=

2L 3,4A0

=

2x5100 = 3000( nucleotit).

3,4

Theo đề: A =T = 25% Suy ra G = X = 50% - 25% = 25% Vậy số lượng từng loại nucleotit của gen đều bằng nhau: A = T = G = X = 25% x 3000 = 750 (nucleotit). b. Số lượng từng loại nucleotit của mỗi mạch gen: Theo đề Bài và theo NTBS, ta có: T1 = A2 = 300 ( nucleotit) Suy ra A1 = T2 = A – A2 = 750 – 300 = 450 (nucleotit).

G1 = X2 = 250 ( nucleotit) Suy ra X1 = G2 = G – G1 = 750 – 250 = 500 (nucleotit).

Bài 10. Một gen có 2700 nucleotit và có hiệu số giữa A với G bằng 10% số nucleotit của gen.

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

14

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

a. Tính số lượng từng loại nucleotit của gen. b. Tính số liên kết hyđrô của gen.

GIẢI a. Số lượng từng loại nucleotit của gen: Theo đề: A – G = 10% Theo NTBS A + G = 50% Suy ra: 2A = 60% Vậy A = T = 30% Suy ra: G = X = 50% - 30% = 20%.

Số lượng từng loại nucleotit của gen: A = T = 30% x 2700 = 810 ( nucleotit) G = X = 20% x 2700 = 540 ( nucleotit). b. Số liên kết hyđrô của gen: H = 2A + 3G = ( 2 x 810) + ( 3 x 540) = 3240 Lkết.

Bài 11. Một gen có 2720 liên kết hyđrô và có số nucleotit loại X là 480. Xác định: a. Số lượng từng loại nucleotit của gen. b. Chiều dài của gen.

GIẢI a. Số lượng từng loại nucleotit của gen: Theo đề: G = X = 480( nucleotit).

Gen có 2720 liên kết hyđrô, nên: H = 2A + 3G 2720 = 2.A + ( 3 x 480) Suy ra A =

2720 − (3x480) 2

= 640(nucleotit).

Vậy số lượng từng loại nucleotit của gen là: A = T = 640(nucleotit) ; G = X = 480(nucleotit). a. Chiều dài của gen: Số lượng nucleotit trên một mạch của gen:

N = A + G = 480+ 640 = 1120(nucleotit).

2

Chiều dài của gen: L=

N . 3,4A0 = 1120 x 3,4A0 = 3808A0 2

I.1.1.3. Bài tập trắc nghiệm Bài tập l. Một gen có 3000 nucleotit, chiều dài của gen là : A. 2040 Ao. B. 3060 Ao. C. 4080 Ao. D. 5100 Ao. N 3000 Nu Giải. Áp tậpng công thức L = x 3,4Ao = x 3,4Ao = 5100 Ao. 2 2 Bài tập 2. Một gen có chiều dài 0,408µm. Số chu kì xoắn của gen là : A. 60.

B. 90.

C. 120.

D. 150.

Giải. Áp tậpng công thức C =

L 0, 408 x104 Ao = = 120.

34 Ao 34A o

Bài tập 3. Một gen có khối lượng 9 x 105 đvC. Gen có số nucleotit là : A. 3000Nucleotit.

B. 2400Nucleotit.

C. 1800Nucleotit.

D. 1500Nucleotit.

M 9 x10 dvC = = 3000Nucleotit.

300dvC 300dvC 5

Giải. Áp tậpng công thức N =

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

15

Bài tập 4. Một gen có 3000 Nucleotit. Gen có hiệu số giữa Xitôzin với một loại nucleotit khác bằng 20% số nucleotit của gen. Tỉ lệ phần trăm từng loại nucleotit của gen là : A. %A=%T=20%, %G=%X=30%.

B. %A=%T=30%, %G=%X=20%.

C. %A=%T=35%, %G=%X=15%.

D. %A=%T=15%, %G=%X=35%.

Giải. Theo NTBS ta có phương trình %X + %A = 50% (1) Theo giả thiết ta có phương trình %X - %A = 20% (2) % X + % A = 50% % X = 35% Ta có hệ phương trình  ⇔ % X − % A = 20%  % A = 15%

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Bài tập 5. Một gen có 3000 Nucleotit. Gen có hiệu số giữa Xitôzin với một loại nucleotit khác bằng 10% số nucleotit của gen. Số lượng từng loại nucleotit của gen là : A. A = T = 1050Nucleotit, G = X = 450Nucleotit.

B. A = T = 450Nucleotit, G = X = 1050Nucleotit.

C. A = T = 900Nucleotit, G = X = 600Nucleotit.

D. A = T = 600Nucleotit, G = X = 900Nucleotit.

Giải. Theo NTBS ta có phương trình %X + %A = 50% (1) Theo giả thiết ta có phương trình %X - %A = 10% (2) % X + % A = 50% % X = 30% Ta có hệ phương trình  ⇔  % X − % A = 10% % A = 20%.

Mà N = 3000Nucleotit được tính là 100% ⇒ A = T =

3000 x 20% = 600N 100%

N 3000 -A= - 600 = 900Nucleotit.

2 2

G=X=

Bài tập 6. Một gen có khối lượng 9.105 đvC. Tích số phần trăm giữa Timin với một loại nucleotit khác không bổ sung với nó bằng 4%. Biết rằng số lượng Timin nhiều hơn số lượng nucleotit không bổ sung đó. Tỉ lệ phần trăm từng loại nucleotit của gen là : A. %A = %T = 40%, %G = %X = 10%.

B. %A = %T = 30%, %G = %X = 20%.

C. %A = %T = 35%, %G = %X = 15%.

D. %A = %T = 10%, %G = %X = 40%.

Giải. N =

M 9 x105 dvC = = 3000Nucleotit.

300dvC 300dvC

Theo NTBS ta có phương trình %T + %G = 50% (1) Theo giả thiết ta có phương trình %T x %G = 4% (2) 2 Áp tậpng định lý Vi-et ta có phương trình %T – 0,5%T + 0,04 = 0 Suy ra %T = %A = 40%, %G = %X = 10%.

Bài tập 7. Một gen có khối lượng 9.105 đvC. Tích số phần trăm giữa Timin với một loại nucleotit khác không bổ sung với nó bằng 4%. Biết rằng số lượng Timin nhiều hơn số lượng nucleotit không bổ sung đó. Số lượng từng loại nucleotit của gen là : A. A = T = 900Nucleotit, G = X = 600Nucleotit.

B. A = T = 1200Nucleotit, G = X = 300Nucleotit.

C. A = T = 1050Nucleotit, G = X = 450Nucleotit.

D. A = T = 600Nucleotit, G = X = 900Nucleotit.

Giải. Tương tự Bài tập 6 ta có %A = %T = 40%, %G = %X = 10%.

Mà N = 3000Nucleotit và %N = 100% ⇒ T = A = G=X=

3000 x 40% = 1200Nucleotit.

100%

N 3000 - A ⇒G = X = - 1200 = 300Nucleotit.

2 2

Bài tập 8. Một gen có 150 vòng xoắn và hiệu bình phương giữa Ađênin với loại không bổ sung bằng 15% tổng số nucleotit của gen. Số nucleotit từng loại của gen là : A. A = T = 900Nucleotit, G = X = 600Nucleotit.

B. A = T = 600Nucleotit, G = X = 900Nucleotit.

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

16

C. A = T = 1050Nucleotit, G = X = 450Nucleotit.

D. A = T = 1200Nucleotit, G = X = 300Nucleotit.

Giải. Ta có N = 20.C = 20 x 150 = 3000Nucleotit Theo NTBS ta có phương trình %A + %G = 50% (1) 2 2 Theo giả thiết ta có phương trình %A - %G = 15% (2) Thế (1) vào (2) ta được 50%(%A - %G) = 15% ⇒ %A - %G = 30% (2’) % A + %G = 50% Kết hợp (1) với (2’) ta được  % A − %G = 30% Suy ra %A = %T = 40%, %G - %X = 10% Mà N = 3000Nucleotit, được tính bằng 100% ⇒ A = T = Do đó G – X =

3000 x 40% = 1200Nucleotit.

100%

N 3000 - A. Vậy G = X = - 1200 = 300Nucleotit.

2 2 1

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

*Mối tương quan về số lượng giữa gen và từng mạch đơn A T G X

gen

T A X G 2 Do gen có hai mạch đơn, mà giữa hai mạch đơn, các nucleotit liên kết nhau theo NTBS, suy ra A1 = T2, Tl = A2, Gl = X2, Xl = G2.

Mặt khác ta có A = T= A1 + A2 = A1 + Tl = A2 + T2 = Tl + T2 = Tương tự G = X = Gl + G2 = Gl + X1 = G2 + X2 = Xl + X2.

Bài tập 9. Một gen có 900 Guanin và tỉ lệ A/G = 2/3. Mạch thứ nhất của gen có 250 Ađênin. Mạch thứ hai có 400 Guanin. Số lượng từng loại nucleotitclêôtil trên mỗi mạch đơn của gen là : A. A1 = T2 = 250Nucleotit, T1 = A2 = 350Nucleotit, G1= X2 = 400Nucleotit, X1 = G2 = 500Nucleotit.

B. A1 = T2 = 350Nucleotit, T1 = A2 = 250Nucleotit, G1= X2 = 500Nucleotit, X1 = G2 = 400Nucleotit.

C. A1 = T2 = 250Nucleotit, T1 = A2 = 350Nucleotit, G1= X2 = 500Nucleotit, X1 = G2 = 400Nucleotit.

D. A1 = T2 = 350Nucleotit, T1 = A2 = 250Nucleotit, G1= X2 = 400Nucleotit, X1 = G2 = 500Nucleotit.

Giải. Theo giả thiết, ta có G = 900Nucleotit.

2G 2.900 Vì A/G = 2/3 nên A = = = 600Nucleotit.

3 3 Mặt khác Al = 250Nucleotit ; G2 = 400Nucleotit.

Dựa vào mối tương quan về số lượng từng loại nucleotit giữa gen và mạch đơn, kết hợp NTBS ta có : Mạch 1 : Al = 250Nucleotit; Tl = A – Al = 600Nucleotit - 250Nucleotit = 350Nucleotit.

Xl = G2 = 400Nucleotit; Gl = G – Xl = 900Nucleotit – 400Nucleotit = 500Nucleotit.

Từ mạch 1 theo NTBS ta có mạch 2 của gen : A2 = Tl = 350Nucleotit; T2 = Al = 250Nucleotit; G2 = 400Nucleotit, X2 = Gl = 500Nucleotit Bài tập 10. Một gen dài 3386,4 A°, có 2739 liên kết hidrô. Gen tái sinh đã tạo ra mạch đơn thứ nhất lấy từ môi trường nội bào các nucleotit tự do, trong đó có 149 Ađênin và 247 Xitôzin để góp phần hình thành một gen con. Số lượng từng loại nucleotit trên từng mạch đơn của gen là : A. A1= T2 = 149Nucleotit, T1 = A2 = 100Nucleotit, G1 = X2 = 500Nucleotit, X1 = G2 = 247Nucleotit.

B. A1= T2 = 149Nucleotit, T1 = A2 = 200Nucleotit, G1 = X2 = 400Nucleotit, X1 = G2 = 247Nucleotit.

C. A1= T2 = 149Nucleotit, T1 = A2 = 100Nucleotit, G1 = X2 = 247Nucleotit, X1 = G2 = 500Nucleotit.

D. A1= T2 = 249Nucleotit, T1 = A2 = 100Nucleotit, G1 = X2 = 400Nucleotit, X1 = G2 = 247Nucleotit.

Giải. N =

2L 2 x 3386,4A o = = 1992Nucleotit.

3,4A o 3, 4 Ao

Mặt khác H = N + G ⇒ G = X = H – N = 2739 – 1992 = 747Nucleotit.

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

17

N 1992 - 747 = 249Nucleotit. −G= 2 2 Mạch đơn mới là mạch 1 của gen ⇒ Al = l49Nucleotit; Xl = 247Nucleotit.

Dựa vào mối tương quan về số lượng nucleotit của gen và mạch đơn, ta có : Mạch 1 của gen : Al = l49Nucleotit ; Tl = A – Al = 249 – 149 = 100Nucleotit ; Xl = 247Nucleotit ; Gl = G – Xl = 747 – 247 = 500Nucleotit.

Theo NTBS ta có mạch 2 : A2 = Tl = 100Nucleotit; T2 = Al = l49Nucleotit; G2 = X1 = 247Nucleotit; X2 = Gl = 500Nucleotit. * Mối tương quan về tỉ lệ phần trăm giữa gen và từng mạch đơn : 100% A1 T1 G1 X1 Mạch 1 gen 100% T2 A2 X2 G2 Mạch 2 Toàn bộ gen được tính là 100%, mỗi mạch đơn của gen cũng được tính là 100%. %A1 + %T1 + %G1 + %X1 = %A2 + %T2 + %G2 + %X2 = 100%.

Nên khi tính phần trăm của gen dựa vào mạch đơn ta phải chia hai.

Từ số lượng nucleotit trên từng mạch đơn của gen ta suy ra : số lượng bằng nhau thì tỷ lệ phần trăm cũng bằng nhau (nhưng tỷ lệ phần trăm bằng nhau thì số lượng là bội số của nhau). ⇒ %A1 = %T2 ; %Tl = %A2 ; %G1 = %X2 ; %Xl = %G2. %A1 + %A 2 %A1 + %T1 %A 2 + %T2 %T1 + %T2 ⇒ %A= %T= = = = 2 2 2 2 %G 1 + %G 2 %G 1 + % X 1 %G 2 + % X 2 % X 1 + % X 2 %G = X= = = = 2 2 2 2 Bài tập 11. Một gen dài 3383 A° có 2388 liên kết hidrô. Gen tái sinh đã tạo ra một mạch đơn lấy từ các nucleotit tự do của môi trường nội bào, trong đó có 199 Ađênin và 199 Xitôzin để góp phần hình thành một gen con. Tỉ lệ phần trăm từng loại nucleotit trên từng mạch đơn của gen là : A. %A1= %T2= 20%, %T1 = %A2 = 30%, %G1 = %X2 = 30%, %X1 = %G2 = 20%.

B. %A1= %T2= 20%, %T1 = %A2 = 40%, %G1 = %X2 = 20%, %X1 = %G2 = 20%.

C. %A1= %T2= 40%, %T1 = %A2 = 20%, %G1 = %X2 = 20%, %X1 = %G2 = 20%.

D. %A1= %T2= 15%, %T1 = %A2 = 35%, %G1 = %X2 = 30%, %X1 = %G2 = 20%.

Giải. N =

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Ta lại có N = 2(A + G) ⇒ A = T =

2 x3383 Ao 2L = = 1990Nucleotit.

3, 4 Ao 3, 4 Ao

Mặt khác H = N + G ⇒ G = X = H – N = 2388 – 1990 = 398Nucleotit.

1990 N Ta lại có N = 2(A + G) ⇒ A = T = −G= - 398 = 597Nucleotit 2 2 Mạch đơn mới là mạch 1 của gen ⇒ Al = l99Nucleotit ; Xl = 199Nucleotit.

Dựa vào mối tương quan về số lượng nucleotit của gen và mạch đơn, ta có : Mạch 1 của gen : Al = l99Nucleotit; Tl = A – Al = 597Nucleotit – 199Nucleotit = 398Nucleotit; Xl = 199Nucleotit; Gl = G – Xl = 398Nucleotit – 199Nucleotit = 199Nucleotit.

Mỗi mạch đơn chiếm tỉ lệ 100%, suy ra : 199 398 %A1= x100% = 20%, %T1= x100%=40%.

995 995 %G1=%X1=20% (vì A1 = G1 = X1 = 199Nucleotit).

Theo NTBS ta có mạch 2: %A2 = %Tl = 40%; %T2 = %X2 = %G2 = 20%.

Bài tập 12. Mạch đơn thứ nhất của gen có 10% Adênin, 30% Guanin. Mạch đơn thứ hai của gen có 20% Ađênin. Tỉ lệ phần trăm từng loại nucleotit trên từng mạch đơn là :

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

18

A. %A1 = %T2 = 20%, %T1 = %A2 = 10%, %G1 = %X2 =30%, %X1 = %G2 = 40%.

B. %A1 = %T2 = 10%, %T1 = %A2 = 20%, %G1 = %X2 =40%, %X1 = %G2 = 30%.

C. %A1 = %T2 = 10%, %T1 = %A2 = 20%, %G1 = %X2 =30%, %X1 = %G2 = 40%.

D. %A1 = %T2 = 10%, %T1 = %A2 = 30%, %G1 = %X2 =30%, %X1 = %G2 = 30%.

Giải. Theo giả thiết ta có %Al = 10% ; %Gl = 30% ; %A2 = 20%.

Theo NTBS : %Tl = %A2 = 20%. Mà mỗi mạch đơn của gen được tính là 100% Suy ra %X1 = 100% - (%A1 + %Tl + %G1) = 100% - (l0% + 20% + 30%) = 40% Từ mạch 1 ta có mạch 2 là : % A2 = %Tl = 20% ; %T2 = %Al = 10% ; %G2 = %Xl = 40% ; %X2 = %Gl = 30% Bài tập 13. Xét một cặp nhiễm sắc thể tương đồng chứa một cặp gen dị hợp, mỗi gen đều dài 4080 Angstron. Gen trội A có 3120 liên kết hydrô. Số lượng từng loại nucleotit của gen là : A. A = T = 900Nucleotit, G = X = 600Nucleotit.

B. A = T = 480Nucleotit, G = X = 720Nucleotit.

C. A = T = 720Nucleotit, G = X = 480Nucleotit.

D. A = T = 525Nucleotit, G = X = 975Nucleotit.

2 x 4080 Ao 2L = = 2400 Nucleotit. Gen A có số liên kết hiđrô H = N + G 3,4A o 3, 4 Ao

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Giải. N =

N 2400 −G = − 720 = 480 Nucleotit.

2 2 Bài tập 14. Một gen có 20% Ađênin so với số nucleotit của gen và 3120 liên kết hydrô. Số lượng từng loại nucleotit của gen là: A. A = T = 350Nucleotit, G = X = 250Nucleotit.

B. A = T = 525Nucleotit, G = X = 975Nucleotit.

C. A = T = 250Nucleotit, G = X = 350Nucleotit.

D. A = T = 480Nucleotit, G = X = 720Nucleotit.

Giải. Ta có %A + %G = 50% ⇒ %G = 50% - %A ⇒ %G = 50% - 20% = 30% 2% A.N 2%G.N 2.20%.N 3.30%.G.N H= + = + 100% 100% 100% 100% 40%.N 90%.N 3120.100% ⇒ 3120 = ⇒N= = 2400Nucleotit. + 100% 100% 130% 2400 Mà %N = 100% ⇒ A = T = x 20% = 480 Nucleotit.

100% N 2400 G=X= −A = − 480 = 720Nucleotit.

2 2 Bài tập 15. Một gen có 2346 liên kết hyđrô. Hiệu số giữa Ađênin của gen với một loại nucleotit khác bằng 20% tổng số nucleotit của gen đó. Chiều dài của gen là: A. 3060A°.

B. 3468A°.

C. 4080A°.

D. 5100A°.

Giải. Theo NTBS ta có phương trình %A + %G = 50% (1) Theo giả thiết ta có phương trình %A - %G = 20% (2) % A + %G = 50% Kết hợp lại ta có hệ phương trình  % A − %G = 20% Suy ra %A = %T = 35% ; %G = %X = l5% 2%A.N 3%G.N 2 x 35%.N + 3x15% N Ta có H = ⇔ 2346 = + 100% 100% 100% 2364 x100% ⇒N= = 2040 Nucleotit.

115% N 2040 Chiều dài của gen : L = x 3,4Ao = x 3,4ªo = 3468ªo 2 2 Bài tập 16. Một gen có chu kì xoắn là 120. Số liên kết hoá trị của mỗi gen là : A. 4798.

B. 4800.

C. 2398.

D. 2400.

⇒ G = X = H – N = 3120 – 2400 = 720Nucleotit. A = N =

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

19

Giải. Số liên kết hóa trị của mỗi gen là tổng số liên kết hóa trị cả ngang và dọc.

Ta có N = 20.C = 20 x 120 = 2400 Nucleotit ; Lk = 2(N-1)= 2(2400-1).

Bài tập 17. Một gen của sinh vật nhân thật có chiều dài 0,51µm. Số liên kết phosphodieste giữa các nucleotit của gen là : A. 5998.

B. 6000.

C. 2998.

D. 300.

Giải. Đây là số liên kết hóa trị dọc của gen.

Ta có N=

2L 2.0, 51.104 Ao = = 3000Nucleotit. Mà Lk dọc = N – 2 = 3000 – 2 = 2998.

3, 4 Ao 3,4A o

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

I.1.2. Q uá trình nhân đôi ADN Dạng 1: Tính số nucleoti môi trường Cung cấp • Qua 1 lần tự nhân đôi + Khi ADN tự nhân đôi hoàn toàn 2 mạch đều liên kết các nucleotit tự do theo NTBS : AADN nối với TTự do và ngược lại ; GADN nối với X Tự do và ngược lại . Vì vây số nucleotit tự do mỗi loại cần dùng bằng số nucleotit mà loại nó bổ sung Atd =Ttd = A = T ; Gtd = Xtd = G = X + Số nucleotit tự do cần dùng bằng số nucleotit của ADN: Ntd = N • Qua nhiều đợt tự nhân đôi ( x đợt ) * Tính số ADN con - 1 ADN mẹ qua 1 đợt tự nhân đôi tạo 2 = 21 ADN con - 1 ADN mẹ qua 2 đợt tự nhân đôi tạo 4 = 22 ADN con - 1 ADN mẹ qua3 đợt tự nhân đôi tạo 8 = 23 ADN con - 1 ADN mẹ qua x đợt tự nhân đôi tạo 2x ADN con Vậy : Tổng số ADN con = 2x - Dù ở đợt tự nhân đôi nào , trong số ADN con tạo ra từ 1 ADN ban đầu , vẫn có 2 ADN con mà mỗi ADN con này có chứa 1 mạch cũ của ADN mẹ . Vì vậy số ADN con còn lại là có cả 2 mạch cấu thành hoàn toàn từ nucleotit mới của môi trường nội bào . =>Số ADN con có 2 mạch đều mới = 2x – 2 * Tính số nucleotit tự do cần dùng : - Số nucleotit tự do cần dùng thì ADN trải qua x đợt tự nhân đôi bằng tổng số nucleotit sau cùng coup trong các ADN con trừ số nucleotit ban đầu của ADN mẹ Tổng số nucleotit sau cùng trong trong các ADN con : N.2x Số nucleotit ban đầu của ADN mẹ :N Vì vậy tổng số nucleotit tự do cần dùng cho 1 ADN qua x đợt tự nhân đôi :

∑ N td = N .2x – N = N( 2X -1) -

Số nucleotit tự do mỗi loại cần dùng là:

∑ A td = ∑T td = A( 2X -1) ∑ G td = ∑ X td = G( 2X -1) + Nếu tính số nucleotit tự do của ADN con mà có 2 mạch hoàn tòan mới :

∑ N td hoàn toàn mới = N( 2X - 2) ∑ A td hoàn toàn mới = ∑T td = A( 2X -2) ∑ G td hoàn toàn mới = ∑ X td = G( 2X 2) Dạng 2: Tính số liên kết hiđrô ; hoá trị đ- p được hình thành hoặc bị phá vỡ 1. Qua 1 đợt tự nhân đôi a. Tính số liên kết hiđrôbị phá vỡ và số liên kết hiđrô được hình thành

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

20

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Khi ADN tự nhân đôi hoàn toàn : - 2 mạch ADN tách ra , các liên kết hiđrô giữa 2 mạch đều bị phá vỡ nên số liên kết hiđrô bị phá vỡ bằng số liên kết hiđrô của ADN H bị đứt = H ADN - Mỗi mạch ADN đều nối các nucleotit tự do theo NTBS bằng các liên kết hiđrô nên số liên kết hiđrô được hình thành là tổng số liên kết hiđrô của 2 ADN con H hình thành = 2 . HADN b. Số liên kết hoá trị được hình thành : Trong quá trình tự nhân đôi của ADN , liên kết hoá trị Đ –P nối các nucleotit trong mỗi mạch của ADN không bị phá vỡ . Nhưng các nucleotit tự do đến bổ sung thì dược nối với nhau bằng liên kết hoá trị để hình thành 2 mạch mới Vì vậy số liên kết hoá trị được hình thành bằng số liên kết hoá trị nối các nucleotit với nhau trong 2 mạch của ADN N HT được hình thành = 2 ( - 1 ) = N- 2 2 2 .Qua nhiều đợt tự nhân đôi ( x đợt ) a. Tính tổng số liên kết hidrô bị phá vỡ và tổng số liên kết hidrô hình thành : -Tổng số liên kết hidrô bị phá vỡ :

∑ H bị phá vỡ = H (2x – 1)

- Tổng số liên kết hidrô được hình thành :

∑

H hình thành = H 2x

b. Tổng số liên kết hoá trị được hình thành : Liên kết hoá trị được hình thành là những liên kết hoá trị nối các nucleotit tự do lại thành chuỗi mạch poliênucleotit mới N Số liên kết hoá trị nối các nucleotit trong mỗi mạch đơn : -1 2 - Trong tổng số mạch đơn của các ADN con còn có 2 mạch cũ của ADN mẹ được giữ lại - Do đó số mạch mới trong các ADN con là 2.2x - 2 , vì vây tổng số liên kết hoá trị được hình thành là : N ∑ HT hình thành = ( 2 - 1) (2.2x – 2) = (N-2) (2x – 1) Dạng 3: Tính thời gian nhân đôi Có thể quan niệm sự liên kết các nucleotit tự do vào 2 mạch của ADN là đồng thời , khi mạch này tiếp nhân và đóng góp dược bao nhiêu nucleotit thì mạch kia cũng liên kết được bay nhiêu nucleotit Tốc độ tự phiên : Số nucleotit dược tiếp nhận và liến kết trong 1 giây Thời gian để 2 mạch của ADN tiếp nhận và kiên kết nucleotit tự do - Khi biết thời gian để tiếp nhận và l iên kết trong 1 nucleotit là dt , thời gian tự phiên dược tính là: N TG tự phiên = dt .

2 - Khi biết tốc độ tự phiên (mỗi giây liên kết được bao nhiêu nucleotit )thì thời gian tự nhân đôi của ADN là : TG tự phiên = N : tốc độ tự phiên Dạng 4: Tính số mạch ADN con * Số mạch ADN con: Do mỗi gen được cấu tạo từ hai mạch đơn, suy ra số mạch đơn tạo thành là 2.2x = 2x + 1 * Số mạch đơn hoàn toàn mới:

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

21

Số mạch đơn hoàn toàn mới là số mạch đơn được tổng hợp từ các nucleotit của môi trường nội bào hay số nucleotit được đánh dấu khi gen nhân đôi trong môi trường chứa các nucleotit đánh dấu.

2.2x – 2 = 2(2x – 1)

I.1.1.2. Bài tập minh họa Bài 1: Một gen nhân đôi liên tiếp 4 lần. Số gen con hoàn toàn mới là: A. 30.

B. 32.

C. 14.

D. 16.

Giải. Áp tậpng công thức 2x – 2 với k = 4, ta có 24 – 2 = 14.

Số mạch đơn được hình thành sau x lần tự nhân đôi của gen

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Bài 2: Một gen nhân đôi liên tiếp 4 lần. Số mạch đơn ở các gen con là: A. 30.

B. 32.

C. 14.

D. 16.

Giải. x 4 Áp tậpng công thức 2.2 với k = 4, ta có 2.2 = 32.

Bài 3: Một gen nhân đôi liên tiếp 4 lần. Số mạch đơn ở các gen con hoàn toàn mới là: A. 30.

B. 32.

C. 14.

D. 16.

Giải. Áp tậpng công thức 2(2x – 1) với x = 4, ta có 2(24 – 1) = 30.

Bài 4: Một gen khi tự phiên đã lấy từ môi trường nội bào 9000 nucleotit, trong đó có 2700 Ađênin. Số lượng từng loại nucleotit của gen là: A. A = T = 700Nucleotit, G = X = 1400Nucleotit.

B. A = T = 800Nucleotit, G = X = 700Nucleotit.

C. A = T = 600Nucleotit, G = X = 900Nucleotit.

D. A = T = 900Nucleotit, G = X = 600Nucleotit.

Giải.

Do gen có số lượng nucleotit dao động từ 1200Nucleotit đến 3000Nucleotit Gọi x là số lần tự phiên của gen, N là số lần nucleotit của gen.

Nmt Áp tậpng công thức N = x .

2 −1 Lập bảng biến thiên: x 1 2 3 4 N

>lim

3000

lẽ

<lim

Ta nhận thấy số lần tự phiên duy nhất của gen là x = 2 và số nucleotit của gen là 3000Nucleotit.

Amt 2700 Nu Nucleotit từng loại của gen : A = x = = 900Nucleotit = T. 22 − 1 2 −1 N 3000 Nu G=X= -A= - 900Nucleotit = 600Nucleotit.

2 2 Bài 5: Gen trong tế bào dài 4080 Ăngstron. Gen có 15% Ađênin. Khi gen đó nhân đôi hai lần cần môi trường nội bào Cung cấp số lượng từng loại nucleotit là : A. Amt=Tmt=2520Nucleotit, Gmt=Xmt=1080Nucleotit B. Amt=Tmt=1080Nucleotit, Gmt=Xmt=2520Nucleotit.

C.Amt=Tmt=1440Nucleotit,Gmt=Xmt=2160Nucleotit.

D. Amt=Tmt=2160Nucleotit, Gmt=Xmt=1440Nucleotit.

Giải. Ta có N =

2 x 4080 Ao 2L = = 2400Nucleotit.

3, 4 Ao 3, 4 Ao

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

22

N 2400 Nu x %A = x15% = 360Nucleotit →Amt=Tmt=A(2k -1) = 2520Nucleotit, G = X 100% 100% N 2400 Nu = -A= - 360Nucleotit = 840Nucleotit → Gmt=Xmt= G(2k -1) = 1080Nucleotit.

2 2 A=T=

Bài 6: Một phân tử ADN có chiều dài 1,02 micromet và có số Nucleotit loại A chiếm 20% tổng số Nucleotit. Tính tỷ lệ và số lượng Nucleotit của các loại Nucleotit của phân tử ADN. Giải: Tỷ lệ các loại Nucleotit: T%=A%=20% G%=X%=(50%-20%)=30% N Số lượng các loại Nucleotit. Áp tậpng công thức LADN = x3.4 A 0 2

2 x1, 02 x104 = 600000 nucleotit 3, 4 Từ tổng số nucleotit dựa vào tỷ lệ tính được số lượng cá loại nucleotit: A =T = 600000 x 20% = 120000 nucleotit G =X = 600000 x 30% = 180000 nucleotit A 2 Bài 7: Một gen có: L = 5100 A0 , tỉ lệ = . Tính: G 3 a. Số lượng từng loại nucleotit của gen. b. Khối lượng phân tử của gen. c. Số liên kết hydrô hình thành giữa 2 mạch đơn của gen, d. Số liên kết phospho dieste trên mỗi mạch đơn và trên cả 2 mạch của gen .

Giải: Vì chiều dài gen là chiều dài 1 mạch đơn nên: * Số nucleotit của 1 mạch đơn là: 5100 / 3.4 =1500nucleotit * Số nucleotit của cả 2 mạch là: 1500 x 2 = 3000 nucleotit A 2 = . → A% = 20% G % = 30% G 3 a.Số nucleotit mỗi loại là: A = T = 20 % x 3000 nucleotit = 600 nucleotit G = X = 30% x 3000 nucleotit = 900 nucleotit b. Khối lượng phân tử của gen : M = 3000 x 300đvC = 9.105 đvC c. Số liên kết hidro giữa 2 mạch đơn:2A + 3G = (2 x 600)+(3x 900) = 3900 liên kết d.Nếu chỉ tính số liên kết hóa trị giữa nucleotit - nucleotit để hình thành mạch đơn * số liên kết este trên 1 mạch đơn :=số nucleotit mạch đơn – 1 = 1500 – 1 = 1499 l.kết * số liên kết este trên cả 2 mạch đơn = 1499 x2 hay =3000 – 2= 2998 l.kết Nhưng nếu tính cả liên kết hoá trị giữa đường và axit phosphoric của mỗi nucleotit thì * số liên kết este trên 1 mạch đơn :=(N/2 – 1) + N/2 = 1500 – 1+ 1500 = 2999 l.kết * số liên kết este trên cả 2 mạch đơn = 2(N - 1) = 2 (3000 - 1) = 5998 liên kết

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

-> N =

Bài 8: Một gen có 3120 liên kết hydrô giữa 2 mạch và 2398 liên kết hóa trị để hình thành mạch đơn . Trên 1 mạch của gen biết số Nucleotit G - A =15% số Nucleotit của mạch và X= 450Nucleotit. Tính : a. Chiều dài gen, số chu kì xoắn của gen . b. Số Nucleotit từng loại của gen, số Nucleotit từng loại trên mỗi mạch đơn của gen.

Giải: a. Chiều dài gen= N/2 x 3,4 Ao = (2398 +2) / 2 x 3,4 = 4080 Ao Số chu kì xoắn = N / 20 = 120 chu kì b.Số Nucleotit từng loại của gen 2A + 3G = 3120(1) 2A + 2G = 2400(2) → G=X = 720 Nucleotit, A=T = 480 Nucleotit

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

23

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Số Nucleotit từng loại trên mỗi mạch đơn của gen X1 = G2 = 450 ; X2 = G1 = 270 G1 – A1 = 15% x 1200 = 180 → A1 = T2 = 90; T1 = A2 = 480 – 90 = 390 Bài 9. Một gen nhân đôi một số lần và đã tạo được 32 gen con. Xác định số lần nhân đôi của gen.

GIẢI Gọi x là số lần nhân đôi của gen, ta có số gen con tạo ra là: 2x = 32 = 25 Suy ra x = 5 Vậy gen đã nhân đôi 5 lần.

Bài 10. Một đoạn phân tử ADN có trật tự các nucleotit trên một mạch đơn như sau: -A-T-X-A-G-X-G-T-Aa. Xác định trật tự các nucleotit của môi trường đến bổ sung với đoạn mạch trên. b. Viết hai đoạn phân tử ADN mới hình thành từ quá trình nhân đôi của đoạn ADN nói trên.

GIẢI a. Trật tự các nucleotit của môi trường: -T-A-G-T-X-G-X-A-Tb. Hai đoạn ADN mới: Theo đề và theo NTBS, đọan ADN đã cho có trật tự các cặp nucleotit như sau: -A-T-X-A-G-X-G-T-A-T-A-G-T-X-G-X-A-THai đoạn ADN mới giống hệt đoạn ADN đã cho: -A-T-X-A-G-X-G-T-A-T-A-G-T-X-G-X-A-TBài 11. Mạch 1 của gen có 200A và 120G; mạch 2 của gen có 150A và 130G. Gen đó nhân đôi 3 lần liên tiếp.

Xác định từng lọai nucleotit môi trường Cung cấp cho gen nhân đôi.

GIẢI Số lượng từng loại nucleotit gen: A = T = A1 + A2 = 200 + 150 = 250 (nucleotit) G = X = G1 + G2 = 120 + 130 = 250 (nucleotit).

Số lượng nucleotit từng loại môi trường Cung cấp cho gen nhân đôi: Amt = Tmt = ( 23 – 1) . Agen = ( 23 -1) . 350 = 2450 (nucleotit).

Gmt = Xmt = ( 23 – 1) . Ggen = ( 23 -1) . 250 = 1750 (nucleotit).

Bài 12. Gen có 600A và có G =

3 A. Gen đó nhân đôi một số đợt, môi trường Cung cấp 6300G. 2

a. Xác định số gen con được tạo ra. b. Xác định số liên kết hyđrô của gen.

GIẢI a. Số gen con được tạo ra: Gen có: A =T = 600 (nucleotit) G=X=

3 3 A= x 600 = 900 (nucleotit).

2 2

Gọi x là số lần nhân đôi của gen, ta có số G môi trường Cung cấp cho gen nhân đôi là: Gmt = Xmt = ( 2x – 1) . Ggen

6300 = ( 2x – 1) . 900 Suy ra: 2x – 1 =

6300 =7 900

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

24

Số gen con được tạo ra là: 2x = 7 + 1 = 8 gen. b. Số liên kết hyđrô của gen: H = 2A + 3G = ( 2 x 600) + ( 3 x 900) = 3900 liên kết.

Bài 13. Một gen nhân đôi 3 lần phá vỡ tất cả 22680 liên kết hyđrô, gen đó có 360A. a. Tính số lượng từng loại nucleotit của gen. b. Tính số liên kết hyđrô có trong các gen con tạo ra.

GIẢI a. Số lượng từng loại nucleotit của gen: Gọi H là số liên kết hyđrô của gen, áp tậpng công thức tính số liên kết hyđrô bị phá trong nhân đôi của gen: ( 2x – 1) . H = ( 23 – 1) . H = 22680 Suy ra:

H=

22680 = 3240 liên kết.

23 −1

Suy ra:

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

H = 2A + 3G hay ( 2 x 360) + 3G = 3240 G=

3240 − (2 x 360) = 840 (nucleotit).

3

Vậy số lượng từng loại nucleotit của gen là: A = T = 360 (nucleotit) G = X = 840 ( nucleotit). b. Số liên kết hyđrô có trong các gen con tạo ra: Số gen con tạo ra: 2x = 23 = 8 gen Số liên kết hyđrô có trong các gen con: 3240 x 8 = 25920 liên kết.

I.1.1.2. Bài tập vận tập 1. Tự luận: Bài 1: Một gen dài 0,51micromet, trong đó X chiếm 10% tổng số nucleotit trong gen. a. Xác định khối lượng phân tử và số vòng xoắn của gen. b. Tỉ lệ % và số nucleotit từng loại trong gen. c. Gen trên có bao nhiêu liên kết hidro? d. Gen này tự phiên 3 đợt liên tiếp, môi trường Cung cấp bao nhiêu nucleotit tự do mỗi loại?

Bài 2: Một gen có chiều dài 0,255micromet trong đó G = 150 nucleotit. a/ Tính số liên kết phosphodieste ( liên kết hóa trị Đ-P), số vòng xoắn và khối lượng phân tử của gen. b/ Tìm tỉ lệ và số lượng mỗi loại nucleotit của gen. c/ Trên mạch thứ nhất của gen có T = 450, G = 30. Hãy tính số nucleotit từng loại ở mỗi mạch gen.

Bài 3: Một gen gồm 150 chu kì xoắn và có 3500 liên kết hidro. a/ Tìm tỉ lệ % và số nucleotit từng loại trong gen. b/ Trên mạch thứ nhất của gen có A + G = 850 và A – G = 450. Tìm số nucleotit từng loại mỗi mạch đơn trong gen. c/ Gen thứ hai có số liên kết hidro bằng gen nói trên nhưng có chiều dài ngắn hơn chiều dài của gen 1 là 51nm. Tìm số nucleotit từng loại của gen 2.

Bài 4: Một gen có số liên kết hidro là 3120 và có liên kết hóa trị Đ-P của gen là 4798. a/ Tìm chiều dài và khối lượng phân tử của gen. b/ Xác định số nucleotit từng loại trong gen.

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

25

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

c/ Trên mạch 1 của gen có hiệu giữa G với T = 15%, tổng giữa G với T = 30% số nucleotit của mạch. Hãy tìm tỉ lệ phần trăm và số nucleotit từng loại ở mỗi mạch gen. d/ Xác định số nucleotit từng loại trong các gen tạo thành khi gen này tái bản 5 lần liên tiếp.

Bài 5:Một đoạn ADN dài 0,51 micromet .Ở mạch 1 có tỷ lệ A : T :G:X =1:2:3:4.Tính : a. Số Nucleoti(Nucleotit) từng loại của gen. b.Số liên kết hóa trị giữa các Nucleotit trong đoạn đó. c.Số liên kết Hidro. d.Số vòng xoắn.

Bài 6: Một gen gồm 120 chu kì xoắn có hiệu số % A với loại không bổ sung là 20 %.Trong mạch 1 có X=120, A=240.Tính a.Số lượng, tỷ lệ từng loại Nucleotit trên từng mạch b.Số liên kết Hidro,liên kết hóa trị của gen. c. Nếu gen đó nhân đôi liên tiếp 4 lần môi trường nội bào cần Cung cấp bao nhiêu Nucleotit mỗi loại. d.Số liên kết Hidro bị phá vỡ trong quá trình trên.

Bài 7: Một gen có số Nucleotit loại X bằng 2/3 số Nucleotit loại A. Khi gen đó tự nhân đôi 2 đợt liên tiếp đòi hỏi môi trường nội bào Cung cấp 1800 Nucleotit lọai G. a.Tính số lượng Nucleotit từng loại của gen. b.Tính chiều dài của gen. c.Tính số liên kết Hidro của gen.

Bài 8: Một gen có A = 20 % tổng số Nucleotit của gen và G = 900. Khi gen tự nhân đôi 1 số lần môi trường nội bào đã phải Cung cấp 9000 Nucleotit loại A. a.Xác định số lần gen tự nhân đôi. b. Số gen con được tạo thêm là bao nhiêu. c.Tính chiều dài của gen. d.Tính số Nucleotit mỗi loại môi trường cần Cung caapscho quá trình tự nhân đôi nói trên.

Bài 9: Khối lượng 1 đoạn ADN là 9.105 đvC. Đoạn ADN này gồm 2 gen cấu trúc. Gen thứ nhất dài hơn gen thứ 2 là 0,102 micromet.

Biết khối lượng phân tử trung bình của 1 Nucleotit là 300 đvC. a.Xác định chiều dài mỗi gen. b. Xác định số vòng xoắn của mỗi gen. c. Đoạn ADN này tái bản 3 lần liên tiếp, môi trường Cung cấp bao nhiêu nucleotit tự do mỗi loại?

Bài 10: Một đoạn phân tử ADN chứa 2 gen.

Gen thứ nhất dài 0,51 Micromet có tỉ lệ từng loại Nucleotit trên mạch đơn thứ nhất như sau: A:T:G:X = 1:2:3:4.

Gen thứ 2 dài bằng nửa chiều dài của gen thứ nhất và có số lượng từng loại Nucleotit trên mạch đơn thứ 2 là: A = T/2 = G/3 = X/4. a.. Tính số lượng và tỉ lệ % từng loại Nucleotit trên mỗi mạch đơn của từng gen. b. Đoạn ADN có số lượng và tỉ lệ từng loại Nucleotit bằng bao nhiêu. c. Tính số liên kết Hidro và số liên kết hóa trị giữa đường và axit photphoric của đoạn ADN nói trên.

2. TRẮC NGHIỆM: Câu 1. Một gen có hiệu số giữa guanin với ađênin bằng 15% số nucleotitclêotit của gen. Trên mạch thứ nhất của gen có 10% timin và 30% xitôzin. Kết luận sau đây đúng về gen nói trên là: A. A2 = 10%, T2 = 25%, G2= 30%, X2 = 35%.

B. A1 = 7,5%, T1 = 10%, G1= 2,5%, X1 = 30%.

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

26

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

C. A1 = 10%, T1 = 25%, G1= 30%, X1 = 35%.

D. A2 = 10%, T2 = 7,5%, G2= 30%, X2 = 2,5%.

Câu 2. Một gen có khối lượng 540000 đvC có 2320 liên kết hidrô. Số lượng từng loại nucleotit nói trên bằng: A. A = T = 380, G = X = 520.

B. A = T = 520, G = X = 380.

C. A = T = 360, G = X = 540.

D. A = T = 540, G = X = 360.

Câu 3. Trên một mạch của gen có 150 ađênin và 120 timin. Gen nói trên có 20% guanin. Số lượng từng loại nucleotit của gen là: A. A = T = 180; G = X =270 B. A = T = 270; G = X = 180 C. A = T = 360; G = X = 540 D. A = T = 540; G = X = 360 Câu 4. Trên một mạch của gen có 25% guanin và 35% xitôzin. Chiều dài của gen bằng 0,306micrômet . Số lượng từng loại nucleotit của gen là: A. A = T = 360; G = X = 540 B. A = T = 540; G = X = 360 C. A = T = 270; G = X = 630 D. A = T = 630; G = X = 270 Câu 5. Một gen có khối lượng phân tử là 72.104 đvC. Trong gen có X = 850. Gen nói trên tự nhân đôi 3 lần thì số lượng từng loại Nucleotit tự do môi trường Cung cấp là : A. ATD = TTD = 4550, XTD = GTD = 3850 B. ATD = TTD = 3850, XTD = GTD = 4550 C. ATD = TTD = 5950, XTD = GTD = 2450 D. ATD = TTD = 2450, XTD = GTD = 5950 Câu 6. Trong một đoạn phân tử ADN có khối lượng phân tử là 7,2.105 đvC, ở mạch 1 có A1 + T1 = 60%, mạch 2 có G2 – X2 = 10%, A2 = 2G2. Nếu đoạn ADN nói trên tự nhân đôi 5 lần thì số lượng từng loại Nucleotit môi trường Cung cấp là : A. ATD = TTD = 22320, XTD = GTD = 14880 B. ATD = TTD = 14880, XTD = GTD = 22320 C.ATD = TTD = 18600, XTD = GTD = 27900 D. ATD = TTD = 21700, XTD = GTD = 24800 Câu 7. Một gen có chiều dài 1938 ăngstron và có 1490 liên kết hiđrô. Số lượng từng loại nucleotit của gen là: A. A = T = 250; G = X = 340 B. A = T = 340; G = X = 250 C. A = T = 350; G = X = 220 D. A = T = 220; G = X = 350 Câu 8. Một gen có số liên kết hiđrô là 3450, có hiệu số giữa A với một loại Nucleotit không bổ sung là 20%. Gen nói trên tự nhân đôi liên tiếp 5 đợt thì số lượng từng loại Nucleotit môi trường đã Cung cấp cho quá trình tự nhân đôi trên của gen là : A. ATD = TTD = 13950, XTD = GTD = 32550 B. ATD = TTD = 35520, XTD = GTD = 13500 C. ATD = TTD = 32550, XTD = GTD = 13950 D. ATD = TTD = 13500, XTD = GTD = 35520 Câu 9. Phân tử ADN gồm 3000 nucleotit có số T chiếm 20%, thì A. ADN này dài 10200Ǻ với A=T=600, G=X=900 B. ADN này dài 5100Ǻ với A=T=600, G=X=900 C. ADN này dài 10200Ǻ với G=X=600, A=T=900 D. ADN này dài 5100Ǻ với G=X=600, A=T=900 Câu 10. Nếu nucleotitôi cấy ADN trong môi trường có nitơ phóng xạ 15N, rồi chuyển sang môi trường (chỉ có 14N), thì 1 ADN đ1o tự phiên 5 lần liên tiếp, sẽ sinh ra số mạch đơn chứa 15N là A. 4 B. 64 C. 2 D. 128 A 3 Câu 11. Có một phân tử ADN có khối lượng bằng 75.107 đơn vị cacbon và tỉ lệ = tự nhân đôi G 2 3 lần. Số lượng từng loại nucleotit môi trường Cung cấp cho quá trình nhân đôi nói trên là: A. G = X = 3,5.106, A = T = 5,25.106.

B. G = X = 3,25.106, A = T = 5,5.106.

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

27

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

C. G = X = 3,25.106, A = T = 5,5.105.

D. G = X = 3,5.105, A = T = 5,25.105.

Câu 12. Trên một mạch của phân tử ADN có số nucleotit các loại: A=60; G=120; X=80; T=30.

Một lần nhân đôi của phân tử ADN này đòi hỏi môi trường nội bào Cung cấp cho từng loại nucleotit của gen là: A. A = T = 90; G = X = 200.

B. A = G = 180; T = X = 110.

C. A = T = 180; G = X = 110.

D. A = T = 150; G = X = 140.

Câu 13. Một mạch đơn của phân tử ADN có trình tự các nucleotit như sau: ….A T G X A T G G X X G X ….

Trong quá trình nhân đôi ADN mới được hình thành từ đoạn mạch này sẽ có trình tự A.….T A X G T A X X G G X G….

B….A T G X A T G G X X G X… C….U A X G U A X X G G X G….

D….A T G X G T A X X G G X T….

T+X Câu 14. Người ta sử tậpng một chuỗi pôliênucleotit có = 0,25 làm khuôn để tổng A+G hợp nhân tạo một chuỗi pôliênucleotit bổ sung có chiều dài bằng chiều dài của chuỗi khuôn đó. Tính theo lí thuyết, tỉ lệ các loại nucleotit tự do cần Cung cấp cho quá trình tổng hợp này là: A. A + G = 25%, T + X = 75%.

B. A + G = 80%, T + X = 20%.

C. A + G = 75%, T + X = 25%.

D. A + G = 20%, T + X = 80%.

Câu 15. Phân tử ADN ở vùng nhân của vi khuẩn E. coli chỉ chứa N15 phóng xạ. Nếu chuyển những vi khuẩn E. coli này sang môi trường chỉ có N14 thì mỗi tế bào vi khuẩn E. coli này sau 5 lần nhân đôi sẽ tạo ra bao nhiêu phân tử ADN ở vùng nhân hoàn toàn chứa N14 ?

A. 16.

B. 8.

C. 32.

D. 30.

I.2. Axit ribonucleic Dạng 1 : Tính số lượng ribonucleotit của ARN: N - rN = rA + rU + rG + rX = 2 - rA = T gốc ; rU = A gốc; ; rX = Ggốc rG = X gốc Mối quan hệ giữa ADN và ARN + Số lượng : A = T = rA + rU G = X = rR + rX %rA + %rU + Tỉ lệ % : % A = %T = 2 %rG + %rX %G = % X = 2 Bài 1: Một gen có L= 0,408µm, có 720 loại A. mạch mARN được tổng hợp từ gen có 240 Um và có 120 Xm. Xác định số ribôNucleotit còn lại của mARN? Giải A + G = 1200 rA = T gốc = 480 rU = A gốc = 240 rG = X gốc = 360 rX = Ggốc = 120 Bài 2: Một gen L= 0,51µm. Mạch 1 có A = 150, T = 450. mạch 2 có G = 600. tính số lượng và tỷ lệ % từng loại riboNucleotit của mARN? Giải N = 3000

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

28

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

rA = T1 = 450 = 30% rU = A1 = 150 = 10% rG = X 1= 600 = 40% rX = G1 = 300 = 20% Bài 3 : Phân tử ARN có U = 18% mạch gốc của gen điều khiển tổng hợp ARN có T = 20%. a. Tính tỷ lệ % từng loại Nucleotit của gen tổng hợp ARN nói trên? b. Nếu gen đó có L = 0,408µm thì số lượng loại ribôNucleotit của ARN, số lượng loại Nucleotit của gen bao nhiêu?

Giải %rA + %rU a. % A = %T = = 19% ; %G = % X = 31% 2 b. rN = 1200 ; A = T = 456 ; G = X = 744 Bài 4: Gen có klượng 504.103 đvC và G=20% .Mạch thứ nhất của gen có 126 Nucleoti loại T và 5% N loại X. Khi gen phiên mã đã tạo ra 1 phân tử mARN có U = 15% .

1. Tính số Nucleoti mỗi loại của gen ?

2. Tính số Nucleoti mỗi loại mạch thứ hai của gen?

3. Tính tỉ lệ % rN mỗi loại A, U, G, X của mARN ?

Giải: 1) Số nucleotit của gen: N = 504000 : 300 đvC = 1680 (nucleotit) Số nucleotit mỗi loại của gen: G=X= 1680 x 20% = 336(nucleotit); A = T = 1680 x 30 % = 504(nucleotit) 2) Số nucleotit mỗi loại của mạch thứ hai: A2 = T1 = 126 (nucleotit); T2= A1 = A – A2 = 504 – 126 = 378 (nucleotit) G2= X1 = 5 % x 840 = 42 (nucleotit ) ; X2 = G1 = X – X1 = 336 – 42 = 294 (nucleotit ) 3) Tỉ lệ % mỗi loại nucleotit trên từng mạch của gen là : G2= X1 = 5 % ; X2 = G1 = ( 294 x 100%) : 840 = 35 % A2 = T1 = (126 x 100%) : 840 = 15 %; T2= A1 = (378 x 100%) : 840 = 45 % mARN có U = 15% ; chứng tỏ pt mARN này được phiên mã từ mạch 2 của gen.

Vậy: tỉ lệ % rN mỗi loại A, U, G, X của mARN là: rU = A2 = 15 %; rA = T2 = 45 % ; rG = X2 = 35 %; rX = G2= 5 % Bài 5: Một phân tử mARN dài 2040 A0 , có A= 40%, U=20%, X= 10% Số Nucleotit của phân tử mARN . a.Xác định từng loại riboNucleotit của phân tử mARN b.Phân tử mARN chứa bao nhiêu bộ ba?

Giải a. rN = 1200 rA = T1 = 40% x 1200/100 = 480 rU = A1 = 20% x 1200/100 = 240 rG = X 1= 10% x 1200/100 = 120 rX = G1 = 30% x 1200/100 = 360 b. Bộ 3 = 1200/3 = 400 Bài 6:mARN có rG – rA = 5 % và rX – rU = 15 %. Tỉ lệ % số nucleotit mỗi loại của gen đã phiên mã nên mARN: Giải: Theo đề, ta có: rG – rA = 5 % (1) và rX – rU = 15 % (2) (1) + (2) vế theo vế, ta được:( rG + rX) – (rA + rU) = 20 % (3) Theo cơ chế phiên mã: A = T = (rA + rU); G = X = ( rG + rX) Nên: (3) được viết lại G – A = 20 % (4) mà: G + A = 50% (5) (4) + (5) vế theo vế, ta được: G = 35 % và A = 15%

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

29

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Bài 7: Gen có klượng 504.103 đvC và G=20% .Mạch thứ nhất của gen có 126 Nucleoti loại T và 5% N loại X. Khi gen phiên mã đã tạo ra 1 phân tử mARN có U = 15% .

1. Tính số Nucleoti mỗi loại của gen ?

2. Tính số Nucleoti mỗi loại mạch thứ hai của gen?

3. Tính tỉ lệ % rN mỗi loại A, U, G, X của mARN ?

Bài giải: 1) Số nucleotit của gen: N = 504000 : 300 đvC = 1680 (nucleotit) Số nucleotit mỗi loại của gen: G=X= 1680 x 20% = 336(nucleotit); A = T = 1680 x 30 % = 504(nucleotit) 2) Số nucleotit mỗi loại của mạch thứ hai: A2 = T1 = 126 (nucleotit); T2= A1 = A – A2 = 504 – 126 = 378 (nucleotit) G2= X1 = 5 % x 840 = 42 (nucleotit ) ; X2 = G1 = X – X1 = 336 – 42 = 294 (nucleotit ) 3) Tỉ lệ % mỗi loại nucleotit trên từng mạch của gen là : G2= X1 = 5 % ; X2 = G1 = ( 294 x 100%) : 840 = 35 % A2 = T1 = (126 x 100%) : 840 = 15 %; T2= A1 = (378 x 100%) : 840 = 45 % mARN có U = 15% ; chứng tỏ pt mARN này được phiên mã từ mạch 2 của gen.

Vậy: tỉ lệ % rN mỗi loại A, U, G, X của mARN là: rU = A2 = 15 %; rA = T2 = 45 % ; rG = X2 = 35 %; rX = G2= 5 %

Dạng 2: Tính khối lượng ARN (MARN) N - MARN = rN . 300đvc = . 300 đvc 2 N - LARN = LADN = rN . 3,4A0 = . 3,4 A0 2 Dạng 3: Tính chiều dài : - ARN gồm có mạch rN ribônucleotit với độ dài 1 nucleotit là 3,4 A0 . Vì vậy chiều dài ARN bằng chiều dài ADN tổng hợp nên ARN đó N - Vì vậy LADN = LARN = rN . 3,4A0 = . 3,4 A0 2 Dạng 4: Tính số liên kết hoá trị Đ –P: + Trong chuỗi mạch ARN : 2 ribônucleotit nối nhau bằng 1 liên kết hoá trị , 3 ribônucleotit nối nhau bằng 2 liên kết hoá trị …Do đó số liên kết hoá trị nối các ribônucleotit trong mạch ARN là rN – 1 + Trong mỗi ribônucleotit có 1 liên kết hoá trị gắn thành phần axit H3PO4 vào thành phần đường .

Do đó số liên kết hóa trị loại này có trong rN ribônucleotit là Rn. Vậy số liên kết hoá trị Đ –P của ARN : HT ARN = rN – 1 + rN = 2 .rN -1 I.2.1. Bài tập minh họa Bài 1: Một pt ARN có A = 2U = 3G = 4X có khối lượng 27.104 đvc a. Tính chiều dài ARN bao nhiêu ăngtron? b. Tính số lượng ribôNucleotit của ARN tạo ra? c. PT ARN có bao nhiêu liên kết cộng hóa trị?

Giải a. - MARN = rN . 300đvc → rN = 27.104 : 300 = 900 - LARN = LADN = rN . 3,4A0 = 3060A0 rA rA rA ; rG = ; rX = b. rU = 2 3 4

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

30

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

rN = rA + rU + rG + rX = 900 rA = 432 rU = 216 rG = 144 rX = 108 c. rN – 1 = 900 – 1 = 899 Bài 2: Một gen L= 0,408µm thực hiện phiên mã. a. Tính chiều dài và số lượng ribôNucleotit của ARN tạo ra? b. Tính liên kết cộng hóa trị giữa đường và axit photphoric?

Giải a. L = 4080 A0 rN = 1200 b. 2 .rN -1 = 2.1200 – 1 = 3399 Bài 3. Phân tử mARN trưởng thành được tạo ra chứa 20%U, 10%A, 40%X và 450G. Các đoạn intron bị cắt bỏ có tổng chiều dài là 30,6µm, trong đó có tỉ lệ G = 2U = 3X = 4A. 1. Tính số nucleotit trên gen tổng hợp mARN trên.

2. Tính số lượng từng loại nucleotit trong phân tử mARN sơ khai tương ứng.

3. Tính tỷ lệ mỗi loại nucleotit trên mạch mã gốc của gen.

Hướng dẫn giải Bài tập 1. Tính số nucleotit trên gen tổng hợp mARN trên. %U + %A + %X + %G = 100% => %G = 30%. => Số nucleotit trên mARN = 450x100/30 = 1500.

Số nucleotit trên đoạn bị cắt bỏ là 306000/3,4 = 90.000. => Số nucleotit trên gen là 1500x2 + 90.000x2 = 93.000 (nucleotit) 2. Tính số lượng từng loại nucleotit trong phân tử mARN sơ khai tương ứng.

Số nucleotit từng loại trên các đoạn intron là: G = 43200; U = 21600; X = 14400; A = 10800 Số nucleotit từng loại trên mARN trưởng thành: A = 150; U = 300; X = 600; G = 450.

Số nucleotit từng loại trên mARN sơ khai A = 10800 + 150 = 10950; U = 21600 + 300 = 21900; X = 600 + 14400 = 15000; G = 43200 + 450 = 43650; 3. Số lượng nucleotit trên mạch mã gốc = N/2 = 91500.

A = rU = 21900 => %A = 21900/91500*100 = 23,9 T = rA = 10950 => %T = 10900/91500*100 = 11,9 G = rX = 15000 = %G = 15000/91500*100 = 16,4 X = rG = 100 -%A-%T-%G-%X = 47,8 Dạng 3: Tính số nucleoti (rN) môi trường Cung cấp cho gen phiên mã Qua 1 lần phiên mã : Khi tổng hợp ARN , chỉ mạch gốc của ADN làm khuôn mẫu liên các ribônucleotit tự do theo NTBS : AADN nối U ARN ; TADN nối A ARN GADN nối X ARN ; XADN nối G ARN Vì vậy : + Số ribônucleotit tự do mỗi loại cần dùng bằng số nucleotit loại mà nó bổ sung trên mạch gốc của ADN rAtd = Tgốc ; rUtd = Agốc

•

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

31

∑ rNtd = K . rN + Suy luận tương tự , số ribônucleotit tự do mỗi loại cần dùng là :

∑ rAtd = K. rA = K . Tgốc ∑ rUtd = K. rU = K . Agốc ∑ rGtd = K. rG = K . Xgốc ∑ rXtd = K. rX = K . Ggốc

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

•

rXtd = Ggốc rGtd = Xgốc ; + Số ribônucleotit tự do các loại cần dùng bằng số nucleotit của 1 mạch ADN N rNtd = 2 Qua nhiều lần phiên mã ( k lần ) Mỗi lần phiên mã tạo nên 1 phân tử ARN nên số phân tử ARN sinh ra từ 1 gen bằng số lần phiên mã của gen đó .

Số phân tử ARN = Số lần phiên mã = K + Số ribônucleotit tự do cần dùng là số ribônucleotit cấu thành các phân tử ARN . Vì vậy qua K lần phiên mã tạo thành các phân tử ARN thì tổng số ribônucleotit tự do cần dùng là:

* Chú ý : Khi biết số ribônucleotit tự do cần dùng của 1 loại : + Muốn xác định mạch khuôn mẫu và số lần phiên mã thì chia số ribônucleotit đó cho số nucleotit loại bổ sung ở mạch 1 và mạch 2 của ADN => Số lần phiên mã phải là ước số giữa số ribbônucleotit đó và số nucleotit loại bổ sung ở mạch khuôn mẫu . + Trong trường hợp căn cứ vào 1 loại ribônucleotit tự do cần dùng mà chưa đủ xác định mạch gốc , cần có số ribônucleotit tự do loại khác thì số lần phiên mã phải là ước số chung giữa só ribônucleotit tự do mỗi loại cần dùng với số nucleotit loại bổ sung của mạch gốc Dạng 4. Tính số lần phiên mã của gen rNmt k= rN k = Số RiboNucleotit thuộc 1 loại của môi trường : Số RiboNucleotit loại đó trong 1 ARN VD Bài 1: Một gen L= 0,408µm thực hiện phiên mã. môi trường đã Cung cấp 4800 ribôNucleotit. Tính số pt ARN được tổng hợp?

Giải rN = 1200 rNmt K= = 4800 : 1200 = 4 rN Bài 2: Mạch gốc của gen có số Nucleotit là N/2 = 1500Nucleotit trong đó A1 = 200, T1 = 300, G1 = 400, X1 = 600 phiên mã 3 lần, tổng hợp được 3 pt mARN. Xác định số lượng từng loại ribôNucleotit của mARN? Giải rA = T1 = 300 x 3 = 900 rU = A1 = 200 x 3 = 600 rG = X 1= 600 x 3 = 1800 rX = G1 = 400 x 3 = 1200 Bài 3: Hai gen có chiều dài 4080A0 1. Gen thứ nhất có H = 3120. trên mạch thứ nhất của gen có A1 = 120 và G1 = 480. tính số lượng từng loại Ribonucleotit do môi trường Cung cấp khi gen phiên mã 1 lần?

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

32

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

2. Gen thứ 2 có hiệu giuwac Nucleotit loại A với loại Nucleotit khác là 20% của gen. Trên mạch gốc của gen có A = 300 và G = 210. trong quá trình phiên mã của gen môi trường đã Cung cấp 1800 ribonucleotit loại U a. tính số lượng từng loại ribonucleotit của ARN? b. Xác định số lần phiên mã của gen? c. tính số lượng từng loại ribonucleotit của ARN do môi trường Cung cấp?

Giải 1. N = 2400 2A + 3G = 3120 A = 480 rA = T1 = 360 2A + 2G = 2400 G = 720 rU = A1 = 120 rG = X 1= 240 rX = G1 = 480 2.

A – G = 20% G = 15 rA = T1 = 540 A + G = 50% A = T = 840 rU = A1 = 300 => A = 35% G = x = 360 rG = X 1= 150 rX = G1 = 210 b. 1800: 300 = 6 c. rA = T1 = 540 x 6 = 3240 rU = A1 = 1800 rG = X 1= 150 x6 = 900 rX = G1 = 210 x 6 = 1260 Bài 4: một gen có A = 450, tỉ lệ G / T = 2 / 3. Gen phiên mã tổng hợp mARN đã được môi trường nội bào Cung cấp 500 ribonucleotit tự do loại X, mặt khác trên mạch 1 của gen có A = 270, mạch 2 có X = 135(nucleotit). Tính số lần phiên mã của gen?

Giải: Số nucleotit mỗi loại của gen: A = T = 450(nucleotit); G/T = 2/3 =>G =T = 2/3 T = 2/3 x 450 = 300(nucleotit). Như vậy: Số nucleotit mỗi loại trên từng mạch của gen: A1 =T2 = 270 (nucleotit); T1 =A2 = T- T2 = 450 - 270 = 180 (nucleotit) G1 =X2 = 135(nucleotit); X1 =G2 = G- G1 = 300 - 135 = 165 (nucleotit) ribonucleotit tự do loại X được tổng hợp từ G1 hoặc G2 của gen: Đối chiếu với mạch 2: 540/165 = 3,3 lẽ loại. Đối chiếu với mạch 1 : 540/135 = 4 nhận Vậy: mạch 1 của gen là mạch mã gốc và gen phiên mã 4 lần Bài 5: Trên một mạch của gen có từng loại nucleotit như sau: A = 15%, T = 20%, G = 30%, X = 420 nucleotit Gen nhân đôi một số đợt và đã nhận của môi trường 2940 timin 1. Tính số lượng từng loại nucleotit trên mỗi mạch gen và của cá gen.

2. Tính số lượng từng loại nucleotit môi trường Cung cấp cho gen nhân đôi.

3. Tất cả các gen con tạo ra đều phiên mã một lần bằng nhau và trong các phân tử ARN tạo ra, chứa 13440 xitozin. Xác định số lượng từng loại ribônucleotit của mỗi phân tử ARN và số lượng từng loại ribônucleotit môi trường Cung cấp cho phiên mã.

Giải 1. Số lượng từng loại nucleotit : Gọi mạch của gen đã cho là mạch 1, ta có:

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

33

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

A1= T2= 15% T1= A2= 20% G1= X2= 30% X1= G2= 100% - (15% + 20% + 30%) = 35% X1= 35% = 420 (nucleotit) Suy ra số lượng nucleotit trên mỗi mạch của gen : 420 x 100/35 = 1200 nucleotit. ° Số lượng từng loại nucleotit trên mỗi mạch của gen : A1= T2= 15% . 1200 = 180 nucleotit T1= A2= 20% . 1200 = 240 nucleotit G1= X2= 30% . 1200 = 360 nucleotit X1= G2= 420 nucleotit. ° Số lượng từng loại nucleotit của cả gen: A = T = A1+ A2= 180 + 240 = 420 nucleotit G = X = G1+ G2= 360 + 420 = 780 nucleotit 2. Số lượng từng loại nucleotit môi trường Cung cấp cho gen nhân đôi: Gọi x là số lần nhân đôi của gen, suy ra số lượng timin môi trường Cung cấp cho nhân đôi : Tmt = (2x - 1) . T = 2940 → 2x = 8 → x = 3 Số lượng từng loại nucleotit môi trường Cung cấp cho gen nhân đôi : Amt = Tmt= 2940 nucleotit Gmt = Xmt= (2x - 1) . G = (23 - 1) . 780 = 5460 nucleotit.

3. Số lượng từng loại nucleotit của mỗi phân tử ARN: Số gen con được tạo ra sau nhân đôi : 23 = 8.

Gọi K là số lần phiên mã của mỗi gen. Suy ra số lượng xitôzin chứa trong các phân tử ARN: 8.

K . rX = 13440 K = 13440/ 8. rX = 1680/ rX = 1680/ Gmạch gốc Nếu mạch 1 của gen là mạch gốc, ta có: K = 1680/ G1= 1680 / 360 = 4,66, lẻ loại Suy ra, mạch 2 của gen là mạch gốc và số lần phiên mã của mỗi gen là: K = 1680/ G2= 1680 / 420 = 4 Vậy, số lượng từng loại ribônucleotit củamỗi phân tử ARN theo nguyền tắc bổ sung vớimạch 2 : rA = T2= 180 ribônucleotit rU = A2= 240 ribônucleotit rG = X2= 360 ribônucleotit rX = G2= 420 ribônucleotit Tổng số lần phiên mã của các gen: 8 . K = 8 x 4 = 32 Số lượng từng loại ribônucleotit môi trường Cung cấp cho các gen phiên mã: rAmt= rA x 32 = 180 x 32 = 5760 ribônucleotit rUmt= rU x 32 = 240 x 32 = 7680 ribônucleotit rGmt= rG x 32 = 360 x 32 = 11520 ribônucleotit rXmt= rX x 32 = 420 x 32 = 13440 ribônucleotit Bài 6: Một phân tử ARN có chứa 2519 liên kết hóa trị và có các loại ibônucleotit với số lượng phân chia theo tỉ lệ như sau : rA : rU : rG : rX = 1 : 3 : 4 : 6 1. Gen tạo ra phân tử ARN nói trên nhân đôi một số lần và trong các gen con có chứa tổng số 109440 liên kết hyđrô. Xác định số lượng từng loạinucleotit môi trường Cung cấp cho gen nhân đôi.

2. Tất cả các gen con tạo ra nói trên đều phiên mã một số lần bằng nhau. Các phân tử ARN tạo ra chứa 120960 ribônucleotit. Tính số lần phiên mã của mỗi gen và số ribônucleotit mà môi trườngCung cấp cho mỗi gen phiên mã.

GIẢI :

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

34

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

1. Số lượng từng loại nucleotit môi trường Cung cấp cho gen nhân đôi : Gọi rN là số ribônucleotit của phân tử mARN, suy ra số liên kết hóa trị của phân tử ARN : 2rN - 1 = 2519 => rN = 1260 ribônucleotit Số lượng từng loại ribônucleotit của phân tử ARN : rA = 1260 / 1+3+4+6 = 90 ribônucleotit rU = 90 x 3 = 270 ribônucleotit rG = 90 x 4 = 360 ribônucleotit rX = 90 x 6 = 540 ribônucleotit Số lượng từng loại nucleotit của gen : A = T = 90 + 270 = 360 nucleotit G = X = 360 + 540 = 900 nucleotit Số liên kết hyđrô của gen : H = 2A + 3G = 2 x 360 +3 x 900 = 3420 liên kết Gọi x là số lần nhân đôi của gen, suy ra sốliên kết hyđrô chứa trong các gen con là : 2x . H = 109440 → 2x = 32 → x = 5 Số lượng từng loại nucleotit mà môi trườngCung cấp cho gen nhân đôi : Amt= Tmt = ( 2x -1 ).A = ( 32 -1 ) .360 = 11160 nucleotit Gmt= Xmt = ( 2x -1 ) .G = ( 32 -1 ).900 = 27900 nucleotit 2. Số lần phiên mã và số lượng từng loại ribônucleotit của môi trường Gọi K là số lần phiên mã của mỗi gen, suy ra tổng số phân tử ARN được tổng hợp : 32 x K Số lượng ribônucleotit chứa trong cácphân tử ARN : 32 x K x 1260 = 120960 Vậy số lần phiên mã của mỗi gen là : K = 120960 / ( 32 x 1260 ) = 3 lần Số lượng từng loại ribônucleotit mà môi trường Cung cấp cho mỗi gen phiên mã : rAmt= rA x K = 90 x 3 = 270 ribônucleotit rUmt= rU x K = 270 x 3 = 810 ribônucleotit rGmt= rG x K = 360 x 3 = 1080 ribônucleotit rXmt= rX x K = 540 x 3 = 1620 ribônucleotit Bài 7: Cho 4 loại ribonucleotit A,U,G,X của 1 phân tử ARN lần lượt theo tỉ lệ 2:4:3:6 Số liên kết hĩa trị đường phân của ARN l 2999. a, Tính số riboNucleotit từng loại ARN , suy ra số nucleotit mỗi loại gen b, Gen thứ 2 có chiều di v tỉ lệ từng loại Nucleotit bằng chiều di v tỉ lệ từng loại Nucleotit của gen đ tổng hợp ARN nĩi trn . ARN tổng hợp từ loại gen thứ 2 ny có A=1/4T , =1/3G. Hy tính số lượng từng loại riboNucleotit của ARN dược tổng hợp từ gen thử 2 Giải a) số nucleotit của mARN:2999+1=3000 -số nucleotit mỗi loại Câuả mARN: rA=2*3000/15=400 rU=4*3000/15=800 rG=3*3000/15=600 rX=6*3000/15=1200 Agen=Tgen=rA+rU=1200 Ggen=Xgen=1800 b)gen 2 có cùng chiều dài nên có cùng số nucleotit gen 2 có tỉ lệ từng loại nucleotit bằng gen 1 nên: A=T=1200, G=X=1800 rA+rU=A=1200 và rA=1/4rT, giải hệ được: rA=240, rT=960 rG+rX=G=1800 và rX=1/3rG, giải hệ được: rG=1350, rX=450

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

35

Dạng 5: Tính số liên kết hiđrô và liên kết hố trị đ – p : a . Qua 1 lần phiên mã : - Số liên kết hidro : H đứt = H ADN H hình thnh = H ADN => H đứt = H hình thnh = H ADN - Số liên kết hố trị : HT hình thnh = rN – 1 b. Qua nhiều lần phiên mã ( K lần ) : - Tổng số liên kết hidrơ bị ph vỡ

∑ H ph vỡ = K . H - Tổng số liên kết hố trị hình thành :

∑ HT

hình thnh = K ( rN – 1)

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Dạng 6: Tính thời gian phiấn mã : * Tốc độ phiên mã : Số ribônucleotit được tiếp nhận v liên kết nhau trong 1 giy . *Thời gian phiên mã : - Đối với mỗi lần phiên mã : l thời gian để mạch gốc của gen tiếp nhận v liên kết cc ribơnucleotit tự do thnh cc phân tử ARN a. Khi biết thời gian để tiếp nhận 1 ribơnucleotit l dt thì thời gian phiên m l : TG phiên m = dt . rN b. Khi biết tốc độ phiên m ( mỗi giy liên kết được bao nhiu ribơnucleotit ) thì thời gian phiên m l : TG phiên m = r N : tốc độ phiên m - Đối với nhiều lần phiên m ( K lần ) : + Nếu tgian chuyển tiếp giữa 2 lần phiên m m khơng đáng kể thi thời gian phiên m nhiều lần l : TG phiên m nhiều lần = K .TG phiên m 1 lần + Nếu TG chuyển tiếp giữa 2 lần phiên m liên tiếp đáng kể l ∆t thời gian phiên m nhiều lần l : TG phiên m nhiều lần = K. TG phiên m 1 lần + (K-1) ∆t Bài 1: Một gen có L = 0,51 µm , tiến hành phiên mã 4 lần. Biết thời gian để tách và liên kết riboNucleotit ở mỗi vòng xoắn là 0,01 giây, cho biết quá trình này liên tục. a. Tính tốc độ phiên mã và thời gian phiên mã? b. Giữa các pt ARN được tổng hợp có 1 quáãng thời gian bị gián đoạn đều nhau là 0,75 giây thì thời gian của quá trình phiên m l bao nhiu?

Giải a. Số ribonucleotit lắp ghp trong 1 giy 10 x 0,01 = 1000 ribonucleotit/giy Gen phiên m 4 lần tạo ra 4 phân tử ARN (1500/ 1000) x 4 = 6 giy b. TG phiên m nhiều lần = K. TG phiên m 1 lần + (K-1) ∆t 6 + (4 – 1)0,75 = 8,25 giy Bi 2: Một gen có 136 vịng xoắn, có Nucleotit loại A = 25%, gen nhân đôi liên tiếp 3 lần. Mỗi gen phiên mã 1 số lần đã lấy đi của môi trường 10880 riboNucleotit thuộc loại U, biết tốc độ lắp ghép 10 riboNucleotit là 0,01 giây a. thời gian phiên mã ở mỗi gen con? b. Giữa các pt ARN được tổng hợp có 1 quáãng thời gian bị gián đoạn đều nhau là 0,05 giây?

Giải a. Số ribonucleotit của ARN (136 x 20): 2 = 1360 ribonucleotit rU = 360

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

36

K = 32 Số lần phiên m ở mỗi gen = 32: 8 = 4 Số ribonucleotit lắp ghp trong 1 giy (10 : 0,01)x 1360 = 1,36 ribonucleotit/giy TG phiên m nhiều lần = K .TG phiên m 1 lần = 4 x 1,36 = 5,44 giy b. TG phiên m nhiều lần = K. TG phiên m 1 lần + (K-1) ∆t 1,36 x 4 + (4 – 1)0,5 = 6,94 giy Dạng 7: 1. Mối quan hệ giữa ARN sơ khai và ARN trưởng thnh ở sinh vật nhn thực: Gọi E l số đoạn exon ; rNI,rNE l số rNucleotit trong các đoạn intron và exon - Số loại phân tử mARN trưởng thành: (E – 2)! <nếu tất cả các đoạn exon được lắp rp lại> - Số rNucleotit trong phân tử mARN trưởng thành: rNE - Số rNucleotit trong phân tử mARN sơ khai: rNI + rNE

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

2. Tìm số nucleotit từng loại của mARN trong trường hợp đề cho mUmt1 v mUmt2 (hoặc mAmt1 v mAmt2…)

Ta có mUmt1 = mU x k1 => mU = mUmt1/k1 mUmt2 = mU x k2 => mU = mUmt2/k2

mUmt1/k1= mUmt2/k2

k1 = mUmt1 x k2/mUmt2 Chạy nghiệm tìm k1, k2 (k1 v k2 l những số nguyên dương).

I.2.2. Bài tập vận dụng Câu 1: Quá trình tổng hợp ARN xảy ra ở: A. ribơxơm.

B. tế bo chất.

C. nhn tế bo.

D. ti thể.

Câu 2: Lm khuơn mẫu cho quá trình phiên m l nhiệm vụ của A. mạch m hố.

B. mARN. C. mạch m gốc.

D. tARN. Câu 3: Đặc điểm nào dưới đây thuộc về cấu trc của mARN? A. mARN có cấu trc mạch kp, dạng vịng, gồm 4 loại đơn phân A, T, G, X. B. mARN có cấu trc mạch kp, gồm 4 loại đơn phân A, T, G, X. C. mARN có cấu trc mạch đơn, gồm 4 loại đơn phân A, U, G, X. D. mARN có cấu trc mạch đơn, dạng thẳng, gồm 4 loại đơn phân A, U, G, X. Câu 4: Quá trình phiên m xảy ra ở A. sinh vật nhn chuẩn, vi khuẩn.

B. sinh vật có ADN mạch kp.

C. sinh vật nhn chuẩn, vi rt.

D. vi rt, vi khuẩn.

Câu 5: Đối mã đặc hiệu trn phân tử tARN được gọi l A. codon.

B. axit amin.

B. anticodon.

C. triplet.

Câu 6: ARN được tổng hợp từ mạch no của gen?

A. Từ mạch có chiều 5’ → 3’.

B. Từ cả hai mạch đơn.

C. Khi thì từ mạch 1, khi thì từ mạch 2.

D. Từ mạch mang m gốc.

Câu 7: Loại axit nucleotitclic tham gia vo thnh phần cấu tạo nn ribơxơm l A. rARN. B. mARN. C. tARN. D. ADN. Câu 8: Phiên mã là quá trình tổng hợp những phân tử A. ADN v ARN B. prơtin C. ARN D. ADN Câu 9: Đơn vị m hố cho thơng tin di truyền trên mARN được gọi là A. anticodon.

B. codon.

C. triplet.

D. axit amin.

Câu 10: Trong quá trình phiên m, chuỗi poliribơnucleoti được tổng hợp theo chiều no?

A. 3’ → 3’.

B. 3’ → 5’.

C. 5’ → 3’.

D. 5’ → 5’.

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

37

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Câu 11: Cặp bazơ nitơ nào sau đây không có liên kết hidrơ bổ sung?

A. U v T B. T v A C. A v U D. G v X Câu 12: Nhận định nào sau đây là đúng về phân tử ARN? A. Tất cả cc loại ARN đều có cấu tạo mạch thẳng.

B. tARN có chức năng vận chuyển axit amin tới ribơxơm.

C. mARN được phiên y khuơn từ mạch gốc của ADN. D. Trn cc tARN có cc anticodon giống nhau.

Câu 13. Enzim xc tc cho quá trình tổng hợp ARN l A. ARN pơlimeraza.

B. amilaza.

C. ligaza.

D. ADN pơlimeraza.

Câu 14. Một gen có đoạn mạch bổ sung có trình tự nucleotit là AGXTTAGXA. Đoạn phân tử ARN nào sau đây được tổng hợp từ gen có đoạn mạch bổ sung trn.

A. AGXUUAGXA B. UXGAAUXGU C. TXGAATXGT D. AGXTTAGXA Câu 15: Ở sinh vật nhn thực, quá trình no sau đây khơng xảy ra trong nhn tế bo.

A. Nhân đôi nhiễm sắc B. Phiên m C. Dịch m D. Ti bản ADN (nhân đôi ADN) Câu 16: Trình tự nào sau đây phù hợp với trình tự nucleotit được phiên m từ một gen có đoạn mạch bổ sung l AGX TTA GXA? A. TXG AAT XGT. B. UXG AAU XGU. C. AGX TTA GXA. D. AGX UUA GXA. Câu 17: Phiên m l quá trình: A. Tổng hợp chuổi pôlipeptit B. Nhân đôi ADN C. Duy trì thơng tin di truyền qua cc thế hệ D. Truyền thơng tin di truyền từ trong nhn ra ngồi tế bo Câu 18:Trong quá trình phiên m, enzim ARNpơlimerraza có vai trị gì gì ?

1 : xc tc tch 2 mạch gen 2 : xc tc bổ sung cc nucleotit- vo liên kết với mạch khuơn 3 : nối các đoạn ơkazaki lại với nhau 4 : xc tc quá trình hồn thiện mARN Phương án trả lời đúng là : A. 1 ; 2 ; 3 B. 1 ; 2 ; 4 C. 1 ; 2 ; 3 ; 4 D. 1 ; 2 Câu 19:Thứ tự chiều của mạch khuơn tổng hợp mARN v chiều tổng hợp mARN lần lượt l : A. 5,→3, v 5,→3, B. 3,→3, v 3,→3, C.5,→3, v 3,→5, D. 3,→5, v 5,→3, Câu 20. Quá trình phiên m tạo ra: A. tARN. B. mARN. C. rARN. D. tARNm, mARN, rARN Câu 21: Một phân tử ADN có 200 nucleoti tiến hnh phiên m 5 lần liên tiếp . Hỏi có bao nhiu phân tử mARN tạo thnh v mỗi phân tử mARN có bao nhiu nucleoti ?

A. 5 v 100 B. 1 v 200 C. 5 v 200 D. 1 v 100 Câu 22: Giả sử một phân tử mARN gồm hai lọai nucleoti A v U thì số lọai côđon trong mARN tối đa có thể l : A. 6 loại B. 4 loại C. 8 lọai D. 3loại Câu 23 : Một phân tử ADN có 1000 nucleotit tham gia vo quá trình phiên m tạo ra ARN, số nucleotit của phân tử ARN : A. 1000 B. 2000 C. 250 D. 500 Câu 24 : Một phân tử ADN có 3000 nucleotit tham gia phiên m liên tục 3 lần , số phân tử ARN tạo thnh : A. 1 B. 3 C. 6 D. 8 Câu 25 : Một phân tử ADN có 2000 nucleotit tham gia vo quá trình phiên m tạo ra ARN, số nucleotit của phân tử ARN : A. 1000 B. 2000 C. 250 D. 500

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

38

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Câu 26: Một phân tử ADN có 6000 nucleotit tham gia phiên m liên tục 5 lần , số phân tử ARN tạo thnh : A. 1 B. 5 C. 10 D. 32 Câu 27: Hai phân tử ADN tham gia phiên m liên tục 5 lần , số phân tử ARN tạo thnh : A. 2 B. 10 C. 5 D. 20 Câu 28. Một pt mARN có số ribơNucleotit A = 3000 chiếm 20% số rbơNucleotit pt. a. Số Nucleotit của gen đó tổng hơp mARN. A. 15000 B. 30000 C. 3000 D.150000 b. Số Nucleotit mỗi loại trong gen ( ribơNucleotit phân bố U = 2A, G = 3X) A. A = T = 9000 ; G = X = 1500 B. A = T = 9000 ; G = X = 3000 C. A = T = 6000 ; G = X = 6000 D. A = T = 9000 ; G = X = 6000 Câu 29. Một pt mARN có tỉ lệ ribơNucleotit l A = 2U = 3G = 4X. Tính tỉ lệ % mỗi loại A, U, G, X? A. 40%; 20 ;30%; 10% B. 20%; 15% ;10%; 5% C. 30%; 22.5% ;15%; 7,5% D. 48%; 24%; 16%; 12-% Câu 30. Một pt mARN có A – X =450 ; U – X = 300 v trn mạch khơn có T – X = 20% số 0

Nucleotit của mạch. biết gen tổng hơp mARN L = 6120 A a. Tính chiều di mARN? 0

0

0

0

A. 12240 A B.6120 A C. 3060 A D.4080 A b.Số lượng từng loại ribơNucleotit của mARN? A. 690; 540; 330;240 B. 690; 330;540 ;240 C.540;330;690.;240 D.240; 690; 330; 540 Câu 31: Một mARN nhn tạo có 3 loại nucleotit với tỉ lệ A:U:G = 5:3:2. a/ Tỉ lệ bộ m luơn chứa 2 trong 3 loại nucleotit nĩi trn : A. 66% B. 68% C. 78% D. 81% b/ Tỉ lệ bộ m có chứa đủ 3 loại nucleotit trn: A. 3% B. 9% C. 18% D. 50% A= 5/10; U = 3/10; G = 2/10 a/ TL bộ m luơn chứa 2 trong 3 loại nucleotit trn =1- TL(AAA+UUU+GGG+AUG) = 1- [ (5/10)3+(3/10)3+(2/10)3+ 5/10.3/10.2/10.3! = 66% b/ 5/10.3/10.2/10.3! = 18% Câu 32. Một gen có 450 Ađênin và 1050 Guanin. Mạch mang m gốc của gen có 300 Timin và 600 Xitôzin. Phân tử ARN được tổng hợp từ gen này có số lượng từng loại: rA, rU, rG, rX lần lượt là: A. 300, 150, 600, 450.

B. 150, 300, 600, 450.

C. 300, 150, 450, 600.

D. 300, 450, 600, 150.

Câu 33: Một gen di 0,51 micrơmet, khi gen ny thực hiện phiên m 3 lần, môi trường nội bào đ Cung cấp số ribơnucleoti tự do l A. 1500.

B. 3000.

C. 6000.

D. 4500.

L = 0.51µm = 5100A N = 3000 nucleoti rN = 1500 Vậy số nucleotit môi trường Cung cấp cho gen phiên mã 3 lần l: 1500x3 = 4500 Câu 34: Phân tử mARN có tỉ lệ cc loại Nucleotit như sau: A:U:G:X=1:2:3:4 . Tính theo lý thuyết tỉ lệ bộ ba chứa 2A l: A. 3 /1000 .

B. 1/ 1000 C. 3/ 64 D. 27 /000 Giải: TS A = 1/10 , U = 2/10 , G =3/10 , X = 4/10 - 1 bộ chứa 2A – 1U (hoặc G hoặc X)

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

39

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

+ Xt 2A – 1U có 3 cách sắp: AAU, AUA, UAA ---> TL: 3(1/10)2 x (2/10) = 3/500 + Xt 2A – 1G ---> TL: 3(1/10)2 x (3/10) = 9/1000 + Xt 2A – 1G ---> TL: 3(1/10)2 x (4/10) = 3/250 ---> Tính theo lí thuyết tỉ lệ bộ ba chứa 2 A l: 3/500 + 9/1000 + 3/250 = 27/1000 • Bạn có thể giải tắt: 3(1/10)2 (2/10+3/10+4/10) = 27/1000 Câu 35: Một phân tử mARN dài 2040Å được tch ra từ vi khuẩn E. coli có tỉ lệ cc loại nucleoti A, G, U v X lần lượt l 20%, 15%, 40% và 25%. Người ta sử tậpng phân tử mARN này làm khuôn để tổng hợp nhn tạo một đoạn ADN có chiều di bằng chiều di phân tử mARN. Tính theo lí thuyết, số lượng nucleoti mỗi loại cần phải Cung cấp cho quá trình tổng hợp một đoạn ADN trn l: A. G = X = 360, A = T = 240.

B. G = X = 320, A = T = 280.

C. G = X = 240, A = T = 360.

D. G = X = 280, A = T = 320. rN = 2040/3.4 = 600 nucleoti rA = 20%x600 = 120 nucleoti = T1 (trn ADN) = A2 (trn ADN) rG = 15%x600 = 90 nucleoti = X1 (trn ADN) = G2 (trn ADN) rU = 40%x600 = 240 nucleoti = A1 (trn ADN) = T2 (trn ADN) rX = 25%x600 = 150 nucleoti = G1 (trn ADN) = X2 (trn ADN) Vậy A = T = A1 + A2 = 360 G = X = G1 + G2 = 240 Bi 36: mARN có rG – rA = 5 % v rX – rU = 15 %. Tỉ lệ % số nucleoti mỗi loại của gen đ phiên m nn mARN: A. A= T = 35 %; G = X = 15 % B. A = T = 15 %;G = X = 35 % C.A = T = 30 %; G = X = 20 % D.A = T = 20 %;G = X = 30 % Giải: Theo đề, ta có: rG – rA = 5 % (1) v rX – rU = 15 % (2) (1) + (2) vế theo vế, ta được:( rG + rX) – (rA + rU) = 20 % (3) Theo cơ chế phiên mã: A = T = (rA + rU); G = X = ( rG + rX) Nên: (3) được viết lại G – A = 20 % (4) m: G + A = 50% (5) (4) + (5) vế theo vế, ta được: G = 35 % v A = 15%

I.3. Protein I.3.1. Lí thuyết.

I.3.2. Phương pháp giải bài tập Dạng 1: Tính số bộ ba mã hóa – Số axit a min: + Cứ 3 nucleotit kết tiếp nhau trên mạch mã gốc của gen hợp thành 1 bộ ba mã gốc 3 ribônucleotit kế tiếp của mạch ARN thông tin (mARN ) hợp thành 1 bộ ba mã phiên.Vì số ribônucleotit của mARN bằng với số nucleotit của mạch gốc, nên số bộ ba mã gốc trong gen bằn số bộ ba mã phiên trên mARN. N rN Số bộ ba = = 2.3 3 + Trong mạch gốc của gen cũng như trong số mã phiên của mARN thì có 1 bộ ba mã kết thúc không mã hoá axit amin. Các bộ ba còn lại đều mã hoá a xit amin.

N rN Số bộ ba mã hó axit amin( chuỗi pôlipettit) = -1= -1 2.3 3 + Ngoài mã kết thúc không mã hoá axit amin mã mở đầu tuy có mã hoá axit amin , nhưng amin này bị cắt bỏ không tham gia vào cấu trúc prôtein.

N rN Số axit amin của phân tử prôtein (a amin prôtein hồn chỉnh) = -2= -2 2.3 3 Dạng 2; Tính số liên kết peptit

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

40

• -

-

Số liên kết peptit hình thành = số phân tử H2O tạo ra Hai a amin nối nhau bằng 1 liên kết peptit, 3 a amin có 2 liên kết pepetit….chuỗi poolipeptit có m là a amin thì số liên kết peptit là: Số liên kết peptit = m- 1 Tính số cách mã hoá ARN và số cách sắp đặt a min trong chuỗi pôlipeptit Bảng bộ ba mật mã

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

-

( Kí hiệu : * mã mở đầu ; ** mã kết thúc) Các loại a amin và các bộ ba mã hoá: Có 20 loại a amin thường gặp trong các phân tử prôtêin như sau : 1) Glixêrin : Gly 6 ) Xerin : Ser 11)Asparagin : Asn 16) Phenilalanin :Phe 2) Alanin : Al 12) A glutamic : Glu 17) Tirozin: Tyr 7 ) Treonin : Thr 3) Valiên : Val 8 ) Xistein : Cys 13) Glutamin :Gln 18) Histidin : His 19) Triptofan : Trp 4 ) Lơxin : Leu 9) Metionin : Met 14) Arginin : Arg 5) Izolơxin : Ile 10) A. aspartic : Asp 15) Lizin : Lys 20) Prôliên : pro

Dạng 3: Tính số axit amin tự do cần dùng: 1) Giải mã tạo thành một phân tử prôtein : - Khi ribôxôm chuyển dịch từ đầu này đến đầu nọ của mARN để hình thành chuỗi pôlipeptit thì số a amin tự do cần dùng được ARN mang đến là để dịch mã mở đầu và các mã kế tiếp, mã Câuối Cung không được giải. Vì vậy số a min tự do cần dung để tổng hợp chuỗi pôlipeptit la: N rN Số a min tự do cần dùng: Số aatd =2.3 -1 = 3 -1 - Khi rời khỏi ribôxôm Trong chuỗi pôlipeptit không còn amin tương ứng với mã mở đầu.

Do đó số a min tự do cần dung để cấu thành phân tử prôtein(tham gia vào cấu trúc prôtein thể hiện chức năng sinh học) là Số a min tự do cần dùng để cấu thành prôtein hoàn chính N rN Số aaprôtein = -2= -2 2.3 3 2) Dịch mã tạo thành nhiều phân tử prôtein: - Trong quá trình phiên mã, tổng hợp prôtein,mỗi lượt chuyển dịch của ribôxôm trên phân tử mARN sẽ tạo thàn một chuỗi pôlipepttit

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

41

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

- có n ribôxôm chuyển dịch trên phân tử mARN và không trở lại là có n lượt trượt của ribôxôm.do đó số phân tử prôtein (gồ một chuỗi poolipeptit) = số lượt trượt của ribôxôm.

- Một gen phiên mã nhiều lần tạo nhiều phân tử mARN .Mỗi loại ARN đều có n lượt trượt qua thì quá trình dịch mã bởi K phân tử mARN sẽ tạo ra số prôtein: ∑Số prôtein = ∑số lượt trượt ribôxôm = Kn - Tổng số amin tự do thu được hay huy động vừa để tham gia vào cấu trúc các phân tử prôtein vừa tham gia mã mở đầu)Vì vậy: - Tổng số a min tự do được dùng cho quá trình dịch mã là số amin tham gia cấu trúc phân tử prôtein và số amin tham gia vào việc dịch mã mở đầu(được dùng 1 lần mở mà thôi) rN rN ∑aatd = Số prôtein .( 3 - 1) = Kn ( 3 - 1) - Tổng số amin tham gia cấu trúc prôtein để thực hiện chức năng sinh học (không kể amin mở đầu) rN ∑aa prôtein = Số prôtein .( 3 - 2 ) Dạng 5: Tính số phân tử nước và liên kết peptit: - Trong quá trình dịch mã chuỗi pôlipeptit đang hình thành thì cứ 2 axit amin kế tiếp nhau nối nhau bằng liên kết peptit thì đồng thời giải phóng 1 phân tử nước,3 axit amin nối nhau bằng 2 liên kết peptit, đồng thời giải phóng 2 phân tử nước…Vì vậy: - Số phân tử nước được giải phóng trong quá trình dịch mã tạo chuỗi pôlipeptit là: rN Số phân tử H2o giải phóng = 3 -2 - Tổng số phân tử nước được giải phóng trong quá trình tổng hợp nhiều phân tử prôtein (mỗi phân tử prôtein là chuỗi pôlipeptit) rN ∑H2o giải phóng = Số phân tử prôtein . 3 - 2 - Khi chuỗi pôlipeptit rời khỏi ribôxôm tham gia chức năng thì axit amin mở đầu tách ra 1 mố liên kết peptit với aix amin đó không còn rN -> Số liên kết peptit thực sự tạo được là 3 -3 = Số aaprôtein – 1.Vì vậy tổng số liên kết peptit được hình thành trong các phân tử prôtein là: rN ∑Peptit =tổng số phân tử prôtein . ( 3 -3) = số prôtein (số aaprôtein - 1) Dạng 6: Số liên kết hiđrô được hình thành giữa các bộ ba đối mã với các bộ ba mã phiên Gọi n là số ribôxôm trượt qua mARN 1 lần.

Số liên kết hidrô hình thành = đứt giữa các bộ ba đối mã với các bộ ba mã phiên: - Nếu mã kết thúc trên mARN là UAA: n[2.(Um+Am) + 3.(Gm+Xm) - 6] - Nếu mã kết thúc trên mARN là UAG hoặc UGA: n[2.(Um+Am) + 3.(Gm+Xm) - 7] Dạng 7: Chiều dài Lp = aa . 3 (Ǻ) Lp

aa = (aa) 3 Dạng 8: Phân tử lượng Mp = aa . 110 (đvC) Mp

aa = (aa) 110

Dạng 9: Tìm số nucleotit từng loại trong các bộ ba đối mã của tARN Gọi số nucleotit từng loại của mARN là mA, mU, mG, mX

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

42

Số nucleotit từng loại của tARN là tA, tU, tG, tX + Trường hợp bộ ba kết thúc là UAA ta có tA = mU -1 ; tU = mA -2 ; tG = mX ; tX = mG + Trường hợp bộ ba kết thúc là UAG hoặc UGA ta có tA = mU -1 ; tU = mA -1 ; tG = mX ; tX = mG - 1

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

I.3.3. Bài tập Câu 1: Đơn vị được sử tậpng để giải mã cho thông tin di truyền nằm trong chuỗi polipeptit là A. anticodon.

B. axit amin.

B. codon.

C. triplet.

Câu 2: Trong quá trình dịch mã, mARN thường gắn với một nhóm ribôxôm gọi là poliribôxôm giúp A. tăng hiệu suất tổng hợp prôtêin.

B. điều hoà sự tổng hợp prôtêin.

C. tổng hợp các prôtêin cùng loại.

D. tổng hợp được nhiều loại prôtêin.

Câu 3: Các chuổi pôlipeptit được tạo ra do các ribôxôm cùng trượt trên một khuôn mARN giống nhau về: A. Cấu trúc B. Thành phần các axitamin C. Số lượng các axitamin D. Số lượng và thành phần các axitamin Câu 4: Các chuỗi polipeptit được tổng hợp trong tế bào nhân thực đều A. kết thúc bằng Met. B. bắt đầu bằng axit amin Met. C. bắt đầu bằng axit foocmin-Met. D. bắt đầu từ một phức hợp aa-tARN. Câu 5: Dịch mã thông tin di truyền trên bản mã phiên thành trình tự axit amin trong chuỗi polipeptit là chức năng của A. rARN. B. mARN. C. tARN. D. ARN. Câu 6: Làm khuôn mẫu cho quá trình dịch mã là nhiệm vụ của A. mạch mã hoá.

B. mARN. C. tARN. D. mạch mã gốc.

Câu 7: Giai đoạn hoạt hoá axit amin của quá trình dịch mã diễn ra ở: A. nhân con B. tế bào chất C. nhân D. màng nhân Câu 8: Sản phẩm của giai đoạn hoạt hoá axit amin là A. axit amin hoạt hoá.

B. axit amin tự do.

C. chuỗi polipeptit.

D. phức hợp aatARN. Câu 9: Giai đoạn hoạt hoá axit amin của quá trình dịch mã nhờ năng lượng từ sự phân giải A. lipit B. ADP C. ATP D. glucôzơ Câu 10: Thông tin di truyền trong ADN được biểu hiện thành tính trạng trong đời cá thể nhờ cơ chế A. nhân đôi ADN và phiên mã.

B. nhân đôi ADN và dịch mã.

C. phiên mã và dịch mã. D. nhân đôi ADN, phiên mã và dịch mã.

Câu 11: Dịch mã là quá trình tổng hợp nên phân tử A. mARN B. ADN C. prôtêin D. mARN và prôtêin Câu 12: Pôlixôm ( poliriboxom) là A. một loại riboxom chỉ có ở sinh vật nhân chuẩn B. một loại riboxom chỉ có ở sinh vật nhân sơ C. một loại enzim có vai trò xúc tác cho quá trình tổng hợp protein D. một nhóm riboxom cùng hoạt động trên một phân tử mARN vào thời điểm nhất định Câu 13: Trong quá trình dịch mã, liên kết peptit đầu tiên được hình thành giữa A. hai axit amin kế nhau. B. axit amin thứ nhất với axit amin thứ hai.

C. axit amin mở đầu với axit amin thứ nhất.

D. hai axit amin cùng loại hay khác loại.

Câu 14. Bộ ba mở đầu với chức năng quái định khởi đầu dịch mã và mã hóa axit amin mêtiônin (ở sinh vật nhân thực) là

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

43

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

A. AUX. B. AUA. C. AUG. D. AUU. Câu 15. Quá trình dịch mã kết thúc khi A. ribôxôm tiếp xúc với côđon AUG trên mARN. B. ribôxôm rời khỏi mARN và trở về trạng thái tự do.

C. ribôxôm tiếp xúc với một trong các mã bộ ba: UAA, UAG, UGA. D. ribôxôm gắn axit amin mêtiônin vào vị trí Câuối cùng của chuỗi pôlipeptit.

Câu 16: Đơn phân của prôtêin là A. peptit.

B. nucleotit. C. nucleotitclêôxôm. D. axit amin.

Câu 17: Khi nói về cơ chế dịch mã ở sinh vật nhân thực, nhận định nào sau đây không đúng?

A. Khi dịch mã, ribôxôm chuyển dịch theo chiều 5'→3' trên phân tử mARN. B. Khi dịch mã, ribôxôm chuyển dịch theo chiều 3'→5'trên phân tử mARN. C. Trong cùng một thời điểm có thể có nhiều ribôxôm tham gia dịch mã trên một phân tử mARN. D. Axit amin mở đầu trong quá trình dịch mã là mêtiônin.

Câu 18: Anticôdon có nhiệm vụ : A. Xúc tác liên kết axitamin với tARN B. Xúc tác vận chuyển axitamin đến nơi tổng hợp C. Xúc tác hình thành liên kết peptit D. Nhận biết côdon đặc hiệu trên mARN nhờ liên kết bổ sung trong quáá trình tổng hợp prôtêin Câu 19:Anticôđon của phức hợp Met-tARN là gì?

A. AUX B. TAX C. AUG D. UAX Câu 20: Bào quan nào trực tiếp tham gia tổng hợp Prôtêin?

A. Perôxixôm B. Lizôxôm C. Pôlixôm D. Ribôxôm Câu 21:Quan hệ nào sau đây là đúng: A. ADN tARN mARN Prôtêin B. ADN mARN Prôtêin Tính trạng C. mARN ADN Prôtêin Tính trạng D. ADN mARN Tính trạng

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

44

Phần II: CƠ SỞ VẬT CHẤT VÀ CƠ CHẾ DI TRUYỀN Ở CẤP ĐỘ TẾ BÀO II. Nhiễm sắc thể và cơ chế nguyên phân II.1. Lý thuyết:

2n NST đơn Nhân đôi - Sơ đồ: Tế bào mẹ (2n NST đơn)

phân li (2n NST kép) (Ở kì TG) (Ở kì sau)

2n NST đơn

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Như vậy từ 1 tế bào mẹ ban đầu 2n NST đơn nguyên phân tạo ra 2 tế bào con giống nhau và giống tế bào mẹ ban đầu cũng có bộ NST là 2n đơn.

- Các trạng thái của NST: + NST trạng thái kép : ở Câuối kì trung gian, kì đầu và kì giữa. + NST trạng thái đơn: ở đầu kì trung gian, kì sau và kì Câuối.

- Cách tính số NST, tâm động, crômatít: + Cứ một NST dù đơn hay kép đều chỉ có 1 tâm động. + Cứ 1 NST kép thì gồm có 2 crômatít. (khái niệm crômatít chỉ có ở Câuối kì TG, kì đầu và kì giữa)

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

45

II.2. Phương pháp giải Bài tập Dạng 1: Tính số NST, số tâm động, số cromatit qua các kỳ phân bào Như vậy, nếu loài có bộ NST lưỡng bội là: 2n, ta có bảng tổng kết sau: Số NST

Số tâm động

Số crômatit

2n(kép) 2n(kép) 2n(kép) 4n(đơn) 2n(đơn)

2n 2n 2n 4n 2n

2n x 2 = 4n 2n x 2 = 4n 2n x 2 = 4n 0 0

2n(kép) 2n(kép) 2n(kép) 2n(kép) n(kép) n(kép) n(kép) 2n(đơn) n(đơn)

2n 2n 2n 2n N N N 2n N

2n x 2 = 4n 2n x 2 = 4n 2n x 2 = 4n 2n x 2 = 4n 2n 2n 2n 0 0

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Các yếu tố Phân bào NGUYÊN PHÂN KTG KG KĐ KS KC GIẢM PHÂN KTG1 KĐ1 KG1 KS1 KC1 KĐ2 KG2 KS2 KC2

Dạng 2. Tính số tế bào con tạo thành Tế bào sinh sản bằng cách phân đôi trở thành 2 tế bào con số tế bào ở thế hệ sau gấp đôi số tế bào ở thế hệ trước • Từ 1 tế bào ban đầu : + Qua 1 đợt phân bào tạo 21 tế bào con + Qua 2 đợt phân bào tạo 22 tế bào con => Số tế bào con tạo thành từ 1 tế bào ban đầu qua x đợt phân bào A= 2x • Từ nhiều tế bào ban đầu : + a1 tế bào qua x1 đợt phân bào tế bào con a1.2x1 + a2 tế bào qua x2 đợt phân bào tế bào con a2.2x2 => Tổng số tế bào con sinh ra

∑ A = a1 .2x1 + a2 . 2x2

+ …..

Dạng 3. Tính số nhiễm sắc thể tương đương với nguyấn liệu được cung cấp trong quá trình tự nhân đôi của nhiễm sắc thể Khi tự nhân đôi, mỗi nữa của nhiễm sắc thể ban đầu tạo thêm nữa mới từ nguyên liệu của môi trường nội bào để trở thành 2 nhiễm sắc thễ giống hệt nó. (Do đó có thể quan niệm là một nhiễm sắc thể cũ tạo thêm một nhiễm sắc thể mới ).

Mỗi đợt nguyên phân có 1 dợt tự nhân đôi của các nhiễm sắc thểtrong tế bào mẹ số đợt tự nhân đôi của nhiễm sắc thể = số đột nguyên phân của tế bào .

• Số NST tương đương với nguyên liệu được môi trường nội bào Cung cấp bằng tổng số NST sau cùng trong tất cả tế bào con trừ số NST ban đầu tế bào mẹ - Tổng số NST sau cùng trong tất cả tế bào con : 2n .2x - Số NST ban đầu trong tế bào mẹ : 2n Vậy tổng số NST tương đương với nguyên liệu được Cung cấp khi 1 tế bào 2n phải qua x đợt nguyên phân là :

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

46

∑ NST

= 2n . 2x - 2n = 2n (2x – 1)

• Số NST chứa hoàn toàn nguyên liệu mới Dù ở đợt nguyên phân nào , trong số NST của tế bào con cũng có 2 NST mang 1/2 NST cũ của 1 NST ban đầu số NST có chứa 1/ 2 NST cũ = 2 lần số NST ban đầu . Vì vậy , số NST trong tế bào con mà mỗi NST này đều được cấu thành từ nguyên liệu mới do môi trường nội bào Cung cấp là :

∑ NST mới

= 2n . 2x - 2. 2n = 2n (2x – 2 )

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Dạng 4. Tinh thời gian nguyấn phÂn 1. Thời gian của 1 chu kì nguyên phân : Là thời gian của 5 giai đọan , có thể được tính từ đầu kì trước đến hết kì trung gian hoặc từ đầu kì trung gian đến hết kì Câuối 2. Thời gian qua các đợt nguyên phân Là tổng thời gian của các đợt nguyên phân liên tiếp • Tốc độ nguyên phân không thay đổi : Khi thời gian của đợt nguyên phân sau luôn luôn bằng thời gian của đợt nguyên phân trước .

∑ TG = thời gian mỗi đợt

x số đợt nguyên phân

• Tốc độ nguyên phân thay đổi Nhanh dần đều : khi thời gian của đợt phân bào sau ít hơn thời gian của đợt phân bào trước là 1 hằng số ( ngược lại , thời gian của nguyên phân giảm dần đều ) Ví tập : Thời gian của đợt nguyên phân 1 : 30 phút 30 phút Thời gian của đợt nguyên phân 2 : 28 phút 32 phút Thời gian của đợt nguyên phân 3 : 36 phút 34 phút Nhanh dần đều chậm dần đều Vậy : Thời gian qua các đợt phân bào liên tiếp là tổng của dãy cấp số cộng mà mỗi số hạng là thời gian của 1 đợt nguyên phân x x ∑ TG = 2 ( a1 + ax ) = 2 [ 2a1 + ( x – 1 ) d ]

Phần II . Cơ chế giảm phân và thụ tinh Dạng 1. Tính số giao tử hình thành và số hợp tử tạo ra 1.Tạo giao tử ( Kiểu NST giới tính : đực XY ; cái XX) • Ở vùng chín , mỗi tế bào sinh tậpc sơ khai ( tế bào sinh tinh ) qua giảm phân cho 4 tinh trùng và gồm 2 loại X và Y có tỉ lệ bằng nhau .

- Số tinh trùng hình thành = Số tế bào sinh tinh x 4 - Số tinh trùng X hình thành = Số tế bào Y hình thành • Ơ vùng chín , mỗi tế bào sinh tậpc sơ khai ( tế bào sinh trứng ) qua giảm phân chỉ cho 1 tế bào trứng gồm 1 loại X , 3 tế bào kia là thể định hướng ( về sau bị tiêu biến ) - Số trứng hình thành = Số tế bào trứng x 1 - Số thể định hướng = Số tế bào sinh trứng x 3 2 .Tạo hợp tử • Một tinh trùng loại X kết hợp với trứng tạo thành 1 hợp tử XX, còn tinh trùng loại Y kết hợp với trứng tạo thành 1 hợp tử XY - Tinh trùng X x Trứng X Hợp tử XX ( cái ) - Tinh trùng Y x Trứng X Hợp tử XY (đực ) • Mỗi tế bào trứng chỉ kết hợp với một tinh trùng để tạo thành 1 hợp tử .

Số hợp tử tạo thành = Số tinh trùng thụ tinh = Số trứng thụ tinh

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

47

3. Tỉ lệ thụ tinh ( hiệu suất thụ tinh ) : • Tỉ lệ thụ tinh của tinh trùng = Số tinh trùng thụ tinh : Tổng số tinh trứng hình thành • Tỉ lệ thụ tinh Câua trứng = Số trứng thụ tinh : Tổng số trứng hình thành

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Dạng 2. Tính số loại giao tử và hợp tử khác nhau về nguồn gốc và cấu trúc NST Sự phân li và tổ hợp của NST trong quá trình giảm phân a) Ở phân bào I : - Từ kì sau đến kì Cuối , mỗi NST kép trong cặp tương đồng phân li về 1 tế bào , có khả năng tổng hợp tự do với các NST kép của các cặp khác theo nhiều kiểu .

- Nếu có trao đổi đoạn trong cặp NST thì chỉ thay đổi dạng trong số kiểu đó , chứ không làm tăng số kiểu tổ hợp + Số kiểu tổ hợp : 2n ( n số cặp NST tương đồng ) + Các dạng tổ hợp : dùng sơ dồ phân nhánh hoặc cách nhân đại số b) Ở phân bào II - Từ kì sau đến kì Cuối , mỗi NST đơn trong NST kép phân li về 1 giao tử và có khả năng tổ hợp tự do với các NST đơn của những cặp khác tạo thành nhiều kiểu tổ hợp , do đó phát sinh nhiều loại giao tử - Nếu có trao đổi đọan xảy ra tại 1 điểm trong cặp NST thì cứ mỗi cặp có trao đổi đoạn sẽ làm số loại giao tử tăng gấp đôi + Số kiểu giao tử : 2 n + m ( m : số cặp NST có trao đổi đoạn ) + Dạng tổ hợp : dùng sơ đồ phân nhánh hoặc cách nhân đại số 2. Xác định tần số xuất hiện các tổ hợp gen khác nhau về nguồn gốc NST a. Tổng quát: Để giải các Bài toán về nguồn gốc NST đối với loài sinh sản hữu tính, GV cần phải giải Bàich cho HS hiểu được bản chất của cặp NST tương đồng: một có nguồn gốc từ bố, một có nguồn gốc từ mẹ.Trong giảm phân tạo giao tử thì: - Mỗi NST trong cặp tương đồng phân li về một giao tử nên tạo 2 loại giao tử có nguồn gốc khác nhau ( bố hoặc mẹ ).

- Các cặp NST có sự PLĐL, tổ hợp tự do . Nếu gọi n là số cặp NST của tế bào thì: * Số giao tử khác nhau về nguồn gốc NST được tạo nên = 2n . → Số tổ hợp các loại giao tử quá thụ tinh = 2n . 2n = 4n Vì mỗi giao tử chỉ mang n NST từ n cặp tương đồng, có thể nhận mỗi bên từ bố hoặc mẹ ít nhất là 0 NST và nhiều nhất là n NST nên: * Số giao tử mang a NST của bố (hoặc mẹ) = Cna → Xác suất để một giao tử mang a NST từ bố (hoặc mẹ) = Cna / 2n .

- Số tổ hợp gen có a NST từ ông (bà) nội (giao tử mang a NST của bố) và b NST từ ông (bà) ngoại (giao tử mang b NST của mẹ) = Cna . Cnb → Xác suất của một tổ hợp gen có mang a NST từ ông (bà) nội và b NST từ ông (bà) ngoại = Cna . Cnb / 4n b. VD: Bộ NST lưỡng bội của người 2n = 46.

- Có bao nhiêu trường hợp giao tử có mang 5 NST từ bố?

- Xác suất một giao tử mang 5 NST từ mẹ là bao nhiêu?

- Khả năng một người mang 1 NST của ông nội và 21 NST từ bà ngoại là bao nhiêu?

Giải * Số trường hợp giao tử có mang 5 NST từ bố: = Cna = C235 * Xác suất một giao tử mang 5 NST từ mẹ: = Cna / 2n = C235 / 223 . * Khả năng một người mang 1 NST của ông nội và 21 NST từ bà ngoại: = Cna . Cnb / 4n = C231 . C2321 / 423 = 11.(23)2 / 423

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

48

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

3. Tỷ lệ giao tử và số kiểu tổ hợp NST khác nhau -Số loại giao tử hình thành : 2n + x x (x≤n): Số cặp NST có trao đổi đoạn . n n + x -Tỉ lệ mỗi loại giao tử : 1/2 . hoặc 1/2 -Số loại hợp tử = Số loại giao tử ♀. Số loại giao tử ♂.

- Số kiểu tổ hợp NST khác nhau: 3n VD: 1 tế bào sinh tinh giảm phân tạo ra 4 tinh trùng, do đó 2x tế bào sinh tinh giảm phân tạo ra 4. 2x tinh trùng. Tổng số NST đơn có trong các tinh trùng là: n. 4. 2x 1 tế bào sinh trứng giảm phân tạo ra 1 trứng và 3 thể cực (sau bị tiêu biến) do đó 2x tế bào sinh trứng giảm phân sẽ tạo ra 2x trứng và 3. 2x thể cực: n. 2x - Tổng số NST đơn có trong các trứng là: n.3.2x - Tổng số NST đơn bị tiêu biến trong các thể cực là: • Thụ tinh là sự kết hợp giữa 1 giao tử đực(n) và 1 giao tử cái (n) ( hay giữa 1 tinh trùng với 1 tế bào trứng) để tạo thành hợp tử lưỡng bội 2n.

Số giao tử được thụ tinh • Hiệu suất thụ tinh = x 100% Tổng số giao tử sinh ra Dạng 3. Bài tập kết hợp giữa nguyên phân , giảm phân và thụ tinh: Từ 1 tế bào sinh tinh trùng (tinh bào bậc 1) 2n NST qua 2 lần phân bào liên tiếp tạo ra 4 tinh trùng (n) đều có khả năng thụ tinh.

- Từ 1 tế bào sinh trứng ( noãn bào bậc 1) 2n NST qua 2 lần phân bào liên tiếp tạo ra 1 trứng (n) có khả năng thụ tinh và 3 thể cực không có khả năng thụ tinh. (thể cực sẽ bị tiêu biến) MỘT SỐ CÔNG THỨC CƠ BẢN a. Ở vùng sinh sản: - 1 tế bào mầm đực hoặc cái có (2n) NST nguyên phân x lần tạo ra 2x tế bào sinh tinh (2n) hay sinh trứng (2n), môi trường nội bào đã Cung cấp nguyên liệu tương đương với số NST đơn là : 2n.(2x – 1) b. Bước sang vùng chín: - Ở vùng chín 2x tế bào sinh tinh hay sinh trứng lại tiếp tục phân chia theo lối giảm phân vơi 2 lần phân bào liên tiếp nhưng NST chỉ tự nhân đôi thêm 1 lần ở kì trung gian trước khi bước vào giảm phân I, môi trường nội bào đã phải Cung cấp thêm số NST đơn cho 2x tế bào tự nhân đôi là: 2n. 2x - Do đó số NST đơn môi trường nội bào Cung cấp cho 1 tế bào mầm phát triển thành giao tử (trải qua 2 vùng) là: 2n.( 2x – 1) + 2n. 2x = 2n(2x – 1) - Nếu ban đầu ở vùng sinh sản có a tế bào mầm thì ta phải nhân thêm a: a.{2n.( 2x – 1) + 2n. 2x}= a.2n(2x+1- 1) TÓM TẮT: TBSDSK TBSD CHÍN TB ĐƠN BỘI (Vùng sinh sản) (Vùng chín) (Giao tử) Số NST 2n 2n n x a a. 2 4a. 2x Số TB Bộ NST a . 2n * a. 2x . 2n ** 4a. 2x . n *** (**) – (*) = a. 2x . 2n - a . 2n = a.2n.(2x – 1) Số NST (***) – (**) = 4a. 2x . n - a. 2x . 2n = a.2x.2n mtcc (***) – (*) = 4a. 2x . n – a . 2n = a.2n(2x+1- 1)

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

49

BÀI TẬP PHÂN BÀO Câu1.Trong hệ sinh dục của 1 cá thể động vật ( có giới tính phân biệt ) người ta quan sát 10 tế bào phân chia liên tục 3 lần, các tế bào thu được đều giảm phân bình thường tạo ra các tế bào đơn bội.Biết rằng trong một tế bào khi kết thúc kì sau của quá trình giảm phân I đếm được 36 crômatit. a. Xác định tổng số NST thu được trong quá trình trên. b. Các giao tử sinh ra khi tham gia thụ tinh với hiệu xuất 10%. Xác định tổng số tế bào thu được sau khi các hợp tử đều phân chia 2 lần.

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Bài Làm a. Theo đề bài ta có: n = 18 NST ( do có 36 crômatit ).

Số tế bào đơn bội sinh ra : 10 × 2 3 × 4 = 320 => Số NST thu được trong quá trình trên là: 320 × 18 =5760 ( NST ) b.

• TH 1: Cá thể đực: Số hợp tử tạo thành là: 320 × 10% = 32 ( hợp tử ) Số tếbào thu được sau khi hợp tử phân chia 2 lần là: 32.2 2 = 128 ( tế bào ) • TH 2: Cá thể cái: Số hợp tử tạo thành là: 80 × 10% = 8 ( hợp tử ) Số tế bào thu được sau khi hợp tử phân chia 2 lần là: 8 × 2 2 = 32 ( tế bào ) Câu 2. Một hợp tử của 1 loài nguyên phân cho các tế bào con. Xét 3 tế bào A, B, C trong số đó. Tế bào A nguyên phân liên tiếp một số lần cho các tế bào con, số tế bào con bằng số NST đơn trong bộ NST lưỡng bội của loài. Tế bào B và tế bào C nguyên phân một số lần cho các tế bào con, số lần nguyên phân của tế bào C gấp đôi số lần nguyên phân của tế bào B. Tất cả các tế bào con do 3 tế bào trên sinh ra có tổng cộng 224 NST đơn ở trạng thái chưa nhân đôi.

1. Xác định bộ NST 2n của loài.

2. Xác định số lần nguyên phân của mỗi tế bào A, B, C. Bài làm

1. Gọi m là bộ NST lưỡng bội của loài Theo đề, ta có: Số tế bào con của tế bào A = m Tổng số NST đơn trong các tế bào con của tế bào A là: m × m = m 2 _ Gọi x là số lần nguyên phân của tế bào B 2 x là số tế bào con của B Tổng số NST đơn của tế bào của các tế bào con của B là 2 x × m => 2x là số lần nguyên phân của tế bào C _ Số tế bào con của tế bào C là 2 2 x _ Tổng số NST đơn trong các tế bào con của C là 2 2 x × m Theo giả thiết ta có pt:

m 2 + 2 x × m + 2 2 x × = 224 => m 2 + m × (2 x + 2 2 x ) = 224 Ta có: x 2x Vì x càng lớn thì m càng nhỏ nên chỉ chọn được 1 nghiệm duy nhất là 8 => Ruồi giấm vì m = 2n = 8 2. Số lần nguyên phân của tế bào A: 3 ( m = 2n = 8 = 2 3 )

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

50

Số lần nguyên phân của tế bào B là x = 2 Số lần nguyên phân của tế bào C là 2x = 4

Câu 3. Ở lúa 2n = 24 NST, có 2 tế bào sinh dục đực nguyên phân 4 đợt ở vùng sinh sản và 3 tế bào sinh dục cái nguyên phân 2 đợt ở vùng sinh sản để tạo tế bào sinh hạt phấn và tế bào sinh noãn, sau khi trải qua vùng sinh trưởng, các tế bào sinh dục nói trên đều trải qua giảm phân và sau giảm phân để tạo giao tử. a. Xác định số lượng NST đơn cung cấp cho mỗi loại tế bào nói trên để tạo nên noãn và hạt phấn chín.

Bài Làm

•

Số tế bào sinh dục đực: + Giai đoạn sinh sản: 2 × ( 2 4 – 1 ) × 24 = 720 + Giai đoạn chín:2 4 × 2 × 24 = 768 + Giai đoạn sau chín:2 × 4 × 2 4 × ( 3-1 ) × 12 = 3072 => Tổng số NST đơn môi trường cung cấp: 4560 Số tế bào sinh dục cái: + Giai đoạn sinh sản: 3 × ( 2 2 – 1 ) × 24 = 216 + Giai đoạn chín: 2 2 × 3 × 24 = 288

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

•

+ Giai đoạn sau chín: 3 × 2 2 × ( 2 3 – 1 ) × 12 = 1008 => Tổng số NST đơn môi trường cung cấp: 1512 Câu 4. Một nhóm tế bào sinh dục sơ khai có tổng số 300 NST đơn phân bào ở vùng sinh sản. Mỗi tế bào đều nguyên phân một số lần bằng số NST trong giao tử của loài. Có 60% số tế bào con sinh ra bước vào giảm phân. Hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 1,25% đã tạo ra các hợp tử có tổng số 576 NST đơn. Hãy tính: a. Bộ NST 2n của loài. b. Số cromatit và số tâm động có trong các tế bào ở kì sau I. c. Nếu trong quá trình giảm phân có 3 cặp NST trao đổi chéo tại 2 điểm không cùng lúc và 2 cặp NST trao đổi chéo kép thì số loại giao tử tối đa của loài là bao nhiêu?

Bài Làm a. Gọi a là số tế bào sinh dục đực, 2n là bộ NST lưỡng bội của loài Theo đề bài, ta có: a . 2n = 300 (1) 60%.a.2^n.4.1,25%.2n = 576 (2) =>2n = 64 = 2^6 => 2n = 12 => a = 25 b. Số cromatit và số tâm động có trong các tế bào ở kì sau I: - Số cromatit: 60%. 25. 64. 24 = 23040 - Số tâm động: 60%. 25. 64. 12 = 11520 c. Tổng số loại giao tử: 2^6-5. 6^3. 8^2 = 2^10. 27 = 27648 Câu 5. a. Một tế bào sinh dục đực 2n và tế bào sinh dục cái 2n đều nguyên phân một số đợt bằng nhau ( các tế bào sinh ra đều tiếp tục nguyên phân ). Giả thiết rằng các tế bào con sinh ra từ đợt nguyên phân cuối cùng đều giảm phân cho tổng số 80 giao tử bình thường. Cho biết số lượng NST đơn trong các giao tử đực nhiều hơn số lượng NST đơn trong các giao tử cái là 192.

Loài đó tên gì? b. Ở một loài ong mật 2n = 32 Một ong chúa đẻ một số trứng gồm trứng được thụ tinh và trứng không thụ tinh, trứng được thụ tinh là nở thành ong thợ , trứng không được thụ tinh là nở thành ong đực. Các trứng trở

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

51

thành ong con đó chứa tổng số 161600NST đơn ở trạng thái chưa nhân đôi, số ong đực con bằng 2% số ong thợ con. Tìm số ong thợ con và số ong đực con.

Bài Làm

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

a. Gọi x là số lần nguyên phân của tế bào sinh dục đực và của tế bào sinh dục cái Số tế bào sinh dục đực và cái được tạo ra từ lần nguyên phân cuối cùng: 2^x Theo đề bài, ta có: 4 × 2 x + 2 x = 80 n × 4 × 2 x – n. 2 x = 192 => 2n = 8 ( ruồi giấm ) b. Gọi a là số trứng thụ tinh nở thành ong thợ.

Gọi b là trứng không thụ tinh trở thành ong đực.

Theo đề, bài ta có: a × 32 + b × 16 = 161600 b = 2% × a => a = 5000, b = 100

Câu 6. Một số tế bào sinh dục cái ở chuột ( 2n = 40 ) nguyên phân một số đợt.Các tế bào con đều được chuyển qua vùng chín giảm phân tạo trứng và sau đó đã có tất cả 3840 NST bị tiêu biến cùng với các thể định hướng. Một nửa số trứng tạo ra tham gia quá trình thụ tinh với hiệu suất là 6,25%.

Và để tạo được quá trình thụ tinh đó, đã phải sử dụng toàn bộ số tinh trùng tạo ra từ 125 tế bào sinh tinh của 1 chuột đực. a. Xác định số hợp tử tạo thành và hiệu suất thụ tinh của tinh trùng. b. Số hợp tử được tạo thành tiếp tục nguyên phân. Sau lần nguyên phân thứ 3, do có số tế bào đã bị chết trước đó nôn tổng số NST trong các tế bào con chỉ là 320. Xác định số tế bào đã chết và tổng số tế bào con đã xuất hiện trong 3 lần nguyên phân đó. Biết rằng số tế bào bị chết không xảy ra lần nguyên phân thứ 3.

Bài làm

a. Số thể định hướng đã được tạo ra:

3840 = 192 thể định hướng; 40 2

192 = 64 3 + Số trứng tham gia thụ tinh: 64 × 50% = 32 trứng + Số hợp tử tạo thành = số trứng đã thụ tinh = số tinh trùng thụ tinh 32 × 6,25% = 2 ( hợp tử ) Tổng số tinh trùng để sử dụng cho quá trình thụ tinh: 125 × 4 = 500 ( tinh trùng ) 2 Hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là: = 0,4% 500 b. Số tế bào con thực tế tạo ra sau 3 lần nguyên phân của hợp tử: 320 = 80 ( tế bào ) 40 TH 1: Nếu có tế bào chết ở lần nguyên phân thứ nhất: - Số tế bào con xuất hiện ở lần nguyên phân thứ nhất: 2 × 2 1 = 4 ( tế bào ), đã có 2 tế bào bị chết và 2 tế bào còn tiếp tục nguyên phân.

- Số tế bào con được tạo ra sau 2 lần nguyên phân:2 × 2 1 = 4 ( tế bào )

Số trứng tạo ra là:

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

52

Sau 3 lần nguyên phân: 4 × 2 1 = 8 ( tế bào ) Tổng số tế bào con đã từng xuất hiện trong 3 lần nguyên phân của hợp tử: 4 + 4 + 8 = 16 ( tế bào ) - Có 2 tế bào chết sau lần phân bào I TH 2: Nếu có tế bào bị chết ở lần nguyên phân thứ hai: - Số tế bào con tạo ra sau lần nguyên phân thứ 1 : 2 × 2 1 = 4 ( tế bào ) - Số tế bào con tạo ra sau lần nguyên phân thứ 2: 2 × 2 2 = 8 ( tế bào ) Số tế bào con xuất hiện ở lần nguyên phân thứ 3 la 8 tế bào. Như vậy sau lần nguyên phân thứ 3 chỉ thu được 4. 2 tế bào, tức là sau lần nguyên phân thứ 2 chỉ có 4 tế bào tham gia nguyên phân tiếp lần 3 -> có 4 tế bào chết sau lần phân bào 2 - Tổng số tế bào con đã từng xuất hiện trong lần nguyên phân của hợp tử: 4 + 8 + 8 = 20 ( tế bào ) - Có 4 tế bào bị chết sau lần phân bào 2.

-

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Câu 7. Trong một cơ thể sinh vật, xét sự phân chia của 1 nhóm tế bào sinh dưỡng và 1 nhóm tế bào sinh dục sơ khai thấy tổng số tế bào ban đầu của 2 nhóm bằng số NST đơn trong bộ lưỡng bội của loài. Các tế bào sinh dưỡng đều nguyên phân một số lần bằng nhau và bằng số lượng tế bào sinh dục sơ khai. Các tế bào sinh dục sơ khai cũng nguyên phân 1 số lần bằng nhau và bằng số lượng tế bào sinh dưỡng. Tổng số lượng tế bào con sinh ra từ 2 nhóm là 152. Trong toàn bộ quá trình trên, môi trường nội bào đã cung cấp nguyên liệu tương đương với 1152 NST đơn. Các tế bào con của các tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân liên tiếp thêm 5 lần nữa rồi tiến hành giửm phân tạo giao tử.¼ số giao tử tạo thành tham gia thụ tình tạo hợp tử. Biết tổng số NST đơn trong hợp tử ở trạng thái chưa nhân đôi là 8192 NST. Xác định bộ NST 2n của loài, số tế bào của mỗi nhóm ban đầu và giới tính của cá thể trên.

Bài Làm

Gọi a là số tế bào sinh dưỡng ban đầu b số tế bào sơ khai ban đầu 2n là bộ NST lưỡng bội của loài - a + b = 2n (1) - Tổng số tế bào con : a × 2b + b × 2a = 152 (2) - Số NST đơn môi trường nội bào cung cấp: a × ( 2 b − 1) + b × ( 2 a − 1) × 2n = 1152 (3) Từ (1), (2), (3) => 2n = 8 hoặc 2n = 144 Do tổng số NST trong các hợp tử là 8192 → 2n = 8 Theo đề , ta có: a + b = 8 Mà: a × 2b + b × 2a = 152 => a = 2 ( hoặc ngược lại ) b=6 • TH 1: a = 2; b = 6 8192 _ Số hợp tử tạo thành: = 1024 8 _ Số tế bào con tạo thành từ các tế bào sinh dục sơ khai: b × 2 a = 6 × 4 = 24 _ Tổng số tế bào con tạo ra sau 5 lần nguyên phân: 24x 25= 768 _ Số giao tử được hình thành: 768 hoặc 3072 _ Số giao tử tham gia thụ tinh: 192 hoặc 768 (loại ) • TH 2: a = 6; b = 2

{

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

}

53

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

_ Tổng số tế bào con tạo ra sau 5 lần nguyên phân: b × 2 a × 2 5 = 4096 _ Số giao tử được hình thành: 4096 hoặc 16384 _ Số giao tử tham gia thụ tinh: 1024 hoặc 4096 Cá thể đã cho là cá thể cái => a = 6; b = 2 và cá thể đã cho là cá thể cái Câu 8. Trong một cơ thể sinh vật đơn tính, xét 2 nhóm tế bào sinh dục ở vùng sinh sản: nhóm hai hơn nhóm một 4 tế bào. Sau một số lần nguyên phân không bằng nhau, cả 2 nhóm bước vào giảm phân, hình thành giao tử. Môi trường đã cung cấp cho nhóm một 840 NST đơn cho cả 2 đợt phân bào nói trên , môi trường cung cấp cho nhóm hai số NST đơn cho cả 2 đợt phân bào ít hơn nhóm một 96 NST. Hiệu suất thụ tinh của các giao tử được tạo thành từ nhóm một đạt 75%, của nhóm hai là 87,5%. Tổng số NST có nguồn gốc từ bố trong các hợp tử thu được từ nhóm một là 672 NST và bằng với số NST đơn có nguồn gốc từ mẹ trong các hợp tử thu được từ nhóm hai. Hãy xác định: a. Số NST trong bộ NST lưỡng bội của loài. b. Số tế bào của mỗi nhóm. c. Số lần nguyên phân của mỗi nhóm tế bào. d. Cá thể trên thuộc giới tính nào.

Bài Làm

a. Gọi 2n là số NST đơn trong bộ đơn bội của loài: a,b lần lượt là số tế bào của nhóm 1 và 2: x, y là số lần nguyên phân của các tế bào nhóm 1 và 2.

Theo đề bài ta có: b=a–4 (a>4) x +1 a × x × 2n × (2 - 1 ) b × x × 2n × ( 2 y +1 – 1 ) = 840 – 96 = 744 a × x × n × 2 x × d × 75% = 672 b × x × n × 2 y × d × 87,5% = 672 • Nếu sinh vật là giới tính cái thì d = 1 ( không thõa mãn ) • Vậy cơ thể trên là giới tính đực => d = 4 Số NST trong bộ NST lưỡng bội của loài: 2n = 8 b. Số tế bào ở nhóm 1: a = 7 Số tế bào ở nhóm 2: b = 3 c. Số lần nguyên phân của nhóm tế bào 1: 3 lần của nhóm tế bào 2: 4 lần d. Cá thể trên thuộc giới tính đực

Câu 9. Trong cùng thời gian là 30 phút, 3 hợp tủ thuộc cùng 1 loài tiến hành nguyên phân liên tiếp và cho kết quả như sau: - Hợp tử I nguyên phân một số đợt và đã nhận của môi trường nội bào nguyên liệu tương đương 210 NST đơn.

- Hợp tử II đã tạo ra số tế bào con chứa 84 NST mới hoàn toàn.

- Hợp tử III tạo 32 tế bào con. Tổng NST đơn chứa trong các tế bào con tạo ra từ 3 hợp tử trên là 784 1. Xác định bộ NST lưỡng bội của lòai.

2. Xác định số lần nguyên phân của mỗi hợp tử.

3. Tốc độ các lần nguyên phân của hợp tử I nhanh dần đều, tốc độ các lần nguyên phân của hợp tử II giảm dần đều, các lần nguyên phân ở hợp tử III có tốc độ không đổi, thoèi gian cho lần

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

54

nguyên phân đầu tiên ở hợp tử I là 9,75 phút và hợp tử II là 5,52 phút. Hãy xác định thời gian của mõi lần nguyên phân ở tưng hợp tử.

Bài làm 210 84 784 +1)+( + 2 ) + 32 = 2n 2n 2n => Bộ NST của loài 2n = 8 2. Xác định số lần nguyên phân của mỗi hợp tử: 210 - Hợp tử I: số tế bào con tạo ra là: + 1 = 16 = 2 4 14 → Nguyên phân 4 lần 84 - Hợp tử II: số tế bào con tạo ra là: + 2 = 8 = 23 14 → Nguyên phân 3 lần

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

1. Theo đề, ta có: (

- Hợp tử III: số tế bào con tạo ra là: 32 = 2 5 → Nguyên phân 5 lần 2. Thời gian mỗi lần nguyên phân ở từng hợp tử:

Gọi x : số lần nguyên phân đầu tiên của mỗi hợp tử S n : thời gian nguyên phân của mỗi hợp tử

m: thời gian lần nguyên phân đầu tiên của mỗi hợp tử d: thời gian chênh lệch giữa hai lần nguyên phân liên tiếp n Ta có: S n = [2 m + ( n – 1 ) d ] 2 4 - Hợp tử I: [2 × 9,75 + ( 4 – 1 ) d ] = 30 2 => d = - 1,5 - Thời gian lần nguyên phân thứ nhất là: 9,75 phút thứ hai là: 9,75 – 1,5 = 8, 25 phút thứ ba là: 8,25 – 1,5 = 6,75 phút thứ tư là: 6,75 – 1,5 = 5,25 phút 3 - Hợp tử II: [2 × 5,25 + ( 3 – 1 ) d ] = 30 2 => d = 4,75 - Thời gian lần nguyên phân thứ 1: 5,25 phút thứ 2 : 5,25 + 4,75 = 10 phút thứ 3 : 10 + 4,75 = 14,75 phút 30 - Hợp tử III: Thời gian của mỗi lần nguyên phân là: = 6 phút 5

Câu 10. Một số tế mầm sinh dục của hai cá thể đực và cái của 1 loài đang trải qua quá trình hình thành giao tử. Tại vùng sinh sản, môi trường nội bào đã cung cấp nguyên liệu tương đương 99750 NST đơn.Tại vùng chín, tất cả số tế bào này đã sử dụng của môi trường nguyên liệu tương đương 100320 NST đơn để hình thành trứng và tinh trùng.Biết số lần nguyên phân và số tế bào của cá thể đực đều gấp đôi cá thể cái. a. Xác định bộ NST lưỡng bội của loài (cho biết 2n ≤ 50 )

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

55

b. Xác đinh số lần nguyên phân của mỗi cá thể. c. Nếu trong quá trình giảm phân tạo giao tử có sự trao đổi chéo kép tại một cặp NST ở tất cả các tế bào thì số loại giao tử có thể tạo ra là bao nhiêu?

Bài làm Gọi k là số lần nguyên phân của cá thể cái → 2k là số lần nguyên phân của cá thể đực a là số tế bào tham gia tạo giao tử ở cá thể cái → 2a là số tế bào tạo giao tử ở cá thể đực Ta có: ( 2 k - 1 ) . 2n + 2a . ( 2 2 k - 1 ) . 2n = 99750 (1) k 2k (a . 2 + 2a . 2 ) . 2n = 100320 (2) Từ (1), (2) => 3a . 2n = 570 Vì 2n ≤ 50 → 3a ≥ 11,4 → a=5 570 => 2n = = 38 15 b. Thay 2n = 38 và a = 5 vào (2), ta có k = 4 lần Vậy số lần nguyên phân của cá thể cái là 4 lần và của cá thể đực là 8 lần c.Số kiểu giao tử tạo ra là: 2 n + 2. x = 2 19+ 2.1 = 2 21 ( với x là số cặp NST có trao đổi chéo)

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

a.

Câu 11. Ở vùng sinh sản trong tuyến dinh dục của 1 cá thể có 5 tế bào sinh dục sơ khai phân bào liên tiếp nhiều đợt, môi trường cung cấp nguyên liệu tương đương để tạo 1240 NST đơn, các tế bào con sinh ra đều phát triển và giảm phân hình thành giao tử đòi hỏi môi trường cung cấp thêm 1280 NST đơn, giao tử tạo ra được thụ tinh với hiệu suất 10% tạo 64 hợp tử.

- Xác định bộ NST của loài.

- Xác định giới tính của loài đó.

Bài Làm Gọi x là số lần nguyên phân của tế bào sinh dục sơ khai Ta có: 5.( 2 x - 1 ) . 2n = 1240 => 5.2 x .2n – 5 .2n = 1240 (1) 5 tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân liên tiếp x lần tạo ( 2 x .5 ) Mỗi tế bào sinh giao tử có 2n NST, giảm phân cần môi trường cung cấp 2n NST Ta có: 2 x .5. 2n = 1280 (2) Lấy (2) – (1): ta được 2n = 8 ( ruồi giấm ) - Số tế bào sinh giao tử: 1280 Từ (2) => 2 x .5 = = 160 tế bào 8 - Có 64 hợp tử thụ tinh → có 64 giao tử được thụ tinh, hiệu suất thụ tinh của giao tử là 10% 64 × 100 Vậy số giao tử sinh ra: = 640 giao tử 10 - Có 160 tế bào sinh giao tử giảm phân tạo 640 giao tử 640 Vậy số giao tử do 1 tế bào sinh giao tử tạo ra: = 4 giao tử 160 → Tế bào tạo giao tử này là tế bào sinh tinh và cá thể này thuộc giới đực ( ruồi giấm đực)

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

56

Câu 12. Một nhóm tế bào sinh dục đực chứa 360 NST đơn phân bào tại vùng sinh sản. Mỗi tế bào đều nguyên phân một số lần bằng số NST đơn có chung một nguồn gốc trong một tế bào. Tất cả các tế bào con tạo ra đều trở thành tế bào sinh tinh, giảm phân tạo các tinh trùng. Hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 12,5%. Số hợp tử được tạo ra có tổng số NST đơn là 2880. Quá trình giảm phân ở cá thể cái tạo ra số tế bào trứng tham gia vào quá trình thụ tinh tạo hợp tử nói trên môi trường cung cấp 5760 NST đơn. Xác định: a. Bộ NST lưỡng bội của loài. b. Hiệu suất thụ tinh của trứng. c. Tổng số NST bị tiêu biến trong quá trình thụ tinh. d. Số loại hợp tử mang tất cả NST từ ông nội. Tỉ lệ số kiểu hợp tử mang 2 NST từ mẹ. Giả sử các cặp NST đều có cấu trúc khác nhau, không có hiện tượng trao đổi chéo và đột biến xảy ra.

Ta có:

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Bài Làm a. Gọi a: số tế bào sinh dục đực tại vùng sinh sản n: số lần nguyên phân của mỗi tế bào sinh dục đực tại vùng sinh sản = bộ NST đơn bội - Bộ NST lưỡng bội của loài:

 2n.a = 360  => 2n = 8 2n(a.2 .4.12,5%) = 2880  n

,

a = 45

5760 = 720 8 - Số hợp tử tạo thành: ( a.2 n .4.12,5% ) = 360 360 × 100 => Hiệu suất thụ tinh của trứng : = 50% 720 c. – Số tinh trùng không tham gia thụ tinh: ( 45 × 2 4 × 4 ) – ( 45 × 2 4 × 4 × 12.5% ) = 2520 - Số tinh trứng không tham gia thụ tinh: 720 – 360 = 360 => Tổng số NST bị tiêu biến trong quá trình thụ tinh : 4 × (2520 + 360 ) = 11520 NST d. Số kiểu hợp tử mang tất cả NST từ ông nội: 1 × 2 4 = 16 kiểu b. – Số tế bào trứng được tạo thành:

- Tỉ lệ số kiểu hợp tử mang 2 NST từ mẹ:

2 4.C 42 3 = 8 8 2

Câu 13. Cho 3 tế bào của 3loài sinh vật A, B, C có số NST của loài B hơn loài A và kém hơn loài C là 8 NST. Biết tổng số NST trong 3 tế bào là 48 NST. Tại vùng sinh sản, loài A nguyên phân với số lần bằng một nửa số NST trong bộ lưỡng bội của loài. Tế bào của loài B, C cũng thực hiện nguyên phân với tốc độ như nhau với tổng số lần bằng số NST X trong tất cả các tế bào con của tế bào A. Tất cả các tế bào sinh ra tại vùng sinh sản đều được chuyển đến vùng chín và thực hiện giảm phân tạo giao tử. Giả thiết rằng loài A, B thuộc giới đực, loài C thuộc giới cái; giới đực của 3 loài đều có cặp NST giới tính là XY. a. Xác định bộ NST của 3 loài. b. Xác định số lần nguyên phân, số giao tử được tạo thành và số NST môi trường nội bào cung cấp trong quá trình trên. c. Giả sử loài A có 2 cặp NST trao đổi chéo tại 1 điểm và 1 cặp trao đổi chéo tại 2 điểm không cùng lúc. Tính số loại giao tử tối đa có thể có ở loài trên. Biết các NST trong loài A đều có cấu trúc khác nhau. d. Bao nhiêu giao tử có 2 NST có nguồn gốc từ ông nội của ở loài A. Bài Làm

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

57

-

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

a. Gọi u là số NST của loài A → u + 8, u + 6 lần lượt là số NST của loài B, C Gọi d là số NST hơn kém nhau giữa các loài , S là tổng số NST của các loài → Số NST của các loài nêu trên đã hình thành một cấp số cộng với công sai là 8 [2u + (n − 1) × d ] = 3 × [2u + (3 − 1) × 8] = 48 Ta có: S = n × 2 2 → u=8 Vậy bộ NST của loài A là 8, loài B là 16, loài C là 24 b. Số lần nguyên phân: - Gọi x, y, z lần lượt là số lần nguyên phân của các tế bào của loài A, B, C 1 - Theo đề, ta có: x = × 8 = 4 2 → Số tế bào con của tế bào loài A là 2 4 = 16 (tế bào ) → Số NST giới tính X là 16 ( vì loài này thuộc giới đực ) - Số lần nguyên phân của tế bòa loài B và C = nhau - Nên: y = z (1) (2) - Ta có y + z = 16 Từ (1), (2) => y = z = 8 • Số giao tử tạo thành - Tế bào thuộc loài A sau giảm phân tạo: 2 4 ×4 = 64 tinh trùng - Tế bào thuộc loài B sau giảm phân tạo: 2 8 ×4 = 1024 tinh trùng - Tế bào thuộc loài C sau giảm phân tạo: 2 8 ×1 = 256 trứng Tổng các giao tử được tạo thành: 64 + 1024 + 256 = 1344 ( giao tử ) • Nguyên lệu cung cấp cho quá trình trên: Quá trình trên gồm nguyên phân và giảm phân - Số NST cung cấp cho tế bào thuộc loài A là: + Nguyên phân: (2 4 −1) × 8 = 120 ( NST )

+ Giảm phân : 2 4 ×8 = 128 ( NST ) Số NST cung cấp cho tế bào thuộc loài B là:

+ Nguyên phân: (2 8 −1) × 16 = 4080 ( NST ) -

+ Giảm phân : 2 8 ×16 = 4096 ( NST ) Số NST cung cấp cho tế bào thuộc loài C là:

+ Nguyên phân: (2 8 −1) × 24 = 6102 ( NST )

+ Giảm phân: 2 8 ×24 = 6144 ( NST ) Tổng số NST cần cung cấp cho quá trình là 120 + 128 + 4080 + 4096 + 6120 + 6144 = 20688 ( NST ) c. Số giao tử có thể có của loài A: 4 2 × 61 × 2 4 −3 = 192 loại d. Số giao tử có 2 NST có nguồn gốc từ ông nội ở loài A: C 24 = 6 ( giao tử )

Câu 14. Một tế bào sinh dục sơ khai đực 2n của 1 loài nguyên phân 5 lần liên tiếp, vào kì giữa của lần nguyên phân cuối cùng trong các tế bào đó người ta đếm được 2496 crômatit.

1. Bộ NST lưỡng bội của loài là bao nhiêu?

2. Giả sử, mỗi NST trong tế bào sinh dục nói trên đều có cấu trúc khác nhau và cấu trúc NST không đổi trong giảm phân. Cơ thể này có khả năng hình thành bao nhiêu loại tinh trùng?

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

58

3. Giả sử, trong bộ NST lưỡng bội của loài có 3 cặp NST có cấu trúc giống nhau, 2 cặp NST có trao đổi chéo đơn và các cặp NST còn lại có cấu trúc khác nhau và giảm phân bình thường không có đột biến. Xác định số loại giao tử được hình thành?

4. Nếu các tế bào con được tạo ra từ nguyên phân đều bước qua vùng chín để giảm phân tạo giao tử, các giao tử này qua thụ tinh để hình thành 8 hợp tử. a. Xác định hiệu suất thụ tinh của tinh trùng. b. Xác định số tế bào sinh trứng tham gia giảm phân và tổng số NST bị tiêu biến trong quá trình tạo hợp tử của cá thể cái? Biết hiệu suất thụ tinh của trứng là 25%.

Bài Làm

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

1. Bộ NST lưỡng bội của loài Ta có: 2n × 2 × 2 x −1 = 2496 2496 2n = Vậy: = 78 32 2. Số tinh trùng được tạo thành: 2 n = 2 39 3. Số loại giao tử được tạo thành: 1 × 1 × 1 × 2 2 × 2 2 × 2 34 = 2 38 4. a.

- 32 tế bào sinh dục sơ khai được tạo ra từ nguyên phân, qua vùng sinh trưởng đến vùng chín sẽ thực hiện giảm phân → Số giao tử đực được tạo ra là: 32 × 4 = 128 Hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là: 8 %H = = 6,25% 128 b.

- Vì hiệu suất thụ tinh của trứng là 25% 8 × 100 => Số tế bào trứng tham gia thụ tinh tạo 8 hợp tử là: = 32 25 - Một tế bào sinh trứng qua giảm phân tạo 1 trứng → Số tế bào sinh trứng thực hiện giảm phân là: 32 ( tế bào ) → Số NST tiêu biến của cá thể cái để tạo 8 hợp tử là: Số NST trong các thể tiêu biến + số NST trong các trứng không thụ tinh =32 × 3 × n + (100 % − 25%) × 32 × n = 3744 + 936 = 4680 Câu 15. 1.Ở gà, bộ NST lưỡng bội 2n = 78. Ở một con gà trống, có 6250 tế bào sinh tinh giảm phân hình thành giao tử, nhưng chỉ 1/1000số tinh trùng tạo thành trực tiếp thụ tinh với các trứng qua quá trình giao phối với gà mái. Số trứng hình thành trong buồng trứng của gà mái là 32, đều được gà mái đẻ ra, nhưng sau khi ấp chỉ nở được 23 gà con. a. Tính số tinh trùng hình thành, số tinh trùng thụ tinh với trứng? b. Số lượng tế bào sinh trứng của gà mái và số NST bị tiêu biển trong các thể cực khi các tế bào sinh trứng này qua giảm phân? c. Số trứng không nở có bộ NST thế nào?

2.Khi không có hiện tượng trao đổi đoạn và đột biến xảy ra, số loại tinh trùng nhiều nhất tạ thành ở 1 loài sinh vật là 516. Giả thiết rằng mỗi cặp NST tương đồng đều chứa 2 NST có nguồn gốc từ bố và mẹ khác nhau. Tính: a. Bộ NST lưỡng bội của loài? b. Số cách sắp xếp của NST tối đa ở kì giữa nguyên phân? c. Giả sử có 1/3 số cặp NST tương đồng trong tế bào xảy ra trao đổi đoạn tại một điểm, thì số loại tinh trùng sinh ra tối đa là bao nhiêu?

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

59

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Bài Làm 1/a. 1 tế bào sinh tinh giảm phân cho 4 tinh trùng → Số tinh trùng hình thành: 4 × 6250 = 25000 1 Số tinh trùng thụ tinh: 25000 × = 25 1000 c. Trứng hình thành đều được gà mái đẻ ra => Số trứng hình thành = Số trứng thu được = 32 1 tế bào sinh trứng giảm phân cho 1 trứng và 3 trứng tiêu biến => Số tế bào sinh trứng = 32 → Số trứng tiêu biến = 32 × 3 = 96 78 Số NST bị tiêu biến: 96 × n = 96 × = 3744 2 d. Bộ NST của trứng không nở - Số trứng không nở: 32 – 23 = 9 + Số trứng không nở đã được thụ tinh: 25 – 23 = 2 , 2n = 78 78 + Số trứng không nở do không được thụ tinh: 9 – 2 = 7 , n = = 39 2 2/a. Gọi n là số cặp NST trong bộ NST của loài Số loại tinh trùng sinh ra 2 n ⇔ 2 n = 516 ⇔ n=9 => 2n = 18

2 n 29 b. = = 256 2 2 c. Một cặp trao đổi đoạn tại một điểm cho 4 loại tinh trùng ( n – 1 ) cặp còn lại cho 2 n −1 loại tinh trùng 1 1 Số cặp xảy ra trao đổi đoạn tại 1 điểm là: × n = × 9 = 3 ( cặp ) 3 3 3 3 cặp trao đổi đoạn tại một điểm cho 4 × 4 × 4 = 4 loại tinh trùng.

Số loại tinh trùng sinh ra tối đa là: 4 3 × 2 ( 9−3) = 4096 Câu 16. 1. Một tế bào lưỡng bội người có hàm lượng ADN = 6,6 pg; ( 1 pg = 10-12g ). Đã nguyên phân một số đợt liên tiếp và lấy nguyên liệu của môi trường là 204,6pg.

Xác định số tế bào con ở thế hệ cuối cùng được tạo ra và tổng NST của các tế bào con đó. Biết hàm lượng ADN nói trên nằm trong nhân tế bào và các tế bào thế hệ cuối cùng đang ở pha G2.

2. Trong dịch hoàn của 1 con gà trống ( 2n = 78 NST ) có 4 tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân liên tiếp một số lần bằng nhau tạo ra các tế bào sinh tinh. Các tế bào này trải qua vùng chín, môi trường tế bào đã cung cấp nguyên liệu tương đương 39936 NST đơn tạo nên các tinh trùng. Hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 12,5%, của trứng là 50%. a. Tính số đợt nguyên phân của mỗi loại tế bào sinh dục sơ khai? Biết rằng tất cả các tế bào trứng đều được hình thành từ 1 tế bào sinh dục sơ khai cái. b. Tính số NST mới tương đương môi trường nội bào cần cung cấp cho tế bào sinh dục sơ khai cái tạo tế bào sinh trứng và tạo trứng?

Bài Làm 1. Gọi x là số đợt nhân đôi liên tiếp của ADN Theo đề bài ta có: (2 x −1) × 6,6 = 204,6 => x = 5 ( lần ) Thế hệ tế bào cuối cùng đang ở pha G 2 , lúc đó ADN đã nhân đôi nhưng tế bào chưa phân chia, các tế bào đã qua 4 lần phân chia và đang ở lần nguyên phân thứ 5 Vậy số tế bào con là : 2 4 = 16 ( tế bào )

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

60

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

=> Tổng số NST : 2n × 16 = 46 × 16 = 736 ( NST kép ) 2/a. Tại vùng chín, trước khi giảm phân, các NST trong mỗi tế bào sinh tinh đều được nhân đôi 1 lần, số NST tương đương nguyên liệu môi trường cung cấp bằng số NST trong các tế bào tham gia giảm phân 39936 - Tổng số tế bào sinh tinh do 4 tế bào sinh dục sơ khai tạo thành: = 512 78 512 - Số tế bào con ( sinh tinh ) do 1 tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân tạo thành: = 128 4 - Gọi a là số lần nguyên phân của tế bào sinh dục sơ khai đực 2 a = 128 => a = 7 - Số tinh trùng hình thành: 512 × 4 = 2048 - Số tinh trùng thụ tinh với trứng: 2048 × 25% = 256 - Số trứng thụ tinh = Số tinh trùng thụ tinh = 256 256 × 100 - Tổng số trứng tạo thành: = 512 50 - Số tế bào sinh trứng = Số trứng tạo thành = 512 - Gọi b là số lần nguyên phân của tế bào sinh dục sơ khai cái 2 b = 512 => b = 9 b/ Số NST mới tương đương môi trường nội bào cần cung cấp cho tế bào sinh dục sơ khai cái tạo tế bào sinh trứng và tạo trứng Số NST mới tương đương môi trường nội bào cung cấp cho tế bào sinh dục sơ khai cái nguyên phân tạo tế bào sinh trứng: 78 × (2 9 − 1) = 39858 ( NST )

Số NST mới tương đương môi trường nội bào cung cấp cho tế bào sinh trứng giảm phân tạo trứng = Số NST trong các tế bào sinh trứng = 39936 ( NST ) Tổng số NST mới tương đương môi trường nội bào cần cung cấp cho tế bào sinh dục sơ khai cái tạo tế bào sinh trứng và tạo trứng: 39858 + 39936 = 79794 ( NST ) Câu 17. Có 5 tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân liên tiếp nhiều đợt với số lần bằng nhau môi trương cung cấp 930 NST đơn. Các tế bào sinh ra đều giam phân tạo giao tử môi trường cung cấp thêm 960 NST đơn. Biết hiệu suất thụ tinh của giao tử là 2,5% hình thành 16 hợp tử. a. Xác định bộ NST 2n của loài. b. Xác định số lần nguyên phân của mỗi tế bào và giới tính. c. Có bao nhiêu thoi vô sắc hình thành và bị phá vỡ trong quá trình nguyên phân của 5 tế bào sinh dục sơ khai? d. Quy ước bộ NST và viết kí hiệu bộ NST của cơ thể. Một tế bào sinh giao tử của cơ thể này giảm phân bình thường thức tế cho mấy loại giao tử? Hãy viết các tổ hợp NST trong mỗi loại giao tử đó. e. Nếu có 2 tế bào sinh giao tử của cơ thể này đều giảm phân bình thường tạo giao tử thì số loại giao tử tối thiểu và tối đa được tạo ra là bao nhiêu?

Bài Làm a. - Số NST của môi trường cung cấp cho x lần nguyên phân: 5 × 2n × ( 2 x − 1) = 930 (1) - Số NST môi trường cung cấp cho các tế bào con giảm phân: 5 × 2n × 2 x = 960 (2) => 2n = 6 b. Số lần nguyên phân của 5 tế bào sinh dục sơ khai là 5 Hiệu suất thụ tinh là 2,5% và hình thành 16 hợp tử sẽ có 16 giao tử tham gia thụ tinh. → Tổng số giao tử tạo ra từ các tế bào sinh giao tử là:

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

61

16 × 100 = 640 giao tử 2,5 640 =4 5 × 25 → Vậy các tế bào sinh dục sơ khai trên được tạo ra từ giới đực c. Số thoi vô sắc được hình thành bằng với số thoi vô sắc bị phá vỡ trong quá trình nguyên phân của 5 tế bào sinh dục Câu 18. Trong vùng sinh sản của 1 thỏ đực ( 2n = 44 ) có một tế bào sinh dục sơ khai phân chia một số lần liên tiếp. Có 75% số tế bào con tạo ra chuyển sang vùng chín. Trong tổng số tinh trùng tạo ra có 6,25% số tinh trùng chứa NST Y và 3,125% số tinh trùng chứa NST X thụ tinh với trứng tạo ra 9 hợp tử. Xác định số lần nguyên phân của tế bào sinh dục sơ khai đực nêu trên và số NST môi trường cung cấp cho tế bào đó phát sinh tinh trùng.

- Số giao tử tạo ra từ 1 tế bào sinh giao tửlà:

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

Bài Làm _ Số lần nguyên phân của tế bào sinh dục sơ khai: Gọi x là số lần nguyên phân của tế bào sinh dục sơ khai đực - Số tế bào con được tạo ra là: 2 x 3 - Số tế bào sinh tinh: × 2 x 4 3 - Số tinh trùng tạo ra: × 2 x × 4 = 3 × 2 x 4 3 - Số tinh trùng mang X = Số tinh trùng mang Y : × 2 x 2 3 3 - Số hợp tử tạo thành: (6,25% × × 2 x ) + (3,125% × × 2 x ) = 9 2 2 Giải phương trình ta được: x = 6 → Tế bào sinh dục sơ khai đực nguyên phân 6 lần - Số NST môi trường cung cấp: + Số NST cung cấp cho tế bào sinh dục sơ khai đực nguyên phân ở vùng sinh sản: ( 2 6 − 1) × 44 = 2772 ( NST ) + Số NST cung cấp cho các tế bào sinh tinh giảm phân: 3 6 × 2 × 44 = 2112 ( NST ) 4 + Số NST cung cấp cho tế bào sinh dục sơ khai đực phát sinh tinh trùng: 2772 + 2112 = 4884 ( NST ) Câu 19.

1. Một tế bào có hàm lượng ADN trong nhân là 8,8pg qua 1 lần phân bào bình thường tạo ra 2 tế bào con đều có hàm lượng ADN trong nhân là 8,8pg.

Tế bào trên đã trải qua quá trình phân bào nào? Giải thích.

2. Một tế bào sinh dục sơ khai đực của loài qua 1 số lần nguyên phân, môi trường cung cấp cho tế bào 120 NST đơn, trong đó có 112 NST đơn hoàn toàn mới. Sau nguyên phân chỉ có 75% số tế bào trên vào vùng chín tạo giao tử, trong số tinh trùng tạo ra cũng chỉ có 75% phục vụ cho sinh sản, biết hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 25%. a. Xác định tên loài b. Tìm hiệu suất thụ tinh của trứng biết tế bào sinh dục sơ khai cái nguyên phân 1 số lần giống tế bào sinh dục sơ khai đực và 100% số trứng phục vụ cho sinh sản

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

62

c. Một hợp tử của tế bào trên đi vào đợt nguyên phân thứ 3, người ta đếm thấy có 48 NST đơn trong hợp tử, tìm số tế bào con đã xuất hiện trong toàn bộ quá trình nói trên.

Bài Làm 1. Tế bào trên đã trải qua quá trình nguyên phân vì: Kết quả của nguyên phân cũng tạo được 3 tế bào con có hàm lượng ADN nhân bằng nhau và bằng của tế bào mẹ - Đó có thể là giảm phân I: vì kết quả của giảm phân I tạo được 2 tế bào con có số lượng NST giảm đi một nửa nhưng mỗi NST vẫn ở trạng thái kép nên hàm lượng ADN vẫn bằng nhau và bằng của tế bào mẹ.

2. a/Gọi 2n là bộ NST lưỡng bội của loài x là số lần nguyên phân Theo đề bài, ta có: 2n × ( 2 x − 1) = 120

(1)

-

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

2n × ( 2 x − 2) = 112 (2) (1), (2) => 2N = 8 ( Ruồi giấm ) b/ Thay 2n = 8 vào (1), => 2 x = 16 - Số tế bào vào vùng chín tạo giao tử: 16 × 0,75 = 12 ( tế bào ) - Số tinh trùng tạo thành: 12 × 4 = 48 ( tinh trùng ) - Số tinh trùng phục vụ cho sinh sản: 48 × 0,75 = 36 ( tinh trùng )

Số hợp tử tạo thành = Số tinh trùng tham gia thụ tinh tạo hợp tử = Số trứng tham gia thụ tinh tạo hợp tử: 36 × 0,25 =9

9 × 100 = 56,25% 16 48 c/ Số tế bào chứa 48 NST : = 6 tế bào 8 Qua 3 lần nguyên phân, hợp tử phải tạo ra 8 tế bào => 2 tế bào chết sau khi kết thúc lần nguyên phân thứ 3

-

Hiệu suất thụ tinh của trứng:

Số tế bào con đã từng xuất hiện trong lầ nguyên phân: (2 3+1 − 2) − 2 = 12 tế bào Câu 20. Tại một lò ấp trứng người ta thu được 400 chim cút. Biết rằng tỉ lệ nở của trứng đem ấp là 80%, tỉ lệ thụ tinh của tinh trùng là 50% và tỉ lệ thụ tinh của trứng là 100%. Hãy xác định số lượng tế bào sinh dục sơ khai đực và cái đã tham gia quá trình tạo đàn chim cút trên. Giả thiết rằng trong vùng sinh sản của ống sinh dục có tốc độ và thời gian phân chia của các tế bào là đồng đều nhau giữa chim trống và cim máicũng như giữa các chim mái với nhau.

Bài Làm

400 × 100 = 500 trứng 80 → Số trứng tham gia thụ tinh là : 500

-

Số trứng đem ấp là:

→ Số tinh trùng tham gia thụ tinh là:

500 × 100 = 1000 50

• Số tế bào sinh dục sơ khai cái: 1 tế bào sinh dục cái qua giảm phân tại vùng sinh sản chỉ cho 1 trứng và 3 thể định hướng => số tế bào sinh dục sơ khai cái đã qua vùng sinh sản = Số trứng được tạo ra = 500 _ Gọi a là số tees bào sinh dục cái chưa qua vùng sinh sản k là số lần phân bào của mỗi tế bào Ta có: 2 k ×a = 500 k = 0 => a = 500

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

63

a. b. c.

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

k = 1 => a = 250 k = 2 => a = 125 Nếu số lần nguyên phân là 0 thì số tế bào sinh dục sơ khai cái chưa qua vùng sinh sản là 500 Nếu số lần nguyên phân là 1 thì số tế bào sinh dục sơ khai cái chưa qua vùng sinh sản là 250 Nếu số lần nguyên phân là 2 thì số tế bào sinh dục sơ khai cái chưa qua vùng sinh sản là 125 • Số tế bào sinh dục sơ khai đực: - Một tế bào sinh dục sơ khai đực đã qua vùng sinh sản giảm phân sẽ tạo thành 4 tinh trùng.

1000 → Số tế bào sinh dục sơ khai đực đã qua vùng sinh sản là: = 250 4 _ Gọi b là số số tế bào sinh dục đực chưa qua vùng sinh sản y là là số lần nguyên phân của mỗi tế bào trên Ta có: 2 y × b = 250 y = 0 => b = 250 y = 1 => b = 125 Nếu số lần nguyên phân là 0 thì số tế bào sinh dục sơ khai đực chưa qua vùng sinh sản là 250 Nếu số lần nguyên phân là 1 thì số tế bào sinh dục sơ khai đực chưa qua vùng sinh sản là 125 Câu 21.

1. Ở vùng chín trong cơ quan sinh dục cái của 1 loài côn trùng có 1 số tế bào sinh trứng đang phân chia. Ở kì đầu lần phân bào I trong mỗi tế bào có 32 crômatit. Kết thúc giảm phân, các tế bào tạo thành đều tham gia thụ tinh với hiệu suất 75%. Các hợp tử tạo thnàh đều nguyên phân liên tiếp 4 lần cho tế bào con với tổng số NST đơn là 1536 Xác định bộ NST lưỡng bội của loài Xác định số tế bào sinh trứng đã giảm phân và số NST đã hao phí trong quá trình tạo trứng Số thoi vô sắc đã hình thành và phá hủy trong quá trình nguyên phân của các hợp tử là bao nhiêu? d. Nếu trong quá trình sinh trứng, có 1 cặp NST trao đổi chéo tại 1 điểm , 1 cặp NST trao đổi chéo tại 2 điểm. Giả sử các NST ở mỗi cặp tương đồng đều có cấu trúc khác nhau.

- Tìm số loại giao tử có thể tạo ra - Tìm số loại trứng có thể tạo ra trong đó có 1 NST có nguồn gốc từ “ bà ngoại” 2. Một hợp tử có 2n = 16 nguyên phân liên tiếp. Biết chu kì nguyên phân là 40 phút, tỉ lệ thời gian giữa giai đoạn chuẩn bị với quá trình phân chia chính thức là 3:1, thời gian của kì trước : kì giữa : kì sau : kì cuối tương đương 1:1,5:1:1,5. Theo dõi quá trình nguyên phân của hợp tử từ đầu giai đoạn chuẩn bị của lần phân bào đầu tiên.

Tính thời gian của mỗi kì trong quá trình phân bào nói trên Xác định số tế bào, số crômatit, số NST cùng trạng thái của nó trong các tế bào ở 2 giờ 34 phút

Bài Làm 1. a/ Ở kì đầu lần phân bào I có 32 crômatit trong mỗi tế bào → 2n = 16 b/ Số tế bào con do hợp tử nguyên phân tạo thành:

1536 = 96 16

96 = 6 hợp t ử 24 6 × 100 _ Số trứng tham gia thụ tinh: =8 75 => Số tế bào sinh trứng = 8

_ Số hợp tử ban đầu:

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

64

_ Số NST hao phí trong quá trình tạo trứng: 8 × 3 × 8 = 192 ( NST ) c/ Số thoi vô sắc hình thành và bị phá hủy trong quá trình nguyên phân của các hợp tử: 6 × ( 2 4 − 1) = 90 d/ Số loại giao tử có thể tạo ra: _ Trao đổi chéo tại 2 điểm đồng thời: 4 × 4 × 2 6 = 1024 ( giao tử ) _ Trao đổi chéo tại 2 điểm không đồng thời: 4 × 6 × 2 6 = 1536 ( giao tử ) • Số loại trứng có thể tạo ra trong đó có 1 NST có nguồn gốc từ bà ngoại C 18 = 8 a/ Gọi x là thời gian kì trung gian ( giai đoạn chuẩn bị ) y là thời gian phân bào chính thức Theo đề: x = 3y (1) x + y = 40 (2) → x = 30 ( phút ) y = 10 ( phút ) Thời gian kì trước: kì giữa: kì sau: kì cuối = 1:1,5:1:1,5 => Thời gian kì trước = kì sau = 2 phút => Thời gian kì giữa = kì cuối = 3 phút b/ 2 giờ 34 phút = 154 phút = 40 × 3 + 34 => Tế bào đang ở kì giữa của lần phân bào thứ 4 → Số tế bào lúc này: 2 3 = 8 → Số crômatit trong các tế bào: 8 × 2 × 16 = 256 → Số NST trong các tế bào: 16 × 8 = 128 ( NST kép ) Câu 22. Ở một loài ong mật 2n = 32. Trứng khi được thụ tinh sẽ nở thành ong chúa hoặc ong thợ tùy điều kiện dinh dưỡng, còn trứng không thụ tinh thì nở thành ong đực. Một ong chúa đẻ được một số trứng gồm trứng thụ tinh và trứng hông được thụ tinh, nhưng chỉ có 80% số trứng được thụ tinh là nở thành ong thợ, 60% số trứng không được thụ tinh là nở thành ong đực; các trường hợp còn lại đều không nở và bị tiêu biến. Các trứng nở thành ong thợ và ong đực nói trên chứa tổng số 155136 NST, biết rằng số ong đực con = 2% số ong thợ con a/ Tìm số ong thợ con và số ong đực con b/ Tổng số trứng được ong thợ đẻ ra trong lần nói trên là bao nhiêu? c/ Nếu số tinh trùng trực tiếp thụ tinh với các trứng chiếm 1% so với tổng số tinh trùng hình thành thì tổng số NST trong các tinh trùng và tế bào trứng bị tiêu biến là bao nhiêu?

Bài Làm a/ Gọi x là số ong thợ, y là số ong đực → y = 0,02x Ta có 32x + 12 × 0,02x – 155136 => x = 4800 => y = 96 4800 × 100 96 × 100 b/ Tổng số trứng đẻ là: = 6160 + 80 60 c/ Tổng số NST bị tiêu biến 4800 × 100 - Số trứng thụ tinh đẻ ra: = 6000 trứng 80 - Số tinh trùng không thụ tinh:

D ẠY da K y k ÈM em Q qu UY yn N ho H nb ƠN us O in F es F s@ ICI gm AL ai ST l.c &G om T

2.

Nguyeãn Vieát Trung – THPT Thaïch Baøn

65