ỨNG DỤNG TRÒ CHƠI VÀO DẠY HỌC ĐỊA LÍ LỚP 9 - PHẦN ĐỊA LÍ VIỆT NAM NHẰM TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH

ỨNG DỤNG TRÒ CHƠI VÀO DẠY HỌC ĐỊA LÍ

vectorstock.com/24597468

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

DẠY KÈM QUY NHƠN EBOOK PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

SÁNG KIẾN ỨNG DỤNG TRÒ CHƠI VÀO DẠY HỌC ĐỊA LÍ LỚP 9 - PHẦN ĐỊA LÍ VIỆT NAM NHẰM TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh A. PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Từ khi chọn cho mình sứ mệnh làm thầy, tôi rất tâm đắc và trăn trở khi đọc câu danh ngôn: “Người thầy trung bình chỉ biết nói, người thầy giỏi biết giải thích, người thầy xuất chúng biết minh họa, người thầy vĩ đại biết cách truyền cảm hứng”.

– William Arthur Ward – Tại sao có nhiều người, nhiều nhà giáo dục vĩ đại lại coi trọng việc khơi dậy hứng thú và thúc đẩy động cơ học tập của học sinh như vậy? Đó là do, quá trình dạy - học là một hoạt động phức tạp, trong đó chất lượng, hiệu quả cơ bản phụ thuộc vào chủ thể nhận thức – người học. Điều này lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: năng lực nhận thức, môi trường học tập, người tổ chức quá trình dạy học, sự hứng thú và động cơ học tập của người học.

Theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học, Luật Giáo Dục cũng đề cập đến vấn đề là: phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh.Tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Cốt lõi của việc đổi mới phương pháp dạy và học là hướng tới phương pháp học tập chủ động,chống lại thói quen học tập thụ động. Một khi các em có hứng thú, có niềm vui sẽ tạo cho các em yêu thích, ham khám phá, tìm tòi môn học.

Tổ chức trò chơi địa lí cho học sinh là hình thức phong phú, hỗ trợ tích cực cho học tập của học sinh. Nó gợi cho các em “trí tò mò”, ham hiểu biết, kích thích sự chủ động, sáng tạo và giúp các em học tập tốt hơn. Đối với bộ môn Địa lí nói chung có thể áp dụng nhiều phương pháp để gây hứng thú học tập cho học sinh nhưng tổ chức trò chơi không chỉ tạo hứng thú học tập mà còn nâng cao tình cảm, niềm vui, hiểu biết về kiến thức và các kĩ năng hoạt động theo nhóm, tập thể. Bên cạnh đó, cũng giúp giáo viên đánh giá theo định hướng phát triển năng lực của học sinh.

Tổ chức trò chơi không phải là sáng kiến mới, lạ nhưng nó không bao giờ là lỗi thời, hình thức tổ chức trò chơi thì vô cùng đa dạng và phong phú, Nó là chiếc cầu nối đắc lực, hữu hiệu và tự nhiên giữa giáo viên với học sinh. Thông qua trò chơi, ý nghĩa của nội dung bài học được truyền tải đến người nghe một cách nhẹ nhàng nhưng đầy sâu sắc, dễ hiểu. Trò chơi không những giúp học sinh gần gũi, cởi mở và tạo sự chú ý của học sinh đối với nội dung bài giảng, mà còn khuyến khích học 1

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh sinh tiếp thu bài một cách tự nhiên, không gượng ép và khô cứng. Từ đó, thúc đẩy học sinh hành động, áp dụng bài học vào thực tiễn. Xuất phát từ những lý do trên, tôi đã quyết định chọn đề tài: “Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh” làm nội dung nghiên cứu và áp dụng trong năm học 2019 – 2020.

II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Đối tượng nghiên cứu: Sử dụng trò chơi trong dạy học Địa lí để tạo hứng thú học tập cho học sinh.

- Phạm vi nghiên cứu: Do thời gian và tài liệu còn hạn chế nên phạm vi nghiên cứu của đề tài chỉ giới hạn ở: + Chương trình Địa lí lớp 9 THCS - Phần Địa lí Việt Nam (thuộc chương trình học kì I). + Địa bàn nghiên cứu: III. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU - Nghiên cứu các trò chơi học tập để giúp học sinh thực hiện trò chơi có hiệu quả.

- Tìm ra phương pháp dạy học phù hợp để nâng cao chất lượng học tập của học sinh và làm nền tảng vững chắc cho các năm học tiếp theo.

IV. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Môn Địa lý với tư cách là một môn học ở trường phổ thông, đồng thời là một môn khoa học cũng không nằm ngoài yêu cầu cấp thiết của vấn đề đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. Tuy nhiên, các phương pháp dạy học Địa lý hiện nay vẫn còn nặng về thuyết trình, liệt kê kiến thức, người thầy đóng vai trò trung tâm học sinh còn thụ động tiếp thu kiến thức. Trong nhiều giờ học Địa lý, học sinh ít có cơ hội để tự xây dựng nên kiến thức của mình, học sinh còn tỏ ra nhàm chán không quan tâm nhiều đến nội dung bài học. Vì vậy việc tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng các phương pháp dạy học tích cực, trong đó có phương pháp dạy học bằng trò chơi là vấn đề hết sức cần thiết và quan trọng.

V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU * Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết: Tôi sử dụng một số phương pháp nghiên cứu lí thuyết như phương pháp hệ thống, phân tích, tổng hợp... theo hướng sưu tầm, thu thập và nghiên cứu các loại tài liệu như: sách, báo, giáo trình, các tài liệu tham khảo,… có liên quan đến việc 2

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh sử dụng trò chơi trong dạy học Địa lí 9, từ đó tiến hành phân tích, tổng hợp, khái quát hoá và chọn lọc những nội dung lí thuyết cần thiết cho đề tài. * Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phương pháp điều tra, quan sát: Để có cơ sở thực tiễn cho những nhận xét, đánh giá liên quan đến đề tài, tôi đã tiến hành điều tra thông qua: dự giờ, phát phiếu điều tra.

- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Soạn và giảng dạy một số bài cụ thể trong chương trình Địa lí lớp 9. Thực tế giảng dạy sẽ là cơ sở để kiểm chứng hiệu quả và tính khả thi của đề tài.

V. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU Đề tài này được nghiên cứu trong năm học 2019 - 2020, từ tháng 8/2019 đến cuối tháng 12/2019.

3

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh PHẦN HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Cơ sở lí luận Tổng hợp các lý thuyết nghiên cứu về trò chơi dạy học của các nhà nghiên cứu Xô Viết, tác giả Trương Thị Xuân Huệ trong công trình nghiên cứu: “Sử dụng phương pháp trò chơi trong công tác chuẩn bị trí tuệ cho trẻ em học toán lớp 1”, khẳng định rằng trò chơi dạy học được hiểu là trò chơi có nhiệm vụ giáo dục.

Còn theo tác giả Đặng Thành Hưng thì những trò chơi giáo dục được lựa chọn và sử dụng trực tiếp để dạy học, tuân theo mục đích, nội dung, các nguyên tắc và phương pháp dạy học, có chức năng tổ chức, hướng dẫn và động viên trẻ hay học sinh tìm kiếm và lĩnh hội tri thức, học tập và rèn luyện kỹ năng, tích lũy và phát triển các phương thức hoạt động và hành vi ứng xử xã hội, văn hóa, đạo đức, thẩm mỹ, pháp luật, khoa học, ngôn ngữ, cải thiện và phát triển thể chất, tức là tổ chức và hướng dẫn quá trình học tập của học sinh khi họ tham gia trò chơi gọi là trò chơi dạy học.

Trò chơi địa lí trong dạy và học là trò chơi học tập, nên để có một trò chơi đúng nghĩa và bổ ích cần phải đảm bảo các yếu tố sau: -Nội dung trò chơi theo nội dung chương trình môn học địa lí 9 hoặc có liên quan trực tiếp giúp mở rộng, nâng cao kiến thức, kĩ năng, năng lực hình thành của môn học.

- Tổ chức trò chơi phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí, trình độ nhận thức, hoàn cảnh học tập của học sinh, phù hợp với điều kiện vật chất, không gian lớp học.

- Trò chơi địa lí phải đề cao tinh thần kỉ luật, ý thức tập thể, thái độ hợp tác, tích tích cực, sáng tạo của từng cá nhân học sinh. Rèn luyện khả năng phản ứng nhanh, quyết đoán …

- Trò chơi địa lí phải mang đầy đủ tính chất của trò chơi thông thường: có luật chơi, hình thức chơi, có sự thi đua, có thưởng, phạt phân minh và gây hứng thú giữa các cá nhân, các nhóm.

Hình thức tổ chức trò chơi địa lí rất phong phú và đa dạng nhưng để phù hợp với điều kiện nơi tôi công tác tôi chủ yếu đề cập đến các trò chơi nhỏ, chuẩn bị không cầu kì, có thể áp dụng linh hoạt ở hầu hết các bài trong hoạt động kiểm tra bài cũ, hình thành kiến thức mới, củng cố, luyện tập hay trong các bài ôn tập.

4

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh 2. Cơ sở thực tiễn Để có cơ sở thực tiễn cho việc đổi mới phương pháp dạy học nói chung và sử dụng trò chơi trong dạy học Địa lí 9 nói riêng, tôi đã tiến hành điều tra tình hình học tập môn Địa lí của học sinh lớp 9 tại trường THCS tôi đang giảng dạy thông qua phiếu điều tra với hệ thống câu hỏi như sau: 1. Nhiều người quan niệm môn Địa lí là “môn phụ”, môn “học thuộc lòng”, em có đồng ý với quan niệm này không? b. Phân vân. c. Không đồng ý. a. Đồng ý.

2. Về việc học môn Địa lí, em thấy: a. Thích. b. Phân vân. c. Không thích.

3. Em học môn Địa lí là vì: a. Đây là môn học bắt buộc. b. Yêu thích. c. Thích cách dạy của thầy (cô). d. Môn Địa lí rất hữu ích.

4. Mức độ hiểu bài trên lớp của em là: a. Rất hiểu. b. Hiểu. c. Bình thường. d. Không hiểu.

5. Các kiến thức môn Địa lí có hữu ích với bản thân em không? a. Rất hữu ích. b. Bình thường. c. Không. d. Không biết.

6. Yếu tố có ảnh hưởng nhiều nhất đến kết quả học tập môn Địa lí của em là: a. Phương pháp dạy của thầy (cô). b. Thời gian. c. Trình độ của bản thân. d. Tài liệu tham khảo.

7. Kết quả học tập môn Địa lí ở lớp 8 của em đạt loại: a. Giỏi (từ 8 đến 10 điểm). b. Khá (từ 6,5 đến 7,9 điểm). c. Trung bình (từ 5 đến 6,4 điểm). d. Yếu (dưới 5 điểm).

Khi được hỏi ý kiến, rất nhiều học sinh có quan niệm Địa lí là “môn phụ”, là “môn học thuộc lòng”. Nhiều em không biết những kiến thức môn Địa lí có tác dụng gì với bản thân mình. Vì vậy, các em chưa thực sự tích cực, chủ động trong học tập. Vẫn còn có nhiều học sinh học môn Địa lí để lấy điểm hoặc vì đây là môn học bắt buộc trong nhà trường. Vì vậy mà kết quả học tập môn Địa lí của các em chưa cao. Theo nhiều học sinh thì yếu tố có ảnh hưởng nhiều nhất đến kết quả học tập của các em là trình độ và phương pháp giảng dạy của thầy cô. Bởi vì nếu giáo viên có trình độ và

5

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh kiến thức sâu rộng, phương pháp giảng dạy phong phú, lôi cuốn, hấp dẫn thì sẽ dễ dàng khơi gợi được lòng ham hiểu biết, tạo ra hứng thú học tập của học sinh.

Thực tế đã chỉ ra rằng những học sinh không thích, không hứng thú khi học môn nào thường là những học sinh không học tốt môn học đó. Không thích, không hứng thú nhiều môn thì dẫn đến kết quả học tập cả quá trình sẽ thấp. Chính vì vậy việc tạo hứng thú cho học sinh là việc quan trọng của tất cả các giáo viên bộ môn trong đó có môn Địa lí.

Từ thực trạng học tập môn Địa lí của học sinh như trên, tôi thấy để nâng cao chất lượng học tập môn địa lí của học sinh cho phù hợp với yêu cầu hiện nay thì cần phải tích cực đổi mới phương pháp, hình thức dạy học. Một trong những biện pháp có hiệu quả để tạo hứng thú học tập cho học sinh đó là ứng dụng trò chơi có liên quan đến nội dung bài học.

Vì vậy trong quá trình dạy học Địa lí 9, tùy từng bài và từng phần nội dung bài học, tôi luôn nghiên cứu vận dụng một cách linh hoạt và khoa học trò chơi có liên quan kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực khác, từ đó đã mang lại hiệu quả cao, tăng sự hứng thú học tập cho học sinh.

II. CÁC GIẢI PHÁP TIẾN HÀNH 1. Xây dựng một số trò chơi trong dạy học địa lí 9 1.1. Cơ sở xây dựng trò chơi trong dạy học Địa lý - Căn cứ vào mục tiêu, nội dung, phương pháp của bài học - Căn cứ vào logic của quá trình dạy học trên lớp - Căn cứ vào đặc điểm của học sinh trong quá trình học tập ở trường - Căn cứ vào chương trình dạy học môn Địa lý 1.2. Các nguyên tắc thiết kế trò chơi dạy học trong dạy học môn Địa lý - Đảm bảo tính mục đích: Mục đích của trò chơi là phát huy tính tích cực học tập của học sinh. Vì vậy nhiệm vụ chơi, luật chơi và hành động của trò chơi đòi hỏi học sinh phải sử dụng các giác quan, các thao tác trí tuệ, đặc biệt là thao tác tư duy như: phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, trừu tượng hóa, để lĩnh hội kiến thức của bài học, môn học.

- Đảm bảo tính chất của hoạt động chơi: Mỗi trò chơi học tập phải là trò chơi đích thực, thực sự hấp dẫn, kích thích tính tích cực, tự lập, sáng tạo của học sinh.

Những trò chơi nhằm tích cực hóa hoạt động học tập cho học sinh phải tạo cơ hội cho các em hứng thú, tự nguyện tham gia vào trò chơi, tích cực vận dụng vốn hiểu 6

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh biết và năng lực trí tuệ của mình để giải quyết nhiệm vụ học tập trong những hoàn cảnh chơi sinh động với yếu tố thi đua lẫn nhau.

- Đảm bảo tính hệ thống và tính phát triển: Các trò chơi được sắp xếp từ đơn giản đến phức tạp, từ dễ đến khó, tạo thành một hệ thống gồm các nhóm trò chơi nhằm nâng cao năng lực phát triển trí tuệ của học sinh.

- Đảm bảo tính đa dạng: Các trò chơi hệ thống phải đa dạng, phong phú tạo cơ hội cho học sinh thực hành, vận dụng vốn hiểu biết thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau và khả năng tư duy để giải quyết nhiệm vụ học tập trong những tình huống chơi đa dạng, phong phú.

1.3. Một số lưu ý khi xây dựng và sử dụng trò chơi trong dạy học Địa lý - Cần sử dụng phối hợp trò chơi với các phương pháp dạy học khác, không tổ chức trò chơi quá lâu.

- Những trò chơi được lựa chọn phải dễ tổ chức và thực hiện, phù hợp với đặc điểm và khả năng của học sinh với quỹ thời gian, với hoàn cảnh, điều kiện thực tế của lớp học.

- Người chơi phải nắm được luật chơi và tôn trọng luật chơi - Tạo điều kiện cho học sinh tham gia tổ chức điều khiển tất cả các khâu: từ chuẩn bị, tiến hành trò chơi và đánh giá sau khi chơi nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh.

- Trò chơi sử dụng phải được luân phiên, thay đổi một cách hợp lý không gây nhàm chán.

- Giáo viên phải quan sát, theo dõi và bao quát lớp học để kịp thời giúp đỡ, khuyến khích, động viên người chơi khi cần thiết.

- Dùng yếu tố thi đua để lôi cuốn học sinh tích cực tham gia trò chơi, song cũng không quá nhấn mạnh vào yếu tố thi đua một cách quá mức, biến thi đua thành ganh đua.

- Sau khi chơi cần tổ chức thảo luận để nhận ra ý nghĩa giáo dục của trò chơi.

1.4. Các nhóm trò chơi dạy học sử dụng trong dạy học môn Địa lí 9 Dựa trên cơ sở các căn cứ và các nguyên tắc đã nêu ở trên, hệ thống trò chơi dạy học được thiết kế trong sáng kiến kinh nghiệm này gồm 2 nhóm trò chơi chính được xếp theo 2 hướng như sau:

7

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh - Nhóm 1: Nhóm trò chơi giới thiệu nội dung mới: Những trò chơi này có thể sử dụng khi bắt đầu vào 1 tiết học, nó có tác dụng khởi động tư duy của học sinh, dẫn dắt học tìm hiểu nội dung, học tập một cách tự nhiên, thoải mái và vui vẻ.

- Nhóm 2: Nhóm trò chơi củng cố, ôn tập Những trò chơi trong nhóm này được sử dụng sau khi học sinh đã được học một nội dung hoặc kỹ năng nào đó, những kiến thức hoặc kỹ năng đã học là cơ sở để học sinh thực hiện những trò chơi này.

1.5. Minh họa việc thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học địa lí 9 a. Nhóm trò chơi giới thiệu nội dung mới Bài 7. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ NÔNG NGHIỆP 1. Mục tiêu - Học sinh kể được các cây trồng vật nuôi mà em đã biết - Định hướng nội dung bài học.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học - Đàm thoại/động não - HS làm việc cá nhân 3. Phương tiện - Giấy note 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: Giao nhiệm vụ: trò chơi CHÚNG TÔI LÀ NHÀ NÔNG Vòng 1: Học sinh cả lớp ghi ra giấy Note tên của: ▪ 3 loại cây lương thực ▪ 3 loại cây công nghiệp ▪ 3 con vật gia súc, gia cầm Mỗi một dữ kiện gọi học sinh trả lời, lấy 2 học sinh có đáp án đúng. Chọn ra 6 học sinh ở các nhóm (nhóm đã phân chia quy định từ trước) hoặc tổ, hoặc bất kỳ mà các em làm chính xác.

Vòng 2: Kể tên các nhân tố trong sản xuất nông nghiệp.

- Giáo viên cho 6 học sinh được chọn ở vòng 1 thi đấu với nhau.

- Lần lượt từng học sinh kể tên các nhân tố mà mình biết. Trong vòng 5 giây học sinh nào không trả lời được tự động ngồi xuống rời cuộc chơi. Học sinh cuối cùng sẽ giành chiến thắng và được khen thưởng điểm cộng bài học.

8

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh - Giáo viên tổng hợp các nhân tố học sinh đã kể tên (hợp lý) ghi lên bảng.

- Bước 2: Từ phần trả lời của học sinh, giáo viên dẫn vào bài.

Nền nông nghiệp nước ta chịu ảnh hưởng bởi 2 nhóm nhân tố tự nhiên và kinh tế xã hội. Vậy các nhân tố này có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển, phân bố nông nghiệp nước ta cũng như tại chính địa phương mình. Mời các em cùng tìm hiểu và khám phá trong ngày hôm nay.

Bài 12: SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CÔNG NGHIỆP Nhanh như chớp: + Sau khi trả lời đúng câu hỏi – HS nhận 1 phần quà (gói bimbim, bút chì, tẩy, ...), giáo viên khen ngợi, tặng quà cho HS trả lời đúng.

Câu 1: Bông vải, là nguyên liệu cho ngành công nghiệp nào? >>> Dệt, may Câu 2: Tỉnh nào khai thác dầu mỏ chủ yếu cho nước ta? > Bà Rịa Vũng Tàu Câu 3: Vàng đen là để chỉ loại tài nguyên khoáng sản nào? >>> Than đá Câu 4: Hiện nay,nhà máy thủy điện ở nước ta có công suất lớn nhất? >Sơn La Câu 5: Để tên 3 sản phẩm làm từ sữa bò? >>> Sữa chua, sữa tươi, phô mai…

Câu 6: Tên 1 khu công nghiệp ở thành phố mình >>> HS tự nêu Câu 7: Để sản xuất công nghiệp cần đến yếu tố nào? > có thể liệt kê vốn, kĩ thuật, nhân lực…

Câu 8: Cánh đồng điện gió nằm ở tỉnh nào nước ta hiện nay? >>> Bạc Liêu - Bước 3: GV nhận xét HS tham gia trò chơi. GV dẫn dắt vào bài mới : Vậy thì các ngành công nghiệp nói trên có những đặc điểm, tình hình phát triển và phân bố ra sao, chúng ta cùng tìm hiểu bài học.

Bài 13: VAI TRÒ ĐẶC ĐIỂM PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CỦA NGÀNH DỊCH VỤ 1. Mục tiêu - Học sinh có được mối liên hệ giữa các hoạt động của ngành dịch vụ mà các em đã biết trong cuộc sống với các kiến thức các em muốn được biết thêm, hiểu thêm, khám phá thêm qua bài học. Qua đó kích thích trí tò mò của học sinh, đặt ra mong muốn giải quyết vấn đề trong bài học.

- Hoạt động lôi cuốn, tạo hứng thú cho học sinh, tạo cho HS tâm thế thoải mái, hào hứng đón nhận bài học.

- Rèn kỹ năng biểu đạt, phát triển tương tác giữa các thành viên trong lớp học.

2. Phương pháp/ kỹ thuật dạy học: 9

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh Phương pháp tổ chức trò chơi kết hợp với kỹ thuật động não ở mức độ thấp.

3. Phương tiện: - Phiếu học tập có ghi tên một số loại hình dịch vụ gần gũi trong cuộc sống của học sinh như: Giao thông vận tải, Bưu chính viễn thông, Giáo dục, Bảo hiểm, Thương mại, Du lịch…Giáo viên có thể chuẩn bị phần thưởng cho học sinh.

4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: Giáo viên nêu yêu cầu của trò chơi, giới thiệu luật chơi, phần thưởng. ● Trò chơi sẽ được thực hiện theo hình thức một học sinh xung phong lên bảng, bốc thăm một tình huống đã được giáo viên chuẩn bị sẵn. ● Nhiệm vụ của là cầm phiếu học tập có ghi tên loại hình dịch vụ mà mình biết. Không được dùng lời nói mà chỉ bằng cử chỉ biểu đạt về loại hình dịch vụ đó. ● Nhiệm vụ của HS dưới lớp là trong thời gian nhanh nhất nêu được chính xác tên của loại hình dịch vụ đó và chỉ được nêu duy nhất một lần. ● Học sinh nào thực hiện một lần thành công sẽ là người chiến thắng. Thời gian tối đa để thực hiện trò chơi là 3 phút.

Nhiệm vụ biểu đạt (Giao thông vận tải, Bưu chính viễn thông, Du lịch, Y tế, Giáo dục, Thương nghiệp).

- Bước 2: Học sinh tham gia trò chơi.

- Bước 3: Trao phần thưởng cho người chiến thắng.

- Bước 4: Giáo viên nêu câu hỏi, đặt ra mâu thuẫn, kích thích học sinh đi tìm hiểu và giải quyết mâu thuẫn trong bài học: GV dẫn dắt: Các loại hình dịch vụ mà chúng ta vừa biết tên ở trên thuộc ngành dịch vụ. Vậy dịch vụ có tạo ra giá trị hay không? Giá trị đó là gì? Giá trị đó có gì khác với ngành nông nghiệp và công nghiệp mà chúng ta đã tìm hiểu? Cô trò chúng ta cùng nhau làm rõ trong bài học ngày hôm nay.

Bài 14: GIAO THÔNG VẬN TẢI VÀ BƯU CHÍNH VIÊN THÔNG 1. Mục tiêu - Gây sự hứng thú cho học sinh, tăng tính tập trung và định hướng nội dung học tập kiến thức mới.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học - Trực quan, quan sát tranh hình/vấn đáp/ hoạt động cá nhân 10

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh 3. Phương tiện - Trò chơi: “Ô cửa bí mật” với 4 câu hỏi 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: Giáo viên cho học sinh chọn ô số để nhận câu hỏi và trả lời. Trả lời đúng có thưởng là cây kẹo hay dụng cụ học tập.

- Bước 2: Bộ câu hỏi ô cửa bí mật ● Hàng ngày em đi học bằng phương tiện gì? Và trên đường đi học em gặp những loại hình vận tải nào khác nữa? ● Loại hình giao thông mà có hệ thống đường đi riêng là loại nào? Em hãy kể tên tuyến đường dài nhất của loại hình này ở nước ta. ● Theo em ở miền Tây (Đồng bằng sông Cửu Long) loại hình giao thông nào phát triển nhất. Vì sao? ● Ở nước ta đã có tàu điện ngầm chưa? Công trình này hiện đang làm ở đâu?

- Bước 3: Cá nhân học sinh trả lời – Giáo viên ghi nhận cộng điểm và dẫn dắt vào bài mới.

Bài 19: THỰC HÀNH 1. Mục tiêu - Tạo hứng thú và định hướng cho học sinh khi bắt đầu bài học 2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học Trò chơi “Hiểu ý đồng đội” 3. Phương tiện - Giấy ghi tên các khoáng sản và các trung tâm kinh tế/Công nghiệp - Bảng con, bút lông/phấn 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: GV giới thiệu luật chơi: + Chia lớp thành 8 nhóm + 1 HS được gọi ngẫu nhiên trong nhóm + HS gợi ý cho các nhóm đoán từ, Yêu cầu gợi ý không lặp từ, tách từ + Nhóm có người gợi ý mà trả lời đúng thì ghi được 2 điểm + Nhóm mà không có người gợi ý, trả lời đúng +1 điểm - Bước 2: Thực hiện trò chơi. Các từ khóa Than đá, Quặng sắt, Đồng, Apatit, Chì – kẽm, Mangan, Thái Nguyên,Việt Trì - Bước 3: HS tham gia trò chơi. GV hỗ trợ.

11

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh - Bước 4: Tổng kết, vào bài Bài 26: VÙNG DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ 1. Mục tiêu - Định hướng nội dung bài học.

- Tạo hứng thú cho lớp học từ đầu giờ.

3. Phương tiện: - Trò chơi, hoặc video clip 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: chơi trò chơi “Tôi là chuyên gia địa lí” • Giáo viên kiểm tra kiến thức bài cũ bằng cách cho HS đứng theo nhóm, mỗi nhóm 5 HS có 20 giây nắm tay nhau đọc các địa danh du lịch ở Nam Trung bộ.

• Luật chơi: Không nói trùng ý bạn đã nói, không nêu được sau 3 giây loại.

Nhóm nói được tới đâu thì điểm cộng tới đó.

- Ví dụ: Liệt kê các địa danh du lịch của Nam Trung Bộ: Đà Nẵng, Mỹ Khê, Ngũ Hành Sơn, Lý Sơn, Di tích Mỹ Sơn, Bán Đảo Sơn Trà, Vịnh Vân Phong, Tp. Quy Nhơn, Nha Trang, Mũi Né, Tháp chàm…

- Bước 2: Giáo viên cho cả lớp làm như vậy và chấm điểm cho từng nhóm - Bước 3: Giáo viên dẫn dắt vào bài. Duyên Hải Nam Trung bộ thực sự là một vùng có tiềm năng phát triển kinh tế biển và du lịch. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu và chứng minh cho điều đó nhé.

Bài 27: THỰC HÀNH: KINH TẾ BIỂN CỦA BẮC TRUNG BỘ VÀ DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ 1. Mục tiêu - Học sinh hứng thú hơn trong giờ học, định hướng nội dung sẽ làm trong tiết này.

- Học sinh nhớ được một số bãi biển nổi tiếng ở miền trung.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học - Học sinh chơi trò chơi “Tôi là nhà địa lí”/ Cặp đôi/ kĩ thuật tia chớp 3. Phương tiện: Câu hỏi cho trò chơi.

4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm từ 5 đến 6 học sinh. Hoặc chia làm 2, 3 cụm nếu lớp đông. Yêu cầu chủ đề chơi là “Biển, đảo” 12

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh - Bước 2: Giáo viên đưa ra luật chơi như sau: + Trong 1 nhóm mời 2 bạn đứng lên trả lời câu hỏi thách đấu, bạn nào trả lời đúng và trước thì được mời bạn kế tiếp đấu với mình, bạn thua ngồi xuống. + Cứ như vậy đến hết vòng trong nhóm, ai là người trả lời được cuối cùng người đó thắng cuộc.

Ví dụ: Giáo viên gọi 2 học sinh đầu tiên trong nhóm bất kì và hỏi 2 bạn sẵn sàng chưa? Bắt đầu. “Hoàng Sa thuộc tỉnh thành nào?” HS nào trả lời đúng và trước sẽ mời người tiếp theo chơi. Giáo viên hỏi tiếp “Bãi biển Thiên Cầm thuộc tỉnh nào?”.

Nếu cả hai không trả lời được giáo viên mời cặp khác. Mỗi nhóm có thời gian 1 phút để chơi.

- Bước 3: Giáo viên lần lượt cho các nhóm chơi và nhớ bấm đồng hồ. Những bạn thắng cuộc sẽ được chấm 1 dấu sao. “Good job” - Bước 4: Giáo viên dẫn dắt vào bài. Hôm nay chúng ta sẽ khám phá về những hoạt động kinh tế biển của BTB và DHNTB. Vùng nào có thế mạnh phát triển kinh tế biển hơn. Tại sao, vào tìm hiểu bài học hôm nay.

Bài 28: VÙNG TÂY NGUYÊN 1. Mục tiêu: - Liệt kê một số tên địa danh - Mô tả một số thế mạnh của vùng - Phát triển ngôn ngữ, lí giải 2. Phương pháp/ kỹ thuật dạy học: - Phương pháp: Đóng vai, sân khấu hóa - Hình thức: Cá nhân/ cả lớp.

3. Phương tiện: Không 4. Tiến trình hoạt động: - Bước 1: GV và HS cùng đóng 1 tiểu phẩm ngắn hoặc 1 nhóm HS được giao tiến hành vở kịch. Yêu cầu HS sau khi quan sát và lắng nghe vở kịch hãy: + Địa danh nào được nhắc đến trong vở kịch? + Địa danh đó thuộc tỉnh nào? + Những nông sản nào được đề cập đến? + Những địa danh nào khác được liệt kê trong vở kịch? >>> HS cần ghi chép thông tin đầy đủ trong vở/giấy note - Bước 2: Tiểu phẩm diễn ra 13

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh TIỂU PHẨM Bố: Cuối tháng này, nghỉ lễ cả nhà mình có dự kiến đi đâu xa chút không?

Mẹ: Em thích đi chỗ nào mát mẻ ấy anh.

Con trai: Hay đi Bà Nà đi bố ơi, con thích đi đến đó Mẹ: Mẹ nghĩ là không nên, nhà mình mới đi cách đây không lâu. Mẹ nghĩ đi nghỉ mát lần này, cả nhà cả nhà mình nên đi Đà Lạt.

Bố: Được đấy, bố sẽ đưa cả nhà đi thăm thác Voi, đồi chè Cầu Đất, núi Langbiang huyền thoại và vườn quốc gia Bi-Doup, Núi Bà.

Con: Hấp dẫn quá bố ơi! Con thích đi hái dâu và leo núi.

Mẹ: Tuyệt vời, còn mẹ sẽ đi uống cà phê, ăn vặt và đi dạo quanh hồ với bố.

Bố: Nhất trí với hai mẹ con. Nhớ là mang theo áo ấm, khăn quàng và tất tay nhé vì mùa này Đà Lạt lạnh lắm…

- Bước 3: HS nêu đáp án thông tin/GV gọi ngẫu nhiên - Bước 4: GV kết luận và nêu ra vấn đề để dẫn dắt HS giải quyết trong bài học b. Nhóm trò chơi củng cố, ôn tập BÀI 2: DÂN SỐ VÀ SỰ GIA TĂNG DÂN SÔ 1. Mục tiêu:Kiểm tra mức độ nhận thức của học sinh về bài học 2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học: Kĩ thuật trò chơi 3. Phương tiện: Bộ trò chơi 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: GV phát bộ trò chơi thi “Ai ghép hình nhanh nhất” cho các nhóm và yêu cầu dựa vào nội dung vừa tìm hiểu, thảo luận nhóm và ghép hình trong thời gian 3 PHÚT - Bước 2: Tổ chức cho hs chơi - Bước 3: Khen ngợi và cộng điểm cho nhóm làm nhanh nhất và đúng (cộng vào điểm miệng) - Bước 4: Gv tổng kết toàn bộ nội dung bài học

14

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh

Bài 6: SỰ PHÁT TRIỂN NỀN KINH TẾ VIỆT NAM 1. Mục tiêu (Kiến thức, kĩ năng…) + Kiến thức: Củng cố lại kiến thức bài học về chuyển dịch cơ cấu kinh tế; những thành tựu và thách thức. + Kĩ năng: Hệ thống kiến thức đã học.

2. Phương pháp/kĩ thuật dạy học: Làm việc cá nhân, động não 3. Phương tiện: không 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: THỬ TÀI CHUYÊN GIA ▪ Mỗi nhóm cử ra một bạn học sinh bất kỳ để tham gia trò chơi.

▪ Mỗi học sinh chuẩn bị một câu hỏi có liên quan đến bài học hôm nay và đặt cho bạn chơi. Ai đặt câu hỏi sai hoặc đặt câu hỏi mà bạn mình trả lời được sẽ bị loại khỏi cuộc chơi. Nhóm nào còn học sinh cuối cùng nhóm đó giành chiến thắng và được thưởng điểm cộng.

-Bước 2: Giáo viên dùng số ngẫu nhiên gọi nhóm và số bất kì (gọi 1-2 số) mời học sinh tham gia trò chơi.

- Bước 3: GV nhận xét hoạt động, tuyên dương nhóm giành chiến thắng.

Bài 13: VAI TRÒ ĐẶC ĐIỂM PHÁT TRIỂN NGÀNH DỊCH VỤ

15

Ứng dụng trò chơi ơi vào ddạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng ng thú cho học h sinh Phương pháp/ kỹ thuậtt ddạy học: Trò chơi "đoàn tàu tri thức" u.

Phương tiện: Máy chiếu.

Tiến trình hoạt động: Bước 1: GV chiếuu gói câu hhỏi được đánh số.

Nội dung câu hỏii xuyên su suốt bài học. Học sinh sẽ xung phong lựa chọn số ng ngẫu nhiên có chứa câu hỏi, suy nghĩ nhanh và trảả lời câu hỏi. mỗi phương án trả lời được đư đưa ra nhanh nhất và chính xác nhất sẽ đượcc thư thưởng.

Câu 1: Có những ng nhóm ngành ddịch vụ nào?

Câu 2: Tạii sao nói D Dịch vụ rất quan trọng?

Câu 3: Kể tên 5 ngành ddịch vụ phổ biến.

Câu 4: Em có nh nhận xét gì về sự phân bố của ngành dịch ch vụ? v Câu 5: Tạii sao nói TP HCM và Hà N Nộii là hai trung tâm dịch d vụ lớn và đa dạng ở nước ta? (chứng ng minh) Câu 6: Tại sao ho hoạt động dịch vụ phân bố không đều?? (giải (gi thích nguyên nhân) Câu 7: Những ng ngành ddịch vụ nào được phát triển tại địaa phương? ph Câu 8: Nếuu em là một chuyên gia kinh tế, em hãy đưa ra 3 biện bi pháp để đẩy mạnh phát triểnn ngành ddịch vụ ở địa phương em đang ang sinh sống? s Bước 2: Học sinh trả lờ ời câu hỏi theo dẫn dắt của GV Bước 3: Trao đổi, thảoo lu luận về các nội dung trả lờii trong các câu hỏi. h Bước 4: Phân tích, đánh giá: GV nh nhận xét về quá trình làm việcc của c HS, mức độ chính xác của các phương ương án tr trả lời, dân dắt HS vào hoạt động nốii tiếp. ti Bài 20: VÙNG ĐỒNG NG B BẰNG SÔNG HỒNG 1. Mục tiêu - Củng cố lại kiến thứcc bài hhọc - Thay đổi không khí lớ ớp học 2. Phương pháp/kĩ thuậật dạy học: Trò chơi 3. Phương tiện: Câu hỏỏi 4. Tiến trình hoạt động - Bước 1: GV mô tả luậật chơi “Ô cửa bí mật” 16

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh + Có 3 cánh cửa, mỗi cánh cửa có 3 câu hỏi, các đội lần lượt lựa chọn cánh cửa để bước vào, chọn ngẫu nhiên một trong những câu hỏi. + GV thưởng cho các đội 1 điểm khi bắt đầu chơi, đội trả lời đúng được cộng 1 điểm, trả lời sai bị trừ 0.5 điểm + Sau khi các cánh cửa được mở ra và các câu hỏi được giải mã đội nào nhiều điểm hơn sẽ là đội chiến thắng.

- Bước 2: Tổ chức chơi trò chơi - Bước 3: Nhận xét và cho điểm Gợi ý các câu hỏi Câu 1: Tỉnh nào sau đây không thuộc đồng bằng sông Hồng?

A. Bắc Ninh.

B. Bắc Giang. C. Vĩnh Phúc.

D. Ninh Bình.

Câu 2 : Đảo nào sau đây thuộc đồng bằng sông Hồng?

C. Lý Sơn.

D. Phú Quý.

A. Cát Bà.

B. Cồn Cỏ.

Câu 3. Đâu không tiếp giáp với đồng bằng sông Hồng: A. vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

B. vùng Bắc Trung Bộ.

C. vùng Duyên hải Nam Trung Bộ.

D. vịnh Bắc Bộ.

Câu 4. Năm 2006, vùng Đồng bằng sông Hồng có diện tích là 15 nghìn km2., dân số là 18,3 triệu người. Vậy mật độ dân số của vùng năm 2006 là A. 1220 triệu người/ km2.

B. 1220 người/ km2.

C. 122 người/ km2.

D. 122 triệu người/ nghìn km2.

Câu 5: Hệ thống đê điều ở đồng bằng sông Hồng có chiều dài hơn: A. 2000 km.

B. 3000 km.

C. 4000 km.

D. 5000 km Câu 6: Tài nguyên khoáng sản có giá trị ở Đồng bằng Sông Hồng là: A. than nâu, bôxít, sắt, dầu mỏ. B. đá vôi, sét cao lanh, than nâu, khí tự nhiên.

C. apatit, mangan, than nâu, đồng.

D. thiếc, vàng, chì, kẽm.

17

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh Câu 7: Thế mạnh về tự nhiên tạo cho Đồng bằng Sông Hồng có khả năng phát triển mạnh cây vụ đông là: B. nguồn nước mặt phong phú.

A. đất phù sa màu mỡ.

C. có một mùa đông lạnh.

D. địa hình bằng phẳng.

Câu 8: Tài nguyên quý giá nhất của vùng Đồng bằng sông Hồng là: B. Đất phù sa sông Hồng A. Đất feralit C. Than nâu và đá vôi D. Đất xám, đất mặn Câu 9: Đồng bằng sông Hồng là đồng bằng châu thổ được bồi đắp bởi phù sa của hệ thống: A. sông Hồng và sông Thái Bình B. sông Hồng và sông Đà D. sông Hồng và sông Lục Nam C. sông Hồng và sông Cầu Bài 26: VÙNG DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ 1. Mục tiêu + Kiến thức: Vận dụng kiến thức để chơi trò chơi + Kĩ năng: tư duy và trả lời 2. Phương pháp/kĩ thuật: trò chơi Ô SỐ BÍ ẨN. 3. Chuẩn bị: Câu hỏi trắc nghiệm, file ppt…

4. Hoạt động - Bước 1: Tổ chức HS chơi Trò chơi: Ô SỐ BÍ ẨN. Giáo viên lấy tinh thần xung phong 2 bạn lên điều khiển trò chơi (1 HS ngồi điều khiển máy chiếu, 1 HS dẫn trò chơi) Luật chơi:

18

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh

Bước 2: Nhận xét và khen ngợi động viên cá nhân và cả lớp.

Gợi ý các câu hỏi Câu 1: Tỉnh nào sau đây không thuộc vùng Duyên hải Nam Trung Bộ?

A. Thừa Thiên Huế.

B. Đà Nẵng.

C. Bình Định.

D. Bình Thuận.

Câu 2: Vịnh nào sau đây không thuộc vùng Duyên hải Nam Trung Bộ?

A. Dung Quất.

B. Cam Ranh C. Hạ Long.

D. Vân Phong.

Câu 3. Vùng tiếp giáp với Duyên hải Nam Trung Bộ là A. vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

B. vùng Đông Nam Bộ.

C. vùng Đồng bằng sông Hồng.

D. Đồng bằng sông Cửu Long.

Câu 4: Quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa lần lượt thuộc tỉnh, thành phố nào?

A. Tỉnh Quảng Nam và Quảng Ngãi.

B. Tỉnh Bình Định và Phú Yên.

C. Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa.

D. Tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận.

Câu 5: Khoáng sản chính của vùng Duyên hải Nam Trung Bộ là: A. sắt, đá vôi, cao lanh.

B. than nâu, mangan, thiếc.

C. đồng, apatít, vàng.

D. cát thủy tinh, titan, vàng.

Câu 6: Các di sản văn hóa của thế giới trong vùng Duyên hải Nam Trung Bộ là: A. Cố đô Huế, nhã nhạc cung đình Huế.

B. Ca trù, Quan Họ C. Vịnh Hạ Long, Phong Nha – Kẻ Bàng. D.Phố cổ Hội An, di tích Mĩ Sơn.

Câu 7: Các bãi biển thu hút đông khách du lịch ở Duyên hải Nam Trung Bộ là: A. Sầm Sơn, Cửa Lò, Thiên Cầm.

B. Cửa Lò, Thiên Cầm, Nhật Lệ.

C. Non Nước, Nha Trang, Mũi Né.

D. Đồ Sơn, Lăng Cô, Vũng Tàu.

19

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh Câu 8: Hoạt động kinh tế ở khu vực đồi núi phía tây của vùng Duyên hải Nam Trung Bộ chủ yếu là: A. nuôi bò, nghề rừng, trồng cà phê.

B. công nghiệp, thương mại, thủy sản.

C. trồng cây công nghiệp, nuôi trồng thủy sản, giao thông.

D. chăn nuôi gia súc lớn, nghề rừng, trồng cây công nghiệp.

20

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh 2. Thực nghiệm sư phạm 2.1 Mục đích thực nghiệm - Nhằm làm sáng tỏ những lí luận về phương pháp dạy học bằng trò chơi.

- Đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học bằng trò chơi đối với chương trình địa lí lớp 9 trong học kì 1.

2.2 Thời gian, địa điểm và đối tượng thực nghiệm: - Thời gian: trong học kì 1 năm học 2019 – 2020.

- Địa điểm.

- Đối tượng thực nghiệm: học sinh lớp 9A. 3.3. Tiến trình thực nghiệm Để kiểm nghiệm tính khả thi của đề tài, tôi đã thiết kế một số giáo án có sử dụng trò chơi để tiến hành thực nghiệm giảng dạy ở học sinh lớp 9 của trường THCS tôi đang giảng dạy. Bài học được chọn để soạn và giảng dạy thực nghiệm phải tiêu biểu có nội dung cho phép sử dụng trò chơi cho các mảng kiến thức và hình thức trình bày trong sách giáo khoa. Việc lựa chọn lớp để giảng dạy thực nghiệm và đối chứng phải có trình độ tương đương nhau và ở mức trung bình đại diện cho chất lượng học sinh khối lớp 9 của trường.

Trên cơ sở đó, tôi đã lựa chọn được như sau: - Bài thực nghiệm (trong chương trình học kì I): tiết 38: trò chơi địa lí.

- Lớp dạy: + Lớp dạy giáo án thực nghiệm: 9A + Lớp dạy giáo án đối chứng: 9H Công tác thực nghiệm được tiến hành song song trên cả hai lớp: + Ở lớp thực nghiệm (9A): tôi lồng ghép trò chơi kết hợp với các phương pháp dạy học theo hướng tích cực. + Ở lớp đối chứng (9H): không được học theo phương pháp này

21

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh Trò chơi địa lí I MỤC TIÊU - Vui chơi, giải trí, biết quan sát, tôn trọng kỉ luật, hăng say, sáng tạo, linh động.

- Nhớ lại kiển thức đã học trong kì 1 năm học lớp 9: địa dân cư, kinh tế, 5 vùng kinh tế.

- Rèn kĩ năng vẽ các biểu đồ: cột, tròn, miền, thanh ngang.

II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Bộ câu hỏi. Quà tặng. Thước dài.

2 Học sinh: Ôn tập lại kiến thức.

III. TIẾN TRÌNH BÀI: 1. Ổn định tổ chức: kiểm tra sĩ số.

2. Bài cũ: không 3. Tiến trình: Giáo viên: giới thiệu tiết học. Nhắc nhở các em kĩ năng vẽ biểu đồ.

Lớp trưởng: điều hành toàn bộ tiết học. * Trò chơi mở đầu: - Thò – thụt: nói thụt thì thụt tay vào. Thò thì thò tay ra. * Tiến trình: NỘI DUNG THI GỒM : 1. Thi : nhanh như chớp: Đúng được 10d. Sai không được điểm. Nhóm khác trả lời được 5 điểm.

2. Thi vẽ biểu đồ: Trò chơi mang tên “bàn tay siêu đẳng”(in sẵn biểu đồ cho 4 nhóm) Giám khảo tổng kết đội chiến thắng. Lớp trưởng công bố. Thời gian chờ giám khảo tính điểm thì sẽ chơi trò chơi “đoán từ”. Mỗi câu trả lời đúng có quà (do lớp trưởng mời).

3. Bốc thăm phần thưởng và phạt của hai nhóm dẫn đầu và dẫn cuối.

Thưởng Phạt 1. Đồ ăn 1. Phạt vẽ sơ đồ tư duy về dân số Việt Nam 2. Một tràng pháo tay động viên lần sau 2. Một tràng pháo tay động viên phát huy lần sau cố gắng.

Bộ câu hỏi:* Nhanh như chớp: S Câu hỏi

Đáp án 22

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh TT 1 2 3 4 5 6 7

8 9 10

11 12 13

14 15 16 17 18

Vùng nào nước ta không giáp biển?

Vùng nào có 6 tỉnh đều giáp biển?

Thanh – Nghệ - Tĩnh là cụm từ chỉ các tỉnh của vùng nào?

Vùng nào có 8 tỉnh đều giáp biển?

Tây Nguyên Bắc Trung Bộ Bắc Trung Bộ

Duyên hải Nam Trung Bộ Thành phố Hà Nội thuộc vùng nào? Đồng bằng sông Hồng Việt Nam có mấy vùng kinh tế trọng điểm?

4 Tên Giang mà chẳng phải sông.

Hà Giang, Bắc Đây tên 5 tỉnh, ai thông đáp liền.

Giang, An Giang, Em ngoan thi với bạn hiền.

Kiên Giang, Tiền Đáp nhanh đáp đúng, ưu tiên thưởng quà.

Giang.

Nước ta có mấy vùng kinh tế? Kể tên?

7 vùng.

Tỉnh thành nào có đường bờ biển dài nhất?

Khánh Hòa.

Tỉnh nào là nơi duy nhất ở nước ta có thể ngắm Cà Mau được mặt trời mọc lên từ mặt biển đông vào buổi sáng và lặn xuống từ mặt biển tây vào buổi chiều.

Fansipan – đỉnh núi cao nhất ở Việt Nam nằm ở Nằm giữa hai tỉnh tỉnh nào?

Lào Cai và Lai Châu Đỉnh núi nào được mệnh danh là “nóc nhà của Đà Langbiang – cách Lạt”? Đà Lạt 12 km.

Tỉnh nào có diện tích lớn nhất miền Trung?

Nghệ An: 16,4 Tỉnh nào có diện tích nhỏ nhất miền Trung? nghìn km2 (chỉ cần nói được tên tỉnh là được điểm) Ninh Thuận: 3,3 nghìnkm2 Tỉnh nào nước ta nơi con gà gáy ba nước cùng Điện Biên . nghe?

Tỉnh nào nước ta có hai di sản thế giới?

Quảng Nam. Tỉnh nào có diện tích cà phê lớn nhất nước ta? Đaklak.

Ngã ba Đồng Lộc thuộc tỉnh nào? Vùng kinh tế?

Hà Tĩnh Hồ tự nhiên nào lớn nhất Việt Nam? Tỉnh nào?

Hồ Ba bể - Bắc 23

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh Kạn 19 Tỉnh nào không thấp?

Cao Bằng 20 Tỉnh gì tên chẳng chiến tranh bao giờ?

Thái Bình, Hòa Bình.

Vòng 2: bàn tay siêu đẳng: Thời gian: 10 phút: Bốc thăm một các biểu đồ sau.

Các tổ được cử người lên bảng vẽ.

Biểu đồ 1: Quan sát bảng số liệu: Giá trị sản xuất công nghiệp của Duyên hải Nam Trung Bộ và cả nước giai đoạn 2000 – 2012 (đơn vị: Nghìn tỉ đồng) Năm Giá trị sản xuất công nghiệp Cả nước Duyên hải Nam Trung Bộ 2000 336,1 16 2005 991,1 46,3 2010 1903,1 82,3 2012 4627,7 328,1 Em hãy vẽ biểu đồ cột thể hiện giá trị sản xuất công nghiệp của vùng Duyên hải Nam Trung Bộ qua các năm trên và so với cả nước Biểu đồ 2: Cho bảng số liệu: tốc độ tăng dân số, sản lượng lương thực và bình quân lương thực theo đầu người của đồng bằng sông Hồng qua các năm: Năm 1995 2000 2005 2010 2015 Tiêu chí Dân số 100 105,6 111,1 116,2 121,2 Sản lượng lương thực 100 128,6 123,7 132,7 131,4 Bình quân lương thực theo đầu 100 121,8 111,3 114,1 108,4 người Em hãy vẽ biểu đồ đường biểu diễn thể hiện tốc độ tăng dân số, sản lượng lương thực và bình quân lương thực .

Biểu đồ 3: Quy mô GDP theo nhóm ngành kinh tế nước ta giai đoạn 2010 – 2017 ( Đơn vị: %).

Năm

2010

Tổng số

100

Nông, lâm thủy sản

18.4 24

2011

2013

2015

2017

100

100

100

100

19.2

16.9

16.3

15.3

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh Công nghiệp - xây dựng

32.1

33.5

33.3

32.7

33.3

Dịch vụ

36.9

37.3

39.7

40.9

41.2

Thuế sản phẩm từ trợ cấp sản phẩm

12.6

10

10.1

10.1

10.2

Hãy vẽ biểu đồ thể hiện: quy mô và cơ cấu GDP theo nhóm ngành kinh tế nước ta giai đoạn 2010 – 2017?

Biểu đồ 4: Bảng số liệu thể hiện độ chênh lệch về một số chỉ tiêu phát triển dân cư xã hội ở tiểu vùng Tây Bắc so với cả nước (cả nước 100%).

Chỉ tiêu

Tây Bắc

Đông Bắc

Mật độ dân số (%)

28,8

56,6

Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên (%)

129,1

160,1

Thu nhập bình quân đầu người một tháng theo giá hiện hành (%)

49,9

74,1

44,4

72,2

Tỉ lệ dân thành thị (%)

Em hãy vẽ biểu đồ thanh ngang thể hiện một số chỉ tiêu phát triển dân cư xã hội của tiểu vùng Tây Bắc và Đông Bắc năm 2014 so với cả nước.

Trò chơi chung cả lớp: Trong khi chờ đợi ban giám khảo tổng kết điểm và chấm phần thi vẽ biểu đồ. Lớp trưởng cho cả lớp chơi trò chơi đoán từ: Gọi 1 bạn xung phong lên bảng bốc 1 phiếu, trong đó có từ cần miêu tả, nếu bạn nào dưới lớp đoán đúng từ mà bạn miêu tả trong giấy, cả hai bạn đều có quà.

Lớp trưởng đọc ví dụ: từ trong giấy ghi là :Thành thị: nước ta có hai loại hình quần cư là: nông thôn và ….Nếu miêu tả mà trùng từ trong phiếu hoặc sử dụng tiếng nước ngoài, ngôn ngữ cơ thể sẽ phạm luật và không có quà.

4. Atlat địa 5. Đang 1. Kinh 2. nông 3. thiếu lao thôn động có trình độ lí Việt Nam phát triển kĩ thuật cao.

6.

Lúa 7. Lợn 8. công nghiệp 9. Du lịch 10.

Giao nước khai thác thông vận tải.

11. phân 12. đang 13. Trường Sa 14.

15. Đỗ Thị bố không đều cạn kiệt Sinh 25

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh 3. Củng cố Tổng kết trò chơi. Giáo viên nhận xét và trao giải.

4. Dặn dò: Chuẩn bị học chương trình học kì 2: Vùng Đông Nam Bộ: - Mang Atlat địa lí.

IV. KẾT QUẢ THỰC HIỆN Trong quá trình thực nghiệm, khi ra đề kiểm tra, tôi chú ý nhiều hơn đến nội dung kiến thức ở các bài thực nghiệm. Đề kiểm tra của hai lớp là như nhau. Kết quả 26

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh bài kiểm tra sẽ được lấy làm kết quả thực nghiệm. Trong quá trình dạy học, tôi cũng đồng thời quan sát tinh thần và thái độ học tập của học sinh. * Về kiến thức, kĩ năng: Sau khi chấm bài kiểm tra học kì I, tôi tiến hành xử lý điểm theo toán học thống kê và thu được kết quả như sau: Bảng : kết quả của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng (%) Trung Điểm Yếu Khá Giỏi bình Lớp thực nghiệm 24,3 % 0% 24,3 % 51,4 % (9A): 37 học sinh Lớp đối chứng 0% 45,7% 34,3 % 20 % (9H): 35 học sinh Qua các bảng trên cho thấy kết quả điểm bài kiểm tra giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng có sự khác biệt rõ rệt: ở lớp thực nghiệm, tỉ lệ học sinh có điểm khá, giỏi cao hơn và tỉ lệ học sinh trung bình lại thấp hơn so với lớp đối chứng . Điều này chứng tỏ lớp thực nghiệm lĩnh hội kiến thức sâu sắc hơn lớp đối chứng.

Những con số trên thực sự là những “con số biết nói”, chứng tỏ trong dạy học Địa lí có sử dụng trò chơi đã phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, phát triển được năng lực học tập của học sinh. * Về tinh thần, thái độ học tập: Ở lớp thực nghiệm, do bài giảng lồng ghép sử dụng trò chơi có khả năng thu hút, lôi cuốn và thúc đẩy động cơ học tập của học sinh nên hầu hết các em đều hứng thú say sưa tìm tòi, khai thác tri thức dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Do vậy hiệu quả trước tiên là đã khơi dậy hứng thú học tập, kích thích tư duy, học sinh hiểu bài nhanh, không khí lớp học nhẹ nhàng, giảm căng thẳng.

Các em đã nhận ra các kiến thức Địa lí thật hay và bổ ích, đặc biệt là vai trò của các kiến thức này trong cuộc sống hàng ngày và trong việc giải thích các hiện tượng xung quanh các em. Vai trò của những kiến thức địa lí khiến cho số lượng HS “thích học môn địa lí vì nó hữu ích” tăng lên rõ rệt. Các hoạt động học tập được thiết kế phù hợp với trình độ, năng lực của học sinh nên tạo ra nhiều cơ hội để các em phát huy khả năng của mình

27

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh C. PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. KẾT LUẬN Trong số những biện pháp dạy học tích cực, sử dụng trò chơi được xem là một trong những phương pháp dạy học hiệu quả, nhằm tạo ra quá trình tương tác, thu hút, động viên học sinh tham gia hợp tác để nâng cao tính chủ thể và tự giác, tạo cơ hội cho các em thực hành vận dụng những kinh nghiệm, những tri thức đã học… để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Địa lý 9.

Việc sử dụng trò chơi trong dạy học môn Địa lý 9 có rất nhiều tác dụng, tuy nhiên khi sử dụng nó không nên quá lạm dụng, chỉ sử dụng trong thời gian ngắn như khởi động buổi học, giới thiệu một nội dung mới hoặc để củng cố, ôn tập một vấn đề. Nếu trong buổi học thấy tình trạng học mệt mỏi cũng có thể sử dụng trò chơi học tập để giúp học sinh thay đổi trạng thái, lấy lại tinh thần học tập, việc sử dụng trò chơi trong dạy học môn Địa lý vừa giúp học sinh thấy thoải mái, vừa phát huy tính tự lực của các em đồng thời vẫn có những điểm tựa để ghi nhớ kiến thức của bài học thông qua nội dung chơi.

2. KHUYẾN NGHỊ 2.1. Đối với học sinh - Học sinh phải có đủ tài liệu (sách giáo khoa, sách tham khảo, bản đồ, Atlat…) để học tập, nghiên cứu môn học.

- Học sinh phải ý thức được tầm quan trọng của môn Địa lý đối với nghề nghiệp của bản thân, phải tích cực học tập để trang bị các tri thức cần thiết cho công việc tương lai.

2.2. Đối với giáo viên - Giáo viên cần thường xuyên sinh hoạt chuyên môn hơn để trao đổi,học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau trong việc xây dựng và sử dụng trò chơi trong dạy học môn Địa lý cũng như các biện pháp dạy học khác nhau nhằm tích cực hóa quá trình học tập của học sinh.

- Căn cứ vào nội dung chương trình giảng dạy môn Địa lý 9, giáo viên có thể sưu tầm và thiết kế các loại trò chơi cho từng bài thuộc từng phần học và nghiên cứu sử dụng phối hợp giữa phương pháp sử dụng trò chơi dạy học và các phương pháp dạy học khác.

2.3. Đối với nhà trường 28

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh - Nhà trường cần thường xuyên tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên về các phương pháp dạy học, khuyến khích giáo viên sử dụng các phương pháp dạy học tích cực.

- Nhà trường cần trang bị thêm cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho dạy học theo xu hướng hiện nay như các phòng chức năng, máy móc, mua các phần mềm bản quyền về dạy học tương tác, có chính sách động viên cho cán bộ, giáo viên thiết kế các phương tiện dạy học mới để phục vụ tốt cho giảng dạy.

3. HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO Do đặc điểm phòng chống dịch Covid năm học 2019- 2020 vì vậy thời gian nghiên cứu có hạn nên đề tài dừng lại tại nội dung địa lí trong học kì 1, tuy nhiên hướng nghiên cứu sắp tới của tôi là không chỉ giới hạn trong việc sử dụng phương pháp dạy học bằng trò chơi trong chương trình lớp 9 mà còn mở rộng ra dạy học chương trình toàn cấp THCS, đồng thời nghiên cứu việc kết hợp phương pháp dạy học bằng trò chơi với các phương pháp dạy học tích cực khác.

Trên đây là những kinh nghiệm của tôi về việc sử dụng trò chơi trong dạy học Địa lí lớp 9 học kì I nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh. Trong quá trình thực hiện đề tài này, mặc dù đã rất cố gắng song chắc chắn đề tài không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Kính mong quý thầy cô đóng góp ý kiến để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!

29

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh I. Đánh giá, xếp loại của HĐKH nhà trường a. Ưu điểm ……………………………………….…………………………………………… ………..……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………. ………..……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……..………………………………………………………………………………… b. Khuyến điểm: …….……………………………………………………………………………… ……….…..………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ………….…………………………………………………………………………… ………….…………………………………………………………………………… ………….…..……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… …………….………………………………………………………………………… …………….………………………………………………………………………… …………….………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….

Sau khi thẩm định, đánh giá HĐKH nhà trường thống nhất xếp loại đề tài: ………………………………………………………………………………………..

Những người thẩm định: (kí, ghi rõ họ tên)

TM.HỘI ĐỒNG KHOA HỌC

CHỦ TỊCH – HIỆU TRƯỞNG

30

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh II. Đánh giá, xếp loại của HĐKH Phòng GDĐT: a. Ưu điểm ……………………………………….…………………………………………… ………..……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………. ………..……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……..………………………………………………………………………………… b. Khuyến điểm: …….……………………………………………………………………………… ……….…..………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ………….…………………………………………………………………………… ………….…………………………………………………………………………… ………….…..……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… …………….………………………………………………………………………… …………….………………………………………………………………………… …………….………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….

Sau khi thẩm định, đánh giá đề tài HĐKH Phòng GDĐT thống nhất xếp loại : ………………………………………………………………………………………..

Những người thẩm định: (kí, ghi rõ họ tên)

TM.HỘI ĐỒNG KHOA HỌC

Chủ tịch HĐKH

31

Ứng dụng trò chơi vào dạy học địa lí lớp 9 nhằm tạo hứng thú cho học sinh

TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Bùi Thị Mùi (2007), Lý luận dạy học, NXB Đại học Cần Thơ, Cần Thơ.

[2]. Dương Duy Khoa (2015), Những trò chơi thúc đẩy sáng tạo, NXB Trẻ [3]. Đặng Văn Đức (2013), Phương pháp dạy học Địa lí theo hướng tích cực, NXB Đại học Sư phạm [4]. Mạng internet [5]. Sách giáo khoa đị lí 9. NXB giáo dục.

[6]. Giáo án dạy học tích cực của thầy Nguyễn Chí Tuấn.

32