Dạy học môn Vật Lí chủ đề An toàn - Sản xuất - Truyền tải - Sử dụng tiết kiệm điện năng

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MÔN VẬT LÍ

vectorstock.com/28062424

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

Sáng kiến Giải pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Vật Lí chủ đề: An toàn - Sản xuất Truyền tải - Sử dụng tiết kiệm điện năng với hoạt động trải nghiệm sáng tạo WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ***&*** ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN Kính gửi: Hội đồng công nhận sáng kiến cấp tỉnh Chúng tôi là:

TT

Họ và tên

Ngày. tháng, năm sinh

1

Đinh Thị Bắc

12/12/1983

2

Đinh Xuân Phúc

11/01/1986

3

Hà Thị Thu Hà

01/08/1986

4

Phạm Thị Kim Thoa

06/12/1987

5

Đinh Thị Lan

14/11/1986

Đơn vị công tác

Trường THPT Yên Khánh B Trường THPT Yên Khánh B Trường THPT Yên Khánh B Trường THPT Yên Khánh B Trường THPT Yên Khánh B

Chức vụ

Trình động chuyên môn

Tỷ lệ (%) đóng góp vào việc tạo ra sáng kiến

Nhóm trưởng

Thạc sĩ Vật lí

50%

Giáo viên

Cử nhân Vật lí

20%

Giáo viên

Thạc sĩ Vật lí

10%

Giáo viên

Thạc sĩ Vật lí

10%

Giáo viên

Thạc sĩ Vật lí

10%

1. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng - Là nhóm tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: “Giải pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Vật Lí chủ đề: An toàn - Sản xuất - Truyền tải - Sử dụng tiết kiệm điện năng với hoạt động trải nghiệm sáng tạo” - Lĩnh vực áp dụng: Sáng kiến được áp dụng trong lĩnh vực giáo dục, dùng cho giảng dạy bộ môn Vật lí, Công nghệ, Nghề điện dân dụng.

SK Vật lí 2017

1

2. Nội dung 2.1. Giải pháp cũ thường làm Trong chương trình cấp trung học phổ thông các kiến thức về an toàn, sản xuất và truyền tải điện nằm rải rác ở ba môn Vật lí 12, Kĩ thuật công nghiệp 12 và Nghề điện dân dụng 11. Cụ thể: - Chương trình môn Vật lí 12 chương III “Dòng điện xoay chiều” gồm các nội dung: (6 tiết) Bài 12: Đại cương về dòng điện xoay chiều Bài 16: Truyền tải điện năng và máy biến áp Bài 17: Máy phát điện xoay chiều - Chương trình môn Công nghệ 12 gồm: (05 tiết ) Bài 22: Hệ thống điện quốc gia Bài 23: Mạch điện xoay chiều 3 pha Bài 25: Máy điện xoay chiều ba pha. Máy biến áp ba pha - Chương trình nghề điện dân dụng 11 gồm: (05 tiết) Bài 2: An toàn lao động trong giáo dục nghề điện dân dụng Bài 7: Một số vấn đề chung về máy biến áp Khi giảng dạy nội dung kiến thức trên, các giáo viên thường thực hiện bài dạy trong các tiết trong phân phối chương trình một cách độc lập, các nội dung các môn trùng lặp mất nhiều thời gian, học sinh thiếu sáng tạo, thụ động. *) Ưu điểm: - Giáo viên có sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy học, giờ dạy tương đối sinh động, trực quan.

- Giáo viên không mất nhiều thời gian chuẩn bị.

- Tự chủ về phân phối chương trình môn học.

- Học sinh làm tốt bài tập tính toán. *) Hạn chế: - Những kiến thức này dạy ở những thời điểm khác nhau, có sự trùng lặp kiến thức và chưa logic ở ba môn học, chưa phù hợp với định hướng đổi mới giáo dục.

- Kiến thức sản xuất và truyền tải điện tương đối nặng và khô khan làm cho học sinh khó lĩnh hội.

- Phương pháp tiếp cận kiến thức phần này còn truyền thống, chưa gây được sự hứng thú cho học sinh, học sinh không thích học.

SK Vật lí 2017

2

2.2. Giải pháp mới cải tiến: 2.2.1. Xây dựng chương trình tích hợp: “An toàn - Sản xuất - Truyền tải – Sử dụng tiết kiệm điện năng” Thời lượng 05 buổi làm việc tập trung trong đó 01 buổi báo cáo và thăm quan học tập tại nhà máy nhiệt điện Ninh Bình. Trong đó bao gồm các nội dung tích hợp sau: - Chương trình môn Vật lí 12 chương III “Dòng điện xoay chiều” Bài 12: Đại cương về dòng điện xoay chiều Bài 16: Truyền tải điện năng và máy biến áp Bài 17: Máy phát điện xoay chiều - Chương trình môn Công nghệ 12 gồm: + Hệ thống điện quốc gia + Mạch điện xoay chiều 3 pha + Máy điện xoay chiều ba pha. Máy biến áp ba pha - Chương trình nghề điện dân dụng 11 gồm: + An toàn điện + Máy biến áp 2.2.2. Dạy học trải nghiệm sáng tạo chủ đề “An toàn - Sản xuất - Truyền tải - Sử dụng tiết kiệm điện năng” Bước 1: Xác định nhu cầu tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo.

- Chủ đề dạy học “ Sản xuất và truyền tải điện năng” là chủ đề mà lượng kiến thức khá nặng và khó tiếp thu. Bên cạnh đó còn là vấn đề quan trọng trong đời sống sinh hoạt cũng như trong quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước.

- Nhà máy nhiệt điện Ninh Bình là một trong những hình thức sản xuất điện năng, có vị trí cách trường 4km thuận lợi cho việc tham quan trải nghiệm.

- Các em học sinh lớp 12 phù hợp cho việc tìm hiểu nhà máy nhiệt điện. Vừa khắc sâu kiến thức vừa hường nghiệp rất tốt.

Bước 2: Đặt tên cho hoạt động Hoạt động 1: Nghiên cứu về an toàn điện Hoạt động 2: Nghiên cứu về sản xuất điện Hoạt động 3: Nghiên cứu về truyền tải điện Hoạt động 4: Nghiên cứu về sử dụng tiết kiệm điện SK Vật lí 2017

3

Bước 3: Xác định mục tiêu của hoạt động Hoạt động 1: Nghiên cứu về an toàn điện Hoạt động này giúp cho học sinh: - Nắm được vì sao phải sử dụng điện an toàn, các biện pháp an toàn khi sử dụng điện trong sinh hoạt và trong sản xuất.

- Biết cách sơ cứu, xử lí khi có tai nạn điện xảy ra - Phương tiện bảo hộ lao động và công tác an toàn về điện của nhà máy nhiệt điện.

- Phát triển năng lực thực hiện, năng lực sáng tạo, thao tác trong quá trình xây dựng kế hoạch.

- Kĩ năng hoạt động nhóm, thảo luận, đề xuất ý tưởng giải quyết các vấn đề được đặt ra.

Hoạt động 2: Nghiên cứu về sản xuất điện Hoạt động này giúp học sinh: - Nắm vững được nguyên tắc tạo ra dòng điện xoay chiều.

- Nêu và phân tích được các hình thức sản xuất điện.

- Nguyên tắc hoạt động của nhà máy nhiệt điện.

- Cách bố trí các bộ phận quan trọng của nhà máy nhiệt điện.

- Hoạt động này yêu cầu học sinh phải xây dựng được mô hình sản xuất điện của nhà máy nhiệt điện.

- Nêu được những ảnh hưởng của việc sản xuất điện với môi trường và cách khắc phục.

- Kĩ năng hoạt động nhóm, thảo luận, đề xuất ý tưởng giải quyết các vấn đề được đặt ra.

Hoạt động 3: Nghiên cứu về truyền tải điện Hoạt động này giúp học sinh: - Trình bầy được công suất tiêu thụ của dòng điện xoay chiều, hao phí điện năng trên đường dây truyền tải, hiệu suất của mạch điện xoay chiều. Từ đó đưa ra những giải pháp giảm điện năng hao phí trên đường dây truyền tải và phân tích chỉ ra biện pháp triệt để và hiệu quả nhất.

SK Vật lí 2017

4

- Nêu được đinh nghĩa, cấu tạo và nguyên tắc làm việc của máy biến áp. Chế tạo (quấn) máy biến áp đơn giản.

- Tìm hiểu cách mắc điện hình sao, hình tam giác.

- Cách truyền tải điện từ máy phát.

- Các dụng cụ điều khiển và đo điện.

- Phát triển năng lực thực hiện, năng lực sáng tạo trong quá trình xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động.

- Kĩ năng hoạt động nhóm, thảo luận, đề xuất ý tưởng giải quyết các vấn đề được đặt ra.

Hoạt động 4: Nghiên cứu về sử dụng tiết kiệm điện Hoạt động này giúp cho học sinh: - Trình bầy được vai trò của điện năng đối với sản xuất và đời sống.

- Học sinh phải thuyết phục được mọi người vì sao phải tiết kiệm điện.

- Trình bầy được các cách tiết kiệm điện.

- Phát triển năng lực thực hiện, năng lực sáng tạo trong quá trình xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động.

- Kĩ năng hoạt động nhóm, thảo luận, đề xuất ý tưởng giải quyết các vấn đề.

Bước 4: Xác định nội dung và phương pháp, phương tiện, hình thức của hoạt động Hoạt động 1: Nghiên cứu về an toàn điện - Nhiệm vụ học tập cụ thể như sau: + Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu vì sao phải sử dụng điện an toàn + Nhiệm vụ 2: Các biện pháp an toàn điện + Nhiệm vụ 3: Xử lí và sơ cứu khi có tai nạn điện xảy ra - Hình thức: Sân khấu hóa kết hợp thuyết trình - Phương tiện: Máy tính, máy chiếu, dụng cụ an toàn điện, các dụng cụ sơ cứu...

SK Vật lí 2017

5

Hoạt động 2: Nghiên cứu về sản xuất điện - Nhiệm vụ học tập cụ thể như sau: + Nhiệm vụ 1: Nghiên cứu nguyên tắc sản xuất điện năng + Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu các hình thức sản xuất điện và những ảnh hưởng với môi trường - Hình thức: Thi giữa các nhóm kết hợp thuyết trình - Phương tiện: Máy tính, máy chiếu, mô hình sản xuất điện Hoạt động 3: Nghiên cứu về truyền tải điện - Nhiệm vụ học tập cụ thể như sau: Nhiệm vụ 1: Trình bày được công suất tiêu thụ của dòng điện xoay chiều, hao phí điện năng trên đường dây truyền tải, hiệu suất của mạch điện xoay chiều. Từ đó đưa ra những giải pháp giảm điện năng hao phí trên đường dây truyền tải và phân tích chỉ ra biện pháp triệt để và hiệu quả nhất.

Nhiệm vụ 2: Nêu được đinh nghĩa, cấu tạo và nguyên tắc làm việc của máy biến áp. Chế tạo (quấn) máy biến áp đơn giản.

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu cách mắc điện hình sao, hình tam giác - Phương pháp: Nhằm giúp học sinh hoàn thành các nhiệm vụ trên, chúng tôi sử dụng phương pháp dạy học giải quyết vấn đề. Ở đây, học sinh được đặt mình trong tình huống có vấn đề cụ thể, thông qua việc giải quyết vấn đề, học sinh nắm vững được các tri thức đã học hơn, lĩnh hội tri thức mới cụ thể ở đây là tri thức về truyền tải điện, gần gũi với đời sống; có được kĩ năng mới như: lập kế hoạch, kĩ năng làm việc nhóm…

- Hình thức: Học sinh hoạt động theo nhóm, tự trải nghiệm trong môi trường sống, thuyết trình báo cáo.

- Phương tiện: Máy tính, máy chiếu, mô hình truyền tải điện…

Hoạt động 4: Nghiên cứu về sử dụng tiết kiệm điện - Nhiệm vụ học tập cụ thể như sau: Nhiệm vụ 1: Trình bầy được vai trò của điện năng đối với sản xuất và đời sống.

SK Vật lí 2017

6

Nhiệm vụ 2: Học sinh phải thuyết phục được mọi người vì sao phải tiết kiệm điện. Trình bầy được các cách tiết kiệm điện.

- Hình thức: Sân khấu hóa.

- Phương tiện: Máy tính, máy chiếu,…

Bước 5: Lập kế hoạch Phân công nhiệm vụ cho giáo viên phụ trách: + Đ/c Bắc: Phụ trách chung, lên kế hoạch, phân công nhiệm vụ và viết phần lí luận chung, tổng hợp trình bầy quyển chuyên đề, liên hệ với nhà máy điện cùng đ/c Thanh Hp. + Chủ đề 1: “An toàn điện” phụ trách đ/c Phạm Thị Sơn, đ/c Nguyễn Thị Vân Anh, Kĩ sư Công ty cổ phần nhiệt điện Ninh Bình. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu, xây dựng và trình bày chủ đề “An toàn điện” + Chủ đề 2: “Sản xuất điện” phụ trách đ/c Đinh Xuân Phúc, đ/c Đinh Thị Bắc Đ/c Bùi Xuân Hồ, Kĩ sư Công ty cổ phần nhiệt điện Ninh Bình. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu cơ sở lí thuyết và nguyên lí sản xuất điện, xây dựng và trình bày chủ đề “Sản xuất điện” + Chủ đề 3: “ Truyền tải điện” phụ trách đ/c Đinh Thị Lan, đ/c Hà Thị Thu Hà, Đ/c Tạ Văn Bình, Kĩ sư Công ty cổ phần nhiệt điện Ninh Bình. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu cơ sở lí thuyết và nguyên lí truyền tải điện, xây dựng và trình bày chủ đề “Truyền tải điện” + Chủ đề 4: “Sử dụng tiết kiệm điện” phụ trách đ/c Tạ Thị Quyên, đ/c Phạm Kim Thoa, Kĩ sư Công ty cổ phần nhiệt điện Ninh Bình. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu, xây dựng và trình bày chủ đề “Sử dụng tiết kiệm điện” + Trải nghiệm thực tế: “Quan sát, thao tác sản xuất và truyền tải điện” phụ trách Kĩ sư Công ty cổ phần nhiệt điện Ninh Bình.

Buổi 1: Giáo viên làm việc chung với học sinh tham gia hoạt động trải nghiệm sáng tạo, phân nhóm học sinh và giao nhiệm vụ cho các nhóm

- Số học sinh tham gia: 40 chia làm 4 nhóm, mỗi nhóm phụ trách một chủ đề - Địa điểm: Trường THPT Yên Khánh B Khi đã tập hợp đầy đủ các em học sinh sẽ tham gia buổi hoạt động trải nghiệm sáng tạo, giáo viên nêu nội dung hoạt động trải nghiệm sáng tạo về chủ đề “An toàn Sản xuất - Truyền tải - Sử dụng tiết kiệm điện năng”. Giáo viên cũng giới thiệu đợt SK Vật lí 2017

7

hoạt động này gồm 2 phần chính: Phần thứ nhất là tìm hiểu về kiến thức trọng tâm trong chủ đề, ứng dụng trong thực tế; Phần thứ hai là trải nghiệm thực tế tại nhà máy nhiệt điện Ninh Bình. Giáo viên định hướng cho học sinh về nội dung của phần thứ hai.

Sau đó giáo viên yêu cầu học sinh lựa chọn, đăng kí tham gia và thành lập các nhóm. Khi đã thành lập các nhóm đăng kí vào các hướng nghiên cứu nêu trên của giáo viên, giáo viên yêu cầu các nhóm cử ra nhóm trưởng, ghi lại tên, số điện thoại liên lạc và địa chỉ của các thành viên trong nhóm mình. Đồng thời các nhóm trưởng cũng ghi lại số điện thoại của giáo viên để tiện liên lạc khi gặp khó khăn cần trao đổi với giáo viên. Qua thông tin của các nhóm chúng tôi được biết các em đăng kí vào các nhóm là do các em trong cùng một nhóm có cùng lòng yêu thích, đam mê tìm hiểu, học hỏi theo các hướng nghiên cứu nêu trên và có thể hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình thực hiện ý tưởng của mình.

Sau khi đã chia nhóm, giáo viên yêu cầu các nhóm tự họp, bàn bạc và đưa ra ý tưởng phù hợp với nhóm mình và với hướng nghiên cứu mà nhóm đã lựa chọn. Vẽ phác họa sơ đồ ý tưởng của mình và xét tính khả thi của ý tưởng.

Giáo viên gia hạn cho các nhóm về bàn bạc và suy nghĩ đăng kí ý tưởng của nhóm sau một tuần và hẹn lịch gặp gỡ làm việc với từng nhóm cụ thể. Trong quá trình suy nghĩ các nhóm trao đổi thảo luận xin góp ý của giáo viên.

Buổi 2: Giáo viên phụ trách hướng dẫn từng nhóm thảo luận Sau thời gian gia hạn cho các nhóm, giáo viên hẹn gặp và làm việc cụ thể với từng nhóm.

Bước 6: Thiết kế chi tiết hoạt động trên bả n giấ y Trong bước này, cần phải xác định: Có bao nhiêu việc cần phải thực hiện?

Các việc đó là gì? Nội dung của mỗi việc đó ra sao?

Tiến trình và thời gian thực hiện các việc đó như thế nào?

Các công việc cụ thể cho các tổ, nhóm, các cá nhân.

Yêu cầu cần đạt được của mỗi việc.

Bước 7: Kiểm tra, điều chỉnh và hoàn thiện chương trình hoạt động Rà soát, kiểm tra lại nội dung và trình tự của các việc, thời gian thực hiện cho từng việc, xem xét tính hợp lý, khả năng thực hiện và kết quả cần đạt được.

SK Vật lí 2017

8

Nếu phát hiện những sai sót hoặc bất hợp lý ở khâu nào, bước nào, nội dung nào hay việc nào thì kịp thời điều chỉnh.

Cuối cùng, hoàn thiện bản thiết kế chương trình hoạt động và cụ thể hóa chương trình đó bằng căn bản. Đó là giáo án tổ chức hoạt động.

Bước 8: Lưu trữ kết quả hoạt động vào hồ sơ của học sinh.

2.2.3. Tính mới, tính sáng tạo của giải pháp + Là giải pháp mang nội dung tích hợp cao: Nội dung tích hợp ở nhiều môn học, phương pháp tiếp cận nội dung mới mẻ chưa từng được áp dụng ở trường THPT nào. + Giúp giáo viên giảng dạy đạt hiệu quả cao hơn, tiết kiệm được thời gian cung cấp kiến thức lí thuyết vận dụng vào thực tiễn cho học sinh, học sinh lĩnh hội kiến thức trực quan, sinh động, hiểu đúng bản chất vật lý, không bị ngộ nhận. + Học sinh hoàn toàn chủ động trong việc tìm hiểu kiến thức, tự tin trong mọi hoạt động, hứng thú và yêu thích môn học qua trải nghiệm sáng tạo. + Quy mô của giải pháp lớn: Giải pháp có thể kết hợp được nhiều giáo viên và học sinh toàn khối tham gia cùng lúc. + Phù hợp với sự chỉ đạo của Bộ GD &ĐT, của Sở GD & ĐT trong việc tăng cường dạy học theo chủ đề tích hợp, liên môn và trải nghiệm sáng tạo giúp học sinh học tập chủ động, sáng tạo.

3. Hiệu quả kinh tế, xã hội dự kiến đạt được 3.1. Hiệu quả kinh tế - Tổ chức được tập trung với số lượng học sinh lớn, tiết kiệm được thời gian: Theo chương trình thì tổng số tiết là 10 tiết. Số lớp học chương trình 10 lớp Phương pháp truyền thống 16 tiết x10lớp x 45 phút =7200phút=120h

Trải nghiệm sáng tạo Buổi 1: Làm việc trong 2h Buổi 2: Làm việc trong 4h Buổi 3: Làm việc trong 4h Tổng thời gian: 10h

- Tiết kiệm kinh phí: Phương pháp truyền thống 16 tiết x 10lớp x 45.000đ = 7.200.000đ

Trải nghiệm sáng tạo 10h x 60 phút : 45 phút =13,333 14 x 45.000đ x 9 giáo viên = 5.670.000 đ

SK Vật lí 2017

9

- Huy động được xã hội hóa giáo dục: tổng số tiền 27.400.000 đồng + Huy động được sự ủng hộ của doanh nghiệp.

Công ty cổ phần nhiệt điện Ninh Bình ủng hộ: Xe đưa đón giáo viên và học sinh: 6 ca xe x 2.000.000 = 12.000.000 đồng Cơ sở vật chất: Hội trường tổ chức, loa đài âm thanh, máy chiếu, máy tính ...

Nước uống: 580 người x 10.000 đồng= 5.800.000 đồng + Huy động được phụ huynh học sinh: Phụ huynh học sinh nhiệt tình ủng hộ cho con em tham gia trải nghiêm, hỗ trợ con em chuẩn bị bài học: 480 hs x 20.000đ =9.600.000 đồng - Thiết lập được mối quan hệ dài lâu giữa nhà trường và doanh nghiệp.

3.2. Hiệu quả xã hội *) Đối với học sinh: - Các em học sinh thu được lượng kiến thức rất bổ ích, rất rộng của nhiều môn học Vật lí, Kĩ công nghiệp, Nghề điện dân dụng, Địa lí, Lịch sử, Giáo dục công dân, Ngoại ngữ ... trong một chuyên đề. Ghi nhớ, khắc sâu kiến thức từ sách vở qua việc trải nghiệm thực tế. Phát huy được tính chủ động sáng tạo của mỗi học sinh. Học sinh được vận dụng tổng hợp kiến thức vào trong điều kiện thực tiễn để giải quyết những vấn đề cụ thể.

- Rèn luyện cho học sinh biết đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ nhau hoàn thành nhiệm vụ. Góp phần hình thành tính cách tác phong của người trong xã hội công nghiệp hóa hiện đại hóa. Qua hoạt động giúp học sinh ý thức được trách nhiệm của mình với bản thân, với các bạn, với thầy cô và với mọi người.

- Từ hoạt động trải nghiệm các em hình thành được công việc của các kĩ sư, công nhân góp phần định hướng nghề nghiệp. Góp phần giáo dục lịch sử địa phương, địa lí địa phương. *) Đối với giáo viên: - Rèn luyện phương pháp làm việc mới phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục hiện nay. Giáo viên đóng vai trò là người định hướng, hướng dẫn học sinh. Giúp giáo viên ngày càng năng động hơn, người giáo viên không chỉ dạy học bó hẹp trong phạm vi trường học mà còn cần phải tìm hiểu liên hệ với xã hội, giao lưu học hỏi nâng cao tay nghề. Từ đó truyền thụ những kiến thức thực tiễn, sự say mê nghiên cứu khoa học, trải nghiệm cho học sinh

SK Vật lí 2017

10

- Qua chuyên đề giáo viên được gần gũi với học sinh, hiểu hơn về các em từ đó tìm ra những điểm sáng tạo và những tài năng ở học sinh để tập chung phát huy các điểm mạnh và rèn luyện những điểm yếu của học sinh - Từ làm chuyên đề các thầy cô cũng củng cố được tinh thần tập thể đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, tạo nên sự thành công. *) Đối với nhà trường: - Góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy môn Vật lí nói riêng, các môn học của nhà trường nói chung phù hợp với chủ trương đổi mới phương pháp dạy học đang từng bước được tiến hành như hiện nay.

- Tạo nên sự chuyển biến phương pháp giáo dục các bộ môn khác trong nhà trường nhờ sự tiên phong. Bộ môn Lịch sử, Văn học, Hóa học cũng đã có kế hoạch tương tự giúp học sinh trải nghiệm.

- Nhà trường xếp thứ 3 toàn tỉnh trong kì thi học sinh giỏi - Tạo được sự hứng khởi say mê của học sinh, thu hút được sự tham gia của phụ huynh học sinh, sự quan tâm của xã hội, các doanh nghiệp, nâng cao được vị thế của nhà trường với nhân dân trên địa bàn.

- Thiết lập được mối quan hệ giữa nhà trường và Công ty cổ phần Nhiệt điện Ninh Bình cho học sinh thăm quan trải nghiệm không chỉ trong năm học này mà còn các năm học tiếp theo. *) Đối với giáo dục THPT Ninh Bình: - Chuyên đề đã tạo được hiệu ứng lan tỏa trong các trường THPT. Đổi mới để tiến bộ, đổi mới để bắt kịp thời đại.

- Thiết lập được mối quan hệ giữa Sở giáo dục và đào tạo Ninh Bình với Công ty cổ phần Nhiệt điện Ninh Bình.

4. Điều kiện và khả năng áp dụng. *) Điều kiện áp dụng: Tất cả các giáo viên giảng dạy Vật lí, Kĩ công nghiệp và Nghề điện học cấp THPT áp dụng được. *) Khả năng áp dụng: - Sáng kiến được sử rất rộng: Về nội dung lý thuyết có thể từng lớp tìm hiểu riêng, nội dung trải nghiệm có thể toàn khối tham gia.

- Có thể áp dụng nội dung cho toàn bộ học sinh lớp 12 các trường THPT.

SK Vật lí 2017

11

5. Danh sách những người đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng sáng kiến TT 1 2

Họ và tên Tạ Văn Bình Tạ Thị Quyên

3

Nguyễn Thị Vân Anh

4

Phạm Thị Sơn

7

Đinh Thị Bắc

8

Đinh Xuân Phúc

9

Hà Thị Thu Hà

10

Phạm Thị Kim Thoa

11

Đinh Thị Lan

Trình độ chuyên môn

Nơi công tác Trường THPT Yên Khánh B Trường THPT Yên Khánh B Trường THPT Yên Khánh B Trường THPT Yên Khánh B Trường THPT Yên Khánh B Trường THPT Yên Khánh B Trường THPT Yên Khánh B Trường THPT Yên Khánh B Trường THPT Yên Khánh B

Cử nhân Vật Lý Cử nhân Vật Lý Cử nhân Vật Lý Cử nhân Kỹ Thuật CN Thạc sĩ Vật lý Cử nhân Vật lý Thạc sĩ Vật lý Thạc sĩ Vật lý Thạc sĩ Vật lý

Nội dung công việc hỗ trợ Dạy học theo sáng kiến Dạy học theo sáng kiến Dạy học theo sáng kiến Dạy học theo sáng kiến Dạy học theo sáng kiến Dạy học theo sáng kiến Dạy học theo sáng kiến Dạy học theo sáng kiến Dạy học theo sáng kiến

Chúng tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Yên Khánh, ngày 22 tháng 9 năm 2017 XÁC NHẬN CỦA

NGƯỜI NỘP ĐƠN

LÃNH ĐẠO ĐƠN VỊ CƠ SỞ

T/m nhóm tác giả: Nhóm trưởng chuyên môn

Đinh Thị Bắc

SK Vật lí 2017

12

PHỤ LỤC A. CÔNG TÁC CHUẨN BỊ I. BUỔI LÀM VIỆC THỨ NHẤT Giáo viên làm việc chung với học sinh tham gia hoạt động trải nghiệm sáng tạo, phân nhóm học sinh và giao nhiệm vụ cho các nhóm

- Số học sinh tham gia: 40 chia làm 4 nhóm, mỗi nhóm phụ trách một chủ đề - Địa điểm: Trường THPT Yên Khánh B Khi đã tập hợp đầy đủ các em học sinh sẽ tham gia buổi hoạt động trải nghiệm sáng tạo, giáo viên nêu nội dung hoạt động trải nghiệm sáng tạo về chủ đề: “An toàn -Sản xuất - Truyền tải - Sử dụng tiết kiệm điện năng” bao gồm các hoạt động: 1. Hoạt động 1: Phổ biến cho học sinh các hình thức trải nghiệm sáng tạo.

- Hình thức có tính khám phá: thực địa, thực tế, tham quan, dã ngoại, cắm trại,...

- Hình thức có tính triển khai: dự án và nghiên cứu khoa học, sáng tạo KHKT, hội thảo, câu lạc bộ, ...

- Hình thức các hội thi, cuộc thi: thi viết, thi vẽ, thi tìm hiểu, đố vui, giải ô chữ, thi tiểu phẩm, thiết kế thời trang, kể chuyện, chụp ảnh, thuyết trình, tạo video clip,... về một chủ đề nào đó.

- Hình thức có tính trình diễn: diễn đàn, giao lưu, sân khấu hóa, tổ chức trò chơi,...

- Hình thức có tính cống hiến, tuân thủ: thực hành lao động việc nhà, việc trường, lao động công ích, tổ chức sự kiện, hoạt động chiến dịch, hoạt động nhân đạo – hoạt động tình nguyện vì xã hội,...v..v 2. Hoạt động 2: Các nội dung kiến thức cần chuẩn bị cho chủ đề - Chương trình môn Vật lí 12 chương III “Dòng điện xoay chiều” gồm các bài: Bài 12: Đại cương về dòng điện xoay chiều Bài 16: Truyền tải điện năng và máy biến áp Bài 17: Máy phát điện xoay chiều - Chương trình môn Công nghệ 12 gồm: + Hệ thống điện quốc gia SK Vật lí 2017

13

+ Mạch điện xoay chiều 3 pha + Máy điện xoay chiều ba pha. Máy biến áp ba pha - Chương trình nghề điện dân dụng 11 gồm: + An toàn điện + Máy biến áp 3. Hoạt động 3: Xây dựng các nội dung trên thành 4 chủ đề Chủ đề : An toàn điện Chủ đề 2: Sản xuất điện Chủ đề 3: Truyền tải điện Chủ đề 4: Sử dụng tiết kiệm điện Giáo viên cũng giới thiệu đợt hoạt động này gồm 2 phần chính: Phần thứ nhất: tìm hiểu về kiến thức trọng tâm trong chủ đề, ứng dụng trong thực tế; Phần thứ hai: trải nghiệm thực tế tại nhà máy nhiệt điện Ninh Bình.

4. Hoạt động 4: Giao nhiệm vụ cho các nhóm.

Nhóm 1: Xây dựng các nội dung cho chủ đề ‘‘ AN TOÀN ĐIỆN’’ Nhóm 2: Xây dựng các nội dung cho chủ đề ‘‘ SẢN XUẤT ĐIỆN’’ Nhóm 3: Xây dựng các nội dung cho chủ đề ‘‘ TRUYỀN TẢI VÀ PHÂN PHỐI ĐIỆN’’ Nhóm 4: Xây dựng các nội dung cho chủ đề ‘‘ SỬ DỤNG TIẾT KIỆM ĐIỆN’’

SK Vật lí 2017

14

5. Hoạt động 5. Lập danh sách thành viên các nhóm.

DANH SÁCH CÁC THÀNH VIÊN NHÓM 1 BIÊN BẢN LÀM VIỆC NHÓM: 1 Nhiệm vụ

Chức vụ

Phân công các công việc, liên

Nhóm

lạc, tổng hợp chung, báo cáo.

trưởng

Tạ Hà Ly

Tìm hiểu tại sao phải sử dụng điện an toàn.

Nhóm Phó

Lại T.Thanh Phương

Tìm hiểu tại sao phải sử dụng điện an toàn.

01633.887.892

Lê Quốc Lập

Tìm hiểu tại sao phải sử dụng điện an toàn.

0968.259.350

Đinh Ngọc Hoan

Tìm hiểu tại sao phải sử dụng điện an toàn.

0978.435.503

Đỗ Đăng Quang

Tìm hiểu các nguyên nhân gây ra tai nạn điện, biện pháp sơ cứu khi bị điện giật.

01239.761.669

Họ và tên

Nguyễn Thùy Linh

Đinh Văn Đức

Tìm hiểu các nguyên nhân gây ra tai nạn điện, biện pháp

Số điện thoại

01688.262.454

01626.367.865

sơ cứu khi bị điện giật.

Tìm hiểu các nguyên nhân Đinh Thị Hiền Lương

gây ra tai nạn điện, biện pháp sơ cứu khi bị điện giật.

0964.875.863

Đào Thị Hồng Hạnh

Tìm hiểu các nguyên nhân gây ra tai nạn điện, biện pháp sơ cứu khi bị điện giật.

0974.209.215

Đinh Đức Anh

Tìm hiểu các nguyên nhân gây ra tai nạn điện, biện pháp sơ cứu khi bị điện giật.

0919.035.168

SK Vật lí 2017

15

DANH SÁCH CÁC THÀNH VIÊN NHÓM 2 BIÊN BẢN LÀM VIỆC NHÓM: 2 Họ và tên Phan Thị Mỹ

Nhiệm vụ

Chức vụ

Tổng hợp, liên lạc, báo cáo, phân công các nhiệm vụ

Nhóm trưởng

Số điện thoại 01626.342.024

Mai Thùy Linh

Ngiên cứu các nguồn nguyên liệu để sản xuất điện, các nguồn sản xuất điện chính của nước ta.

Đinh Thị Liên

Ngiên cứu các nguồn nguyên liệu để sản xuất điện, các nguồn sản xuất điện chính của nước ta.

0966.247.030

Đinh Thị Thu Yên

Ngiên cứu các nguồn nguyên liệu để sản xuất điện, các nguồn sản xuất điện chính của nước ta.

01684.502.058

Đinh Thị Thương

Ngiên cứu các nguồn nguyên liệu để sản xuất điện, các nguồn sản xuất điện chính của nước ta.

Nguyễn Thị Lan Anh

Nghiên cứu nguyên tắc tạo ra dòng điện xoay chiều, máy phát điện xoay chiều.

01298.502.358

Lại Thị Thùy Linh

Nghiên cứu nguyên tắc tạo ra dòng điện xoay chiều, máy phát điện xoay chiều.

01658.695.909

Cao Thị Ngọc Thư

Nghiên cứu nguyên tắc tạo ra dòng điện xoay chiều, máy phát điện xoay chiều.

0168.226.973

Phan Thế Vinh

Nghiên cứu nguyên tắc tạo ra dòng điện xoay chiều, máy phát điện xoay chiều.

0868.926.094

Bùi Sinh Thọ

Nghiên cứu nguyên tắc tạo ra dòng điện xoay chiều, máy phát điện xoay chiều.

0904.889.468

SK Vật lí 2017

Nhóm phó

01232.390.416

16

DANH SÁCH CÁC THÀNH VIÊN NHÓM 3 BIÊN BẢN LÀM VIỆC NHÓM: 3 Họ và tên Phạm Đình Nhật

Nhiệm vụ Tổng hợp, báo cáo.

Chức vụ

Số điện thoại

Nhóm

0904.825.032

trưởng Phạm Thị Mai Anh

Thuyết trình, Nghiên cứu bài toán truyền tải điện năng.

Đinh Thanh Huyền

Nghiên cứu bài toán truyền tải

Nhóm phó 01258.272.375

điện năng.

An Đức Nguyên

Nghiên cứu bài toán truyền tải

0906.186.631

điện năng.

Tạ Mạnh Tuấn

Nghiên cứu lý thuyết về máy

01686.191.633

biến áp. Đinh Thị Lan

Nghiên cứu lý thuyết về máy

0966.401.163

biến áp.

Phạm Hồ Nam

Nghiên cứu lý thuyết về máy biến áp, chế tạo 1 máy biến áp.

Phạm Thu Huyền

Nghiên cứu về các cách mắc

01639.798.670

mạch hình sao và hình tam giác.

Bùi Tràn Duy Tôn

Nghiên cứu về các cách mắc mạch hình sao và hình tam giác.

Đinh Ngọc Huyền

Nghiên cứu về các cách mắc

0911.192.862

mạch hình sao và hình tam giác.

SK Vật lí 2017

17

DANH SÁCH CÁC THÀNH VIÊN NHÓM 4 BIÊN BẢN LÀM VIỆC NHÓM: 4 Họ và tên Đinh Thị Vân Anh

Nhiệm vụ Tổng hợp, báo cáo, liên lạc.

Chức vụ

Số điện thoại

Nhóm

01665.089.536

trưởng Phạm Trung Kiên

Nghiên cứu nội dung tại sao phải tiết kiệm điện?

Hoàng Thu Huyền

Nghiên cứu nội dung tại sao

Nhóm

0971.125.803

phó 01685.058.610

phải tiết kiệm điện?

Nguyễn Thị Nhung

Nghiên cứu nội dung tại sao

01662.289.676

phải tiết kiệm điện?

Tạ Duy Công

Nghiên cứu các biện pháp tiết kiệm điện.

Đinh Thanh Hương

Nghiên cứu các biện pháp tiết

0944.955.137

kiệm điện.

Phạm Thị Ngọc

Nghiên cứu các biện pháp tiết

01666.125.410

kiệm điện.

Trương Hoài Nam

Nghiên cứu các biện pháp tiết

01662.339.862

kiệm điện.

Vũ Minh Tuấn

Nghiên cứu các biện pháp tiết

01696.625.506

kiệm điện. Đinh Văn Công

Nghiên cứu các biện pháp tiết

01658.421.316

kiệm điện.

SK Vật lí 2017

18

6. Hoạt động 6. Chuyển giao các nhiệm vụ học tập cho các nhóm: Nhóm 1: Nghiên cứu về an toàn điện - Nhiệm vụ học tập cụ thể như sau: Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu vì sao phải sử dụng điện an toàn Nhiệm vụ 2: Các nguyên nhân gây ra tai nạn điện.

Nhiệm vụ 3: Xử lí và sơ cứu khi có tai nạn điện xảy ra Nhiệm vụ 4: Thảo luận đưa ra các cách thức, phương tiện, hình thức tiếp cận trình bày.

Nhóm 2: Nghiên cứu về sản xuất điện - Nhiệm vụ học tập cụ thể như sau: Nhiệm vụ 1: Nghiên cứu nguyên tắc sản xuất điện năng Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu các hình thức sản xuất điện và những ảnh hưởng với môi trường Nhiệm vụ 3: Thảo luận đưa ra các cách thức, phương tiện, hình thức tiếp cận trình bày.

Nhóm 3: Nghiên cứu về truyền tải điện - Nhiệm vụ học tập cụ thể như sau: Nhiệm vụ 1: Trình bày được công suất tiêu thụ của dòng điện xoay chiều, hao phí điện năng trên đường dây truyền tải, hiệu suất của mạch điện xoay chiều. Từ đó đưa ra những giải pháp giảm điện năng hao phí trên đường dây truyền tải và phân tích chỉ ra biện pháp triệt để và hiệu quả nhất.

Nhiệm vụ 2: Nêu được đinh nghĩa, cấu tạo và nguyên tắc làm việc của máy biến áp. Chế tạo (quấn) máy biến áp đơn giản.

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu cách mắc điện hình sao, hình tam giác Nhiệm vụ 4: Thảo luận đưa ra các cách thức, phương tiện, hình thức tiếp cận trình bày.

Nhóm 4: Nghiên cứu về sử dụng tiết kiệm điện

SK Vật lí 2017

19

- Nhiệm vụ học tập cụ thể như sau: Nhiệm vụ 1: Trình bầy được vai trò của điện năng đối với sản xuất và đời sống.

Nhiệm vụ 2: Học sinh phải thuyết phục được mọi người vì sao phải tiết kiệm điện. Trình bầy được các cách tiết kiệm điện.

Nhiệm vụ 3: Thảo luận đưa ra các cách thức, phương tiện, hình thức tiếp cận trình bày.

7. Hoạt động 7. Các nhóm thảo luận, giao nhiệm vụ về nhà cho các thành viên.

II. BUỔI LÀM VIỆC THỨ HAI 1. Các nhóm trình bày sơ bộ các nội dung đã chuẩn bị, các phương án trình bày giáo viên nhận xét góp ý.

Sau thời gian gia hạn cho các nhóm chuẩn bị các nhiệm vụ học tập, giáo viên gặp gỡ các nhóm để nghe báo cáo sơ bộ các công việc đã thực hiện được và góp ý kiến cho từng nhóm.

KẾT QUẢ LÀM VIỆC NHÓM: 1 Nhiệm

Tại sao phải sử dụng điện an toàn?

vụ 1

Sự bất cẩn của người lái xe để cây dầu va vào đường dây điện 500KV, làm mất điện trên diện rộng nhiều giờ của 22 tỉnh phía nam gây thiệt hại hàng ngàn tỷ đồng.

SK Vật lí 2017

20

Chập điện gây cháy ở trung tâm thương mại của Hải Dương gây thiệt hại hàng trăm tỷ đồng.

Dò rỉ điện gây ra chết người

Sử dụng dây điện không đúng chuẩn gây chập cháy….

Tóm lại, sử dụng điện an toàn là bảo vệ chính chúng ta và những người xung quanh trước những tổn hại to lớn về sức khỏe, tính mạng và tài sản.

Nhiệm vụ 2

Các nguyên nhân gây ra tai nạn điện điện: - Chạm trực tiếp: Khi làm việc với đường dây hay các thiết bị điện, con người có thể chạm vào các phần mang điện, như chạm vào dây dẫn trần đang mang điện. Khi sử dụng thiết bị điện, có thể có các chỗ cách điện bị nứt, rách, vỡ để hở phần mang điện, hoặc do gió to, do giông bão làm cho dây điện đứt rơi xuống, con người hay gia súc có thể chạm vào mà gây ra tai nạn điện.

SK Vật lí 2017

21

Có trường hợp do sửa chữa điện hạ áp không cắt điện cũng có thể chạm vào phần mang điện. Cũng có khi đã cắt điện để sữa chữa hay kéo dây điện, khi đang làm thì lại có điện trở lại, gây ra tai nạn điện, do ở chỗ khác bị chạm vào dây đang có điện hay các hộ dùng điện ở phía sau đóng điện hay phát nguồn điện dự phòng.

- Chạm điện gián tiếp: Khi có sự cố do hỏng cách điện, điện dò ra vỏ máy, khi người chạm vào vỏ máy thì điện đã truyền từ vỏ máy sang người, gây tai nạn. Cách điện hỏng do chất lượng cách điện kém hoặc do vật liệu làm cách điện bị lão hoá theo thời gian, do bụi bẩn hoặc không đảm bảo khe hở cách ly.

Những thiết bị hay dụng cụ điện tự lắp cũng có thể là nguyên nhân gây tai nạn, do vật liệu sử dụng không đảm bảo độ bền điện theo yêu cầu.

Bị tai nạn do hồ quang điện cũng tương tự như bị tai nạn điện gián tiếp, nhưng đôi khi vừa bị hồ quang vừa bị dòng điện truyền qua người.

- Tai nạn do điện áp bước: Là tai nạn do dòng điện chạy qua 2 chân lên cơ thể người do 2 chân đặt ở 2 chỗ có điện thế khác nhau.

Khi có ngắn mạch chạm đất, con người có thể bị điện áp bước nếu đến gần chỗ chạm đất. Điện áp bước ở mạng điện hạ áp thì nhỏ, còn ở mạng điện cao áp thì thường rất lớn, dễ gây ra tai nạn điện.

- Tai nạn điện do tác dụng của điện trường mạnh: Các vùng ở gần trạm hay đường dây siêu cao áp, từ 110kV trở lên, cường độ điện trường có thể đạt tới trên 25kV/m có thể làm rối loạn hoạt động bình thường của cơ thể, có thể gây ra tai nạn điện.

- Tai nạn do sét: Sét đánh cũng là một dạng bị tai nạn điện do giông bão gây ra.

Dòng điện sét có giá trị lớn nhưng chỉ diễn ra trong thời gian ngắn, nhưng có sức phá hoại lớn.

SK Vật lí 2017

22

Nhiệm

Xử lí và sơ cứu khi có tai nạn điện xảy ra:

vụ 3

Cách sơ cứu nạn nhân khi bị điện giật: - Khi phát hiện người bị điện giật, trước tiên cần nhanh chóng tách nạn nhân ra khỏi dòng điện bằng cách cắt cầu dao điện. Có thể dùng bất cứ một vật dụng gì khô nhưng không phải bằng kim loại để đẩy, tách nạn nhân ra khỏi dòng điện . (Lưu ý: Không được dùng tay không mà nên mang găng tay cao su hay quấn bao nylon, vải khô, đi guốc dép khô hay đứng trên một tấm ván khô, dùng gậy gỗ khô để gạt dây điện ra).

- Đặt nạn nhân nằm ở nơi thoáng mát.

- Kiểm tra xem nạn nhân còn thở hay không bằng cách, áp má vào mũi nạn nhân và xem lồng ngực có di động hay không, hoặc dùng tay đặt vào động mạch hai bên cổ nạn nhân. Với nạn nhân không có dấu hiệu thở thì tiến hành hô hấp nhân tạo và ép tim lồng ngực tại chỗ, cho đến khi tự thở được hoặc xác định nạn nhân chắc chắn đã chết thì mới dừng lại. + Hô hấp nhân tạo: Nới rộng quần áo và dây thắt lưng, đệm dưới cổ cho đầu hơi ngửa ra sau để đảm bảo đường hô hấp được thông thoáng.

Một tay bịt mũi nạn nhân, tay kia kéo hàm xuống dưới để miệng hở ra, ngậm chặt miệng nạn nhân rồi thổi liên tục 2 hơi đối với người lớn, một hơi đối với trẻ em dưới 8 tuổi, sau đó để lồng ngực tự xẹp xuống rồi lại thổi tiếp. Người lớn và trẻ em trên 8 tuổi, mỗi phút phải thổi ngạt 20 lần.

Trẻ dưới 8 tuổi, mỗi phút phải thổi ngạt từ 20 ÷ 30 lần + Ép tim ngoài lồng ngực: Người tiến hành ép tim ngồi bên trái nạn nhân, hai bàn tay chồng lên nhau rồi để trước tim, tương ứng với núm vú hoặc khoang liên sườn 4 ÷ 5 bên ngực trái, từ từ ấn sâu xuống khoảng từ 1/3 cho đến một nửa bề dày lồng ngực, sau đó nới lỏng tay ra. Người lớn và trẻ em trên 1 tuổi, số lần ép tim trong một phút khoảng 100 lần. Trẻ dưới 1 tuổi, mỗi phút ép tim hơn 100 lần. Nếu phải kết hợp cả ép tim với thổi ngạt, cứ 5 lần ép tim lại thổi ngạt một lần (H3).

Với nạn nhân còn tỉnh: Kiểm tra mức độ tổn thương ở các vị trí nặng hay nhẹ. Đặc biệt, kiểm tra tổn thương nguy hiểm trước như ở đốt sống

SK Vật lí 2017

23

cổ bởi những tổn thương này có thể gây liệt nếu không sơ cấp cứu kịp thời, sau đó tiến hành kiểm tra các bộ phận còn lại. Động viên, an ủi để nạn nhân yên tâm.

- Nhanh chóng đưa nạn nhân tới cơ sở y tế gần nhất.

Nhiệm vụ 4

Thảo luận đưa ra các cách thức, phương tiện, hình thức tiếp cận trình bày: - Thuyết trình bằng các hình ảnh.

- Giáo viên góp ý: Viết thành 1 vở kịch đóng vai.

KẾT QUẢ LÀM VIỆC NHÓM: 2

Nhiệm vụ 1

Nghiên cứu nguyên tắc tạo ra dòng điện xoay chiều: 1. Nguyên tắc tạo ra dòng điện xoay chiều Dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ: - Từ thông qua khung dây tại thời điểm t có biểu thức: Ф = NBScosωt.

- Từ thông Ф qua khung dây biến thiên theo thời gian, trong khung xuất hiện suất điện động cảm ứng. Suất điện động cảm ứng tức thời tại t: e = -Φ’ = NBSωsinωt - Nếu khung dây nối kín mạch và có điện trở R thì cường độ dòng điện trong mạch tức thời tại t là: i = I0 cos(ωt + φi ) Đó là dòng điện xoay chiều Vậy: Dòng điện xoay chiều là dòng điện biến thiên tuần hoàn theo thời gian theo quy luật của hàm sin hay côsin, với dạng tổng quát: i =I0.cos(ωt + φi) Trong đó: I: là giá trị tức thời của cường độ dòng điện tại thời điểm t.

I0: là giá trị cực đại của cường độ dòng điện, I0 > 0. ω: là tần số góc, ω > 0 2. Máy phát điện xoay chiều Máy phát điện xoay chiều về cơ bản là một thiết bị biến đổi cơ năng thành điện năng nhờ hiện tượng cảm ứng điện từ.

SK Vật lí 2017

24

a) Máy phát điện xoay chiều 1 pha: Cấu tạo của máy phát điện xoay chiều 1 pha gồm bộ phận chính là - Roto: phần chuyển động (bao gồm hệ thống các nam châm điện) - Satato: phần tĩnh (bao gồm các cuộn dây) Cấu tạo chi tiết của Roto: gồm các nam châm mắc xen kẽ nối tiếp nhau 1 cực bắc và 1 cực nam gọi là các cặp cực.

Cấu tạo chi tiết của stato: gồm các cuộn dây dây giống nhau cố định trên vòng tròn

Tần số của máy phát điện xoay chiều 1 pha: f = p.n Trong đó:

p: là số cặp cực n: tốc độ quay của roto (vòng/giây) f: tần số của máy phát điện xoay chiều 1 pha

Lưu ý: n (vòng/giây) = n/60 (vòng/phút) SK Vật lí 2017

25

b) Máy phát điện xoay chiều 3 pha Cấu tạo của máy phát điện xoay chiều 3 pha: - Satato: là 3 cuộn dây giống nhau gắn cố định trên một đường tròn lệch nhau một góc 1200.

- Roto: là một nam châm có thể quay quanh một trục cố định với tốc độ quay không đổi là ω.

Khi đó trên 3 cuộn dây xuất hiện 3 dòng điện xoay chiều có cùng tần số góc ω, cùng biên độ, nhưng lệch pha nhau góc 120o, dòng điện sinh ra từ máy phát điện xoay chiều ba pha gọi là dòng ba pha.

Cấu tạo bên trong của máy phát điện xoay chiều 3 pha

Nhiệm vụ 2

Tìm hiểu các hình thức sản xuất điện và những ảnh hưởng với môi trường: Các nguồn năng lượng sản xuất điện trên trái đất 1. Năng lượng mặt trời Theo báo cáo dự đoán của Tổ chức Năng lượng Quốc tế (International Energy Agency), đến năm 2050 mặt trời có thể sẽ trở thành nguồn điện năng lớn nhất, xếp trên cả nhiên liệu hóa thạch, năng lượng gió, thủy năng và năng lượng hạt nhân.

Hệ thống năng lượng mặt trời không đòi hỏi thêm nhiên liệu khác để hoạt động và tác động ô nhiễm môi trường gần như là không có. Ánh sáng mặt trời có thể được lưu lại thành nhiệt để sử dụng ngay hoặc chuyển đổi

SK Vật lí 2017

26

thành điện năng. Ngoài ra công nghệ còn cho phép biến đổi ánh sáng thành năng lượng điện thông qua hiệu ứng quang điện... Những hạn chế của hệ thống năng lượng mặt trời bao gồm chi phí ban đầu cao đòi hỏi không gian sử dụng khá lớn. Ngoài ra, đối với hầu hết các lựa chọn thay thế năng lượng mặt trời thì hiệu suất sử dụng có thể bị ảnh hưởng bởi sự ô nhiễm không khí và thời tiết làm giảm lượng ánh sáng mặt trời.

Nhà máy điện năng lượng mặt trời 2. Than đá

Than đá đã từng là nguồn năng lượng tạo nên cuộc cách mạng công nghiệp và hiện tại nó vẫn đóng vai trò rất lớn trong việc đáp ứng nhu cầu năng lượng của thế giới. Lợi thế chính của than đá là trữ lượng còn rất nhiều, đủ cung cấp cho thế giới trong 200 ÷ 300 năm nữa với mức tiêu thụ như hiện nay. Nhờ vào trữ lượng lớn nên than đá có giá trị kinh tế khá cao và dễ khai thác. Tuy nhiên việc sử dụng nguyên liệu này tạo ra nhiều tạp chất như lưu huỳnh và nitơ SK Vật lí 2017

27

lẫn vào không khí hay thể kết hợp với nước trong không khí để tạo thành mưa axit. Việc đốt than cũng sản sinh ra một lượng lớn carbon dioxide, chất khí mà theo các nhà khoa học là góp phần vào sự ấm lên toàn cầu.

3. Gió

Năng lượng gió là một hình thức gián tiếp của năng lượng mặt trời. Sử dụng năng lượng gió là một trong những phương thức thu thập năng lượng được biết đến từ thời cổ đại. Khái niệm sử dụng cối xay gió đang có bước tiến xa hơn khi các nhà khoa học đang muốn tạo ra máy điện trên bầu trời bằng cách thả nổi cối xay gió ở độ cao 4,5 km trong bầu khí quyển. Hệ thống này trang bị 4 cánh quạt và 2 tua-bin giúp tạo ra nguồn điện từ gió. Năng lượng gió hiện nay chỉ chiếm 0,1 % nhu cầu điện của thế giới, nhưng con số này dự kiến sẽ tăng như nhanh và là một trong những hình thức của năng lượng sạch trong tương lai. Việc mở rộng khai thác năng lượng gió cũng gặp những khó khăn không nhỏ bởi hệ thống này phụ thuộc vào vị trí của nơi có gió mạnh. Nhiều lo ngại chỉ ra rằng các trang trại gió có thể ảnh hưởng đến thời tiết địa phương, nhưng điều này vẫn chưa được nghiên cứu một cách triệt để. Các nhà khoa học hy vọng rằng việc dùng cối xay gió trên bầu trời sẽ giải quyết những vấn đề hạn chế kể trên vì đây là vị trí có gió thổi mạnh và liên tục.

Máy phát điện sử dụng năng lượng gió

SK Vật lí 2017

28

4. Dầu mỏ Nhiên liệu này được một số người gọi là vàng đen, cho thấy tầm quan trọng của nó đối với con người. Các quốc gia lớn trên thế giới đều dựa vào dầu, và đây cũng là khởi nguồn của nhiều cuộc chiến tranh. Một trong những lý do mà xăng dầu, dầu thô rất có giá trị bởi nó có thể được chuyển đổi thành nhiều loại sản phẩm, không chỉ là nguồn năng lượng mà còn rất nhiều sản phẩm quan trọng khác có giá trị kinh tế cao... Đây cũng là một trong những nguồn năng lượng hóa thạch đang có trữ lượng lớn nhưng không có khả năng tái tạo. Một số nhà khoa học dự đoán rằng khai thác dầu mỏ sẽ đạt tới đỉnh cao trong thời gian tới và Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu lửa (OPEC) cho rằng giá dầu sẽ không thể vượt qua mức 100 USD/thùng trong vòng một thập kỷ.

Khai thác dầu mỏ sẽ đạt tới đỉnh cao trong thời gian tới Giống như than và khí tự nhiên, dầu là tương đối rẻ so với các nguồn năng lượng thay thế nhưng việc sử dụng nó đi kèm với thiệt hại về môi trường được tạo ra một cách đáng kể. Sử dụng dầu tạo ra một lượng lớn carbon dioxide, và những sự cố tràn dầu có thể gây hại cho các hệ sinh thái và rất khó khăn để làm sạch.

5. Biomass - nhiên liệu sinh khối Năng lượng sinh khối, hay nhiên liệu sinh học, bao gồm các vật chất chứa năng lượng hóa học dự trữ trong chất hữu cơ. Sinh khối là các phế phẩm từ nông nghiệp (rơm rạ, bã mía, vỏ, xơ bắp ...), phế phẩm lâm nghiệp (lá khô, vụn gỗ...). Nhiên liệu sinh khối có thể ở dạng rắn, lỏng, SK Vật lí 2017

29

khí... được đốt để phóng thích năng lượng như ethanol hay thành dạng khí sinh học (biogas).

Nhiên liệu sinh học Nhưng không giống như một số nguồn năng lượng tái tạo khác, năng lượng sinh khối không thực sự sạch vì khi chất đốt hữu cơ sẽ tạo ra một lượng lớn carbon dioxide. Ngoài ra để sử dụng rộng rãi thì người ta phải tìm cách bù đắp bằng việc trồng các loại cây phát triển nhanh và cỏ để dùng làm nguồn cung cấp nhiên liệu. Các nhà khoa học cũng đang thử nghiệm với việc sử dụng vi khuẩn để tác động vào sinh khối và sản xuất hydro để làm nhiên liệu. Đây là một nguồn nhiên liêu sinh học thay thế khá thú vị nhưng gây tranh cãi ở quá trình quy trình biến đổi nhiệt (TCP).

Không giống như các nhiên liệu tự nhiên thông thường, TCP có thể chuyển đổi hầu như bất kỳ loại chất hữu cơ thành dầu lửa và nước nhưng lượng chất thải gây hiệu ứng nhà kính cũng không giảm được bao nhiêu.

6. Thủy điện

SK Vật lí 2017

30

Thủy điện đang là một phần quan trọng của nguồn năng lượng Thủy điện hiện tại chiếm 20% nguồn điện năng của thế giới. Tính đến gần đây, thủy điện được cho rằng năng lượng nước là một nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú mà không đòi hỏi thêm nhiên liệu và không gây ô nhiễm. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu mới đây chỉ ra một số thách thức của các đập thủy điện có thể có thể tạo lượng đáng kể của carbon dioxide và methane qua sự phân rã của các nguyên liệu thực vật ngập nước. Một nhược điểm của đập nước là mọi người dân sống xung quanh thường phải di dời. Trong trường hợp của Dự án đập Tam Hiệp ở Trung Quốc - đập lớn nhất trên thế giới khi hoàn thành trong năm 2009 1,9 triệu người đã được di chuyển và vô số các di tích lịch sử đã bị ngập lụt và biến mất. Và một vấn đề lớn của thủy điện là việc ngăn sông, đắp đập không phù hợp sẽ làm thay đổi hệ sinh thái trong khu vực và là một trong những nguyên nhân gây ra hạn hán, ngập lụt…

7. Năng lượng đại dương Đại dương bao phủ 70% diện tích bề mặt Trái đất, và nước là một bộ thu năng lượng mặt trời tự nhiên. Việc chuyển đổi năng lượng nhiệt của đại dương (OTEC) nhằm khai thác bộ thu năng lượng này và sử dụng sự khác biệt nhiệt độ giữa bề mặt nước được làm nóng bởi ánh nắng mặt trời và nguồn năng lượng nước ở dưới độ sâu của đại dương để tạo ra điện.

Nhà máy OTEC thường phân ra thành 3 loại: Chu kỳ khép kín: Một chất lỏng có điểm sôi thấp như amoniac được làm nóng bằng nước biển ấm. Hơi nước tạo ra được sử dụng để vận hành tua-bin phát điện rồi sau đó được làm lạnh bằng nước biển lạnh. Nhưng thiết bị bay hơi và ngưng tụ của hệ thống này phải sử dụng bề mặt trao đổi nhiệt, cồng kềnh, tiêu thụ một lượng lớn kim loại, và khó khăn để duy trì.

Chu kỳ mở: Tương tự như chu kỳ OTEC khép kín, ngoại trừ không có chất lỏng trung gian thấp (như khí propan, isobutan, freon, amoniac…). Hệ thống làm nước sôi trong thiết bị bay hơi và biến thành hơi. Hơi nước chạy từ vòi phun tua-bin làm phát điện. Xả hơi từ tua-bin

SK Vật lí 2017

31

vào bình ngưng được làm mát bằng nước biển vùng lạnh.

Chu kỳ lai: Chu kỳ OTEC đóng được sử dụng để tạo ra điện, sau đó được tạo ra môi trường áp suất thấp cần thiết cho chu kỳ mở cửa.

Nhà máy OTEC có thể tăng thêm nguồn nước ngọt, và hơn nữa nước biển giàu chất dinh dưỡng lấy từ đáy đại dương có thể được dùng để nuôi cấy vi sinh vật và thực vật biển. Hạn chế chủ yếu của OTEC chính là hiệu suất chuyển đổi nhiệt năng thành điện năng quá thấp khi hệ thống này chỉ hoạt động dựa trên sự chênh lệch nhiệt độ nhỏ, thường khoảng 200C.

Đại dương bao phủ 70 % diện tích bề mặt trái đất và là một bộ thu năng lượng mặt trời tự nhiên 8. Năng lượng hạt nhân

Nhà máy điện hạt nhân Albert Einstein đã nói rằng ranh giới giữa vật chất và năng lượng SK Vật lí 2017

32

không còn rõ ràng. Năng lượng có thể được tạo ra bởi các nguyên tử - quá trình chia tách hoặc kết hợp được gọi là sự phân hạch và nhiệt hạch tương ứng. Phân hạch hạt nhân phóng xạ có hại và tạo ra lượng lớn chất phóng xạ, có tác động hàng ngàn năm và có thể phá hủy toàn bộ hệ sinh thái nếu bị rò rỉ. Lo ngại lớn hơn nữa là năng lượng hạt nhân đã và đang được sử dụng như một loại vũ khí có sức hủy diệt kinh khủng.

Hiện nay, hầu hết các nhà máy điện hạt nhân sử dụng phản ứng phân hạch, đòi hỏi một lượng lớn năng lượng để sản xuất và duy trì ở nhiệt độ cao cần thiết. Ý tưởng tổng hợp nhiệt hạch âm thanh - về mặt kỹ thuật được hiểu là tổng hợp nhiệt hạch bằng quán tính âm thanh - xuất xứ từ một hiện tượng tự nhiên phát quang do âm thanh (sonolumi-nescence).

Nguyên lý hoạt động ở đây là sử dụng các loa phóng thanh gắn vào bình chứa đầy chất lỏng rồi truyền sóng áp suất, kích thích sự chuyển động các bọt sóng âm. Các bọt này lớn lên và tan vỡ tuần hoàn, tạo nên các chớp loé sáng thấy được, kéo dài không quá 50 picô giây. Bọt tạo ra nhiệt độ và áp suất có thể đạt đến mức khởi động được phản ứng tổng hợp nhiệt hạch. Các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu một phương pháp để tạo ra phản ứng tổng hợp hạt nhân được kiểm soát bằng cách đẩy các ion hydro "nặng" trong điện trường mạnh.

9. Pin nhiên liệu Ngay từ thời điểm xuất hiện, pin nhiên liệu hydro được xem như sự thay thế hoàn hảo cho các loại nhiên liệu hóa thạch. Các nhà khoa học có thể tạo ra điện bằng cách sử dụng hydro và oxy mà không gây ảnh hưởng đến môi trường. Xe hơi chạy bằng pin nhiên liệu hydro không chỉ mang đến hiệu suất tốt hơn động cơ đốt trong mà khí thải duy nhất của nó sẽ là nước.

Thật không may, trong khi hydro là nguyên tố có nhiều nhất trong vũ trụ nhưng ở trái đất thì hầu hết nó được gắn liền với các phân tử như nước. Điều đó có nghĩa là hydro tinh khiết phải được sản xuất bởi các nguồn năng lượng khác - mà trong nhiều trường hợp liên quan đến nhiên liệu hóa thạch. Một vấn đề khác với hydro là nó không thể nén một cách SK Vật lí 2017

33

dễ dàng hoặc an toàn, và đòi hỏi bể lớn để lưu trữ. Ngoài ra các nguyên tử hydro có xu hướng thất thoát thông qua vật liệu làm bình chứa.

Xe hơi chạy pin nhiên liệu IV. Các nguồn năng lượng điện tại nước ta 1. Thủy điện Nhà máy thủy điện là nơi chuyển đổi sức nước (thủy năng) thành điện năng. Gần 18% năng lượng điện trên thế giới được sản xuất từ nhà máy thủy điện. Lãnh thổ Việt Nam nằm trong vùng nhiệt đới, có lượng mưa trung bình hàng năm cao, khoảng 1.800 - 2.000mm. Với địa hình miền Bắc và biên giới miền Tây đồi núi cao, phía Đông là bờ biển dài trên 3.400km nên nước ta có hệ thống sông ngòi khá dày đặc với hơn 3.450 hệ thống. Và với điều kiện tự nhiên thuận lợi như vậy nên tiềm năng thuỷ điện (TĐ) của nước ta tương đối lớn. Theo tính toán lý thuyết, tổng công suất TĐ của nước ta vào khoảng 35.000MW, trong đó 60% tập trung tại miền Bắc, 27% phân bố ở miền Trung và 13% thuộc khu vực miền Nam. Tiềm năng kỹ thuật (tiềm năng có thể khai thác khả thi) vào khoảng 26.000MW, tương ứng với gần 970 dự án được quy hoạch, hàng năm có thể sản xuất hơn 100 tỷ kWh, trong đó nói riêng thuỷ điện nhỏ (TĐN) có tới 800 dự án, với tổng điện năng khoảng 15 - 20 tỉ kWh/năm. Đến năm 2013, tổng số dự án TĐ đã đưa vào vận hành là 268, với tổng công suất 14.240,5 MW. Hiện có 205 dự án với tổng công suất 6.1988,8 MW đang xây dựng và dự kiến đưa vào vận hành trong giai đoạn 20152017. Như vậy, theo kế hoạch, đến năm 2017, có 473 dự án sẽ đưa vào SK Vật lí 2017

34

khai thác vận hành, với tổng công suất là 21.229,3 MW, chiếm gần 82% tổng công suất tiềm năng kỹ thuật của thủy điện. Năm 2012, các nhà máy TĐ đóng góp 48,26% (13.000 MW) và 43,9% (tương ứng 53 tỷ kWh) điện năng cho ngành điện.

Có thể nói, cho đến nay các dự án TĐ lớn có công suất trên 100MW hầu như đã được khai thác hết. Các dự án có vị trí thuận lợi, có chi phí đầu tư thấp cũng đã được triển khai thi công. Còn lại trong tương lai gần, các dự án TĐ công suất nhỏ sẽ được đầu tư khai thác. Các nhà máy thủy điện ở Việt Nam như: Hòa Bình, Sơn La, Thác Bà, Trị An, Yali…

2. Nhiệt điện Nhà máy nhiệt điện là nơi chuyển nhiệt năng thành điện năng. Sự khác biệt lớn nhất của nhà máy nhiệt điện so với các nhà máy khác là có các nguồn nhiên liệu khác nhau. Trong 60 năm qua, các nhà máy nhiệt điện luôn giữ vai trò chủ đạo đối với hệ thống điện quốc gia. Năm 1985, công suất đặt của cả nước 1.605,3 MW, nhiệt điện (bao gồm nhiệt điện than, dầu, tua bin khí) chiếm 81,9% cơ cấu nguồn điện với 70% sản lượng điện của cả nước. Đến năm 1995, toàn bộ hệ thống có 4.549,7 MW, nhiệt điện chiếm 36,6% cơ cấu nguồn và 28% sản lượng của cả nước.

Năm 2005, hệ thống có 8.871 MW, nhiệt điện chiếm 41% cơ cấu nguồn điện và 48% sản lượng điện của cả nước. Đặc biệt, tính đến hết năm 2013, tổng công suất đặt hệ thống điện quốc gia là 30.597 MW, trong đó, nhiệt điện là 15.539 MW chiếm 50,79% và chiếm 53,64% sản lượng điện toàn hệ thống. Những con số trên đã chứng minh cho vai trò đặc biệt quan trọng của nhiệt điện đối với hệ thống điện quốc gia.

Mặc dù nguồn thủy điện có ưu thế đặc biệt là giá thành rẻ, song nhược điểm là phụ thuộc rất nhiều vào diễn biến tình hình khí tượng, thủy văn.

Do đó, trong quá trình phát triển hệ thống nguồn, đồng thời với việc tận dụng ưu thế nguồn năng lượng giá rẻ của thủy điện, việc chú trọng phát triển các nguồn nhiệt điện đảm bảo cung cấp đủ điện cho nhu cầu phát SK Vật lí 2017

35

triển phụ tải là rất quan trọng để có sự điều tiết hoạt động hợp lý giữa thủy điện và nhiệt điện.

Theo Quy hoạch điện VII, trong thời gian tới, nhiều trung tâm nhiệt điện lớn sẽ được xây dựng và đưa vào vận hành như, Duyên Hải, Long Phú, Sông Hậu, Vân Phong, Vĩnh Tân, Quảng Trị, Vũng Áng, Quảng Trạch, Nghi Sơn, Nam Định, Thái Bình, Hải Dương,… làm tăng đáng kể công suất nguồn và sản lượng điện từ các nguồn nhiệt điện. Tổng công suất nhiệt điện đốt than năm 2020 sẽ chiếm 48% tổng công suất đặt, sản xuất khoảng 46,8% sản lượng điện sản xuất, đến năm 2030 chiếm 51,6% tổng công suất đặt, sản xuất khoảng 56,4% lượng điện sản xuất; tổng công suất nhiệt điện sử dụng khí thiên nhiên (gồm cả LNG) năm 2020 chiếm 16,5% tổng công suất đặt, sản xuất khoảng 24% lượng điện sản xuất, đến năm 2030 chiếm 11,8% tổng công suất đặt, sản xuất khoảng 14,8% lượng điện sản xuất.

Như vậy, theo quy hoạch đến năm 2020 tổng công suất các nhà máy nhiệt điện (than, khí) đạt khoảng 64,5% tổng công suất đặt, sản xuất khoảng 70,8% sản lượng điện và đến năm 2030 tổng công suất các nhà máy nhiệt điện (than, khí) chiếm 63,4% tổng công suất đặt, sản xuất khoảng 71,2% sản lượng điện.

Tuy nhiên, việc phát triển nhiệt điện cũng đứng trước những thách thức không nhỏ, khi nguồn than và khí trong nước sẽ không đủ cung cấp cho các nhà máy điện, phải nhập khẩu nhiên liệu. Do đó, việc đảm bảo ổn định, lâu dài nguồn nhiên liệu than, khí, trong đó có nguồn nhiên liệu nhập khẩu, cung cấp ổn định cho các nhà máy nhiệt điện sẽ có vai trò đặc biệt quan trọng, đảm bảo đủ điện cho phát triển đất nước. Ở Việt Nam, có một số nhà máy nhiệt điện sau: Nhiệt điện Ninh Bình, nhiệt điện Mạo Khê hay nhiệt điện Bà Rịa, Thủ Đức,….

3. Điện gió Nhà máy điện gió là nhà máy điện dùng năng lượng gió chuyển thành SK Vật lí 2017

36

điện năng.

Trong 20 thị trường lớn nhất thế giới, Đức là nước dẫn đầu về sử dụng năng lượng gió để chuyển thành điện. Cho đến nay, có khoảng 48 dự án điện gió đã đăng ký trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam, tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền Trung và Nam bộ, với tổng công suất đăng ký gần 5.000 MW, quy mô công suất của các dự án từ 6 MW đến 250 MW. Tuy nhiên, hiện nay do suất đầu tư của dự án điện gió vẫn còn khá cao, trong khi giá mua điện gió là khá thấp 1.614 đồng/ kWh (tương đương khoảng 7,8 UScents/ kWh) theo Quyết định số 37/2011/QĐ-TTg12, cao hơn 310 đồng/ kWh so với mức giá điện bình quân hiện nay là 1.304 đồng/ kWh, được xem là chưa hấp dẫn các nhà đầu tư điện gió trong và ngoài nước.

Do vậy, cho đến nay mới chỉ duy nhất một dự án điện gió ở Xã Bình Thạnh, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận là hoàn thiện giai đoạn 2 từ 2011, với công suất lắp đặt 30 MW (20 tuabin gió x 1,5 MW mỗi tua bin).

Tại Việt Nam, có các nhà máy điện gió như: Nhà máy điện gió Bạc Liêu, nhà máy điện gió Cà Mau, nhà máy điện gió Phú Lạc…

Nhiệm

Thảo luận đưa ra các cách thức, phương tiện, hình thức tiếp cận trình bày:

vụ 3

- Xây dựng thành bài giảng dưới dạng thuyết trình, phỏng vấn.

- Giáo viên góp ý: Tạo ra 1 chương trình dưới dạng trò chơi, hoạt động thi giữa các nhóm, các nội dung kiến thức cơ bản, trọng tâm là nguyên tắc tạo ra dòng điện xoay chiều.

KẾT QUẢ LÀM VIỆC NHÓM: 3 Nghiên cứu về truyền tải điện Trình bày được công suất tiêu thụ của dòng điện xoay chiều, hao phí

Nhiệm vụ 1

điện năng trên đường dây truyền tải, hiệu suất của mạch điện xoay chiều.

Từ đó đưa ra những giải pháp giảm điện năng hao phí trên đường dây truyền tải và phân tích chỉ ra biện pháp triệt để và hiệu quả nhất.

Bài toán truyền tải điện năng đi xa: Công suất hao phí trên đường dây tải điện khi truyền tải điện năng từ nhà máy điện đến nơi tiêu thụ

SK Vật lí 2017

37

P '2 .R 2 2 Công suất hao phí: ∆P = I R = (U 2 A cos ϕ ')

Php càng lớn => năng lượng điện mất đi vô ích càng lớn => gây thiệt

hại cho nhà sản xuất điện => các nhà máy điện luôn mong muốn giảm Php Các phương án giảm công suất hao phí khi truyền tải điện năng a/ Giảm điện trở r trên dây tải điện: R=ρ

l S

- Sử dụng các vật liệu đắt tiền (vàng, bạc) làm dây tải điện (ρ nhỏ) - Tăng tiết diện S của dây dẫn => dây dẫn trở nên nặng và tốn nhiều vật liệu hơn => Phương án giảm công suất hao phí bằng cách giảm r làm tốn thêm nhiều kinh phí hơn. b) Tăng giá trị của hệ số công suất cosφ: - Phương án này cũng phát sinh nhiều tốn kém do phải sử dụng các loại tụ điện đắt tiền ở những nơi tiêu thụ điện năng => không khả thi. c) Tăng điện áp truyền tải - Dễ dàng thực hiện bằng cách sử dụng máy biến áp Trong thực tế để truyền tải điện năng đi xa, các nhà máy điện tại Việt Nam đã sử dụng các đường dây cao thế (điện thế cao) thông qua việc sử dụng máy tăng áp tại các nhà máy phát điện.

Hình ảnh đường dây tải điện 500kV Trong quá trình truyền tải điện đi xa tại nơi tiêu thụ điện sẽ có các chạm biến áp lắp đặt rất nhiều các loại máy biến áp để hạ áp đường dây 500kV thành các điện áp thấp hơn, khi truyền tải đến các hộ gia đình điện áp phù hợp với các thiết bị điện là 220V. SK Vật lí 2017

38

Nhiệm vụ 2

Hình ảnh máy biến áp đặt tại trạm biến áp Nêu được đinh nghĩa, cấu tạo và nguyên tắc làm việc của máy biến áp.

Chế tạo (quấn) máy biến áp đơn giản.

Máy biến áp là những thiết bị điện có khả năng thay đổi điện áp trong mạch điện xoay chiều.

1. Cấu tạo của máy biến áp: Bộ phận chính của máy biến áp là một khung sắt non (có pha silic) gồm nhiều lá sắt mỏng ghép cách điện lại với nhau để hạn chế dòng điện Fu-cô (Foucalt).

Cuộn sơ cấp có N1 vòng dây nối với nguồn phát điện.

Cuộn thứ cấp có N2 vòng dây nối với các thiết bị tiêu thụ điện.

Hình minh họa một máy biến áp đơn giản.

Cách vẽ máy biến áp trong mạch điện:

2. Nguyên lý hoạt động của máy biến áp: Máy biến áp hoạt động dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ và hiện SK Vật lí 2017

39

tượng tự cảm.

Dòng điện xoay chiều qua cuộn thứ cấp biến thiên => sinh ra từ trường biến thiên (hiện tượng tự cảm).

Từ trường biến thiên đi qua khung sắt dịch chuyển sang cuộn thứ cấp => sinh ra dòng điện cảm ứng trong cuộn thứ cấp (hiện tượng cảm ứng điện từ) Ảnh minh họa nguyên tắc hoạt động của máy biến áp

3. Công thức máy biến áp: Công thức của máy biến áp lý tưởng: U1 N1 = U 2 N2

Chế độ không tải:

Chế độ có tải:

U1 N1 I 2 = = U 2 N 2 I1

Trong đó: + U1; U2 lần lượt là điện áp hiệu dụng của cuộn sơ cấp và thứ cấp (V) + I1; I2 lần lượt là cường độ dòng điện trong cuộn sơ cấp và thứ cấp (A) + N1; N2: lần lượt là số vòng của cuộn dây sơ cấp và thứ cấp + Nếu N2 > N1 hay (N2/ N1 > 1) => U2 > U1 => máy tăng áp. + Nếu N2 < N1 hay (N2/ N1 < 1) => U2 < U1 => máy hạ áp.

Nhiệm vụ 3

Tìm hiểu cách mắc điện hình sao, hình tam giác + Mắc hình sao: ba điểm đầu của ba cuộn dây được nối với 3 mạch ngoài bằng 3 dây dẫn, gọi là dây pha. Ba điểm cuối nối chung với nhau

SK Vật lí 2017

40

trước rồi nối với 3 mạch ngoài bằng một dây dẫn gọi là dây trung hòa.

Nếu tải tiêu thụ cũng được nối hình sao và tải đối xứng (3 tải giống nhau) thì cường độ dòng điện trong dây trung hòa bằng 0.

Nếu tải không đối xứng (3 tải không giống nhau) thì cường độ dòng điện trong dây trung hoà khác 0 nhưng nhỏ hơn nhiều so với cường độ dòng điện trong các dây pha.

Khi mắc hình sao ta có: Ud = Up (Ud là điện áp giữa hai dây pha, Up là điện áp giữa dây pha và dây trung hoà).

+ Mắc hình tam giác: điểm cuối cuộn này nối với điểm đầu của cuộn tiếp theo theo tuần tự thành ba điểm nối chung. Ba điểm nối đó được nối với 3 mạch ngoài bằng 3 dây pha.

Cách mắc này đòi hỏi 3 tải tiêu thụ phải giống nhau.

Nhiệm vụ 4

Thảo luận đưa ra các cách thức, phương tiện, hình thức tiếp cận trình bày: - Thiết kế dưới dạng bài giảng thuyết trình, tương tác.

- Giáo viên góp ý: phải chú ý các kiến thức cốt lõi.

KẾT QUẢ LÀM VIỆC NHÓM 4: Nghiên cứu về sử dụng tiết kiệm điện Nhiệm

Trình bầy được vai trò của điện năng đối với sản xuất và đời sống.

vụ 1

Điện năng có vai trò quan trọng trong: - Sản xuất: điện năng là nguồn năng lượng cho các máy, thiết bị,... góp phần tự động hóa, tăng năng suất lao động, giảm nhẹ sức lao động cho con người.

- Đời sống: năng lượng điện sử dụng để vận hành các đồ dùng, thiết bị điện giúp cuộc sống con người đầy đủ tiện nghi, văn minh, hiện đại hơn.

Nhiệm vụ 2

Học sinh phải thuyết phục được mọi người vì sao phải tiết kiệm điện.

Trình bầy được các cách tiết kiệm điện.

SK Vật lí 2017

41

1. Ý nghĩa của việc tiết kiệm điện Theo dự báo của các tổ chức quốc tế và nhiều chuyên gia, đến năm 2050, nhu cầu về năng lượng ở nước ta sẽ tăng lên 15 lần và chất thải cacbon phát ra do tiêu dùng năng lượng sẽ tăng 26 lần so với năm 2000.

Bởi vậy, nếu không kịp thời có những chính sách phát triển năng lượng bền vững, thì Việt Nam sẽ đứng trước nguy cơ thiếu hụt năng lượng và chuyển thành nước nhập khẩu năng lượng, điện năng trong tương lai.

Bên cạnh việc thiếu hụt năng lượng lớn, Việt Nam cũng đang đối mặt với một thực trạng còn đáng lo ngại hơn, đó là sử dụng năng lượng lãng phí và thiếu hiệu quả. Chính vì vậy sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả cũng là một biện pháp hữu hiệu khắc phục những khó khăn trên.

Ngoài ra, tiết kiệm điện sẽ tiết kiệm chi phí trong gia đình, cơ quan và toàn xã hội. Và ý nghĩa lớn lao hơn cả là bảo vệ môi trường, tức là bảo vệ chính sự sống an bình của con cháu chúng ta, cũng chính là góp phần duy trì điều kiện tồn tại lâu dài của loài người trên trái đất. Tiết kiệm điện trên tầm vĩ mô, giúp cho loài người bớt phung phí các tài nguyên quý giá như than đá, dầu mỏ, khí đốt. Việc giảm bớt quy mô xây dựng tràn lan các công trình thuỷ điện sẽ giúp dòng chảy các con sông thuận theo tự nhiên, làm cho đồng bằng mầu mỡ tránh nguy cơ xa mạc hoá, biến đổi dẫn đến diệt chủng các loại động vật, thực vật trong tự nhiên; Việc hạn chế xây dựng các nhà máy điện nguyên tử sẽ giảm bớt nguy cơ dò rỉ phóng xạ nguy hiểm, và ảnh hưởng nguy hại đến môi trường lâu dài khi phải tìm cách xử lý các chất thải từ nhà máy điện nguyên tử. Có thể còn nhiều nguy cơ tiềm ẩn khác nữa mà chúng ta chưa lường tới Chúng ta may mắn có được điện dùng khá thoải mái trong sản xuất, sinh hoạt, nhưng có rất nhiều người ở vùng sâu vùng xa chưa có được niềm vui đó. Nhiều nước phát triển khác sử dụng điện thừa thãi phung phí và xa hoa trong khi ở nhiều nước dân chúng còn đói ăn và không biết gì đến đèn điện. Một ngày kia nếu họ có đủ điều kiện để ước mơ đến ánh sáng điện thì .. các nguồn cho sản xuất điện trên trái đất đã bị khai thác cạn kiệt. Trong khi đó, dù không được hưởng lợi ích từ điện, nhưng họ vẫn phải chịu hậu quả chung của việc môi trường bị suy thoái do sản xuất SK Vật lí 2017

42

và tiêu dùng điện gây ra. Như vậy sử dụng năng lượng điện hợp lý ở tầm vĩ mô còn là vấn đề công bằng xã hội và là vấn đề của lương tâm và trách nhiệm của loài người.

2. Các biện pháp tiết kiệm điện năng a) Về phía nhà nước Chính phủ chỉ đạo Bộ Công Thương triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (VNEEP) trên phạm vi cả nước. Theo đó: - Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp và quy hoạch xây dựng đô thị trong sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

- Đẩy mạnh phát triển nguồn năng lượng tái tạo, như: mặt trời, gió, sinh học, đại dương… chúng ta cần nghiên cứu, tiếp cận những công nghệ mới hơn, hiện đại hơn để loại bỏ được những nhược điểm của nguồn năng lượng tái tạo và đưa chúng trở thành nguồn cung cấp năng lượng chính trong tương lai. từng bước loại bỏ rào cản về thể chế, cơ chế tài chính cho đầu tư năng lượng mới và tái tạo, khai thác hiệu quả nguồn thu từ cơ chế phát triển sạch.

- Cần có chính sách đối với doanh nghiệp: Vướng mắc lớn nhất của các doanh nghiệp hiện nay đó là việc huy động vốn để đầu tư đổi mới công nghệ, thiết bị theo hướng tiết kiệm năng lượng. Vì vậy, Bộ Công Thương cần phối hợp với các sở, ban, ngành, các trung tâm tiết kiệm năng lượng tạo cơ chế nhằm hỗ trợ cho các doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn khi thực hiện các hoạt động tiết kiệm năng lượng. Đồng thời, hỗ trợ các doanh nghiệp giảm thiểu tối đa chi phí năng lượng trong bối cảnh sản xuất khó khăn và chi phí năng lượng đang tăng cao. Áp dụng các biện pháp khuyến khích và bắt buộc đổi mới công nghệ, thiết bị của các ngành sử dụng nhiều điện như thép, xi măng, hóa chất...; cấm nhập khẩu các thiết bị, máy móc, dây chuyền, công nghệ lạc hậu, tiêu tốn nhiều điện năng…

- Ngoài việc tuyên truyền rộng rãi, tăng cường tư vấn để người dân và doanh nghiệp có ý thức và nắm vững các giải pháp tiết kiệm năng lượng, Chính phủ phải có chế tài xử lý nghiêm minh, kiểm tra, giám sát tiêu thụ điện ở các doanh nghiệp. Có chính sách giá bán điện hợp lý theo giờ cao SK Vật lí 2017

43

điểm, thấp điểm; giá điện theo mùa và theo nhóm đối tượng sử dụng.

- Cấp chứng nhận dán nhãn năng lượng cho các chủng loại sản phẩm để tạo ra sự minh bạch về hiệu suất năng lượng giữa các thương hiệu, tạo sự cạnh tranh giữa các thương hiệu lớn, cạnh tranh giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp về đẳng cấp. b) Về phía doanh nghiệp, cơ quan nhà nước - Cần thay đổi nhận thức về vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Coi tiết kiệm năng lượng là một hoạt động đem lại lợi nhuận không nhỏ trong bài toán thu-chi và tiết kiệm năng lượng là tiết kiệm tiền cho chính doanh nghiệp.

- Cần xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh phù hợp với trình độ công nghệ và cần có chiến lược dài hạn về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả phù hợp với từng đơn vị.

- Chú trọng đầu tư các thiết bị mới, hiện đại; đảm bảo tối ưu hóa quy trình công nghệ sản xuất, áp dụng hệ thống quản lý tiên tiến mà các nước trên thế giới đã áp dụng thành công.

- Mỗi doanh nghiệp cần có cán bộ chuyên môn phụ trách về quản lý năng lượng. Đồng thời, tiếp tục đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ này.

- Thực hành sử dụng điện hợp lí và tiết kiệm ở các cơ quan và nơi công cộng, tích cực chống sử dụng điện lãng phí: thực hiện tắt tất cả các thiết bị dùng điện không cần thiết khi ra khỏi phòng và hết giờ làm việc, tận dụng tối đa ánh sáng và hóng gió tự nhiên, tắt bớt đèn chiếu sáng khi số người làm việc trong phòng giảm; giảm ít nhất 50% số lượng đèn chiếu sáng chung ở các hành lang, khu vực sân, vườn, hàng rào. Khi thay đèn ống huỳnh quang, chỉ dùng đèn ống huỳnh quang “gầy” (T8, T5); thay bóng đèn sợi đốt bằng bóng đèn compact, chỉ sử dụng điều hòa nhiệt độ khi thật sự cần thiết và chỉ để chế độ làm mát và dùng quạt điện thay thế cho điều hòa khi trời không quá nóng. Máy vi tính chỉ được sử dụng cho công việc của cơ quan, xong công việc phải cắt điện, không được dùng việc khác cá nhân (chơi cờ, chơi game, đọc báo vv...) Chú ý tiết kiệm điện trong chiếu sáng đường phố.

SK Vật lí 2017

44

- Thường xuyên nêu gương người tốt, việc tốt trong việc tiết kiệm điện. Nhắc nhở và có biện pháp đối với người sử dụng điện lãng phí, không đúng mục đích.

- Những sáng kiến về tiết kiệm điện có hiệu quả đều phải khen thưởng kịp thời và áp dụng ngay.

- Cần xây dựng một định mức về tiêu thụ điện cho các cơ quan trong toàn quốc. c) Về phía người dân Việc sử dụng tiết kiệm năng lượng là cách vừa tiết kiệm vì lợi ích cho cá nhân, cho gia đình, cho con cháu mai sau, vừa làm giảm những nguy gây hại cho môi trường. Vì vậy, mỗi cá nhân ngoài việc tiết kiệm những nguồn năng lượng mà mình đang sử dụng, thì cần chung tay góp sức cùng cộng đồng, doanh nghiệp ủng hộ, tham gia các hoạt động tiết kiệm năng lượng, như: hưởng ứng Giờ Trái đất, thi đua “Gia đình tiết kiệm điện”…

Nhiệm vụ 3

Thảo luận đưa ra các cách thức, phương tiện, hình thức tiếp cận trình bày: - Hỏi đáp, kết hợp thuyết trình.

- Giáo viên góp ý: Tạo thành 1 vở kịch có tính chất tuyên truyền về tiết kiệm.

III. BUỔI LÀM VIỆC THỨ 3 Kiểm tra, điều chỉnh và hoàn thiện chương trình hoạt động Rà soát, kiểm tra lại nội dung và trình tự của các việc, thời gian thực hiện cho từng việc, xem xét tính hợp lý, khả năng thực hiện và kết quả cần đạt được.

Nếu phát hiện những sai sót hoặc bất hợp lý ở khâu nào, bước nào, nội dung nào hay việc nào thì kịp thời điều chỉnh.

Cuối cùng, hoàn thiện bản thiết kế chương trình hoạt động và cụ thể hóa chương trình đó bằng văn bản. * Nhóm 1 : An toàn điện Truyền tải nội dung bằng kịch : “SỰ CỐ ĐIỆN” SK Vật lí 2017

45

NỔ, ÁNH SÁNG, KHÓI Bà: Có cái tiếng gì nó nổ ấy nhỉ?... Ông ơi, Ông, ra đây mà xem có cái gì nó nổ đây này! Ông: Ôi giời ơi, cái bà này, tôi có nghe thấy cái gì đâu.

Bà: Tai ông bị sao ấy chứ, rõ ràng tôi nghe thấy cái gì nó nổ mà <đi quanh nhà một lúc rồi ngửi thấy mùi khét> Bà: Ông ơi, Ông … Ông có ngửi thấy mùi gì không? Ông: Ừ, hình như đúng thật đấy bà ạ. Tôi thấy hơi khen khét <lại đi quanh nhà rồi nhận ra dây điện bị nổ và đang cháy> Bà: Ối giời ơi, Ông ơi, chập điện rồi đây này, phải làm sao đây .. chết rồi! Ông: Ô hay cái Bà này, cứ bình tĩnh đã xem nào, cứ nhắng hết cả lên làm tôi lại rối.

Bà: Ông gọi cho mấy anh thợ điện đến để họ xem cho chứ, mình có biết cái gì đâu cơ chứ. <Ông lọ mọ đi tìm điện thoại> Bà: Ông nhanh nhanh lên xem nào, cứ lề mà lề mề, nó mà cháy hết là toi luôn 2 cái thân già này đấy. Ông: Rồi rồi, giờ tôi gọi đây <2 Ông Bà luống cuống với chiếc điện thoại> Cháu: “Đi học về là đi học về, em vào nhà em chào cha mẹ” <rồi dừng khựng lại 1 lúc – có mùi gì khét thế nhỉ?> A…. Cháu chào Ông Bà, Cháu mới đi học về ạ!

Bà: Ầu ầu…rồi quay sang Ông. Sao rồi Ông, lâu thế! Ông: Ơ Bà ơi, sao cái điện thoại của tôi nó lại đen xì thế này? Hay nó vừa bị chập điện mất toi rồi nhờ?

Cháu: Bà ơi, nhà mình có chuyện gì vậy ạ? Cháu về đến cổng thì ngửi thấy mùi khét, Bà có nấu gì để bị khét không đấy ạ? Cháu là cháu đói bụng lắm rồi.

Bà: Nhà mình bị chập điện Cháu ạ. Mà 2 Ông Bà thì già cả rồi có biết xử lý gì đâu cơ chứ lại không gọi được cho thợ điện.

Cháu: Bà ơi, muốn xử lý chập cháy do điện trước hết mình phải dập cầu dao, Át tô mát để đảm bảo tất cả các thiết bị điện trong nhà đã được đóng ngắt đã. Thế Ông Bà đã dập cầu dao chưa ạ? <Lúc này chạy đến ngó cầu dao rồi dập luôn> Ông: ông đã dập cầu dao từ lúc trước rồi cháu ạ. Nhà mình dây điện đã cũ, giả sử nếu bà cháu bị điện giật thì phải làm sao?

Cháu: Trước hết ông phải dập cầu dao, sau đó dùng dao có cán gỗ chặt đứt dây. Nhớ là dao phải có cán gỗ đấy ông nhé.

Bà: cháu bà giỏi quá.

SK Vật lí 2017

46

Cháu: ông bà có thể kéo áo nạn nhân nhưng tuyệt đối không được động vào người nạn nhân đấy nhé. Ông: vậy sau đó có đưa bà đi bện viện không cháu?

Cháu: có, nhưng phải sơ cứu trước khi đi ông nhé.

Bà: cháu bà thật là giỏi, học ở trường THPT Yên Khánh B được nhiều điều bổ ích quá! Ông: Bọn trẻ bây giờ vừa được học lí thuyết vừa được học thực hành, thật là tốt quá!

Tất cả chúng ta hãy vì AN TOÀN ĐIỆN! *) Nhóm 2 : Sản xuất điện Đưa câu hỏi có giải thưởng *) Nhóm 3: Truyền tải điện Chuẩn bị mô hình *) Nhóm 4 : Sử dụng tiết kiệm điện Kịch bản “Vua Hùng kén rể” VH: Xin kính chào bà con đất Việt - “ ta là Hùng Vương Đời Chót Đây”. Ta có một người con gái xinh đẹp như hoa, tính cách dịu dàng nay con ta đến tuổi lấy chồng.

Ta muốn kén cho con gái ta một người chồng xứng đáng. Mị Nương con: Cha sẽ cho con toàn quyền kén chọn. Vậyh bây giò con hãy nói tiêu chuẩn của con cho ta xem nào.

MN: Thưa phụ Vương, con muốn lấy một người chồng đẹp trai, phong độ, hiếm có, khó tìm nhưng người đó phgải thực sự có tài HV: OK. Vậy thì Lạc Hầu đâu, hãy mở hội kén phò mã cha ta Hoạy cảnh:ST và TT đi ra (xem clip) Đồng hô:Hoàng thượng vạn tuế, vạn tuế, vạn vạn tuế VH: Bình thân Hai ngươi từ đâu đến?

STinh: Bẩm- Thần là Sơn Tinh chúa vùng non cao TTinh: Thần là TT chúa vùng nước thẳm VH:Vậy hai ngươi có tài cán gì?

ST: Bẩm thần có tài xây thành chuyển núi và nhảy hip hop cực đỉnh VH: Vậy nhảy đi HC: ST+TT nhảy VH: Cái món hip hop này trông thật là phê. Còn Thủy Tinh?

TT: Bẩm thần có tài hô mưa mưa đến, gọi gió gió về và có thể hát rap cực đỉnh VH:Hát đi TT: Hát rap....(xem clip) Mị Nương con thấy thế nào?

MN: Tâu phụ vương con thấy hai chàng đều tài giỏi. Nhưng con thích người biết tiết kiệm điện cơ.

SK Vật lí 2017

47

VH: oh. Tiết kiệm điện á? Tưởng gì.chứ tiết kiệm điện là thương thôi. Nhưng con gái ra cành vàng lá ngọc sao không ước nhà lầu xe hơi. đi chơi quốc tế mà lại ước cái tầm thường như thế?

MN: Không tầm thường đâu cha ơi!

Con nói cha nghe này. Đây là vấn đề lớn lao của toàn nhân loại. Bơi vì thế kỉ 21 này là thế kỉ của máy móc hiện đại. Mà hiện đại thì hại điệnnhưng điện thì đang khan hiếm.

TT: Tất cả là chỉ tại thằng ST kia nó lại để dân tình chặt phá cây rừng làm thủy điện đó ạ.

ST: TT tại nhà ngươi ấy. Nhà ngươi làm ô nhiễm nguồn đất HC: Tại nhà ngươi. Tại nhà ngươi....

VH: Vậy thì tại ai?

MN: Theo con là tại loài người kia kìa.

Phụ Vương biết không: Không khí bây giò đang ô nhiễm nặng nề. Tầng ôzôn đang bị thủng 1 lỗ rất to gây hiệu ứng nhà kính. Trái Đất đang nóng dần lên làm cho băng 2 cực tan ra. Khí hậy biến đổi không ngừng. Cho nên việc phải làm luôn và ngay bây giờ là chúng ta phải biết tiết kiệm điện đấy cha ạ.

VH: Ôi con gái ta đi học trường “THPT YKB” có khác. Nói cứ hay như đài ấy.

Này 2 khanh kia. Bây giờ 2 ngươi hãy tham gia vào cuộc thi kén rể. Đường lên thành Phong Châu(“Khánh Cư”). Các ngươi hay đưa ra các biện pháp tiết kiệm điện tốt nhất.

Ai là người chiến thắng ts sẽ gả con gái của ta cho. Cuộc thi bắt đầu.

ST: Muôn tâu thần sẽ tắt hết, tắt hết khi không sử dụng mọi bóng điện khi không sừ dụng TT: Còn thần sẽ tắt cầu dao khi đi ra khỏi nhà.

ST: Thần sẽ thiết kế nhà cửa sao cho TT: Còn thần sẽ thay hết đèn sợi đốt hợp lí, rất ít bóng đèn điện bằng đèn compact để tiết kiệm điện 4 lần - Còn thần lúc nào học bài sẽ bật đèn - Như thế thì nhầm nhò gì thân sẽ mở lên không thì thần sẽ tắt cái rụp. Như vậy toang cửa sổ ra lấy ánh sáng từ nhà bên sẽ tiết kiệm điện đến mức tối đa kia rọi vào lấy ánh sáng đèn điện từ bên kia chiếu vào - Còn thân sẽ làm taát tần tật việc vào - Ồ vậy nhà ngươi đi ngủ như gà ak. ban ngày để lúc thánh phố lên dèn là lúc thần buông màn đi ngủ Tối không xem thời sự giải trí gì à? ST -Bẩm thần sẽ bắt đom đóm bỏ vào lọ đúng là đồ lạc hậu. Thần đây buổi tối thần thủy tinh để học bài. Noi gương trạng cũng tắt hết điện để tiết kiệm điện. Nhưng Nguyễn Hiền ngày trước ạ thần đây sang nhà hàng xóm để xem nhờ tivi ạ -Còn thần sẽ đến các cây, lấy lửa để có ánh sáng học như Mạc Đĩnh Chi ngày trước ạ.

VH: Hai ngươi quả thật ngang sức ngang tài. Đều là những người siêu tiết kiệm. Nhưng thời đại bây giờ là thời đại này là thời đại nào rồi mà các ngươi bắt con gái ta còn thắt lưng buộc bụng; sống mãi trong đêm trường trung cổ như vậy được.

Thôi ta có ý này. Đây là vòng thi thứ 2. Ai xó sính lễ hiện đại nhưng phải tiết kiệm dâng lên cho ta xem nào

SK Vật lí 2017

48

ST: Muôn tâu bệ hạ. Thần sẽ dâng lên bệ hạ 1 chiếc Iphone8 đời mới đa chức năng nhưng lại siêu tiết kiệm điện VH: Tốt còn thủy tinh TT: Dạ thần mượn cái này chút ạ ....” alô Sam Sung Trend đấy ạ. À món đồ nào đắt nhất ấy, phải tiết kiệm điện nhưng phải hiện đại và tiết kiệm hơn Iphone8 đấy nhá.

Cái gì Tivi tinh thể lỏng 100 inch ấy à. Được đấy cho tôi đến sân khấu “nhà máy NĐiện” trong vòng 7 nốt nhạc thôi, tới đi. Dạ thần xin dâng(Hoàng Thượng) chiếc ti vi tinh thể lỏng 100 inch mới nhất đấy ạ.

VH: Được. Đây là vòng thi cuối cùng quyết định ai sẽ là con rể của ta. Hai ngươi ai có khẩu ngữ về tiết kiệm điện thật hay thì hãy nói xem nào?

TT: Câu của thần là: “ Tiết kiệm nước là ích nước lợi nhà” ST: Bẩm câu siêu.... của thần là: “ Tắt khi không sử dụng” MN: Thưa cha. Con chọn chàng Sơn Tinh vì con thích điện thoại Iphone8 và Logo là: “ Tắt khi không sử dụng”.

VH: ST xin chứng mừng bây giờ ngươi sẽ là con rể quícủa ta. Thủy Tinh ngươi cũng đừng buồn mà làm lũ lụt hại dân ta sẽ nhận ngươi làm con nuôi của ta. Kể từ bây giờ 2 ngươi nhắc nhở mọi người tiết kiệm điện “TẮT KHI KHÔNG SỬ DỤNG” Bài hát: “Tiết kiệm điện”

SK Vật lí 2017

49

B. BÁO CÁO VÀ TRẢI NGHIỆM

SK Vật lí 2017

50

SK Vật lí 2017

51

SK Vật lí 2017

52

SK Vật lí 2017

53

SK Vật lí 2017

54

SK Vật lí 2017

55

SK Vật lí 2017

56

SK Vật lí 2017

57

SK Vật lí 2017

58

SK Vật lí 2017

59

SK Vật lí 2017

60

CHỦ ĐỀ 4 SỬ DỤNG TIẾT KIỆM ĐIỆN I. Ý nghĩa của việc tiết kiệm điện Theo dự báo của các tổ chức quốc tế và nhiều chuyên gia thì đến năm 2050, nhu cầu về năng lượng ở nước ta sẽ tăng lên 15 lần và chất thải cacbon phát ra do tiêu dùng năng lượng sẽ tăng 26 lần so với năm 2000. Bởi vậy, nếu không kịp thời có những chính sách phát triển năng lượng bền vững, thì Việt Nam sẽ đứng trước nguy cơ thiếu hụt năng lượng và chuyển thành nước nhập khẩu năng lượng, điện năng trong tương lai.

Bên cạnh việc thiếu hụt năng lượng lớn, Việt Nam cũng đang đối mặt với một thực trạng còn đáng lo ngại hơn, đó là sử dụng năng lượng lãng phí và thiếu hiệu quả.

Chính vì vậy sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả cũng là một biện pháp hữu hiệu khắc phục những khó khăn trên.

Ngoài ra, tiết kiệm điện sẽ tiết kiệm chi phí trong gia đình, cơ quan và toàn xã hội. Và ý nghĩa lớn lao hơn cả là bảo vệ môi trường, tức là bảo vệ chính sự sống an bình của con cháu chúng ta, cũng chính là góp phần duy trì điều kiện tồn tại lâu dài của loài người trên trái đất. Tiết kiệm điện trên tầm vĩ mô, giúp cho loài người bớt phung phí các tài nguyên quý giá như than đá, dầu mỏ, khí đốt. Việc giảm bớt quy mô xây dựng tràn lan các công trình thuỷ điện sẽ giúp dòng chảy các con sông thuận theo tự nhiên, làm cho đồng bằng mầu mỡ tránh nguy cơ xa mạc hoá, biến đổi dẫn đến diệt chủng các loại động vật, thực vật trong tự nhiên; Việc hạn chế xây dựng các nhà máy điện nguyên tử sẽ giảm bớt nguy cơ dò rỉ phóng xạ nguy hiểm, và ảnh hưởng nguy hại đến môi trường lâu dài khi phải tìm cách xử lý các chất thải từ nhà máy điện nguyên tử. Có thể còn nhiều nguy cơ tiềm ẩn khác nữa mà chúng ta chưa lường tới Chúng ta may mắn có được điện dùng khá thoải mái trong sản xuất, sinh hoạt, nhưng có rất nhiều người ở vùng sâu vùng xa chưa có được niềm vui đó. Nhiều nước phát triển khác sử dụng điện thừa thãi phung phí và xa hoa trong khi ở nhiều nước dân chúng còn đói ăn và không biết gì đến đèn điện. Một ngày kia nếu họ có đủ điều kiện để ước mơ đến ánh sáng điện thì .. các nguồn cho sản xuất điện trên trái đất đã bị khai thác cạn kiệt. Trong khi đó, dù không được hưởng lợi ích từ điện, nhưng họ vẫn phải chịu hậu quả chung của việc môi trường bị suy thoái do sản xuất và tiêu dùng điện gây ra. Như vậy sử dụng năng lượng điện hợp lý ở tầm vĩ mô còn là vấn đề công bằng xã hội và là vấn đề của lương tâm và trách nhiệm của loài người.

SK Vật lí 2017

61

II. Các biện pháp tiết kiệm điện năng 1. Về phía nhà nước Chính phủ chỉ đạo Bộ Công Thương triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (VNEEP) trên phạm vi cả nước. Theo đó: - Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp và quy hoạch xây dựng đô thị trong sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

- Đẩy mạnh phát triển nguồn năng lượng tái tạo, như: mặt trời, gió, sinh học, đại dương… chúng ta cần nghiên cứu, tiếp cận những công nghệ mới hơn, hiện đại hơn để loại bỏ được những nhược điểm của nguồn năng lượng tái tạo và đưa chúng trở thành nguồn cung cấp năng lượng chính trong tương lai. từng bước loại bỏ rào cản về thể chế, cơ chế tài chính cho đầu tư năng lượng mới và tái tạo, khai thác hiệu quả nguồn thu từ cơ chế phát triển sạch.

- Cần có chính sách đối với doanh nghiệp: Vướng mắc lớn nhất của các doanh nghiệp hiện nay đó là việc huy động vốn để đầu tư đổi mới công nghệ, thiết bị theo hướng tiết kiệm năng lượng. Vì vậy, Bộ Công Thương cần phối hợp với các sở, ban, ngành, các trung tâm tiết kiệm năng lượng tạo cơ chế nhằm hỗ trợ cho các doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn khi thực hiện các hoạt động tiết kiệm năng lượng. Đồng thời, hỗ trợ các doanh nghiệp giảm thiểu tối đa chi phí năng lượng trong bối cảnh sản xuất khó khăn và chi phí năng lượng đang tăng cao. Áp dụng các biện pháp khuyến khích và bắt buộc đổi mới công nghệ, thiết bị của các ngành sử dụng nhiều điện như thép, xi măng, hóa chất...; cấm nhập khẩu các thiết bị, máy móc, dây chuyền, công nghệ lạc hậu, tiêu tốn nhiều điện năng…

- Ngoài việc tuyên truyền rộng rãi, tăng cường tư vấn để người dân và doanh nghiệp có ý thức và nắm vững các giải pháp tiết kiệm năng lượng, Chính phủ phải có chế tài xử lý nghiêm minh, kiểm tra, giám sát tiêu thụ điện ở các doanh nghiệp. Có chính sách giá bán điện hợp lý theo giờ cao điểm, thấp điểm; giá điện theo mùa và theo nhóm đối tượng sử dụng.

- Cấp chứng nhận dán nhãn năng lượng cho các chủng loại sản phẩm để tạo ra sự minh bạch về hiệu suất năng lượng giữa các thương hiệu, tạo sự cạnh tranh giữa các thương hiệu lớn, cạnh tranh giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp về đẳng cấp.

2. Về phía doanh nghiệp, cơ quan nhà nước - Cần thay đổi nhận thức về vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

SK Vật lí 2017

62

Coi tiết kiệm năng lượng là một hoạt động đem lại lợi nhuận không nhỏ trong bài toán thu-chi và tiết kiệm năng lượng là tiết kiệm tiền cho chính doanh nghiệp.

- Cần xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh phù hợp với trình độ công nghệ và cần có chiến lược dài hạn về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả phù hợp với từng đơn vị.

- Chú trọng đầu tư các thiết bị mới, hiện đại; đảm bảo tối ưu hóa quy trình công nghệ sản xuất, áp dụng hệ thống quản lý tiên tiến mà các nước trên thế giới đã áp dụng thành công.

- Mỗi doanh nghiệp cần có cán bộ chuyên môn phụ trách về quản lý năng lượng. Đồng thời, tiếp tục đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ này.

- Thực hành sử dụng điện hợp lí và tiết kiệm ở các cơ quan và nơi công cộng, tích cực chống sử dụng điện lãng phí: thực hiện tắt tất cả các thiết bị dùng điện không cần thiết khi ra khỏi phòng và hết giờ làm việc, tận dụng tối đa ánh sáng và hóng gió tự nhiên, tắt bớt đèn chiếu sáng khi số người làm việc trong phòng giảm; giảm ít nhất 50% số lượng đèn chiếu sáng chung ở các hành lang, khu vực sân, vườn, hàng rào. Khi thay đèn ống huỳnh quang, chỉ dùng đèn ống huỳnh quang “gầy” (T8, T5); thay bóng đèn sợi đốt bằng bóng đèn compact, chỉ sử dụng điều hòa nhiệt độ khi thật sự cần thiết và chỉ để chế độ làm mát và dùng quạt điện thay thế cho điều hòa khi trời không quá nóng. Máy vi tính chỉ được sử dụng cho công việc của cơ quan, xong công việc phải cắt điện, không được dùng việc khác cá nhân (chơi cờ, chơi game, đọc báo vv...) Chú ý tiết kiệm điện trong chiếu sáng đường phố.

- Thường xuyên nêu gương người tốt, việc tốt trong việc tiết kiệm điện. Nhắc nhở và có biện pháp đối với người sử dụng điện lãng phí, không đúng mục đích.

- Những sáng kiến về tiết kiệm điện có hiệu quả đều phải khen thưởng kịp thời và áp dụng ngay.

- Cần xây dựng một định mức về tiêu thụ điện cho các cơ quan trong toàn quốc.

3. Về phía người dân Việc sử dụng tiết kiệm năng lượng là cách vừa tiết kiệm vì lợi ích cho cá nhân, cho gia đình, cho con cháu mai sau, vừa làm giảm những nguy gây hại cho môi trường. Vì vậy, mỗi cá nhân ngoài việc tiết kiệm những nguồn năng lượng mà mình đang sử dụng, thì cần chung tay góp sức cùng cộng đồng, doanh nghiệp ủng hộ, tham

SK Vật lí 2017

63

gia các hoạt động tiết kiệm năng lượng, như: hưởng ứng Giờ Trái đất, thi đua “Gia đình tiết kiệm điện”…

II. TRẢI NGHIỆM - Học sinh được các kĩ sư nhà máy và các thầy cô giáo hướng dẫn đi thăm quan trải nghiệm các công đoạn sản xuất điện.

- Yêu cầu về nhà viết bài thu hoạch.

C. MỘT SỐ HÌNH ẢNH BUỔI HỌC TẬP VÀ THĂM QUAN TRẢI NGHIỆM

SK Vật lí 2017

64

SK Vật lí 2017

65

SK Vật lí 2017

66

SK Vật lí 2017

67

SK Vật lí 2017

68

SK Vật lí 2017

69

SK Vật lí 2017

70

SK Vật lí 2017

71

SK Vật lí 2017

72

SK Vật lí 2017

73

SK Vật lí 2017

74

D. KẾT QUẢ THU ĐƯỢC SAU CHUYÊN ĐỀ I. Bài thu hoạch của các nhóm.

Nhóm 1 Ngày 10 tháng 3 năm 2017 là một ngày học đáng nhớ và ý nghĩa đối với tập thể lớp chúng em. Đây không phải là lần đầu tiên chúng em được tham gia học tập trải nghiệm thực tế nhưng đây là lần đầu tiên chúng em được chủ động kiến thức, được thể hiện nội dung trước rất nhiều thầy cô trong toàn tỉnh và được các thầy cô khen ngợi rất nhiều. Rất vinh dự chúng em và các thầy cô trong trường THPT Yên Khánh B được đón rất nhiều các thầy cô là lãnh đạo sở giáo dục và đào tạo Ninh Bình, các thầy cô dạy Vật lý của các trường THPT trong tỉnh đã quan tâm về dự.

Nhóm 1 chúng em được giao nhiệm vụ tìm hiểu và trình bày nội dung 1: Chủ đề AN TOÀN ĐIỆN. Nhóm chúng em gồm 10 thành viên, sau thời gian 2 tuần làm việc dưới sự hướng dẫn của các thầy cô giáo dạy Vật lý và công nghệ trong trường, nhóm chúng em đã đoàn kết thực hiện nhiệm vụ học tập được giao. Kết quả chúng em đã tìm hiểu được rất nhiều nội dung kiến thức ý nghĩa cho chủ đề, chúng em đã viết kịch bản, diễn tập thành 1 vở kịch về chủ đề AN TOÀN ĐIỆN. Mục đích là truyền tải tới tất cả mọi người các nội dung: Tại sao phải an toàn điện, các nguyên nhân gây ra tai nạn điện và các biện pháp để đảm bảo an toàn điện.

Khi tham gia trải nghiệm thực tế tại nhà máy nhiệt điện ninh bình chúng em được đi tham quan, được các kỹ sư nhà máy trực tiếp hướng dẫn các biện pháp đảm bảo antoàn, sơ cấp cứu khi có tai nạn điện. Đặc biệt trong chủ đề 2 SẢN XUẤT ĐIỆN chúng em đã được tìm hiểu thực tế quy trình sản xuất điện của nhà máy nhiệt điện Ninh Bình mà trước đó chúng em chỉ biết học trong sách vở ( về máy phát điện, là hơi, tuapin…). Chúng em hiểu rõ hơn về nguyên tắc tạo ra dòng điện là dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ, nguồn nhiên liệu của nhà máy nhiệt điện là than, than được đưa vào nhà máy qua các băng truyền sau đó được nghiền rất nhỏ và phun vào trong lò. Than cháy sinh ra nhiệt, nhiệt này nấu nước trong các lò hơi làm nước bay hơi, hơi nước được dẫn truyền đi và làm quay tuapin của máy phát điện, tuapin quay làm roto máy phát điện cũng quay theo và tạo ra điện. Nguồn điện tạo ra được truyền tải đi để sử dụng cho tỉnh Ninh Bình và hòa chung vào điện lưới quốc gia.

SK Vật lí 2017

75

Chúng em cũng được các kỹ sư nhà máy cho tham quan hệ thống sử lý chất thải của nhà máy. Quả thật ban đầu chúng em nghĩ nhà máy gây ra ô nhiễm môi trường sẽ rất lớn nhưng đến đây chúng em mới được biết nhà máy là một điểm sáng trong công nghệ sử lý môi trường trong toàn quốc.

Cuối cùng chúng em trân thành cảm ơn các thầy cô trong trường THPT Yên Khánh B đã cho chúng em các tiết học bổ ích.

Nhóm 2 Nhóm 2 nghiên cứu về các nội dung chủ đề 2 SẢN XUẤT ĐIỆN, được các thầy cô hướng dẫn các nội dung tìm hiểu cụ thể là: Các nguồn nguyên liệu để sản xuất điện, các nguồn sản xuất điện chính ở nước ta, nguyên tắc tọa ra dòng điện xoay chiều, các máy phát điện xoay chiều. Được đến nhà máy nhiệt điện trình bày các nội dung kiến thức trên và kiểm nghiệm kiến thức bằng thực tế sau buổi học chúng em thấy thật ý nghĩa.

Chúng em được hiểu sâu hơn về cách tạo ra dòng điện xoay chiều. Nguồn nguyên liệu để sản xuất điện của nhà máy là than, than được đưa vào nhà máy qua các băng truyền tải: Hệ thống băng tải kéo dài hàng trăm mét từ cảng than vào nhà máy:

SK Vật lí 2017

76

Các băng truyền đều được điều khiển tự động hóa và có các hệ thống theo giõi từ các phòng chức năng. Than đưa vào nhà máy được nghiền rất nhỏ và phun vào là đốt, nhiệt tạo ra nấu nước làm nước bay hơi, hơi nước được dẫn đi làm quay tuapin, tuapin quay kéo roto của máy phát điện quay và tạo ra dòng điện. Đây là một số hình ảnh chúng em thu được về hoạt động của nhà máy Nhóm 3 1. Về cảm nhận Đây là lần trải nghiệm thực tế ý nghĩa nhất của thời học sinh chúng em. Được các thầy cô hướng dẫn chúng em tự chủ động về các nội dung và đặc biệt được các thầy cô trong tỉnh tham dự cùng chúng em trải nghiệm để đánh giá các công việc mà chúng em làm được và thu được, thật vui khi được các thầy cô đánh giá cao chúng em.

Chúng em rất vui và luôn ước ao có nhiều giờ học như thế, chúng em được tự chủ động được kiểm nghiệm kiến thức của chuyên đề bằng thực tế. Không biết nói gì hơn chúng em xin trân thành cảm ơn các thầy cô.

2. Về những bài học rút ra sau trải nghiệm.

- Chúng em đoàn kết hơn, có trách nhiệm hơn trong các công việc của mình.

- Rèn luyện cho chúng em sự chủ động trong các nội dung kiến thức. Chúng em cảm thấy bản thân mình hoàn thiện hơn, trưởng thành hơn, tự tin hơn.

- Kiến thức học trong sách vở được kiểm nghiệm qua thực tế gúp chúng em nhớ lâu hơn, và thích thú học tập hơn.

- Chúng em cảm nhận thấy vai trò của điện năng, vai trò của những con người ngày đêm làm việc tạo ra nguồn năng lượng cho chúng ta sử dụng.

- Chúng em cảm thấy có ước ao muốn được làm kỹ sư điện.

3. Về nội dung câu hỏi nghiên cứu: - Nguyên tắc sản xuất điện của nhà máy nhiệt điện Ninh Bình : Than đưa vào nhà máy được nghiền rất nhỏ và phun vào là đốt, nhiệt tạo ra nấu nước làm nước bay hơi, hơi nước được dẫn đi làm quay tuapin, tuapin quay kéo roto của máy phát điện quay và tạo ra dòng điện. Dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ đã học.

- Cảm nhận về chuyến đi này: Chúng em thấy thật ý nghĩa và bổ ích.

SK Vật lí 2017

77

Nhóm 4 Nhà máy nhiệt điện tạo ra năng lượng điện theo 2 quá trình: Quá trình 1 chuyển hóa nhiệt năng thành cơ năng (đốt than tạo thành nhiệt, nhiệt này nấu nước làm nước bay hơi, hơi nước được dẫn đi làm quay tuapin). Quá trình 2: Chuyển hóa cơ năng thành điện năng ( khi tuapin quay kéo roto của máy phát điện quay và sinh ra dòng điện) điều này học sinh đã được học trong sách vở. Tuy nhiên, việc xây dựng, vận hành một nhà máy nhiệt điện cụ thể như thế nào, sự ảnh hưởng tới môi trường sinh thái và các ngành kinh tế khác của vùng ra sao thì không phải ai cũng biết. Do vậy, trong chuyên đề liên môn giữa môn Vật Lí và Công nghệ, đã có một chuyến trải nghiệm thực tế tới Nhà máy Nhiệt điện Ninh Bình vào ngày 10/3 vừa qua.

Cách trường THPT Yên Khánh B chừng 8km về phía bắc, nhà máy Nhiệt điện Ninh Bình được xây dựng dưới chân núi Cánh Diều một địa danh lịch sử và là một công trình tự hào của người Ninh Bình.

Tới nhà máy Nhiệt Điện, lớp chúng tôi gồm 40 học sinh và rất vinh dự trong chuyên đề này được chào đón rất đông các thầy cô giáo là lãnh đạo sở giáo dục, lãnh đạo nhà máy và các thầy cô trong các trường về dự Trong hội trường của nhà máy lớp chúng em bước vào học tập tìm hiểu các nội dung kiến thức của chuyên đề: An toàn – Sản xuất – Truyền tải – Tiết kiệm điện. Nội dung của bốn chủ đề được các thầy cô trong môn Vật lý và Công nghệ hướng dẫn các nội dung và truyền đạt trong buổi học. Chúng em muốn truyền đạt tới mọi người những nội dung của bốn chủ đề sao cho có ý ngĩa nhất.

Sau khi tìm hiểu kiến thức lớp được các kỹ sư của nhà máy đi trải nghiệm thực tế để tìm hiểu, kiểm nghiệm lại các nội dung đã học. Sau khi kết thúc trải nghiệm, chúng em thấy thật ý nghĩa, chúng em được hiểu rõ hơn về quy trình sản xuất điện của nhà máy Nhiệt điện, ý nghĩa của các công nhân, kỹ sư ngày đêm làm việc để tạo cho chúng ta nguồn năng lượng không thể thiếu. Chúng em ước ao hơn, phấn đấu hơn để được làm kỹ sư điện. Về môi trường, nhà máy nhiệt điện rất sạch, không khí trong nhà máy rất trong lành, nguồn nước thải trong xanh và có cả cá sống nữa. Chứng tỏ vấn đề môi trường không phải là điều lo ngại như mọi người vẫn nghĩ.

Cuối cùng chúng em cảm ơn các thầy cô giáo trong trường đã cho chúng em co buổi học đầy ý nghĩa và đáng nhơ.

SK Vật lí 2017

78

II. Bài tập khảo sát sau chuyên đề.

Câu 1. Gặp người bị điện giật ta phải.

A. Báo cho người khác đến cứu.

B. Điện thoại báo cho điện lực cúp điện.

C. Nhanh chóng tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện và tiến hành sơ cứu hồi sinh D.Ngăn cản không cho người khác đến gần vì rất nguy hiểm Câu 2. Người ta bị điện giật khi : A. chạm vào vật mang điện

B. Có điện trở người nhỏ

C. Có dòng điện qua người

D. Tất cả đều đúng

Câu 3. Khi sử dụng điện, để đảm bảo an toàn thì : A. Luôn luôn mang găng tay B. Thường xuyên kiểm tra vỏ thiết bị bằng bút thử điện để tránh hiện tượng chạm vỏ C. Nên lắp đặt mạng điện ngầm sẽ đảm bảo an toàn hơn D. Cúp cầu dao trước khi cắm phích điện Câu 4. Khi lắp đặt điện, để đảm bảo an toàn ta phải : A. Nên lắp đặt mạng điện ngầm B. Tất cả các thiết bị điện đều phải nối đất C. Không dùng dây điện trần trong nhà, các mối nối, cầu dao phải được cách điện tốt D. Tất cả đều đúng.

Câu 5. Phát biểu nào sau đây đúng khi nói về máy biến áp?

A.Cuộn dây sơ cấp và thứ cấp có thể có số vòng dây như nhau B.Tỉ số điện áp hiệu dụng ở cuộn sơ cấp và thứ cấp bằng tỉ số các cường độ dòng điện hiệu dụng trong mỗi cuộn dây tương ứng đó.

C. Cuộn sơ cấp của máy biến áp có số vòng dây ít hơn cuộn thứ cấp.

D. Khi ở chế độ làm việc không tải thì hầu như máy biếp áp không tiêu thụ điện năng.

Câu 6. Một máy phát điện xoay chiều có công suất 10MW. Dòng điện phát ra sau khi tăng thế lên đến 500kV được truyền đi xa bằng dây tải có điện trở 50 Ω . Công suất hao phí trên đường dây là: A.20kW SK Vật lí 2017

B.80V

C.20W

D.40kW 79

Câu 7. Trong máy điến áp lí tưởng, hệ thức nào sau đây đúng?

A.

U1 N 2 I1 = = U 2 N1 I 2

B.

U1 N 2 I 2 = = U 2 N1 I1

C.

U1 N1 I 2 = = U 2 N 2 I1

D.

U 2 N2 I2 = = U1 N1 I1

Câu 8. Một máy biến áp lí tưởng có N1 = 4000 vòng, N2 = 2000 vòng. Điện áp giữa hai đầu cuộn sơ cấp là 110V. Điệp áp ở mạch thứ cấp.

A.50V

B.60V

C.65V

D.55V

Câu 9. Một máy biến áp lí tưởng có N1=2000 vòng, N2 = 200 vòng.Cường độ dòng điện trong cuộn sơ cấp là 5A. Cường độ dòng điện ở mạch thứ cấp.

A.50A

B.10A

C.20A

D.40A

Câu 10. Nhận xét nào sau đây không đúng khi nói về máy biến áp. Máy biến áp có thể: A. tăng điện thế.

B. giam điện thế

C. thay đổi tần số dòng điện

D. biến đổi cường độ dòng điện.

Câu 11. Hiện nay người ta thường dùng cách nào để làm giảm hao phí khi truyền tải điện năng A. Tăng tiết diện dây dẫn dùng để truyền tải B. Xây dựng nhà máy điện gần nơi tiêu thụ C. Làm dây dẫn bằng vật liệu siêu dẫn D. Tăng điện áp trước khi truyền tải điện năng đi xa.

Câu 12. Một máy biến áp có hiệu suất 100%, có số vòng dây cuộn sơ cấp lớn hơn 10 lần số vòng dây cuộn thứ cấp. Máy biến thế này: A. làm tăng tần số dòng điện ở cuộn sơ cấp lên 10 lần

B. là máy tăng thế

C. làm giảm tần số dòng điện ở cuộn sơ cấp 10 lần

D. là máy hạ thế.

Câu 13. Trong quá trình truyền tải điện năng. Nếu tăng điện áp lên 100 lần trước khi truyền tải thì công suất hao phí trên đường dây: A. tăng 100 lần

B. giảm 100 lần

C. tăng 10.000 lần D. giảm 10.000 lần.

Câu 14. Một máy biến áp lí tưởng. Phát biểu nào sau đây sai: A. Nếu N1>N2 : là máy hạ thế

B. Nếu N1<N2 : là máy hạ thế

C. Có thể làm thay đổi cường độ dòng điện

D. Không làm thay đổi tần số dòng điện

Câu 15. Nguyên tắt hoạt động của máy phát điện xoay chiều một pha dựa trên hiện tượng: A. hưởng ứng.

B. tác dụng của từ trường lên dòng điện

C. cảm ứng điện từ

D. tác dụng của dòng điện lên nam châm

SK Vật lí 2017

80

Câu 16. Nguyên tắt hoạt động của máy phát điện xoay chiều dựa trên hiện tượng: A. tác dụng của từ trường lên dòng điện không đổi B. cảm ứng điện từ C. cảm ứng điện từ và sử dụng từ trường quay D. hưởng ứng tĩnh điện Câu 17. Một máy phát điện xoay chiều tạo nên một suất điện động e = E0 2 cos100π t (V ) . Tốc độ quay của roto là 500 vòng/phút. Số cặp cực của roto là:

A. 4 cặp

B. 5 cặp

C. 6 cặp

D. 7 cặp

Câu 18. Một máy phát điện xoay chiều một pha có số cặp cực là p, tần số dòng điện phát ra là f. Khi đó tốc độ quay của Roto là: A. n = f/p (vòng/s)

B. n = 60.f/p (vòng/s)

C. n = p/f (vòng/s)

D. n = 60.p/f (vòng/s)

Câu 19. Một máy phát điện xoay chiều một pha có 4 cặp cực. Tần số dòng điện phát ra f = 50Hz. Rôto của máy phát quay với tốc độ: A. 200 vòng/phút

B. 12,5 vòng/phút

C. 1200 vòng/phút

D. 750 vòng/phút

Câu 20. Trong máy phát điện xoay chiều một pha A. phần cảm là phần tạo ra dòng điện

B. phần cảm là phần tạo ra từ trường

C. phần ứng được gọi là cổ góp

D. phần ứng là phần tạo ra từ trường.

Câu 21. Trong máy phát điện xoay chiều; A. phần cảm là bộ phận đứng yên và phần ứng là bộ phận chuyển động B. phần cảm là bộ phận chuyển động và phần ứng đứng yên.

C. cả hai phần cảm và phần ứng đều đứng yên chỉ có bộ góp chuyển động D. Tùy thuộc cấu tạo của máy, phần cảm và phần ứng có thể chuyển động hay đứng yên.

Câu 22. Một cuộn dây gồm 50 vòng dây, diện tích 0,025m2, đặt trong từ trường đều có véctơ cảm ứng từ vuông góc với mặt phẳng vòng dây, B = 0,6T. Từ thông qua cuộn dây là:

A. 0,75Wb

B. 0,60Wb

C. 0,50Wb

D. 0,40Wb

Câu 23. Khi truyền tải điện năng của dòng điện xoay chiều ba pha đi xa ta phải dùng ít nhất A. hai dây dẫn

B. ba dây dẫn

C. bốn dây dẫn

D. năm dây dẫn

SK Vật lí 2017

81

Câu 24. . Điện năng truyền đi xa bị tiêu hao chủ yếu do tỏa nhiệt trên đường dây. Gọi R là điện trở đường dây, P là công suất điện truyền đi, U là điện áp tại nơi phát, cos φ là hệ số công suất của mạch điện thì công suất tỏa nhiệt trên dây là (U cos φ) 2 A. R. P2

P2 B. R. (U cos φ) 2

R2 C. P (U cos φ) 2

U2 D. R (P cos φ)2

Câu 25. Dòng điện xoay chiều là dòng điện A. có chiều thay đổi liên tục.

B. có trị số biến thiên tuần hoàn theo thời gian.

C. có cường độ biến đổi điều hòa theo thời gian.

D. tạo ra từ trường biến thiên tuần hoàn.

Câu 26.Những lợi ích về môi trường do việc sử dụng đèn Led mang lại là: A. Tiêu thụ tiết kiệm điện năng; B. Giảm lượng khí CO2 thải ra và góp phần bảo vệ môi trường; C. Không chứa thủy ngân, các chất độc hại, không phát sinh ra tia cực tím, bức xạ tia hồng ngoại và không gây ô nhiễm môi trường; D. Tất cả các câu trên.

Câu 27. Cường độ của một dòng điện xoay chiều có biểu thức i = 4 cos(120πt ) ( A) .

Dòng điện này: A. có chiều thay đổi 120 lần trong 1s.

C. có giá trị hiệu dụng bằng 2A.

B. có tần số bằng 50 Hz.

D.có giá trị trung bình trong một chu kỳ bằng 2A

Câu 28. Cường độ dòng điện trong mạch không phân nhánh có dạng i = 2 2 cos100π t ( A) . Cường độ hiệu dụng trong mạch là:

A. I = 4 A

B. I = 2,83 A

C. I = 2 A

D. I = 1,41 A1

Câu 29. Tại sao phải tiết kiệm điện khi điện có nhiều ứng dụng hiệu quả trong sản xuất, sinh hoạt, dịch vụ, ... ?

A. Để tiết kiệm tiền điện cho gia đình, doanh nghiệp; B. Để tiết kiệm việc đầu tư và sản xuất điện; C. Để tiết kiệm nguồn năng lượng quốc gia; D. Cả 3 câu trên điều đúng.

Câu 30. Loại đèn nào trên thị trường hiện nay sử dụng tiết kiệm điện năng nhiều nhất?

A Compact;

SK Vật lí 2017

B Sợi đốt;

C Led;

D Huỳnh quang.

82

KẾT QUẢ BÀI LÀM Họ và tên

Số câu đúng

Họ và tên

Số câu đúng

Nguyễn Thùy Linh

28

Phạm Đình Nhật

28

Tạ Hà Ly

28

Phạm Thị Mai Anh

28

Lại Thị Thanh Phương

28

Đinh Thanh Huyền

30

Lê Quốc Lập

30

An Đức Nguyên

30

Đinh Ngọc Hoan

28

Tạ Mạnh Tuấn

30

Đỗ Đăng Quang

30

Đinh Thị Lan

28

Đinh Văn Đức

25

Phạm Hồ Nam

22

Đinh Thị Hiền Lương

30

Phạm Thu Huyền

20

Đào Thị Hồng Hạnh

22

Bùi Tràn Duy Tôn

22

Đinh Đức Anh

25

Đinh Ngọc Huyền

25

Phan Thị Mỹ

28

Đinh Thị Vân Anh

25

Mai Thùy Linh

22

Phạm Trung Kiên

28

Đinh Thị Liên

25

Hoàng Thu Huyền

28

Đinh Thị Thu Yên

28

Nguyễn Thị Nhung

28

Đinh Thị Thương

27

Tạ Duy Công

26

Nguyễn Thị Lan Anh

30

Đinh Thanh Hương

25

Lại Thị Thùy Linh

22

Phạm Thị Ngọc

22

Cao Thị Ngọc Thư

25

Trương Hoài Nam

26

Phan Thế Vinh

27

Vũ Minh Tuấn

28

Bùi Sinh Thọ

28

Đinh Văn Công

28

SK Vật lí 2017

83

MỤC LỤC

NỘI DUNG

TRANG

ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN 1. Tên sáng kiến

1

2. Nội dung

2

2.1 Giải pháp cũ thường làm

13

2.2 Giải pháp mới cải tiến

13

3. Hiệu quả kinh tế xã hội đạt được

9

3.1 Hiệu quả kinh tế

9

3.2 Hiệu quả xã hội

10

4. Điều kiện và khả năng áp dụng

11

5. Danh sách những người đã tham gia áp dụng sáng kiến

12

PHỤ LỤC A. CÔNG TÁC CHUẨN BỊ

13

B. BÁO CÁO VÀ TRẢI NGHIỆM

50

C. MỘT SỐ HÌNH ẢNH BUỔI HỌC TẬP VÀ THĂM QUAN TRẢI NGHIỆM D. KẾT QUẢ THU ĐƯỢC SAU CHUYÊN ĐỀ

SK Vật lí 2017

64 75

84