SÁNG KIẾN TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH THÔNG QUA THÍ NGHIỆM TRONG GIỜ HỌC HÓA HỌC LỚP 8

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MÔN HÓA HỌC

vectorstock.com/28062440

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

SÁNG KIẾN “TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH THÔNG QUA THÍ NGHIỆM TRONG GIỜ HỌC HÓA HỌC LỚP 8 ” ÁP DỤNG CHO CHƯƠNG TRÌNH HÓA HỌC LỚP 8 CẤP THCS WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

TRƯỜNG THCS PHÚ LÂM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc Phú Lâm, ngày 3 tháng 11 năm 2020

BÁO CÁO (Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8) I- Sơ lược lý lịch tác giả: - Họ và tên: Nguyễn Thị Như Hảo

Nam, nữ: Nữ

- Ngày tháng năm sinh: 1983 - Nơi thường trú: Xã phú Lâm, huyện Phú Tân, tỉnh An Giang - Đơn vị công tác: Trường THCS Phú Lâm - Chức vụ hiện nay: Giáo viên - Lĩnh vực công tác : Dạy lớp II. Sơ lược đặc điểm tình hình của đơn vị : 1. Thuận lợi : - Được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của Ban giám hiệu. Việc sử dụng, bảo quản đồ dùng dạy học, đặc biệt là dụng cụ thí nghiệm hàng năm đều có trang bị thêm những đồ dùng cần thiết, đảm bảo cho công tác dạy và học.

- Giáo viên có tinh thần trách nhiệm cao, luôn đầu tư sáng tạo đổi mới phương pháp.

- Một số học sinh có ý thức tự giác, tích cực học tập.

2. Khó khăn : - Thực trạng hiện nay, nhiều học sinh rất ngại học môn hóa học. Hầu như phần lớn học sinh đều không thích học môn học này vì cho đây là môn học rất khó. Bản thân là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn hóa học lớp 8 suốt nhiều năm liền, mặc dù đã áp dụng phối hợp nhiều phương pháp trong giảng dạy nhưng chất lượng bộ môn vẫn không

1

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

đạt theo mong muốn. Do đa số học sinh không có hứng thú, say mê môn học dẫn đến chất lượng học tập thấp.

- Học sinh mới bắt đầu làm quen với thí nghiệm hoá học nên còn bỡ ngỡ, lúng túng, các thao tác chưa chính xác, chưa biết cách quan sát hoặc sợ làm thí nghiệm, mất nhiều thời gian hướng dẫn.

Tên sáng kiến: “Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”.

Lĩnh vực: Chuyên môn III. Mục đích yêu cầu của sáng kiến: 1. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến : Nhằm thực hiện mục tiêu của ngành giáo dục là đào tạo thế hệ trẻ trở thành những chủ nhân tương lai của đất nước những con người “vừa hồng vừa chuyên”. Bản thân là một giáo viên đứng lớp giảng dạy bộ môn Hóa học nhận thấy rằng: Hoá học là bộ môn khoa học rất quan trọng trong nhà trường phổ thông nói chung và trường THCS nói riêng. Môn hoá học THCS cung cấp cho học sinh một hệ thống kiến thức phổ thông, cơ bản và thiết thực đầu tiên về hoá học, là giáo viên bộ môn hoá học thì cần hình thành ở các em học sinh một kỹ năng cơ bản, phổ thông, thói quen học tập và làm việc khoa học để làm nền tảng cho việc giáo dục xã hội chủ nghĩa, phát triển năng lực nhận thức, năng lực hành động. Có những phẩm chất cần thiết như cẩn thận, kiên trì, trung thực, tỉ mỉ, chính xác, yêu chân lí khoa học, có ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội có thể hoà hợp với môi trường thiên nhiên, chuẩn bị cho học sinh học lên cao và đi vào cuộc sống lao động.

Tuy nhiên việc lĩnh hội kiến thức hoá học của học sinh là hết sức khó khăn. Mặt khác, Hóa học là một môn học hoàn toàn mới lạ đối với HS ở THCS, mà khối lượng kiến thức học sinh cần lĩnh hội tương đối nhiều.Phần lớn các bài gồm những khái niệm mới, rất trừu tượng, khó hiểu. Do đó, giáo viên cần tìm ra phương pháp dạy học gây được hứng thú học tập bộ môn giúp các em chủ động lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng, không gượng ép là điều cần quan tâm. Khi HS có hứng thú, niềm say mê với môn Hóa sẽ giúp HS phát huy được năng lực tư duy, khả năng tự học và óc sáng tạo. Để từ đó nâng cao chất lượng bộ môn nói riêng và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nói chung là vấn đề hết sức quan

2

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

trọng trong quá trình dạy học của giáo viên. Chính vì vậy, Tôi nghĩ đổi mới phương pháp dạy học phải thể hiện được ba tính chất cơ bản sau: Một là: Phát huy tính tích cực, năng lực tư duy, óc sáng tạo, khả năng tự học và sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập.

Hai là: Giảng dạy và học tập phải gắn liền với cuộc sống sản xuất, học đi đôi với hành.

Ba là: Rèn luyện được kĩ năng sống cho học sinh.

Kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy hóa học tôi nhận thấy rằng: Học sinh thấy hứng thú và dễ ghi nhớ bài hơn nếu trong quá trình dạy và học giáo viên luôn có những thí nghiệm biểu diễn nhằm tạo hứng thú và khắc sâu hơn kiến thức cho học sinh.

Xuất phát từ những thực tế đó và một số kinh nghiệm trong giảng dạy bộ môn hóa học, tôi thấy để có chất lượng giáo dục bộ môn hóa học cao, người giáo viên ngoài phát huy tốt các phương pháp dạy học tích cực cần vận dụng thí nghiệm nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, tạo niềm tin, niềm vui, hứng thú trong học tập bộ môn. Từ những lí do đó tôi chọn đề tài: “Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8 ”, áp dụng cho chương trình hóa học lớp 8 cấp THCS. 2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến - Từ thực trạng trên, tôi thấy đây là một vấn đề rất lớn, rất khẩn trương cần có biện pháp tích cực để tháo gỡ. Đối với bản thân, trước tình hình này tôi luôn trăn trở, suy nghĩ: nếu học sinh không có hứng thú, say mê môn học thì sẽ ảnh hưởng đến kết quả học tập rất lớn, học sinh sẽ chán nản và bỏ học. Như vậy, nhiệm vụ đào tạo của giáo viên sẽ không hoàn thành và sẽ ảnh hưởng đến chất lượng chung của trường và của cả ngành giáo dục, quan trọng hơn nữa là mất đi nhân tài của đất nước.

- Xác định được vấn đề trên, bản thân suy nghĩ cần phải có giải pháp để thu hút học sinh có hứng thú với môn học, có lòng say mê, ham thích học môn Hóa học. Giải quyết được vấn đề đó sẽ góp phần nâng cao chất lượng môn học cũng như chất lượng chung của trường, của ngành. Đồng thời cũng góp phần đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước.

3

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

3. Nội dung sáng kiến : A/. Những yêu cầu chung khi tiến hành bài dạy có thí nghiệm: 1/. Thí nghiệm biểu diễn của giáo viên: là một trong những phương tiện trực quan có hiệu quả trong dạy học hóa học. Nó được sử dụng trong những trường hợp sau : - Khi cần thực hiện nhanh trong thời gian hạn hẹp của bài lên lớp.

- Khi cần làm những thí nghiệm phức tạp mà học sinh chưa làm được.

- Khi điều kiện cơ sở vật chất còn thiếu, không đủ cho cả lớp cùng làm.

- Khi giáo viên muốn làm mẫu để chỉ dẫn cho học sinh những kỹ thuật làm thí nghiệm.

Khi biểu diễn thí nghiệm, giáo viên phải chú ý đồng thời hai nhiệm vụ: Yêu cầu sư phạm về kỹ thuật biểu diễn thí nghiệm và phương pháp dạy học khi biểu diễn thí nghiệm. Ngoài ra giáo viên cũng cần phải đảm bảo các yêu cầu sau: Thí nghiệm phải đảm bảo thành công: Sự thành công của thí nghiệm tác động mạnh mẽ đến lòng tin của học sinh vào khoa học.

Nếu thí nghiệm thất bại học sinh sẽ mất lòng tin vào khoa học và ảnh hưởng đến uy tín của giáo viên. Vì vậy, muốn làm tốt được điều này, giáo viên phải: - Am hiểu bản chất của các hiện tượng xảy ra trong thí nghiệm.

- Nắm rõ đặc điểm, tính chất... của từng dụng cụ, hóa chất thí nghiệm, dự đoán những tình huống có thể xảy ra để có giải pháp khắc phục kịp thời. Muốn vậy, giáo viên phải làm thí nghiệm trước nhiều lần trong khi chuẩn bị bài. Đảm bảo an toàn thí nghiệm: Luôn giữ hoá chất tinh khiết, dụng cụ thí nghiệm sạch và khô, làm đúng kỹ thuật, luôn bình tĩnh khi làm thí nghiệm. Đối với các chất dễ cháy, nổ phải để xa ngọn lửa, với những chất độc hại như thuỷ ngân thì phải hết sức thận trọng không để vun vãi.... Nếu có sự cố không may xảy ra phải bình tĩnh tìm ra nguyên nhân, giải quyết kịp thời, không nên quá cường điệu hoá những nguy hiểm của thí nghiệm cũng như tính độc hại của hoá chất làm học sinh quá sợ hãi.

4

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

Số lượng thí nghiệm trong một bài vừa phải, lựa chọn thí nghiệm dễ thực hiện tiết kiệm thời gian trên lớp. Giáo viên cần cải tiến các thí nghiệm hóa học theo hướng dễ thực hiện nhưng vẫn thành công và đảm bảo tính trực quan, khoa học.

Thí nghiệm phải đảm bảo cho cả lớp quan sát: Để làm tốt điều này, giáo viên cần phải: - Chuẩn bị dụng cụ thích hợp, có kích thước đủ lớn, có cấu tạo đơn giản thể hiện rõ được bản chất của hiện tượng cần nghiên cứu.

- Sắp xếp dụng cụ một cách hợp lí: + Chỉ bày những dụng cụ cần thiết cho thí nghiệm, không bày la liệt những dụng cụ chưa dùng đến hoặc đã dùng xong. + Bố trí sao cho cả lớp đều nhìn rõ. Nếu không được giáo viên có thể đem đến tận bàn cho học sinh xem. Giáo viên cũng cần chú ý không che lấp thí nghiệm khi thao tác.

Phải phát huy được tác dụng của thí nghiệm biểu diễn: Thí nghiệm chỉ có hiệu quả tốt khi có sự tham gia tích cực, có ý thức của học sinh. Vì vậy, giáo viên phải làm cho học sinh hiểu rõ mục đích của thí nghiệm, cách bố trí thí nghiệm và các dụng cụ của thí nghiệm. Học sinh được trực tiếp quan sát và rút ra kết luận cần thiết.

Kết hợp chặt chẽ thí nghiệm với lời giảng của giáo viên: Lúc này lời giảng của giáo viên không phải là nguồn thông tin mà là sự hướng dẫn quan sát, chỉ đạo sự suy nghĩ của học sinh để đi tới kết luận đúng đắn, hợp lí, để qua đó các em lĩnh hội được kiến thức mới.

2/.Thí nghiệm của học sinh: Thí nghiệm để học bài mới: Việc sử dụng thí nghiệm của học sinh khi nghiên cứu bài học mới cũng có thể sử dụng các phương pháp tương tự như thí nghiệm biểu diễn của giáo viên. Nhưng ở đây giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, học sinh tự tay điều khiển các quá trình biến đổi các chất, nên được rèn luyện cả kỹ năng tư duy và kỹ năng thực hành.

- Từng học sinh làm.

- Học sinh làm theo nhóm.

5

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

Giáo viên cần tạo mọi điều kiện để học sinh được trực tiếp thực hành và tất cả học sinh đều được làm thí nghiệm, biết cách quan sát thí nghiệm, trực tiếp làm việc với dụng cụ thí nghiệm, hóa chất, ở cả trong lớp học, trong phòng thí nghiệm .... Học sinh được đặt câu hỏi, nêu ý kiến thắc mắc, và có thể tự giải đáp thắc mắc từ nghiên cứu thí nghiệm hoặc được giải đáp qua sự giúp đỡ của giáo viên. Từ đó học sinh có thể vận dụng linh họat những kiến thức, kỹ năng đã học để nhận thức những kiến thức mới và có thể áp dụng kiến thức hóa học vào thực tế đời sống. Đối với thí nghiệm thực hành: a/. Thí nghiệm thực hành (Bài thực hành): là một hình thức tổ chức học tập, trong đó học sinh phải tự làm một số thí nghiệm sau khi đã học xong một chương hay một phần của giáo trình. Sau khi kết thúc bài thực hành phải đạt các mục đích sau: học sinh được: - Củng cố những kiến thức mới học được của chương.

- Rèn luyện kỹ năng quan sát, giải thích hiện tượng, điều chế, nhận biết các chất, kỹ năng sử dụng các dụng cụ thí nghiệm thường gặp nhất, kỹ năng làm việc an toàn với hóa chất, ý thức tổ chức kỷ luật, tính cẩn thận, chịu khó, trung thực, sáng tạo trong nghiên cứu khoa học.

Vậy để bài thí nghiệm thực hành đạt yêu cầu, giáo viên cần chuẩn bị như sau: Chuẩn bị của giáo viên: - Chuẩn bị tốt dụng cụ thí nghiệm thực hành, đảm bảo đủ vể số lượng, chất lượng. Điều này đòi hỏi giáo viên cần nghiên cứu kĩ chương trình thực hành ngay từ đầu năm học, xác định cần dụng cụ gì, số lượng bao nhiêu, còn thiếu những gì để có kế hoạch giải quyết trong năm bằng cách mua thêm hoặc tự làm hoặc hướng dẫn học sinh tự làm.

- Chuẩn bị dụng cụ cần đồng bộ, gọn, đảm bảo tính khoa học. Kiểm tra số lượng, chất luợng dụng cụ, hoá chất và nên chuẩn bị những bộ dự trữ nếu bị thiếu hay xảy ra sự cố, nghiên cứu tìm hiểu cách khắc phục những sự cố xảy ra.

- Giáo viên cũng cần đọc kỹ yêu cầu, nội dung, cách tiến hành thí nghiệm của bài thực hành in trong sách giáo khoa để xác định xem thí nghiệm nào mà trường sở tại

6

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

không có dụng cụ hóa chất tương ứng thì phải tìm cách thay thế bằng dụng cụ hóa chất tương đương hoặc thay bằng cách làm khác nhưng cũng đạt yêu cầu tương tự. Cùng nhân viên phòng thực hành (nếu có) chuẩn bị các bộ thí nghiệm cho mỗi em học sinh hoặc cho nhóm học sinh (4 hoặc 6 em). Phải chuẩn bị tỉ mỉ, chu đáo trước khi tiến hành trên lớp. Không nên chủ quan cho rằng thí nghiệm đó đơn giản đã làm quen nên không cần thử trước.

Nếu các thí nghiệm có sự khác với sách giao khoa thì giáo viên cần soạn hướng dẫn thí nghiệm, in và phát cho mỗi học sinh về nhà chuẩn bị học thuộc trước khi bước vào học bài thực hành. Nội dung hướng dẫn đối với mỗi thí nghiệm phải nêu rõ mục đích của thí nghiệm, tác dụng của dụng cụ, dùng hóa chất nào liều lượng bao nhiêu, thứ tự từng động tác thí nghiệm, phần nào cần tự mình quan sát ghi hiện tượng, giải thích vào tường trình.

Nếu các thí nghiệm làm đúng như bài thực hành in trong sách giáo khoa thì giáo viên chỉ cần cho các em chuẩn bị theo sách giáo khoa.

Phải tích luỹ kinh nghiệm bằng cách làm thí nghiệm nhiều lần để rút ra thiếu sót, và có thể cải tiến, sáng tạo. Nắm vững những kỹ thuật làm thí nghiệm.

Giáo viên phải thực sự là người hướng dẫn, gợi mở để học sinh chủ động thực hiện các hoạt động theo kế hoạch bài giảng. Tập trung theo dõi uốn nắn giúp đỡ các nhóm gặp khó khăn....

Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài chu đáo theo hướng dẫn của giáo viên.

Tập nghiên cứu thí nghiệm tại nhà, dự đoán câu trả lời trong sách giáo khoa. b/. Trình tự tổ chức một thí nghiệm thực hành: Tôi thường tiến hành theo các bước sau: Chuẩn bị - Giáo viên cần đặt vấn đề vào bài, gợi ý để học sinh phát hiện được nội dung kiến thức cần nghiên cứu, từ đó tiếp tục gợi ý để học sinh nêu rõ mục đích của thí nghiệm là gì.

7

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

- Giáo viên có thể dùng phương pháp đàm thoại kết hợp vẽ hình để học sinh lập kế hoạch tiến hành thí nghiệm.

- Giáo viên giới thiệu dụng cụ thí nghiệm và các thao tác mẫu.

Tiến hành thí nghiệm Nhóm trưởng nhận dụng cụ, điều khiển nhóm tiến hành thí nghiệm. Các nhóm học sinh tiến hành thí nghiệm. Giáo viên theo dõi chung và giúp đỡ nhóm gặp khó khăn, nếu cần thì giáo viên yêu cầu cả lớp ngừng thí nghiệm để hướng dẫn, bổ sung. Cần tránh trường hợp một số em chuyên làm thí nghiệm, một số em chuyên ghi chép.

Xử lí kết quả thí nghiệm - Với thí nghiệm thực hành khảo sát: Cả nhóm cùng dựa vào kết quả thí nghiệm để thảo luận tìm ra kiến thức mới. Với thí nghiệm thực hành kiểm nghiệm, nhóm (hoặc cá nhân) làm báo cáo kết quả thí nghiệm ghi rõ nhận xét và so sánh kết quả thí nghiệm, ghi rõ nhận xét và so sánh kết quả thí nghiệm với lí thuyết đã học.

- Chú ý: Với những thí nghiệm có tính toán: Mỗi học sinh tính toán độc lập theo số liệu đã thu được và so sánh trong nhóm để kiểm tra lại.

Tổng kết thí nghiệm: - Giáo viên phân tích kết quả của học sinh và giải đáp thắc mắc.

- Giáo viên rút kinh nghiệm và cách làm thí nghiệm của cả lớp. Để thí nghiệm phát huy được tính tích cực của học sinh trong giờ học giáo viên cần phải - Nghiên cứu phối hợp nhiều phương pháp khác nhau trong giờ dạy. Kết hợp logic giữa biểu diễn thí nghiệm, hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm, quan sát thí nghiệm, thảo luận nhóm… từ đó giúp học sinh biết nêu và giải quyết vấn đề tìm ra kiến thức mới, củng cố kiến thức cũ…sao cho phù hợp với từng loại bài, từng loại thí nghiệm…và phù hợp với từng đặc điểm nhận thức của học sinh.

- Phải xác định vị trí của từng loại thí nghiệm: Mỗi thí nghiệm có một vị trí khác nhau trong dạy và học hóa học. Giáo viên cần xác định rõ vị trí của từng loại thí nghiệm để áp dụng phù hợp vào các bài cụ thể.

8

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

B. Một số thí dụ cụ thể: 1/. Thí dụ 1: Bài 12: SỰ BIẾN ĐỔI CHẤT

Để thực hiện tốt thí nghiệm bài này giáo viên cần phải chuẩn bị đầy đủ dụng cụ và hoá chất để phục vụ cho thí nghiệm.

Dụng cụ: Đèn cồn, kẹp gỗ, kẹp sắt, giá đỡ, ống nghiệm, nam châm, diêm, 2 đĩa thuỷ tinh nhỏ, thìa thủy tinh, đế sứ, đũa thủy tinh, nước, nước đá.

Hoá chất : Bột sắt và bột lưu huỳnh, đường.

Thí nghiệm 1: Học sinh quan sát nước ở 3 thể khác nhau -> nhận xét ->hình thành khái niệm về hiện tượng vật lí.

- Để hình thành khái niệm hiện tượng hoá học, giáo viên hướng dẫn học sinh tiến hành 2 thí nghiệm: Thí nghiệm 2: Phân hủy đường.

- Cho một ít đường trắng vào ống nghiệm đun nóng trên ngọn lửa đèn cồn.

- Học sinh quan sát, nhận xét: Đường nóng chảy rồi chuyển dần sang màu nâu, rồi thành màu đen đồng thời có hơi nước bám trên thành ống nghiệm.

- Giáo viên:Sau phản ứng thấy có những giọt nước ngưng tụ trên thành ống và đáy ống nghiệm có chất rắn màu đen đó là than.

Phản ứng đun nóng đường 2/. Thí dụ 2: Bài 24: TÍNH CHẤT CỦA OXI Giáo viên cần lựa chọn những thí nghiệm điển hình. Kết hợp giữa thí nghiệm biểu diễn của giáo viên và thí nghiệm thực hành của học sinh.

9

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

Dụng cụ: đèn cồn, muôi sắt, diêm, lọ thuỷ tinh có nắp, dây dẫn khí, ống dẫn khí, nút cao su có lỗ, chậu đựng nước, thìa nhỏ .

Hoá chất: photpho, lưu huỳnh, dây sắt, thuốc tím (KMnO4), than gỗ Nếu trước tiết dạy, có nhiều thời gian để chuẩn bị thì giáo viên nên thu khí oxi vào lọ có nút đậy và dán nhãn tên khí oxi, (trong quá trình thu khí nên chừa lại 1 ít nước trong lọ chứa khí oxi ).Và lưu ý lọ thu khí oxi phải đầy, không có lẫn không khí, được đậy nút kín giữ cho oxi không bị thoát ra ngoài.

Thí nghiệm 1: Oxi tác dụng với lưu huỳnh Giáo viên hướng dẫn -> Học Sinh làm thí nghiệm đốt lưu huỳnh trong oxi theo trình tự sau : - Đưa muôi sắt có chứa một lượng nhỏ bột lưu huỳnh vào ngọn lửa đèn cồn.

- Sau đó, đưa lưu huỳnh đang cháy vào lọ có chứa khí oxi.

- Học sinh làm thí nghiệm, quan sát và nhận xét.

Hình 5: Lưu huỳnh cháy trong Oxi

Các em hãy quan sát và nêu hiện tượng. So sánh hiện tượng lưu huỳnh cháy trong oxi và trong không khí ?

Sau khi học sinh trả lời xong, giáo viên giới thiệu chất khí sinh ra đó là lưu huỳnh đioxit còn gọi là khí sunfurơ, có công thức hoá học là SO2 .

Giáo viên yêu cầu 1 học sinh lên bảng viết phương trình hoá học xảy ra Học sinh: Viết phương trình hoá học: Thí nghiệm 2 : Oxi tác dụng với photpho

10

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

Gáo viên biểu diễn thí nghiệm đốt photpho đỏ trong không khí và trong oxi .

Học sinh quan sát, nhận xét hiện tượng? So sánh sự cháy của photpho trong không khí và trong khí oxi? Nhận xét và so sánh hiện tượng.

Hình 6 : Phốt pho cháy trong Oxi

Giáo Viên giới thiệu cho HS biết khói trắng dày đặc bám vào thành lọ dưới dạng bột tan được trong nước, đó là điphotpho pentaoxit có công thức hoá học là P2O5. Học sinh vết phương trình hoá học của phản ứng.

Thí nghiệm 3 : Oxi tác dụng với sắt Giáo viên biểu diễn thí nghiệm - Lấy một đoạn dây sắt (đã uốn dạng lò so) đưa vào trong bình oxi. Cho HS nhận xét xem có dấu hiệu của phản ứng hoá học không?

- Giáo viên quấn vào đầu dây sắt một mẩu gỗ của que diêm (thay cho mẩu than gỗ), đốt cho que diêm cháy rồi đưa vào lọ chứa khí oxi. Hãy quan sát và nhận xét?

11

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

- Giáo viên giới thiệu những hạt nhỏ màu nâu đó là sắt (II, III) oxit thường được gọi là oxit sắt từ, có công thức hoá học là Fe3O4. ? Theo em oxi có phản ứng với Fe ở nhiệt độ thường không? Dựa vào dấu hiệu nào để nhận biết?

Học sinh viết phương trình hoá học của phản ứng.

Giáo viên lưu ý cho học sinh biết tác dụng của lớp nước dưới đáy lọ đựng khí oxi.

Thí nghiệm 4: giáo viên liên hệ thực tế giới thiệu cho học sinh Qua các thí nghiệm trên, học sinh dễ dàng biết được tính chất của oxi và nhớ bài lâu hơn 3/. Thí dụ 3: Bài 27: ĐIỀU CHẾ OXI Dụng cụ: ống nghiệm, nút cao su có lỗ, đèn cồn, ống dẫn khí có đầu vuốt nhọn, ống dẫn chữ L, kẹp gỗ, thìa thủy tinh, diêm, đế sứ, lọ thủy tinh Hoá chất: KMnO4, bông gòn Giáo viên làm thí nghiệm biểu diễn: Cho một lượng nhỏ KMnO4 vào ống nghiệm, dùng kẹp gỗ cặp ống nghiệm rồi đun nóng trên ngọn lửa đèn cồn. đưa que đốm cháy dở còn tàn đỏ vào miệng ống nghiệm.

Học sinh quan sát, nhận xét hiện tượng và giải thích

Tương tự, giáo viên làm thí nghiệm thu khí oxi bằng cách đẩy không khí, đẩy nước Học sinh quan sát, nhận xét hiện tượng

12

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

Qua thí nghiệm, học sinh dễ dàng nắm được cách điều chế và thu khí oxi, hiểu bài nhanh hơn và nhớ bài lâu hơn 4/. Thí dụ 4: Bài 28: KHÔNG KHÍ – SỰ CHÁY Đối với bài này giáo viên sử dụng loại thí nghiệm biểu diễn..

Dụng cụ: Ống thuỷ tinh hình trụ không đáy có chia vạch, nút cao su có lỗ, muôi sắt, chậu thuỷ tinh, đèn cồn Hoá chất: photpho đỏ, nước

Lưu ý: Nếu ống thuỷ tinh không chia vạch sẵn thì giáo viên nên chia vạch trên ống thành 6 phần bằng nhau, khi tiến hành thí nghiệm, đặt ống hình trụ giữa chậu thuỷ tinh, và đổ nước vào sao cho nước dâng lên trong ống thuỷ tinh đến vạch thứ nhất, phần không khí còn lại sẽ chiếm 5 phần. Để quan sát mực nước dâng lên rõ hơn có thể pha màu cho nước hoặc cho vào nước vài giọt dung dịch NaOH và vài giọt phênolphtalêin.

Giáo viên biểu diễn thí nghiệm: đốt photpho đỏ (dư) ngoài không khí rồi đưa nhanh vào ống hình trụ và đậy kín miệng ống bằng nút cao su.

13

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

Học sinh quan sát rồi lần lượt trả lời các câu hỏi sau: - Trong khi cháy, mực nước trong ống thuỷ tinh thay đổi như thế nào?

- Tại sao nước lại dâng lên trong ống?

- Oxi trong không khí đã phản ứng hết chưa? Vì sao?

- Nước dâng lên đến vạch thứ hai chứng tỏ điều gì?

- Tỉ lệ thể tích chất khí còn lại trong ống là bao nhiêu?

GV giới thiệu chất khí còn lại trong ống không duy trì sự cháy, sự sống, không làm đục nước vôi, đó là khí nitơ.

- Vậy khí nitơ chiếm tỉ lệ thế nào trong không khí?

Sau khi lần lượt trả lời các câu hỏi trên GV yêu cầu HS rút ra kết luận về thành phần của không khí .

5/ Thí dụ 5: Bài 31 : TÍNH CHẤT - ỨNG DỤNG CỦA HIĐRO Dụng cụ: đèn cồn, ống nghiệm, ống dẫn khí bằng thuỷ tinh đầu uốn cong và miệng ống đã được vuốt nhọn có nút cao su, nút cao su có ống dẫn khí L, diêm, ống thuỷ tinh không đáy, bông gòn, cốc đựng nuớc, giá đỡ Hoá chất: Lọ đựng khí oxi có nút đậy, kẽm viên, dung dịch HCl, bột CuO Thí nghiệm 1: Hiđro tác dụng với oxi Giáo viên: giới thiệu dụng cụ và hoá chất để điều chế khí hidro. Hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm, cách thử độ tinh khiết của hidro. Khi đã biết chắc rằng hidro đã tinh khiết, châm lửa đốt

-> quan sát ngọn lửa hidro cháy trong không khí? Đưa ngọn lửa

hidro đang cháy vào lọ đựng khí oxi. Hãy quan sát và nhận xét.

Qua thí nghiệm trên, em hãy rút ra kết luận.

Sau đó gọi 1 HS lên viết phương trình hoá học của phản ứng.

Giáo viên giới thiệu: phản ứng hidro cháy trong oxi tạo ra hơi nước đồng thời tỏa nhiệt, vì vậy người ta dùng hidro làm nguyên liệu cho đèn xì oxi - hidro để hàn cắt kim

14

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

loại. Và nếu lấy tỉ lệ về thể tích 2 phần H2 : 1phần O2 thì khi đốt hỗn hợp sẽ gây nổ mạnh. (nếu có điều kiện GV có thể thu sẵn hỗn hợp nổ và cho đốt thử ) Thí nghiệm 2 : Hidro tác dụng với đồng (II) oxit (CuO) Giáo viên giới thiệu cách lắp dụng cụ thí nghiệm, hướng dẫn học sinh làm thí nghệm.

Yêu cầu: Học sinh quan sát hiện tượng và nhận xét. So sánh màu của sản phẩm thu được với màu dây đồng? Cho biết tên của sản phẩm?

Học sinh nêu kết luận: Khi cho khí H2 đi qua CuO nung nóng thì có kim loại Cu và hơi nước được tạo thành, phản ứng toả nhiệt.

Học sinh lên viết phương trình hoá học của phản ứng -> nhận xét thành phần phân tử của các chất tham gia và tạo thành trong phản ứng?

Vậy khí hidro có vai trò gì trong phản ứng trên?

Giáo viên chốt lại kiến thức: trong phản ứng trên H2 đã chiếm oxi trong hợp chất CuO. Do đó, người ta nói rằng H2 có tính khử.

Giáo viên giới thiệu: H2 không chỉ tác dụng được CuO mà ở những nhiệt độ khác nhau H2 còn có thể tác dụng được với một số oxit kim loại khác để tạo ra kim loại và hơi nước. Đây là một trong những phương pháp để điều chế kim loại.

Sau đó yêu cầu học sinh viết phương trình hoá học của một số oxit kim loại khác tác dụng với H2 chẳng hạn như: Fe2O3 + H2 ; HgO + H2 ; PbO + H2 ….

15

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

6/. Thí dụ 6 : Bài 36: NƯỚC Dụng cụ: cốc thuỷ tinh 250ml, phễu thuỷ tinh, ống nghiệm, lọ thuỷ tinh nút nhám đã thu sẵn khí oxi, muôi sắt, bát sứ Hoá chất: Quì tím, Na, nước, vôi sống, photpho đỏ Thí nghiệm 1 : Nước tác dụng với kim loại Chọn kim loại điển hình là Natri - Học sinh sờ vào bên ngoài cốc nước để cho HS biết đây là cốc nước ở điều kiện nhiệt độ bình thường -> nhúng quì tím vào nước yêu cầu HS quan sát và nhận xét.

- Cho 1 mẩu natri nhỏ bằng hạt đậu xanh vào cốc nước, đặt phễu đậy trên miệng cốc nước ->

nhận xét.

Qua các thí dụ trên cho thấy, nhờ có thí nghiệm, bằng kĩ năng quan sát, so sánh, phân tích... học sinh hiểu được, chất bị biến đổi như thế nào, so sánh được tính chất của các chất trước và sau phản ứng, từ thí nghiệm HS mạnh dạn kết luận được tính chất của chất: như tính chất của Oxi, Hiđrô.., cũng như phát biểu được định luật bảo toàn khối lượng, giải thích được định luật, viết được phương trình hoá học... Nếu không có thí nghiệm chắc hẳn học sinh khó hình dung ra các chất chỉ bị biến đổi khi nào, khó phát biểu được định luật, cũng như viết phương trình hoá học sẽ gặp nhiều khó khăn, lúng túng, không phân biệt đâu là sản phẩm, đâu là chất tham gia...

Học sinh quan sát giáo viên làm thí nghiệm và tự tay làm thí nghiệm, mô tả hiện tượng, giải thích và viết các phương trình hoá học. Từ đó, học sinh rút ra nhận xét về tính chất hoá học, qui tắc, định luật …nên học sinh dễ tiếp thu kiến thức, nhớ bài lâu hơn và khi đến tiết thực hành, các em lại được tự tay tiến hành thí nghiệm từ đó các em cảm

16

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

thấy hứng thú với bộ môn, yêu thích học tập bộ môn hoá học hơn. Vì vậy, mà chất lượng học tập của học sinh được nâng lên, học sinh tin vào những điều giáo viên nói vì có thí nghiệm chứng minh vào lời nói của giáo viên đồng thời góp phần hình thành cho học sinh niềm tin vào khoa học.

Dựa vào hiện tượng thí nghiệm, sự thay đổi những dấu hiệu bên ngoài (màu sắc, trạng thái, …) đã tác động vào các giác quan của học sinh nên trong đầu học sinh sẽ nảy ra những câu hỏi vì sao?… Để trả lời những câu hỏi đó buộc các em phải phân tích, tổng hợp, tìm tòi giải đáp, nhờ vậy mà năng lực nhận thức của học sinh được nâng cao.

IV- Hiệu quả đạt được: 1/. Kết quả bước đầu: Qua thời gian áp dụng sáng kiến, tôi nhận thấy: -

Học sinh tiếp thu bài nhanh hơn, tích cực hơn trong giờ học, đem lại sự hứng thú, say mê trong học tập.

-

Học sinh rất phấn khởi và tự tin vào khả năng học tập của mình .

-

Học sinh thích học môn Hoá học hơn và không còn ngán ngại khi học môn học này.

2/. Kết quả cụ thể: Hơn 1 năm áp dụng kinh nghiệm trên (từ năm học 2019 – 2020 đến nay) vào thực

tế giảng dạy tôi nhận thấy học sinh yêu thích môn hóa học nhiều hơn, tích cực hơn trong giờ học, kết quả học tập có tiến bộ rõ rệt. Cụ thể qua kết quả học tập môn hóa học năm học 2019 – 2020 và kết quả kiểm tra giữa kỳ I năm học 2020 - 2021 như sau: - Trước khi thực hiện đề tài: Khối

Năm học

TS

lớp 8

17

2018 - 2019

86

Giỏi

Khá

Trung bình

SL TL%

SL TL% SL TL%

30

28

34,8

32,6

25

29,1

Yếu, kém SL TL% 3

3,5

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

* Mức độ ưa thích: Câu hỏi

Trả lời Thích

không thích

SL TL(%) 1. Em cảm thấy thế nào khi làm thí nghiệm hoá học?

20

SL

(TL%)

SL

TL(%)

40

46,5

26

30,2

23,3

2. Em có thích học môn hoá

Rất Thích

học không?

20

Sợ

Thích

23,3

26

Không thích

30,2

40

46,5

- Sau khi thực hiện đề tài: Khối Năm học

TS

lớp 8

2019-2020

104

Giỏi

Khá

Trung bình

Yếu, kém

SL TL%

SL TL% SL TL%

SL TL%

47

34

0

45,2

32,7

23

22,1

0.0

* Mức độ ưa thích: Câu hỏi

Trả lời Thích SL TL(%)

1. Em cảm thấy thế nào khi làm thí nghiệm hoá học?

74

67,3

2. Em có thích học môn hoá

Rất Thích

học không?

68

61,8

Không thích SL 26

(TL%)

SL

TL(%)

23,6

10

9,1

Thích 30

Sợ

27,3

Không thích 12

10,9

Qua việc thực hiện phương pháp trên trong giảng dạy Hoá 8, tôi nhận thấy: Đối với học sinh: + Các em có phương pháp học tập phù hợp, tích cực hơn trong hoạt động học tập, số học sinh yếu lúc đầu rất lơ là, thụ động trong việc tìm ra kiến thức, thường ỷ lại trông chờ vào các học sinh khá, giỏi trong lớp. Bây giờ đã có thể tham gia góp sức mình vào kết quả học tập của cả lớp. Qua đó, các em tự tin hơn không mặc cảm vì mình yếu kém hơn các bạn, mạnh dạn phát biểu ý kiến xây dựng bài. Học sinh hiểu sâu hơn nội dung kiến thức mới, lớp hoạt động sôi nổi, giữa thầy và trò có sự hoạt động nhịp nhàng, thầy tổ chức các hình thức hoạt động, trò thực hiện.

18

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

+ Kết quả các bài kiểm tra đã có tiến bộ khả quan. + Tỉ lệ học sinh yếu giảm, tỉ lệ học sinh khá, giỏi tăng lên. Đối với bản thân: Tự tin hơn và yên tâm hơn khi phụ trách giảng dạy môn học này. Đối với tổ chuyên môn: từ khi áp dụng chuyên đề này đã góp phần nâng cao chất lượng bộ môn của tổ đồng thời cũng nâng cao tay nghề của giáo viên.

V. Mức độ ảnh hưởng: Đề tài được đưa vào thực nghiệm giáo dục từ tháng 9 năm 2018. Trong quá trình thực nghiệm đề tài được điều chỉnh bổ sung và hoàn thiện.

Dự kiến đề tài tiếp tục được triển khai tổ chuyên môn của trường THCS Phú Bình thực hiện trong các năm học tiếp theo. Đề tài có khả năng phát huy năng lực tư duy độc lập của học sinh, làm cho không khí học tập của lớp học thêm hào hứng và sôi nổi hơn. Các em đã tích cực tham gia vào các hoạt động tìm kiếm kiến thức một cách chủ động, sáng tạo. Kiến thức và kĩ năng của các em được củng cố một cách vững chắc, kết quả học tập của học sinh không ngừng được nâng lên. Học sinh đã thực sự chủ động và không còn gượng ép, các em đã biết tự lĩnh hội tri thức.

Học sinh muốn học giỏi môn hóa học thì phải có lòng yêu mến môn học, mà lòng yêu mến đó của học sinh được xây dựng từ giáo viên thông qua việc truyền thụ kiến thức, các em cần có được vốn kiến thức cơ bản mang tính nguồn cội.

Do vậy, “tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8” có vai trò rất quan trọng trong việc lĩnh hội kiến thức mới tiếp theo của học sinh đối với môn hóa học. Nó sẽ tạo tiền đề cho học sinh có được các bước nhảy tiếp theo, đặc biệt là đối với học sinh lớp 8 vùng nông thôn.

VI- Kết luận : Khoa học hoá học góp phần rất tích cực vào việc giải quyết các vấn đề gần gũi với thực tế cuộc sống, các hiện tượng xảy ra trong tự nhiên. Vì vậy, khi nghiên cứu hoá học không chỉ đơn thuần là tìm hiểu lí thuyết mà phải vận dụng thật tốt các điều kiện thực nghiệm để giúp học sinh lĩnh hội và áp dụng kiến thức bộ môn một cách có hiệu

19

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

quả phù hợp với mục tiêu thực hiện chương trình đổi mới phương pháp dạy học hoá học theo hướng tích cực: học sinh giữ vai trò chủ đạo, thầy đóng vai trò là người hướng dẫn.

Trước những học sinh phong phú về trình độ nhận thức, thì giáo viên luôn phải tạo ra tình huống có vấn đề để phát huy khả năng tư duy của học sinh khá giỏi, tạo điều kiện cho học sinh yếu được tham gia phát biểu ý kiến xây dựng bài. Thì những bài thí nghiệm do chính tay các em làm sẽ giúp các em hiểu sâu hơn, rõ hơn kiến thức của bài học. Để đạt được điều đó, đòi hỏi người giáo viên phải linh hoạt trong các phương pháp, có kỹ năng, kỹ xảo trong thao tác làm thí nghiệm, phát huy tối đa vai trò của thí nghiệm trong mỗi giờ dạy hoá học. Bản thân mỗi giáo viên phải tự trang bị cho mình cơ sở lí luận về phương pháp thực nghiệm, tìm ra những phương án thí nghiệm tốt, cách tiến hành có hiệu quả.... để đạt kết quả cao trong giảng dạy bộ môn hoá lớp 8.

Trên đây là toàn bộ đề tài được bản thân tôi áp dụng từ năm học 2019 – 2020 đến nay. Tôi nghĩ, phương pháp này không phải là mới đối với những giáo viên đã có bề dày kinh nghiệm trong giảng dạy nhưng với tôi nó đã góp phần nâng cao chất lượng trong việc truyền đạt kiến thức bộ môn hóa học cho học sinh. Tôi xin được trình bày với mong muốn được trao đổi và học hỏi thêm những kinh nghiệm của các thầy cô đồng nghiệp.

Rất mong được sự đóng góp ý kiến chân thành của các đồng nghiệp và bạn đọc để đề tài thêm phong phú và hoàn chỉnh hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Tôi cam đoan những nội dung báo cáo là đúng sự thật.

Xác nhận của đơn vị áp dụng sáng kiến

Người viết sáng kiến

NGUYỄN THỊ NHƯ HẢO

20

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

MỤC LỤC I- Sơ lược lý lịch tác giả: …………………………………………….1 II- Sơ lược đặc điểm tình hình của đơn vị :………………………...1 1. Thuận lợi………………………………………………………...1 2. Khó khăn………………………………………………………...1 III- Mục đích yêu cầu của sáng kiến:………………………………2 1. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến……………..2 2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến…………………………....3 3. Nội dung sáng kiến ……………………………………………...4 IV- Hiệu quả đạt được:………………………………………………14 V- Mức độ ảnh hưởng: ………………………………………………15 VI- Kết luận :…………………………………………………………16

21

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”

Trường THCS Phú Lâm

Nguyễn Thị Như Hảo

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1/. Sách giáo khoa hoá 8

Nxb giáo dục

2/. Sách giáo viên hoá 8

Nxb giáo dục

3/. Thí nghiệm hoá học ở trường phổ thông - Trần Quốc Đắc- Nxb GD- 1996 4/. Tài liệu dạy – học tích cực trong bộ môn hóa học - Nxb ĐHSP Hà Nội 5/. Sách thí nghiệm hóa học ở trường THCS

Nxb giáo dục

6 /. Phương pháp dạy học hóa học

Nxb giáo dục

7/. Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục Trung học phổ thông môn hóa học, NXBGD, Hà Nội. Bộ giáo dục và đào tạo (2007) 8/. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình, SGK lớp 8 môn Hóa học nâng cao, NXBGD, Hà Nội. Bộ giáo dục và đào tạo (2006) 9/. Thí nghiệm thực hành phương pháp dạy học hóa học, NXBĐHSP, Hà Nội.

22

“Tạo hứng thú cho học sinh thông qua thí nghiệm trong giờ học Hóa học lớp 8”