Nâng cao hứng thú, kết quả học tập môn Ngữ văn 8 thông qua các hình thức tổ chức hoạt động khởi động

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NGỮ VĂN

vectorstock.com/24597468

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

Sáng kiến kinh nghiệm cấp huyện Nâng cao hứng thú, kết quả học tập môn Ngữ văn 8 thông qua các hình thức tổ chức hoạt động khởi động WORD VERSION | 2022 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

A. PHẦN MỞ ĐẦU I. Lí do chọn đề tài.

Nhà văn Nga lỗi lạc M.Go-rơ-ki đã từng viết: “Văn học là nhân học”; Giáo sư Hà Minh Đức từng khẳng định: “Văn học không chỉ là một nguồn tri thức mà còn là nguồn năng lượng tinh thần lớn lao, có ý nghĩa cổ vũ, tiếp sức cho con người trong cuộc sống”. Vì thế, môn Ngữ văn có một vị trí đặc biệt trong việc thực hiện mục tiêu chung của trường Trung học cơ sở (THCS) đặc biệt là chương trình Ngữ văn 8 - góp phần hình thành những con người có học vấn phổ thông, chuẩn bị cho các em tiếp tục học lên ở các lớp, bậc học cao hơn. Đó là những con người có ý thức tự tu dưỡng, biết thương yêu, quý trọng gia đình, bè bạn, có lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, biết hướng tới những tư tưởng, tình cảm cao đẹp như lòng nhân ái, tôn trọng lẽ phải, sự công bằng, lòng căm ghét cái xấu, cái ác. Đổi mới dạy học nói chung, đổi mới dạy học môn Ngữ văn và Ngữ văn 8 nói riêng là một quá trình được thực hiện thường xuyên và kiên trì trong đó có nhiều yếu tố quan hệ chặt chẽ với nhau. Dạy như thế nào? Học như thế nào? để đạt hiệu quả học tập tốt nhất là điều mong muốn của tất cả thầy cô giáo chúng ta. Ngoài ra, một yêu cầu lớn đặt ra trong quá trình dạy học nói chung là luôn phải phát hiện, nuôi dưỡng và phát huy hứng thú của các em đối với môn học.

Với môn Ngữ văn càng cần thiết hơn bởi lâu nay vẫn “được định kiến” là lý thuyết giáo điều, khiến học sinh ngại đọc, ngại học. Để làm được điều đó, bên cạnh việc đổi mới nội dung chương trình, phương pháp, kĩ thuật dạy học thì đổi mới các hoạt động tổ chức dạy học được xem là một trong những giải pháp chiến lược. Đổi mới mô hình tổ chức dạy học theo tiến trình hoạt động của học sinh.

Trong đó, bước đầu tiên là hoạt động “Khởi động tạo tình huống có vấn đề” được tổ chức khi bắt đầu một bài học. Hoạt động này chỉ thực hiện trong khoảng thời gian từ 3 đến 5 phút nhưng là yếu tố tiên quyết dẫn đến sự thành công của tiết dạy. Nó mở đầu và đặt nền móng cho cả quá trình dạy học, gắn bó xuyên suốt với hoạt động trên lớp. Đồng thời cũng là quá trình then chốt thúc đẩy tính

tích cực, sự hứng thú, say mê ở học sinh. Vậy nên, xuất phát từ những lí do mang tính thiết thực đó, tôi quyết định chọn đề tài: "Nâng cao hứng thú, kết quả học tập môn Ngữ văn 8 thông qua các hình thức tổ chức hoạt động khởi động”. Đề tài này, dù không phải là một vấn đề mới mẻ nhưng tôi hy vọng góp phần tạo thêm hứng thú học tập môn Ngữ Văn 8 trước tình hình thay đổi của xã hội nói chung và nhu cầu học tập của học sinh nói riêng trong giai đoạn hiện nay. Thực hiện đề tài này, tôi chủ yếu vẫn dựa trên những kinh nghiệm cá nhân được đúc kết trong quá trình giảng dạy mà tôi đã áp dụng trong những năm học vừa qua tại trường THCS Sơn Hà đã đem lại những kết quả khả quan.

II. Mục đích nghiên cứu.

Tôi thực hiện sáng kiến kinh nghiệm nhằm mục đích: - Đa dạng các hình thức tổ chức hoạt động khởi động để nâng cao hứng thú học tập môn Ngữ văn nói chung và Ngữ văn 8 nói riêng, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng học tập môn Ngữ văn.

- Góp phần quan trọng trong việc bồi dưỡng tâm hồn người học, như Giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh từng nói: “Học văn là làm cho tâm hồn mỗi con người phong phú thanh cao và yêu đời hơn, người học văn sẽ có ý thức được và không bao giờ là người thô lỗ, cục cằn”.

- Phát huy năng cảm thụ thơ văn, từ đó giúp các em yêu thích môn học.

III. Nhiệm vụ nghiên cứu.

Nghiên cứu đề tài sáng kiến kinh nghiệm nhằm nhiệm vụ sau: - Tìm hiểu vì sao học sinh lớp 8 lại không có hứng thú học tập môn Ngữ Văn ngay từ hình thức “khởi động bài”.

- Từ thực tế đó đề ra được một số biện pháp "Nâng cao hứng thú, kết quả học tập môn Ngữ văn 8 thông qua các hình thức tổ chức hoạt động khởi động”.

- Góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, thay đổi phương pháp giảng dạy và tiếp thu cũ. Đạt được cam kết đề ra đầu năm là từ 80 – 85% học sinh đạt điểm trung bình trở lên trong các kì thi.

IV. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu.

- Phạm vi: Lớp 8 trường trung học cơ sở - Đối tượng: + Hoạt động khởi động môn Ngữ văn ở THCS. + Đối tượng thực nghiệm là học sinh khối 8 trường - Lĩnh vực nghiên cứu: Chuyên môn.

V. Thời gian nghiên cứu.

- Sáng kiến được áp dụng trong quá trình giảng dạy tại nhà trường từ 09/2020 – 05/2021.

VI. Phương pháp nghiên cứu.

- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.

- Phương pháp phân tích.

- Phương pháp khảo sát, thống kê.

- Phương pháp trao đổi thực nghiệm.

B. PHẦN NỘI DUNG ĐỀ TÀI Chương 1.

Cơ sở khoa học của đề tài được nghiên cứu.

I. Cơ sở lí luận: Đảng ta đã khẳng định: “Giáo dục là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân và giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục” (Nghị quyết TW II – Khóa VIII). Văn kiện Đại hội XI của Đảng xác định: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế.

Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập nghiệp. Luật Giáo dục đã ghi: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm từng lớp học, môn

học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.

Như vậy, vai trò của giáo dục là cực kì quan trọng, liên quan đến sự phát triển bền vững của một quốc gia. Đảng, Nhà nước và nhân dân ta luôn nhận thức rất rõ điều đó. Trong xu thế mới, điều kiện phát triển mới, thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước giáo dục càng được ưu tiên hàng đầu. Để đáp ứng nhu cầu mới, nhất thiết phải đẩy mạnh đổi mới, đổi mới toàn diện giáo dục.

Trong đó, việc đổi mới phương pháp dạy học, đặc biệt là với môn Ngữ văn là điều rất cần thiết. Nhiệm vụ đầu tiên là làm cách nào để người học luôn sẵn tâm thế và yêu thích môn học, từ đó say mê, chủ động tích cực coi học tập là nhiệm vụ hàng đầu.

II. Cơ sở thực tiễn: Việc đổi mới phương pháp dạy học là một nhiệm vụ, yêu cầu bắt buộc đối với giáo dục nước ta hiện nay, đặc biệt đối với hệ thống giáo dục phổ thông, trong đó có việc dạy và học môn Ngữ văn 8. Những năm gần đây, việc tích cực đổi mới, đổi mới căn bản, toàn diện trong giáo dục đã đem lại nhiều kết quả khả quan. Tuy nhiên, vẫn còn đó nhiều khó khăn, bất cập và cần tích cực đổi mới hơn nữa. Dạy và học môn Ngữ văn 8 ở các trường THCS chưa được chú trọng và đạt được hiệu quả như mong muốn vì quan điểm chưa phải là lớp cuối cấp. Đặc biệt, học sinh đối với môn học không còn nhiều mặn mà.

Trong đó, thực trạng tổ chức hoạt động “Khởi động” trong giờ học Ngữ văn 8 hiện nay cũng là một vấn đề đáng quan tâm. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh là mục tiêu của chương trình giáo dục Ngữ văn 8. Tuy nhiên, sự quan tâm đổi mới chưa nhiều, chưa thực sự đi vào chiều sâu; đôi khi còn qua loa, hình thức. Việc thực hiện tiết dạy của giáo viên còn theo hình thức cũ: nặng về lý thuyết, thiếu đi tính hấp dẫn, lôi cuốn học sinh ngay từ hoạt động vào bài; giáo viên còn xem nhẹ khâu tạo tâm thế cho học sinh mà chủ yếu dành thời gian cho việc tìm hiểu

kiến thức mới dẫn đến tiết học khô khan, học sinh thụ động trong việc tiếp thu kiến thức.

Một tiết dạy thu hút được sự chú ý, kích thích được sự tìm tòi, chú ý của học sinh phải xuất phát ngay từ đầu tiết dạy để tạo nên hứng thú cho học sinh trong suốt quá trình diễn ra tiết học. Tuy nhiên, trên thực tế, hầu hết giáo viên khi thiết kế kế hoạch dạy học thường chỉ làm theo hình thức, giới thiệu qua loa một chút để vào bài, như vậy sẽ tiết kiệm thời gian cho các hoạt động khác.

Chính vì thế, ngay từ đầu, học sinh đã có tâm lí thụ động chờ giáo viên làm sẵn, truyền thụ một chiều, từ đó sẽ khó tạo tâm lí để các em sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ một cách tích cực ở các hoạt động tiếp theo của bài học. Tất cả những điều đó khiến hiệu quả hoạt động khởi động của tiết học không cao, chỉ mang tính dẫn dắt mà không tạo được hứng thú cho học sinh.

Vì sao lại như vậy? Theo tôi, có rất nhiều nguyên nhân làm ảnh hưởng đến chất lượng dạy học bộ môn Ngữ văn 8 hiện nay, việc thiết kế chương trình còn nặng về lý thuyết thiếu thực hành đã gây nhàm chán, không phát huy sự tìm tòi khám phá những điều mới mẻ của học sinh.

Bên cạnh đó, dạy học theo định hướng phát triển trong đó hoạt động đầu tiên là khởi động còn mới lạ đối với hầu hết giáo viên. Ngoài cuốn tài liệu tập huấn do Bộ giáo dục cung cấp thì chưa có sách báo hay tài liệu nào hướng dẫn cụ thể hơn, dẫn đến giáo viên gặp rất nhiều khó khăn.

Phải thừa nhận một thực tế là đa số học sinh hiện nay không thích học môn Ngữ văn, không có hứng thú trong việc tiếp thu kiến thức văn chương. Do tính đặc thù môn học, là một môn học mang tính cảm xúc, tư duy trừu tượng, chịu chi phối rất nhiều bởi yếu tố văn hóa, tâm lí, cảm xúc, đòi hỏi người học phải có trí tưởng tượng phong phú. Đây cũng là môn học mà nội dung không chỉ hiện ra trên dạng câu từ mà nó còn bao hàm, ẩn chứa nhiều tầng nghĩa sâu xa (đặc biệt phần văn học), vì thế việc tiếp nhận môn học này đối với học sinh là rất khó khăn. Mà học sinh nhiều em rất thiếu lòng quyết tâm học tập, cứ khó khăn là nản, bỏ không học, dẫn đến yếu kém rồi chán môn học đó.

Xuất phát từ những lí do mang tính thiết thực đó, tôi quyết định chọn đề tài : " Nâng cao hứng thú, kết quả học tập môn Ngữ văn 8 thông qua các hình thức tổ chức hoạt động khởi động”.

Chương 2.

Khái niệm và một số lưu ý khi tiến hành hoạt động “khởi động”.

I. Khái niệm về “hứng thú”, “khởi động” và vai trò của hoạt động “khởi động” trong môn Ngữ văn.

1. “Hứng thú” và tác động của sự hứng thú trong học tập.

- Khái niệm: Theo Đại từ điển Tiếng Việt – Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin năm 1998, hứng thú có hai nghĩa, đó là “Biểu hiện của một nhu cầu, làm cho chủ thể tìm cách thỏa mãn, tạo ra khoái cảm, thích thú và huy động sinh lực để cố gắng thực hiện” và “hứng thú là sự ham thích”. Qua khái niệm trên ta thấy rằng: hứng thú có nghĩa là tâm trạng vui vẻ, thích thú, hào hứng của con người đối với một hoạt động nào đó. Ở đây là hứng thú, chủ động tích cực học tập nói chung và với môn Ngữ văn 8 nói riêng. Khi có được sự say mê, thích thú con người sẽ làm việc có hiệu quả hơn, dễ thành công và thành công nhanh hơn, bởi lẽ hứng thú còn chính là động lực thúc đẩy hoạt động của con người đi sâu vào bản chất của đối tượng nhận thức mà không dừng lại ở bề ngoài của hiện tượng, nó đòi hỏi con người phải hoạt động tích cực, chịu khó tìm tòi hoặc sáng tạo.

Hứng thú có nhiều tác dụng trong cuộc sống nói chung và trong dạy học nói riêng.

- Tác động của hứng thú trong dạy học.

Dạy học là một nghệ thuật, người dạy – giáo viên là những “kỹ sư tâm hồn”, sản phẩm tạo ra của quá trình dạy học là sản phẩm đặc biệt – con người (nhân cách). Nó không hề giống với bất kỳ một ngành nghề nào. Điều đó đặt ra những yêu cầu khắt khe đối với giáo viên. Theo William A. Ward thì: “ Người thầy trung bình chỉ biết nói Người thầy giỏi biết giải thích, Người thầy xuất chúng biết minh họa, Người thầy vĩ đại biết cách truyền cảm hứng”

Từ đó, ta thấy việc truyền cảm hứng (gây hứng thú) học tập cho học sinh người học là điều cực kì quan trọng và cần thiết. Bởi lẽ: “Chúng ta không thể dạy ai làm bất cứ điều gì, chúng ta chỉ có thể giúp họ khám phá điều đó” (Theo Galileo Galilei).

Cho nên, nếu khơi dậy được sự hứng thú, say mê cho học sinh thì sẽ tạo ra động cơ học tập tích cực, giúp các em hăng say, nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, trở ngại để đạt kết quả học tập tốt nhất, và từ đó người học sẽ tiếp nhận tri thức một cách chủ động và tự giác, không bị ép buộc. Khi hứng thú học tập, người học sẽ: - Hăng hái trả lời các câu hỏi của giáo viên, bổ sung câu trả lời của bạn, thích phát biểu ý kiến của mình trước những vấn đề nêu ra.

- Hay nêu thắc mắc, đòi hỏi giải thích cặn kẽ những vấn đề chưa hiểu rõ ràng.

- Chủ động vận dụng kiến thức kĩ năng đã học để nhận thức vấn đề mới, tập trung chú ý vào vấn đề đang học.

- Kiên trì hoàn thành bài tập, không nản chí trước những tình huống khó khăn…

- Hứng thú còn giúp học sinh tích cực học tập qua những cấp độ từ thấp đến cao: + Bắt chước: gắng sức làm theo các mẫu hành động của thầy, của bạn… + Tìm tòi: độc lập giải quyết vấn đề nêu ra, tìm kiếm những cách giải quyết khác nhau về một vấn đề. + Sáng tạo: tìm ra cách giải quyết mới, độc đáo, hữu hiệu.

Tóm lại, khi học sinh hứng thú với bài học, với môn học sẽ tạo không khí thi đua học tập sôi nổi, tích cực, say mê học hỏi, tìm tòi, nghiên cứu… đây chính là một trong những tiền đề dẫn đến sáng tạo và tài năng. Và tôi tin rằng quá trình dạy học nhất định sẽ đạt được kết quả cao. “Hứng thú, ham mê học tập là một trong những nguồn gốc chủ yếu nhất của việc học tập có kết quả cao, là con đường dẫn đến sáng tạo và tài năng.”

2. “Khởi động” và vai trò của hoạt động khởi động.

- Khái niệm: Theo Từ điển Tiếng Việt, khởi động được hiểu là "thực hiện những động tác nhẹ nhàng trước khi bắt đầu". Như vậy hoạt động khởi động được hiểu là một hoạt động nhằm thực hiện những thao tác cơ bản, nhẹ nhàng trước khi bắt đầu một công việc cụ thể nào đó.

- Vai trò của hoạt động khởi động trong môn Ngữ văn 8.

Trước hết, hoạt động khởi động có vai trò tạo hứng thú học tập cho học sinh. Không phải bất cứ học sinh nào đều có sẵn niềm say mê, yêu thích đối với môn học. Vì vậy, nhiệm vụ của hoạt động khởi động là khơi gợi hứng thú đối với bài học và hơn thế nữa còn khơi dậy niềm đam mê, gây dựng, bồi đắp tình yêu lâu bền đối với môn học. Người thầy trước hết phải là người “thắp lửa đam mê” đưa các em khám phá đến tận cùng vẻ đẹp của những tác phẩm văn chương.

Vai trò thứ hai của hoạt động khởi động là huy động vốn tri thức, kĩ năng nền tảng của học sinh. Vì vậy, một khởi động bài học hiệu quả nên tạo ra cơ hội cho các em tự làm sống lại những kiến thức nền đã có, cần thiết cho việc học bài mới. Việc thiết kế chương trình Ngữ văn theo các cấp thực chất là một vòng tròn đồng tâm, cấp học sau là sự mở rộng, nâng cao, đào sâu hơn những tri thức đã được trang bị từ cấp học trước.

Vai trò thứ ba của hoạt động khởi động là tạo ra mâu thuẫn nhận thức cho người học. Học tập là một quá trình khám phá. Quá trình ấy bắt đầu bằng sự tò mò, nhu cầu cần được hiểu biết và giải quyết mâu thuẫn giữa điều đã biết và điều muốn biết. Một khởi động bài học thành công cần khơi gợi trong học trò mong muốn được tìm hiểu, khám phá bằng những hoạt động tiếp theo trong giờ học, thậm chí là sau giờ học. Muốn như vậy, hoạt động khởi động cần tạo ra mâu thuẫn trong nhận thức cho học trò. Đây là tiền đề để thực hiện một loạt các hoạt động tìm tòi, giải quyết vấn đề. Muốn như vậy, giáo viên phải là người có ý tưởng, biết gieo vấn đề để kích thích trí tò mò của người học.

II. Một số lưu ý khi tiến hành hoạt động “khởi động”.

Với phương pháp dạy học truyền thống, khởi động chỉ bằng một vài câu dẫn nhập nên không mất nhiều thời gian. Nhưng dạy học hiện đại theo định

hướng phát triển năng lực người học, khởi động được tổ chức thành một hoạt động riêng biệt, mở đầu cho chuỗi 5 hoạt động. Do đó, thời gian dành cho hoạt động này cần nhiều hơn so với dạy học truyền thống. Chính vì thế, khi thiết kế hoạt động khởi động, giáo viên cần lưu ý chỉ sử dụng những kiến thức thiết thực với bài học, gần gũi với học sinh, dễ khơi gợi được cảm xúc. Để hoạt động khởi động khởi động diễn ra nhẹ nhàng đúng nghĩa là "khởi động", thu hút học sinh, tạo động lực cho học sinh tích cực khám phá kiến thức của bài học mới và không gây áp lực về mặt thời gian cho các hoạt động phía sau thì cần chú ý các vấn đề sau: - Hoạt động khởi động phải xác định rõ mục tiêu cần đạt, phương pháp, kĩ thuật tổ chức, phương tiện cần sử dụng và thời gian thực hiện.

- Khởi động cần ngắn gọn, khái quát cao, lời gọn ý sâu, lấy ít dẫn nhiều chứ không dài dòng, tùy tiện; đồng thời, phải lấy những nội dung phù hợp thiết thực với bài học, tránh lấy những nội dung xa vời, mang tính chất minh họa.

- Tùy từng bài và tùy từng lớp, đối tượng học sinh mà giáo viên đưa ra mức độ và hình thức khởi động phù hợp để gây hứng thú cho học sinh.

- Tránh tình trạng khởi động quá nhiều thời gian, làm ảnh hưởng đến quá trình chiếm lĩnh tri thức, kĩ năng. Hoặc khởi động rất công phu, bài bản nhưng lại không ăn nhập gì với bài học.

Chương 3.

Một số hình thức tiến hành hoạt động “khởi động”. Để giúp học sinh học môn Ngữ văn 8 đạt kết quả tốt, để giờ dạy của giáo viên đạt hiệu quả cao, các em yêu mến, ham thích và say mê môn học, giáo viên phải cần phải có hình thức tổ chức hoạt động thu hút các em ngay từ đầu, khơi gợi trong học sinh mong muốn được tìm hiểu, khám phá bằng những hoạt động tiếp theo trong giờ học thậm chí là sau giờ học. Học sinh lớp 8 là lứa tuổi luôn bị hấp dẫn bởi những điều mới lạ, lí thú nên giáo viên phải là người có ý tưởng, biết gieo vấn đề để kích thích trí tò mò của học sinh. Do đó, mở đầu là phải “ngầu”. “Ngầu” từ nội dung đến cách thức hoạt động. Đồng thời nó còn có tác dụng định hướng vấn đề mà các em cần tìm hiểu, cần ghi nhớ trong bài học;

các em có cơ hội thể hiện những trải nghiệm, hiểu biết của bản thân cũng như kết nối các em lại với nhau.

I. Một số hình thức tiến hành hoạt động “khởi động”.

1.Hình thức 1. Khởi động bằng trò chơi vận động.

- Mục đích: Với phương pháp khởi động bằng các trò chơi, cuộc thi vận động sẽ tạo cho học sinh một tâm thế hào hứng để bắt đầu tiết học; sự phối hợp nhịp nhàng, ăn ý giữa các thành viên đồng thời lượng cũng rèn cho các em một số kĩ năng sống.

Dưới đây là một số hình thức trò chơi giáo viên có thể áp dụng: a. Trò chơi Bộ tứ siêu đẳng.

- Mục đích: Lý thuyết gắn liền với thực hành là một trong những nguyên lí không thể bỏ qua của giáo dục hiện đại. Với trò chơi này, giáo viên sẽ giao cho các em hoàn thành một công việc thực tế nào đó phù hợp và gắn liền với độ tuổi của các em. Do đó những bài nào liên quan đến chủ đề mái trường, thầy cô, gia đình, bạn bè... giáo viên đều có thể áp dụng song mỗi bài cũng cần sự sáng tạo riêng.

Ví dụ: Khi dạy bài Tôi đi học, Ngữ văn 8, Tập 1 - Giáo viên tổ chức cho học sinh tham gia cuộc thi "Bộ tứ siêu đẳng" với nhiệm vụ là bọc và trang trí tập. (Phần này giáo viên đã hướng dẫn và dặn dò kĩ các em ở tiết trước).

- Luật chơi như sau: Chia lớp thành nhóm nhỏ, mỗi nhóm có 4 bạn. Trong thời gian 1 phút 30 giây mỗi nhóm sẽ có nhiệm vụ bọc bìa cho cuốn sách của mình. Các nhóm chuẩn bị đồ dùng, vật liệu ở nhà từ trước (báo cũ, giấy, màu, kéo...)

- Sau khi kết thúc trò chơi, giáo viên chấm điểm sản phẩm của học sinh và dẫn dắt vào bài.(Tích hợp giáo dục kĩ năng sống, bảo vệ môi trường: bọc tập bằng giấy báo, không nên dùng bọc nilon)

Hoạt động khởi động văn bản “Tôi đi học” ở lớp 8A. b. Trò chơi Tiếp sức - Mục đích: Trò chơi này được áp dụng cho những câu hỏi có nhiều đáp án. + Ưu điểm của trò chơi này là tất cả mỗi thành viên đều phải tích cực suy nghĩ để đưa ra đáp án, mỗi học sinh sẽ ý thức được trách nhiệm, vai trò của mình đối với nhóm thành viên nào không tích cực giáo viên cũng dễ dàng phát hiện để có những điều chỉnh không kịp thời. + Hạn chế của cách chơi này là về vấn đề cơ sở vật chất, phòng học hiện tại tương đối chật chội, mỗi lớp lại có 5 - 6 nhóm, để mỗi nhóm đứng xếp hàng sau đó thay phiên nhau lên bảng viết đáp án thì rất khó. Tuy nhiên, giáo viên có thể xử lí bằng cách cho các em đứng xếp hàng gần khu vực nhóm mình sau đó viết vào bảng nhóm.

Ví dụ: Khi dạy bài Nói giảm nói tránh, Ngữ văn 8, tập 1.

- Giáo viên: Chia lớp thành 3 nhóm lớn, yêu cầu học sinh liệt kê những bài ca dao, tục ngữ khuyên nhủ mọi người về cách nói năng đúng mực mà em biết (xem phim/ đọc sách báo...) trong khoảng thời gian là 1 phút.

- Học sinh: Các thành viên trong nhóm lần lượt lên bảng ghi đáp án, mỗi học sinh lên một lần/ vòng. + Chó 3 khoanh mới nằm, người 3 năm mới nói + Chim khôn kêu tiếng rảnh rang Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe + Học ăn, học nói, học gói, học mở + Lời nói chẳng mất tiền mua Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau - Giáo viên nhận xét, đánh giá và dẫn dắt vào bài: Lời dạy của cha ông luôn là bài học kinh nghiệm khi đánh giá con người, lời ăn tiếng nói là một trong những tiêu chí đầu tiên. Người ăn nói đàng hoàng, có duyên, có phép tắc lễ nghĩa chắc chắn sẽ nhận được thiện cảm từ người đối diện. Để có thể làm được điều đó, chúng ta cần phải nắm chắc nghệ thuật " Nói giảm, nói tránh". Đây chính là nội dung bài học hôm nay cô cùng các em sẽ tìm hiểu. c. Trò chơi "Đoán ý đồng đội" - Mục đích: Trò chơi này rất phù hợp khi dạy phân môn Tiếng Việt nhưng không có nghĩa Giảng văn và Tập làm văn không thể áp dụng. Giáo viên đưa yêu cầu là các từ, cụm từ, thành ngữ, tục ngữ phù hợp với nội dung bài học sau đó yêu cầu học sinh dựa vào sự hiểu biết của mình về từ, cụm từ, thành ngữ, tục ngữ diễn tả lại. Có hai cách để giáo viên lựa chọn cho học sinh diễn tả: dùng lời diễn tả nhưng không được nhắc đến bất cứ một tiếng nào có trong đáp án hoặc sử dụng ngôn ngữ của cơ thể tức là hành động, dáng điệu, cử chỉ, nét mặt nhưng không được dùng lời.

Ví dụ 1: Khi dạy bài Từ tượng hình, từ tượng thanh, Ngữ văn 8, tập 1 Giáo viên: tổ chức cuộc thi "Ơn giời, từ gì đây?"

- Luật chơi như sau: chia lớp thành 2 nhóm, giáo viên làm 8 thăm, tương ứng với 8 từ khóa. Hai bạn lên bảng mô tả từ khóa bằng các dụng cụ: phấn, bảng, ngôn ngữ cơ thể, hành động, cử chỉ và tuyệt nói không được nói, học sinh ở dưới sẽ đoán xem từ nào tương ứng. Nhóm nào đúng nhiều sẽ là nhóm chiến thắng.

+ Gõ nhanh, mạnh dần: dồn dập + Bước chân đi mạnh: thình thịch + Đế giày gõ xuống nền nhà: lộp cộp + Đi cúi người: lom khom + Đi giang tay giang chân, ưỡn người: khệnh khạng + Mặt khó chịu: cau có + Mặt thoải mái, dễ chịu:tươi tỉnh + Đi từng bước nhẹ, vừa đi vừa quan sát: rón rén - Giáo viên: Các em có biết các từ khóa mà chúng ta vừa tìm được thuộc từ loại nào không?

- Học sinh: Các từ có tên gọi là từ tượng hình , tượng thanh - Giáo viên dẫn: Đó cũng là tên bài mà các em học hôm nay. Để hiểu rõ hơn và chính xác hơn về khái niệm, đặc điểm của “từ tường hình, từ tượng thanh” lớp chúng ta sẽ tìm hiểu bài học ngày hôm nay.

Ví dụ 2: Khi dạy bài Câu ghép (Tiếp), Ngữ văn 8, tập 1 - Giáo viên tổ chức trò chơi "Ông nói gà, bà nói vịt" - Giáo viên: chia nhóm thành 4 tổ, luật chơi như sau: một tổ sẽ viết vế đầu của câu, bắt đầu bằng từ "Nếu", một tổ sẽ viết vế thứ 2 của câu, bắt đầu bằng từ "thì", sau đó sẽ ghép câu của 2 bạn bất kì lại với nhau. (trong thời gian 1 phút) - Ví dụ: “Nếu không chơi game...thì tôi sẽ bị mẹ mắng”.

- Tương tự, 2 tổ còn lại sẽ viết về cặp từ “Vì - Nên” - Sau khi trò chơi kết thúc, giáo viên chuyển ý vào bài: Các bạn vừa góp sức để tạo ra rất nhiều câu ghép, xem là những câu đoán đúng ý đồng đội hay râu ông nọ cắm cằm bà kia. Để có thể đặt được những câu ghép hoàn chỉnh, chúng ta sẽ tìm hiểu tiết 2 của bài “Câu ghép”. d. Trò chơi “Liên kết” - Mục đích: Trò chơi này rất phù hợp khi dạy phân môn Tiếng Việt nhưng không có nghĩa Giảng văn và Tập làm văn không thể áp dụng. Giáo viên đưa yêu cầu phù hợp với nội dung bài học sau đó yêu cầu học sinh thực hiện.

Ví dụ: Khi dạy bài Liên kết các đoạn văn trong văn bản, Ngữ văn 8, tập 1 - Giáo viên: cho học sinh chơi trò chơi. “Liên kết” Liên kết, liên kết Kết mấy kết mấy - Giáo viên: (kết mấy tùy theo yêu cầu của giáo viên) Kết 3. thì 3 học sinh sẽ chụm vào nhau. Nếu bạn nào thừa mà không tìm được chổ liên kết sẽ bị phạt hát một bài.

- Giáo viên dẫn: Trong trò chơi thì không có liên kết bị phạt, còn trong văn bản mà không có liên kết thì nội dung của câu văn, đoạn văn, bài văn có ảnh hưởng không chúng ta sẽ cùng vào bài học: “Liên kết đoạn văn trong văn bản”.

2. Hình thức 2. Khởi động bằng các trò chơi trí tuệ.

- Mục đích: Học sinh có thể lười đọc, lười nghiên cứu nhưng lại cực kì hứng thú với những câu đố trí tuệ. Với học sinh đây là những câu hỏi để kiểm chứng "IQ", thể hiện sự nhanh nhạy, vốn hiểu biết của bản thân, chính vì thế, giáo viên cần nắm bắt được đặc điểm tâm lí này để tổ chức bài học hiệu quả hơn. a. Trò chơi “Theo dòng lịch sử”.

- Mục đích: Lịch sử và văn học có mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhau, nhiều tác phẩm văn học được viết dựa trên những câu chuyện, sự kiện lịch sử nên trò chơi này rất phù hợp.

Cách thực hiện: Giáo viên đố vui về những nhân vật lịch sử nổi tiếng, sự kiện lịch sử giáo viên cũng lưu ý lựa chọn câu hỏi làm sao cho phù hợp thời gian ở phần khởi động tránh dành quá nhiều thời gian ở hoạt động này.

Ví dụ: Khi dạy bài Hịch tướng sĩ hoặc ( hoặc Nước Đại Việt ta) Ngữ văn 8, tập 2 - Giáo viên đưa ra câu đố cho học sinh: 1.Từng phen khóc lóc theo cha Rồi đem nợ nước thù nhà ra cân

Núi Lam tìm giúp minh quân Bình Ngô Đại Cáo, bút thần ra tay?

Là ai? Đáp án: Nguyễn Trãi.

3. Đố ai nổi sáng sông, rừng Đã vui Hàm Tử lại mừng Chương Dương Vân Đồn cướp sạch binh cường Nổi bàng mai phục chặn đường giặc lui Là ai? Đáp án: Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn.

- Giáo viên: Đây là những nhân vật lịch sử nổi tiếng của đất nước ta, trong đó, có một người anh hùng gắn liền với hai cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên xâm lược. Đó chính là Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn. Để hiểu rõ hơn về nhân vật này và những điều ông gửi gắm qua tác phẩm của mình, cô trò chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay. b. Trò chơi “Ô chữ bí mật” - Mục đích: Trò chơi “ô chữ bí mật” có tác dụng kích thích học sinh tìm hiểu bài mới. Bắt buộc học sinh phải đọc, tìm hiểu trước ở nhà thì mới tham gia tốt trò chơi này được. Hơn nữa, thực hiện trò chơi này giáo viên cũng đã lồng ghép được với một phần nội dung trong hoạt động hình thành kiến thức.

- Cách thực hiện: Giáo viên chuẩn bị ô chữ và các câu hỏi gợi ý. Mỗi học sinh được chọn một hàng ngang tương ứng với một câu hỏi gợi ý. Nếu học sinh giải được từ hàng dọc trước khi mở hết các từ hàng ngang sẽ nhận được phần thưởng đặc biệt do giáo viên chuẩn bị.

Lưu ý: Tùy theo lực học của học sinh trong lớp để xây dựng hệ thống câu hỏi phù hợp. Đối với các trường hợp không có đủ cơ sở vật chất, phương tiện dạy học như máy chiếu, ti vi có thể tự thiết kế trên giấy Ao. Giáo viên kẻ sẵn khung ô chữ trên giấy, sau đó đọc câu hỏi cho học sinh.

Ví dụ: Bài Ôn dịch thuốc lá, Ngữ văn 8, tập 1

- Ô chữ bài này gồm có 9 hàng ngang và một hàng dọc là từ khóa cần tìm.

Câu hỏi gợi ý và bảng ô chữ đáp án như sau: S T

Ứ

H

N N

H

Ậ

U

I T

Ô

N

D E

Ị

C

C

K

H

Ỏ

A

I

D

S

Y

Ế

T

M

I

N

H

S

O

S

A

N

K

H

Ố

I

T

I

N

U

N

G

T

H

N

G

C D

Ô

Ụ

H

H

Ư

Câu hỏi gợi ý: Hàng ngang ngang thứ 1 có 6 chữ cái: Từ nào trong văn bản “Ôn dịch thuốc lá” thể hiện rõ nhất thái độ nguyền rủa tẩy chay thuốc lá của tác giả?

Hàng ngang ngang thứ 2 có 7 chữ cái: Điền vào chỗ trống trong câu sau: Khói thuốc lá ảnh hưởng trực tiếp đến ……………

Hàng ngang ngang thứ 3 có có 4 chữ cái: Tác giả so sánh dịch thuốc lá nặng hơn cả dịch nào?

Hàng ngang ngang thứ 4 có 10 chữ cái: Phương thức biểu đạt chính của văn bản “Ôn dịch, thuốc lá” là: …………

Hàng ngang ngang thứ 5 có 6 chữ cái: Câu văn “Nếu giặc đánh như vũ bão thì không đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu” sử dụng biện pháp tu từ nào?

Hàng ngang ngang thứ 6 có 4 chữ cái: Điền vào chỗ trống trong câu sau: …….thuốc lá chứa nhiều chất độc, thấm vào cơ thể.

Hàng ngang ngang thứ 7 có 7 chữ cái: Tên chất gây nghiện trong thuốc lá là?

Hàng ngang ngang thứ 8 có 6 chữ cái: Một trong những căn bệnh nguy hiểm mà thuốc lá gây nên là gì?

Hàng ngang ngang thứ 9 có 8 chữ cái: Xét về nội dung văn bản “Ôn dịch thuốc lá” thuộc kiểu văn bản nào?

Từ khóa hàng dọc: NOSMOKING - Giáo viên: Em biết gì về tác hại thuốc lá ?

- Học sinh: trình bày - Giáo viên: Để hiểu thêm về tác hại của thuốc lá cô cùng các em sẽ tìm hiểu bài hôm nay. c. Trò chơi “Đuổi hình đoán chữ” - Mục đích: Đây là chò chơi mô phỏng chương trình nổi tiếng trên truyền hình "Đuổi hình bắt chữ". Trò chơi này kích thích não bộ rất tốt, yêu cầu các em phải tập trung theo dõi, phân tích hình ảnh để đưa ra được câu trả lời.

- Cách thực hiện: Giáo viên trình chiếu một hình ảnh mô phỏng câu tục ngữ có liên quan đến chủ đề bài học, trong khoảng thời gian nhất định nếu học sinh nào trả lời chính xác sẽ là người chiến thắng. Có thể tổ chức chơi theo từng cá nhân hoặc theo đội nhóm.

Ví dụ 1: Khi dạy bài Nói quá, Ngữ văn 8, tập 1 - Giáo viên sẽ cho học sinh khởi động bằng cách trình chiếu 2 hình ảnh tương đương với 2 câu thành ngữ

KHỎE NHƯ VOI

NÉM TIỀN QUA CỬA SỔ

- Giáo viên: Điểm chung của các thành ngữ trên là gì?

- Học sinh: Đều nói quá sự thật (đáp án gợi ý)

- Giáo viên: nhận xét và dẫn dắt vào bài: Vậy thế nào là nói quá, nói quá có tác dụng gì. Cô cùng các em sẽ tìm hiểu bài hôm nay.

3. Hình thức 3. Khởi động bằng video, tranh ảnh.

- Mục đích: Video, tranh ảnh là đồ dùng trực quan không thể thiếu khi tổ chức các hoạt động học.Hơn nữa đây là một kênh thông tin vô cùng hữu ích nếu giáo viên biết cách khai thác tốt đồng thời cũng tạo ra sự hứng thú đặc biệt đối với các em.

- Cách thực hiện: Giáo viên lựa chọn tranh hay video có sự liên hệ giữa hình ảnh với nội dung kiến thức đã học hoặc chuẩn bị học để học sinh dễ liên tưởng, tránh làm khó học sinh.

Ví dụ 1: Khi dạy bài Lão Hạc, Ngữ văn 8, tập 1 (Tiết 2) - Giáo viên: Trình chiếu hoặc in những hình ảnh sau cho học sinh xem:

Hình ảnh thiếu úy công an Đậu Thị Huyền Trâm bị ung thư nhưng quyết không xạ trị, chịu đau đớn để sinh con - Giáo viên: Em có cảm nhận như thế nào về hình ảnh người mẹ này?

- Học sinh: Xúc động, khâm phục, ngưỡng mộ sự hi sinh của người mẹ.

- Giáo viên: Em có thể kể một vài trường hợp tương tự mà em biết?

- Học sinh: Trả lờI - Giáo viên chuyển ý: Các em ạ, trong cuộc đời này, có lẽ người mẹ luôn là người hi sinh cho con cái nhiều nhất, hi sinh đến quên bản thân mình. Nhưng nói như thế không có nghĩa là chỉ có mẹ mới hi sinh cho con, còn cha thì không.

Có một người cha mà mỗi khi nhắc đến, khiến ta không thôi xót xa, thương cảm, đớn đau vì những hi sinh ông dành cho cậu con trai đang đi phu đồn điền. Tiết 2 của bài Lão Hạc sẽ giúp các em cảm nhận được điều này.

Ví dụ 2: Khi dạy Tìm hiểu chung về văn thuyết minh, Ngữ văn 8, tập 1 - Giáo viên: Trình chiếu clip giới thiệu về khu di tích danh thắng của địa phương Hoàng Thành Thăng Long.

- Truy cập địa chỉ sau: https://youtu.be/IarV_wxfABA - Giáo viên: Đoạn clip trên cung cấp cho em thông tin gì?

- Học sinh: Đoạn clip cung cấp thông tin về vị trí địa lý, cấu trúc và giá trị về tâm linh.

- Giáo viên: Trong cuộc sống cũng như trong văn học, ngoài những kiểu văn bản tự sự, miêu tả và nghị luận, người ta còn dùng kiểu văn bản thuyết minh để giớI thiệu hay trình bày thông tin. Để hiểu hơn về văn bản thuyết minh, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong tiết này.

Ví dụ 3: Khi dạy văn bản Ông đồ, Ngữ văn 8, tập 2.

- Giáo viên yêu cầu học sinh nghiên cứu bài và tự vẽ tranh minh họa cho bài học theo cách cảm nhận của em.

- Giáo viên trình bày bản vẽ và dẫn vào bài học. Các em à, vậy là mỗi bạn sau quá trình tự đọc ở nhà đã có hình dung riêng cho mình về hình ảnh ông đồ.

Vậy nhân vật chị Dậu được nhà thơ Vũ Đình Liên miêu tả như nào, có những điểm gì đặc biệt, cô cùng các em sẽ tìm hiểu bài hôm nay.

Tranh mô phỏng văn bản “Ông đồ” học sinh 8A vẽ.

4. Hình thức 4. Khởi động bằng âm nhạc.

- Mục đích: Âm nhạc có thể xem là một loại hình nghệ thuật dễ dàng đánh thức trái tim và tâm hồn con người một cách kì diệu nhất. Có người từng ví von rằng khi ngôn ngữ bất lực thì chính là lúc âm nhạc lên tiếng. Chính vì thế, việc đưa các giai điệu âm nhạc vào khởi động trong dạy học Ngữ văn là một việc đáng khích lệ, góp phần đánh thức những rung động có thể còn ngủ sâu trong tâm hồn học trò.

- Cách thực hiện: Giáo viên chuẩn bị hoặc hướng dẫn học sinh chuẩn bị các bài hát, bài ngâm có liên quan đến chủ đề bài học. Sau đó, giáo viên hướng

dẫn để học sinh chia sẻ những cảm xúc khi nghe bài hát. Từ cảm xúc chân thực đó, giáo viên gợi dẫn học sinh vào bài mới.

Ví dụ 1: Khi dạy bài Nói quá, Ngữ văn 8, tập 1.

- Giáo viên: Cho học sinh nghe lời hát ngọt ngào, êm ái trong bài: Trên quê hương quan họ của nhạc sĩ Phó Đức Phương.

- Giáo viên hỏi: Trên quê hương quan họ, một làn nắng cũng mang điệu dân ca. Qua lời hát ấy, ta cảm nhận được chất quan họ đã thấm đẫm cả vào sự vật nơi đây đó là bởi nhạc sĩ đã sử dụng thành công phép tu từ nghệ thuật nào?

- Học sinh: Biện pháp tu từ nói quá.

- Giáo viên dẫn: Vậy biện pháp tu từ nói quá là gì? Chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay Ví dụ 2: Khi dạy tiết 2 bài Cô bé bán diêm, Ngữ văn 8, tập 1 (văn bản này học trong 2 tiết).

- Giáo viên: Nghe một đoạn trong bài hát “Đứa bé” của nhạc sĩ Minh Khang và cho biết hoàn cảnh của em bé trong bài hát có gì đặc biệt?

- Học sinh: Em bé có hàn cảnh bất hạnh không được lớn lên trong vòng tay chăm sóc, yêu thương của cha mẹ, phải sống lang thang...

- Giáo viên: Hình ảnh em bé trong bài hát này làm em gợi nhớ đến nhân vật văn học nào đã tìm hiểu?

- Học sinh: trả lời (Cô bé bán diêm) - Giáo viên: Điểm tương đồng giữa em bé trong bài hát và cô bé bán diêm là gì?

- Học sinh: Cuộc sống bất hạnh, khổ cực - Giáo viên: Sự bất hạnh của cô bé bán diêm có phải chỉ dừng lại ở những điều chúng ta đã tìm hiểu ở tiết trước không? Tiết 2 của bài sẽ cho chúng ta hiểu thêm về số phận bất hạnh của cô bé này.

5. Hình thức 5. Khởi động bằng cách tạo ra những tình huống thực tế.

- Mục đích: Hình thức này rất phù hợp khi dạy phân môn Tiếng Việt góp phần khích lệ, đánh thức những rung động còn ngủ sâu trong tâm hồn học trò.

- Cách thực hiện: Giáo viên tạo lập một đoạn hội thoại với học sinh một cách bất ngờ, không nói trước ý đồ với học sinh để cuộc hội thoại diễn ra tự nhiên với các chủ đề khác nhau. Khi tạo lập đoạn hội thoại giáo viên cần phải nắm thế chủ động sao cho đoạn hội thoại được tạo lập trở thành phần ngữ liệu sử dụng được và đặt học sinh vào tình huống có vấn đề từ phần ngữ liệu đó.

Ví dụ 1: Khi dạy bài Trợ từ, Ngữ văn 8, tập 1 - Giáo viên: sau khi kiểm tra bài cũ, biết điểm miệng của học sinh, giáo viên sẽ yêu cầu học sinh đặt câu có chứa số điểm đó: - Học sinh đặt: Hôm nay, Lan được 8 điểm môn văn Hôm nay, Lan được những 8 điểm môn văn Hôm nay, Lan được có 8 điểm môn văn - Giáo viên: So sánh 3 câu trên có gì giống và khác nhau?

- Học sinh: Giống: đều chỉ điểm số môn văn của Lan Khác: câu 1 là trung tính, câu 2 là điểm cao, câu 3 điểm thấp - Giáo viên: Sự khác biệt ấy từ đâu mà có?

- Học sinh: Từ các từ: Những, có - Giáo viên: Để hiểu rõ hơn về những từ ngữ này, chúng ta tìm hiểu bài học hôm nay.

Ví dụ 2: Khi dạy bài Câu nghi vấn, Ngữ văn 8, tập 2 - Giáo viên tạo lập một đoạn hội thoại với các câu hỏi đưa ra cho học sinh để học sinh trả lời. Sau đó giáo viên cùng cả lớp phân tích ngữ liệu là đoạn đối thoại với một học sinh vừa thực hiện.

Cô: Học kì I vừa kết thúc,em có hài lòng về kết quả mà mình đã đạt được không?

Dung: Dạ, cũng có môn em thấy hài lòng nhưng cũng còn có nhiều môn cần phải cố gắng ạ.

Cô: Vậy để đạt kết quả tốt hơn trong học kì II, em đã lập ra kế hoạch như thế nào cho bản thân?

Dung: Mỗi ngày dành 3 tiếng buổi tối, 1 tiếng buổi sáng sớm để học bài, làm bài tập và chuẩn bị bài ạ.

Cô: Chúc em sẽ đạt được kết quả thật cao trong học kì II bằng chính sự nỗ lực của bản thân.

Dung: Em cảm ơn cô ạ.

Cuộc hội thoại kết thúc, giáo viên sẽ nói: "Cô và bạn Dung vừa tạo lập một đoạn hội thoại, đó cũng là một ví dụ mà cô muốn các em sẽ phân tích".

- Giáo viên: Những câu mà cô nói với bạn Dung, trừ câu cuối cùng ra, xét theo mục đích nói là câu gì?

- Học sinh: Câu hỏi (Câu nghi vấn) - Giáo viên: Câu nghi vấn có đặc điểm gì?

- Học sinh: Kết thúc bằng dấu hỏi chấm.

Ngoài đặc điểm này câu nghi vấn còn có đặc điểm hình thức và chức năng như thế nào? Cô và các em sẽ cùng nhau tìm hiểu trong tiết học hôm nay.

6. Hình thức 6. Khởi động bằng phiếu học tập.

- Mục đích: Hình thức này rất phù hợp khi dạy cả 3 phân môn. Hình thức này khích lệ, góp phần đánh thức những kiến thức, kĩ năng của mỗi học trò.

- Cách thực hiện: Giáo viên sử dụng phiếu học tập và yêu cầu học sinh hoạt động theo yêu cầu ghi trên phiếu.

Ví dụ: Khi dạy bài Hai cây phong, Ngữ văn 8, tập 1 - Giáo viên in phiếu học tập cho học sinh, yêu cầu học sinh: Chia sẻ của em về quê hương mình? ( hoạt động cặp đôi) Họ tên:

Phong cảnh:............

Món ăn:....................

.................................

............................... ………………

.

Quê hương Kỉ niệm:................... ................................

trong em?

Điều khác:.............. ..............................

………………

………………

- Học sinh hoàn thành phiếu, giáo viên nhận xét và chuyển ý vào bài: Quê hương trong trái tim, tiềm thức, trí nhớ của mỗi người là khác nhau, có người yêu giọt sương trên cánh đồng, có người nhớ về cánh diều trên triền đê, có người lại thương nhớ bát canh cua.... Vậy quê hương trong trí nhớ của nhà văn Ai- ma - tốp một người con của làng Ku - ku -rêu của đất nước Cư- rơ- gư- xtan bên kia bán cầu có gì đặc biệt, cô và các em sẽ cùng nhau tìm hiểu bài học hôm nay.

7. Hình thức 7. Khởi động bằng thơ, ca dao, truyện.

- Mục đích: Thơ, ca dao hay truyện luôn có cức thu hút với học sinh, khơi dậy trí tưởng tượng của các em.

- Cách thực hiện: Giáo viên sử dụng những câu thơ, ca dao, truyện để làm ngữ liệu cho học sinh tìm hiểu và thực hiện các yêu cầu theo mục đích, dụng ý của giáo viên.

Ví dụ: Khi dạy bài Dấu ngoặc kép, Ngữ văn 8, tập 1 - Giáo viên: Trình chiếu hoặc in bài thơ chưa hoàn chỉnh về tác dụng của các dấu câu.

- Giáo viên hỏi: Căn cứ vào tác dụng của các dấu câu, hãy điền các dấu câu thích hợp vào dấu ... sau? (Dấu ... là những chỗ giáo viên im đậm)

Dấu câu phân biệt rạch ròi Không dùng, chỉ có người lười nghĩ suy Dấu nào cũng có nghĩa riêng Mỗi dấu đặt đúng vào nơi của mình Dấu phấy (,) thường thấy ai ơi Tách biệt từng phần, chuyển tiếp ý câu Dấu chấm (.) kết thúc ý rồi Giúp cho câu viết tròn câu rõ lời .

Chấm phẩy (;) phân cách vế câu Bổ sung vế trước, ý càng thêm sâu Chấm than (!) bộc lộ cảm tình Gửi gắm đề nghị, mong chờ, khiến sai Chấm hỏi (?) để hỏi bao điều Hỏi người và cả hỏi mình tài ghê!

Hai chấm (:) báo hiệu lời người Còn là giải thích ý vừa nêu trên Chấm lửng (...) xúc cảm dâng trào Hay thay cho lời không tiện nói ra Gạch ngang (-) lời nói mở đầu Nêu ý chú thích liệt kê trong bài Ngoặc đơn ( ) tách biệt từng phần Làm rõ cho lời chú giải bên trong - Giáo viên: Có một dấu câu chúng ta hay sử dụng nhưng chưa được nhắc đến trong bài thơ, đó là dấu nào, các em có phát hiện ra không?

- Học sinh: Trả lời - Giáo viên: Đó chính là dấu ngoặc kép. Vậy dấu câu này có chức năng gì?

- Học sinh: Trả lời - Căn cứ vào câu trả lời đúng hoặc sai của học sinh giáo viên dẫn vào bài.

Hoạt động khởi động bài “Dấu ngoặc kép” ở lớp 8B. 8. Hình thức 8. Khởi động bằng quan sát, trải nghiệm thực tế.

- Mục đích: Hoạt động này khuyến khích sự quan sát, tò mò khám phá của học sinh.

- Cách thực hiện: Căn cứ vào nội dung của bài liên quan đến hoạt động thực tế học sinh đã được trải nghiệm, giáo viên cho các em nêu những việc mình đã làm, cảm xúc, suy nghĩ của mình khi làm việc đó.

Ví dụ 1: Khi dạy bài Trường từ vựng, Ngữ văn 8, tập I

- Giáo viên: Kể tên các vật mà em nhìn thấy trong lớp học?

- Học sinh: Bàn, ghế, sách, vở, bút, thước, cặp, bảng, phấn…

- Giáo viên: Các từ mà các em vừa kể có điểm gì chung nhất?

- Học sinh: Cùng thuộc một phạm vi nghĩa (Một nét chung về nghĩa) nói về đồ dùng, dụng cụ để học tập của học sinh.

- Giáo viên: Vậy khi tập hợp những từ đó lại ta sẽ có một trường từ vựng phù hợp. Sau đó, giáo viên dẫn vào bài.

Ví dụ 2: Khi dạy bài Từ địa phương và biệt ngữ xã hội, Ngữ văn 8, tập I - Giáo viên: Chuẩn bị một số món đồ, hình ảnh: bắp ngô, quả dứa, quả roi, cái mũ, ... và yêu cầu học sinh gọi tên các đồ vật đó.

- Giáo viên: tiếp tục hỏi học sinh là ngoài những những tên mà bạn vừa kể thì các em có biết những vật này có tên nào khác không?

- Học sinh: ngô là bắp, quả dứa là trái thơm, quả roi là trái mận, cái mũ là cái nón, túi bóng là bọc mủ,...

- Giáo viên: Cách gọi đó là của vùng miền nào?

- Học sinh: trả lời - Giáo viên: Những từ được sử dụng riêng ở một vùng miền đó gọi là gì?

- Học sinh có thể trả lời đúng hoặc sai, giáo viên dẫn vào bài.

Hoạt động khởi động bài “Từ địa phương và biệt ngữ xã hội” ở lớp 8B.

II. Kết quả thực hiện.

1. Hiệu quả: - Trong quá trình thực hiện, tôi xác định rằng dạy học tích cực thông qua việc tổ chức hoạt động khởi động ở đầu mỗi bài sẽ giúp học sinh có hứng thú và phát huy năng lực cảm thụ của học sinh trong môn Ngữ văn. Giáo viên không chỉ nói và xem một bức tranh mà có nhiều hình ảnh, video sinh động thông qua hoạt động khởi động. Thông qua những hoạt động này các em đã phát huy được tính tích cực, chủ động, được tự mình tìm hiểu và khám phá đã tạo nên hiệu ứng tích cực, truyền cảm hứng, đam mê học tập bộ môn và hình thành ý thức tự học của các em.

- Chính những điểm mới, điểm sáng tạo trên làm cho giờ giảng của tôi càng thêm hấp dẫn. Các em không chỉ hứng thú trong giờ giảng văn mà còn rèn cho các em cách thức tiếp cận môn Ngữ văn một cách hiệu quả đồng thời nâng cao kĩ năng liên hệ, mở rộng. Vì thế, sự hiểu biết của các em trong môn Ngữ văn cũng có chiều sâu hơn.

2. Kết quả thực hiện: a. Bảng khảo sát mức độ hứng thú của học sinh với môn Ngữ văn *Đầu năm học 2020 – 2021 Mức độ hứng thú

Đối tượng khảo sát Lớp Sĩ số

Thích

Bình thường

Số lượng

%

Số lượng

Không thích

%

Số lượng

%

8A

30

8

26.7

12

40

10

33.3

8B

30

10

33.3

11

36.7

9

30

* Cuối kì I năm học 2020 -2021 Mức độ hứng thú

Đối tượng khảo sát Lớp Sĩ số

Thích Số lượng

Bình thường %

Số lượng

%

Không thích Số lượng

%

8A

30

16

53.3

12

40

2

6.7

8B

30

18

60

11

36.7

1

3.3

b. Chất lượng môn học (thông qua bài khảo sát giáo viên đề ra)

*Đầu năm học 2020 – 2021 Chất lượng môn học

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

Chưa hoàn thành

TS

%

TS

%

TS

%

Lớp 8A (30)

2

6.7

20

66.7

8

26.7

Lớp 8B (30)

2

6.7

25

83.3

3

10

* Cuối học kì I năm học 2020 – 2021 Chất lượng

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

Chưa hoàn thành

môn học

TS

%

TS

%

TS

%

Lớp 8A(30)

10

33.3

19

63.3

1

3.4

Lớp 8B (30)

12

40

18

60

0

0

Qua khảo sát sự hứng thú và kết quả học tập cuối kì I của học sinh, tôi đã thấy có sự thay đổi rõ rệt. Trước đây, các em đều cho rằng nội dung kiến thức khi giới thiệu vào bài mới không quan trọng mà cần phải tập trung nhiều thời gian ở nội dung bài học... Nhưng sau một học kì, tôi áp dụng đa dạng các hình thức, cách thức hoạt động khởi động, nhiệm vụ giới thiệu bài mới không còn là sự truyền đạt từ một phía của giáo viên mà đã có sự hợp tác giữa cô và trò, tiết học sinh động và hứng thú, đồng thời nâng cao được kết quả học tập của các em.

Sau khi áp dụng các hoạt động khởi động trong tiết học, tôi nhận thấy học sinh đã có sự thay đổi tích cực. Từ việc sợ tiết văn, chán tiết văn nhiều em đã mong đến tiết văn. Một số học sinh đầu năm còn nhút nhát chưa dám xung phong trả lời bài cũ hay tham gia xây dựng bài mới thì về cuối năm đã tích cực phát biểu ý kiến xây dựng bài. Thậm chí, thông qua các hoạt động trong tiết Ngữ văn, đặc biệt là hoạt động khởi động đã phát hiện ra nhiều gương mặt có tài năng đặc biệt về ca hát, vẽ tranh, ngâm thơ... đây chính là các nhân tố sẽ có nhiều đóng góp tích cực trong các phong trào thi đua của lớp. Ý thức của học sinh trong việc học tập bộ môn hiện nay khá nghiêm túc, ý thức đó thể hiện qua việc tích cực trong xây dựng bài, chú ý nghe giảng và chép bài đầy đủ và được phản ánh qua chất lượng môn học của học sinh. Số lượng học sinh

hoàn thành tốt tăng lên rõ rệt, trong số những học sinh hoàn thành thì số lượng học sinh đạt từ 6,5 trở lên chiếm tỉ lệ khá cao.

Sáng kiến "Nâng cao hứng thú, kết quả học tập môn Ngữ văn 8 thông qua các hình thức tổ chức hoạt động khởi động" của tôi đã đem lại kết quả tích cực trong việc đổi mới phương pháp, hình thức dạy học Ngữ văn, tạo ra sự hứng thú cho các em học sinh.

III. Ứng dụng vào thực tiễn.

1. Bài học kinh nghiệm.

Qua quá trình thực hiện chúng tôi rút ra một số phương pháp sau: a. Đối với giáo viên.

- Nghiên cứu kĩ bài dạy để trao đổi với các giáo viên trong trường để tổ chức hoạt động khởi động cho hiệu quả, phù hợp.

- Thời gian đầu khi học sinh chưa quen với cách thức tổ chức hoạt động khởi động, trước khi tổ chức cho học sinh trải nghiệm, giáo viên cần linh hoạt kết hợp tính kế thừa của phương pháp dạy học truyền thống để giao nhiệm vụ rõ ràng cho các nhóm thực hiện.

- Cập nhật vào nhật kí giảng dạy và nhật ký đánh giá học sinh những khó khăn, những giải pháp thực hiện đạt hiệu quả trong quá trình thực hiện.

- Hướng dẫn học sinh lựa chọn và bình bầu những bạn mạnh dạn, nhanh nhẹn, học lực khá, giỏi làm nhóm trưởng.

- Tập huấn cho nhóm trưởng kỹ năng điều hành nhóm học tập cũng như tổ chức các hoạt động vui chơi khi khởi động.

- Phân nhóm nhiều đối tượng để học sinh hỗ trợ nhau trong học tập.

- Giáo viên quan tâm, giúp đỡ nhiều hơn đối với những học sinh yếu thường xuyên động viên, khuyến khích khi các em có tiến bộ.

- Trong dạy học phải bao quát lớp, quy định các kí hiệu để học sinh thực hiện theo lệnh và kiểm tra giám sát, giúp đỡ các em kịp thời. b.Đối với học sinh.

- Các em phải có ý thức học tập cao, tham gia tích cực trong việc nghiên cứu tài liệu, có thái độ rèn luyện thường xuyên.

- Chịu khó tích luỹ kinh nghiệm xã hội để làm giàu thêm vốn tri thức của bản thân.

- Mạnh dạn bày tỏ quan điểm của mình trước thầy cô, tập thể lớp.

2.Ý nghĩa.

- Việc tìm ra biện pháp “khởi động” phù hợp và góp phần thay đổi tư duy dạy - học đem lại chất lượng cao trong kì I và chắc chắn sẽ tăng ở học kì II và những năm tiếp theo.

IV. Tính khả thi Như đã trình bày ở trên, sáng kiến này áp dụng cho môn Ngữ văn 8 ở trường THCS Sơn Hà. Tuy nhiên, tôi thấy nó có khả năng áp dụng rộng rãi cho môn Ngữ văn của cấp THCS và các cấp học khác cũng như các môn học khác.

Thời gian tới, tôi sẽ áp dụng triệt để sáng kiến để phát huy hơn nữa năng lực học tập môn Ngữ văn của học sinh, tạo thêm hứng thú cho học sinh đồng thời tạo không khí nhẹ nhàng, thoải mái trong mỗi tiết học.

C. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.

I. Kết luận.

Sau khi thực hiện đề tài: "Nâng cao hứng thú, kết quả học tập môn Ngữ văn 8 thông qua các hình thức tổ chức hoạt động khởi động" tôi rút ra những kết luận sau: - Cho dù trong hoàn cảnh nào và hoạt động gì thì giữ vai trò quan trọng nhất vẫn là người thầy. Vì vậy đội ngũ giáo viên phải không ngừng học hỏi, tìm tòi, trau dồi phẩm chất đạo đức, nâng cao năng lực chuyên môn, khả năng “truyền lửa”.

- Lấy học sinh làm trung tâm, tạo điều kiện để các em được tự do sáng tạo.

- Có sự khuyến khích, động viên, khen thưởng kịp thời cho các em học sinh có ý thức và phương pháp học tập tốt để động viên các em cố gắng.

- Đổi mới được phương pháp giảng dạy, hình thức tổ chức dạy học theo định hướng phát triển năng lực.

- Tích cực thay đổi tư duy học tập của học sinh, góp phần nâng cao hứng thú học tập bộ môn Ngữ văn.

II. Những kiến nghị, đề xuất.

1. Kiến nghị: a. Đối với nhà trường: - Thường xuyên tổ chức học tập, trao đổi kinh nghiệm giảng dạy với nhau, nhất là phương pháp giảng dạy theo tinh thần đổi mới sách giáo khoa.

- Cần đầu tư thêm tài liệu tham khảo về môn Ngữ văn để giáo viên và học sinh dễ dàng tiếp cận với tri thức mới. b. Đối với tổ chuyên môn: - Thay đổi hình thức sinh hoạt tổ chuyên môn sao cho đa dạng hơn không đơn thuần chỉ là dự giờ – góp ý, mà tổ chức hội thảo bằng những chuyên đề cụ thể.

2. Đề xuất: Với trọng trách là giáo viên giảng dạy - người “hướng dẫn” kiến thức cho các em tôi hy vọng rằng đây là những phương pháp góp phần tích cực để các đồng nghiệp có thêm những phương pháp giảng dạy mới, hiệu quả cho mình trong quá trình giảng dạy nhằm nâng cao hiệu quả của quá trình dạy và học. Bằng vốn kinh nghiệm và thực tế công tác tôi xin đưa ra nội dung sáng kiến kinh nghiệm như trên. Trong đề tài chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót, mong được sự góp ý của các cấp để đề tài được hoàn thiện và trở thành tài liệu bổ ích được nhân rộng.

Tôi xin cam đoan sáng kiến kinh nghiệm trên do tôi viết không sao chép!

Tôi xin trân trọng cảm ơn ! , Ngày tháng 01 năm 2021 Người viết

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Phương pháp dạy học Ngữ Văn ở THCS - GS. Nguyễn Thanh Hùng.

2. Tạp chí Giáo dục và thời đại.

3. Tạp chí xưa và nay.

4. Tạp chí thế giới trong ta.

5. Giáo trình phương pháp dạy học Ngữ văn.

6. Kể chuyện danh nhân đất Việt.

7. Một số tài liệu từ mạng Google.com.

8. Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tài liệu tập huấn Dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh, 2014.