Xây dựng tập san chủ quyền của nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN

vectorstock.com/14914086

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

Sáng kiến “Xây dựng tập san chủ quyền của nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa góp phần giáo dục chủ quyền biển, đảo trong dạy học Địa lí 12” WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN I. LỜI GIỚI THIỆU Cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ là nhiệm vụ thiêng liêng, trọng đại và phức tạp. Trải qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, ông cha ta đã đấu tranh kiên cường không mệt mỏi để giữ vững chủ quyền quốc gia.

Cuộc đấu tranh bảo vệ các quyền và lợi ích của Việt Nam trên vùng biển, thềm lục địa và hải đảo là cuộc đấu tranh phức tạp về nhiều mặt đòi hỏi không chỉ các nhân tố nội lực truyền thống mà đòi hỏi người tham gia đấu tranh phải có tri thức toàn diện, có hiểu biết về lịch sử và ngoại giao, vận dụng luật pháp, công luận trong và ngoài nước. Để giữ vững chủ quyền biển, đảo thì trước hết phải giáo dục chủ quyền.Qua đó, chúng ta thêm tự hào hơn về dân tộc, thêm yêu quê hương đất nước, có mục tiêu sống, lí tưởng sống tốt đẹp, có định hướng đúng trong tương lai góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Hơn bao giờ hết, giáo dục chủ quyền biển, đảo đặc biệt giáo dục chủ quyền của nước ta tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa càng trở nên quan trọng và cấp thiết.

Thời gian gần đây, Trung Quốc có những hành động và quan điểm sai trái về hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Trung Quốc tuyên bố thành lập Tam Sa diễn ra sau khi Việt Nam thông qua Luật Biển vào tháng 6/2012. Việc thành lập trái phép cái gọi là “Thành phố Tam Sa” của Trung Quốc là một bước tiến mới nằm trong âm mưu lâu dài nhằm kiểm soát, khống chế tiến tới độc chiếm biển Đông của giới cầm quyền Trung Quốc – một ý đồ nhất quán, xuyên suốt trong nội bộ chính quyền và xã hội Trung Quốc. Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 nằm sâu trong vùng biển thuộc chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam từ tháng 5 đến tháng 7 năm 2014, đã trở thành sự kiện thu hút sự quan tâm của thế giới, làm dấy lên những làn sóng dư luận phản đối mạnh mẽ cả ở trong và ngoài nước. Không dừng lại ở đó, Trung Quốc tiến hành xây dựng một cách trái phép các đảo nhân tạo bằng cách hủy hoại các rạn san hô tại bãi đá thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Các đảo nhân tạo có diện tích bề nổi lớn gấp từ hàng chục, thậm chí hàng trăm lần so với trạng thái trước kia. Đồng thời với hoạt động đó trên thực 1

địa, là việc một số quan chức Trung Quốc liên tiếp đưa ra những tuyên bố và phát biểu bát chấp những yêu cầu sơ đẳng của công pháp và những thỏa ước quốc tế cũng như khu vực mà Trung Quốc vốn là một thành viên tham gia. Đứng trước những hành động, những khó khăn này có rất nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học, nhà sử học,… cho ra đời những cuốn sách giúp người đọc hiểu hơn về chủ quyền biển đảo của nước ta tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Ở lứa tuổi học sinh, không phải ai cũng nghiên cứu và tìm hiểu vì học sinh không biết, không đủ kiên nhẫn và không có nhiều thời gian đọc do kiến thức phải học nhiều hơn nữa nguồn thông tin rất đa dạng, học sinh không biết chọn lọc thông tin . Trên thực tế, học sinh chỉ được nghe mà không hiểu được bản chất của vấn đề, của những hành động sai trái đó. Thậm chí nhiều học sinh còn không biết vị trí của hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Trong dạy học Địa lí, giáo dục chủ quyền biển đảo giữ vai trò rất quan trọng song song với đó là cần nâng cao chất lượng dạy học. Rõ ràng, điều này đáng báo động trong việc giáo dục chủ quyền biển đảo của nước ta không chỉ ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Vì vậy, tôi chọn sáng kiến kinh nghiệm: “ Xây dựng tập san chủ quyền của nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa góp phần giáo dục chủ quyền biển, đảo trong dạy học Địa lí 12”. Với đề tài này, tôi đưa ra thực trạng sự hiểu biết của học sinh về hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, tìm ra nguyên nhân và hướng giải quyết vấn đề. Sáng kiến mà tôi đưa ra là tôi xây dựng cuốn tập san chủ quyền biển đảo nước ta tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa từ đó sử dụng trong một số bài học chương trình Địa lí 12 để học sinh dễ dàng nhận thức được những đặc điểm, chủ quyền của nước ta tại hai quần đảo này, phạm vi các bộ phận vùng biển nước ta thông qua Luật biển quốc tế, năm 1982 đồng thời nâng cao chất lượng dạy học môn Địa lí.

II. TÊN SÁNG KIẾN “ Xây dựng tập san chủ quyền của nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa góp phần giáo dục chủ quyền biển, đảo trong dạy học Địa lí 12” III. LĨNH VỰC ÁP DỤNG SÁNG KIẾN 1. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến 2

- Vấn đề xây dựng tạp san khẳng định chủ quyền nước ta tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. - Giáo dục chủ quyền biển đảo cho học sinh.

- Nâng cao chất lượng dạy học - Dạy bài 2: Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ, bài 8: Thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển; bài 42: Vấn đề phát triển kinh tế an ninh quốc phòng ở biển Đông và các đảo, quần đảo.(Địa lí 12 – Ban cơ bản) 2. Vấn đề sáng kiến giải quyết - Giúp học sinh biết đầy đủ các cơ sở để khẳng định chủ quyền của nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. - Tích hợp kiến thức môn Lịch sử, Văn học, Giáo dục công dân - Giúp học sinh thêm yêu biển đảo nước ta.

- Gây hứng thú học tập, kích thích tính tò mò, khả năng sáng tạo của học sinh, làm cho giờ học thêm sinh động, hạn chế việc ghi nhớ cho học sinh.

IV. NGÀY SÁNG KIẾN ĐƯỢC ÁP DỤNG LẦN ĐẦU HOẶC ÁP DỤNG THỬ - Ngày 20/9/2017 V. MÔ TẢ BẢN CHẤT SÁNG KIẾN

3

PHẦN MỞ ĐẦU I. MỤC ĐÍCH, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 1. Mục đích nghiên cứu - Đề tài sẽ tạo ra phong trào đọc, phong trào nghiên cứu trải nghiệm…cho các lớp học sinh.

- Học sinh biết xem tranh ảnh, đọc lược đồ, sơ đồ, biết sắp xếp nội dung kiến thức một cách hợp lí, khoa học.

- Thông qua tập san học sinh hiểu hơn về vị trí, địa chất địa hình đáy biển, những chứng cứ lịch sử, cơ sở pháp lí để khẳng định chủ quyền về hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam. - Học sinh nhận thấy vai trò của mình trong việc giữ vững chủ quyền biển đảo bằng các hành động như: ủng hộ phong trào “Góp đá xây Trường Sa”, tích cực học tập, nhiệt tình tham gia vào các phong trào, nâng cao hiểu biết xã hội,…

- Phần lớn người dân Việt Nam chỉ biết chung chung rằng hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam mà không biết cụ thể những chứng cứ pháp lí chứng minh Hoàng Sa và Trường Sa. Qua cuốn tập san này giúp tuyên truyền để đại bộ phận người dân hiểu được chủ quyền nước ta tại hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. - Giúp học sinh sống có mục đích, lí tưởng và không ngừng vận động, sáng tạo, tạo dựng ước mơ trở thành người có ích cho xã hội.

- Giúp học sinh thêm tự hào về dân tộc, thêm yêu biển đảo, yêu quê hương đất nước, bảo vệ môi trường vùng biển nước ta.

- Truyền đạt hiểu biết về biển, đảo nước ta có kĩ năng bảo vệ tài nguyên và môi trường biển, kĩ năng ứng phó với thiên tai.

- Giúp học sinh có ý thức, trách nhiệm với biển cũng như tài nguyên, môi trường biển và có những hành động thích hợp để giúp mọi người xung quanh hiểu biết thêm về biển, có ý thức bảo vệ chủ quyền vùng biển của Tổ quốc, bảo vệ tài nguyên, môi trường biển, phát triển kinh tế tổng hợp vùng biển theo hướng bền vững.

4

- Nâng cao chất lượng trong dạy học địa lí 12, một nội dung trong chương trình thi trung học phổ thông Quốc gia.

2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xây dựng tạp san chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. - Tham khảo các tài liệu để xây dựng cơ sở lí luận cho đề tài.

- Trao đổi, thảo luận với giáo viên môn Lịch sử, Văn học, Giáo dục công dân để đưa nội dung chọn lọc vào mỗi phần của tạp san và bài học.

- Thực nghiệm sư phạm để khẳng định tính đúng đắn và khả thi của đề tài.

II. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Góp phần giáo dục chủ quyền biển đảo thông qua 3 bài học trong chương trình Địa lí 12 – Ban cơ bản: 1. Bài 2: Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ.

2. Bài 8: Thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển.

3. Bài 42: Vấn đề phát triển kinh tế an ninh quốc phòng ở biển Đông và các đảo, quần đảo.

III. PHƯƠNG PHÁP 1. Sử dụng phương pháp đồ dùng trực quan là cơbản - Bảnđồ - Atlat Địa lí Việt Nam - Sơ đồ (giáo viên tựlàm) - Tranh ảnh mà GV sưu tầmđược - Đối với phương pháp này GV chuẩn bị đầy đủ và thực hiện theo phân phối chương trình.

2. Sử dụng máy chiếu Powerpoint - GV không cần cần nhiều đồ dùng dạy học lên lớp nữa mà thay vào đó giáo viên chuẩn bị sẵn bài soạn máy chiếu Powerpoint - Trong quá trình sử dụng hai cách trên, GV kết hợp sử dụng các phương pháp: thuyết trình, đàm thoại, đặt và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm,…

5

IV. KHÔNG GIAN CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Học sinh lớp 12, cụ thể hai lớp: 12A4và 12A5 trường THPT Phạm Công Bình – huyện Yên Lạc – tỉnh Vĩnh Phúc. Hai lớp đều chọn môn Địa để thi Trung học phổ thông Quốc gia, nhận thức của HS hai lớp tương đương.

Trong đó lớp 12A2, ít được lồng ghép giáo dục chủ quyền biển đảo hơn lớp 12A3.

- Lớp 12A4: 31 họcsinh.

- Lớp 12A5: 32 họcsinh

6

PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC SỬ DỤNG TẬP SAN GIÁO DỤC CHỦ QUYỀN BIỂN, ĐẢO TRONG CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA LÍ LỚP 12 I. CƠ SỞ LÍ LUẬN I.1. Giáo dục chủ quyền biển đảo I.1.1. Quan điểm giáo dục chủ quyền biển đảo - Khái niệm về “giáo dục”: Theo từ điển Tiếng Việt phổ thông giáo dục là hoạt động nhằm tác động một cách có hệ thống đến sự phát triển tinh thần, thể chất của một đối tượng nào đó, làm cho đối tượng ấy dần dần có được những phẩm chất và năng lực như yêu cầu đề ra.

- Khái niệm “chủ quyền” theo từ điển Tiếng Việt phổ thông “chủ quyền” là quyền làm chủ của một nước trong các quan hệ đối nội và đối ngoại - Khái niệm về “chủ quyền biển, đảo” nằm trong khái niệm “chủ quyền lãnh thổ quốc gia”. Theo từ điển thuật ngữ lịch sử phổ thông “chủ quyền quốc gia” là “quyền cao nhất của một dân tộc, một quốc gia độc lập, tự mình quyết định vận mệnh của mình. Những nội dung này được khẳng định trong pháp luật mỗi nước trong văn bản pháp lí quốc tế, là nguyên tắc cơ bản cần tuân theo. Vì vậy, chủ quyền lãnh thổ quốc gia là quyền tối cao tuyệt đối, hoàn toàn và riêng biệt của quốc gia đối với lãnh thổ và trên lãnh thổ của mình.Quyền tối cao của quốc gia đối với lãnh thổ là quyền quyết định mọi vấn đề của quốc gia đối với lãnh thổ, đó là quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm.Quốc gia có quyền đặt ra quy chế pháp lý đối với lãnh thổ. Với tư cách là chủ quyền sở hữu, Nhà nước có quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt đối với lãnh thổ thông qua hoạt động của các cơ quan Nhà nước như các hoạt động luật pháp, hành pháp và tư pháp.

- Hiến pháp 1992 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam: “Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một nước độc lập có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, các hải đảo, vùng biển, vùng trời.”

7

- Theo công ước của Liên hợp Quốc về luật biển năm 1982 (United Nations Convention on Law of The Sea – UNCLOS), quy định các quốc gia ven biển có các vùng biển: Nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa. Chiều rộng của các vùng biển được tính từ đường cơ sở.

I.1.2. Sự cần thiết giáo dục chủ quyền biển, đảo.

I.1.2.1. Khái quát vị trí địa lí quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa. Quần đảo Hoàng Sa là một quần đảo san hô, phân bố rải rác trong phmj vi từ khoảng khin tuyến 1110 Đông đến 1130 Đông; từ vĩ tuyến 15045’ Bắc đến 17015’ Bắc, ngang với Huế và Đà Nẵng, phía ngoài cửa vịnh Bắc Bộ, ở phía Bắc Biển Đông. Quần đảo Hoàng Sa gồm hơn 37 đảo, đá, bãi cạn, chia làm hai nhóm: nhóm phía đông có tên là An Vĩnh, gồm khoảng 12 đảo, đá, bãi cạn, trong đó có hai đảo đảo lớn là Phú Lâm và Linh Côn, mỗi đảo rộng khoảng 1.5 km2; nhóm phía Tây gồm nhiều đảo xếp thành hình vòng cung nên còn gọi là nhóm Lưỡi Liềm.

Quần đảo Trường Sanằm về phía Đông Nam của Biển Đông, cách Hoàng Sa 200 hải lý về phía nam, bao gồm hơn 100 đảo nổi, đảo chìm, bãi ngầm, bãi san hô trong khoảng từ 60 30’ đến 120 00’ Bắc và kinh độ 1110 30’ đến 1170 20’ nằm trải rộng trong một vùng biển khoảng 180 ngàn km2 với 325 hải lý Đông – Tây và 274 hải lý Bắc – Nam. Đảo gần đất liền nhất là đảo Trường Sa cách Cam Ranh 250 hải lý, Vũng Tàu 305 hải lý, cách đảo Hải Nam Trung Quốc 600 hải lý. Quần đảo Trường Sa được chia thành 8 cụm đảo (Song Tử, Thị Tứ, Loại Ta, Nam Yết, Sinh Tồn, Trường Sa, Thám Hiểm và Bình Nguyên). Diện tích toàn bộ phần nổi của tất cả các đảo, đá, cồn, bãi ở quần đảo Trường Sa khoảng 3 km2 nhỏ hơn diện tích của quần đảo Hoàng Sa (10km2 ) nhưng lại trải ra trên một vùng biển rộng gấp hơn nhiều lần quần đảo Hoàng Sa. Đảo Ba Bình là đảo lớn nhất (0,735 km2 ), đảo Song Tử Tây là đảo cao nhất (khoảng 4-6 m so với mực nước biển).

Các đảo trong quần đảo Trường Sa thấp hơn các đảo ở quần đảo Hoàng Sa. Độ cao trung bình trên mặt nước khoảng 3 – 5 m. Quần đảo Trường Sa chia thành 8 cụm: Song Tử, Thị Tứ, Loại Ta, Nam Yết, Sinh Tồn, Trường Sa, Thám Hiểm, Bình Nguyên.

8

Hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa và vùng biển phụ cận là nơi chứa đựng nguồn tài nguyên phong phú, đa dạng về chủng loại, có thể khai thác với trữ lượng lớn, đặc biệt là dầu khí. Đó là nguồn nguyên, nhiên, vật liệu quan trọng cho sự phát triển ổn định, lâu dài đối với nền nông nghiệp, công nghiệp nhẹ, công nghiệp nặng và du lịch sinh thái của đất nước.

Hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa nằm án ngữ trên tuyến hàng hải quốc tế nhộn nhịp vào bậc nhất, nhì thế giới, là một trong hai khu vực có tuyến đường giao thông, vận tải biển sau eo biển Malaccca.

Các tuyến đường biển chiến lược đi qua hai quần đảo nói trên là yết hầu cho giao lưu hàng hóa của nhiều nước châu Á (xuất khẩu hàng hóa của Nhật phải đi qua khu vực này chiếm 42%, các nước Đông Nam Á 55%, các nước công nghiệp mới 26%, Australia 40% và Trung Quốc 22%).

Vị trí của quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa có thể khống chế, kiểm soát các tuyến hàng hải qua lại Biển Đông và phục vụ cho mục đích quân sự như đặt trạm ra – đa, các trạm thông tin, xây dựng các trạm dừng chân và tiếp nhiên liệu cho tàu bè…

Với diện tích và độ sâu lí tưởng, vị trí chiến lược hiểm yếu và nguồn tài nguyên phong phú, Biển Đông có giá trị hết sức to lớn về mặt quân sự. Do nằm án ngữ giữa biển Đông nên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam có vị trí quan trọng về giao thông hàng hải và quốc phòng. Từ hai quần đảo này có thể kiểm soát việc đi lại nhiều loại tàu của các nước bởi tàu bè đi lại giữa nhiều nước châu Á hoặc đi từ châu Âu sang châu Á đều đi ngang qua hai quần đảo này. Từ Xingapo đi Hồng Kông (Trung Quốc), nếu không đi theo bờ biển Borneo thì nhất thiết phải đi qua quần đảo Trường Sa ở phía Nam và quần đảo Hoàng Sa ở phía Bắc Biển Đông. Từ đây có thể khống chế, phong tỏa các tàu biển ra vào vịnh Bắc Bộ và các cảng lớn như Đà Nẵng, Cam Ranh,…

Hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa cũng là nơi dừng chân, trú bão của nhiều tàu bè trên thế giới thông thương theo đường hàng hải mỗi khi gặp bão tố.

Từ hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa có thể kiểm soát vùng biển, vùng trời; cung cấp thông tin về tình hình gió, bão, thủy văn cho Việt Nam và các nước thuộc 9

vùng Đông Nam Á thông qua đài khí tượng vô tuyến điện báo; kiểm tra và hỗ trợ các hoạt động của tàu thuyền, đảm bảo an ninh quốc phòng.

Nhận thức được tầm quan trọng về vị trí chiến lược và nguồn tài nguyên phong phú cho phát triển kinh tế ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, từ xa xưa các thế hệ người Việt Nam đến đây khai phá, sinh sống và xem hai quần đảo này là một nhân tố đóng vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Bằng chứng là việc dựng bia xác lập chủ quyền, đưa các loại thảo mộc từ đất liền ra trồng trên quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, đo đạc vẽ bản đồ xác định vị trí địa lí, thành lập những đội quân ra khai thác trên các quần đảo này…. của các triều đại phong kiến Việt Nam. Các nhà chiến lược phương Tây cho rằng quốc gia nào kiểm soát được quần đảo Trường Sa sẽ khống chế được cả Biển Đông.

Là một trong những điểm trọng yếu về chiến lược của khu vực và quốc tế nên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam đã trở thành đối tượng của những tranh chấp về chủ quyền lãnh thổ với một số nước trong quá khứ và hiện tại đặc biệt là nước láng giềng Trung Quốc – một đất nước luôn ôm tham vọng bành trướng lãnh thổ ra biển và phát triển thành cường quốc biển.

Như vậy, với vị trí, vai trò quan trọng của hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa về kinh tế, giao thông và quốc phòng thì vấn đề giáo dục chủ quyền biển đảo cho thế hệ học sinh Việt Nam càng trở nên quan trọng, cần thiết hơn bao giờ hết1 I.1.2.2. Tài nguyên thiên nhiên ở biển – hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa Tài nguyên thiên nhiên ở biển - quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa khá phong phú và đa dạng, bao gồm: tài nguyên địa chất khoáng sản (gồm: di sản địa chất, dầu khí, băng cháy, phân chim), tài nguyên sinh vật, tài nguyên khí tượng - thuỷ văn và tài nguyên vị thế: a. Tài nguyên địa chất khoáng sản Xin xem thêm “Chủ quyền quốc gia Việt Nam tại hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa qua tư liệu Việt Nam và nước ngoài”, của tác giả Trương Minh Dục, NXB Thông tin và Truyền thông, 2013 1

10

- Các đảo thuộc quần đảo Trường Sa là những thực thể di sản địa chất. Nếu có những lỗ khoan địa tầng xuyên qua đảo, đến nền đá cứng mà san hô bám vào đó để phát triển, chúng ta sẽ xác lập được lịch sử tiến hoá của quần đảo Trường Sa hay các quá trình địa chất đã từng xảy ra ở đây.

- Phân chim: theo kết quả khảo sát của các nhà địa chất, tổng tài nguyên dự báo quặng phốt phát từ phân chim có thể lên tới 2.780.000 tấn. Quặng này đã được dùng làm phân bón trực tiếp cho cây xanh trên các đảo thuộc quần đảo Trường Sa và có thể đáp ứng nhu cầu trồng trọt của các tỉnh phía Nam trong nhiều thập kỷ. Điều đáng nói ở đây là theo kết quả phân tích mẫu phân phốt phát lấy được từ khu vực quần đảo Hoàng Sa của Phòng thí nghiệm Viện Khảo cứu Bộ Nông nghiệp Sài Gòn và các chuyên gia phân bón, thành phần phốt phát trong mẫu phân lấy từ khu vực quần đảo Hoàng Sa chứa đến 20,51% (trong khi đó chỉ càn chứa 16% trong trọng lượng phân thì phân đã có hiệu quả và chất lượng tốt) và có chứa thêm một lượng pootat nên phân sản xuất tại Hoàng Sa rất tốt. Đã vậy giá thành của phân Hoàng Sa chỉ bằng phân từ các nước ngoài vào thời gian trên2 - Tài nguyên dầu khí: Trong những năm gần đây, các công ty dầu khí củ các nước phương Tây đã nhiều lần thăm dò và phát hiện xung quanh hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, nhất là Trường Sa có một trữ lượng dầu khí khá lớn3 Theo từ điển Bách khoa mở Wikipedia, vùng biển Đông đã được xác định có trữ lượng dầu mỏ khoảng 1,2 km3 (7,7 tỉ thùng), với ước tính khối lượng là 4,5 km3 (28 tỉ thùng). Trữ lượng khí tự nhiên được ước tính khoảng 7500 km3 Số liệu công bố của cơ quan thông tin năng lượng Mỹ (EIA) cho biết tiềm năng dầu khí ở Biển Đông 11 tỉ thùng dầu và 190.000 tỷ m3 khí đố tự nhiên. Riêng vùng quần đảo Trường Sa của Việt Nam có trữ lượng khoảng 800 – 5,4 tỉ thùng dầu. Báo cáo cũng cho biết khó có thể xác định được trữ lượng chính xác của dầu

Thông tin này được tác giả tham khảo từ bài “Tài nguyên thiên nhiên ở quần đảo Trường Sa” trên trang quydisan.org và cuốn Chủ quyền quốc gia Việt nam tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của tác giả Trương Minh Dục, NXB Thông tin và truyền thông, 2013

23

11

và khí đốt ở Biển Đông vì lý do điều kiện thăm dò và những vấn đề tranh cháp chủ quyền.

Tuy số liệu công bố có khác nhau, nhưng theo cơ quan Thông tin năng lượng Mỹ (EIA), trữ lượng dầu khí ở Biển Đông nói chung và vùng biển hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa nói riêng vượt xa so với dự báo trước đây và có thể nhiều hơn cả nguồn tài nguyên của Châu Âu cộng lại.

Ngoài dầu khí, trong các bể trầm tích ở thềm lục địa Việt Nam còn có trữ lượng than đáng kể. Bao quanh vùng quần đảo Trường Sa, trên sườn lục địa – chân lục địa, ở độ sâu 2000 m đến 4000 m và đáy biển sâu có tiềm năng về kết hạch sắt – mangan, bùn đa kim.

- Tài nguyên “băng cháy”: theo các chuyên gia Nga thì khu vực biển Việt Nam nói chung và vùng biển Hoàng Sa và Trường Sa nói riêng chứa đựng tiềm năng rất lớn về tài nguyên băng cháy. Đây là nhiên liệu mới, không gây ô nhiễm môi trường, là nguồn năng lượng thay thế dầu khí trong tương lai gần. Băng cháy là một khí hydrate tồn tại dưới dạng hỗn hợp rắn, trông bề ngoài giống băng hoặc cồn khô, có thể trong suốt hay mờ đục, dạng tinh thể màu trắng, xám hoặc vàng.

Băng cháy bao gồm khí hydrocarbon và nước, được hình thành trong điều kiện áp suất cao và nhiệt độ thấp nên có khả năng bay hơi trong điều kiện bình thường như băng phiến.

Khi nguồn năng lượng truyền thống như than đá, than bùn, dầu khí,..ngày càng cạn kiệt thì băng cháy với trữ lượng lớn gấp hơn hai lần trữ lượng năng lượng hó thạch đã biết được xem là nguồn năng lượng có hiệu suất cao, sạch và là năng lượng thay thế tiềm tàng trong tương lai. Chính vì thế, băng cháy đã thu hút sự chú ý của nhiều quốc gia biển, quốc đảo trên thế giới. Ở Việt Nam, gần đây mới có một số công trình nghiên cứu tổng quan về băng cháy trên cơ sở hồi cố các tài liệu đã có. Thông qua các tài liệu địa chất – địa vật lý, địa hóa khí các trầm tích và các tiền đề khác ở thềm lục địa và vùng biển sâu củ Việt Nam trong khuôn khổ hợp tác nhiều năm với nước ngoài (chủ yếu với Nga, Mỹ), các nhà địa chất đã nhận định biển biển nước ta cũng có triển vọng lớn về băng cháy. Vì thế các, Chính phủ rất quan tâm và năm 2010 Thủ tướng đã ban 12

hành Quyết định số 796/QĐ – TTg phê duyệt “Chương trình nghiên cứu, điều tra cơ bản về tiềm năng khí hydrate ở các vùng biển và thềm lục địa Việt Nam”. Tổng cục biển và hải đảo Việt Nam phối hợp với Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam thực hiện chương trình thông qua hợp tác với các nước có kinh nghiệm và công nghệ tiên tiến.

Trên các đảo thuộc quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa còn có các tài nguyên khác như: cát, vỏ sò, ốc,… các loại này có thể xay thành bột rồi nung lên (hoặc ngược lại) dùng để trị phèn rất hữu hiệu cho các vùng đất phèn hoặc trộn theo một tỉ lệ nhất định làm thức ăn cho gia súc. b. Tài nguyên sinh vật Tài nguyên sinh vật ở quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa rất phong phú và đa dạng, mang tính đặc trưng của quần thể sinh vật đảo - rạn san hô nhiệt đới, gồm: sinh vật phù du, động vật đáy, rong biển, cá, san hô… . Ngoài tôm, cá mực có trữ lượng lớn, vùng biển hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa có nhiều loại hải sản dùng làm thực phẩm quý như: hải sâm, vích, đồi mồi, rau câu, yến,...

Tài nguyên sinh vật biển ở Hoàng Sa rất phong phú và đa dạng. Nơi đây là ngư trường với nhiều loại hải sản, một trong những địa điểm quen thuộc cho hoạt động đánh bắt của ngư dân các tỉnh miền Trung.

Sinh vật biển ở quần đảo Trường Sa rất đa dạng. Do sở hữu hàng trăm rạn san hô rải rác khắp một vùng biển rộng lớn nên nơi đây là nơi có đa dạng sinh học cao.

Tại vùng biển Trường Sa có khoảng 10 nghìn loài sinh vật. Riêng các rạn san hô là tập hợp của 329 loài san hô thuộc 69 chi và 15 họ.Các rạn san hô là nơi trú ngụ lí tưởng cho các lòi sinh vật biển, là nơi nuôi dưỡng nguồn lợi hải sản cho toàn vùng biển Đông. Sinh vật biển ở đây rất phong phú, trong đó có nhiều loài quý hiếm với giá trị kinh tế cao như cá ngừ vây vàng, cá thu ngàng, tôm hùm rùa biển,… Các họ cá đa dạng với các họ: cá thìa, bàng chài, cá mó, cá hồng, cá mú, cá đuôi gai,…Trên đảo có nhiều loài chim biển. Ở đảo Ba Đình có gần 60 loài chim khác nhau4 Thông tin về sinh vật biển ở quần đảo Trường Sa, người đọc có thể xem thêm trong cuốn: Kể chuyện biển đảo Việt Nam tập 3 – các huyện đảo miền Trung – của nhóm tác giả Lê Thông , Lưu Hoa Sơn , Đỗ

4

13

c. Tài nguyên khí tượng - thuỷ văn Tài nguyên khí tượng - thuỷ văn gồm có: nắng, gió, sóng, thủy triều (nguồn năng lượng sạch) và nước. Ở quần đảo Trường Sa, năng lượng mặt trời, năng lượng gió, nước ngầm và nước mưa đang được khai thác rất hiệu quả. d. Tài nguyên vị thế Tài nguyên vị thế của biển đảo Trường Sa là vị trí các đảo, quần đảo, các cảnh quan địa mạo, vũng vịnh biển, các mũi nhô của địa hình bờ đảo, mặt bằng và độ cao của đảo, đá ngầm, các rạn san hô đang sống hay ám tiêu san hô, các thềm san hô, các hang hốc trong các rạn san hô ngập nước, các luồng lạch sâu và rãnh ngầm ven đảo… đều là những tài nguyên vị thế.

I.2.3. Di sản văn hóa Ngày 13/6/2014, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xếp hạng các bia chủ quyền tại đảo Song Tử Tây, xã Song Tử Tây và đảo Nam Yết, xã đảo Sinh Tồn, thuộc huyện đảo Trường Sa, tỉnh Khánh Hòa là "Di tích lịch sử cấp quốc gia".

Cụm bia chủ quyền này được hoàn thành tháng 8/1956 nhằm khẳng định chủ quyền của Việt Nam tại biển Đông.

Ngoài ra, trên đảo Trường Sa Lớn còn có chùa, Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh và đài tưởng niệm liệt sĩ tạo nên một quần thể các công trình văn hóa và đã trở thành chốn linh thiêng trên đảo giữa biển khơi của Việt Nam. Trong chùa ở đảo Trường Sa Lớn có bức tượng Phật ngọc màu xanh ngự trên Tam Bảo là do Liên đoàn Phật giáo Thế giới tặng Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và đã được Thủ tướng tặng lại chùa Trường Sa Lớn với lời cầu chúc: “nước Việt Nam hòa bình, độc lập, toàn vẹn lãnh thổ, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Bên cạnh đảo Trường Sa Lớn, trên đảo Đá Tây có bài thơ thần của Lý Thường Kiệt được khắc trong một Ban thờ tuy đơn sơ nhưng rất trang trọng, một

Văn Thanh, Lê Mỹ Dung , Nguyễn Thanh Long: Kể chuyện biển đảo Việt Nam tập 3 – các huyện đảo miền Trung –NXB giáo dục Việt Nam, 2014

14

lần nữa khẳng định chủ quyền lãnh thổ vô cùng thiêng liêng của đất nước ở khu vực quần đảo Trường Sa này với lòng tự hào dân tộc sâu sắc5 I.1.3. Những tranh chấp ở biển Đông hiện nay I.1.3.1. Những tranh chấp đang tồn tại ở biển Đông hiện nay.

Hiện tại, trong Biển Đông đang tồn tại hai loại tranh chấp chủ yếu: - Tranh chấp chủ quyền lãnh thổ đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam. - Tranh chấp trong việc xác định ranh giới các vùng biển và thềm lục địa chồng lấn giữa các nước có bờ biển liền kề hay đối diện nhau ở xung quanh Biển Đông.

Như vậy, vấn đề tranh chấp chủ quyền lãnh thổ đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là vẫn đề còn tồn tại và là vấn đề nóng hiện nay.

I.1.3.2. Thực trạng tranh chấp chủ quyền lãnh thổ và vị trí chiếm đóng của các bên tranh chấp đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. a, Đối với quần đảo Hoàng Sa: Trung Quốc đã tranh chấp chủ quyền lãnh thổ với Việt Nam vào đầu thế kỷ thứ XX (năm 1909), mở đầu là sự kiện Đô đốc Lý Chuẩn chỉ huy 3 pháo thuyền ra khu vực quần đảo Hoàng Sa, đổ bộ chớp nhoáng lên đảo Phú Lâm, sau đó phải rút lui vì sự hiện diện của quân đội viễn chinh Pháp với tư cách là lực lượng được Chính quyền Pháp, đại diện cho nhà nước Việt Nam, giao nhiệm vụ bảo vệ, quản lý quần đảo này.

Năm 1946, lợi dụng việc giải giáp quân đội Nhật Bản thua trận, chính quyền Trung Hoa Dân quốc đưa lực lượng ra chiếm đóng nhóm phía Đông quần đảo Hoàng Sa. Khi Trung Hoa Dân quốc bị đuổi khỏi Hoa lục, họ phải rút luôn số quân đang chiếm đóng ở quần đảo Hoàng Sa. Năm 1956, lợi dụng tình hình quân đội Pháp phải rút khỏi Đông Dương theo quy định của Hiệp định Giơ-ne-vơ và trong khi chính quyền Nam Việt Nam chưa

5

Toàn bộ phần di sản văn hóa ở Trường Sa, tác giả tham khảo từ bài viết “Tài nguyên thiên nhiên ở Trường Sa” đăng trên trang quydisan.org.

15

kịp tiếp quản quần đảo Hoàng Sa, Trung Quốc đã đưa quân ra chiếm đóng nhóm phía Đông quần đảo Hoàng Sa. Năm 1974, lợi dụng quân đội Việt Nam Cộng hòa đang trên đà sụp đổ, quân đội viễn chinh Mỹ buộc phải rút khỏi miền Nam Việt Nam, Trung Quốc lại huy động lực lượng quân đội ra xâm chiếm nhóm phía Tây Hoàng Sa đang do quân đội Việt Nam Cộng hòa đóng giữ.

Mọi hành động xâm lược bằng vũ lực nói trên của Trung Quốc đều gặp phải sự chống trả quyết liệt của quân đội Việt Nam Cộng hòa và đều bị Chính phủ Việt Nam Cộng hòa, với tư cách là chủ thể trong quan hệ quốc tế, đại diện cho Nhà nước Việt Nam quản lý phần lãnh thổ miền Nam Việt Nam theo quy định của Hiệp định Giơ-ne-ve năm 1954, lên tiếng phản đối mạnh mẽ trên mặt trận đấu tranh ngoại giao và dư luận.

Trung Quốc hiện đang chiếm giữ toàn bộ Hoàng Sa kể từ sau trận Hải chiến Hoàng Sa 1974 ngày 19 tháng 1 năm 1974, và chiếm đóng một phần của Trường Sa từ sau ngày 14 tháng 3 năm 1988 sau khi bắn chìm 3 tàu, làm chết 74 chiến sĩ của Hải quân Việt Nam trong trận Hải chiến Trường Sa 1988. Tháng 4 năm 1988, Trung Quốc đã thông qua một nghị quyết để thành lập tỉnh Hải Nam, trong đó bao gồm cả Hoàng Sa và Trường Sa mà Việt Nam đã khẳng định chủ quyền. Tháng 11 năm 2007, Quốc vụ viện Trung Quốc lại phê chuẩn việc lập thành phố Tam Sa, nhằm trực tiếp quản lý các quần đảo trên biển Đông, trong đó có Hoàng Sa và Trường Sa mà họ gọi là Tây Sa và Nam Sa. Năm 2007, đã có vài cuộc biểu tình diễn ra ở Việt Nam để phản đối việc Trung Quốc chiếm đóng Hoàng Sa, Trường Sa cũng như thành lập Tam Sa. b ,Đối với quần đảo Trường Sa: * Trung Quốc: Đã tranh chấp chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa từ những năm 30 của thế kỷ trước, mở đầu bằng một công hàm của Công sứ Trung Quốc ở Paris gửi cho Bộ Ngoại giao Pháp khẳng định “các đảo Nam Sa là bộ phận lãnh thổ Trung Quốc”.

16

Năm 1946, quân đội Trung Hoa Dân quốc xâm chiếm đảo Ba Bình.Năm 1956, quân đội Đài Loan lại tái chiếm đảo Ba Bình.

Năm 1988, CHND Trung Hoa huy động lực lượng đánh chiếm 6 vị trí, là những bãi cạn nằm về phía tây bắc Trường Sa, ra sức xây dựng, nâng cấp, biến các bãi cạn này thành các điểm đóng quân kiên cố, như những pháo đài trên biển.

Năm 1995, CHND Trung Hoa lại huy động quân đội đánh chiếm đá Vành Khăn, nằm về phía Đông Nam quần đảo Trường Sa. Hiện nay họ đang sử dụng sức mạnh để bao vây, chiếm đóng bãi cạn Cỏ Mây, nằm về phía Đông, gần với đá Vành Khăn, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Như vậy, tổng số đá, bãi cạn mà phía Trung Quốc đã dùng sức mạnh để đánh chiếm ở quần đảo Trường Sa cho đến nay là 7 vị trí. Đài Loan chiếm đóng đảo Ba Bình là đảo lớn nhất của quần đảo Trường Sa và mở rộng thêm 1 bãi cạn rạn san hô là bãi Bàn Than. * Phi-líp-pin Bắt đầu tranh chấp chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa bằng sự kiện Tổng thống Quirino tuyên bố rằng quần đảo Trường Sa phải thuộc về Phi-líp-pin vì nó ở gần Phi-líp-pin.

Từ năm 1971 đến năm 1973, Phi-líp-pin đưa quân chiếm đóng 5 đảo; năm 1977-1978, chiếm thêm 2 đảo; năm 1979, công bố Sắc lệnh của Tổng thống Marcos ký ngày 11 tháng 6 năm 1979 gộp toàn bộ quần đảo Trường Sa, trừ đảo Trường Sa, vào trong một đơn vị hành chính, gọi là Kalayaan, thuộc lãnh thổ Philíp-pin. Năm 1980, Phi-líp-pin chiếm đóng thêm 1 đảo nữa nằm về phía Nam Trường Sa, đó là đảo Công Đo... Đến nay, Phi-lip-pin chiếm đóng 9 đảo, đá trong quần đảo Trường Sa. * Mai-lai-xia Mở đầu bằng sự việc Sứ quán Mai-lai-xia ở Sài Gòn, ngày 03 tháng 02 năm 1971, gửi Công hàm cho Bộ Ngoại giao Việt Nam Cộng hòa hỏi rằng quần đảo Trường Sa hiện thời thuộc nước Cộng hòa Morac Songhrati Mead có thuộc lãnh thổ Việt Nam Cộng hòa hay Việt Nam Cộng hòa có yêu sách đối với quần đảo đó không? Ngày 20 tháng 4 năm 1971, Chính quyền Việt Nam Cộng hòa trả lời rằng 17

quần đảo Trường Sa thuộc lãnh thổ Việt Nam, mọi xâm phạm chủ quyền Việt Nam ở quần đảo này đều bị coi là vi phạm pháp luật quốc tế.

Tháng 12 năm 1979, Chính phủ Ma-lai-xia xuất bản bản đồ gộp vào lãnh thổ Ma-lai-xia khu vực phía Nam Trường Sa, bao gồm đảo An Bang và Thuyền Chài đã từng do quân đội Việt Nam Cộng hòa đóng giữ.

Năm 1983-1984 Ma-lai-xia cho quân chiếm đóng 3 bãi ngầm ở phía Nam Trường Sa là Hoa Lau, Kiệu Ngựa, Kỳ Vân. Năm 1988, họ đóng thêm 2 bãi ngầm nữa là Én Đất và Thám Hiểm. Hiện nay, Ma-lai-xia đang chiếm giữ 5 đảo, đá, bãi cạn trong quần đảo Trường Sa. * Bru-nây Tuy được coi là một bên tranh chấp liên quan đến khu vực quần đảo Trường Sa, nhưng trong thực tế Bru-nây chưa chiếm đóng một vị trí cụ thể nào. Yêu sách của họ là ranh giới vùng biển và thềm lục địa được thể hiện trên bản đồ có phần chồng lấn lên khu vực phía Nam Trường Sa. I.1.3.3 Yêu sách “đường lưỡi bò” của Trung Quốc Yêu sách “đường lưỡi bò” bao phủ trên 80% diện tích biển Đông “nuốt” trọn hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam và nhiều đảo đá, bãi cạn, bãi ngầm khác, không chỉ xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa mà còn xâm phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam đối với các vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam (bao trùm 2/3 thềm lục địa 200 hải lý của Việt Nam ở miền Trung và phía Nam). Bằng yêu sách phi lý này, Trung Quốc đã trắng trợn coi phần lớn vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam là “vùng biển của Trung Quốc”, là “vùng chồng lấn”, “vùng có tranh chấp” và đòi “cùng khai thác” ở trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Mối nguy hại nghiêm trọng củ yêu sách “đường lưỡi bò” là phủ nhận chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa cũng như quyền chủ quyền của Việt Nam đối với phần lớn vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa đã được UNCLOS của Liên Hợp quốc ghi nhận.

18

Từ tháng 1 năm 2013, Philipines đã chính thức kiện Trung Quốc ra Tòa trọng tài quốc tế và tháng 3 năm 2014 đã nộp hồ sơ chi tiết, tuy rằng Trung Quốc đã từ chối tham dự phiên tòa quốc tế này. Sáng kiến này của Philippines đã được sự ủng hộ của Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ, nhưng các quốc gia ASEAN lại không đồng nhất ủng hộ. Ngày 12/7/2016, Tòa án Trọng tài thường trực theo Phụ lục VII của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982 tuyên bố Trung Quốc thua kiện với lý do "không có căn cứ pháp lý cho việc Trung Quốc nêu quyền lịch sử với các tài nguyên nằm trong vùng biển trong Đường Chín Đoạn" .

I.1.4. Giải quyết tranh chấp Các quốc gia Đông Nam Á có tranh chấp trên Biển Đông đã dựa vào ASEAN như là một trung gian để giải quyết tranh chấp giữa Trung Quốc và các thành viên của ASEAN. Các thỏa thuận giữa các quốc gia ASEAN và Trung Quốc bao gồm các cam kết thông báo cho nhau về bất kỳ động thái quân sự tại khu vực tranh chấp, và tránh xây dựng thêm công trình mới trên các hòn đảo Trong đầu thế kỷ 21, là một phần của chính sách đối ngoại của chính phủ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa trỗi dậy hòa bình (Hán Việt: Hòa bình quật khởi), Trung Quốc đã hạn chế sử dụng vũ lực ở quy mô lớn trong khu vực Biển Đông, chuyển sang hiện thực hóa tuyên bố chủ quyền của mình qua các vụ bắt ngư dân tịch thu ngư cụ, bắn vào tàu đánh cá, húc chìm tàu đánh cá, ngăn cản các công ty thăm dò khai thác dầu khí ký hợp đồng với các quốc gia khác trong khu vực. Trung Quốc và ASEAN cũng đã bắt đầu các cuộc đàm phán nhằm tạo ra một quy tắc ứng xử nhằm giảm bớt căng thẳng đối với quần đảo tranh chấp, đã thống nhất Tuyên bố về cách ứng xử các bên trên Biển Đông (DOC). Tháng 7 năm 2011, Trung Quốc, Brunei, Malaysia, Philippines, Đài Loan và Việt Nam đã đồng ý với một bộ chỉ dẫn sơ bộ nhằm giải quyết tranh chấp. Ông Lưu Chấn Dân, trợ lí Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc, đã mô tả tài liệu này là "một cột mốc quan trọng thể hiện cho sự hợp tác giữa Trung Quốc và các nước ASEAN". Một số nội dung của tài liệu đã được tiết lộ, ví dụ "bảo vệ môi trường biển, nghiên cứu khoa học, an toàn hàng hải và thông tin liên lạc, tìm kiếm cứu nạn và đấu tranh chống tội phạm 19

xuyên quốc gia". Tuy vậy, vấn đề khai thác dầu khí và khí thiên nhiên vẫn chưa được giải quyết.

Một điểm cần chú ý là Trung Quốc luôn luôn chủ trương chỉ đối thoại song phương và tìm thỏa thuận với từng quốc gia tranh chấp trong khi một số quốc gia Đông Nam Á lại chủ trương đa phương hóa và quốc tế hóa vấn đề tranh chấp.

I.2. Xây dựng tập san về chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa I.2.1. Những hiểu biết cơ bản về xây dựng tập san chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. - Xây dựng tập san: Tập: từ Hán Việt, nghĩa là tập hợp, thu thập tập trung lại.

San: từ Hán Việt, nghĩa là in ấn, ấn phẩm.

Tập san: có nghĩa là ấn phẩm được thu thập tập hợp lại.

- Tập san chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa được xây dựng trên cơ sở các em học sinh sưu tầm, tập hợp tài liệu trên mạng, sách báo, ảnh của người thân trên đảo Trường Sa, sau đó sàng lọc theo các tiêu chí,chủ đề, nội dung, chỉnh sửa đẹp rồi đem đi in ấn.

- Tập san chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa tập hợp các hình bản đồ, tranh ảnh, sơ đồ,… những minh chứng khẳng định chủ quyền nước ta tại hai quần đảo này. Cuốn tập san này là kênh hình được lựa chọn phù hợp theo nội dung và cấu trúc.

I.2.2. Lí do xây dựng tập san Vấn đề giáo dục chủ quyền cho học sinh hiệu quả hơn cả thông qua các môn học nhưng trong sách giáo khoa, hệ giáo dục phổ thông của Việt Nam không có những vấn đề liên quan chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa nói riêng, chủ quyền của Việt Nam trên biển Đông nói chung. Các môn học có thể giáo dục chủ quyền biển, đảo ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa như: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân. Sách giáo khoa có nhiều hạn chế, không môn học nào giảng dạy nội dung cụ thể về hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa chỉ duy nhất môn Địa lí 12 – Bài 2: Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ có nội 20

dung giải thích phạm vi vùng biển nước ta với 5 bộ phận: nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa. Cụ thể, tôi thống kê ở các môn học: Lịch sử, Ngữ văn, Giáo dục công dân những bài có liên quan đến giáo dục biển, đảo ở nước ta.

- Đối với môn Lịch sử: Chỉ duy nhất trong sách giáo khoa Lịch sử 10 (nâng cao) có một câu: “Kỹ thuật vẽ bản đồ cũng đạt được những thành tựu mới, trong đó đặc biệt là “Đại Nam nhất thống toàn đồ” được vẽ vào cuối thời Minh Mạng đã thể hiện tương đối chính xác hình ảnh nước Đại Nam thống nhất, bao gồm cả các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa ngoài Biển Đông”. Đấy dường như cũng là câu duy nhất nói đến chủ quyền của Việt Nam ở Hoàng Sa và Trường Sa trong toàn bộ bộ sách giáo khoa lịch sử phổ thông, cả chương trình chung và chương trình nâng cao tính cho đến thời điểm này.

Trên thực tế từ năm 2012 đến nay, sách giáo khoa Lịch sử phổ thông vẫn giữ nguyên như cũ và chưa có thêm một dòng chữ nào về lịch sử chủ quyền Việt Nam ở Hoàng Sa, Trường Sa. Ở sách giáo khoa Lịch sử lớp 7, bài 20: Nước Đại Việt thời Lê sơ (14281527), trang 95, hình 44- Lược đồ hành chính nước Đại Việt thời Lê sơ, hoàn toàn không vẽ và không giải thích về chủ quyền Việt Nam ở Hoàng Sa, Trường Sa. Ở bài 25: Phong trào Tây Sơn, trang 123, hình 57: Lược đồ Tây Sơn khởi nghĩa chống các thế lực phong kiến và chống quân xâm lược nước ngoài, tuy có đánh đấu vị trí của Hoàng Sa, Trường Sa như các bản đồ Việt Nam khác nhưng không có thông tin nào nói đến chủ quyền của Việt Nam ở các quần đảo này dưới thời Tây Sơn. Ở bài 27: Chế độ phhong kiến nhà Nguyễn, trang 135, hình 61- Lược đồ các đơn vị hành chính thời Nguyễn (từ năm 1832) tuy có đánh dấu Hoàng Sa, Trường Sa như bản đồ Việt Nam khác nhưng không giới thiệu một thông tin nào về chủ quyền của Việt Nam ở các quần đảo này dưới thời Nguyễn. Ở sách giáo khoa Lịch sử lớp 9, bài 27: Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc (1953-1954), trang 122, hình 53- Hình thái chiến trường trên mặt trận Đông Xuân 1953-1954.

21

Tuy có đánh dấu vị trí của Hoàng Sa, Trường Sa như bản đồ Việt Nam khác nhưng không giới thiệu một thông tin nào về hoạt động của quân dân ta ở Hoàng Sa, Trường Sa trong những năm 1953-1954. Ở bài 30: Hoàn thành giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước( 19731975), trang 163, hình 77- Lược đồ cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975, có đánh dấu quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và có vẽ đường mũi tên từ khu vực Cam Ranh ra Trường Sa nhưng không có lấy một lời giải thích.Nên người đọc không thể hiểu được vấn đề lịch sử chủ quyền ở đây là như thế nào. Ở sách giáo khoa Lịch sử lớp 10, ở Bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn, trang 126, hình 49 - Lược đồ các đơn vị hành chính Việt Nam thời Minh Mạng, tuy có đánh dấu vị trí Hoàng Sa, Trường Sa như các bản đồ Việt Nam khác nhưng không có một lời giải thích nào về chủ quyền của Việt Nam. Ở sách giáo khoa Lịch sử lớp 12, ở Bài 23: Khôi phục và phát triển kinh tế xã hội ở miền Bắc, giải phóng hoàn toàn miền Nam (1973-1975), trang 193, hình 79- Lược đồ diễn biến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975, giống như lược đồ của sách giáo khoa Lịch Sử lớp 9.Học sinh cũng không thể nào nhận ra lược đồ này “thể hiện rõ quân ta giải phóng đảo Trường Sa từ tay quân đội Sài Gòn”- như lời người giải trình.

Như vậy, hầu hết các lược đồ chỉ xác định vị trí của các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa trong khung chung của một bản đồ nền chính thức Việt Nam hiện nay mà không minh chứng cho một vấn đề nào của chủ quyền biển đảo Việt Nam trong lịch sử.

Ngoài ra, sách giáo khoa Lịch sử phổ thông đều không nhắc đến 2 sự kiện quan trọng liên quan đến cuộc đấu tranh giành lại chủ quyền và bảo vệ chủ quyền 2 quần đảo này sau năm 1975 là sự kiện đầu năm 1974, Trung Quốc dùng vũ lực chiếm đóng quần đảo Hoàng Sa từ quân đội Việt Nam Cộng hòa và sự kiện Gạc Ma năm 1988.

- Đối với môn Địa lí: Ở chương trình sách giáo khoa Địa lí 12, bài 2: Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ có nhắc đến luật biển quốc tế năm 1982 qua phần 2.b.

Vùng biển nước ta. Phần này trình bày vị trí và ý nghĩa khái quát về 5 bộ phận 22

vùng biển nước ta: nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa. Tuy nhiên, đây là phần nhỏ của nội dung bài học nên thời gian giảng cho học sinh hiểu không có nhiều.

- Đối với môn Ngữ văn: có nhiều tác phẩm giáo dục tình yêu biển đảo nhưng không có tác phẩm nào khẳng đinh chủ quyền Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam. Ngữ Văn lớp 6, có văn bản “Cô Tô” của Nguyễn Tuân giúp học sinh thêm yêu biển đảo, bảo vệ môi trường biển.

Ngữ văn lớp 7, có văn bản “Sông núi nước Nam” khẳng định chủ quyền nước ta nhưng không nói đến chủ quyền nước ta tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Ngữ văn lớp 8, có tác phẩm “Quê hương” của Tế Hanh giúp học sinh thêm yêu biển, đảo quê hương bằng vẻ đẹp của biển.

Ngữ văn lớp 9, có tác phẩm “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận giúp học sinh có ý thức bảo vệ môi trường biển, đảo; tình yêu biển, đảo, quê hương, đất nước.

Ngữ văn 10, có tác phẩm “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi, khẳng định chủ quyền nước ta mà không hề nhắc đến chủ quyền ở quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. - Môn Giáo dục công dân lớp 12 bài 14: Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc có nói đến lòng yêu nước, trách nhiệm xây dựng Tổ quốc, trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc mà không nói đến vấn đề chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. - Hiện nay, có nhiều sách, tư liệu cung cấp thông tin về hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa tuy nhiên có một hạn chế là học sinh không biết lựa chọn sách nào để đọc mặt khác đọc mất rất nhiều thời gian trong khi kiến thức học sinh học ở trường và lớp rất nhiều. Tâm lí chung của học sinh, khi thấy sách dày, nhiều chữ thường e ngại, không muốn đọc chưa kể đến một bộ phận học sinh không xác định được sự cần thiết nâng cao nhận thức về chủ quyền biển đảo tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. 23

- Hoạt động ngoại khóa trong một năm học được tổ chức mỗi tháng một lần, mỗi tháng là một chủ đề, trong năm học chỉ có thể tổ chức một lần về chủ quyền tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa do vậy không thể truyền tải hết những hiểu biết về chủ quyền nước ta về hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. I.2.3. Phương pháp sử dụng tập san trong việc góp phần giáo dục chủ quyền biển đảo.

Tập san sử dụng chủ yếu kênh hình nên rất trực quan, dễ hiểu, không khiến học sinh nhàm chán. Trong quá trình tiếp thu kiến thức, phương tiện trực quan và những đồ dùng trực quan nói chung là một trong những nguồn thông tin cung cấp kiến thức quan trọng, nó có tác dụng tạo nên hình ảnh giúp cho chúng ta nhận thức kiến thức dễ dàng và bền vững.

Kênh hình có khả năng cung cấp thông tin một cách đầy đủ hơn. Kênh hình có tác dụng minh họa cho các khái niệm, quá trình, kiến thức,….Nó hỗ trợ và phát huy mọi giác quan của người học, tăng độ tin cậy và khắc sâu kiến thức.

Kênh hình còn góp phần kích thích hứng thú học tập cho người học, tạo ra động cơ học tập, rèn luyện cho các em thái độ tích cực đối với tài liệu học tập mới.

Bên cạnh đó, nó còn góp phần rèn luyện cho các em tư duy phân tích, tổng hợp phát hiện ra bản chất của sự vật hiện tượng ẩn sau các hình thức biểu hiện bên ngoài, kích thích tính tò mò và lòng ham hiểu biết của người học.

Các kênh hình sử dụng trong tập san - Các loại hình bản đồ, lược đồ: các hình bản đồ cổ Việt Nam, bản đồ Phương Tây, bản đồ cổ Trung Quốc,… + Việc sử dụng những kí hiệu tượng hình có màu sắc tươi đẹp, gần gũi với đối tượng đã làm cho bản đồ không những có tính trực quan cao mà còn gây được hứng thú trong quá trình học tập và lĩnh hội kiến thức của người học. + Các hình bản đồ dùng để minh họa cho nội dung kiến thức mà người viết muốn truyền đạt cho người học.

- Các loại tranh ảnh, sơ đồ.

24

+ Tranh ảnh, hình vẽ: là một phương tiện trực quan. Nhờ các tranh ảnh, người học có thể làm quen với hình dạng bên ngoài như: vị trí địa lí, phạm vi, giới hạn,… hình thành cho người học những biểu tượng cụ thể. + Sơ đồ: thông qua sơ đồ giúp người học thấy được vị trí, những quy định tại các bộ phận vùng biển nước ta. + Ảnh của người lính ngoài đảoTrường Sa lớn: phản ánh thực tế cuộc sống của người Việt Nam trên đảo. Phong cảnh đẹp, những địa điểm nổi tiếng và quan trọng giúp người học thêm yêu biển đảo từ đó thấy được trách nhiệm của mình trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc.

Giáo viên cần nắm được các nguyên tắc bắt buộc sau: Nguyên tắc sử dụng đúng lúc: Sự xuất hiện đúng lúc làm tăng thêm thế mạnh của kênh hình, nhất là trong sự háo hức chờ đợi của HS. Yếu tố bất ngờ khi kênh hình xuất hiện càng kích thích tính hấp dẫn và hứng thú từ người xem.Nếu cho các em xem trước thì dễ nhàm chán và phân tán sự chú ý của cả lớp.

Nguyên tắc sử dụng đúng chỗ: Tìm vị trí để giới thiệu phương tiện trực quan một cách hợp lý nhất. Có như vậy HS mới huy động được nhiều giác quan nhất, dù ngồi ở mọi vị trí trong lớp ai cũng có thể tiếp xúc phương tiện một cách rõ ràng và đồng đều Nguyên tắc sử dụng đủ cường độ: Chúng ta cần nhớ, hiệu quả của tập san sẽ giảm sút nếu kéo dài việc sử dụng một loại phương tiện hoặc hình ảnh cứ lặp đi lặp lại một cách đơn điệu. Không phải cứ liên tục sử dụng tập san mà khi sử dụng quá nhiều không những không mang lại hiệu quả mà còn gây sự nhàm chán trongHS. I.2.4. Phương pháp tổ chức cho học sinh khai thác tập san Giáo dục chủ quyền biển đảo thông qua hình bản đồ: do tri thức bản đồ sẽ giúp HS giải mã các ký hiệu và biết xác lập các mối quan hệ giữa chúng nên các em phải có kiến thức và kỹ năng về bản đồ. GV phải hướng dẫn các em quan sát bản đồ thấy được chủ quyền hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa trên bản đồ là của Việt Nam. 25

Giáo dục chủ quyền biển đảo thông qua tranh ảnh địa lý: tranh ảnh có nhiệm vụ manh nha những biểu hiện cụ thể về kiến thức Địa lý cho HS. Những bức tranh qua các giai đoạn khác nhau để minh chứng người Việt Nam đã sinh sống và làm việc tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Giáo dục chủ quyền biển đảo thông qua sơ đồ: Sử dụng sơ đồ trong giảng dạy giúp học sinh thấy được giới hạn 5 bộ phận vùng biển của nước ta, vị trí, vai trò từng bộ phận khẳng định những hành động sai trái của Trung Quốc trên biển Đông.

I.3. Đặc điểm lứa tuổi và trình độ nhận thức của học sinh lớp 12 Về mặt sinh lí: các em phát triển như người lớn, sức khoẻ dồi dào có thể học tập với cường độ cao và trong thời gian tương đối dài.

Về mặt trí lực: HS lớp 12 có năng lực quan sát tốt hơn và có tư duy nhạy bén hơn, có khả năng phân tích, tổng hợp, trừu tượng hoá, khái quát hoá tốt hơn nhiều so với HS lớp 10, 11. Ngoài ra tính tích cực và độc lập nhận thức của các em tăng lên rõ rệt, các em không thích chấp nhận một cách đơn giản các yêu cầu của GV, các em sẽ có biểu hiện thờ ơ hoặc kém hứng thú trong tiết học nếu chỉ nghe GV giảng bài và ghi chép.

Về tính cách: Các em đều thể hiện cá tính rõ rệt, các em thích tranh luận, thích bày tỏ ý kiến của bản thân mình.

Từ những đặc điểm tâm lí trên đòi hỏi trong quá trình dạy học phải có những cải tiến sao cho phù hợp. Lúc này GV có vai trò quan trọng trong việc kích thích hứng thú học tập của HS, thay vì những tiết giảng chỉ sử dụng phương pháp truyền thụ theo lối thuyết trình, giảng giải GV nên sử dụng các phương pháp dạy tích cực kết hợp với kênh hình trong tập san. Khi đó quá trình dạy học không còn là quá trình nhồi nhét kiến thức mà HS có cơ hội được tự lực khám phá tri thức, được quyền bày tỏ quan điểm, ý kiến cá nhân.

Chính vì vậy sử dụng tập san giáo dục chủ quyền biển đảo vào chương trình dạy học Địa lí lớp 12 – THPT là một điều kiện tốt để các em tự giải thích, chứng minh được hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam – một kiến thức không thể thiếu đối với mỗi người Việt Nam nhất 26

là các em sắp trở thành công dân – thế hệ tương lai của đất nước; không những vậy học sinh hiểu bài, nắm được kiến thức, kĩ năng bài học tốt hơn phục vụ cho việc ôn thi Trung học phổ thông quốc gia.

II. CƠ SỞ THỰC TIỄN II.1. Vấn đề giáo dục chủ quyền biển, đảo ở nước ta.

II.1.1. Đặc điểm giáo dục chủ quyền biển, đảo ở nước ta.

Thực tế hiện nay, đa số học sinh phổ thông đều còn thiếu kiến thức về biển đảo và chủ quyền vùng biển Việt Nam.Với số lượng bài học về biển đảo còn hạn chế chưa thể giúp học sinh có cái nhìn toàn diện và hiểu biết cụ thể về các vấn đề biển đảo Việt Nam. Mặt khác, các bài học này chỉ nêu vài nét khái quát về tình hình phát triển kinh tế xã hội ở vùng biển.

Nhiều giáo viên các môn học khác cũng mơ hồ về vùng biển chủ quyền của đất nước, khi được hỏi thì không biết chính xác diện tích, vị trí địa lí, giới hạn chủ quyền, các nguồn tài nguyên, tiềm năng và lợi thế biển đảo của chúng ta như thế nào.

Sự nhận thức còn hạn chế như vậy chủ yếu là do công tác tuyên truyền của chúng ta chưa thật sự sâu rộng trong mỗi nhà trường.

II.1.2. Giáo dục chủ quyền biển, đảo trong môn địa lí. Đối với môn địa lí, giáo dục chủ quyền biển đảo ở nước ta được thể hiện rõ nhất thông qua chương trình địa lí 12. Qua bài học, học sinh không chỉ học được những kiến thức cần thiết và còn biết được cơ sở để khẳng định chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, thêm yêu biển đảo quê hương từ đó có động cơ, mục đích học tập mặt khác nâng cao chất lượng dạy học.

Hiện nay, một số giáo viên đã lồng ghép nhưng nội dung không được đặc sắc, học sinh khó hình dung và không hiểu bản chất dẫn đến hiệu quả chưa cao II.2. Thực trạng giáo dục chủ quyền biển đảo ở trường THPT A II.2.1. Thuận lợi Ban giám hiệu quan tâm chỉ đạo sâu sát hoạt động dạy và học trong nhà trường nhất là vấn đề sử dụng thiết bị dạy học trong đó có kênhhình.

27

Có đội ngũ GV nhiệt tình, năng động, sáng tạo, chịu khó tìm tòi học hỏi, đầu tư nhiều cho công tác giảng dạy và trong tiếtdạy.

HS ngoan, siêng năng, tích cực, ham thích tìm hiểu và hứng thú học tập Địa lí.Trường được trang bị máy chiếu công nghệ thông tin và nhiều đồ dùng dạy học.

II.2.2. Khó khăn Trường chưa có nhiều hoạt động ngoại khóa về chủ quyền biển đảo, đại bộ phận học sinh ở vùng nông thôn mức độ tiếp thu còn chậm, chưa đồng đều giữa các lớp. Những hiểu biết về chủ quyền biển đảo còn mơ hồ, không quan tâm.

Thời gian tiết học ngắn gây khó khăn khi thực hiện các thao tác giảng dạy đặc biệt lồng ghép kiến thức II.3. Giải pháp khắc phục.

II.3.1. Xây dựng tập san chủ quyền của nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. a, Xây dựng ý tưởng và lên kế hoạch - Xác định ý tưởng xây dựng tập san chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. - Phân công nghiên cứu tài liệu, thống nhất những nội dung chính, tra cứu, thu thập thông tin từ các nguồn khác nhau…

- Chọn địa điểm làm việc ở phòng học bộ môn Tin học của trường THPT Phạm Công Bình, thời gian làm việc là vào các buổi chiều được nghỉ học, các buổi tối ở nhà. b, Nghiên cứu lí thuyết - Tìm hiểu khái niệm, cách xây dựng tập san.

- Tìm hiểu cách để biên tập, bố cục nội dung trong các trang của tập san - Xây dựng tập san - Chỉnh sửa ảnh, văn bản phù hợp, in ấn c, Tìm kiếm tài liệu - Tìm kiếm các tài liệu trên mạng và trên sách, báo, tạp chí, tư liệu từ chuyên gia.

- Mượn máy tính sách tay 28

- Thu thập hình ảnh - Thường xuyên cập nhật, đăng tải hình ảnh, nội dung, chương trình lên Facebook. d, Tiến hành xây dựng tập san chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa - Lấy hình ảnh, tranh ảnh của bộ đội ngoài đảo Trường Sa. - Đánh máy nội dung tra cứu được, sắp xếp thành hệ thống - Bố cục lại các trang của tập san sao cho phù hợp với từng nội dung - Hoàn thiện tập san e, Nội dung tập san giáo dục chủ quyền biển đảo để khẳng định chủ quyền nước ta tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa * Tập hợp tranh ảnh thành cuốn tập san chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa Tập san gồm 5 phần: - Khái quát về vị trí địa lí, địa chất và địa hình đáy biển - Hình bản đồ khẳng định chủ quyền tại Hoàng Sa và Trường Sa. + Hình bản đồ cổ Việt Nam. + Bản đồ cổ Phương Tây xác nhận chủ quyền Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. + Hình bản đồ cổ do các nước phương Tây vẽ thể hiện đảo Hải Nam là cực Nam của Trung Quốc. + Hình bản đồ do tác giả Trung Quốc vẽ thể hiện đảo Hải Nam là cực Nam của Trung Quốc.

- Phong tục, tập quán, di tích còn lại ở Hoàng Sa và Trường Sa - Hình ảnh, sơ đồ về luật biển quốc tế 1982 - Tác phẩm văn học “Lời thề”- Nguyễn Quang Vinh – là tác phẩm văn học đầu tiên minh chứng Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam - Một số hình ảnh trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. d, Một số hình ảnh buổi ra mắt cuốn tập san chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. 29

Một số hình ảnh buổi ra mắt tập san

Ra mắt tập san tại lớp 12A5

Học sinh xác định đường cơ sở nước ta.

II.3.2. Sử dụng tập san giáo dục chủ quyền biển đảo để khẳng định chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Học sinh được xem tập san trước các bài dạy thông qua cuốn tập san mà giáo viên đã hoàn thành rồi lần lượt xem.

30

Trong bài dạy, giáo viên sử dụng máy chiếu chiếu các hình ảnh trong tập san phù hợp với các đơn vị kiến thức.

CHƯƠNG II: PHƯƠNG PHÁP SỬ DỤNG TẬP SAN GIÁO DỤC CHỦ QUYỀN BIỂN ĐẢO TRONG CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA LÍ 12 – BAN CƠ BẢN. Đối với môn Địa lí, một môn khoa học được xếp vào các ngành khoa học thực nghiêm thì các phương pháp dạy học có ý nghĩa quan trọng.Tập san chủ yếu là kênh hình, các kênh hình được tạo ra từ phương tiện dạy học luôn được sử dụng thường xuyên và có vai trò không nhỏ trong việc điều khiển hoạt động nhận thức của HS dưới sự hướng dẫn của GV.Đồng thời nó cũng là nguồn tri thức phong phú để học sinh độc lập tìm tòi và rèn luyện các kĩ năng cần thiết. Để nâng cao hiệu quả của việc khai thác kênh hình trong quá trình dạy học địa lí thì bản thân kênh hình phải đảm bảo các yêu cầu sau: 1. Tính khoa học Các kênh hình được sử dụng trong dạy học địa lí phải đảm bảo tính khoa học.Một trong những yêu cầu khoa học đầu tiên là kênh hình phải đảm bảo tính chính xác về đối tượng địa lí, các hiện tượng địa lí cần thể hiện trên các kênh hình phải có sự tương ứng với thực tế.Đặc biệt là đối với bản đồ phải có độ chính xác về tính khoa học cũng như phương pháp thể hiện.

Tính khoa học của kênh hình còn được thể hiện ở lượng thông tin mà nó truyền tải. Dựa vào nội dung cụ thể cũng như trình độ nhận thức của HS mà ta tiến hành xây dựng kênh hình theo hướng tích cực hóa hoạt động củaHS. 2. Tính trực quan Đảm bảo tính trực quan là một trong những nguyên tắc quan trọng của kênh hình.Tính trực quan của kênh hình thể hiện ở khả năng nhận biết nhanh các đối tượng và hiện tượng Địa lí được biểu hiện trên kênh hình của HS. Hệ thống kênh hình nên sử dụng những màu sắc đẹp, các kí hiệu gần gũi, các hình ảnh trực quan nhằm kích thích hứng thú học tập của HS. Tuy nhiên do đặc thù của môn học cho nên hệ thống kênh hình không chỉ dễ nhìn mà phải gọn nhẹ, dễ di chuyển. Ngoài ra để đảm bảo các nguyên tắc trực quan thì kênh hình được trình bày trong SGK phải có một sự nhất quán với kênh chữ, 31

nội dung biểu hiện phải tập trung vào nội dung quan trọng tránh lồng ghép quá nhiều nội dung vào một đơn vị hình làm rối kênh hình.

3. Tính sư phạm Để đảm bảo được tính sư phạm thì kênh hình được xây dựng phải có sự nghiên cứu kĩ về nội dung và về phương pháp cũng như đặc điểm tâm lí lứa tuổi củaHS. Bản thân HS cũng giống như trang giấy trắng, chính quá trình học tập rèn luyện trong nhà trường phổ thông đã góp phần hình thành nên nhân cách và phẩm chất của các em. Do vậy, khi lựa chon, thiết kế kênh hình phục tính sư phạm còn thể hiện ở sự thống nhất về kí hiệu, phương pháp thểhiện 4. Tính thẩm mĩ Kênh hình được sử dụng trong giảng dạy Địa lí phải đảm bảo tính thẩm mĩ cao, các đường nét, màu sắc...phải hài hoà, cân đối. Tính thẩm mĩ vừa có tác dụng thu hút học tập của HS vừa có tác dụng giáo dục óc thẩm mĩ choHS.

32

CHƯƠNG III: TỔ CHỨC THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM I. Địa bàn thực nghiệm - Tại hai lớp học: + Lớp 12A2: là lớp đối chứng – ít được sử dụng các hình ảnh của tập san + Lớp 12A3: là lớp thực nghiệm – được sử dụng tập san trong quá trình học, được xem trước cuốn tập san do giáo viên biên soạn.

- Địa điểm: phòng học bộ môn của trường.

II. Quy trình thực hiện II.1. Lập kế hoạch giảng dạy Do thấy được sự cần thiết điều chỉnh lại chương trình, được sự đồng ý của Sở giáo dục và Đào tạo Vĩnh Phúc, nhà trường đã điều chỉnh lại chương trình như SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC TRƯỜNG THPT A

ĐIỀU CHỈNH PHÂN PHỐI CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY MÔN:ĐỊA LÍ - LỚP 12 NĂM HỌC 2017-2018

sau: Chương Bài Tiết

Tên bài dạy

Hướng dẫn thực hiện

(Phần) I. Vị trí 1

1

Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ

địa lí và 2

2

Thực hành:

lịch

sử

- Vẽ lược đồ Việt Nam

hình

- Đọc bản đồ địa hình, điền vào

thành

lược đồ trống một số dãy núi và

lãnh thổ

đỉnh núi

II. Đặc 3

3

Gộp bài 3 và bài 13 SGK

Đất nước nhiều đồi núi 33

điểm

4

4

Đất nước nhiều đồi núi (tiếp theo)

chung

5

5

Thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu

của

tự

Gộp bài 8 và bài 42

sắc của biển. Vấn đề phát triển SGK

nhiên

kinh tế, an ninh quốc phòng Biển

Việt

Đông, các đảo và quần đảo.

Nam

6

Ôn tập

7

Kiểm tra 1 tiết

6

8

Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa

7

9

Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa (tiếp theo)

8

10

Thiên nhiên phân hóa đa dạng

Dạy hết phần phân hóa Bắc -Nam và Đông-Tây.

9

11

Thiên nhiên phân hóa đa dạng Dạy hết phần phân hóa

(tiếp theo)

theo độ cao, các miền địa lí tự nhiên.

III. Vấn 14 đề

sử

Sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên

dụng và 15 bảo

12 13

vệ

Bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai

tự nhiên

IV. Địa 16

14

Ôn tập

15

Kiểm tra học kì I

16

Đặc điểm dân số và phân bố dân

lí dân cư

cư nước ta 17

17

Lao động và việc làm và đô thị Gộp bài 17, 18 SGK hóa

V. Chuyển

18

18

Việt Nam trên đường đổi mới và Gộp bài 1, bài 20 SGK hội nhập và chuyển dịch cơ cấu 34

dịch cơ

kinh tế

cấu kinh tế VI. Một 19 số

19

Đặc điểm nền nông nghiệp nước ta Không dạy mục 3: Kinh

vấn

tế nông thôn nước ta đang

đề phát

chuyển dịch rõ nét.

triển và

Không yêu cầu HS trả lời:

phân bố

Câu hỏi 3 phần câu hỏi và

nông

bài tập.

nghiệp

20

20

Vấn đề phát triển nông nghiệp

Không dạy mục 1. Ngành trồng trọt; phần b. Sản xuất cây thực phẩm Không dạy mục 2. Ngành chăn nuôi; phần b. Ngành chăn nuôi gia súc ăn cỏ (không dạy ngành chăn nuôi dê)

21

21

Vấn đề phát triển ngành thủy sản Không dạy mục 2. Lâm và lâm nghiệp

nghiệp;

phần

b.

Tài

nguyên rừng của nƣớc ta vốn giàu có nhƣng đã bị suy thoái nhiều.

VII.

22

22

Cơ cấu ngành công nghiệp

Một số 23

23

Vấn đề phát triển một số ngành Dạy hết CN năng lượng

vấn

công nghiệp trọng điểm

đề

phát triển và 24 phân bố công

và CN chế biến lương thực- thực phẩm.

24

Vấn đề tổ chức lãnh thổ công Không dạy mục 2. Các nghiệp

nhân tố chủ yếu ảnh hưởng tới tổ chức lãnh 35

nghiệp

thổ công nghiệp 25

25

Thực hành: - Vẽ biểu đồ phân tích sự phân hóa về thu nhập bình quân đầu người giữ các vùng.

Không yêu cầu HS làm:

- Phân tích sự chuyển

Bài tập 1, ý b

dịch cơ cấu ngành trồng trọt - Vẽ biểu đồ, nhận xét và giải thích sự chuyển dịch cơ cấu công nghiệp.

VIII.

26

26

Một số vấn

Vấn đề phát triển ngành giao thông vận tải và thông tin liên lạc

đề 27

27

phát

Vấn đề phát triển thương mại, dịch vụ

triển và phân bố các ngành dịch vụ.

IX. Địa 28 lí

28

Ôn tập

29

Kiểm tra 1 tiết

30

Vấn đề khai thác thế mạnh ở trung Không dạy mục 1. Khái

các

du và miền núi Bắc Bộ

quát chung (chỉ dạy về

vùng

phạm vi lãnh thổ, tên các

kinh tế

tỉnh, vị trí địa lí của vùng).

29

31

Vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành ở đồng bằng sông Hồng 36

30

32

Vấn đề phát triển kinh tế - xã hội ở Không dạy mục 1. Khái Bắc Trung Bộ

quát chung (chỉ dạy về phạm vi lãnh thổ, tên các tỉnh, vị trí địa lí của vùng.)

Không yêu cầu HS trả lời: Câu hỏi 1 phần câu hỏi và bài tập

31

33

Vấn đề phát triển kinh tế - xã hội ở Không dạy mục 1. Khái duyên hải Nam Trung Bộ

quát chung (chỉ dạy về phạm vi lãnh thổ, tên các tỉnh, vị trí địa lí của vùng).

Không yêu cầu HS trả lời: Câu hỏi 1 phần câu hỏi và bài tập

32

34

Vấn đề khai thác thế mạnh ở Tây

Không dạy mục 1. Khái

Nguyên

quát chung (chỉ dạy về phạm vi lãnh thổ, tên các tỉnh, vị trí địa lí của vùng) Không yêu cầu HS trả lời: Câu hỏi 1 phần câu hỏi và bài tập

33

35

Vấn đề khai thác lãnh thổ theo Không dạy mục 2. Các chiều sâu ở Đông Nam Bộ

thế mạnh và hạn chế của vùng Không yêu cầu HS trả lời: Câu hỏi 1 phần câu hỏi và bài tập: 37

34

36

Thực hành: So sánh về cây công nghiệp lâu năm và chăn nuôi gia súc lớn giữa vùng Tây Nguyên với trung du và miền núi Bắc Bộ Thực hành: Phân tích tình hình phát triển công nghiệp ở Đông Nam Bộ

35

37

Vấn đề sử dụng hợp lý và cải tạo Không dạy mục 1. Các bộ tự nhiên ở đồng bằng sông Cửu phận hợp thành đồng Long

bằng sông Cửu Long (chỉ dạy về phạm vi lãnh thổ, tên các tỉnh, vị trí địa lí của vùng)

36

X. tập

Ôn

38

Các vùng kinh tế trọng điểm

39

Ôn tập

40

Kiểm tra học kì II

41-

Ôn tập Địa lí tự nhiên Việt Nam

44 45-

Ôn tập Địa lí dân cư Việt Nam

46 47-

Ôn tập Địa lí các ngành kinh tế

49 50-

Ôn tập Địa lí các vùng kinh tế

52 Ngày 13 tháng 08 năm 2018

NGƯỜI LẬP

DUYỆT CỦA TỔ

DUYỆT CỦA BGH

38

I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Hiểu biết đúng đắn, khoa học về vùng biển, đảo Việt Nam. - Phân tích được ảnh hưởng của biển Đông đến thiên nhiên, sự phát triển kinh tế và an ninh quốc phòng nước ta.

- Hiểu được ý nghĩa kinh tế xã hội, quốc phòng an ninh của biển đảo.

- Phân tích hiện trạng và phương hướng phát triển các ngành kinh tế biển nước ta hiện nay.

- Hiểu được vì sao phải tăng cường hợp tác với các nước láng giềng trong giải quyết vấn đề biển, đảo.

2. Kĩ năng - Rèn luyện kĩ năng tư duy, tổng hợp trong các bài học có liên quan đến kiến thức về biển Đông.

- Rèn luyện kỹ năng làm các dạng bài tập lí thuyết như: giải thích, chứng minh, so sánh, phân tích,….

- Rèn luyện kỹ năng làm các dạng bài tập thực hành: + Kỹ năng sử dụng Atlat. + Rèn luyện kỹ năng vẽ biểu đồ, xử lí số liệu.

3. Thái độ - Giáo dục ý thức yêu quê hương đất nước và bảo vệ môi trường, quan tâm đến những vấn đề “thời sự” về biển đảo quê hương.

- Xác định được trách nhiệm của bản thân trong việc bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.

4. Định hướng năng lực được hình thành - Năng lực chung: tư duy, tổng hợp, hợp tác nhóm,giải quyết vấn đề - Năng lực chuyên biệt: bản đồ, tính toán, vẽ biểu đồ.

II. HỆ THỐNG KIẾN THỨC SỬ DỤNG TRONG CHUYÊN ĐỀ 1.Khái quát về vùng biển và đảo của Việt Nam

1.1.Khái quát về Biển Đông 39

+ Vị trí địa lí: - Tọa độ: 240B – 40N; 990Đ – 1220Đ; kéo dài từ eo Basi tới biển Giava.

- Tiếp giáp: Trung Quốc, Philippin, Malaixia, Brunay, Indonexia, Xingapo, Thái Lan, Campuchia, Việt Nam.

+ Đặc điểm cơ bản Biển Đông: - Biển Đông là một biển rộng, có diện tích khoảng 3,447 triệu km2 (lớn thứ 2 trong các biển của Thái Bình Dương, sau biển Philippin).

- Biển Đông là vùng biển tương đối kín, ở phía đông và đông nam được bao bọc bởi các vòng cung đảo.

- Biển Đông nằm trong vùng nhiệt đới ẩm gió mùa. => Tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa và tính chất khép kín của Biển Đông được thể hiện rõ qua các yếu tố hải văn (nhiệt độ nước biển, độ muối của nước biển, sóng, thủy triều và các dòng hải lưu) và sinh vật biển.

- Kết luận: Các đặc điểm trên của Biển Đông ảnh hưởng mạnh mẽ đến thiên nhiên nước ta, làm cho thiên nhiên nước ta có sự thống nhất giữa đất liền và vùng biển

1.2. Khái quát về phần Biển Đông thuộc lãnh thổ Việt Nam - Phần Biển Đông thuộc lãnh thổ Việt Nam rộng khoảng 1 triệu km2 với hai vịnh lớn: vịnh Bắc Bộ và vịnh Thái Lan. - Tọa độ địa lí vùng biển nước ta kéo dài tới 6050’B; 1010Đ – 117020’Đ - Phía Bắc và phía Nam thềm lục địa mở rộng: phía Bắc, thềm lục địa cách cửa sông Hồng 500 km. Về phía Nam, thềm lục địa lan xa hơn nữa.Ven biển Trung Trung Bộ thềm lục địa rất hẹp, trung bình chỉ khoảng 50 km.

1.3. Các bộ phận hợp thành vùng biển nước ta.

Vùng biển nước ta bao gồm 5 bộ phận là:

* Vùng nội thuỷ: - Là vùng nước tiếp giáp với đất liền, ở phía trong đường cơ sở.

- Vùng nội thủy cũng được xem như bộ phận lãnh thổ trên đất liền.

- Nhà nước có chủ quyền toàn vẹn và đầy đủ. * Lãnh hải: - Là vùng biển thuộc chủ quyền quốc gia trên biển, có chiều rộng 12 hải lí.

40

- Ranh giới của lãnh hải chính là đường biên giới quốc gia trên biển - Tàu thuyền được phép đi qua không gây hại. * Vùng tiếp giáp lãnh hải: - Là vùng biển được quy định nhằm đảm bảo cho việc thực hiện chủ quyền của nước ven biển.

- Rộng 12 hải lí.

- Tàu thuyền được tự do đi lại.

- Nhà nước ta có quyền thực hiện các biện pháp để bảo vệ an ninh quốc phòng, kiểm soát thuế quan, các quy định về y tế, môi trường, nhập cư… * Vùng đặc quyền về kinh tế: - Là vùng giáp với lãnh hải và hợp với lãnh hải thành 1 vùng biển rộng 200 hải lí tính từ đường cơ sở.

- Nhà nước ta có chủ quyền hoàn toàn về kinh tế nhưng các nước khác được đặt đường ống dẫn dầu, dây cáp ngầm và tàu thuyền, máy bay của nước ngoài được tự do hoạt động về hàng hải, hàng không theo công ước của Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982.

- Máy bay được tự do đi lại. * Thềm lục địa: - Là phần ngầm dưới biển và lòng đất dưới đáy biển thuộc phần lục địa kéo dài, có độ sâu khoảng 200 m hoặc hơn nữa.

- Nhà nước ta có chủ quyền hoàn toàn về thăm dò, khai thác, bảo vệ và quản lí các tài nguyên thiên nhiên.

1.4. Các đảo và quần đảo của Việt Nam a. Thuộc vùng biển nước ta có hơn 4000 hòn đảo lớn nhỏ.

- Vùng biển nước ta có những đảo đông dân cư như: Cái Bầu (Quảng Ninh), Cát Bà (Hải Phòng), Lý Sơn (Quảng Ngãi), Phú Quý (Bình Thuận), Phú Quốc (Kiên Giang).

- Nhiều nơi, các đảo cụm lại thành quần đảo như: Vân Đồn, Cô Tô (Quảng Ninh), Cát Bà (HP), quần đảo Hoàng Sa (TP Đà Nẵng), quần đảo Trường Sa (Khánh 41

Hoà), quần đảo Côn Đảo (Bà Rịa- Vũng Tàu), quần đảo Nam Du, Thổ Chu (Kiên Giang)... => Các đảo, quần đảo tạo thành hệ thống tiền tiêu bảo vệ đất liền, là căn cứ để nước ta tiến ra biển và đại dương trong thời đại mới, là cơ sở để khẳng định chủ quyền của nước ta đối với vùng biển và thềm lục địa quanh đảo.

b. Các huyện đảo nước ta Đến năm 2006 nước ta có 12 huyện đảo thuộc 9 tỉnh và thành phố: - Huyện đảo Vân Đồn và huyện đảo Cô Tô thuộc tỉnh Quảng Ninh - Huyện đảo Cát Hải và huyện đảo Bạch Long Vĩ thuộc TP Hải Phòng -Huyện đảo Cồn Cỏ thuộc tỉnh Quảng Trị -Huyện đảo Hoàng Sa thuộc TP Đà Nẵng -Huyện đảo Lý Sơn thuộc tỉnh Quảng Ngãi -Huyện đảo Trường Sa thuộc tỉnh Khánh Hoà -Huyện đảo Phú Quý thuộc tỉnh Bình Thuận -Huyện đảo Côn Đảo thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu -Huyện đảo Kiên Hải và huyện đảo Phú Quốc thuộc tỉnh Kiên Giang 2. Thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển là điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng.

2.1. Thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển a.Khí hậu.

-Biển Đông rộng, nhiệt độ nước biển cao và biến động theo mùa đã làm tăng độ ẩm của các khối khí qua biển, mang lại cho nước ta lượng mưa và độ ẩm lớn.

- Làm biến tính các khối khí đi qua biển vào đất liền: làm dịu mát thời tiết nóng bức trong mùa hạ, làm giảm tính khắc nghiệt của thời tiết lạnh khô trong mùa đông.

- Nhờ có Biển Đông khí hậu nước ta mang tính chất hải dương, ẩm và điều hòa hơn các nước có cùng vĩ độ ở Tây Nam Á và Bắc Phi.

b.Địa hình và hệ sinh thái ven biển. *Địa hình: 42

Các dạng địa hình ven biển nước ta đa dang. Đó là:Vịnh cửa sông, bờ biển mài mòn, các tam giác châu với bãi triều rộng lớn, các bãi cát phẳng, các cồn cát, đầm phá, các vũng, vịnh nước sâu, các đảo ven bờ và các rạn san hô… => Ý nghĩa của các dạng địa hình ven biển với sự phát triển kinh tế: -Phát triển nuôi trồng thuỷ hải sản -Phát triển giao thông vận tải biển -Phát triển du lich biển…

* Hệ sinh thái + Hệ sinh thái vùng ven biển rất đa dạng và giàu có, bao gồm: - Hệ sinh thái rừng ngập mặn: lớn thứ 2 của thế giới sau rừng ngập mặn Amadon ở Nam Mĩ (diện tích: 450.000 ha) năng suất sinh học cao, đặc biệt là sinh vật nước lợ.

- Các hệ sinh thái trên đất phèn - Hệ sinh thái rừng trên các đảo rất đa dạng và phong phú + Sự đa dạng, giàu có và năng suất sinh học cao của các hệ sinh thái ven biển nước ta còn do được cung cấp lượng ẩm lớn của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa. => Ý nghĩa của các hệ sinh thái ven biển đối với sự phát triển kinh tế: - Góp phần đa dạng hóa các sản phẩm nông nghiệp.

- Phát triển đánh bắt, nuôi trồng thủy sản - Phát triển du lịch sinh thái…

c.Tài nguyên thiên nhiên vùng biển. * Tài nguyên khoáng sản - Khoáng sản có trữ lượng lớn và giá trị nhất là dầu khí. Dầu mỏ có trữ lượng khoảng 10 tỉ tân, khí đốt là 220 tỉ m3. Phân bố ở 5 bể trầm tích: Sông Hồng, Phú Khánh, Cửu Long, Nam Côn Sơn, Thổ Chu – Mã Lai. - Dọc ven biển còn có cát, titan là những nguyên liệu cho ngành công nghiệp và xuất khẩu - Vùng biển nước ta còn thuận lợi cho nghề làm muối, nhất là vùng ven biển Nam Trung Bộ, nơi có nhiệt độ cao, nhiều nắng, lại ít cửa sông đổ ra biển.

* Tài nguyên hải sản 43

- Biển Đông là nguồn cung cấp lượng hải sản lớn, giàu thành phần loài. Biển Đông đem tới cho nước ta hơn 2000 loài cá, hơn 100 loài tôm, vài chục loài mực và hàng nghìn loài sinh vật phù du và sinh vật đáy khác…

- Nhiều loài quý hiếm: Bào ngư, sò huyết, ngọc trai, đồi mồi, chim yến…

- Trên các đảo, nhất là tại 2 quần đảo lớn Hoàng Sa và Trường Sa còn có các rạn san hô và đông đảo các loài sinh vật khác ven đảo. => Với nguồn tài nguyên thiên nhiên và những điều kiện tự nhiên thuận lợi, Biển Đông thật sự đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của nước ta hiện nay.

d. Thiên tai - Bão: Mỗi năm trung bình có 9-10 cơn bão ở biển Đông và từ 3-4 cơn bão đổ bộ trực tiếp vào nước ta gây hậu quả nặng nề về người và tài sản của vùng biển nước ta. Bão gây mưa lớn, nước biển dâng, gió mạnh, sóng lớn tàn phá công trình xây dựng, đắm chìm tàu bè và làm ngập mặn đất đai; Bão kèm theo mưa lớn gây lũ quét ở đồi núi, ngập lụt ở đồng bằng…

- Sạt lở bờ biển: hiện tượng sạt lở bờ biển đã và đang đe doạ nhiều đoạn bờ biển nước ta nhất là dải bờ biển Trung Bộ.

- Hiện tượng cát bay, cát chảy lấn chiếm ruộng vườn, làng mạc làm hoang mạc hoá đất đai. => Sử dụng hợp lí nguồn lợi thiên nhiên biển, phòng chống ô nhiễm môi trường biển, thực hiện những biện pháp phòng tránh thiên tai là những vấn đề hệ trọng trong chiến lược khai thác tổng hợp phát triển kinh tế biển của nước ta.

2.2. Vai trò của biển, đảo, quẩn đảo trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ an ninh quốc phòng. *) Về kinh tế - xã hội: + Phát triển các ngành nghề truyền thống gắn với việc đánh bắt và nuôi trồng hải sản, cũng như các đặc sản.

- Đánh bắt, nuôi cá, tôm…

- Đặc sản: bào ngư, ngọc trai, tổ yến 44

+ Phát triển các ngành công nghiệp chế biến hải sản (công nghiệp chế biến thủy sản đông lạnh, đóng hộp, nước mắn….) + Phát triển giao thông vận tải biển + Phát triển du lịch biển: bãi tắm đẹp, đảo đẹp , vườn quốc gia khu bảo tồn thiên nhiên…. + Giải quyết việc làm, nâng cao đời sống cho nhân dân huyện đảo.

*) Về an ninh quốc phòng: - Là hệ thống tiền tiêu bảo vệ đất liền - Là cơ sở để khẳng định chủ quyền của nước ta đối với vùng biển và thềm lục địa quanh đảo và quần đảo.

3. Vấn đề khai thác tổng hợp các tài nguyên vùng biển và hải đảo

3.1. Tại sao phải khai thác tổng hợp các tài nguyên vùng biển và hải đảo - Hoạt động kinh tế biển rất đa dạng: đánh bắt và nuôi trồng thuỷ hải sản, khai thác các đặc sản, khai thác khoáng sản, trong nước biển và trong lòng đất, du lịch biển và giao thông vận tải biển. Chỉ có khai thác tổng hợp mới đem lại hiệu quả kinh tế cao và bảo vệ môi trường - Môi trường biển là không chia cắt được. Bởi vậy, một vùng biển ô nhiễm sẽ gây thiệt hại cho cả vùng bờ biển, cho các vùng nước và đảo xung quanh.

- Môi trường đảo do sự biệt lập nhất định của chúng, không giống như trên đất liền, lại có diện tích nhỏ, nên rất nhạy cảm trước tác động của con người. Ví dụ như chỉ một hoạt động chặt phá rừng trên các đảo có thể làm mất đi nguồn nước ngọt vĩnh viễn hoặc biến thành hoang đảo.

3.2. Hiện trạng khai thác tài nguyên vùng biển và hải đảo. a. Khai thác tài nguyên sinh vật biển và hải đảo *) Hiện trạng: + Khái quát chung: - Khai thác tài nguyên sinh vật biển đảo gắn liền với việc phát triển các nghề truyền thống như: + Đánh bắt cá, tôm, mực….

45

+ Nuôi trồng hải sản tôm sú, tôm hùm….; cũng như các đặc sản bào ngư, ngọc trai, tổ yến, đồi mồi….

- Trong những năm gần đây, ngành thủy sản đã có bước phát triển đột phá. Sản lượng thủy sản năm 2005 là hơn 3,4 triệu tấn .

+ Ngành khai thác thủy sản: - Sản lượng khai thác hải sản đạt 1791 nghìn tấn (2005), gấp 2,7 lần năm 1990.

- Giá trị sản xuất từ ngành khai thác thủy sản đạt 15822 tỉ đồng.

- Hoạt động khai thác phát triển mạnh ở các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ và Nam Bộ.

- Các tỉnh có sản lượng khai thác thủy sản lớn: Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Thuận, Bình Định, Quảng Ngãi…

+ Ngành nuôi trồng thủy sản: - Diện tích: gần 1 triệu ha diện tích mặt nước để nuôi trồng thủy sản.

- Sản lượng nuôi trồng thủy sản đạt 1478 nghìn tấn (2005) - Giá trị sản xuất đạt 22904,9 tỉ đồng.

- Vùng nuôi trồng thủy sản lớn nhất là Đồng bằng sông Cửu Long, với đối tượng nuôi đa dạng và hình thức, kĩ thuật nuôi có sự cải tiến nhằm đưa hiệu quả nuôi trồng lên cao nhất.

- Các tỉnh có sản lượng nuôi trồng thủy sản lớn: An Giang, Đồng Tháp, Bạc Liêu, Cà Mau, Cần Thơ, Sóc Trăng…

*) Vai trò: - Đánh bắt và nuôi trồng hải sản đã góp phần đáng kể vào chuyển đổi mạnh trong cơ cấu kinh tế ven biển; - Chất lượng và giá trị của sản phẩm nuôi trong thuỷ sản xuất khẩu ngày càng cao, nhất là tôm, đảm bảo an ninh thực phẩm, - Đáp ứng nguyên liệu cho chế biến, tạo việc làm góp phần xoá đói giảm nghèo.

*) Phương hướng khai thác hiện nay: - Cần tránh khai thác quá mức nguồn lợi ven bờ, đặc biệt là các loài có giá trị kinh tế cao, cấm không sử dụng các biện pháp khai thác có tính chất huỷ diệt nguồn lợi.

46

- Đẩy mạnh việc đánh bắt xa bờ. Việc đánh bắt xa bờ giúp khai thác tốt hơn nguồn lợi hải sản, khẳng định chủ quyền, đồng thời giúp bảo vệ vùng trời, vùng biển và vùng thềm lục địa nước ta.

b. Khai thác tài nguyên khoáng sản *) Hiện trạng: • Khai thác dầu khí + Vai trò: Ngành dầu khí là một trong những ngành chủ lực của kinh tế biển, có đóng góp quan trọng đối với nền kinh tế quốc dân. + Hiện trạng: - Công nghiệp khai thác dầu, khí là ngành công nghiệp mới được hình thành từ năm 1986.

- Các mỏ dầu và khí nước ta: Hồng Ngọc, Rạng Đông, Bạch Hổ, Rồng, Đại Hùng, Lan Tây, Lan Đỏ…

- Sản lượng dầu mỏ tăng liên tục: sản lượng khai thác đạt 4 vạn tấn (1986) và đạt hơn 18,5 triệu tấn năm 2005. Năm 2003 xuất khẩu dầu thô đạt 17,143 triệu tấn.

- Sự ra đời của nhà máy lọc dầu Dung Quất (Quảng Ngãi) với công suất 6,5 triệu tấn/ năm đã đưa công nghiệp dầu khí nước ta phát triển ở tầm cao mới.

- Khí tự nhiên cũng đang được khai thácđặc biệt là đường ống dẫn khí Nam Côn Sơn với công suất tối đa 7 tỷ m3khí/năm đã hoàn thành vào cuối năm 2002, đưa dòng khí đầu tiên vào bờ phục vụ cho nhà máy điện đạm (Phú Mỹ).

• Nghề làm muối: - Bờ biển dài 3.260 km, đã có 20 tỉnh thành có nghề sản xuất muối biển với tổng diện tích 15.000 ha và trên 80 ngàn lao động nghề muối.

- Sản lượng bình quân: 800 ngàn tấn đến 1,2 triệu tấn/năm.

- Một số đồng muối ở miền Trung nước ta được đánh giá là muối sạch, ngon của thế giới, có khả năng xuất khẩu như: Sa Huỳnh, Cà Ná…

• Khai thác cát ti tan ven biển:làm nguyên liệu cho công nghiệp sản xuất thủy tinh pha lê cũng rất phát triển

*) Phương hướng khai thác hiện nay: - Đẩy mạnh thăm dò, khai thác dầu khí trên vùng thềm lục địa.

47

- Phải hết sức tránh xảy ra các sự cố môi trường trong thăm dò, khai thác, vận chuyển và chế biến dầu khí. c. Giao thông vận tải biển.

*) Hiện trạng: + Hàng loạt cảng lớn đã được nâng cấp cải tạo: cụm cảng Sài Gòn, cụm cảng Hải Phòng, cụm cảng Quảng Ninh, cụm cảng Đà Nẵng... + Một số cảng nước sâu được xây dựng: Cái Lân(Quảng Ninh), Nghi Sơn (Thanh Hoá), Cửa Lò (Nghệ An), Vũng Áng( Hà Tĩnh), Chân Mây, Đà Nẵng, Dung Quất (Quảng Ngãi), Vân Phong, Cam Ranh (Khánh Hoà), Vũng Tàu, Thị Vải (TPHCM)… Phía Nam, cảng quy mô vừa như Phú Quốc (Kiên Giang)… + Hàng loạt cảng nhỏ được xây dựng. Hầu hết các tỉnh ven biển đều có cảng.

- Ngoài sự hình thành mạng lưới cảng biển, các tuyến đường bộ, đường sắt dọc ven biển và nối với các vùng sâu trong nội địa (đặc biệt là các tuyến đường xuyên Á) sẽ cho phép vùng biển và ven biển nước ta có khả năng chuyển tải hàng hóa nhập khẩu tới mọi miền của Tổ quốc một cách nhanh chóng và thuận lợi.

*) Phương hướng khai thác hiện nay: - Cải tạo, nâng cấp, xây mới các cảng biển.

- Chú ý bảo vệ môi trường trong phát triển giao thông vận tải biển

d. Du lịch biển: *)Hiện trạng: - Với tiềm năng du lịch biển lớn và hình thức du lịch phong phú, mỗi năm, vùng biển thu hút 73% số lượt khách du lịch quốc tế, với tốc động tăng trưởng bình quân khoảng 12,6%/năm.

- Các trung tâm du lịch biển đã được nâng cấp, nhiều bãi biển mới được đua vào khai thác. Nổi tiếng như: khu du lịch Hạ Long - Cát Bà- Đồ Sơn (Quảng Ninh Hải Phòng), Nha Trang (KH), Vũng Tàu (BR- VT)...

*) Phương hướng khai thác: - Đẩy mạnh khai thác tài nguyên du lịch biển, đảo.

- Chú ý vấn đề bảo vệ môi trưởng trong phát triển du lịch biển, đảo.

3.3. Chiến lược khai thác tổng hợp kinh tế biển, đảo 48

- Cần có biện pháp sử dụng hợp lí, phòng chống ô nhiễm môi trường biển và phòng chống thiên tai.

- Phát triển tổng hợp kinh tế biển gồm các ngành: khai thác khoáng sản biển, khai thác và nuôi trồng thủy hải sản, giao thông vận tải biển, du lịch biển.

4. Tăng cường hợp tác với các nước láng giềng trong giải quyết các vấn đề về biển và thềm lục địa.

- Biển Đông không phải riêng của Việt Nam mà còn lien quan đến nhiều quốc gia trong và ngoài khu vực Đông Nam Á. Vì vậy, sử dụng hợp lí và bảo vệ các nguồn lợi của biển Đông cần có sự hợp tác của nhiều nước chung Biển Đông. Đó cũng là giải pháp để giữ gìn hoà bình và ổn định trong khu vực và giúp nước ta bảo vệ lợi ích chính đáng của Nhà nước và nhân dân, giữ vũng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.

- Việt Nam là nước Đông Nam Á lục địa có nhiều lợi ích nhất từ biển Đông. Vì vậy, mỗi công dân Việt Nam đều có bổn phận bảo vệ vùng biển và hải đảo của đất nước, cho hôm nay và cho thế hệ mai sau.

- Phải hiểu thấu đáo các vấn đề về tài nguyên và môi trường biển; về không gian biển, đảo của đất nước; về chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia đối với các vùng biển, đảo; về chủ trương, chính sách và pháp luật của Đảng và Nhà nước ta đối với những vấn đề biển, đảo và Biển Đông.

- Phát triển kinh tế xã hội dựa trên tiềm năng kinh tế rất lớn của biển đảo trên cơ sở tôn trọng quy luật của tự nhiên.

- Tuyên tuyền, giáo dục các chính sách của Đảng về bảo vệ, gìn giữ biển Đông

49

GIÁO ÁN SỐ 1

Ngày soạn: Ngày giảng BÀI 2. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI LÃNH THỔ I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức - Trình bày được vị trí địa lí, giới hạn, phạm vi lãnh thổ nước ta (đất liền, vùng trời, vùng biển) - Phân tích được ảnh hưởng của vị trí địa lý, phạm vi lãnh thổ đối với tự nhiên, kinh tế- xã hội và quốc phòng - Đề xuất giải pháp nhằm khai thác hiệu quả vị trí địa lí và lãnh thổ trong bối cảnh toàn cầu hóa.

2. Kỹ năng - Xác định được trên bản đồ về phạm vi, vị trí lãnh thổ nước ta, xác định được toạ độ địa lí các điểm ở cực Bắc, Nam, Đông, Tây.

- Đọc sơ đồ các bộ phận vùng biển nước ta.

3.Thái độ - Củng cố lòng yêu quê hương đất nước, tự hào về tiềm năng của nước ta.

4. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực chung: Tự học, giao tiêp, hợp tác, ngôn ngữ - Năng lực chuyên môn: + Sử dụng khai thác kiến thức từ bản đồ, tranh ảnh, hình vẽ. + Phát triển năng lực tư duy lãnh thổ.

II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Chuẩn bị của giáo viên - Bản đồ tự nhiên Việt nam 50

- Bản đồ các nước Đông Nam Á - Sơ đồ phạm vi các vùng biển theo luật biển Quốc tế 1982 - Atlat Việt Nam. - Bài giảng, phiếu học tập và giấy A2 (hoặc bảng nhóm) 2. Chuẩn bị của học sinh - Atlat Địa lí Việt Nam, sách tập ghi bài. Bút màu các loại, - Các kiến thức đã học về ASEAN, WTO, AFTA, những cơ hội và thách thức khi Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế III. MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT VỀ KIẾN THỨC, KĨ NĂNG BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC VÀ NĂNG LỰC ĐƯỢC HÌNH THÀNH Nội

Nhận biết

dung *

Đặc - Trình bày

điểm vị trí được địa

lí

Phạm lãnh nước ta.

Thông hiểu

Vận dụng thấp

Vận

dụng

cao

- So sánh vị trí - Đọc được bản đồ - Liên hệ

đặc địa lí của nước thấy được vị trí địa lí được

với

* điểm của vị ta với 1 số nước ta. Đánh giá vấn đề phát vi trí địa lí và nước cùng vĩ được lợi thế và khó triển thổ phạm vi lãnh độ. thổ nước ta.

-

kinh

khăn của vị trí địa lí tế- xã hội Phân

* Ý nghĩa - Trình bày ý được

tích mang lại.

Việt Nam.

ảnh - Nhận xét, phân tích

-

Đưa

của vị trí nghĩa của vị hưởng của vị được các bản đồ tranh được địa lí nước trí địa lí.

trí địa lí với tự ảnh.

giải

ta.

nhiên, kinh tế - - Giải thích được vì khắc

ra các

pháp phục

xã hội nước ta. sao nước ta không có khó khăn sơ khí hậu khô hạn như bộ. một số nước cùng vĩ độ.

IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP

51

A. Tình huống xuất phát (5 phút) 1. Mục tiêu - Kiến thức: Giúp cho học sinh nhớ lại kiến thức đã biết về được học ở THCS về vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ nước ta.

- Kĩ năng: Xác định được vị trí VN trên bản đồ và Atlat.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học - Đàm thoại - Hình thức: cá nhân 3. Phương tiện: Atlat Địa lý Việt Nam 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: Giao nhiệm vụ: + Phương án 1: Yêu cầu học sinh quan sát Atlat Địa lí Việt Nam (trang 4, 5) Trình bày đặc điểm của vị trí địa lí nước ta. + Phương án 2: GV dẫn dắt: Ở địa lí lớp 8 và 9 chúng ta đã được học về Việt Nam. Hôm nay chúng ta thi nhau kể những điều các em biết về Việt Nam nhé.

- Bước 2: Chia lớp thành 4 đội mỗi đội kể ít nhất 5 đặc điểm của Việt Nam. Giáo viên ghi ra trên bảng để tính điểm cộng.

- Bước 3: Từ phần trả lời của học sinh, giáo viên dẫn vào bài.

B. Hình thành kiến thức mới HOẠT ĐỘNG 1. TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM CỦA VỊ TRÍ ĐỊA LÍ NƯỚC TA (10 PHÚT) 1. Mục tiêu - Trình bày được các đặc điểm của ví địa lí nước ta.

- Chỉ được trên bản đồ vị trí nước ta, tọa độ các điểm cực của nước ta: Bắc - Nam Đông - Tây 2. Phương pháp/kĩ thuật - Hoạt động nhóm cặp đôi - Phương pháp: đàm thoại, vấn đáp 52

3. Phương tiện - Bản đồ Đông Nam Á và Atlat Địa lí Việt Nam. Lược đồ câm Việt Nam và Đông Nam Á, có đánh số các nước và các điểm cực cũng như các thông tin cơ bản để HS gắn biển.

4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: Giao nhiệm vụ: Yêu cầu HS dựa vào hiểu biết của bản thân, Hoàn thành phiếu học tập Câu hỏi

Trả lời

Nêu vị trí địa lí của nước ta Tọa độ các điểm cực - Cực Bắc - Cực Nam - Cực Đông - Cực Tây Tọa độ trên vùng biển Nước ta nằm trong múi giờ nào Nêu đặc điểm vị trí nước ta ngắn gọn nhất - Bước 2: Học sinh hoàn thành phiếu học tâp theo cặp đôi và trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập trong 2 phút.

- Bước 3: Giáo viên gọi học sinh bất khi trả lời. mỗi nhóm cặp mời 1 bạn trả lời 1 ý. Và chốt bài lại một cách ngắn gọn. GV có thể kể thêm câu chuyện về các điểm cực - GV cũng có thể dùng google Earth để giúp HS tìm hiểu tốt hơn vị trí địa lí 1. Vị trí địa lí:

Nằm ở rìa phía Đông của bán đảo Động Dương, gần trung tâm khu vực Đông Nam Á.

Tọa độ địa lí: • Cực Bắc:

23023’ B (tỉnh Hà Giang) 53

• Cực Nam:

08034’ B (tỉnh Cà Mau)

• Cực Tây:

102009’Đ (tỉnh Điện Biên)

• Cực Đông:

109024’ Đ (tỉnh Khánh Hòa)

Trên vùng biển kéo dài tới khoảng 6050’B và từ 1010Đ đến 117020’Đ.

Vậy Việt Nam vừa gắn liền với lục địa Á – Âu, vừa tiếp giáp với Biển Đông, thông ra Thái Bình Dương. Nước ta nằm trong múi giờ số 7.

HOẠT ĐỘNG 2. TÌM HIỂU PHẠM VI LÃNH THỔ VÀ ĐÁNH GIÁ Ý NGHĨA VỊ TRÍ ĐỊA LÍ – LÃNH THỔ NƯỚC TA (20 PHÚT) 1. Mục tiêu - Trình bày được các bộ phận hợp thành lãnh thổ nước ta: Vùng đất, vùng biển, vùng trời.

- Đọc được thông tin từ Atlat và bản đồ 2. Phương pháp/kĩ thuật - Hoạt động nhóm 3. Phương tiện Atlat Địa lí Việt Nam và bản đồ tự nhiên Việt Nam. 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: Giáo viên giao nhiệm vụ: Nhóm 1,2 tìm hiểu vùng đất, vùng trời Nhóm 3,4 tìm hiểu vùng biển Nhóm 5,6 tìm hiểu ý nghĩa VTĐL và lãnh thổ GV treo sơ đồ các bộ phận vùng biển nước ta theo luật biển quốc tế, 1982 Cơ sở xác định các bộ phận hợp thành vùng biển nước ta (Theo công ước Luật biển quốc tế, 1982)

54

Đường cơ sở vùng biển nước ta

lu các nội dung được giao - Bước 2: Các nhóm thảo luận - Bước 3: Đại diệnn các nhóm lên trình bày nội dung.

- Bước 4: Các nhóm nhận xét.

ki thức.

- Bước 5: Giáo viên chốt kiến 2. Phạm vi lãnh thổ: a. Vùng đất: - Diện tích đất liền và các hải đảo 331.212km2.

- Biên giới : + Phía Bắcc giáp Trung Quốc Quố với đường biên giới dài 1300km.

+ Phía Tây giáp Lào 2100 km, Capuchia hơn h 1100km. + Phía Đông, Đông ông Nam và Nam giáp biển. ng Sa ( Khánh Hòa), - Nước ta có 4000 hòn đảo llớn, trong đó có hai quần đảo Trường Hoàng Sa (Đà Nẵng).

55

b. Vùng biển: Diện tích khoảng 1 triệu km2 gồm nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và vùng thềm lục địa.

* Vùng nội thuỷ: - Là vùng nước tiếp giáp với đất liền, ở phía trong đường cơ sở.

- Vùng nội thủy cũng được xem như bộ phận lãnh thổ trên đất liền.

- Nhà nước có chủ quyền toàn vẹn và đầy đủ. * Lãnh hải: - Là vùng biển thuộc chủ quyền quốc gia trên biển, có chiều rộng 12 hải lí.

- Ranh giới của lãnh hải chính là đường biên giới quốc gia trên biển - Tàu thuyền được phép đi qua không gây hại. * Vùng tiếp giáp lãnh hải: - Là vùng biển được quy định nhằm đảm bảo cho việc thực hiện chủ quyền của nước ven biển.

- Rộng 12 hải lí.

- Tàu thuyền được tự do đi lại.

- Nhà nước ta có quyền thực hiện các biện pháp để bảo vệ an ninh quốc phòng, kiểm soát thuế quan, các quy định về y tế, môi trường, nhập cư… * Vùng đặc quyền về kinh tế: - Là vùng giáp với lãnh hải và hợp với lãnh hải thành 1 vùng biển rộng 200 hải lí tính từ đường cơ sở.

- Nhà nước ta có chủ quyền hoàn toàn về kinh tế nhưng các nước khác được đặt đường ống dẫn dầu, dây cáp ngầm và tàu thuyền, máy bay của nước ngoài được tự do hoạt động về hàng hải, hàng không theo công ước của Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982.

- Máy bay được tự do đi lại. * Thềm lục địa: - Là phần ngầm dưới biển và lòng đất dưới đáy biển thuộc phần lục địa kéo dài, có độ sâu khoảng 200 m hoặc hơn nữa.

- Nhà nước ta có chủ quyền hoàn toàn về thăm dò, khai thác, bảo vệ và quản lí các tài nguyên thiên nhiên 56

ng không gian bao trùm lên vùng đất và vùng biển. c. Vùng trời:Khoảng Việt Nam. 3. Ý nghĩa của vị trí địa lí Vi a. Ý nghĩa về tự nhiên - Thiên nhiên mang tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa.

- Đa dạng về động – thực vvật, nông sản.

ai sinh khoáng nên có tài nguyên khoáng sản.

- Nằm trên vành đai ạng vvề tự nhiên ( Bắc – Nam, Đông – Tây, đai cao) - Có sự phân hóa đa dạng - Khó khăn: bão, lũ lụt. b. Ý nghĩa kinh tế, vănn hóa – xã hội và quốc phòng

ợi để phát triển đầy đủ các loại hình ình giao thông với các nước - Về kinh tế: Thuận lợi thực hiện chính sách mở cửa, hộii nhậ nhập với các nước trên thế giới tạo điềuu kiện th giới; phát triển tổng hợp kinh tế biển. trong khu vực và trên thế gi tạo điều kiện chung sống hòa bình, hợp tác hữu h nghị và - Về văn hóa – xã hội: tạ cùng phát triển với các nước láng giềng.

ủa vùng Đông Nam - Về chính trị và quốc phòng: là khu vvực đặc biệt quan trọng của ĩa chi chiến lược trong an ninh quốc phòng khu vực. Á. Biển Đông có ý nghĩa c, phầ phần ý nghĩa về mặt An ninh quốc phòng, òng, GV nhân mạnh Sau khi chốt kiến thức, vấn đề chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thông qua ttập

ứng minh qua các san hoặc trình chiếuu các hình ảnh: Vấn đề chủ quyền được chứng nguồn: Lịch sử khai thác lãnh thổ, Luật biển quốc tế, 1982. Riêng vấn đề lịch sử,

ng Sa là của Việt Nam nước ta có nhiều bản đồ cổ trong đó có Hoàng Sa và Trường ều bả bảo tàng trong nước và quốc tế.. Minh chứng chứ còn được thể hiện vẫn lưu giữ ở nhiều tục truyền thống vẫn còn lưu giữ cho đến ngày nay,..... hiện qua gia phả,, phong tụ

57

Bản đồ vẽ hình thế phủủ Qu Quảng Ngãi trong tập Thiên hạ bản đồ, biên soạn vào thời Lê (thế kỷ XVIII), sao lục vào thời Nguyễn (thế kỷ XIX).Chú dẫn phía trên bản đồ này có miêu tả địa danh

吉鐄 (Bãi Cát Vàng) bằng chữ Nôm ở ngoài khơi tỉnh

Quảng Ngãi. [Nguồn: Tờ 56-57,

bản

hiệuu EFEO.II/6/982, III.127, lưu trữ

tại Trường

Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO) ở

Hoàng triều dư địa toàn đồ (1728, 1729) cho thấy cương giới phía Nam Trung Quốc chỉ đến phủ Quỳnh Châu (Hải Nam)

ký

Paris].

B do C. S. Bản đồ Trung Quốc và Nhật Bản Hammond & Company xuất bản m 1947. tại Mỹ năm người Pháp Bia chủ quyền trên đảo Hoàng Sa do ng dựng năm 1938. Hàng chữ ghi trên bia: Cộng 58

hòa Pháp - Vương quốc An Nam đảo Hoàng Sa năm 1816- 1938 (năm 1816 là năm vua Gia Long thực hiện chủ quyền của Việt Nam đối với đảo Hoàng Sa, năm 1938 là năm dựng bia) HOẠT ĐỘNG 3. PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ Ý NGHĨA CỦA VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VIỆT NAM (10 PHÚT) 1.Mục tiêu - Giải thích được đặc điểm ý nghĩa VTĐL và lãnh thổ - So sánh và giải thích được sự khác nhau về thiên nhiên của Tây Nam Á, Bắc Phi với Việt Nam. - Sử dụng Atlat Địa lí Việt Nam để trình bày một cách tương đối thành thục.

2. Phương pháp/kĩ thuật - Hoạt động cá nhân/ nhóm với kĩ thuật khăn trải bàn - Phương pháp: đàm thoại 3. Phương tiện Atlat Địa lí Việt Nam. 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: Hs ngồi ý như nhóm chuyên gia vừa rồi. Dùng giấy A2 vừa rồi lấy mặt sau.

GV yêu cầu các HS giải quyết câu hỏi: Tại sao thiên nhiên của Tây Nam Á, Bắc Phi khác hẳn so với Việt Nam mặc dù cùng vĩ độ? Nững ngành kinh tế nào có lợi thế từ vị trí địa lí và lãnh thổ như vậy?

Thời gian làm cá nhân là 2 phút. Sau đó ột bạn trong nhóm sẽ đại diện tổng hợp các ý kiến của thành viên ghi vào ô ở giữa trong 2 phút.

- Bước 2: Giáo viên dùng số ngẫu nhiên gọi nhóm và số trình bày bất khì trình bày.

Những nhóm khác dùng bút đỏ tích vào các ý đã có và bổ sung các ý mình chưa có vào phiếu. cá nhân cũng vậy.

Giáo viên sẽ chốt và phân tích sâu ý nghĩa của vị trí địa lí của nước ta. + Nguyên nhân dẫn tới các ý nghĩ đó.

59

- Bước 3: Chốt kiến thức.

C. Hoạt động luyện tập (7 phút) 1. Mục tiêu (Kiến thức, kĩ năng…) + Kiến thức: Củng cố lại kiến thức về vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ nước ta. + Kĩ năng: Thiết kế sơ đồ tư duy/sketchnote 2. Chuẩn bị - Vở ghi, Bút màu 3. Hoạt động Bước 1: GV giao nhiệm vụ tóm tắt kiến thức bài học bằng sơ đồ tư duy. HS có 5 phút hoàn thành sơ đồ tư duy Bước 2: HS hoàn thành sản phẩm. Chú ý ghi các từ khóa và số liệu nổi bật. Liên kết kiến thức bằng các mũi tên màu đỏ Bước 3: Giới thiệu sản phẩm. GV chấm vài bài nhanh nhất và nhận xét chung D. Vận dụng và mở rộng( 10 phút) 1. Mục tiêu (Kiến thức, kĩ năng…) + Kiến thức: Đề xuất giải pháp khai thác hiệu quả thế mạnh vị trí và lãnh thổ/ GV có thể linh hoạt đề cập đến vấn đề khai thác biển Đông/ vấn đề chủ quyền lãnh thổ. + Kĩ năng: Phản biện, thuyết trình 2. Chuẩn bị 3. Hoạt động Bước 1: GV giao nhiệm vụ: - Think: HS làm việc cá nhân, đề xuất 1 giải pháp nhằm khai thác thế mạnh trong 1 phút. Nêu lí do - Pair: HS chia sẻ cặp đôi trong nhóm trong 2 phút - Share: HS thể hiện vai trò lãnh đạo, tầm nhìn trước lớp, lập luận và trình bày trong 1 phút Bước 2: HS phản biện nhanh Bước 3: GV chốt ý và khen ngợi HS Bài tập NHẬN BIẾT (Từ câu 1 đến 17) 60

Câu 1: Điểm cực Bắc trên đất liền của nước ta nằm ở vĩ độ A. 22023’B.

B. 22027’B.

C. 23023’B.

D. 23027’B.

Câu 2: Điểm cực Đông trên đất liền của nước ta thuộc tỉnh A. Phú Yên

B. Khánh Hòa.

C. Bà Rịa-Vũng Tàu.

D. Bình Thuận.

Câu 3: Điểm cực Bắc trên đất liền của nước ta thuộc tỉnh B. Lạng Sơn.

A. Hà Giang.

C. Lào Cai.

D. Cao Bằng.

Câu 4: Điểm cực Tây trên đất liền của nước ta thuộc tỉnh A. Lào Cai.

B. Sơn La. C. Điện Biên.

D. Lai Châu.

Câu 5: Điểm cực Nam trên đất liền của nước ta thuộc tỉnh B. Tiền Giang.

A. Cà Mau.

C. Kiên Giang.

D. Cần Thơ.

Câu 6: Quốc gia không có chung đường biên giới trên đất liền với Việt Nam là A. Trung Quốc.

B. Cam –pu –chia.

C. Lào.

D. Mi- an- ma.

Câu 7: Được coi như phần lãnh thổ trên đất liền của nước ta là vùng biển nào?

A. Lãnh hải..

B. Đặc quyền kinh tế.

C. Nội thủy. D. Tiếp giáp lãnh hải.

Câu 8: Bộ phận có diện tích lớn nhất thuộc vùng biển nước ta là A. Lãnh hải.

B. Đặc quyền kinh tế.

C. Nội thủy.. D. Tiếp giáp lãnh hải.

Câu 9: Đường bờ biển nước ta chạy từ Móng Cái đến Hà Tiên dài khoảng A. 2300km.

B. 2360km.

C. 3260km.

D. 3200km.

Câu 10: Theo giờ GMT, lãnh thổ phần đất liền nước ta chủ yếu nằm trong A. múi giớ số 6.

B. múi giớ số 7.

C. múi giớ số 8. D. múi giớ số 9.

Câu 11: Các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của nước ta lần lượt thuộc các tỉnh, thành phố nào?

A. Đà Nẵng và Khánh Hòa.

B. Khánh Hòa và Quảng Ninh.

C. Thừa Thiên –Huế và Bà Rịa –Vũng Tàu. D. Đà Nẵng và Bà Rịa –Vũng Tàu.

Câu 12: Đặc điểm nào sau đây không đúng về vùng nội thủy của nước ta?

A. Là vùng nước tiếp giáp với đất liền.

B. Là cơ sở để tính chiều rộng lãnh hải của nước ta.

C. Được tính từ mép nước thủy triều thấp nhất trên đường cơ sở.

.

61

D. Được xem như bộ phận lãnh thổ trên đất liền.

Câu 13: Vùng biển mà nước ta có quyền thực hiện các biện pháp an ninh quốc phòng, kiểm soát thuế quan, các quy định về y tế, môi trường nhập cư là A. lãnh hải. B. đặc quyền kinh tế.

C. thềm lục địa.

D. tiếp giáp lãnh hải.

Câu 14: Nhận định nào sau đây không đúng về lãnh hải nước ta?

A. Là vùng biển thuộc chủ quyền quốc gia trên biển.

B. Có chiều rộng 12 hải lí tính từ đường cơ sở.

C. Có độ sâu khoảng 200m hoặc hơn nữa.

D. Ranh giới ngoài được coi là đường biên giới quốc gia trên biển.

Câu 15: Đặc điểm không đúng với vị trí địa lý nước ta là A. nằm hoàn toàn trong vùng nội chí tuyến.

B. nằm ở phía Đông của bán đảo Đông Dương.

C. trong khu vực phát triển kinh tế sôi động của thế giới.

D. nằm ở trung tâm các vành đai động đất, núi lửa sóng thần trên thế giới.

Câu 16: Vùng biển thuộc chủ quyền quốc gia trên biển là: A. lãnh hải. B. đặc quyền kinh tế.

C. nội thủy.

D. tiếp giáp lãnh hải.

Câu 17: Được coi như đường biên giới trên biển của nước ta là A. đường cơ sở - đường nối các đảo gần bờ và các mũi đất xa nhất về phía biển.

B. ranh giới giữa vùng lãnh hải và tiếp giáp lãnh hải.

C. ranh giới giữa vùng tiếp giáp lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế.

D. ranh giới phía ngoài của vùng đặc quyền kinh tế.

THÔNG HIỂU (từ câu 18 đến câu 22) Câu 18: Khoảng cách về vĩ độ giữa điểm cực Bắc và điểm cực Nam trên đất liền của nước ta là A.13040’.

B.14039’.

C.14049’.

D.15049’.

Câu 19: Khoảng cách về kinh độ giữa điểm cực Đông và điểm cực Tây trên đất liền của nước ta là A.7015’.

Câu 20.

B.7029’.

C.10018’.

Đường cơ sở của nước

ta được

D.12019’. xác định là đường

A. nằm cách bờ biển 12 hải lí.

62

B. nối các điểm có độ sâu 200 m.

C. nối các mũi đất xa nhất với các đảo ven bờ.

D. tính từ mức nước thủy triều cao nhất đến các đảo ven bờ.

Câu 21. Nước ta có nguồn tài nguyên sinh vật phong phú không phải do A. lãnh thổ kéo dài từ 8º34’B đến 23º23’B,

thiên nhiên có sự phân hoá đa dạng.

B. nằm hoàn toàn trong miền nhiệt đới Bắc bán cầu thuộc khu vực châu Á gió mùa C. nằm ở trên các vành đai sinh khoáng của thế giới như Địa Trung Hải, Thái Bình Dương.

D. nằm ở vị trí tiếp giáp giữa lục địa và đại

dương, trên đường di lưu của các

loài sinh vật.

Câu 22. Vị trí địa lí nước ta không tạo thuận lợi cho việc A. phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới.

B. mở rộng hợp tác với các nước trên thế giới.

C. phát triển các ngành kinh tế biển.

D. phát triển nền nông nghiệp ôn đới.

VẬN DỤNG (Từ câu 23 đến Câu 23: Căn cứ vào Átlát Địa lý Việt Nam trang 4, 5 hãy cho biết, nước ta có bao nhiêu tỉnh nằm trên đường biên giới Việt Nam – Trung Quốc?

A. 5 tỉnh.

B. 6 tỉnh.

C. 7 tỉnh.

D. 8 tỉnh.

Câu 24: Căn cứ vào Átlát Địa lý Việt Nam trang 23 hãy cho biết, cửa khẩu quốc tế nằm ở ngã ba biên giới giữa Việt Nam- Lào-Cam-pu-chia là gì?

A. Lệ Thanh.

B. Bờ Y. C. Tây Trang.

D. Lao Bảo.

Câu 25: Căn cứ vào Átlát Địa lý Việt Nam trang 4, 5 hãy cho biết, nước ta có bao nhiêu tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương tiếp giáp với biển Đông?

A. 26

B.27.

C.28.

D.29.

Câu 26: Căn cứ vào Átlát Địa lý Việt Nam trang 4, 5 hãy cho biết tỉnh (thành phố) nào dưới đây không giáp biển?

A. Thành phố Cần Thơ. B.Thành phố Hồ Chí Minh.

C. Quảng Ngãi. D.

Ninh Bình.

Câu 27: Căn cứ vào Átlát Địa lý Việt Nam trang 23 hãy cho biết, các cửa khẩu từ Bắc vào Nam của nước ta là gì?

63

A.Tây Trang, Cầu Treo, Mộc Bài, Xà Xía.

B. Tây Trang, Cầu Treo, Xà Xía,

Mộc Bài.

C. Cầu Treo, Mộc Bài, Xà Xía, Tây Trang.

D. Cầu Treo, Xà Xía, Mộc Bài,

Tây Trang.

Câu 28. Căn cứ vào Átlát Địa lý Việt Nam hãy cho biết, cửa khẩu nào dưới đây nằm trên biên giới Việt – Lào?

A. Cầu Treo. B. Xà Xía.

C. Mộc Bài.

D. Lào Cai.

Câu 29. Vấn đề chủ quyền biên giới quốc gia trên đất liền, Việt Nam cần tiếp tục đàm phán với A. Trung Quốc và Lào.

B. Lào và Cam-pu-chia.

C. Cam-pu-chia và Trung Quốc.

D. Trung Quốc, Lào và Cam-pu-chia.

Câu 30. Để bảo vệ và khai thác hiệu quả tài nguyên của vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa nước ta cần A. đẩy mạnh sức mạnh về quân sự.

B. hiện đại hóa trang thiết bị và đàm phán với các nước láng giềng.

C. khai thác triệt để các tài nguyên ở đây như hải sản, khoáng sản…

D. đàm phán với các quốc gia láng giềng có chung biển Đông. ĐÁP ÁN Câu

ĐA Câu

ĐA

Câu

ĐA

Câu

ĐA

Câu

ĐA

Câu

ĐA

1

C

6

D

11

A

16

A

21

C

26

A

2

B

7

C

12

C

17

B

22

D

27

A

3

A

8

B

13

D

18

C

23

C

28

A

4

C

9

C

14

C

19

A

24

B

29

C

5

A

10

B

15

D

20

C

25

C

30

B

V. RÚT KINH NGHIỆM

64

GIÁO ÁN SỐ 2 Bài 8. THIÊN NHIÊN CHỊU ẢNH HƯỞNG SÂU SẮCCỦA BIỂN I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Mô tả được các đặc điểm tự nhiên cơ bản nhất của Biển Đông.

- Đánh giá được ảnh hưởng của Biển Đông đối với thiên nhiên Việt Nam. 2. Kĩ năng - Đọc bản đồ địa hình vùng biển, nhận biết các đường đẳng sâu, thềm lục địa, dòng hải lưu, các dạng địa hình ven biển, mối quan hệ giữa địa hình ven biển và đất liền.

- Liên hệ thực tế địa phương (nếu có giáp biển) về ảnh hưởng của biển đối với các mặt tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và thiên tai.

3. Thái độ - Củng cố thêm lòng yêu quê hương, đất nước, sẵn sàng tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

4. Năng lực hình thành - Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực giao tiếp, năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

- Năng lực chuyên biệt: + Năng lực tư duy tổng hợp theo lãnh thổ. + Năng lực sử dụng bản đồ. + Năng lực sử dụng số liệu thống kê. + Năng lực sử dụng tranh ảnh địa lý, video clip.

II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS 1. Chuẩn bị của GV - Bản đồ Biển Đông trong khu vực Đông Nam Á, Bản đồ Tự nhiên Việt Nam. - Atlat Địa lí Việt Nam. - Các tư liệu về địa hình, rừng ngập mặn, thiên tai, bão lụt ở những vùng ven biển.

2. Chuẩn bị của HS - SGK, Atlat Địa lí Việt Nam 65

III. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC VÀ YÊU CẦU CẦN ĐẠT: Vận Nhận biết

Thông hiểu

Vận

dụng

dụng

cao

thấp

- Phạm vi và - Tính chất của Biển Đông ảnh hưởng tính chất của đến thiên nhiên nước ta.

Biển Đông.

- Vai trò quan trọng của biển Đông

- Tiềm năng và đối với khí hậu Việt Nam. đặc điểm sinh - Các khu vực có điều kiện thuận lợi thái của biển nhất để xây dựng cảng biển. Đông

- Các dạng địa hình ven biển thuận

- Các tỉnh – lợi cho phát triển hoạt động kinh tế.

-

Phân

tích

các

biểu đồ, bảng

số

liệu liên quan.

Hình thành kỹ

năng

phòng chống thiên tai

thành giáp biển. - Các thiên tai trên biển Đông.

IV. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. Tình huống xuất phát (6 phút) 1. Mục tiêu - Giúp cho HS gợi nhớ lại những kiến thức. + Đặc điểm chung của địa hình nước ta. + Địa hình nước ta được chia ra làm 3 khu vực. + Ảnh hưởng của các khu vực địa hình đến phát triển kinh tế xã hội.

- Rèn luyện kĩ năng trình bày và khai thác Atlat cho học sinh về các đặc điểm và khu vực địa hình của nước ta.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học:Kiểm tra miệng.

3. Tiến trình hoạt động: GV đặt câu hỏi, gọi HS trả lời nhanh.

B. Hình thành kiến thức mới HOẠT ĐỘNG 1: Tìm hiểu KHÁI QUÁT VỀ BIỂN ĐÔNG (5 phút) 1. Mục tiêu - Kiến thức: nắm được diện tích và 3 đặc điểm cơ bản của Biển Đông.

- Kĩ năng: giao tiếp, tư duy, giải quyết vấn đề.

66

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học - Phương pháp: đàm thoại gợi mở.

- Hình thức: Cả lớp.

3. Phương tiện: - Bản đồ Biển Đông trong khu vực Đông Nam Á, Bản đồ Tự nhiên Việt Nam. 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: GV yêu cầu HS dựa vào bản đồ/atlat xác định phạm vi Biển Đông của nước ta, xác định vùng biển Việt Nam tiếp giáp với vùng biển của những nước nào?

- Bước 2: GV chỉ định 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ sung. GV chuẩn kiến thức.

- Bước 3: GV đặt thêm câu hỏi để giảng giải cho nội dung bài, có thể hợi ý cho HS trả lời: CH: Đọc SGK mục 1, kết hợp hiểu biết của bản thân, hãy nêu những đặc điểm khái quát về Biển Đông?

CH: Tại sao độ mặn trung bình của Biển Đông có sự thay đổi giữa mùa mưa và mùa khô?

- Độ mặn tăng vào mùa khô do nước biển bốc hơi nhiều, mưa ít. Độ muối giảm vào mùa mưa do mưa nhiều, nước từ các sông đổ ra biển nhiều.

CH: Gió mùa ảnh hưởng như thế nào tới hướng chảy của các dòng hải lưu ở nước ta?

- Mùa đông, gió mùa Đông Bắc tạo nên dòng hải lưu lạnh hướng đông bắc – tây nam. Mùa hạ, gió Tây Nam tạo nên dòng hải lưu nóng hướng tây nam - đông bắc.

- Bước 4: GV chốt kiến thức: Biển Đông có địa hình phức tạp, độ sâu trung bình là 1140m, nơi sâu nhất đạt 5559m, thềm lục địa khá bằng phẳng. Vùng thềm lục địa có độ sâu dưới 200m chiếm hơn ½ diện tích, trong đó vịnh Bắc Bộ, Thái Lan, eo biển Đài Loan chỉ có độ sâu dưới 100m.

NỘI DUNG 1. Khái quát về biển Đông: 67

- Là vùng biển rộng (3.447 triệu km2), trong đó vùng biển thuộc chủ quyền của nước ta khoảng 1 triệu km2.

- Chiều dài của Biển Đông khoảng 1900 hải lí, chiều ngang nơi rộng nhất khoảng 600 hải lí; là biển lớn thứ 2 trong các biển của Thái Bình Dương - Là biển tương đối kín.

- Nằm trong vùng nhiệt đới ẩm gió mùa.

- Là vùng biển giàu tài nguyên HOẠT ĐỘNG 2: Tìm hiểu ẢNH HƯỞNG CỦA BIỂN ĐÔNG ĐẾN THIÊN NHIÊN NƯỚC TA (20 phút) 1. Mục tiêu - Nắm được các ảnh hưởng của Biển Đông thiên nhiên nước ta qua các yếu tố: Khí hậu, địa hình sinh thái ven biển, tài nguyên thiên nhiên vùng biển.

- Hiểu và vận dụng được kiến thức để đánh giá các nhân tố khí hậu, địa hình sinh thái, tài nguyên thiên nhiên vùng biển ảnh hưởng đến phát triển kinh tế xã hội.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học - Phương pháp: Kỹ thuật mindmap.

- Hình thức: Thảo luận nhóm 3. Phương tiện - Giấy A1, bút lông nhiều màu.

4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: GV chia thành 8 nhóm (nhóm khoảng 5-6 HS) và giao nhiệm vụ cho các nhóm: Dựa vào kiến thức SGK và hiểu biết của bản thân, trình bày ảnh hưởng của biển Đông đến thiên nhiên nước ta bằng mindmap theo các câu hỏi định hướng sau: Câu 1 : Nêu tác động của biển Đông tới khí hậu nước ta. Giải thích tại sao nước ta lại mưa nhiều hơn các nước khác cùng vĩ độ?

- Biển Đông đã mang lại cho nước ta một lượng mưa, ẩm lớn, làm giảm đi tính chất khắc nghiệt của thời tiết lạnh khô trong mùa đông và làm dịu bớt thời tiết nóng bức trong mùa hè.

68

- Mùa hạ gió mùa Tây Nam và Đông Nam từ biển thổi vào mang theo độ ẩm lớn.

Gió mùa đông bắc đi qua Biển Đông vào nước ta cũng trở nên ẩm ướt hơn. Vì vậy nước ta có lượng mưa nhiều hơn các nước khác cùng vĩ độ.

Câu 2: Kể tên các dạng địa hình ven biển nước ta.

Câu 3 : Kể tên các điểm du lịch, nghỉ mát nổi tiếng ở vùng biển nước ta?

Câu 4: Chứng minh Biển Đông giàu tài nguyên khoáng sản và hải sản.

Câu 5: Tại sao nghề làm muối phát triển mạnh ở vùng ven biển Nam Trung Bộ?

Do có nhiệt độ cao, sóng gió, nhiều nắng, ít mưa, ít sông đổ ra biển.

Câu 6: Biển Đông ảnh hưởng như thế nào đối với cảnh quan thiên nhiên nước ta?Rừng ngập mặn ven biển ở nước ta phát triển mạnh nhất ở đâu? Tại sao rừng ngập mặn lại bị thu hẹp?

- Biển Đông làm cho cảnh quan thiên nhiên nước ta phong phú hơn với sự góp mặt của đa hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái trên đất phèn, đất mặn...Rừng ngập mặn ven biển ở nước ta phát triển mạnh nhất ở đồng bằng sông Cửu Long.

- Bước 2: HS trong các nhóm trao đổi, thảo luận để giải quyết vấn đề.

-Bước 3: Các nhóm dán sản phẩm lên bảng, GV chỉ định 1 nhóm trình bày nội dung, các nhóm khác nhận xét, bổ sung ý kiến.

- Bước 4: GV nhận xét phần trình bày của HS, sản phẩm của các nhóm và kết luận các ý đúng của mỗi nhóm chốt nội dung.

- Bước 5: Các nhóm chấm điểm chéo cho nhau (GV đưa ra các tiêu chấm điểm).

NỘI DUNG

69

ển Đông Đ đến thiên nhiên Việt Nam 2. Ảnh hưởng của Biển h dương điều a. Khí hậu: Nhờ có Biển Đông nên khí hậu nướcc ta mang tính hải u, độ ẩm tương đối của không khí trên 80%. hòa, lượng mưa nhiều, b. Địa hình và các hệ sinh tháivùng ven biển:

dạng: vịnh cửa sông, bờ biển mài ài mòn, các tam giác châu - Địa hình ven biển đa dạ ng lớ lớn, các bãi cát phẳng lì, các đảo ven bờ và những rạn san thoải với bãi triều rộng hô.

r ngập - Các hệ sinh thái vùng ven biển rất đa dạng và giàu có: hệ sinh thái rừng mặn, hệ sinh thái đất phèn, nnước lợ, …

i: phát triể triển mạnh ở ven biểnNam Trung Bộ.

- Nghề làm muối: c. Tài nguyên thiên nhiên vùng biển D mỏ, khí đốt, cát, quặng ng ti tan... ; trữ lượng lớn.

- Tài nguyên khoáng sản: Dầu n: các lo loại thuỷ hải sản nước mặn, nước lợ vô cùng đa dạng...

- Tài nguyên hải sản: quyền biển đảo GV tích hợp giáo dụcc chủ quy

Việt Nam trên quần đảo Hoàng Sa từ trước năm n Ngọn Hải đăng củaa Việ 1945 là ng chứ chứng rõ ràng về chủ quyền của Việtt Nam. bằng 70

HOẠT ĐỘNG 3: Tìm hiểu về THIÊN TAI Ở BIỂN ĐÔNG (10 phút) 1. Mục tiêu - Nhận biết, đánh giá được các thiên tai do biển Đông đã và đang mang lại cho nước ta, từ đó xác định được các biện pháp khắc phục.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học - Kỹ thuật XYZ – 515 3. Phương tiện - Giấy A4, bút dạ quang.

4. Tiến trình hoạt động: - Bước 1: GV chia lớp thành 8 nhóm như ở hoạt động 2 (để dễ tính điểm) và giao nhiệm vụ: • Mỗi thành viên của nhóm liệt kê tên 1 thiên tai trên biển Đông vào một tờ giấy A4 trong vòng 5 phút đồng thời nêu cách phòng chống thiên tai mình đưa ra; sau đó tiếp tục chuyển cho người bên cạnh đến khi tất cả mọi người đều viết ý kiến của mình.

• Sau khi thu thập đầy đủ ý kiến thì tiến hành thảo luận, đánh giá các ý kiến, dùng bút dạ quang tô màu lên các ý kiến đúng và phù hợp nhất.

- Bước 2: GV chỉ định thành viên các nhóm trả lời theo hình thức xoay vòng để tổng hợp các ý kiến đúng nhất và cần thiết lên bảng chốt nội dung.

- Bước 3: các nhóm chuyển sản phẩm thảo luận để chấm điểm chéo dựa theo nội dung thống nhất của GV. GV có thể cho HS xem một số hình ảnh về thiên tai biển Đông mang đến.

71

NỘI DUNG Thiên tai: - Bão: Mỗi năm trung bình có 9 – 10 cơn bão trên Biển Đông, trong đó có 3 – 4 cơn bão trực tiếp từ Biển Đông đổ vào nước ta. Bão kèm theo mưa lớn, sóng lừng, nước dâng gây lũ lụt làm thiệt hại nặng nề cho sản xuất và đời sống.

- Sạt lở bờ biển: Đã và đang đe dọa nhiều đoạn bờ biển nước ta, nhất là ở dải bờ biển Trung Bộ.

- Cát bay, cát chảy : Lấn chiếm ruộng vườn, làng mạc và làm hoang hóa đất đai ở vùng ven biển miền Trung.

72

biển đảo: Do lính Hoàng Sa gặp phải ải nh những gian nan, GV tích hợp chủ quyềnn bi hiện mong muốn thiên tai trên biển nên nhiều người đã không còn quay về. Để thểể hi giờ, muốn con em của họ - những lính Hoàng Sa sẽ quay về của con người lúc bấyy giờ giấy thả ra biển. họ thực hiện nghi lễ làm hình nhân thế mạng trên các con thuyền gi Phong tục này vẫn diễnn ra cho đến ngày nay.

Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa được tổ chức vào 20 tháng 2 âm lịch hàng năm C. Hoạt động luyện tập (3 phút) 1. Mục tiêu: - Củng cố kiến thức, rà soát lại các năng lực được hình thành, rèn luyện trong tiết học.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học: Đàm thoại gợi mở.

3. Tiến trình hoạt động: - Bước 1: GV đưa ra chủ đề, học sinh thảo luận, phát biểu ý kiến.

Chủ đề:Trình bày các hế mạnh và hạn chế của biển Đông đến thiên nhiên nnước ta.

- Bước 2: HS xung phong trả lời nhanh.

tổng kết bài.

- Bước 3: GV nhậnn xét, tổ

73

D. Hoạt động nối tiếp- hướng dẫn học tự học (1 phút) 1. Mục tiêu: - Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà.

- Dặn dò học sinh chuẩn bị trước cho tiết học sau về tư liệu, tranh ảnh, dụng cụ học tập cần thiết.

2. Nội dung: - HS về nhà học bài, ôn tập lại kiến thức từ đầu năm học để chuẩn bị cho tiết sau ôn trập.

- Mang theo atlat Địa lí Việt Nam. Bài tập Câu 1. Biển Đông có diện tích: A. 1.447 triệu Km2

B. 2.447 triệu Km2

C. 3.447 triệu Km2

D. 4.447 triệu Km2

Câu 2. Điểm nào sau đây không đúng với Biển Đông?

A. Là biển tương đối kín.

B. Phía bắc và phía tây là lục địa

C. Phần đông và đông nam là vòng cung đảo.D. Nằm trong vùng nhiệt đới khô.

Câu 3. Biển Đông là một vùng biển.

A. không rộng

B. có đặc tính nóng ẩm

C. mở rộng ra Thái Bình Dương

D. ít chịu ảnh hưởng của gió mùa

Câu 4. Biểu hiện nào sau đây không phải là ảnh hưởng của Biển Đông đến khí hậu nước ta?

A. Tăng cường độ ẩm của các khối khí qua biển B. Giảm bớt tính khắc nghiệt của thời tiết trong mùa đông.

C. Góp phần làm điều hòa khí hậu D. Tăng cường tính đa dạng của sinh vật nước ta Câu 5. Biển Đông làm cho khí hậu nước ta mang nhiều đặc tính của khí hậu hải dương là nhờ vào: A. biển rộng, nhiệt độ cao và biến động theo mùa.

B. biển rộng, nhiệt độ cao và có hải lưu.

C. biển rộng, nhiệt độ cao và chế độ triều phức tạp 74

D. biển rộng, nhiệt độ cao và tương đối kín.

Câu 6. Biểu hiện của tính đa dạng địa hình ven biển nước ta là: A. có vịnh cửa sông và bờ biển mài mòn C. có nhiều địa hình khác nhau.

B. có đầm phá và các bãi cát phẳng

D. có các đảo ven bờ và quần đảo xa bờ

Câu 7. Vịnh hạ long thuộc tỉnh (thành phố): A. Hải Phòng.

B. Quảng Ninh.

C. Thái Bình. D. Nam Định

Câu 8. Vịnh Cam Ranh thuộc tỉnh (thành phố): A. Đà Nẵng. B. Bình Định.

C. Khánh Hòa

D. Phú Yên

Câu 9. Vịnh Xuân Đài thuộc tỉnh: A. Quảng Nam

B. Quảng Ngãi

C. Bình Định

D. Phú Yên

Câu 10. Sự đa dạng và giàu có của hệ sinh thái vùng ven biển nước ta không bao gồm sự đa dạng và giàu có của A. hệ sinh thái vùng ngập mặn

B. hệ sinh thái trên đất phèn

C. hệ sinh thái rừng trên núi cao

D. hệ sinh thái rừng trên các đảo

Câu 11. Điểm nào sau đây không đúng với hệ sinh thái rừng ngập mặn ở nước ta?

A. Có nhiều cây gỗ quý

B. Cho năng suất sinh vật cao

C. Giàu tài nguyên động vật

D. Phân bố ở ven biển

Câu 12. Rừng ngập mặn ven biển ở nước ta phát triển mạnh nhất ở A. Bắc Bộ

B. Nam Bộ

C. Bắc Trung Bộ D. Nam Trung Bộ

Câu 13. Vùng có diện tích rừng ngập mặn lớn nhất nước ta là: A. Đồng Bằng Sông Cửu Long

B. Đồng Bằng Sông Hồng

C. Bắc Trung Bộ

D. Duyên Hải Nam Trung Bộ

Câu 14. Khoáng sản có trữ lượng lớn và giá trị nhất của vùng biển nước ta là: A. muối

B. sa khoáng

C. cát

D. dầu khí

Câu 15. Dọc ven biển, nơi có nhiệt độ cao, có ít sông đổ ra biển là nơi thuận lợi cho nghề A. làm muối

B. khai thác thủy hải sản

C. Nuôi trồng thủy sản

D. Chế biến thủy sản

Câu 16. Hai bể dầu khí lớn nhất hiện nay đang khai thác ở thềm lục địa nước ta là A. Nam Côn Sơn, Cửu Long

B. Thổ Chu – Mã Lai, Cửu Long 75

C. Sông Hồng, Cửu Long

D. Nam Côn Sơn, Thổ Chu – Mã Lai.

Câu 17. Điểm nào sau đây không đúng với sinh vật Biển Đông?

A. Giàu thành phần loài

B. Năng suất sinh học cao

C. Tiêu biểu cho vùng biển nhiệt đới

D. Không phong phú về loài

Câu 18. Trong biển Đông có trên A. 2.000 loài cá, hơn 100 loài tôm.

B. 2.000 loài cá, hơn 200 loài tôm.

C.100 loài cá, trên 2.000 loài tôm

D. 100 loài cá, trên 1.000 loài tôm.

Câu 19. Trong biển Đông không có A. vài chục loài mực

B. hàng nghìn loài sinh vật phù du

C. các rạn san hộ

D. hàng nghìn loài tôm

Câu 20. Mỗi năm trung bình số cơn bão xuất hiện ở Biển Đông là: A. 8 - 9 cơn.

B. 8-10 cơn.

C. 10 - 11 cơn.

D. 11 - 12 cơn.

Câu 21: Hàng năm, trung bình số cơn bão trực tiếp đổ bộ vào nước ta là: A. 1- 2 cơn.

B. 2 - 3 cơn.

C. 3 - 4 cơn.

D. 4 - 5 cơn.

Câu 22. Bão đổ bộ vào nước ta gây ra A. sóng lừng, mưa lớn, lũ lụt.

B. lũ lụt, mưa lớn, động đất.

C. động đất, sóng lừng, lũ quét.

D. lũ quét, mưa lớn, núi lửa.

Câu 23. Các thiên tai diễn ra nhiều ở vùng biển nước ta là: A. bão, sạt lở bờ biển, động đất. B. cát bay, cát nhảy; động đất, sạt lở bờ biển.

C. sạt lở bờ biển, bão; sóng thần.

D. bão, sạt lở bờ biển; cát bay, cát nhảy.

Câu 24. Loại thiên tai ít xảy ra ở vùng biển nước ta là A. bão.

B. động đất.

C. sạt lở bờ biển. D. cát bay, cát nhảy.

Câu 25. Biển Đông nằm trong vùng nội chí tuyến nên có đặt tính là A. độ mặn không lớn.

B. nóng ẩm.

C. có nhiều dòng hải lưu. D. biển tương đối lớn.

Câu 26. Biển Đông trước hết nhất ảnh hưởng đến thành phần tự nhiên nào?

A. Đất đai.

B. Khí hậu.

C. Sông ngòi.

D. Địa hình.

Câu 27. Hiện tượng cát bay, cát nhảy thường diễn ra phổ biến ở vùng biển A. miền Bắc.

B. miền Trung.

C. Đông Nam Bộ. D. Tây Nam Bộ.

Câu 28. Sạt lở bờ biển hiện nay diễn ra nhiều ở dải bờ biển miền Trung và 76

A. Trung du miền núi Bắc Bộ.

B. Đồng bằng sông Hồng.

C. Đông Nam Bộ.

D. Tây Nam Bộ.

Câu 29. Dầu mỏ hiện đang được khai thác chủ yếu ở A. thềm lục địa Bắc Bộ.

B. đồng bằng sông Hồng.

C. thềm lục địa Nam Bộ.

D. đồng bằng sông Cửu Long.

Câu 30. Vấn đề hệ trọng trong chiến lược khai thác tổng hợp, phát triển kinh tế biển của nước ta không phải là A. sử dụng hợp lý nguồn lợi thiên nhiên biển.

B. phòng chống ô nhiễm môi trường biển.

C. thực hiện những biện pháp phòng chống thiên tai.

D. tăng cường khai thác nguồn lợi thủy sản ven bờ.

V. RÚT KINH NGHIỆM

77

GIÁO ÁN SỐ 3 Bài 42. VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ AN NINH QUỐC PHÒNG Ở BIỂN ĐÔNG VÀ CÁC ĐẢO, QUẦN ĐẢO I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Nêu được tổng quan về các nguồn lợi biển, đảo của nước ta.

- Nêu được vai trò của hệ thống đảo trong chiến lược phát triển kinh tế biển và bảo vệ chủ quyền vùng biển, thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của nước ta.

- Trình bày được tình hình và biện pháp phát triển kinh tế của vùng biển Việt Nam, các đảo và quần đảo.

2. Kĩ năng - Sử dụng bản đồ Địa lí tự nhiên, Atlat Địa lí Việt Nam để xác định vị trí, phạm vi lãnh hải của vùng biển Việt Nam, các đảo và quần đảo chính của nước ta.

- Điền lên bản đồ khung các đảo lớn và quần đảo của Việt Nam (các đảo: Phú Quốc, Con Đảo, Cát Bà, Bạch Long Vĩ, Cái Bầu, Phú Quý, Lí Sơn; các quần đảo: Hoàng Sa, Trường Sa) 3. Thái độ - Hiểu và có ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường biển, đảo và khai thác nguồn lợi trên biển, đảo cũng như việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ nước ta ở vùng biển, đảo.

4. Năng lực hình thành - Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo…

- Năng lực chuyên biệt: Tư duy tổng hợp theo lãnh thổ, sử dụng số liệu thống kê, sử dụng Atlat, bản đồ, tranh ảnh…

II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS 1. Chuẩn bị của GV - Bản đồ Địa lí tự nhiên Việt Nam. - Một số tranh ảnh về biển và đảo Việt Nam - Atlat Địa lí Việt Nam. Bản đồ kinh tế Việt Nam. 78

- Lược đồ các vùng kinh tế giáp biển.

2. Chuẩn bị của HS - Sách giáo khoa, vở ghi bài, Atlat Địa lí Việt Nam. - Xem trước nội dung bài học.

III. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC VÀ NĂNG LỰC ĐƯỢC HÌNH THÀNH Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng thấp

Vận dụng cao

- Giới hạn, - Vai trò của hệ thống đảo - Phân tích các bản đồ, -

Hình

vai trò, các tài trong chiến lược phát triển số liệu trong atlat, thành thái nguyên

trên kinh tế biển và bảo vệ chủ SGK về đặc điểm của độ bảo vệ

vùng

biển quyền vùng biển, thềm lục vùng biển.

nước ta.

chủ quyền

địa và vùng đặc quyền - Xác định được vị trí lãnh thổ. kinh tế của nước ta.

các bộ phận của vùng

- Lý do phải khai thác tổng biển trên bản đồ. hợp tài nguyên biển IV. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. Tình huống xuất phát (4 phút) 1. Mục tiêu - Tạo hứng thú học tập và tiếp thu kiến thức cho học sinh.

- Phát huy năng lực tìm kiếm, xử lí thông tin và củng cố kiến thức cần thiết cho HS 2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học - Sử dụng bài hát.

- Hình thức: Cá nhân/lớp.

3. Phương tiện:Video bài hát.

4. Tiến trình hoạt động Bước 1: GV mở cho lớp nghe lại ca khúc “Nơi đảo xa” của nhạc sĩ Thế Song.

Bước 2: GV gọi một vài học sinh nêu cảm nhận của mình sau khi nghe bài hát.

Bước 3: GV nêu lại khái quát cơ bản về biển Đông rồi vào bài.

B. Hình thành kiến thức mới (34 phút) 79

HOẠT ĐỘNG 1: TÌM HIỂU VỀ CÁC TÀI NGUYÊN TRÊN BIỂN VÀ THỀM LỤC ĐỊA CỦA NƯỚC TA. 1. Mục tiêu - Xác định vị trí, phạm vi lãnh hải của vùng biển Việt Nam. - Nêu được tổng quan về các nguồn lợi biển, đảo của nước ta.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học Hình thức: Cả lớp.

- Phương pháp: đàm thoại 3. Phương tiện - Bản đồ Việt Nam. - Atlat Địa lí Việt Nam. 4. Tiến trình hoạt động Bước 1: GV yêu cầu HS dựa vào SGK và kiến thức đã học: - Nêu một số khái quát về vùng biển của nước ta?

- Cho biết tại sao kinh tế biển có vai trò ngày càng cao trong nền kinh tế nước ta?

Và bảo vệ an ninh vùng biển?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ, trao đổi kết quả với bạn Bước 3: HS trả lời, HS khác nhận xét bổ sung Bước 4: GV nhận xét và chuẩn kiến thức.

NỘI DUNG a. Nước ta có vùng biển rộng lớn, với hơn 4000 hòn đảo lớn nhỏ.

- Gồm: nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa. b. Nước ta có điều kiện phát triển tổng hợp kinh tế biển * Sinh vật biển: * Tài nguyên khoáng sản: * Phát triển GTVT biển.

GV tích hợp giáo dục chủ quyền biển đảo 80

buồ của Thuyềnn buồm Đội Hoàng Sa vào thế kỷ XVII-XVIII. (Tư liệuu rút từ kỷ yếu Hoàng Sa - NXB Thông tin và Truyền thông tháng 1 2012).

C ĐẢO VÀ HOẠT ĐỘNG 2: TÌM HIỂU VỀ CÁC ĐẢO VÀ Ý NGHĨA CỦA QUẦN ĐẢO CỦA NƯỚC TA 1. Mục tiêu - Xác định các đảo và quần đảo chính của nước ta trên bản đồ.

triển kinh tế - xã - Ý nghĩa của các đảo và quần đảo nước ta trong chiến lượcc phát tri hội và an ninh quốc phòng.

ật d dạy học 2. Phương pháp/kĩ thuật ớp.

- Hình thức: Cá nhân/lớp.

- Phương pháp: đàm thoại 3. Phương tiện - Bản đồ Việt Nam. - Atlat Địa lí Việt Nam. 4. Tiến trình hoạt động Bước 1: GV yêu cầu HS vào SGK và kiến thức đã học:

ạnh và tiềm năng kinh tế biển ở nước ta. + Xác định các thế mạnh huy đảo? Nêu ý nghĩaa trong phát triển tri kinh tế biển + Dựa vào Atlát xác định các huyện và bảo vệ an ninh vùng biển.

nhiệm vụ, trao đổi kết quả với bạn Bước 2: HS thực hiệnn nhiệ i, HS khác nh nhận xét bổ sung Bước 3: HS trả lời, 81

Bước 4: GV nhận xét và chuẩn kiến thức NỘI DUNG

- Nước ta có 12 huyện đảo (2006) - Ý nghĩa: + Phát triển ngành đánh bắt, nuôi trồng và chế biến thủy hải sản, GTVT biển, du lịch… + Giải quyết việc làm, nâng cao đời sống cho nhân dân các huyện đảo. + Hệ thống tiền tiêu bào vệ đất liền và là hệ thống căn cứ tiến ra biển và đại dương trong thời đại mới. + Khẳng định chủ quyền của nước ta đối với vùng biển và TLĐ.

HOẠT ĐỘNG 3: TÌM HIỂU VỀ ĐIỀU KIỆN THUẬN LỢI VÀ GIẢI PHÁP ĐỂ PHÁT TRIỂN TỔNG HỢP KT BIỂN. 1. Mục tiêu - Trình bày được tình hình và biện pháp phát triển kinh tế của vùng biển Việt Nam, các đảo và quần đảo.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học - Hình thức: Nhóm - Kỹ thuật mảnh ghép + phòng tranh 3. Phương tiện - Phiếu học tập - Atlat Địa lí Việt Nam. 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: Giải thích nguyên nhân vì sao phải khai thác tổng hợp kinh tế biển ?

- Bước 2: GV chia HS thành các nhóm và giao nhiệm vụ cho từng nhóm. Hình thành 8 nhóm chuyên gia.

• Nhóm 1,2: Trình bày về khai thác tài nguyên sinh vật • Nhóm 3,4: Trình bày về khai thác tài nguyên khoáng sản • Nhóm 5,6: Trình bày về phát triển du lịch biển • Nhóm 7,8: Trình bày về giao thông vận tải biển 82

- Bước 3: HS hoàn thành sản phẩm trong 5 phút theo cấu trúc ở phiếu học tập.

- Bước 4: HS dán sản phẩm lên góc lớp theo vị trí GV đã cho trước. HS chia lại nhóm, 4 nhóm tạo thành một cụm, HS ghép nhóm, di chuyển theo trạm. Mỗi trạm HS có 4 phút trình bày, hỏi đáp - Bước 5: Đánh giá + HS hoàn thành bảng lớn ngẫu nhiên + GV chuẩn bị các thông tin, cắt nhỏ với các nội dung tương ứng. + Trong vòng 3 phút, HS hoàn thành thông tin + GV chiếu bảng tổng kết so sánh, HS chấm chéo sản phẩm + HS tự đánh giá và báo cáo kết quả.

NỘI DUNG a. Tại sao phải khai thác tổng hợp - Do biển, đảo nước ta rất giàu có về tự nhiên. Khai thác mang lại nguồn lợi kinh tế.

- Đảm bảo vấn đề môi trường.

- Củng cố an ninh, quốc phòng. b. Vấn đề khai thác tài nguyên biển - Khai thác tài nguyên sinh vật biển và hải đảo - Khai thác tài nguyên khoáng sản - Phát triển du lịch biển - Giao thông vận tải biển HOẠT ĐỘNG 4: TÌM HIỂU MỐI QUAN HỆ HỢP TÁC VỚI CÁC NƯỚC LÁNG GIỀNG TRONG GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ VỀ BIỂN VÀ THỀM LỤC ĐỊA 1. Mục tiêu - Nêu đuợc vùng biển VN có vị trí quan trọng về an ninh quốc phòng, cần phải bảo vệ.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học - Hình thức: Cá nhân/lớp.

- Phương pháp: đàm thoại 83

3. Phương tiện - Bản đồ Việt Nam. - Atlat Địa lí Việt Nam. 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: GV yêu cầu HS vào SGK và kiến thức đã học: • Tại sao phải tăng cường hợp tác với các nước láng giềng trong việc giải quyết các vấn đề về biển và thềm lục địa?

• Các biện pháp nước ta đã thực hiện để hợp tác ?

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ, trao đổi kết quả với bạn - Bước 3: HS trả lời, HS khác nhận xét bổ sung - Bước 4: GV nhận xét và chuẩn kiến thức.

NỘI DUNG - Tăng cường đối thoại giữa Việt Nam và các nước liên quan sẽ là nhân tố tạo ra sự phát triển ổn định trong khu vực, bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhân dân ta, giữa vùng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nước ta.

- Mỗi công dân Việt Nam đều có bổn phận bảo vệ vùng biển và hải đảo nước ta.

C. Hoạt động luyện tập (5 phút) 1. Mục tiêu - Giải thích tại sao phải phát triển tổng hợp kinh tế biển?

- Xác định trên bản đồ 12 huyện đảo và nêu ý nghĩa của đảo và quần đảo nước ta.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học - Hình thức: Cá nhân/lớp.

- Phương pháp: đàm thoại 3. Phương tiện - Bản đồ Việt Nam. - Atlat Địa lí Việt Nam. 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: GV yêu cầu HS vào SGK và kiến thức đã học cho biết: • Tại sao phải phát triển tổng hợp kinh tế biển?

84

• Xác định trên bản đồ 12 huyện đảo và nêu ý nghĩa của đảo và quần đảo nước ta.

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ, trao đổi kết quả với bạn - Bước 3: HS trả lời, HS khác nhận xét bổ sung - Bước 4: GV nhận xét và chuẩn kiến thức.

D. Hoạt động nối tiếp - hướng dẫn học tự học (2 phút) Học sinh thực hiện 3 nhiệm vụ ở nhà: - Tại sao phải đẩy mạnh đánh bắt xa bờ?

- Nêu hiểu biết của em về ô nhiếm môi trường biển, liên hệ địa phương em - Nêu những khó khăn phải khắc phục trong việc khai thác tài nguyên biển.

V. PHỤ LỤC:

85

PHIẾU HỌC TẬP Nhiệm vụ: Đọc SGK mục 1b, 3.b, 3.c, 3.d, 3.e và hiểu biết của bản thân, hãy hoàn thiện bảng sau về điều kiện thuận lợi và giải pháp để phát triển tổng hợp kinh tế biển.

Các

ngành

kinh tế biển

→



Điều kiện thuận lợi

→



Giải pháp để phát triển tổng hợp kinh tế biển 

Khai thác tài nguyên

sinh →

→

vật 





Khai thác tài →

nguyên

→

khoáng sản 



Phát triển du lịch biển

→

 Giao

 →

 thông

vận tải biển

→

 →

86

Thông tin phản hồi: Các

ngành

kinh tế biển

→ Điều kiện thuận lợi

→

Giải pháp để phát triển tổng hợp kinh tế biển







Khai thác tài

- Sinh vật biển phong

- Tránh khai thác quá mức

nguyên

phú: cá, tôm, cua,

nguồn lợi ven bờ và các đối

mực..

tượng đanh bắt có giá trị kinh tế

sinh

vật →

- Nhiều đặc sản như đồi mồi, hải sâm, bào

→

ngư, sò huyết, tổ yến.

cao.

- Cấm sử dụng các phương tiện đánh bắt có tính chất hủy diệt nguồn lợi.

- Phát triển đánh bắt xa.







Khai thác tài

- Nguồn muối vô tận.

- Đẩy mạnh sản xuất muối công

nguyên

- Mỏ sa khoáng, cát

nghiệp, thăm dò và khai thác

khoáng sản

trắng, dầu, khí ở thềm

dầu, khí.

→ lục địa.

→ - Xây dựng các nhà máy lọc hóa dầu.

- Tránh để xảy ra các sự cố môi trường.







- Phát triển du

- Có nhiều bãi tắm

- Nâng cấp các trung tâm du

lịch biển

→ rộng, phong cảnh đẹp, → lịch biển. khí hậu tốt.

- Khai thác nhiều bãi biển mới.







- Giao thông

- Có nhiều vụng biển

- Cải tạo, nâng cấp các cụm

vận tải biển

→

lớn, nhiều cửa sông thuận lợi

cho xây

dựng các cảng biển.

→

cảng Sài Gòn, Hải Phòng, Đà Nẵng,..

- Xây dựng một số cảng nước 87

sâu như cảng Cái Lân, Nghi Sơn, Vũng áng.

- Hầu hết các tỉnh ven biển đều có cảng Bài tập Câu 1. Các bộ phận của vùng biển nước ta từ đất liền ra như sau: A. nội thủy, lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế, vùng tiếp giáp lãnh hải, thềm lục địa B. lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, nội thủy, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa C. nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa D. lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa, nội thủy.

Câu 2.Kinh tế biển có vai trò ngày càng cao trong nền kinh tế nước ta, vì: A.vùng biển nước ta rộng, đường bờ biển dài.

B.biển giàu tài nguyên khoáng sản , hải sản.

C.kinh tế biển đóng góp ngày càng lơn trong GDP của cả nước.

D. biển có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển giao thông, du lịch Câu 3. Điểm nào sau đây đúng với nguồn lợi sinh vật biển nước ta?

A. Biển có độ sâu trung bình.

B. Sinh vật biển giàu, nhiều thành phần loài.

C. Độ muối trung bình 20- 33 phần nghìn D. Biển nhiệt đới nóng quanh năm Câu 4. Chim yến ( loại chim cho yến sào là mặt hàng xuất khẩu có giá trị cao) tập trung trên các đảo ven bờ ở A. Bắc Trung Bộ B.Nam Bộ C.Nam Trung Bộ D,Bắc Bộ Câu 5. Biển nước ta có nhiều đặc sản như: A. đồi mồi, vích, hải sâm, bào ngư, sò huyết.

B. đồi mồi, vích, hải sâm, bào ngư, cá, tôm.

C. đồi mồi, vích, hải sâm, bào ngư, tôm.

88

D. đồi mồi, vích, cua, bào ngư, sò huyết, cá.

Câu 6. Có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng với nguồn lợi sinh vật biển nước ta?

1) Sinh vật biển phong phú, giàu thành phần loài.

2) Có nhiều loài sinh vật biển có giá trị kinh tế cao.

3) Có một số loại sinh vật biển quý, hiếm, cần phải bảo vệ đặc biệt.

4) Ngoài nguồn lợi cá, tôm…, biển nước ta còn nhiều đặc sản khác.

A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 Câu 7. Nước ta có 4 ngư trường trọng điểm là: A. Cà Mau – Kiên Giang, Ninh Thuận – Bình Thuận – Bà Rịa – Vũng Tàu, Hải Phòng – Quảng Ninh; ngư trường Vịnh Bắc Bộ.

B. Cà Mau – Kiên Giang, Ninh Thuận – Bình Thuận – Bà Rịa – Vũng Tàu, Hải Phòng – Quảng Ninh; ngư trường quần đảo Hoàng Sa, quần đảo Trường Sa. C. Cà Mau – Kiên Giang, Ninh Thuận – Bình Thuận – Bà Rịa – Vũng Tàu, Hải Phòng – Quảng Ninh; ngư trường vịnh Thái Lan. D. Cà Mau – Kiên Giang, Bà Rịa – Vũng Tàu, Hải Phòng – Quảng Ninh; ngư trường quần đảo Trường Sa, quần đảo Trường Sa. Câu 8. Phát biểu nào sau đây không đúng với sản xuất muối nước ta?

A. Biển nước ta là nguồn muối vô tận.

B. Dọc bờ biển có nhiều vùng có điều kiện thuận lợi để sản xuất muối.

C. Đồng bằng sông Cửu Long là nơi sản xuất muối lớn nhất nước ta.

D. Hàng năm, các cánh đồng muối cung cấp hơn 900 nghìn tấn muối.

Câu 9. Điểm nào sau đây không đúng với tài nguyên khoáng sản của vùng biển nước ta?

A. Vùng biển nước ta có các mỏ sa khoáng ôxit titan có giá trị xuất khẩu.

B. Dọc bờ biển Quảng Ninh có nhiều thuận lợi để sản xuất muối.

C. Có cát trắng là nguyên liệu quý để sản xuất thủy tinh ở Khánh Hòa.

D. Dầu khí tập trung nhiều ở vùng thềm lục địa phía Nam. 89

Câu 10. Cát trắng là nguyên liệu quý để làm thủy tinh, pha lê tập trung nhiều ở các đảo thuộc A. Quảng Ninh, Đà Nẵng.

B. Đà Nẵng, Hải Phòng.

C. Hải Phòng, Khánh Hòa.

D. Khánh Hòa, Quảng Ninh.

Câu 11. Ở vùng trũng Cửu Long có các mỏ dầu là: A. Hồng Ngọc, Rạng Đông, Bạch Hổ và Đại Hùng.

B. Hồng Ngọc, Rạng Đông, Bạch Hổ và Tiền Hải.

C. Hồng Ngọc, Rạng Đông, Bạch Hổ và Lan Tây- Lan Đỏ.

D. Hồng Ngọc, Rạng Đông, Bạch Hổ và Rồng.

Câu 12. Có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng về điều kiện phát triển giao thông vận tải biển nước ta?

1) Có mạng lưới sông ngòi dày đặc với một số sông lớn.

2) Nằm gần các tuyến hàng hải quốc tế trên Biển Đông.

3) Dọc bờ biển có nhiều vũng vịnh kín, thuận lợi cho xây dựng cảng nước sâu.

4) Dọc bờ biển có nhiều cửa sông thuận lợi cho xây dựng cảng.

A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 Câu 13. Điều kiện thuận lợi của vùng biển nước ta để phát triển du lịch biển-đảo là: A. có nhiều bãi tắm rộng, phong cảnh đẹp, khí hậu tốt.

B. nằm gần các tuyến hàng hải quốc tế trên biển Đông.

C. sinh vật biển phong phú, giàu thành phần loài.

D. có nhiều sa khoáng và thềm lục địa có dầu mỏ.

Câu 14. Có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng về phát triển du lịch biển-đảo của nước ta?

1) Nước ta có điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch biển – đảo.

90

2) Du lịch biển – đảo đang là loại hình thu hút nhiều nhất du khách.

3) Nhiều hoạt động du lịch thể thao dưới nước có thể phát triển.

4) Phát triển du lịch biển – đảo chỉ tập trung ở miền Trung.

A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 Câu 15. Đảo sau đây không được xếp vào các đảo đông dân của vùng biển nước ta?

A. Cái Bầu.

B. Cát Bà.

C. Lý Sơn.

D. Cồn Cỏ.

Câu 16. Hai quần đảo xa bờ nước ta là: A. Nam Du, Hoàng Sa. B. Hoàng Sa, Thổ Chu. C. Thổ Chu, Trường Sa. D. Hoàng Sa, Trường Sa. Câu 17. Có bao nhiêu ý kiến sau đây đúng về ý nghĩa của các đảo, quần đảo nước ta đối với phát triển kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng?

1) Tạo thành hệ thống tiền tiêu bảo vệ quốc phòng.

2) Hệ thống căn cứ để tiến ra khai thác biển và đại dương trong thời đại mới.

3) Cơ sở để khẳng định chủ quyền đối với vùng biển và vùng thềm lục địa quanh đảo.

4) Cơ sở để tiến hành các hoạt động bảo vệ môi trường.

A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 Câu 18. Ý nghĩa của các đảo đối với an ninh quốc phòng nước ta là: 91

A. có nhiều tài nguyên hải sản.

B. có nhiều điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch.

C. thuận lợi cho phát triển giao thông vận tải biển.

D. là hệ thống tiền tiêu bảo vệ đất liền.

Câu 19. Các huyện đảo nào sau đây thuộc tỉnh Quảng Ninh?

A. Vân Đồn, Cô Tô.

B. Cô Tô, Cát Hải.

C. Cát Hải, Bạch Long Vĩ.

D. Bạch Long Vĩ, Vân Đồn.

Câu 20. Các huyện đảo nào sau đây thuộc thành phố Hải Phòng?

A. Vân Đồn, Cô Tô.

B. Cát Hải, Bạch Long Vĩ.

C. Vân Đồn, Lý Sơn.

D. Hoàng Sa, Trường Sa. Câu 21. Huyện đảo nào sau đây thuộc tỉnh Quảng Trị?

A. Cát Hải.

B. Bạch Long Vĩ.

C. Cồn Cỏ.

D. Hoàng Sa. Câu 22. Huyện đảo nào sau đây thuộc thành phố Đà Nẵng?

A. Trường Sa. B. Hoàng Sa. C. Lý Sơn.

D. Cồn Cỏ.

Câu 23. Huyện đảo nào sau đây thuộc tỉnh Quảng Ngãi?

A. Cồn Cỏ.

B. Trường Sa. C. Lý Sơn.

D. Hoàng Sa. Câu 24. Huyện đảo nào sau đây thuộc tỉnh Khánh Hòa?

92

A. Lý Sơn.

B. Trường Sa. C. Hoàng Sa. D. Phú Quý.

Câu 25. Huyện đảo nào sau đây thuộc tỉnh Bình Thuận?

A. Phú Quý.

B. Trường Sa. C. Lý Sơn.

D. Côn Đảo.

Câu 26. Huyện đảo nào sau đây thuộc tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu?

A. Lý Sơn.

B. Côn Đảo.

C. Kiên Hải.

D. Phú Quốc.

Câu 27. Các huyện đảo nào sau đây thuộc tỉnh Kiên Giang?

A. Kiên Hải, Côn Đảo.

B. Côn Đảo, Phú Quốc.

C. Phú Quốc, Phú Quý.

D. Kiên Hải, Phú Quốc.

Câu 28. Huyện đảo Hoàng Sa thuộc tỉnh/thành phố A. Quảng Nam. B. Quảng Ngãi.

C. Đà Nẵng.

D. Bình Định.

Câu 29. Huyện đảo Trường Sa thuộc tỉnh/thành phố?

A. Ninh Thuận.

B. Bình Thuận.

C. Phú Yên.

D. Khánh Hòa.

93

Câu 30. Có bao nhiêu ý kiến sau đây đúng khi nói về nguyên nhân làm cho sự phát triển kinh tế- xã hội các huyện đảo có ý nghĩa chiến lược hết sức to lớn đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của nước ta hiện tại cũng như tương lai?

1) Các huyện đảo là nơi nghề cá và đánh bắt thủy sản phát triển, tập trung đông ngư dân.

2) Các huyện đảo cũng là những căn cứ bảo vệ trật tự, an ninh trên các vùng biển và bờ biển của nước ta.

3) Các huyện đảo tạo thành hệ thống tiền tiêu bảo vệ đất liền.

4) Các huyện đảo là hệ thống căn cứ để nước ta tiến ra biển và đại dương khai thác có hiệu quả các nguồn lợi vùng biển, hải đảo và thềm lục địa.

A. 1 B. 2.

C. 3 D. 4 Câu 31. Có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng về nguyên nhân cần phải khai thác tổng hợp các tài nguyên vùng biển và hải đảo?

1) Đen lại hiệu quả kinh tế cao và bảo vệ môi trường.

2) Bảo vệ môi trường biển vốn không thể chia cắt được.

3) Bảo vệ môi trường đảo vốn rất nhạy cảm trước tác động của con người.

4) Kết hợp khai thác hải sản với bảo vệ chủ quyền vùng biển đất nước.

A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 Câu 32. Phát biểu nào sau đây không đúng đối với việc khai thác tài nguyên sinh vật biển và hải đảo?

A. Hạn chế việc đánh bắt xa bờ để tránh thiệt hại do bão gây ra.

B. Tránh khai thác quá mức nguồn lợi ven bờ.

C. Tránh khai thác các đói tượng đánh bắt có giá trị kinh tế cao.

D. Cấm sử dụng các phương tiện đánh bắt có tính chất hủy diệt nguồn lợi.

94

Câu 33. Tác dụng của đánh bắt xa bờ về mặt kinh tế là: A. bảo vệ được vùng biển.

B. bảo vệ được vùng thềm lục địa.

C. giúp khai thác tốt hơn nguồn lợi hải sản.

D. bảo vệ vùng trời.

Câu 34. Phát biểu nào sau đây không đúng với nghề làm muối ở vùng biển nước ta?

A. Là nghề truyền thống.

B. Phát triển mạnh ở nhiều địa phương.

C. Phát triển mạnh nhất ở Bắc Trung Bộ.

D. Hiện nay, sản xuất muối công nghiệp đã được tiến hành.

Câu 35. Nghề muối phát triển mạnh nhất ở nơi nào sau đây của vùng biển nước ta?

A. Đông Nam Bộ.

B. Duyên hải Nam Trung Bộ.

C. Bắc Trung Bộ.

D. Đồng bằng sông Cửu Long.

Câu 36. Hiện nay, khí thiên nhiên ở nước ta chưa sử dụng cho A. công nghiệp làm khí hóa lỏng.

B. hóa dầu.

C. làm phân bón.

D. sản xuất điện.

Câu 37. Phát biểu nào sau đây không đúng với hoạt động khai thác dầu khí nước ta hiện nay?

A. Công tác thăm dò và khai thác dầu khí trên vùng thềm lục địa đã được đẩy mạnh.

B. Khi lọc, hóa dầu hoạt động sẽ nâng cao hơn nữa hiệu quả kinh tế của dầu khí.

C. Phải hết sức tránh để xảy ra các sự cố môi trường trong các hoạt động dầu khí.

D. Nước ta đã làm chủ hoàn toàn việc thăm dò, không liên doanh với nước ngoài.

Câu 38. Phát biểu nào sau đây không đúng với hoạt động du lịch biển của nước ta trong những năm gần đây?

95

A. Các trung tâm du lịch biển đã được nâng cấp.

B. Nhiều vùng biển, đảo mới được đưa vào khai thác.

C. Có nhiều khu du lịch biển nổi tiếng cả Bắc, Trung, Nam. D. Du khách nước ngoài đến Việt Nam chủ yếu du lịch biển.

Câu 39. Khu du lịch nào sau đây không thuộc khu du lịch biển?

A. Hạ Long – Cát Bà- Đồ Sơn.

B. Tràng An – Bái Đính.

C. Nha Trang.

D. Vũng Tàu.

Câu 40. Khu du lịch biển Hạ Long – Cát Bà – Đồ Sơn nằm ở các tỉnh?

A. Quảng Ninh và Hải Phòng.

B. Quảng Ninh và Thái Bình.

C. Thái Bình và Nam Định.

D. Hải Phòng và Nam Định.

VI. RÚT KINH NGHIỆM ……………………………………………………………………………….

III. Bài kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh Kiểm tra bằng hình thức: kiểm tra bài cũ, thời gian kiểm tra 10 phút cho cả lớp III.1. Bài 2: Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ Câu 1: Ngày 02/05/2014, Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD 981 tại đảo Tri Tôn thuộc quần đảo Hoàng Sa cách đảo Lí Sơn (nằm trên đường cơ sở của nước ta) 119 hải lí, thuộc vùng biển nào của nước ta?

A. Vùng tiếp giáp lãnh hải.

C. Lãnh hãi.

B. Nội thủy.

D.Vùng đặc quyền kinh tế.

Câu 2. Nội thủy là vùng biển A. Có chiều rộng 12 hải lí.

B. Tiếp liền với lãnh hải và hợp với lãnh hải thành vùng biển rộng 200 hải lí.

C. Tiếp giáp với đất liền, ở phía trong đường cơ sở.

D. ở phía ngoài đường cơ sở với chiều rộng 12 hải lí.

Câu 3. Ranh giới ngoài của lãnh hải chính là 96

A. Đường biên giới quốc gia.

B. Đường biên giới quốc gia

trên biển, C. Đường tiếp giáp với vùng biển quốc tể.

D. Đường tiếp giáp với bờ biển

của nước khác.

Câu 4. Phần ngầm dưới biển và lòng đất dưới đáy biển thuộc phần lục địa kéo dài, mở rộng ra ngoài lãnh hải cho đến bờ ngoài của rìa lục địa, có độ sâu khoảng 200m và hơn nữa, Nhà nước ta có chủ quyền hoàn toàn vê mặt thăm dò, khai thác, bảo vệ và quản lí các tài nguyên thiên nhiên, được gọi là: A. Lãnh hải.

B. Vùng tiếp giáp lãnh hải.

C. Thềm lục địa.

D. Vùng đặc quyền kinh tế.

Câu 5. Vùng biển Việt Nam trên Biển Đông có diện tích: A.1 triệu km2.

B. 2 triệu km2.

C. 3 triệu km2.

D. 4 triệu km2.

Câu 6. Điểm nào sau đây không đúng với vùng trời Việt Nam? A. Là khoảng không gian bao trùm lên lãnh thổ nước ta.

B. Trên đất liền được xác định bằng các đường biên giới.

C. Trên biển là ranh giới bên ngoài của lãnh hải và không gian của các đảo.

D. Được xác định bằng khung toạ độ trên đất liền của nước ta.

Câu 7. Nước ta có vị trí nằm hoàn toàn trong vùng nhiệt đới ờ bán cầu Bắc, nên A. có nhiều tài nguyên khoáng sản.

C. có nhiều tài nguyên sinh vật quý giá.

B.có nền nhiệt độ cao.

D. thảm thực vật bốn mùa xanh

tốt.

Câu 8. Nước ta nằm trong khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của gió Tín phong và gió mùa châu Á, nên A.khí hậu có hai mùa rõ rệt.

C. nền nhiệt độ cao.

B. chan hoà ánh nắng, D. thảm thực vật đa dạng.

Câu 9. Nước ta có nhiều tài nguyên khoáng sản là do vị trí địa lí A.liền kề với vành đai sinh khoáng Thái Bình Dương.

B. tiếp giáp với Biển Đông.

C. trên đường di lưu và di cư của nhiều loài động, thực vật.

97

D. ở khu vực gió mùa điển hình nhất thế giới.

Câu 10. Do lãnh thổ kéo dài trên nhiều vĩ độ, nên tự nhiên nước ta có sự phân hoá rõ rệt A.giữa miền Bắc với miền Nam.

B. giữa miền núi với đồng bằng.

C. giữa đất liền và biển.

D. giữa đồi núi với ven biển.

III.2. Bài 8: Thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu săc của biển Câu 1. Biểu hiện nào sau đây không phải là ảnh hưởng của Biển Đông đến khí hậu nước ta?

A. Tăng cường độ ẩm của các khối khí qua biển B. Giảm bớt tính khắc nghiệt của thời tiết trong mùa đông.

C. Góp phần làm điều hòa khí hậu D. Tăng cường tính đa dạng của sinh vật nước ta Câu 2. Biển Đông làm cho khí hậu nước ta mang nhiều đặc tính của khí hậu hải dương là nhờ vào A. biển rộng, nhiệt độ cao và biến động theo mùa.

B. biển rộng, nhiệt độ cao và có hải lưu.

C. biển rộng, nhiệt độ cao và chế độ triều phức tạp D. biển rộng, nhiệt độ cao và tương đối kín.

Câu 3. Biểu hiện của tính đa dạng địa hình ven biển nước ta là A. có vịnh cửa sông và bờ biển mài mòn B. có đầm phá và các bãi cát phẳng C. có nhiều địa hình khác nhau.

D. có các đảo ven bờ và quần đảo xa bờ Câu 4. Rừng ngập mặn ven biển ở nước ta phát triển mạnh nhất ở A. Bắc Bộ

B. Nam Bộ

C. Bắc Trung Bộ D. Nam Trung Bộ

Câu 5. Dọc ven biển, nơi có nhiệt độ cao, có ít sông đổ ra biển là nơi thuận lợi cho nghề A. làm muối

B. khai thác thủy hải sản

C. Nuôi trồng thủy sản

D. Chế biến thủy sản

Câu 6. Hai bể dầu khí lớn nhất hiện nay đang khai thác ở thềm lục địa nước ta là 98

A. Nam Côn Sơn, Cửu Long

B. Thổ Chu – Mã Lai, Cửu Long

C. Sông Hồng, Cửu Long

D. Nam Côn Sơn, Thổ Chu – Mã Lai.

Câu 7. Trong biển Đông có trên A. 2.000 loài cá, hơn 100 loài tôm.

B. 2.000 loài cá, hơn 200 loài tôm.

C.100 loài cá, trên 2.000 loài tôm

D. 100 loài cá, trên 1.000 loài tôm.

Câu 8: Hàng năm, trung bình số cơn bão trực tiếp đổ bộ vào nước ta là A. 1- 2 cơn.

B. 2 - 3 cơn.

C. 3 - 4 cơn.

D. 4 - 5 cơn.

Câu 9. Hiện tượng cát bay, cát nhảy thường diễn ra phổ biến ở vùng biển A. miền Bắc.

B. miền Trung.

C. Đông Nam Bộ.

D. Tây Nam Bộ.

Câu 10. Vấn đề hệ trọng trong chiến lược khai thác tổng hợp, phát triển kinh tế biển của nước ta không phải là A. sử dụng hợp lý nguồn lợi thiên nhiên biển.

B. phòng chống ô nhiễm môi trường biển.

C. thực hiện những biện pháp phòng chống thiên tai.

D. tăng cường khai thác nguồn lợi thủy sản ven bờ.

III.3. Bài 42: Vấn đề phát triển kinh tế an ninh quốc phòng ở biển Đông và các đảo, quần đảo.

Câu 1. Phát biểu nào sau đây không đúng đối với việc khai thác tài nguyên sinh vật biển và hải đảo?

A. Hạn chế việc đánh bắt xa bờ để tránh thiệt hại do bão gây ra.

B. Tránh khai thác quá mức nguồn lợi ven bờ.

C. Tránh khai thác các đói tượng đánh bắt có giá trị kinh tế cao.

D. Cấm sử dụng các phương tiện đánh bắt có tính chất hủy diệt nguồn lợi.

Câu 2. Tác dụng của đánh bắt xa bờ về mặt kinh tế là A. bảo vệ được vùng biển.

B. bảo vệ được vùng thềm lục địa.

C. giúp khai thác tốt hơn nguồn lợi hải sản. D. bảo vệ vùng trời.

Câu 3. Phát biểu nào sau đây không đúng với nghề làm muối ở vùng biển nước ta?

A. Là nghề truyền thống.

99

B. Phát triển mạnh ở nhiều địa phương.

C. Phát triển mạnh nhất ở Bắc Trung Bộ.

D. Hiện nay, sản xuất muối công nghiệp đã được tiến hành.

Câu 4. Hiện nay, khí thiên nhiên ở nước ta chưa sử dụng cho A. công nghiệp làm khí hóa lỏng.

C. làm phân bón.

B. hóa dầu.

D. sản xuất điện.

Câu 5. Phát biểu nào sau đây không đúng với hoạt động khai thác dầu khí nước ta hiện nay?

A. Công tác thăm dò và khai thác dầu khí trên vùng thềm lục địa đã được đẩy mạnh.

B. Khi lọc, hóa dầu hoạt động sẽ nâng cao hơn nữa hiệu quả kinh tế của dầu khí.

C. Phải hết sức tránh để xảy ra các sự cố môi trường trong các hoạt động dầu khí.

D. Nước ta đã làm chủ hoàn toàn việc thăm dò, không liên doanh với nước ngoài.

Câu 6. Phát biểu nào sau đây không đúng với hoạt động du lịch biển của nước ta trong những năm gần đây?

A. Các trung tâm du lịch biển đã được nâng cấp.

B. Nhiều vùng biển, đảo mới được đưa vào khai thác.

C. Có nhiều khu du lịch biển nổi tiếng cả Bắc, Trung, Nam. D. Du khách nước ngoài đến Việt Nam chủ yếu du lịch biển.

Câu 7. Hai quần đảo xa bờ nước ta là A. Nam Du, Hoàng Sa.

B. Hoàng Sa, Thổ Chu.

C. Thổ Chu, Trường Sa.

D. Hoàng Sa, Trường Sa.

Câu 8: Ý nghĩa của các đảo đối với an ninh quốc phòng nước ta là A. có nhiều tài nguyên hải sản.

B. có nhiều điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch.

C. thuận lợi cho phát triển giao thông vận tải biển.

D. là hệ thống tiền tiêu bảo vệ đất liền.

Câu 9. Các huyện đảo nào sau đây thuộc tỉnh Quảng Ninh?

A. Vân Đồn, Cô Tô.

B. Cô Tô, Cát Hải.

C. Cát Hải, Bạch Long Vĩ.

D. Bạch Long Vĩ, Vân Đồn.

100

Câu 10. Điều kiện thuận lợi của vùng biển nước ta để phát triển du lịch biển-đảo là A. có nhiều bãi tắm rộng, phong cảnh đẹp, khí hậu tốt.

B. nằm gần các tuyến hàng hải quốc tế trên biển Đông.

C. sinh vật biển phong phú, giàu thành phần loài.

D. có nhiều sa khoáng và thềm lục địa có dầu mỏ.

IV. Kết quả đạt dược Hai lớp có nhận thức như nhau, cùng ban khoa học xã hội; sau khi tiến hành kiểm tra thì kết quả như sau: Bảng điểm theo làn điểm ở lớp 12A4 và 12A5 sau khi tiến hành thực nghiệm.

Lớp 12A4 12A5

Điểm

0 - <3

3 - <5

SL

01

10

%

2,9

29,4

SL

0

03

%

0

8,6

5 - <7

7 - <8

18 52,9

>8

05 14,8

19 54,3

0 0

07

06

20,0

17,1

BIỂU ĐỒ SO SÁNH LÀN ĐIỂM Ở LỚP 12A4 VÀ 12A5 SAU KHI TIẾN HÀNH THỰC NGHIỆM. (ĐV:%) 60

50

40

30

12A4 12A5

20

10

0

0-<3

3-<5

5-<7

7-<8

>8

101

PHẦN KẾT LUẬN 1. Khả năng áp dụng của sáng kiến Việc xây dựng tập san chủ quyền nước ta ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa để góp phần giáo dục chủ quyền trong dạy học địa lí có ý nghĩa lớn.

Học sinh không những biết được các cơ sở chứng minh Hoàng Sa và Trường Sa, có thêm tình yêu biển đảo và đặc biệt quan trọng giúp nâng cao chất lượng học tập.

Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh sử dụng tập san, biết cách xem từ đó dễ dàng ghi nhớ các kiến thức cần phải học. Học sinh không còn phải học thuộc lòng như trước mà hiểu được bản chất của vấn đề, dễ khắc sâu để từ đó học sinh có thể vận dụng một cách linh hoạt. Đối với lớp thực nghiệm (12A5) được hướng dẫn xem cuốn tập san, sử dụng máy chiếu phóng to các hình ảnh trong tập san. Các phương pháp thuyết trình, đàm thoại, đặt và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm,.... khá hiệu quả, học sinh tích cực hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Kết quả học tập tốt hơn lớp đối chứng (12A4), học sinh trong lớp gần gũi với nhau hơn, đoàn kết hơn.

Khi giáo viên phân tích các chứng cứ chứng minh hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam, học sinh hứng thú nghe, tự liên hệ với các sự kiện diễn ra ở trên biển Đông từ đó học sinh có cái nhìn đúng, toàn diện về vấn đề chủ quyền biển đảo. Học sinh thêm yêu biển đảo nước ta, có động cơ học tập đúng nghĩa.

Với sáng kiến này, nó không chỉ sử dụng trong học tập ở môn Địa lí mà có thể sử dụng trong các môn học khác. Cuốn tập san này có thể sử dụng trong thư viện của trường để bất kì học sinh nào cũng có thể tìm hiểu. Không những vậy, nó cũng cung cấp những kiến thức cần thiết cho giáo viên về vấn đề chủ uyền biển đảo – vấn đề không phải giáo viên nào cũng biết. Thực tế, trong quá trình tôi làm sáng kiến này, tôi có hỏi ý kiến của nhiều giáo viên thì kết quả tôi thấy số đông giáo viên trường tôi thực sự không hiểu được các chứng cứ để chứng minh Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam. Điều này hoàn toàn trái ngược với Trung Quốc, họ được giáo dục chủ quyền biển đảo rất tốt. Có thể sử dụng tập san trongquá trình hoạt động ngoại khoa ở trường, trong hoạt động này, GV có thể hướng dẫn học 102

sinh xem và đọc, từ đó có các trò chơi, câu hỏi để học sinh hiểu rõ hơn. Ngoài các cách sử dụng tập san như trên thì ở trường tôi có tiết sinh hoạt và chào cờ (tiết chòa cờ không phải tuần nào cũng tập trung), có thể lồng ghép nội dung nay.

2. Kết quả và hạn chế của đề tài 2.1. Kết quả đạt được - Học sinh chăm chú nghe giảng, hứng thú học tập.

- Học sinh bước đầu đã hiểu được các chứng cứ lịch sử chứng minh hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam. - Kết quả học tập cao hơn, học sinh ghi nhớ tốt hơn, khắc sâu kiến thức và biết liên hệ.

- Có tinh thần hợp tác nhóm , các thành viên tương trợ lẫn nhau để hoàn thành nhiệm vụ từ đó tăng cường tình đoàn kết.

- Tăng khả năng trình bày trước đám đông, các em tự tin khi trình bày nội dung nhóm mình.

- Tăng tính tò mò, sáng tạo của học sinh, học sinh thoải mái hỏi về những vấn đề chủ quyền mà học sinh còn thắc mắc, chưa hiểu.

2.2. Hạn chế và hướng khắc phục - Còn một số học sinh chưa tích học, ỷ lại vào các thành viên khác trong nhóm, không hoàn thành nhiệm vụ được giao.

- Chỉ có một cuốn tập san, học sinh không được xem đủ, trong quá trình học với việc lồng ghép một thời gian ngắn nên không chiếu được nhiều hình ảnh.

- Nhiều phòng máy chiếu bi hỏng nên việc sắp xếp các phòng học gặp khó khăn.

3. Một số khuyến nghị - In thêm một cuốn tập san để phòng thư viện cho giáo viên, học sinh cùng nghiên cứu.

- Sửa máy chiếu để các lớp có thể dễ dàng học tập.

4. Hướng phát triển đề tài - Áp dụng cho các lớp 12 còn lại.

- Để cuốn tập san trong thư viện cho học sinh và giáo viên tìm hiểu.

- Có thể sử dụng trong các môn học như: Văn học, lịch sử, giáo dục công dân.

103

- Sử dụng trong buổi họa động ngoại khóa tập thể.

- Sử dụng trong giờ sinh hoạt lớp.

- Khi học sinh đã hiểu, học sinh có thể tuyên truyền cho bạn bè, người thân trong gia đình cùng hiểu.

VI. NHỮNG THÔNG IN CẦN BẢO MẬT: Không VII. CÁC ĐỀU KIỆN CẦN THIẾT ĐỂ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 1. Đối với nhà trường - Có phòng thư viện để học sinh tìm hiểu, nghiên cứu.

- Trang bị đầy đủ phòng học bộ môn cơ sở vật chất: bàn ghế, máychiếu…

2.Đối vớiGV - Biên soạn hoàn thành cuốn tập san - Chuẩn bị thiết bị dạyhọc - Giáo án - Hệ thống câu hỏi kiểmtra 3. Đối với HS - Xem cuốn tập san trước khi học bài - Hoàn thành nhiêm vụ GV giao cho: nhiệm vụ của nhóm để trình bàytrước - Xếp bàn ghế để hoạt độngnhóm.

- Đủ sách vở, dụng cụ họctập.Nghiêm túc học, hoạt động nhóm tíchcực.

VIII. LỢI ÍCH THU ĐƯỢC DO ÁP DỤNG SÁNGKIẾN 1. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến tácgiả.

- HS tích cực học tập, chú ý nghe giảng, biết liên hệ kiến thức vào thựctế,tăng hiểu biết - Các nhóm đoàn kết hơn, sôi nổi khi thảo luận một vấn đề mà giáo viên và các bạn khác đưara.

- HS khai thác kiến thức từ tranh ảnh, sơ đồ tốt hơn. Đây là điều rất tốt khi cả lớp đều chọn môn Địa lí làm môn thi THPT Quốc gia.

- HS không cần ghi nhớ nhiều, không mất nhiều thời gian học tập như trước mà hiệu quả hơn.

104

- Lí giải được những hành động sai trái của Trung Quốc ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. - Học sinh có thêm tình yê biển đảo, có động lực học tập.

2.Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng thửnghiệm.

Nhóm GV dạy bộ môn Địa lí ở trường THPT Phạm Công Bình đã áp dụng hầu hết các lớp và thu được kết quả: - HS hiểu bài, giảm thiểu việc ghi nhớ, tăng hứng thú họctập.

- HS có thêm nhiều kĩ năng như giải quyết tình huống, làm việc tập thể, trình bày vấn đề trước đám đông,…

- Kĩ năng sử dụng trnh ảnh, sơ đồ tốt hơn.

- Biết vận dụng và liên hệ kiến thức thựctế.

105

X. DANH SÁCH NHỮNG TỔ CHỨC ĐÃ THAM GIA ÁP DỤNG SÁNG KIẾN LẦNĐẦU. STT 1

Họ và tên Phùng Thị Hiên

Địa chỉ áp dụng

Lớp áp dụng

Trường THPT PhạmCông Bình

12A1, 12A5

......., ngày.....tháng......năm......

Yên Lạc, ngày 20 tháng 12 năm 2019

Hiệu trưởng

Tác giả sáng kiến

(Ký tên, đóng dấu)

(Ký, ghi rõ họ tên)

Phùng Thị Hiên

106

TÀI LIỆU THAM KHẢO TÀI LIỆU SÁCH BÁO 1. Ban tuyên giáo Trung ương: 100 câu hỏi – đáp về biển, đảo (dành cho tuổi trẻ Việt Nam) – NXB Thông tin và truyền thông, 2014 2. Bộ Tư lệnh hải quân, “Những điều cần biết về hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và khu vực thềm lục địa phía Nam (DKI)”, NXB Thông tin và truyền thông, 2015 3. Đoàn Bắc, Nguyễn Hồng Kỳ (chủ biên), “Đến với Trường Sa”, Thông tấn xã Việt Nam, 2015 4. Trương Minh Dục: Chủ quyền quốc gia Việt Nam tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa (qua tư liệu Việt Nam và nước ngoài) – nhà xuất bản thông tin và truyền thông, 2014 5. Đại đoàn kết, Tổ quốc nơi đảo xa, NXB Văn hóa – Văn nghệ TP. Hồ Chí Minh, 2013 6. Mai Hồng, Lê Trọng: Hoàng Sa, Trường Sa là máu thịt của Việt Nam – nhà xuất bản Thông tin và truyền thông trung tâm văn hóa Tràng An, 2015 7. Nguyễn Văn Kết (chủ biên) “Chủ quyền của Việt Nam trên hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa – Sức mạnh từ tài liệu lưu trữ”, NXB Thông tin và truyền thông, 2015 8. Kỷ yếu hội thảo khoa học, Biển Đông và Hải đảo Việt Nam, NXB Tri thức, 2010 9.Lưu Văn Lợi, Cuộc tranh chấp Việt – Trung về hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, NXB Công an nhân dân, 1995 10.Nguyễn Việt Long, “Luật quốc tế và chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa” NXB Trẻ, 2013 11. Phan Ngọc Liên (chủ biên), Từ điển thuật ngữ lịch sử phổ thông, NXB Đại học quốc gia Hà Nội, 2010 12. Nguyễn Minh, Văn Kình, Minh Lân, Chủ quyền biển đảo thiên liêng của Tổ quốc, NXB Quân đội nhân dân, 2013

107

13. Nhiều tác giả, Bằng chứng lịch sử và cơ sở pháp lý: Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam,NXB Trẻ,2011 14. Vũ Hữu San, Địa lý biển Đông với Hoàng Sa, Trường Sa, NXB Trẻ, 2014 15. Lê Thông , Lưu Hoa Sơn , Đỗ Văn Thanh, Lê Mỹ Dung , Nguyễn Thanh Long: Kể chuyện biển đảo Việt Nam tập 3 – các huyện đảo miền Trung –NXB giáo dục Việt Nam, 2014 16. Bùi Tất Tươm – Vũ Bá Hòa: Hoàng Sa, Trường Sa khát vọng hòa bình –NXB Giáo dục Việt Nam, 2014 17. Trần Ngọc Toản, Biển Đông yêu dấu, NXB Trẻ, 2011 18. Nguyễn Công Trục, Dấu ấn Việt Nam trên biển Đông, NXB Thông tin và truyền thông, 2012 19. Trần Ngọc Vương (chủ biên), Trần Công Trục, Đinh Hoàng Thắng: Sự kiện giàn khoan Hải Dương 981 và tham vọng của Trung Quốc độc chiếm biển Đông – NXB Thông tin và truyền thông, 2015 20. Viện ngôn ngữ, Từ điển tiếng Việt phổ thông, NXB Thanh niên, 2010 TÀI LIỆU TỪ INTERNET https://vi.wikipedia.org/wiki https://tapchigiaoduc.moet.edu.vn http://quydisan.org.vn http://www.baomoi.com

108