Sử dụng phương pháp dạy học theo góc trong dạy học chương Oxi - Lưu huỳnh - Hóa học 10 nhằm phát

LUẬN VĂN SIÊU CẤP CHANNEL

vectorstock.com/21449737

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection DẠY KÈM QUY NHƠN DISSERTATION PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

Sử dụng phương pháp dạy học theo góc trong dạy học chương Oxi - Lưu huỳnh - Hóa học 10 nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh (2018) PDF VERSION | 2018 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 -----------

ĐỨC THỊ LAN

SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG OXI-LƢU HUỲNH-HÓA HỌC 10 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI, NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 -----------

ĐỨC THỊ LAN

SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG OXI-LƢU HUỲNH-HÓA HỌC 10 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH

Chuyên ngành: Lý luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Hóa học Mã số:8.14.01.11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Sửu

HÀ NỘI, NĂM 2018

LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn này là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi.

Các số liệu và tài liệu được trích dẫn trong luận văn là trung thực. Kết quả nghiên cứu này không trùng với bất cứ công trình nào đã được công bố trước đó.

Tôi chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình.

Hà Nội, tháng 6 năm 2018 Đức Thị Lan

LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc PGS.TS. Nguyễn Thị Sửu đã nhiệt tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo khoa Hóa học trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã trực tiếp giảng dạy cho tôi trong khóa đào tạo Thạc sĩ chuyên ngành Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Hóa học khóa 20, giúp tôi có cơ hội học tập và nâng cao trình độ về lĩnh vực Hóa học.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các thầy cô giáo, học sinh các trường THPT Vạn Xuân và THPT Hoài Đức A thuộc thành phố Hà Nội đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi tiến hành thực nghiệm đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn các anh chị em đồng nghiệp, các bạn học viên cao học K20 trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, gia đình và những người thân đã động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thực nghiệm đề tài.

Hà Nội, tháng 6 năm 2018 Tác giả Đức Thị Lan

MỤC LỤC

PHẦN 1: MỞ ĐẦU.......................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 2 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................. 3 5. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 3 6. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 3 8. Những đóng góp mới của luận văn ............................................................... 4 9. Cấu trúc của luận văn .................................................................................... 4 PHẦN 2: NỘI DUNG ...................................................................................... 5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC THEO GÓC ........................................................................................... 5 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu. ........................................................................ 5 1.2. Đổi mới phương pháp dạy học Hóa học theo định hướng phát triển năng lực ........................................................................................................................... 6 1.3. Phát triển năng lực cho học sinh trung học phổ thông............................... 7 1.3.1. Khái niệm năng lực ................................................................................. 7 1.3.2. Cấu trúc chung của năng lực ................................................................... 8 1.3.3. Các năng lực cần phát triển cho học sinh trung học phổ thông .............. 9 1.3.4. Phương pháp đánh giá năng lực ........................................................... 10 1.4. Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh ................................................. 11 1.4.1. Khái niệm về năng lực hợp tác ............................................................. 11 1.4.2. Cấu trúc và biểu hiện năng lực hợp tác ................................................. 12 1.4.3. Sự cần thiết của việc hình thành và phát triển năng lực hợp tác cho học sinh13 1.4.4. Biện pháp góp phần phát triển năng lực hợp tác cho học sinh. ............ 13

1.5. Một số phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực góp phần phát triển năng lực hợp tác cho học sinh. ........................................................................ 14 1.5.1. Phương pháp dạy học theo góc ............................................................. 14 1.5.2. Phương pháp dạy học hợp tác ............................................................... 17 1.5.3. Kỹ thuật “mảnh ghép”........................................................................... 21 1.5.4. Kỹ thuật “khăn trải bàn”. ...................................................................... 24 1.6. Thực trạng việc áp dụng phương pháp dạy học theo góc nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học hóa học ở một số trường THPT tại địa bàn thành phố Hà Nội........................................................................... 25 1.6.1. Mục đích điều tra ................................................................................. 25 1.6.2. Đối tượng và phạm vi điều tra. ............................................................. 25 1.6.3. Nội dung, phương pháp điều tra ........................................................... 26 1.6.4. Kết quả điều tra ..................................................................................... 26 Tiểu kết chương 1 ............................................................................................ 32 CHƢƠNG 2. SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG OXI- LƢU HUỲNH- HÓA HỌC 10 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH ......... 33 2.1. Phân tích mục tiêu, nội dung, cấu trúc chương oxi - lưu huỳnh - Hóa học 10 THPT .......................................................................................................... 33 2.1.1. Mục tiêu của chương oxi - lưu huỳnh - Hóa học 10 ............................. 33 2.1.2. Nội dung của chương oxi- lưu huỳnh – Hóa học 10 ............................. 34 2.1.3. Những điểm cần chú ý về nội dung, phương pháp khi giảng dạy chương oxi- lưu huỳnh ................................................................................................. 34 2.2. Thiết kế công cụ đánh giá năng lực hợp tác của học sinh trung học phổ thông trong dạy học hóa học thông qua việc sử dụng phương pháp dạy học theo góc trong chương oxi - lưu huỳnh - Hóa học 10 . .................................. 35 2.2.1. Yêu cầu của công cụ đánh giá năng lực hợp tác. .................................. 35

2.2.2. Cơ sở để thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực hợp tác (bảng mô tả tiêu chí đánh giá năng lực hợp tác) ............................................................................................36 2.2.3.Thiết kế công cụ đánh giá năng lực hợp tác của học sinh trong dạy học hóa học áp dụng phương pháp dạy học theo góc . .......................................... 39 2.3. Sử dụng phương pháp dạy học theo góc nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trung học phổ thông ................................................................... 46 2.3.1. Lựa chọn các nội dung có thể sử dụng phương pháp dạy học theo góc chương oxi- lưu huỳnh -Hóa học 10. .............................................................. 46 2.3.2. Tổ chức hoạt động ở các góc ................................................................ 47 Tiểu kết chương 2 ............................................................................................ 70 CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ............................................... 71 3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ............................................................... 71 3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm .............................................................. 71 3.3. Kế hoạch thực nghiệm sư phạm. .............................................................. 71 3.3.1. Chọn đối tượng, địa bàn ........................................................................ 71 3.3.2. Nội dung thực nghiệm ........................................................................... 71 3.4. Tiến hành thực nghiệm: ........................................................................... 72 3.5. Xử lý kết quả thực nghiệm và nhận xét đánh giá..................................... 73 3.5.1. Phương pháp xử lí kết quả thực nghiệm sư phạm ................................ 73 3.5.2. Kết quả thực nghiệm sư phạm .............................................................. 75 3.5.3. Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm ............................................... 87 Tiểu kết chương 3 ............................................................................................ 89 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .............................................. 90 1. KẾT LUẬN ................................................................................................. 90 2. KHUYẾN NGHỊ ......................................................................................... 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 92 PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Cấu trúc và biểu hiện của năng lực hợp tác của học sinh trung học phổ thông ................................................................................................................ 12 Bảng 1.2. Cấu trúc Jigsaw của E.Aronson .......................................................... 23 Bảng 1.3. Mức độ sử dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học trong dạy học hóa học của giáo viên .............................................................................................. 26 Bảng 1.4. Nhận thức của giáo viên về dạy học theo góc đối với việc phát triển năng lực hợp tác ........................................................................................................ 27 Bảng 1.5. Ý kiến của GV về những khó khăn khi tổ chức phương pháp dạy học theo góc .................................................................................................................... 28 Bảng 1.6: Ý kiến của giáo viên về phương pháp có hiệu quả trong việc phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học hóa học. .................................................... 28 Bảng 1.7. Ý kiến của học sinh về các hình thức tổ chức dạy học trên lớp hiện nay 29 Bảng 1.8. Ý kiến của học sinh về phương pháp dạy học theo góc......................... 30 Bảng 1.9. Học sinh tự đánh giá các năng lực được hình thành trong dạy học theo góc. 31 Bảng 2.1. Phân phối nội dung chương Oxi – Lưu huỳnh – Hóa học 10 ................. 34 Bảng 2.2. Các tiêu chí và mức độ đánh giá năng lực hợp tác của học sinh qua phương pháp dạy học theo góc. ........................................................................................ 36 Bảng 2.3. Bảng kiểm quan sát đánh giá năng lực hợp tác của học sinh trong dạy học theo góc. ........................................................................................................... 40 Bảng 2.4. Bảng kiểm quan sát thái độ và kĩ năng hoạt động hợp tác của các học sinh lớp thực nghiệm. ........................................................................................ 41 Bảng 2.5. Bảng hỏi dùng để đánh giá năng lực hợp tác của học sinh trong dạy học theo góc (dành cho học sinh) ...................................................................................... 43 Bảng 2.6. Bảng hỏi đánh giá về năng lực hợp tác và thái độ học hợp tác của học sinh trong học theo góc (dành cho học sinh tự đánh giá) ...................................... 44 Bảng 3.1. Danh sách lớp thực nghiệm, lớp đối chứng và giáo viên tham gia thực nghiệm sư phạm ............................................................................................... 71

Bảng 3.2. Nội dung thực nghiệm ........................................................................ 72 Bảng 3.3. Kết quả bài kiểm tra trước tác động của trường THPT Vạn Xuân và trường THPT Hoài Đức A.................................................................................. 75 Bảng 3.4. So sánh điểm trung bình bài kiểm tra trước tác động của trường THPT Vạn Xuân và trường THPT Hoài Đức A ............................................................. 76 Bảng 3.5. Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất lũy tích bài kiểm tra 15 phút của trường THPT Vạn Xuân..................................................................................... 76 Bảng 3.6. Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả bài kiểm tra 15 phút của .................... 77 trường THPT Vạn Xuân..................................................................................... 77 Bảng 3.7. Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất lũy tích bài kiểm tra 1 tiết của trường THPT Vạn Xuân..................................................................................... 78 Bảng 3.8. Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả bài kiểm tra 1 tiết của trường THPT Vạn Xuân ................................................................................................................. 79 Bảng 3.9. Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất lũy tích bài kiểm tra 15 phút của trường THPT Hoài Đức A.................................................................................. 79 Bảng 3.10. Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả bài kiểm tra 15 phút của Trường THPT Hoài Đức A ....................................................................................................... 80 Bảng 3.11. Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất lũy tích bài kiểm tra 1 tiết của Trường THPT Hoài Đức A ................................................................................ 81 Bảng 3.12. Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả bài kiểm tra 1 tiết của Trường THPT Hoài Đức A ....................................................................................................... 82 Bảng 3.13. Bảng tổng hợp kết quả đánh giá năng lực hợp tác của học sinh ........... 83 Bảng 3.14. Bảng kiểm quan sát thái độ và kĩ năng hoạt động hợp tác của các học sinh lớp thực nghiệm. ........................................................................................ 84 Bảng 3.15. Phiếu hỏi đánh giá về năng lực hợp tác và thái độ học hợp tác của học sinh trong học theo góc (dành cho học sinh tự đánh giá) ...................................... 85

DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1: Mô hình các thành phần của năng lực .................................................... 9 Hình 1.2: Sơ đồ quy trình áp dụng PPDH theo góc .............................................. 16 Hình 1.3: Sơ đồ quy trình thực hiện dạy học hợp tác ........................................... 20 Hình 1.4. Sơ đồ kỹ thuật “mảnh ghép”................................................................ 22 Hình 1.5. Sơ đồ kỹ thuật “ khăn trải bàn”............................................................ 25 Hình 1.6. Biểu đồ kết quả mức độ sử dụng các PPDH trong DHHH của GV ........ 27 Hình 2.1. Phương pháp dạy học chung của chương oxi-lưu huỳnh. ...................... 35 Hình 3.1. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra 15 phút của Trường THPT Vạn Xuân77 Hình 3.2. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra 1 tiết của trường THPT Vạn Xuân ...... 78 Hình 3.3. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra 15 phút của Trường THPT Hoài Đức A 80 Hình 3.4. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra 1 tiết của trường THPT Hoài Đức A 81

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt

Chữ đầy đủ

CNTT

Công nghệ thông tin

CNTT & TT

Công nghệ thông tin và truyền thông

DH

Dạy học

DHDA

Dạy học dự án

DHHH

Dạy học hóa học

DHHT

Dạy học hợp tác

ĐC

Đối chứng

ĐHSP

Đại học Sư phạm

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

NL

Năng lực

NLGQVĐ

Năng lực giải quyết vấn đề

NLHT

Năng lực hợp tác

NXB

Nhà xuất bản

PPDH

Phương pháp dạy học

PTHH

Phương trình hóa học

SGK

Sách giáo khoa

TN

Thực nghiệm

TNSP

TNSP

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

1

PHẦN 1: MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Để bảo đảm phát triển bền vững nền giáo dục, nhiều quốc gia đã không ngừng đổi mới giáo dục để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, trang bị cho các thế hệ tương lai có nền tảng văn hóa vững chắc và năng lực (NL) thích ứng cao trước mọi biến động của thiên nhiên và xã hội. Vì vậy đổi mới giáo dục đã trở thành nhu cầu cấp thiết và xu thế mang tính toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa XI) đã thông qua Nghị quyết về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Nghị quyết [1] nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực".

Dạy học (DH) theo định hướng phát triển NL cần chú trọng các đặc trưng của DH tích cực như DH thông qua tổ chức liên tiếp các hoạt động học tập từ đó giúp học sinh (HS) tự khám phá những điều chưa biết chứ không phải thụ động tiếp thu tri thức được sắp đặt sẵn, chú trọng rèn luyện cho HS các phương pháp học tập, thao tác tư duy, đồng thời tăng cường phối hợp học tập cá thể với học tập hợp tác.

Từ việc xác định mục đích giáo dục như trên, trong những năm gần đây, ngành giáo dục nước ta đã có những đổi mới sâu rộng về nhiều mặt mà trọng tâm là đổi mới phương áp dạy học (PPDH). Nhiều PPDH tích cực đã được đưa ra áp dụng trong dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học. Tuy nhiên các phương pháp đó vẫn chưa thực sự đi sâu vào trong thực tế dạy học trong nhà trường, chưa lôi cuốn được đông đảo giáo viên (GV) áp dụng và đặc biệt chưa tạo được hứng thú học tập cho HS. DH theo góc là một phương pháp dạy học hiện đại nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS và cũng là một trong các phương pháp phát triển nhiều NL cho HS, trong đó có năng lực hợp tác (NLHT).

2

NLHT là một trong những NL quan trọng, cần thiết để phát triển toàn diện phẩm chất và nhân cách người HS. Vì vậy, phát triển NLHT từ trong trường học đã trở thành một yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông. Qua hoạt động hợp tác, người học không những tiếp thu các kiến thức và kỹ năng liên quan đến bài học một cách chủ động mà còn được rèn luyện và phát triển các kỹ năng xã hội như làm việc theo nhóm, giao tiếp, thuyết trình, ra quyết định, giải quyết mâu thuẫn...

Qua thực tế DH tôi nhận thấy kỹ năng học hợp tác của nhiều HS còn yếu. Khi HS được giao nhiệm vụ hoạt động nhóm thì các em thường tỏ ra lúng túng, chưa có sự phối hợp tốt trong hoạt động học hợp tác nên nhiệm vụ của cả nhóm chỉ được coi là nhiệm vụ của một hay một vài người trong nhóm và chưa có sự chia sẻ, trao đổi, thống nhất cao trong nhóm, làm cho hoạt động học hợp tác chỉ mang tính hình thức.Vậy làm thế nào để các em có kỹ năng học hợp tác, biết trao đổi và chia sẻ lẫn nhau trong quá trình học tập? Thiết nghĩ, người GV có thể sử dụng các phương pháp dạy học tích cực được đánh giá là có hiệu quả trong việc phát triển năng NLHT cho HS. Với những lí do này, tôi đã lựa chọn đề tài: “Sử dụng phương pháp dạy học theo góc trong dạy học chương Oxi - Lưu huỳnh - Hóa học 10 nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh”.

2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu sử dụng PPDH theo góc trong DH chương Oxi- Lưu huỳnh - Hóa học 10 nhằm phát triển NLHT cho HS. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn có liên quan đến đề tài.

3.1.1. Tổng quan cở sở lí luận về các vấn đề: - Đổi mới PPDH hóa học, PPDH tích cực chú trọng đến PPDH theo góc.

- NL và phát triển NLHT (khái niệm, biểu hiện, tiêu chí đánh giá) cho HS trong dạy học hóa học (DHHH)

3

3.1.2. Về cơ sở thực tiễn Tiến hành điều tra, làm rõ thực trạng NLHT của HS và sự hiểu biết về tầm quan trọng, biện pháp sử dụng dạy học theo góc để phát triển NLHT cho HS trong DHHH. 3.2 . Phân tích nội dung, cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 và đi sâu vào chương Oxi- lưu huỳnh.

3.3. Nghiên cứu sử dụng PPDH theo góc trong DHHH chương Oxi- lưu huỳnh để phát triển NLHT cho học sinh, từ đó thiết kế các kế hoạch bài học để minh họa.

3.4 Thiết kế công cụ đánh giá NLHT của HS thông qua DH theo góc 3.5. Thực nghiệm sư phạm (TNSP) để đánh giá tính hiệu quả, tính khả thi của việc sử dụng PPDH theo góc để phát triển NLHT cho HS. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình DHHH ở trường trung học phổ thông (THPT) 4.2. Đối tượng nghiên cứu Phát triển NLHT của HS thông qua sử dụng PPDH theo góc trong DHHH lớp 10.

5. Phạm vi nghiên cứu Phát triển NLHT của HS thông qua sử dụng PPDH theo góc trong DH chương Oxi-lưu huỳnh- Hóa học 10.

Giới hạn thời gian nghiên cứu: Trong năm học 2017 – 2018.

Giới hạn địa bàn nghiên cứu: Một số trường THPT ở thành phố Hà nội.

Cụ thể: tại trường THPT Vạn Xuân và trường THPT Hoài Đức A 6. Giả thuyết khoa học - Nếu GV sử dụng PPDH theo góc kết hợp hợp lý với một số phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực khác thì sẽ phát triển được NLHT cho HS góp phần nâng cao chất lượng DHHH ở trường phổ thông .

7. Phƣơng pháp nghiên cứu Sử dụng phối hợp các nhóm phương pháp sau: 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận

4

- Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa trong tổng quan các tài liệu có liên quan đến đề tài.

7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn Sử dụng các phương pháp sau: - Phương pháp quan sát: điều tra, phỏng vấn để làm rõ thực trạng sử dụng PPDH theo góc trong DHHH và việc phát triển NLHT cho HS. - Phương pháp chuyên gia: Trao đổi và lấy ý kiến chuyên gia , GV khác về một số kế hoạch bài dạy và cách thức tổ chức hoạt động dạy học (HĐDH) với PPDH theo góc đã thiết kế.

- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: TNSP để kiểm chứng tính đúng đắn của giả thuyết khoa học, đánh giá tính phù hợp, tính khả thi và hiệu quả của các đề xuất đưa ra .

7.3. Phương pháp xử lý thông tin . Áp dụng phương pháp thống kê toán học trong nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng để xử lí và phân tích kết quả TNSP, từ đó rút ra kết luận.

8. Những đóng góp của luận văn 8.1. Hệ thống hóa và làm sáng tỏ một số vấn đề lí luận về sử dụng PPDH theo góc trong dạy DHHH và phát triển NLHT cho HS. 8.2. Điều tra làm rõ thực trạng việc sử dụng PPDH theo góc để phát triển NLHT cho HS ở trường phổ thông.

8.3. Đề xuất phương pháp sử dụng DH theo góc để phát triển NLHT cho HS và được minh họa bằng các kế hoạch bài học.

8.4. Thiết kế bộ công cụ đánh giá NLHT của HS thông qua DH theo góc 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục ,thì nội dung chính của luận văn gồm có ba chương: Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài Chương 2: Sử dụng phương pháp dạy học theo góc trong dạy học chương OxiLưu huỳnh - Hóa học 10 nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh Chương 3: Thực nghiệm sư phạm

5

PHẦN 2: NỘI DUNG Chƣơng 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC THEO GÓC 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu.

Việc nghiên cứu sử dụng PPDH tích cực đã được một số nhà nghiên cứu và đăng tải trong các công trình và các tài liệu dùng cho tập huấn giáo viên ở các cấp học như là: 1. Tài liệu "Dạy và học tích cực - Dự án Việt Bỉ" .Mục tiêu của dự án "Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng giáo viên Tiểu học, trung học cơ sở các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam". Trong tài liệu này đã chú trọng đến các PPDH tích cực như dạy học theo góc, dạy học dự án, dạy học hợp đồng được triển khai và thí điểm trên 14 Sở GD&ĐT, 13 trường CĐSP và 42 trường thực hành sư phạm (Tiểu học, THCS, Dân tộc nội trú) 2. Tài liệu Dự án Việt - Bỉ (2010) Dạy và học tích cực - Một số phương pháp và kỹ thuật dạy học, NXB Đại học sư phạm cũng đề cập đến các quan điểm đổi mới PPDH và giới thiệu về một số phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực trong đó có các phương pháp dạy học theo góc, dạy học theo hợp đồng và dạy học dự án.

3. Tài liệu “Dạy học theo góc, theo dự án, theo hợp đồng tiếp cận trong giáo dục nghệ thuật và cuộc sống” của tác giả Ths. Nguyễn Thị Đông, địa chỉ: http://www.spnttw.edu.vn/Pages/Content.aspx?siteid=1&sitepageid=162. Đây là bài viết với nội dung nói về điểm tích cực của 3 PPDH đó là dạy học theo góc, dạy học theo dự án, dạy học theo hợp đồng và chỉ ra cách vận dụng PPDH này trong dạy học các môn học.

4. Tài liệu “Phương pháp dạy học tích cực – dạy học sâu” của tác giả Lê Hương – Yên Biên, tại địa chỉ: http://phanminhchanh.info/home/modules.php?name=News&op. Đây là bài viết giới thiệu về thông tin và hiệu quả khi thực hiện 3 phương pháp dạy học sâu theo dự án Việt – Bỉ.

6

Đồng thời việc nghiên cứu việc vận dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực vào các môn học cũng được các GV, các nhà nghiên cứu chú ý trong đó có môn Hóa học, các nghiên cứu này được thể hiện qua một số công trình và luận văn của hệ đào tạo thạc sĩ như: 5. Kiều Phương Hảo (2010) “Nghiên cứu và áp dụng phương pháp dạy học theo hợp đồng và dạy học theo góc góp phần rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên Hóa học trường ĐHSP”.

6. Trần Huy Hùng (2010)“Dạy học hợp tác trong dạy học Hóa học ở trường trung học phổ thông”-Trường ĐHSP TP Hồ Chí Minh.

7. Trần Thị Thanh Huyền (2010)“Sử dụng phương pháp dạy học hợp tác nhóm nhỏ trong dạy học Hóa học lớp 11 - Chương Trình nâng cao ở trung học phổ thông” - Trường ĐHSP TP Hồ Chí Minh.

8. Nguyễn Minh Đức (2011) “Vận dụng dạy học theo góc vào phần sự điện li chương trình hóa học lớp 11 nâng cao với sự hỗ trợ của CNTT” - Trường ĐHSP Hà Nội.

9. Trương Thị Minh Hà “Sử dụng phương pháp dạy học theo góc trong môn Hóa học nhằm phát triển nhằm phát huy tính tích cực của học sinh”.

10. Bùi Thị Khánh Linh (2017) “ Vận dụng phương pháp dạy học theo góc và dạy học theo dự án nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh thông qua dạy học chương Oxi- lưu huỳnh- Hóa học 10 trung học phổ thông”.

11. Đỗ Long Khánh (2017) “Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh thông qua việc tổ chức dạy học theo góc chương oxi- lưu huỳnh- Hóa học 10”.

Như vậy, các công trình nghiên cứu về sử dụng PPDH theo góc trong DHHH để phát triển NLHT cho HS cũng chưa được chú trọng và nghiên cứu một cách hệ thống. Do vậy, đề tài nghiên cứu được lựa chọn là có tính mới mẻ, cần thiết góp phần đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay theo định hướng phát triển NL cho HS. 1.2. Đổi mới phƣơng pháp dạy học Hóa học theo định hƣớng phát triển năng lực.

Theo [20], Đổi mới PPDH theo định hướng phát triển NL thể hiện qua bốn đặc trưng cơ bản sau:

7

Dạy học thông qua tổ chức liên tiếp các hoạt động học tập, giúp HS tự khám phá những điều chưa biết chứ không thụ động tiếp thu những tri thức được sắp đặt sẵn. GV là người tổ chức và chỉ đạo HS tiến hành các hoạt động học tập phát hiện kiến thức mới, vận dụng sáng tạo kiến thức đã biết vào các tình huống học tập hoặc tình huống thực tiễn...

Chú trọng rèn luyện cho HS biết khai thác sách giáo khoa và các tài liệu học tập, biết cách tự tìm lại những kiến thức đã có, suy luận để tìm tòi và phát hiện kiến thức mới.

Tăng cường phối hợp học tập cá thể với học tập hợp tác, lớp học trở thành môi trường giao tiếp GV - HS và HS - HS nhằm vận dụng sự hiểu biết và kinh nghiệm của từng cá nhân, của tập thể trong giải quyết các nhiệm vụ học tập chung.

Chú trọng đánh giá kết quả học tập theo mục tiêu bài học trong suốt tiến trình dạy học thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập (đánh giá lớp học). Chú trọng phát triển kỹ năng tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của HS với nhiều hình thức như theo lời giải, đáp án mẫu, theo hướng dẫn, hoặc tự xác định tiêu chí để có thể phê phán, tìm được nguyên nhân và nêu cách sửa chữa các sai sót.

Như vây, để đổi mới PPDH đạt hiệu quả cao đòi hỏi những điều kiện thích hợp về phương tiện, cơ sở vật chất và tổ chức dạy học, điều kiện về tổ chức, quản lý. Ngoài ra, đổi mới PPDH còn mang tính chủ quan. Vì vậy việc đổi mới PPDH cần sự nỗ lực của các cấp quản lý và đội ngũ GV. Mỗi GV với kinh nghiệm riêng của mình và học hỏi đồng nghiệp cần xác định những phương hướng riêng để cải tiến PPDH đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay theo định hướng phát triển NL cho HS. 1.3. Phát triển năng lực cho học sinh trung học phổ thông.

1.3.1. Khái niệm năng lực Theo [2]: “Năng lực là khả năng thực hiện có trách nhiệm và hiệu quả các hành động, giải quyết các nhiệm vụ, vấn đề trong những tình huống thay đổi thuộc các lĩnh vực nghề nghiệp, xã hội hay cá nhân trên cơ sở hiểu biết, kĩ năng, kĩ xảo và kinh nghiệm cũng như sự sẵn sàng hành động”

8

Từ điển Tiếng Việt do tác giả Hoàng Phê [22] có giải thích: NL là: “Khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó. Phẩm chất tâm lí và sinh lí tạo cho con người khả năng hoàn thành một loại hoạt động nào đó với chất lượng cao”.

Năm 2002, tổ chức các nước kinh tế phát triển (OECD) cho rằng: Năng lực là khả năng cá nhân đáp ứng, thực hiện yêu cầu phức hợp và thực hiện thành công nhiệm vụ trong một bối cảnh cụ thể.

Theo Chương trình Giáo dục phổ thông – Chương trình tổng thể của Bộ GD&ĐT xác định [4]: “NL là thuộc tính cá nhân được hình thành, phát triển nhờ tố chất sẵn có và quá trình học tập, rèn luyện, cho phép con người huy động tổng hợp các kiến thức, kĩ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí, ... thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những điều kiện cụ thể”.

Như vậy, có nhiều quan điểm khác nhau về NL, trong đề tài này chúng tôi quan niệm: “Năng lực là khả năng cá nhân thực hiện hiệu quả và có trách nhiệm các hành động, các nhiệm vụ trong bối cảnh cụ thể trên cơ sở kết hợp các thành tố về kiến thức, kỹ năng và thái độ” làm cơ sở lí luận của đề tài nghiên cứu.

1.3.2. Cấu trúc chung của năng lực Theo [2], dựa vào thành phần cấu tạo của NL là tổ hợp của các thành tố kiến thức, kỹ năng, thái độ thì cấu trúc chung của NL được mô tả là sự kết hợp của 4 NL thành phần: NL chuyên môn (Professional competency); NL phương pháp (Methodical competency); NL xã hội (Social competency); NL cá thể (Induvidual competency).

9

Hình 1.1: Mô hình các thành phần của năng lực - NL chuyên môn là khả năng đánh giá các nhiệm vụ chuyên môn cũng như khả năng đánh giá kết quả chuyên môn một cách độc lập, có phương pháp và chính xác về mặt chuyên môn.

- NL phương pháp là khả năng đối với những hành động có kế hoạch, định hướng mục đích trong việc giải quyết các nhiệm vụ và các vấn đề.

- NL xã hội là khả năng đạt được mục đích trong những tình huống giao tiếp, ứng xử xã hội.

- NL cá thể là khả năng xác định, đánh giá được những cơ hội phát triển cũng như những giới hạn của cá nhân, phát triển năng khiếu, xây dựng và thực hiện kế hoạch phát triển cá nhân.

Từ cấu trúc chung của NL cho thấy giáo dục định hướng phát triển NL không chỉ nhằm mục tiêu phát triển NL chuyên môn bao gồm tri thức, kĩ năng chuyên môn mà còn phát triển NL phương pháp, NL xã hội và NL cá thể. Những NL này không tách rời nhau mà có mối quan hệ chặt chẽ. NL hành động được hình thành trên cơ sở có sự kết hợp các NL này.

Như vậy, để hình thành NL chúng ta cần phát triển toàn diện nhân cách con người HS. 1.3.3. Các năng lực cần phát triển cho học sinh trung học phổ thông Theo [4] các NL cần hình thành và phát triển cho HS THPT gồm các NL chung và NL chuyên biệt.

10

- NL chung là NL cơ bản, thiết yếu hoặc cốt lõi làm nền tảng cho mọi hoạt động của con người trong cuộc sống và lao động nghề nghiệp.

- NL chuyên biệt là những NL được phát triển theo định hướng chuyên sâu, đặc trưng cho mỗi chuyên ngành, môn học.

- Chương trình giáo dục phổ thông – Chương trình tổng thể hướng đến hình thành và phát triển cho HS những NL chung chủ yếu sau [4]: NL tự chủ và tự học, NL giao tiếp và hợp tác, NL giải quyết vấn đề và sáng tạo.

- Những năng lực chuyên môn được hình thành, phát triển chủ yếu thông qua một số môn học nhất định bao gồm: NL ngôn ngữ, NL tính toán, NL tìm hiểu tự nhiên và xã hội, NL công nghệ, NL tin học, NL thẩm mỹ, NL thể chất.

Ngoài các NL chung cần phát triển cho HS THPT, bộ môn Hóa học cần phát triển cho HS những NL đặc thù môn Hóa học đó là: NL sử dụng ngôn ngữ hóa học, NL thực hành hóa học, NL vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn, NL tính toán hóa học. Trong đề tài này chúng tôi đi sâu nghiên cứu và phát triển NLHT của HS trong DHHH. 1.3.4. Phương pháp đánh giá năng lực Theo quan điểm phát triển NL, việc đánh giá kết quả học tập không lấy việc kiểm tra khả năng tái hiện kiến thức đã học làm trung tâm của việc đánh giá. Đánh giá kết quả học tập theo NL cần chú trọng khả năng vận dụng sáng tạo tri thức trong những tình huống ứng dụng khác nhau.

Theo Nguyễn Công Khanh [20], đặc trưng của đánh giá NL là sử dụng nhiều phương pháp đánh giá khác nhau. Phương pháp càng đa dạng thì mức độ chính xác càng cao. Vì vậy, trong đánh giá NL nói chung ngoài những phương pháp đánh giá truyền thống như: Đánh giá chuyên gia (GV đánh giá HS), đánh giá định kì qua bài kiểm tra thì GV cần chú ý các hình thức và phương pháp đánh giá khác như: Đánh giá qua quan sát; Đánh giá qua hồ sơ; Tự đánh giá; Đánh giá đồng đẳng; Đánh giá qua bài kiểm tra kiến thức, đánh giá qua câu hỏi, bài tập trong tình huống gắn với thực tiễn. . Đánh giá qua quan sát: là quá trình quan sát hoạt động học tập, sự tương tác giữa HS – HS, GV-HS mà đánh giá các thao tác, động cơ, hành vi, kĩ năng thực hành, kĩ

11

năng nhận thức của HS khi giải quyết vấn đề trong tình huống cụ thể. Các nội dung quan sát có thể là: Thái độ của HS trong giờ học, tinh thần xây dựng bài, thái độ HS trong hoạt động nhóm, kĩ năng trình bày sản phẩm của cá nhân, của nhóm. Đánh giá qua hồ sơ học tập: Là sự theo dõi, trao đổi, ghi chép được của chính HS trong quá trình học tập. GV yêu cầu HS tự đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của bản thân, tự ghi chép lại kết quả học tập, tự đánh giá, đối chiếu với mục tiêu học tập đặt ra và có kế hoạch điều chỉnh hoạt động học tập của mình. Đánh giá đồng đẳng và tự đánh giá:  Đánh giá đồng đằng: là một quá trình đánh giá công việc lẫn nhau giữa các HS dựa trên các tiêu chí và quy ước đã định sẵn có sự thống nhất giữa GV và HS.  Tự đánh giá: là hình thức đánh giá mà HS tự liên hệ phần nhiệm vụ đã thực hiện với mục tiêu đề ra. HS phải tự trả lời các câu hỏi: Tôi đã làm được gì? Biết những gì? Giải quyết vấn đề này đã chọn vẹn, tốt chưa?… Để HS tự đánh giá, GV cần thiết kế phiếu tự đánh giá (phiếu hỏi) dành cho HS. Đánh giá qua bài kiểm tra: bài kiểm tra là một phép lượng hóa cụ thể mức độ, khả năng thể hiện hành vi, NL của người học. Kết quả bài kiểm tra của môn học cho biết mức độ đạt được mục tiêu học tập của HS giúp GV và HS điều chỉnh hoạt động dạy – học cho phù hợp.

Như vậy đánh giá NL của HS nói chung và NLHT nói riêng, GV cần sử dụng phối hợp đa dạng hóa các hình thức, phương pháp đánh giá để tăng tính khách quan và chính xác trong đánh giá kết quả quá trình học tập của HS. 1.4. Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh 1.4.1. Khái niệm về năng lực hợp tác Theo [7], NLHT là khả năng thực hiện những hành động, kỹ thuật học tập một cách đúng đắn, linh hoạt, mềm dẻo, có hiệu quả trên cơ sở vận dụng những tri thức, kinh nghiệm học tập hợp tác với GV và bạn học trong môi trường nhóm nhằm thực hiện mục tiêu học tập đề ra.

12

NLHT là khả năng tổ chức và quản lí nhóm, thực hiện các hoạt động trong nhóm một cách thành thạo, linh hoạt, sáng tạo nhằm giải quyết nhiệm vụ chung một cách có hiệu quả.

1.4.2. Cấu trúc và biểu hiện năng lực hợp tác Theo [4], NLHT của HS THPT bao gồm các NL thành phần và các biểu hiện sau: Bảng 1.1. Cấu trúc và biểu hiện của năng lực hợp tác của học sinh THPT STT

Năng lực thành phần

Biểu hiện Chủ động đề xuất mục đích hợp tác để giải quyết

1

Xác định mục đích và một vấn đề do bản thân và người khác đề xuất. phƣơng thức hợp tác Lựa chọn hình thức làm việc nhóm có quy mô phù hợp với yêu cầu và nhiệm vụ.

Xác định trách nhiệm Phân tích được các công việc cần thực hiện để

2

và hoạt động của bản hoàn thành nhiệm vụ của nhóm. thân

3

Xác định nhu cầu và khả năng của ngƣời hợp tác

Sẵn sàng nhận công việc khó khăn của nhóm.

Qua theo dõi, đánh giá được khả năng hoàn thành công việc của từng thành viên trong nhóm để đề xuất điều chỉnh phương án phân công công việc và tổ chức hoạt động hợp tác.

Theo dõi tiến độ hoàn thành công việc của từng thành viên và cả nhóm để điều hoà hoạt động phối

4

Tổ chức và thuyết phục ngƣời khác

hợp.

Khiêm tốn tiếp thu sự góp ý và nhiệt tình chia sẻ, hỗ trợ các thành viên khác.

Căn cứ vào mục đích hoạt động của nhóm, đánh

5

Đánh giá hoạt động hợp tác

giá được mức độ đạt mục đích của cá nhân và của nhóm.

Rút kinh nghiệm cho bản thân và góp ý được cho từng người trong nhóm.

13

1.4.3. Sự cần thiết của việc hình thành và phát triển năng lực hợp tác cho học sinh NLHT là một trong những NL quan trọng cần thiết để phát triển toàn diện phẩm chất và nhân cách người HS. Vì vậy, phát triển NLHT từ trong trường học đã trở thành một yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông. Qua hoạt động hợp tác, người học không những tiếp thu các kiến thức và kỹ năng liên quan đến bài học một cách chủ động mà còn được rèn luyện và phát triển các kỹ năng xã hội như làm việc theo nhóm, giao tiếp, thuyết trình, ra quyết định, giải quyết mâu thuẫn...

Trong môn Hóa học, NLHT được hình thành và phát triển thông qua DH theo góc được thể hiện ở việc HS cùng chia sẻ, phối hợp tích cực với nhau trong việc tổ chức thực hiện học hợp tác ở các góc và chuyển góc cũng như trong quá trình báo cáo sản phẩm. Điều này giúp HS hình thành và phát triển kỹ năng làm việc nhóm, đây là yếu tố rất quan trọng góp phần hình thành và phát triển nhân cách toàn diện của người HS trong bối cảnh mới.

1.4.4. Biện pháp nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh.

Theo [8] , để hình thành và phát triển NLHTcho HS, GV cần : - Nhận thức rõ các biểu hiện của NLHT, xác định công cụ đo NLHT. - Lập kế hoạch về phát triển NLHT thể hiện ở kế hoạch bài học.

- Lựa chọn nội dung kiến thức và nhiệm vụ học tập phù hợp để phát triển NLHT cho HS. - Tạo tình huống, tổ chức các hoạt động,làm cho HS nhận thức và thấy được mối quan hệ của bản thân có các thành viên khác trong nhóm.

- Sử dụng các PPDH phù hợp để hình thành và phát triển NLHT cho HS. Thiết kế kế hoạch bài học áp dụng các PPDH tích cực như: DH theo góc, dạy học hợp tác, (DHHT) - Tổ chức DH theo góc, DHHT: Sử dụng các biện pháp phù hợp để phát triển NLHT cho HS. Theo dõi, hướng dẫn điều chỉnh cho HS trong quá trình hoạt động.

- Đánh giá sự phát triển NLHT của HS thông qua các công cụ: + Bảng kiểm quan sát HS theo các tiêu chí của NL. + Hồ sơ học tập, phiếu đánh giá của HS.

14

+ Các bài tập, các tình huống mô phỏng để kiểm tra đánh giá việc phát triển NLHT cho HS. - Rút kinh nghiệm, phát huy những kết quả tốt, đề xuất biện pháp khắc phục hạn chế của HS. Tiếp tục triển khai các hoạt động nhằm phát triển NL cho HS. 1.5. Một số phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học tích cực nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh.

1.5.1. Phƣơng pháp dạy học theo góc 1.5.1.1. Khái niệm phương pháp dạy học theo góc.

Thuật ngữ tiếng anh “ Working in corners” hoặc “Working with areas”được dịch là học theo góc, ta có thể hiểu là làm việc theo góc, làm việc theo khu vực hay “ trạm học tập”.

Dạy học(DH) theo góc là một hình thức tổ chức DH theo đó HS thực hiện các nhiệm vụ khác nhau tại các vị trí cụ thể trong không gian lớp học nhưng cùng hướng tới chiếm lĩnh một nội dung học tập theo các phong cách học tập khác nhau [6],[11] 1.5.1.2. Mục tiêu của phương pháp dạy học theo góc.

Mục tiêu của DH theo góc là khai thác và sử dụng các chức năng của hai bán cầu não trái và phải. Mỗi HS thường có phong cách học khác nhau, có HS có khả năng phân tích (nghiên cứu tài liệu, đọc sách…để rút ra kết luận hoặc thu nhận kiến thức), có HS có khả năng quan sát (quan sát người khác làm, quan sát hình ảnh để rút ra kết luận, thu nhận kiến thức), có HS thích học qua thực hành áp dụng (học thông qua hành động để rút ra kết luận hoặc thu nhận tri thức). Như vậy HS thể hiện các phong cách học khác nhau như: quan sát, phân tích, áp dụng (hoạt động có hỗ trợ), hoạt động trải nghiệm. Để đáp ứng mục tiêu của DH theo góc đòi hỏi GV phải thiết kế được các nhiệm vụ nhằm kích thích các phong cách học khác nhau đảm bảo cho HS học sâu, học thoải mái. Vì vậy, GV cũng cần có phong cách dạy tương ứng với các phong cách học của HS để kích thích hoạt động tự chủ của người học. Các phong cách dạy tương ứng của GV bao gồm: thúc đẩy khả năng quan sát, phản ánh; thúc đẩy sự phân tích và suy ngẫm; thúc đẩy khả năng vận dụng; phát huy tính tích cực, chủ động của HS.

15

1.5.1.3.Đặc điểm của phương pháp dạy học theo góc.

Theo [11], PPDH theo góc có các đặc điểm cơ bản sau: - Học theo góc tạo ra một môi trường học tập với cấu trúc được xác định cụ thể. Quá trình học được chia thành các góc (khu vực) bằng cách phân chia nhiệm vụ và tư liệu học tập, HS có thể độc lập lựa chọn cách thức học tập riêng trong nhiệm vụ chung.

- Kích thích HS tích cực hoạt động và thông qua hoạt động mà học tập. Nhiệm vụ học tập ở các góc cần tạo ra những thử thách và các tư liệu học tập cần được lựa chọn, thẩm định một cách nghiêm túc với mục tiêu là để kích thích HS tích cực khám phá các mức độ của tri thức có trong việc giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

- Thể hiện được sự đa dạng và đáp ứng được nhiều phong cách học khác nhau của HS. Các hoạt động của HS trong PPDH này phải có tính đa dạng cao về nội dung và hình thức. Ở mỗi góc đều có mức độ hoạt động khác nhau từ dễ đến khó nên HS có sở thích và NL khác nhau, có nhịp độ học tập và phong cách học khác nhau đều có thể tự tìm được cách để thích ứng. Đặc điểm này cho phép GV giải quyết được vấn đề tính đa dạng trong nhóm, đáp ứng được hứng thú và tạo cơ hội để HS thể hiện NL của bản thân.

- Tạo cơ hội để HS được thực hành, khám phá và thử nghiệm qua mỗi hoạt động. Khi HS thực hiện các nhiệm vụ ở các góc sẽ bị cuốn hút vào hoạt động học tập tích cực, không chỉ tham gia hoạt động thực hành các nội dung học tập của bài học mà còn có cơ hội được khám phá, thực hành để mở rộng, phát triển và sáng tạo (thực hiện thí nghiệm mới, đọc tư liệu mới).

- Dạy học theo góc tạo ra sự tương tác tích cực giữa GV và HS và giữa HS với nhau trong quá trình học tập.

1.5.1.4. Quy trình thực hiện dạy học góc Theo [10], [11], quy trình áp dụng PPDH theo góc bao gồm các bước sau:

16

Hình 1.2: Sơ đồ quy trình áp dụng phƣơng pháp dạy học theo góc 1.5.1.5. Ưu điểm và hạn chế của phương pháp dạy học theo góc * Ƣu điểm: PPDH theo góc có những ƣu thế mà các PPDH truyền thống khó có đƣợc, nhƣ là: - Mở rộng sự tham gia, nâng cao hứng thú và cảm giác thoải mái cho HS: HS được chọn góc theo phong cách học tập, và tương đối độc lập trong việc thực hiện các nhiệm vụ nên tạo được hứng thú và sự thoải mái cho HS.

17

- HS được học sâu và hiệu quả bền vững: HS được tìm hiểu học tập theo các phong cách khác nhau, theo các dạng hoạt động khác nhau, do đó HS hiểu sâu, nhớ lâu kiến thức.

- Tạo được nhiều không gian cho thời điểm học tập mang tính tích cực: các nhiệm vụ và các hình thức học tập, các nhiệm vụ và các hình thức học tập thay đổi tại các góc tạo cho HS nhiều cơ hội khác nhau (khám phá, thực hành, áp dụng, sáng tạo, chơi…) điều này gây hứng thú tích cực cho HS. - Tăng cường sự tương tác cá nhân giữa GV và HS, HS và HS, GV luôn theo dõi và trợ giúp, hướng dẫn khi HS yêu cầu. Điều đó tạo ra sự tương tác cao giữa GV và HS, đặc biệt là HS trung bình, yếu. Ngoài ra HS còn được tạo điều kiện để hỗ trợ, hợp tác với nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Đáp ứng được sự khác biệt của HS về sở thích, phong cách, trình độ và nhịp độ - GV có thêm nhiều cơ hội để quan sát HS, hỗ trợ các cá nhân và đánh giá một cách tổng thể hơn. * Hạn chế: PPDH theo góc cũng cho thấy những hạn chế như: - Học theo góc đòi hỏi không gian lớp học rộng với số lượng HS vừa phải.

- Cần nhiều thời gian cho hoạt động học tập.

- Không phải bài học, nội dung nào cũng áp dụng được phương pháp học tập theo góc.

- Đòi hỏi GV phải có kinh nghiệm tổ chức, quản lí, giám sát hoạt động học tập cũng như đánh giá được kết quả học tập của HS. 1.5.2. Phƣơng pháp dạy học hợp tác 1.5.2.1. Khái niệm dạy học hợp tác Theo tác giả Nguyễn Hữu Huân [17]: “Hợp tác là cùng nhau chung sức để đạt được những mục tiêu chung. Trong các tình huống hợp tác, cá nhân tìm kiếm những kết quả có ích cho họ và đồng thời cho cả các thành viên của nhóm. Học hợp tác là việc sử dụng các nhóm nhỏ để HS làm việc cùng nhau để tối đa hóa kết quả học tập của bản thân mình cũng như của người khác”.

18

Theo [11], trong DHHT, GV tổ chức cho HS hoạt động trong những nhóm nhỏ để HS cùng thực hiện một nhiệm vụ nhất định trong một thời gian nhất định.

Trong nhóm, dưới sự chỉ đạo của nhóm trưởng, HS kết hợp làm việc cá nhân, làm việc theo cặp, chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác cùng nhau để giải quyết nhiệm vụ được giao.

Như vậy, DHHT theo nhóm là một hình thức tổ chức DH, trong đó dưới sự tổ chức và điều khiển của GV, HS được chia thành nhiều nhóm nhỏ liên kết lại với nhau thành một hoạt động chung, với phương thức tác động qua lại của các thành viên bằng trí tuệ tập thể mà hoàn thành các nhiệm vụ học tập.

Trong DHHT, HS học được cách chia sẻ, giúp đỡ và tôn trọng lẫn nhau tăng cường sự tham gia và nâng cao hiệu quả học tập.

1.5.2.2. Các nguyên tắc đảm bảo hiệu quả của học hợp tác.

Theo [6], [11], Johnson, D.W và Johnson R.T đã xác định có 5 nguyên tắc áp dụng cho học hợp tác. Theo các nhà khoa học này, bất kỳ một hoạt động áp dụng cho học hợp tác nào hoặc một cấu trúc học hợp tác nào cũng phải đảm bảo các nguyên tắc này, chỉ cần thiếu 1 trong 5 nguyên tắc thì học hợp tác sẽ thất bại. Các nguyên tắc này bao gồm: - Có sự phụ thuộc tích cực (positive interdependence): Nguyên tắc này chỉ việc mỗi thành viên chỉ thành công khi các thành viên khác cũng thành công. Tức là, kết quả của cả nhóm chỉ có được khi có sự hợp tác làm việc, chia sẻ của mọi thành viên trong nhóm. Môi trường học tập có sự phụ thuộc tích cực khuyến khích HS chia sẻ kiến thức thông tin và hỗ trợ nhau ở mức cao nhất với mong muốn cả mình và nhóm đều hoàn thành công việc.

- Trách nhiệm cá nhân (Individual Accountability): Nguyên tắc này yêu cầu trách nhiệm và phần việc cá nhân phải được phân công rõ ràng và có sự kiểm tra, đánh giá của các thành viên còn lại trong nhóm. Nhóm phải biết từng thành viên đang làm gì, gặp những khó khăn, thuận lợi gì. Nguyên tắc này đảm bảo để không ai được ngồi chơi khi người khác làm hết các việc. Phương pháp cơ bản để đảm bảo cho nguyên tắc này là: Học theo nhóm nhưng kiểm tra theo cá nhân; yêu cầu một

19

thành viên bất kỳ trong nhóm để trả lời; mỗi thành viên phải tự giải thích về phần việc của mình.

- Có sự tương tác tích cực trực tiếp (Face to Face Promotive Interaction): Nguyên tắc này đòi hỏi nhóm phải có tối đa các cơ hội để giúp đỡ, động viên, khuyến khích lẫn nhau trong quá trình làm việc. Các thành viên cần có sự trao đổi, chia sẻ, thúc đẩy các hoạt động học tập và tạo dựng được tình đoàn kết gắn bó trong nhóm.

- Rèn luyện kỹ năng xã hội (Socia Skills): Các thành thành viên phải được cung cấp các kiến thức và kỹ năng xã hội cần thiết trước khi hoạt động nhóm. Các kỹ năng xã hội cần được hình thành, rèn luyện gồm: Kỹ năng lãnh đạo, đưa ra quyết định, xây dựng lòng tin, giao tiếp, ứng xử, xử lý xung đột…cùng với các kiến thức xã hội cần được đào tạo.

- Đánh giá, rút kinh nghiệm (Group Processing): Nguyên tắc này yêu cầu các thành viên phải có cơ hội thảo luận và nhận xét về quá trình làm việc của nhóm: Nhóm đã hoàn thành mục tiêu đề ra chưa? Nhóm đã làm việc hiệu quả chưa? Mối quan hệ giữa các thành viên đã tốt chưa? Những việc gì nên được lặp lại? Việc gì không nên? Tại sao?

Như vậy, khi tổ chức DHHT, GV cần chú ý đến 5 nguyên tắc hoặc yếu tố cơ bản này để đảm bảo cho học hợp tác có hiệu quả.

1.5.2.3. Quy trình thực hiện dạy học hợp tác.

Theo [11],quy trình DHHT được thực hiện theo các bước sau:

20

Hình 1.3: Sơ đồ quy trình thực hiện dạy học hợp tác Theo[17], theo tác giả này, quy trình DHHT được thực hiện theo các 3 bước là: Làm việc chung cả lớp; làm việc theo nhóm; thảo luận, tổng kết toàn lớp.

Bƣớc 1: Làm việc chung cả lớp.

- GV nêu vấn đề, nhiệm vụ nhận thức, chia nhóm, phân bố thời gian, hướng dẫn cách làm việc theo nhóm, yêu cầu trình bày kết quả theo nhóm.

21

Bƣớc 2: Làm việc theo nhóm.

- Xác định cơ cấu nhóm, giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm ,yêu cầu HS thảo luận, thống nhất nội dung và GV theo dõi, điều khiển, hướng dẫn HS hoạt động nếu cần .

Bƣớc 3: Thảo luận, tổng kết toàn lớp.

Các nhóm báo cáo kết quả, thảo luận, đánh giá chung, sau đó Gv tổng kết, nhận xét, đánh giá.

Trong luận văn này, chúng tôi thực hiện theo quy trình được trình bày ở sơ đồ hình 1.3.

1.5.2.4. Ưu điểm và hạn chế của phương pháp dạy học hợp tác * Ƣu điểm DHHT theo nhóm được đánh giá là PPDH tích cực vì có những ưu điểm sau: - Tăng cường sự tham gia tích cực của HS, thúc đẩy sự phát triển NL lãnh đạo, tổ chức, NLHT, quá trình học tập và nâng cao hiệu quả học tập của HS. - Tạo không khí học tập sôi nổi, bình đẳng và gắn bó, trạng thái tâm lí học tập tốt.

- Tạo môi trường học tập thuận lợi để học sinh giúp đỡ, chia sẻ, giải thích và động viên lẫn nhau, tăng thêm tinh thần đoàn kết, sự hợp tác, ý thức tập thể.

- Tăng cường khả năng đánh giá đồng đẳng và tự đánh giá trong nhóm. * Hạn chế DHHT theo nhóm cũng có những hạn chế: - Hạn chế do không gian lớp học: lớp đông, phòng hẹp khó tổ chức.

- Hạn chế do quỹ thời gian: cần thời gian cho thảo luận nhưng giờ học chỉ 45 phút.

- Một số HS tính tự giác chưa cao.

1.5.3. Kỹ thuật “mảnh ghép”.

Theo [11], kỹ thuật mảnh ghép là kĩ thuật tổ chức hoạt động học tập hợp tác kết hợp giữa cá nhân, nhóm và liên kết giữa các nhóm.

Kỹ thuật mảnh ghép giúp HS : - Giải quyết một nhiệm vụ phức hợp trong học tập.

- Kích thích sự tham gia tích cực của HS trong hoạt động học tập.

- Nâng cao vai trò của cá nhân trong quá trình hợp tác.

- Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân HS trong hoạt động hợp tác.

22

DH sử dụng kỹ thuật “ mảnh ghép” được tiến hành theo 2 giai đoạn và mô tả bằng sơ đồ sau:

Kĩ thuật dạy học “Các mảnh ghép” Giai đoạn 1 (…)

Nhóm chuyên

B

HS… HS… HS…

A

HSB HSB

HSB

HSA HSA HSA

sâu

Giai đoạn 2 Nhóm mảnh

HS… HSB

HSA

HS… HSB

HSA

HS…

HSB

HSA

ghép

…

II

I

Hình 1.4. Sơ đồ kỹ thuật “mảnh ghép” Giai đoạn 1: “Nhóm chuyên sâu” - Lớp học sẽ được chia thành các nhóm nhỏ. Mỗi nhóm được giao một nhiệm vụ nghiên cứu những nội dung học tập khác nhau. Các nhóm này được gọi là “nhóm chuyên sâu” tương ứng với nhiệm vụ được giao.

- Các nhóm nhận nhiệm vụ, nghiên cứu và thảo luận đảm bảo mỗi thành viên trong nhóm đều nắm vững và có khả năng trình bày lại được các nội dung. Mỗi HS trở thành “chuyên sâu” của lĩnh vực đã tìm hiểu và có khả năng trình bày lại vấn đề của lĩnh vực đã tìm hiểu trong nhóm mới.

Giai đoạn 2: “Nhóm mảnh ghép” - Sau khi hoàn thành nhiệm vụ ở giai đoạn 1, mỗi HS “chuyên sâu” từ các nhóm khác nhau hợp lại thành các nhóm mới, gọi là “nhóm mảnh ghép - Từng HS từ các “nhóm chuyên sâu” trong nhóm “mảnh ghép” lần lượt trình bày lại nội dung tìm hiểu của nhóm mình và đảm bảo để tất cả các thành viên trong “nhóm mảnh ghép” nắm bắt được tất cả nội dung của các “ nhóm chuyên sâu”.

- Sau đó nhiệm vụ mới được giao cho các “nhóm mảnh ghép”. Nhiệm vụ này

23

mang tính khái quát tổng hợp toàn bộ nội dung đã được tìm hiểu từ các “ nhóm chuyên sâu”. * ƣu điểm: - Kỹ thuật mảnh ghép tạo ra hoạt động đa dạng, phong phú, HS được tham gia vào các hoạt động với các nhiệm vụ và các mức độ khác nhau sự phối hợp này đòi hỏi HS phải tích cực, nỗ lực hoạt động để hoàn thành vai trò, trách nhiệm của mình.

- Hình thành và phát triển cho HS kỹ năng giao tiếp, hợp tác để giải quyết vấn đề.

- Tăng cường hiệu quả học tập, hình thành ở HS tính chủ động, linh hoạt, sáng tạo và tinh thần trách nhiệm cao trong học tập. * Hạn chế: - Kĩ thuật này chỉ áp dụng cho hoạt động nhóm với nhiều chủ đề nhỏ trong tiết học.

- Học sinh cần được hình thành thói quen học tập hợp tác, kỹ năng xã hội, tính chủ động và tinh thần trách nhiệm trong học tập.

- Trong điều kiện phòng học nhỏ, HS đông, việc ghép nhóm vòng 2 sẽ gây mất trật tự, lộn xộn và HS dễ ghép nhầm nhóm.

Tương tự kỹ thuật “ mảnh ghép”, Elliot Aronson đưa ra cấu trúc Jigsaw Theo [6], Elliot Aronson mô tả hoạt động nhóm theo cấu trúc này như sau: Bảng 1.2. Cấu trúc Jigsaw của E.Aronson Bước làm việc

Các thành viên Thành viên số 1

1. Phân công 2. Nhóm 3. Nhóm hợp 4. Làm công việc chuyên gia tác bài cá nhân Chịu trách Thảo luận Giảng bài cho Cá nhân nhiệm cùng chủ nhau làm bài đề kiểm tra Phần bài A Thành Thành viên trở Kiểm tra

5. Điểm nhóm kết hợp điểm cá nhân Kết quả đạt được

Thành viên số 2 Thành viên số 3 Thành viên số 4

Phần bài B Phần bài C Phần bài D

viên không những hiểu về phần bài của mình mà còn hiểu toàn bộ bài học.

viên cùng chủ đề (A, B, C, D) của từng nhóm thảo luận

về nhóm và giảng bài cho nhau để từng thành viên hiểu hết các phần bài A, B, C, D

cá nhân gồm nội dung ở tất cả các phần A, B, C, D

Từng thành

24

Như vậy: Với cấu trúc này bước làm việc 2 và 3 giống như 2 bước trong kỹ thuật “mảnh ghép’’, nhưng có đề cập rõ hơn đến hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động nhóm. Ở bước 4, từng cá nhân làm bài kiểm tra riêng và bước 5 có đánh giá kết quả của cả nhóm thông qua kết quả của từng thành viên trong nhóm (tổng số điểm các thành viên trong nhóm), từ đó so sánh kết quả giữa các nhóm với nhau.

Jigsaw được đánh giá là một trong những cấu trúc học hợp tác ưu việt nhất và có hiệu quả cao nhất vì cấu trúc này đề cao sự tương tác bình đẳng và tầm quan trọng của từng thành viên trong nhóm. Ai cũng được giảng bài cho người khác hiểu về phần việc mình phụ trách và cũng được nghe người khác trình bày. Các thành viên đều có quyền hỏi những nội dung mình chưa rõ trong phần trình bày của các thành viên khác để đảm bảo cho mình có thể làm được bài kiểm tra theo cá nhân ở bước 4. Đồng thời cấu trúc này loại bỏ gần như triệt để sự ăn theo (Social Loafing), sự chi phối (Dominating) và sự tách nhóm (Free-Rider). Với cấu trúc này, ai cũng có 1 nhiệm vụ xác định, yêu cầu cụ thể (mình hiểu kỹ nội dung phụ trách và phải trình bày để người khác trong nhóm cùng hiểu) nên không thể có người ngồi chơi trong khi người khác làm việc. Bài kiểm tra cá nhân sẽ xác định điểm của nhóm dựa trên tất cả các phần bài học sau khi đã ghép vào nhau. Sự phối hợp giữa các bước làm việc như trò chơi ghép hình. Trong DHHH, cấu trúc này có thể áp dụng trong bài ôn tập, tổng kết các chương hoặc các bài dạy có nội dung tách biệt nhau.

1.5.4. Kỹ thuật “khăn trải bàn”.

- Theo [11], kỹ thuật “ khăn trải bàn” là kỹ thuật tổ chức hoạt động học tập mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt động cá nhân và nhóm nhằm kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực của HS trong học tập, phát huy tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân HS và phát triển mô hình có sự tương tác giữa HS với HS. - Kỹ thuật khăn trải bàn được mô tả theo sơ đồ sau:

25

Kĩ thuật “Khăn trải bàn”

Viết ý kiến cá nhân

4

Ý kiến chung của cả nhóm về chủ đề

Viết ý kiến cá nhân

1 Viết ý kiến cá nhân

2

Viết ý kiến cá nhân 3 5

Hình 1.5. Sơ đồ kỹ thuật “khăn trải bàn”  Chia học sinh thành các nhóm và phát giấy A0 cho các nhóm.  Chia giấy A0 thành phần chính giữa và phần xung quanh. Chia phần xung quanh thành các phần theo số thành viên của nhóm. Mỗi người ngồi vào vị trí tương ứng với phần xung quanh.  Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong 1 khoảng thời gian nhất định để trả lời câu hỏi, chủ đề theo cách của mình và viết vào phần tên mình trên tờ A0 .  Sau khi làm việc cá nhân, cả nhóm thảo luận, đưa ra ý kiến chung để giải quyết vấn đề và viết vào phần giữa của tờ giấy A0 .

1.6. Thực trạng việc áp dụng phƣơng pháp dạy học theo góc nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học hóa học ở một số trƣờng THPT tại địa bàn thành phố Hà Nội.

1.6.1. Mục đích điều tra - Làm rõ thực trạng NLHT của HS và việc sử dụng PPDH tích cực để phát triển NLHT cho HS chú trọng đến PPDH theo góc trong DHHH THPT. 1.6.2. Đối tƣợng và phạm vi điều tra.

- Chúng tôi tiến hành điều tra 20 GV dạy hóa học và 240 HS lớp 10 tại 3 trường : THPT Hoài Đức A, THPT Xuân Thủy và THPT Vạn Xuân thuộc thành phố Hà Nội.

26

1.6.3. Nội dung, phƣơng pháp điều tra - Chúng tôi xây dựng phiếu điều tra cho hai đối tượng GV và HS (Nội dung phiếu điều tra được trình bày ở phụ lục số 1) - Phát phiếu điều tra tới GV và HS. Các phiếu điều tra được thu thập và xử lý thống kê kết quả.

1.6.4. Kết quả điều tra 1.6.4.1. Đối với giáo viên Bảng 1.3. Mức độ sử dụng các phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học trong dạy học hóa học của giáo viên.

Số phiếu và tỷ lệ % Phƣơng pháp, hình thức tổ STT

chức dạy học

Thƣờng xuyên

Không thƣờng xuyên

Không dùng

1

Phương pháp thuyết trình

15 (75,00%)

5(25,00%)

0 (0,00%)

2

Phương pháp đàm thoại

12 (60,00%)

8 (40,00%)

0 (0,00%)

3

Phương pháp trực quan

11 (55,00%)

7 (35,00%)

2(10,00%)

4

Phương pháp dự án

0 (0,00%)

5 (25,00%)

15(75,00%)

5

Sử dụng kỹ thuật mảnh ghép

0 (20,00%)

6 (30,00%)

14(70,00%)

6

Sử dụng kỹ thuật khăn trải bàn 0(50,00%)

7(35,00%)

13(65,00%)

7

Dạy học hợp tác theo nhóm

0 (0,00%)

9(45,00%)

11(55,00%)

8

Dạy học theo góc

0 (0,00%)

5(25,00%)

15(75,00%)

9

Phương pháp đóng vai

0 (0,00%)

2 (10,00%)

18 (90,00%)

10

Sử dụng thí nghiệm

0 (0,00%)

10 (50,00%)

10 (50,00%)

27

Hình 1.6. Biểu đồ kết quả mức độ sử dụng các phƣơng pháp dạy học trong dạy học hóa học của giáo viên Qua bảng 1.3 và hình 1.6 cho thấy các GV đã có sự sử dụng các PPDH khác nhau vào trong quá trình DH. Tuy nhiên việc áp dụng phương pháp thuyết trình còn là chủ yếu, sử dụng các PPDH tích cực ở mức độ thấp và không sử dụng các PPDH nhằm phát huy NLHT cho HS như PPDH theo góc (75%) và PPDH hợp tác (55%).

Bảng 1.4. Nhận thức của giáo viên về dạy học theo góc đối với việc phát triển năng lực hợp tác.

STT

Ƣu điểm của dạy học theo góc

%

1

Phát triển NLHT

95

2

Rèn luyện cho HS khả năng trình bày trước đám đông

70

3

HS mạnh dạn phát biểu xây dựng ý kiến

75

4

Tạo không khí lớp học sôi nổi

80

5

HS chủ động trong công việc

70

6

Khơi dậy động cơ học tập

75

7

HS tích cực tư duy, sáng tạo

90

28

Như vậy đa số GV đánh giá cao những ưu điểm của DH theo góc, khẳng định đây là phương pháp tạo ra nhiều cơ hội giúp HS rèn luyện và phát triển NLHT cho HS (có 19 GV chiếm 95%).

Bảng 1.5. Ý kiến của giáo viên về những khó khăn khi tổ chức phƣơng pháp dạy học theo góc STT

Những khó khăn khi tổ chức PPDH theo góc

%

1

Mất nhiều thời gian tổ chức lớp và di chuyển gây lộn xộn.

90

2

Sĩ số lớp học đông (42-46 HS/lớp)

85

3

Trình độ HS chênh lệch gây khó khăn trong việc chia nhóm, 60 thường dẫn đến hiện tượng “ăn theo”

4

HS còn thiếu chủ động và chưa quen khi được giao nhiệm vụ

75

5

GV chưa nắm rõ nội dung của việc sử dụng PPDH theo góc

65

Bảng 1.6: Ý kiến của giáo viên về phƣơng pháp có hiệu quả trong việc phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học hóa học.

Biện pháp

Rất hiệu quả

Hiệu quả

Số ý kiến

Số ý kiến

(tỉ lệ %)

(tỉ lệ %)

Không hiệu quả Số ý kiến (tỉ lệ %)

Sử dụng PPDH đàm thoại

0 (0%)

3 (15,00%)

17 (85,00%)

Sử dụng dạy học giải quyết vấn đề

5 (25,00%)

9(45,00%)

6 (30,00%)

Sử dụng dạy học dự án (DHDA)

15 (75,00%)

5 (25,00%)

0 (0,00%)

Sử dụng PPDH theo góc

16 (80,00%)

4 (20,00%)

0 (0,00%)

Sử dụng PPDH thuyết trình

0 (0,00%)

2 (10,00%)

18 (90,00%)

Sử dụng PPDH theo hợp đồng

10 (50,00%)

8(40,00%)

2 (10,00%)

Sử dụng bài tập thực tiễn

4 (20,00%)

10(50,00%)

6 (30,000%)

Sử dụng thí nghiệm hoá học

3 (15,00%)

11(55,00%)

6 (30,00%)

Sử dụng PPDH hợp tác

11 (55,00%)

6 (30,0%)

3 (15,00%)

29

Theo bảng 1.6 chúng tôi nhận thấy, đa số các GV đều cho rằng PPDH theo góc là một trong các PPDH có hiệu quả trong việc phát triển NLHT cho HS. Như vậy, từ các kết quả điều tra trên chúng tôi nhận thấy: Có một số GV đã chú ý đến áp dụng các PPDH tích cực như PPDH theo góc, DH dự án (DHDA), DH theo nhóm, DH giải quyết vấn đề,... để phát triển được một số NL cho HS trong đó có NLHT. 1.6.4.2. Đối với học sinh Bảng 1.7. Ý kiến của học sinh về các hình thức tổ chức dạy học trên lớp hiện nay Mức độ

STT

(Tính theo %)

Các hình thức hoạt động của HS trong giờ học

Thường xuyên

Không thường xuyên

Ít hoặc rất ít

1

Đọc, chép

55

45

0

2

Trả lời câu hỏi khi GV phát vấn

80

15

5

3

Nghiên cứu sách giáo khoa (SGK)

70

28

2

trả lời câu hỏi 4

Quan sát đồ dùng, hình ảnh...

58,3

33.3

8.4

5

Làm bài tập trên lớp, ở nhà

83.3

10.4

6.3

6

Quan sát thí nghiệm do GV biểu diễn

81.25

16.67

2.08

7

Tự nghiên cứu bài, tự làm thí nghiệm

54.16

37.5

8.34

8

Đọc tài liệu tham khảo

20.8

79.16

4

9

Xem phim, ghi hình, học máy chiếu

25

50

25

10

Làm việc hợp tác theo nhóm

12.5

66.67

20.83

11

Sử dụng tài liệu học tập, CNTT để

4.1

50

40.9

chuẩn bị bài theo nhiệm vụ GV giao

30

Bảng 1.8. Ý kiến của học sinh về phƣơng pháp dạy học theo góc STT

Phƣơng án

Câu hỏi Nhiều

1

3

4

Tỉ lệ %

11

4.58%

Em có hiểu biết gì Bình thường

68

28.3%

về PPDH theo góc?

Ít hiểu biết

80

33.3%

Không hiểu biết gì

81

33.82%

Công nghệ Địa lí

120 90

50% 25%

60 60

37.5% 25%

30

25% 12,5%

- Tìm kiếm, chọn lọc dữ liệu, xử lí thông tin

200

83.3%

- Làm việc, học tập theo Theo em các kĩ năng nhóm/ tập thể. cần có khi học tập - Thuyết trình theo PPDH theo góc - Biết di chuyển nhanh về là gì? đúng vị trí nhóm - Giao tiếp.

- Sử dụng CNTT & TT

230

95.8%

180

75%

210

87.5%

220 100

91.6% 41.67%

- Rèn luyện khả năng thuyết trình tự tin.

- Xây dựng tính đoàn kết, làm việc nhóm hiệu quả.

Theo em học tập - Một số kĩ năng khác: sử

150

62.5%

145

60.4%

140

58.3%

159

66.25%

Em đã được học tập 2

Số ý kiến

Sinh học theo DH theo góc ở Hóa học những môn học nào?

Vật lý Lịch sử.

môn Hóa học theo dụng và khai thác PP góc có những lợi CNTT,đồ dùng thí ích gì cho bản thân? nghiệm…

- Giúp HS có cơ hội chia sẻ hiểu biết và giúp đỡ lẫn nhau trong quá trình học tập.

31

Bảng 1.9. Học sinh tự đánh giá các năng lƣc đƣợc hình thành trong dạy học theo góc.

Năng lực

HS tự đánh giá

Làm việc, học tập theo nhóm (NLHT)

90,42%

Giao tiếp

84,17%

Thuyết trình

82,91%

Sử dụng CNTT

63,75%

NL thực hành thí nghiệm

85,42%

NL quan sát

84,58%

NL phân tích tài liệu

82,92%

Dựa vào bảng 1.8 rút ra nhận xét: - Còn một số HS chưa biết đến PPDH theo góc(33,82%).

- Trong số những HS đã biết về PPDH theo góc đa số đều cho rằng phương pháp này giúp HS rèn luyện khả năng thuyết trình tự tin, xây dựng tính đoàn kết, làm việc nhóm hiệu quả, giúp HS có cơ hội chia sẻ hiểu biết và giúp đỡ lẫn nhau trong quá trình học tập.Điều này giúp HS hình thành và phát triển NLHT. Dựa vào kết quả bảng 1.9 cho thấy: Đa số HS đều cho rằng PPDH theo góc hình thành và phát triển rất nhiều năng lực, trong đó có NLHT.

32

Tiểu kết chương 1 Trong chương này, chúng tôi trình bày tổng quan cơ sở lí luận và thực tiễn có liên quan đến đề tài về các vấn đề: Xu hướng đổi mới PPDH ở trường phổ thông, phát triển NLHT cho HS trong DHHH và một số phương pháp, kỹ thuật DH tích cực góp phần phát triển NLHT cho HS (PPDH theo góc, DHHT, kỹ thuật khăn trải bàn, kỹ thuật mảnh ghép, cấu trúc Jigsaw).

NL và phát triển NL, đi sâu vào NLHT bao gồm: Khái niệm NLHT; Các biểu hiện và phương pháp đánh giá NLHT. Điều tra thực trạng NLHT của HS và việc sử dụng PPDH theo góc trong DHHH để phát triển NLHT cho HS thông qua phiếu điều tra 20 GV và 240 HS của 3 trường THPT thuộc thành phố Hà Nội.

Như vậy, từ kết quả điều tra cho thấy thực trạng NLHT của HS được đánh giá ở mức độ thấp (theo các tiêu chí của NLHT), GV đánh giá PPDH theo góc là PPDH có hiệu quả cao trong việc phát triển NLHT cho HS nhưng sử dụng trong DHHH còn hạn chế. Đây cũng là cơ sở lí luận và thực tiễn để chúng tôi nghiên cứu, đề xuất biện pháp phát triển NLHT cho HS thông qua DH theo góc chương oxi- Lưu huỳnh - Hóa học 10 .

33

CHƢƠNG 2 SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG OXI- LƢU HUỲNH- HÓA HỌC 10 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH 2.1. Phân tích mục tiêu, nội dung, cấu trúc chƣơng oxi - lƣu huỳnh - Hóa học 10 THPT 2.1.1. Mục tiêu của chƣơng oxi - lƣu huỳnh - Hóa học 10 Theo tài liệu [5], mục tiêu của chương “Oxi – Lưu huỳnh” – Hóa học 10 gồm: a. Kiến thức - HS trình bày được: + Đặc điểm cấu tạo phân tử, tính chất vật lý và tính chất hóa học của các đơn chất O2, O3, S và các hợp chất của lưu huỳnh (H2S, SO2, SO3, H2SO4). + Những ứng dụng quan trọng của O2, S và hợp chất của chúng.

- HS giải thích được tính chất hóa học của các đơn chất, hợp chất của oxi-lưu huỳnh trên cơ sở cấu tạo nguyên tử và liên kết hóa học của các chất. b. Kỹ năng HS có được các kỹ năng: - Thực hành, thí nghiệm về tính chất hóa học của các đơn chất oxi, lưu huỳnh và các hợp chất của lưu huỳnh.

- Quan sát, giải thích, kết luận các hiện tượng thí nghiệm, hiện tượng xảy ra trong tự nhiên (ô nhiễm không khí, đất, nước, sự suy giảm tầng ozon, mưa axit,...)

- Xác định chất khử, chất oxi hóa, cân bằng phản ứng oxi hóa – khử bằng phương pháp thăng bằng electron.

- Giải các bài tập có liên quan đến kiến thức của chương. c. Thái độ: HS có thái độ học tập tích cực, chủ động và có ý thức bảo vệ môi trường, chống gây ô nhiễm các nguồn: không khí, đất, nước. d. Năng lực cần được hình thành Chú trọng hình thành và phát triển NLHT đồng thời phát triển một số NL khác như NL giải quyết vấn đề, NL quan sát và NL vận dụng kiến thức vào thực tiễn .

34

2.1.2. Nội dung của chƣơng oxi- lƣu huỳnh – Hóa học 10 Theo phân phối chương trình chuẩn, chương “Oxi – Lưu huỳnh” bao gồm 7 bài, được dạy trong 11 tiết, cụ thể như sau: Bảng 2.1. Phân phối nội dung chương Oxi – Lưu huỳnh – Hóa học 10 Chƣơng 6: Oxi – Lƣu huỳnh Tiết 49,50

Bài 29: Oxi – Ozon

Tiết 51

Bài 30: Lưu huỳnh

Tiết 52

Bài 31: Bài thực hành số 4: Tính chất của oxi, lưu huỳnh

Tiết 53, 54

Bài 32: Hiđro sunfua – Lưu huỳnh đioxit. Lưu huỳnh trioxit

Tiết 55, 56

Bài 33: Axit sunfuric - Muối sunfat

Tiết 57, 58

Bài 34: Luyện tập: Oxi và lưu huỳnh

Tiết 59

Bài 35: Bài thực hành số 5. Tính chất các hợp chất của lưu huỳnh

2.1.3. Những điểm cần chú ý về nội dung, phƣơng pháp khi giảng dạy chƣơng oxi- lƣu huỳnh * Về nội dung - GV cần biết những kiến thức mà HS đã được trang bị ở trung học cơ sở (THCS) để thừa kế và phát triển, tránh trùng lặp, cụ thể: Ở lớp 8 THCS HS đã được nghiên cứu về tính chất vật lý, tính chất hóa học của oxi khá đầy đủ, vì vậy GV cần tổ chức cho HS làm rõ mối liên hệ giữa cấu tạo nguyên tử, phân tử, độ âm điện với tính oxi hóa của oxi.

- Vận dụng triệt để những kiến thức đã có ở HS về cấu tạo nguyên tử, liên kết hóa học, phản ứng oxi hóa – khử, ... để nghiên cứu các đơn chất và các hợp chất của các nguyên tố trong nhóm.

- Từ đặc điểm cấu tạo của nguyên tử oxi, lưu huỳnh, GV yêu cầu HS dự đoán về số oxi hóa trong hợp chất với hidro, kim loại; Giải thích vì sao oxi có số oxi hóa -2 trong hầu hết các hợp chất và +2 trong F2O còn lưu huỳnh có số oxi hóa -2, +4, +6 trong các hợp chất.

- Nghiên cứu lưu huỳnh cần chú ý về tính oxi hóa và khử của lưu huỳnh khi tương tác với các phi kim hoạt động mạnh hơn và một số chất oxi hóa mạnh.

35

- Cần liên hệ tính axit của axit sunfuric với axit clohiđric để nhấn mạnh tính chất chung của axit.

- Cần chú ý đến việc giáo dục HS ý thức bảo vệ môi trường khi dạy các phần về tính chất và điều chế các chất.

- Khi nghiên cứu tới H2SO4 cần chú ý đến tính oxi hóa, khả năng hút ẩm, làm khô. Phân biệt sự làm khô và sự hóa than của axit H2SO4 đặc. * Về phƣơng pháp dạy học - PPDH chung của chương được thiết kế theo mô hình: Vận dụng lý thuyết chủ đạo về cấu tạo nguyên tử, liên kết hóa học, định luật tuần hoàn, phản ứng hóa học.

Dự đoán tính chất hóa học của các đơn chất O2, O3, S và những hợp chất của chúng.

Xác minh những điều dự đoán về tính chất bằng các thí nghiệm, thực hành hóa học.

Hình 2.1. Phƣơng pháp dạy học chung của chƣơng oxi-lƣu huỳnh.

- Gắn những kiến thức về ứng dụng và điều chế chất với những tính chất vật lí và tính chất hóa học của chất chẳng hạn như:  GV cần phân tích ý nghĩa bảo vệ môi trường thông qua việc sản xuất 90% lưu huỳnh từ hỗn hợp khí độc hại H2S và SO2.

2.2. Thiết kế công cụ đánh giá năng lực hợp tác của học sinh trung học phổ thông trong dạy học hóa học thông qua việc sử dụng phƣơng pháp dạy học theo góc trong chƣơng oxi - lƣu huỳnh - Hóa học 10 .

2.2.1. Yêu cầu của công cụ đánh giá năng lực hợp tác.

Bộ công cụ đánh giá NLHT cần đảm bảo đánh giá chi tiết được các tiêu chí và các mức độ đạt được của NL này. Do đó, ngoài hình thức kiểm tra viết (đánh giá kiến thức, kỹ năng) còn cần sử dụng thêm các công cụ khác như bảng kiểm quan sát, bảng hỏi, phiếu tự đánh giá của HS … Những công cụ này đều phải ghi rõ ràng, chi tiết, cụ thể hóa từng nội dung và bám sát vào các tiêu chí của NLHT.

36

2.2.2. Cơ sở để thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực hợp tác (Bảng mô tả tiêu chí đánh giá năng lực hợp tác). Để thiết kế bộ công cụ đánh giá NLHT của HS thông qua DH theo góc, chúng tôi đã xác định các NL thành phần của NLHT gồm: - NL xác định mục đích và hoạt động học hợp tác.

- NL xác định nhu cầu và người hợp tác trong chọn góc xuất phát.

- NL xác định nhiệm vụ hoạt động hợp tác và trách nhiệm của bản thân.

- NL tổ chức thực hiện học hợp tác ở các góc và chuyển góc.

- NL đánh giá hoạt động học hợp tác.

Với mỗi NL đã xác định các tiêu chí cụ thể (10 tiêu chí), các mức độ đạt được của các tiêu chí và thể hiện ở bảng sau: Bảng 2.2. Các tiêu chí và mức độ đánh giá năng lực hợp tác của học sinh qua phƣơng pháp dạy học theo góc.

Mức độ NL thành

Tiêu chí

Mức 1

Mức 2

Mức 3

phần

đánh giá

(1 điểm)

(2 điểm)

(3 điểm)

1.

định Chưa xác định

Xác định được Xác định được

mục đích hợp được mục đích

mục đích học đầy đủ và rõ

1. Xác định tác

Xác để

giải hợp tác để giải

hợp tác để giải ràng mục đích

mục đích

quyết vấn đề quyết vấn đề

quyết

hoạt động

học tập ở các học tập ở các

học tập ở các giải quyết vấn

góc

góc nhưng chưa đề học tập ở

hợp tác

góc.

đầy đủ.

2. Xác định 2.

Xác

định - Chưa xác định

vấn

đề học hợp tác để

các góc.

- Xác định được -

Xác

định

nhu cầu và

được nhu cầu, được nhu cầu, nhu cầu, phong được nhu cầu

ngƣời hợp

phong

tác trong

học của bản của bản thân để thân nhưng chưa của bản thân và

chọn góc

thân, xác định lựa chọn góc xác định được xác định được

xuất phát.

được người có xuất phát.

cách phong cách học cách học của bản phong cách học

người có cùng người có cùng

37

cùng

phong -

Chưa

cách học, phối định

xác phong cách học phong cách học được để

cùng

phối để cùng phối

lựa

chọn hợp lựa chọn

hợp lựa chọn người có cùng hợp góc xuất phát.

phong

cách góc xuất phát.

góc xuất phát.

học với mình để cùng phối hợp lựa chọn góc xuất phát.

3. Phân tích và -

Chưa

biết - Phân tích và - Phân tích và

hiểu được các phân tích và hiểu được các hiểu đầy đủ, nhiệm vụ cần hiểu được các nhiệm vụ cần chi 3. Xác định nhiệm vụ hoat động hợp tác và trách nhiệm của bản thân.

tiết

các

hoàn thành ở nhiệm vụ cần hoàn thành ở các nhiệm vụ cần các góc

hoàn thành ở góc nhưng chưa hoàn thành ở đầy đủ, chi tiết.

các góc.

4.

Xác

trách

các góc.

định Chưa xác định Xác định được Xác định được nhiệm được

trách trách nhiệm của trách

nhiệm

của bản thân để nhiệm của bản bản thân nhưng của bản thân và thực

hiện thân để thực chưa hoàn thành hoàn thành tốt

nhiệm vụ của hiện nhiệm vụ tốt nhiệm được nhiệm vụ được nhóm.

của nhóm (còn giao.

giao.

ỷ lại vào người khác) 5. Xác định các Chưa xác định 4. Tổ chức thực hiện học hợp tác ở các góc và chuyển góc.

Đã

xác

định Đã

xác

định

nhiệm vụ cần các nhiệm vụ được các nhiệm đầy

đủ

các

giải quyết và cần giải quyết vụ phân

giải nhiệm vụ cần

công và chưa tham quyết nhưng có giải quyết và có

công việc trong gia vào việc ý nhóm.

cần

phân công

kiến

phân

công công việc công công việc

công việc trong trong nhóm.

phân ý kiến

nhóm trong nhóm hợp

chưa hợp lý.

lí, khoa học.

38

6.

Thái

độ -

nhận nhiệm vụ

Chưa

sẵn - Sẵn sàng nhận -

sàng

nhận nhiệm

vụ

Sẵn

sàng

và nhận nhiệm vụ

và thực hiện nhiệm vụ do thực hiện nhiệm và thực hiện nhiệm vụ ở các nhóm

phân vụ

góc và chuyển công.

do

phân

nhóm với thái độ tích công cực,

hoàn

- Chưa tích cực nhưng kết quả thành nhiệm vụ

góc.

hiện chưa tốt.

thực

với kết quả tốt.

nhiệm vụ ở các góc.

7. Sự hỗ trợ, Chưa có sự hỗ Có sự hỗ trợ, Chủ động hỗ phối hợp, tiếp trợ, phối hợp phối hợp, tiếp trợ, phối hợp, thu

ý

kiến của các thành thu ý kiến giữa tiếp thu ý kiến

trong nhóm để viên

trong các thành viên với các thành

hoàn thành sản nhóm . phẩm

ở

trong

nhóm viên

nhưng chưa chủ nhóm một cách

các

động, tích cực.

góc.

8. Sự phối hợp Ít trong

trong

tham

tích cực.

gia Tham gia trong Chủ động tích

hoạt phối hợp trong hoạt động báo cực phối hợp

động báo cáo hoạt động báo cáo sản phẩm với các thành sản phẩm.

cáo sản phẩm của nhóm nhưng viên trong hoạt của nhóm.

chưa tích cực.

động báo cáo sản phẩm của nhóm.

9.

Đánh

giá Đánh giá được Đánh giá được Đánh

mức độ hoàn mức độ hoàn mức

độ

giá

hoàn chính xác, đầy

thành nhiệm vụ thành nhiệm vụ thành nhiệm vụ đủ và chi tiết của cá nhân, của cá nhân, của nhóm

nhóm

nhưng nhóm

cá

nhân, mức độ hoàn nhưng thành

chưa chính xác chưa đầy đủ và vụ và đầy đủ.

chi tiết

nhiệm của

nhân, nhóm.

cá

39

10. Đánh giá -

Đánh

5. Đánh giá họat động của được

giá - Đánh giá được -

hoạt động

nghiệm

giá

hoạt hoat động của được hoat động

nhóm khác và động của nhóm nhóm

học hợp tác rút

Đánh

kinh khác

khác của nhóm khác

nhưng nhưng chưa đầy khá đầy đủ và

trong chưa đầy đủ và đủ và chi tiết.

chi tiết.

hoạt động học chi tiết. hợp tác.

-

Chưa

được

rút - Rút được kinh -

chủ

kinh nghiệm cho bản động rút kinh

nghiệm bản

Luôn

cho thân và

góp ý được cho động

nhóm.

cho

và được cho hoạt bản thân, góp ý

thân

hoạt

góp ý nghiệm

nhóm được cho các

động nhưng chưa đầy thành viên và đủ và chi tiết

cho hoạt động nhóm một cách chi

tiết,

rõ

ràng.

2.2.3.Thiết kế công cụ đánh giá năng lực hợp tác của học sinh trong dạy học hóa học áp dụng phƣơng pháp dạy học theo góc .

2.2.3.1. Thiết kế bảng kiểm quan sát Mục đích: Bảng kiểm quan sát giúp GV quan sát có chủ đích các tiêu chí của NLHT thông qua các hoạt động học tập của HS. Từ đó đánh giá được kiến thức, kĩ năng và NLHT theo các mục tiêu của quá trình DH đề ra.

Yêu cầu: Bảng kiểm quan sát phải rõ ràng, cụ thể, bám sát vào các tiêu chí của NLHT. Qui trình thiết kế [11]:  Bƣớc 1: Xác định đối tượng, thời điểm, mục tiêu quan sát.  Bƣớc 2: Xây dựng các tiêu chí và các mức độ đánh giá cho mỗi tiêu chí.  Bƣớc 3: Hoàn thiện các tiêu chí và mức độ đánh giá phù hợp.

40

- Từ mục tiêu và quy trình trên chúng tôi đã thiết kế một số bảng kiểm quan sát đánh giá NLHT của HS dành cho GV trong DH theo góc, cụ thể như sau: Bảng 2.3. Bảng kiểm quan sát đánh giá năng lực hợp tác của học sinh trong dạy học theo góc (dành cho giáo viên) BẢNG KIỂM QUAN SÁT ĐÁNH GIÁ NLHT CỦA HS Trường: THPT...................................................................

Ngày..........tháng.........năm 2018 Đối tượng quan sát: .................................Lớp:...................Nhóm:.....................

Tiết:.......................Bài:...................................................

Tên giáo viên:..................................................................

Mức điểm

Tiêu chí NL thành phần

đánh giá

1. Xác định

1. Hiểu mục đích hợp tác để giải quyết vấn

mục đích hoạt

đề học tập ở các góc

động hợp tác 2. Xác định nhu 2. Xác định được nhu cầu của bản thân, xác cầu và ngƣời

định được người có cùng phong cách học,

hợp tác trong

phối hợp lựa chọn góc xuất phát.

chọn góc xuất phát.

3.Xác định

3. Phân tích và hiểu được các nhiệm vụ cần

nhiệm vụ hoat

hoàn thành ở các góc

động hợp tác

4. Xác định trách nhiệm của bản thân để

và trách nhiệm

thực hiện nhiệm vụ của nhóm.

của bản thân.

5. Xác định các nhiệm vụ cần giải quyết và phân công công việc trong nhóm.

4.Tổ chức thực

6. Thái độ nhận nhiệm vụ và thực hiện

1

2

3

41

hiện học hợp

nhiệm vụ ở các góc và chuyển góc.

tác ở các góc và 7. Sự hỗ trợ, phối hợp, tiếp thu ý kiến trong chuyển góc.

nhóm để hoàn thành sản phẩm ở các góc.

8. Sự phối hợp trong hoạt động báo cáo sản phẩm.

9. Đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ

5. Đánh giá

của cá nhân, nhóm

hoạt động học

10. Đánh giá họat động của nhóm khác và

hợp tác

rút kinh nghiệm trong hoạt động học hợp tác.

Bảng 2.4. Bảng kiểm quan sát thái độ và kĩ năng hoạt động hợp tác của học sinh lớp thực nghiệm.

Mức độ đạt đƣợc

Tiêu chí

Số học sinh đạt tiêu chí (%) Lần 1

Thường xuyên chú ý 1.Tập

trung Đôi lúc không chú ý Thường xuyên không chú ý

chú ý

Chăm chú, ghi chép lại 2. Lắng nghe

Có chú ý nghe nhưng không ghi chép Thường xuyên không chú ý Tích cực, có tổ chức khi hoạt động nhóm và báo cáo sản

3. Phối hợp tham hoạt

gia động

học hợp tác.

phẩm Đôi khi chưa tích cực, di chuyển nhóm chậm.

Không phối hợp tham gia và hoat động học hợp tác.

Lần 2

Lần 3

42

Thường xuyên phản hồi ý kiến 4. Phản hồi ý kiến

Thỉnh thoảng phản hồi ý kiến Thường xuyên không phản hổi Sôi nổi, đúng mục tiêu

5. Tranh luận

Bình thường, có lúc đúng hoặc chưa đúng mục tiêu Chưa đúng mục tiêu, lan man

6.

Thái

độ Tích cực và hợp tác. tác Chưa thật sự tích cưc

hợp trong

hoạt Không hợp tác

động nhóm Chính xác, công bằng 7. Đánh giá

Chưa chính xác ở một số tiêu chí Chưa chính xác và không công bằng

2.2.3.2.Thiết kế phiếu hỏi tự đánh giá của học sinh.

- Mục đích: Dùng để hỏi HS các tiêu chí của NLHT. - Yêu cầu: Phiếu hỏi gồm các câu hỏi rõ ràng, cụ thể, bám sát vào các tiêu chí của NLHT. - Qui trình thiết kế [11]: + Bƣớc 1: Xác định đối tượng, mục tiêu, thời điểm phỏng vấn hoặc hỏi. + Bƣớc 2: Xác định các tiêu chí và các mức độ đánh giá cho mỗi tiêu chí, thiết kế các câu hỏi và phương án lựa chọn. + Bƣớc 3: Sắp xếp và hoàn thiện các câu hỏi.

HS sử dụng phiếu hỏi để tự đánh giá và đánh giá các thành viên trong nhóm.

Mỗi HS sẽ có điểm tự đánh giá và điểm trung bình của nhóm đánh giá. GV sau đó sẽ kiểm tra, xem xét và sau đó đưa ra quyết định điểm của mỗi HS.

43

Bảng 2.5. Phiếu hỏi dùng để đánh giá năng lực hợp tác của học sinh trong dạy học theo góc (dành cho học sinh) BẢNG ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC HỢP TÁC CỦA HỌC SINH (Dành cho học sinh) Trường: THPT..............................................................................................................

Lớp:................................................................................................................

Nhóm:...............................................................................................................

Họ tên HS: ........................................................................................................

Bài:....................................................................................................................

Ngày....................tháng....................năm 2018 Hãy đánh giá sự đóng góp của em và các bạn trong hoạt động chung của nhóm theo thang điểm nguyên từ 1 đến 3.

NL thành phần 1. Xác định mục đích hoạt động

Tiêu chí đánh giá 1. Hiểu mục đích hợp tác để giải quyết vấn đề học tập ở các góc

hợp tác 2. Xác định nhu

2. Xác định được nhu cầu của bản thân, xác

cầu và người hợp định được người có cùng phong cách học, tác trong chọn

phối hợp lựa chọn góc xuất phát.

góc xuất phát.

3.Xác định nhiệm vụ hoat

3. Phân tích và hiểu được các nhiệm vụ cần hoàn thành ở các góc

động hợp tác và

4. Xác định trách nhiệm của bản thân để

trách nhiệm của

thực hiện nhiệm vụ của nhóm.

bản thân.

5. Xác định các nhiệm vụ cần giải quyết và phân công công việc trong nhóm.

Mức điểm 1 2 3

44

4.Tổ chức thực hiện học hợp tác

6. Thái độ nhận nhiệm vụ và thực hiện nhiệm vụ ở các góc và chuyển góc.

ở các góc và

7. Sự hỗ trợ, phối hợp, tiếp thu ý kiến trong

chuyển góc.

nhóm để hoàn thành sản phẩm ở các góc.

8. Sự phối hợp trong hoạt động báo cáo sản phẩm.

9. Đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ

5. Đánh giá hoạt

của cá nhân, nhóm

động học hợp tác 10. Đánh giá họat động của nhóm khác và rút kinh nghiệm trong hoạt động học hợp tác.

Tổng điểm:................

Giải thích ngắn gọn tại sao em lại cho điểm bản thân như vậy: .............................................................................................................................

Hãy cho điểm từng bạn trong nhóm: Tên thành viên nhóm

Điểm

Lí do đánh giá

Bảng 2.6. Phiếu hỏi đánh giá về năng lực hợp tác và thái độ học hợp tác của học sinh trong học theo góc (dành cho học sinh tự đánh giá)

STT 1

Nội dung Tôi di chuyển nhanh, đúng vào vị trí của nhóm mình.

2

Tôi luôn tập trung trong quá trình làm việc, không xao nhãng.

3

Tôi thực hiện đúng theo cách thức hợp tác mà nhóm đã xác định và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

4

Tôi sẵn sàng nhận nhiệm vụ khi được phân công.

Các phƣơng án chọn Thƣờng Thỉnh Hiếm xuyên thoảng khi

45

5

Tôi chấp nhận ý kiến trái ngược nếu ý kiến đó là đúng.

6

Tôi tỏ thái độ thiện chí, sẵn sàng hợp tác với mọi thành viên trong nhóm.

7

Tôi hiểu những công việc cụ thể mình cần phải làm khi nhận một vai trò bất kì trong nhóm.

8

Tôi có những hành động giúp nhóm làm việc sôi nổi, hiệu quả.

9

Tôi chưa chú ý làm việc.

10

Tôi chia sẻ, giúp đỡ các bạn hoàn thành nhiệm vụ của cả nhóm.

11

Tôi cố gắng trình bày ý kiến của mình 1 cách rõ ràng để các bạn đều hiểu.

12

Khi không đồng ý với ý kiến của bạn, tôi luôn bình tĩnh và trao đổi lại với thái độ thiện chí.

13

Tôi còn ngắt ngang lời khi bạn đang nói.

14

Tôi luôn bảo vệ ý kiến của mình một cách nhẹ nhàng, thuyết phục.

15

Tôi biết ghi chép, sắp xếp, tổng hợp lại ý kiến của các bạn một cách chính xác, hợp lí

16

Tôi xác định được điểm mạnh, điểm yếu của mình nhưng chưa đưa ra được giải pháp khắc phục.

17

Tôi khách quan, công bằng khi đánh giá các bạn

46

2.2.3.3. Thiết kế bài kiểm tra Hóa học.

Chúng tôi vận dụng quy trình thiết kế ma trận đề kiểm tra theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo [3] để thiết kế bài kiểm tra đánh giá mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng của HS. Các bài kiểm tra này được trình bày trong phần phụ lục số 3.

2.3. Vận dụng phƣơng pháp dạy học theo góc nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trung học phổ thông 2.3.1. Lựa chọn các nội dung có thể sử dụng phƣơng pháp dạy học theo góc chƣơng oxi- lƣu huỳnh -Hóa học 10. Để đảm bảo hiệu quả cao của PPDH theo góc cần dựa vào một số các nguyên tắc sau: - Khối lượng kiến thức của nội dung DH khi tổ chức DH theo góc phải phù hợp với thời lượng trong phân phối chương trình.

- Nội dung các bài học phải chứa đựng nhiều phong cách tiếp cận khác nhau như học theo kiểu nhìn, nghe, trải nghiệm để có thể sử dụng nhiều phương tiện khác nhau như sách giáo khoa (SGK), video thí nghiệm, bài tập hóa học và thí nghiệm hóa học để lĩnh hội kiến thức.

- Nội dung kiến thức cho hoạt động nhóm trong mỗi góc phải có mức độ khó khăn nhất định, đồng thời không quá phức tạp tạo điều kiện cho tất cả HS đều có thể tham gia hoạt động ở các góc.

Từ các nguyên tắc trên, chúng tôi nhận thấy một số kiến thức trong chương oxi- lưu huỳnh- Hóa học 10 có thể sử dụng PPDH theo góc như: - Kiến thức về tính chất vật lý và tính chất hóa học của oxi, lưu huỳnh và hợp chất của chúng vì với các kiến thức này HS vừa có thể suy luận lý thuyết, vừa có thể nghiên cứu qua thực nghiệm.

- Kiến thức về ứng dụng của oxi, lưu huỳnh và hợp chất của chúng vì với kiến thức này HS có thể liên hệ với thực tiễn cuộc sống.

Trong đề tài này, chúng tôi sử dụng PPDH theo góc trong DH phần tính chất hóa học và điều chế.

47

2.3.2. Tổ chức hoạt động ở các góc * Yêu cầu chung về kế hoạch bài dạy theo góc.

Với bộ môn Hóa học thường sử dụng PPDH theo góc theo phong cách học khác nhau. Vì vậy để có thể áp dụng PPDH theo góc đạt hiệu quả cao thì : - Nội dung kiến thức cần có sự kết hợp giữa kiến thức thức lý thuyết và thực nghiệm để HS khám phá theo nhiều phong cách khác nhau.

- Nội dung kiến thức có thể chứa đựng những tình huống có vấn đề hoặc có nhiều cách hiểu, nhiều cách lí giải khác nhau, các kiến thức gắn với thực tiễn cần thu thập nhiều ý tưởng sáng tạo, nhiều kinh nghiệm hiểu biết và tính khái quát cao.

- Nội dung kiến thức không quá dài ứng với thời lượng trong một tiết dạy vì trong DH theo góc, việc luân chuyển giữa các góc mất khá nhiều thời gian và thời gian hoạt động phải đảm bảo sự hợp lí giữa nội dung học tập và thời gian thảo luận.

- Thiết kế nhiệm vụ ở mỗi góc phải đảm bảo mục tiêu dạy học theo chuẩn kiến thức, kỹ năng và phù hợp với phong cách học tập đặc trưng cho góc đó. * Một số kế hoạch bài dạy minh họa: 3 bài dạy, dưới đây là kế hoạch bài dạy sử dụng PPDH theo góc cho bài Oxi- ozon và bài Lưu huỳnh, kế hoạch bài daỵ còn lại được tôi trình bày ở phụ lục 2 Tiết 49 - Bài 29: OXI – OZON I. Mục tiêu 1. Kiến thức - HS trình bày được vị trí nguyên tố, cấu tạo của phân tử oxi, tính chất vật lí, ứng dụng và phương pháp điều chế oxi trong phòng thí nghiệm cũng như trong công nghiệp.

- HS hiểu được tính chất hóa học cơ bản của oxi là tính oxi hóa mạnh và kiểm chứng bằng các thí nghiệm cụ thể.

- HS viết được các phương trình hóa học (PTHH) của các phản ứng biểu diễn các tính chất hóa học của oxi và làm được một số bài tập có liên quan.

2. Kĩ năng HS có được các kĩ năng:

48

- Tiến hành thí nghiệm, quan sát, nhận xét và giải thích hiện tượng.

- HS viết được các PTHH biểu diễn các tính chất hóa học của oxi và làm được một số bài tập có liên quan.

- Phối hợp làm việc theo nhóm, tự tìm hiểu và thực hiện các nhiệm vụ được giao ở các góc.

- Trình bày kết quả thực hiện và đánh giá.

3. Thái độ - HS có được thái độ tích cực, nghiêm túc trong học tập, say mê khoa học, cẩn thận, tỉ mỉ, thận trọng khi làm việc với hóa chất, tinh thần tích cực, tự giác tham gia vào các hoạt động, nâng cao ý thức hợp tác, chủ động và sáng tạo trong học tập.

- Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường.

4. Năng lực cần được hình thành - Chú trọng hình thành NLHT theo nhóm cụ thể:  Mỗi HS đều làm việc cá nhân hoặc theo cặp sau đó hợp tác thảo luận, chia sẻ với nhau để hoàn thành nhiệm vụ của cả nhóm.  Các nhóm phải có sự phân công công việc cho từng thành viên trong quá trình hoạt động nhóm và có sự phối hợp trong quá trình báo cáo sản phẩm.

Ngoài ra còn góp phần hình thành các NL khác như: -

NL thực hành.

- NL quan sát.

- NLGQVĐ.

II. Chuẩn bị 1. Giáo viên - Tư liệu: Các clip thí nghiệm về phản ứng của oxi với Mg, với C, với Etanol và điều chế O2 bằng phương pháp nhiệt phân KMnO4.

- Hóa chất: Dây Mg, etanol, bình đựng khí oxi, KMnO4, C. - Dụng cụ: Ống nghiệm, bông, nước cất, giá thí nghiệm, kẹp gỗ, đèn cồn, kẹp sắt.

49

- Phiếu học tập cá nhân, bút dạ, giấy A0 và A3 nhiệm vụ cho các góc.

2. Học sinh - Đọc trước bài Oxi - Ozon - Sách giáo khoa (SGK) Hóa học 10 cơ bản, đồ dùng học tập.

III. Phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học PPDH chủ yếu là PPDH theo góc (3 góc: Góc phân tích, góc quan sát, góc trải nghiệm).

Phương pháp và kỹ thuật DH phối hợp - Đàm thoại gợi tìm tòi.

- Hợp tác theo nhóm nhỏ.

- Sử dụng phương pháp trực quan - Kỹ thuật khăn trải bàn và kỹ thuật mảnh ghép.

IV. Tiến trình dạy học 1. Ổn định tổ chức lớp(1 phút) 2. Kiểm tra bài cũ (lồng trong quá trình dạy bài mới) 3. Giảng bài mới GV vào bài: (1 phút) Oxi là nguyên tố phổ biến trên trái đất, đóng vai trò hết sức quan trọng trong cuôc sống của chúng ta cũng như các ngành công nghiệp. Vậy oxi có cấu tạo, tính chất vật lý, tính chất hóa học ra sao và được điều chế như thế nào? Để trả lời câu hỏi này cô và các em cùng tìm hiểu trong tiết học hôm nay.

Hoạt động 1: Tìm hiểu về vị trí và cấu tạo của oxi (3 phút) Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung bài học

Thiết bị, đồ dùng

- O có số hiệu - Một HS lên bảng A. Oxi nguyên tử là 8, một viết, các bạn khác I. Vị trí và cấu em lên bảng viết ngồi dưới viết và tạo: cấu hình electron so sánh với kết quả -

Cấu

SGK, bút, vở ghi hình

e:

nguyên tử và xác trên bảng.

1s22s22p4.

định

- Vị trí: Ô 8, chu

vị

trí

của

50

nguyên tố O trong bảng tuần hoàn?

kỳ 2, nhóm VIA. - HS nhận xét, bổ - CTPT: O2.

- GV cho HS nhận sung xét, bổ sung

- CTCT: O = O

- HS ghi chép lại

- GV chốt kiến vào vở. thức.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về tính chất vật lý của oxi (2 phút) Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung cần đạt

Thiết bị, đồ dùng

Dựa vào SGK và - HS phát biểu về II. Tính chất vật lí: những

hiểu

biết tính chất vật lý của

Chất khí, không màu, SGK, bút, vở

của em trong thực oxi

không mùi, không vị, ghi

tiễn về oxi, hãy

hơi nặng hơn không

trình bày một số

khí và ít tan trong

tính chất vật lý cơ

nước.

bản của oxi?

51

Hoạt động 3: Tìm hiểu về tính chất hóa học và điều chế oxi (28 phút) Thời

Hoạt động của

gian

GV

3ph

Hoạt động của HS

Hoạt động 1:

Nội dung bài học III. Tính chất hóa học:

Nêu mục tiêu và Lắng nghe mục tiêu - O2 có tính oxi hóa mạnh. cách

thực

Thiết bị, đồ dùng * Góc phân tích: - SGK Hóa học 10 .

hiện và cách thực hiện - O2 có thể oxi hóa nhiều kim loại (trừ Au, - Bút dạ, giấy A0, A3, A4.

nhiệm vụ theo góc.

nhiệm vụ ở mỗi góc Pt…), nhiều phi kim (trừ nhóm halogen) và Phiếu học tập số 1 học tập.

- Nêu tóm tắt mục

nhiều hợp chất.

1. Tác dụng với kim loại.

* Góc quan sát:

to tiêu, nhiệm vụ của - Quan sát, suy nghĩ 2Mg + O2   2 MgO các góc (chiếu lên và lựa chọn góc phù 2. Tác dụng với phi kim.

- Máy tính, các video thí

màn hình và dán ở hợp với phong cách C + O  to  CO2 2 các góc); yêu cầu học của mình.

3. Tác dụng với hợp chất.

- Bút dạ, giấy A0, A3, A4

HS lựa chọn góc

* Góc trải nghiệm:

phù

hợp

t CO + O2   CO2 o

theo

o

phong cách học, sở - Tại các nhóm, HS thích và năng lực có thể lựa chọn nhóm của mình.

t C2H5OH +3O2   2CO2 +3H2O

trưởng, thư kí và phân

IV. Điều chế: * Trong phòng thí nghiệm:

nghiệm có liên quan…

- Phiếu học tập số 2

Phiếu học tập số 3 Dụng cụ thí nghiệm: Ống nghiệm, giá đỡ thí nghiệm, đèn cồn, ống

52

- Thông báo hình công nhiệm vụ. Làm - Nhiệt phân những hợp chất giàu oxi, kém dẫn khí,.... thức, thời gian hoạt việc theo cặp, nhóm bền với nhiệt như: KMnO4, KClO3, H2O2,…

Hóa chất: KMnO4, bình

to động và sản phẩm để tìm hiểu nhiệm vụ 2KMnO4   K2MnO4 + MnO2 + O2 của mỗi góc. của góc. * Trong công nghiệp:

O2, dây Mg, than, etanol.

a. Từ không khí: Hoạt động 2: 19ph -

Yêu

cầu

- Thực hiện các nhiệm Chưng cất phân đoạn không khí lỏng. các vụ theo yêu cầu của b. Từ nước:

nhóm thực hiện các các phiếu học tập.

Điện phân nước (có hòa tan một ít H2SO4

nhiệm vụ ở các - Rút ra được nhận hoặc NaOH để tăng khả năng dẫn điện) góc. xét và kết luận, ghi lại H O  to  H +O 2

- Quan sát, theo dõi kết quả vào phiếu học hoạt động của các tập tương ứng. nhóm HS và hỗ trợ nếu HS yêu cầu.

- Hướng dẫn thí - HS luân chuyển qua nghiệm, áp dụng các góc. Kết quả ở làm bài tập,...

góc cuối cùng ghi bản

- Nhắc nhở HS giấy A0.

2

2

53

luân chuyển góc theo nhóm.

Hoạt động 3: - Hướng dẫn HS 6ph

báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ ở các góc: - Yêu cầu mỗi nhóm dán kết quả tại góc tương ứng, - Dán kết quả của riêng kết quả ở góc nhóm tại góc tương cuối cùng dán lên ứng và kết quả ở góc bảng.

cuối cùng lên bảng.

- Yêu cầu đại diện - Mỗi nhóm cử 1 đại nhóm HS báo cáo diện lên bảng báo cáo kết quả trên bảng kết quả hoạt động của từ góc phân tích nhóm mình. đến góc quan sát, - Hai nhóm còn lại,

54

trải nghiệm.

-

Yêu

cầu

mỗi nhóm cử 1 đại các diện tới góc tương

nhóm cử đại diện ứng theo dõi so sánh theo dõi kết quả với kết quả của nhóm của nhóm mình ở mình. mỗi góc tương ứng. - Nhóm khác nêu câu Yêu cầu các nhóm hỏi,

nhận

xét,

bổ

nhận xét, bổ sung ý sung. kiến sau khi nghe - Theo dõi, tự đánh báo cáo.

giá, so sánh và sửa

- Nêu câu hỏi (nếu chữa kết quả có).

của

nhóm sau khi GV đã

- Chốt lại kiến thức nêu ý kiến hoàn thiện. và hướng dẫn HS - Hs lắng nghe, nhận cách học bài.

xét và bổ sung kiến thức - HS lắng nghe và ghi chép vào vở.

55

Hoạt động 4: Tìm hiểu về ứng dụng của oxi (2 phút) Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung cần đạt

Thiết bị, đồ dùng

Oxi có ứng dụng quan trọng - HS phát biểu về ứng dụng V. Ứng dụng: nào trong đời sống và trong của oxi

- Oxi có vai trò quyết định đến sự SGK, bút, vở ghi

các nghành sản xuất?

sống của người và động vật.

- Có vai trò quan trọng trong các ngành công nghiệp.

56

4. Củng cố.(7 phút) (Phiếu học tập số 4) - GV yêu cầu HS trả lời nhanh câu hỏi 1 và câu hỏi 2 sau đó GV nhận xét, đánh giá.

- GV yêu cầu mỗi nhóm HS chia làm 3 nhóm nhỏ: nhóm 1 làm câu 3; nhóm 2 làm câu 4; nhóm 3 làm câu 5, sau đó các nhóm nhỏ thảo luận thống nhất và hoàn thành tất cả các bài tập trong phiếu học tập và dán lên bảng, sau đó cho các nhóm nhận xét chéo, đặt câu hỏi cho nhau và GV yêu cầu bất kỳ thành viên nào trong nhóm trả lời câu hỏi của các nhóm và của GV đưa ra, sau đó giáo viên tổng kết và đánh giá kết quả 5. Dặn dò. (1 phút) - Hoàn thành bài tập 1-6/SGK/ Trang 127, 128.

- Chuẩn bị trước bài “Lưu huỳnh”.

V. Phụ lục Góc phân tích (6 phút) 1. Mục tiêu: HS nghiên cứu SGK, dựa trên những kiến thức đã học nhằm rút ra kết luận về tính chất hóa học của oxi, phương pháp điều chế và cách thu khí oxi trong phòng thí nghiệm.

2. Nhiệm vụ: HS sử dụng SGK để nghiên cứu các thông tin sau đó hoàn thành phiếu học tập số 1 vào giấy A4 đối với từng cá nhân (ý kiến riêng), sau đó thống nhất lấy ý kiến chung để làm vào giấy A0. Giấy A4 của các cá nhân đã làm được dán ở góc ý kiến riêng.

Kết lụân về tính chất hóa học của oxi, phương pháp điều chế và cách thu khí oxi trong phòng thí nghiệm?

Phiếu học tập số 1 1. Trình bày tính chất hóa học đặc trưng của oxi. Giải thích tại sao oxi lại có tính chất đó và viết PTHH của các phản ứng minh họa.

2. Hãy cho biết phương pháp điều chế oxi trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp? Lấy ví dụ minh họa bằng PTHH.

57

Góc quan sát (6 phút) 1. Mục tiêu: Từ sự quan sát các video thí nghiệm, HS rút ra nhận xét về tính chất hóa học, phương pháp điều chế và cách thu khí oxi trong phòng thí nghiệm.

2. Nhiệm vụ: - Dựa vào cấu hình electron nguyên tử, cấu tao phân tử và dự đoán tính chất hóa học của oxi?

- HS quan sát video thí nghiệm và điền các thông tin vào phiếu học tập số 2.

Phiếu học tập số 2 STT

1

Cách tiến

Tên TN

hành

Hiện tƣợng

PTHH – Giải thích

Nhận xét

TN 1: Mg tác

Vai trò của

dụng với oxi.

oxi trong phản ứng

TN 2: 2

3

Vai trò của

Cacbon

tác

oxi trong phản

dụng với oxi.

ứng

TN 3: Oxi tác

Vai trò của

dụng

oxi trong phản

với

ứng

etanol (C2H5OH).

TN4:

4

Nhiệt

phân KMnO4

Phương pháp điều chế và tính chất vật lý của oxi

Kết lụân về tính chất hóa học của oxi, phương pháp điều chế và cách thu khí oxi trong phòng thí nghiệm

58

Góc trải nghiệm (6 phút) 1. Mục tiêu: Từ các thí nghiêm hóa học, HS nắm được một số tính chất vật lý, tính chất hóa học của oxi và phương pháp điều chế và thu khí oxi trong phòng thí nghiệm.

2. Nhiệm vụ: Thực hiện TN theo hướng dẫn, quan sát thí nghiệm, nêu và giải thích hiện tượng quan sát được, viết PTHH của phản ứng.

Thí nghiệm 1: Đốt dây Mg trong bình đựng khí oxi.

Thu 1 bình đựng khí oxi. Lấy kẹp sắt kẹp một sợi dây Mg. Đốt dây Mg cháy ngoài không khí rồi đưa vào bình khí oxi. So sánh độ sáng của ngọn lửa Mg cháy ngoài không khí và cháy trong bình khí oxi.

Thí nghiệm 2: Phản ứng của cacbon tác dụng với khí oxi.

Kẹp một mẩu than củi, sau đó đốt nóng đỏ một phần mẩu than rồi đưa nhanh vào bình đựng khí oxi.

Thí nghiệm 3: Oxi tác dụng với etanol (C2H5OH) Cho 2– 3 ml etanol vào chén sứ và châm lửa đốt.

Thí nghiệm 4: Nhiệt phân KMnO4 Cho 1 ít bột KMnO4 vào ống nghiệm chịu nhiệt, sau đó lắp mô hình như hình 6.2SGK Hóa 10.

Em hãy thực hiện các thí nghiệm trên và hoàn thành vào phiếu học tập số 3.

Phiếu học tập số 3 STT

Tên TN

Cách tiến hành

Hiện tƣợng

PTHH Giải thích

1 2 3 4 Kết lụân về tính chất hóa học của oxi, phương pháp điều chế và cách thu khí oxi trong phòng thí nghiệm

59

Phiếu học tập số 4 (Dành cho hoat động củng cố) .(7 phút) Câu 1: Cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử nguyên tố oxi là : A. ns2np4.

B. 2s22p5.

C. ns2np3.

D. 2s2 2 p4

Câu 2: Oxi tác dụng với tất cả các chất trong nhóm nào dưới đây ?

A. Na, Mg, Cl2, S, CH4.

B. Na, Al, I2, N2, C2H5OH.

C. Mg, Ca, N2, S, CO.

D. Mg, Ca, Au, P.

Câu 3: Cho 6g một kim loại R tác dụng với O2 tạo ra 10g oxit. Kim loại R là A. Zn

B. Fe

C. Mg

D. Ca

Câu 4:Hoàn thành phương trình hóa học của các phản ứng hóa học sau: 1. Ca+ O2 → t 2. KMnO4   o

t 3. S + O2   o

\

t 4. CH4 + O2   o

Câu 5: Cho 33,2g hỗn hợp X gồm Cu, Mg, Al tác dụng vừa đủ với dung dịch HCl thu được 22,4 lít khí ở đktc. Mặt khác, cho lượng X trên tác dụng với oxi dư nung nóng được 52,4 gam oxit.Tính khối lượng Cu trong X? Tiết 51- Bài 30: LƢU HUỲNH I. Mục tiêu 1. Kiến thức * HS nêu được -

Vị trí của nguyên tố, cấu hình electron của nguyên tử lưu huỳnh.

-

Các dạng thù hình phổ biến và tính chất vật lí của chúng.

-

Một số ứng dụng của lưu huỳnh và phương pháp điều chế lưu huỳnh.

-

Số oxi hóa chủ yếu của lưu huỳnh là -2, 0, +4, +6.

* Hs trình bày được tính chất hóa học của lưu huỳnh là vừa có tính oxi hóa, vừa có tính khử. * HS giải thích được nguyên nhân gây ra tính chất hóa học cơ bản của lưu huỳnh.

2. Kĩ năng

60

HS có được các kĩ năng:  Viết và cân bằng PTHH thể hiện tính chất hóa học của lưu huỳnh và làm một số bài tập có liên quan  Tiến hành thí nghiệm và quan sát hiện tượng phản ứng.  Giải thích được một số hiện tượng liên quan đến tính chất vật lí và hóa học của lưu huỳnh.

3. Thái độ HS có:  Thái độ nghiêm túc trong học tập, say mê khoa học, cẩn thận, tỉ mỉ khi làm việc với hóa chất.  Có ý thức hợp tác, chủ động tham gia vào các hoạt động học tập.  Ý thức bảo vệ môi trường.

4. Năng lực hướng đến - Chú trọng hình thành NLHT theo nhóm cụ thể.  Mỗi HS đều làm việc cá nhân hoặc theo cặp sau đó hợp tác thảo luận, chia sẻ với nhau để hoàn thành nhiệm vụ của cả nhóm.  Các nhóm phải có sự phân công công việc cho từng thành viên trong quá trình hoạt động nhóm và có sự phối hợp trong quá trình báo cáo sản phẩm.

- Góp phần hình thành các NL khác như:  NL quan sát.  NLGQVĐ II. Chuẩn bị 1. Giáo viên - Hóa chất: Bình đựng khí oxi, bột sắt, lưu huỳnh.

- Dụng cụ: Ống nghiệp, kẹp gỗ, giá thí nghiệm, muôi sắt, đèn cồn.

- Các video thí nghiệm về tính chất và ứng dụng của lưu huỳnh.

- Phiếu học tập, nhiệm vụ cho các góc, giấy A0, A3, A4.

2. Học sinh

61

- Xem lại bài “Oxi – Ozon”, đọc trước bài mới ở nhà.

- SGK Hóa học 10 – Cơ bản, bút, vở ghi.

III. Phƣơng pháp dạy học PPDH chủ yếu là PPDH theo góc (3 góc: Góc quan sát, góc phân tích, góc áp dụng) PPDH phối hợp - Đàm thoại gợi mở.

- Hợp tác theo nhóm nhỏ.

- Sử dụng phương pháp trực quan IV. Tiến trình dạy học 1. Ổn định tổ chức lớp, kiểm tra sĩ số(1 phút) 2. Kiểm tra bài cũ:( 5 phút) Gọi 2 HS lên bảng làm bài tập 3,6 SGK trang 127-128 3. Giới thiệu bài mới: Trong nhóm VIA, chúng ta đã nghiên cứu về nguyên tố oxi. Hôm nay, chúng ta tiếp tục tìm hiểu về nguyên tố đứng kế tiếp oxi trong nhóm VIA, đó là Lưu huỳnh. Nó có tính chất gì giống và khác với oxi, được khai thác ra sao? Ta sẽ cùng đi tìm hiểu trongbài học ngày hôm nay.

4. Các hoạt động dạy học: Hoạt động 1: Tìm hiểu về vị trí, cấu hình electron nguyên tử (2 phút) Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung bài học

Thiết bị, đồ dùng

- S có số hiệu - Một HS lên bảng I. Vị trí, cấu hình nguyên tử là 16, viết, các bạn khác electron nguyên tử: một em lên bảng ngồi dưới viết và viết

cấu

Cấu

hình

electron SGK, bút, vở

hình so sánh với kết quả nguyên tử: (Z

ghi

electron nguyên tử trên bảng.

S

=

16):

và xác định vị trí

1s22s22p63s23p4

của nguyên tố S

→ Có 6 electron lớp

62

trong

bảng

tuần

hoàn?

ngoài cùng.

- HS nhận xét, bổ Vị trí:- Ô: 16.

- GV cho HS nhận sung xét, bổ sung

- Nhóm: VIA.

- HS ghi chép lại - Chu kì: 3.

- GV chốt kiến vào vở. thức.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về tính chất vật lý của lưu huỳnh (2 phút) Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung cần đạt

Cho HS quan sát lọ - HS phát biểu về II. Tính chất vật lí:

Thiết bị, đồ dùng Lọ

đưng

S,

đựng S và yêu cầu tính chất vật lý của

* Hai dạng thù hình SGK, bút, vở

HS kết hợp với lưu huỳnh.

của lưu huỳnh:

SGK phát biểu về

- Lưu huỳnh tà phương

tính chất vật lý của

(Sα):

lưu huỳnh.

Khối lượng riêng: 2,07 g/cm3; nhiệt độ bền: ≤ 95,5 0C; nhiệt độ nóng chảy 1130C; - Lưu huỳnh đơn tà (Sβ): Khối lượng riêng: 1,96 g/cm3; nhiệt độ bền: ≥ 95,5 0C; nhiệt độ nóng chảy 1130C- 119 0C. - Hai dang thù hình này có thể chuyển hóa lẫn nhau tùy theo điều kiện.

ghi

63

Hoạt động 3: Tìm hiểu về tính chất hóa học của lưu huỳnh (27 phút) Thời gian 3ph

Hoạt động của GV

Nội dung cần đạt

Hoạt động của HS

- Lắng nghe để biết cách III. Tính chất hóa học: Hoạt động 1: Nêu mục tiêu và cách thức học tập.

Lưu huỳnh thường có số oxi hóa

Phƣơng tiện dạy học * Góc quan sát Video thí nghiệm về

thực hiện nhiệm vụ theo -2, 0, +4, +6 phản ứng của S với góc.

- Quan sát, suy nghĩ và →Lưu huỳnh vừa có tính oxi hóa, kim loại, H2 ,O2.

- Nêu tóm tắt mục tiêu, lựa chọn góc phù hợp vừa có tính khử.

- Bút dạ, giấy A0, A3, nhiệm vụ của các góc với phong cách học của Nx: Ở nhiệt độ cao, S tác dụng với A4... (chiếu trên màn hình và mình. nhiều kim loại, nhiều phi kim và Phiếu học tập số 1 dán ở các góc); yêu cầu HS

hiđro

lựa chọn góc xuất phát phù hợp theo phong cách học, sở thích và năng lực của mình.

- Hướng dẫn HS về các góc xuất phát theo phong cách học. Nếu HS tập trung vào

1. Lưu huỳnh tác dụng với kim loại và hiđro

một góc quá nhiều thì khéo léo động viên các em về các góc còn lại.

Hoạt động 2:

t Fe + S   FeS Riêng: Hg + S → HgS o

* Góc phân tích - SGK hóa học 10 – cơ 2. Lưu huỳnh tác dụng với phi bản.

- Bút dạ, giấy A0, A3, kim.

A4 … to S + O2   SO2.

Phiếu học tập số 2 to S + 3F2   SF6. t H2 + S   H2 S Nx: S là chất oxi hóa o

64

19ph

5ph

- Yêu cầu các nhóm thực Nx: S là chất khử. hiện các nhiệm vụ ở các góc.

- Quan sát, theo dõi hoạt - Tại các nhóm, HS phân động của các nhóm HS và công nhiệm vụ nhóm

* Góc áp dụng - Bảng hỗ trợ kiến

hỗ trợ nếu HS yêu cầu: trưởng, thư kí trong hướng dẫn thí nghiệm, áp nhóm. Làm việc theo

thức.

- Bút dạ, giấy A0, A3,

dụng làm bài tập,... cặp, nhóm để tìm hiểu - Nhắc nhở HS luân chuyển nhiệm vụ của góc. góc theo nhóm.

- Rút ra được các nhận Hoạt động 3: HS báo cáo kết quả sau đó xét và kết luận, ghi kết

A4 …

Phiếu học tập số 3

GV chốt lại kiến thức. quả vào phiếu học tập - Yêu cầu mỗi nhóm dán tương ứng. kết quả tại mỗi góc tương ứng, riêng kết quả ở góc - HS luân chuyển qua cuối cùng được dán lên các góc. Kết quả ở góc bảng.

cuối cùng ghi vào bản

- Yêu cầu đại diện nhóm HS báo cáo kết quả trên bảng từ góc phân tích đến góc quan sát, góc áp dụng.

giấy A0.

- Dán kết quả của nhóm tại góc tương ứng và kết quả ở góc cuối cùng lên

65

- Yêu cầu các nhóm cử đại bảng. diện theo dõi kết quả của nhóm mình ở mỗi góc tương ứng. Nhận xét, bổ sung ý kiến sau khi nghe - Mỗi nhóm cử một đại báo cáo.

- Nêu câu hỏi (nếu có).

diện lên bảng báo cáo kết quả.

- Các nhóm còn lại cử một đại diện tới góc tương ứng theo dõi, so sánh với kết quả của nhóm mình.

- Nhóm khác nêu câu hỏi, nhận xét, bổ sung (nếu có).

- Theo dõi, tự đánh giá, so sánh và sửa chữa kết quả của nhóm sau khi

- GV chốt kiến thức

GV đã nêu ý kiến hoàn thiện.

66

Hoạt động 4: Tìm hiểu về ứng dụng, trạng thái tự nhiên và sản xuất lưu huỳnh (3 phút) Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung cần đạt

Thiết bị đồ dùng

Trình bày ứng dụng - HS phát biểu về IV. Ứng dụng. của Lưu huỳnh trong ứng dụng của S

- 90% lượng S SGK,

các

dùng sản xuất axit vở ghi

nghành

công

nghiệp?

bút,

sunfuric.

- 10% lượng S dùng sản xuất cao su lưu hóa, chất tẩy trắng bột giấy…

Dựa vào SGK, trình

V. Trạng thái tự

bày

tự

nhiên và sản xuất.

nhiên và sản xuất lưu

- Trong tự nhiên

trạng

thái

huỳnh

- HS phát biểu

lưu huỳnh có nhiều ở dạng đơn chất, ngoài ra còn có ở dạng hợp chất.

-

Sản

xuất

lưu

huỳnh bằng cách khai thác từ mỏ lưu huỳnh.

4. Củng cố (4 phút) Câu 1: Đơn chất vừa có tính oxi hóa vừa có tính khử là: A. F2

B. O3

C. S

D. O2

Câu 2: Ion X2- có cấu hình electron lớp ngoài cùng là 3s23p6 . X là nguyên tố nào trong bảng hệ thống tuần hoàn?

A. Oxi

B. Lưu huỳnh

C.Selen

D.Telu

67

Câu 3: 90% lưu huỳnh được ứng dụng để: B. Làm diêm C. Dược phẩm

A. Sản xuất H2SO4

D. Thuốc trừ sâu

Câu 4: Kết luận gì có thể rút ra được từ 2 phản ứng sau : t H2 + S   H2S (1) o

t S + O2   SO2 (2) o

A. S chỉ có tính khử.

B. S chỉ có tính oxi hóa.

C. S vừa có tính khử, vừa có tính oxi hóa.

D. S chỉ tác dụng với các phi kim.

Câu 5: Cho 4,6g Na kim loại tác dụng với một phi kim tạo muối và phi kim trong hợp chất có số oxi hoá là -2 thu được 7,8g muối. Phi kim đó là : A. Clo

B. flo

C. Lưu huỳnh

D. Oxi

5. Dặn dò, giao bài tập về nhà. (1 phút) - Hoàn thành bài tập 1 -5/ SGK/ Trang 132.

- Chuẩn bị trước bài thực hành số 4.

Góc quan sát (6 phút) 1. Mục tiêu Từ sự quan sát một số video thí nghiệm, HS rút ra nhận xét về tính chất hóa học của lưu huỳnh.

2. Nhiệm vụ - Quan sát các video thí nghiệm.

- Ghi lại kết quả thí nghiệm theo hướng dẫn. Từ đó suy ra tính chất hóa học của lưu huỳnh.

- Hoàn thành nội dung phiếu học tập số 1 sau khi quan sát các video thí nghiệm: Phiếu học tập số 1 Tên thí nghiệm Lưu huỳnh tác dụng với kim loại Lưu huỳnh tác dụng

Cách tiến hành

Hiện tƣợng

Giải thích – Phƣơng trình phản ứng hóa học

68

với hiđro Lưu huỳnh tác dụng với oxi. →Nhận xét tính chất hóa học của lưu huỳnh, giải thích vì sao S có các tính chất đó.

Góc phân tích (6 phút) 1. Mục tiêu HS nghiên cứu SGK, tự rút ra được những nội dung kiến thức về tính chất hóa học của S. 2. Nhiệm vụ - Nghiên cứu SGK, thảo luận trong nhóm tìm hiểu về lưu huỳnh theo nội trong phiếu học tập số 2: Phiếu học tập số 2 1. Em hãy trình bày tính chất hóa học của lưu huỳnh? Vì sao S có tính chất hóa học đó?

2. Ngoài Fe, H2, O2, F2, lưu huỳnh còn tác dụng được với những kim loại và phi kim nào? Viết 2 phương trình phản ứng hóa học minh họa cho mỗi loại chất và xác định vai trò của S trong phản ứng đó?

4. Nêu tóm tắt những ứng dụng, trạng thái tự nhiên và sản xuất lưu huỳnh?

Góc áp dụng (6 phút) 1. Mục tiêu: Căn cứ vào phiếu hỗ trợ của GV (dành cho HS chọn góc áp dụng làm góc xuất phát), HS áp dụng để giải bài tập có liên quan.

2. Nhiệm vụ Các HS thảo luận nhóm và hoàn thành phiếu học tập số 3

69

Phiếu học tập số 3 Câu 1: Lưu huỳnh tác dụng với axit sunfuric đặc nóng tạo SO2. Trong phản ứng, tỉ lệ số nguyên tử S bị khử : số nguyên tử S bị oxi hóa là A. 1 : 2.

B. 1 : 3.

C. 2 : 3.

D. 2 : 1.

Câu 2: Khi làm vỡ nhiệt kế thủy ngân, để thu hồi thủy ngân rơi vãi ta có thể dùng A. bột lưu huỳnh rắc lên.

B. bột CaO rắc lên.

C. bột than rắc lên.

D. bột Mg rắc lên.

Câu 3: Trộn 22,4 gam bột sắt với 9,6 gam bột lưu huỳnh rồi đem nung trong điều kiện không có không khí đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được chất rắn X. Hòa tan hoàn toàn X bằng dung dịch H2SO4 loãng, dư thu được khí Y. Đốt cháy Y cần V lít khí O2 (đktc). Tính V?

Phiếu hỗ trợ * Tính chất hóa học: Trong các hợp chất, S có thể tồn tại các trạng thái số oxi hóa là -2, +4, +6 → S đơn chất vừa có tính oxi hóa, vừa có tính khử + Tác dụng được với nhiều kim loại tạo ra muối sunfua: t VD: Fe + S   FeS o

+ Tác dụng với H2 → H2S (hiđrosunfua). + Tác dụng với thủy ngân ngay ở điều kiện thường: S + Hg → HgS + Tác dụng với phi kim: t S + O2   SO2 o

t S + 3F2   SF6 o

70

Tiểu kết chương 2 Trên cơ sở phân tích mục tiêu, cấu trúc, nội dung kiến thức chương oxi- lưu huỳnh chương - hóa học 10 THPT, PPDH theo góc và cấu trúc NLHT, chúng tôi đã xây dựng được một số nội dung sau: - Thiết kế bộ công cụ đánh giá NLHT của HS như: Bảng hỏi tự đánh giá, bảng kiểm quan sát, thiết kế bài kiểm tra.

- Đề xuất nguyên tắc lựa chọn nội dung có thể lựa chọn PPDH theo góc chương oxi- lưu huỳnh chương - hóa học 10 .

- Xây dựng 3 kế hoạch bài dạy sử dụng PPDH theo góc, kết hợp với một số phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực khác nhằm phát triển NLHT cho HS đồng thời chúng tôi tiến hành TNSP và được trình bày ở chương sau.

71

CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 3.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm - Thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm nghiệm tính đúng đắn của giả thuyết khoa học, tính hiệu quả và khả thi của việc sử dụng PPDH theo góc trong chương oxilưu huỳnh- Hóa học 10 nhằm NLHT cho HS - Đánh giá sự phát triển NLHT của HS thông qua bộ công cụ đã thiết kế.

3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sƣ phạm - Lựa chọn nội dung TNSP và chuẩn bị tài liệu, phương tiện cho TNSP. - Xác định bài dạy và kế hoạch bài học.

- Trao đổi với GV dạy thực nghiệm (TN) về bài dạy.

- Yêu cầu kiểm tra đánh giá NL thông qua bộ công cụ thiết kế.

- Thu thập và xử lí kết quả TNSP từ đó rút ra kết luận về tính hiệu quả của những nội dung nghiên cứu.

3.3. Kế hoạch thực nghiệm sƣ phạm.

3.3.1. Chọn đối tƣợng, địa bàn Đối tượng và địa bàn TNSP được thể hiện qua bảng sau: Bảng 3.1. Danh sách lớp thực nghiệm, lớp đối chứng (ĐC) và giáo viên tham gia thực nghiệm sƣ phạm.

Trường

Lớp ĐC

Lớp TN

GV tham gia TNSP

THPT

Lớp

Sĩ số

Lớp

Sĩ số

Vạn Xuân

10A1

30

10A2

30

Đức Thị Lan

10A4

30

10A3

30

Nguyễn Thị Thu Phương

Hoài Đức A 10A5

30

10A3

30

Đức Thị Lan

10A6

30

10A4

30

Phạm Thị Bích Liên

3.3.2. Nội dung thực nghiệm - Sử dụng PPDH theo góc trong 03 bài dạy thuộc chương oxi-lưu huỳnh-Hóa học lớp 10 THPT.  Lớp TN: GV dạy theo kế hoạch bài dạy bằng PPDH theo góc đã đề xuất.

72

 lớp ĐC: GV dạy theo kế hoạch bài dạy không áp dụng DH theo góc.  Quan sát, đánh giá NLHT của HS trong giờ học có sử dụng PPDH theo góc thông qua bảng kiểm quan sát và phiếu tự đánh giá của HS.  Đánh giá kết quả bài dạy qua 2 bài kiểm tra và xử lý kết quả.

3.4. Tiến hành thực nghiệm: - Trước khi TNSP, chúng tôi đã làm việc với GV chủ nhiệm các lớp TN, ĐC của 2 trường chọn làm TN về kế hoạch TNSP, đồng thời trao đổi với GV dạy TN: Mục đích của TNSP, PPDH theo góc, kế hoạch DH chương oxi- lưu huỳnh và sử dụng bộ công cụ đánh giá sự phát triển NLHT cho HS. - Tiến hành điều tra NLHT của HS lớp TN trước tác động thông qua GV dạy môn Hóa.

- Trong tháng 4 năm học 2017 - 2018, chúng tôi tiến hành thực nghiệm tại trường THPT Hoài Đức A và trường THPT Vạn Xuân. Chúng tôi căn cứ vào kết quả học tập của mỗi HS ở học kỳ 1, sự theo dõi của giáo viên trực tiếp giảng dạy trên lớp và kết quả bài kiểm tra chương trước, mỗi lớp chúng tôi lựa chọn 30 HS có trình độ nhận thức, chất lượng học tập hóa học tương đương nhau.

- Kết thúc giờ học trao đổi với GV và HS để có nhận xét cụ thể.

- Để đánh giá kết quả của TNSP, chúng tôi cho các lớp TN và ĐC cùng làm bài kiểm tra chung: 1 bài kiểm tra 15 phút sau bài Lưu huỳnh và 1 bài kiểm tra 45 phút sau khi thúc chương.

- Hình thức kiểm tra: Trắc nghiệm (Nội dung các đề kiểm tra được trình bày ở phần phụ lục số 3).

- Cuối đợt TN, chúng tôi tiến hành điều tra ý kiến nhận xét, phản hồi của GV và HS về DH theo góc đã triển khai.

Bảng 3.2. Nội dung thực nghiệm Tên bài thực nghiệm

Phương pháp và kỹ thuật dạy học chủ yếu

Tiết 49- Bài 29:

PPDH theo góc, kỹ thuật khăn trải bàn và kỹ thuật

Oxi – Ozon

mảnh ghép

73

Tiết 51- Bài 30:

PPDH theo góc kết hợp PPDH hợp tác.

Lưu huỳnh.

Tiết 55- Bài 33: Axit sunfuric – Muối sunfat

PPDH theo góc kết hợp kỹ thuật mảnh ghép

3.5. Xử lý kết quả thực nghiệm và nhận xét đánh giá 3.5.1. Phƣơng pháp xử lí kết quả thực nghiệm sƣ phạm Xử lí số liệu TNSP theo phương pháp thống kê toán học và xử lý theo phần mềm excel, các bước thực hiện bao gồm: + Lập các bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích. + Vẽ đồ thị các đường lũy tích. + Lập bảng tổng hợp phân loại kết quả học tập. + Tính các tham số thống kê đặc trưng.  Trung bình cộng: Đặc trưng cho sự tập trung của số liệu.

Trong đó

xi: Điểm của bài kiểm tra (0 ≤ x ≤ 10). ni: Tần số các giá trị của xi. n: Số HS tham gia thực nghiệm.

 Phương sai S2 và độ lệch chuẩn S: Là các tham số đo mức độ phân tán của các số liệu quanh giá trị trung bình cộng.

S  S2

Giá trị của độ lệch chuẩn S càng nhỏ, chứng tỏ số liệu càng ít phân tán. 

Hệ số biến thiên V (Để so sánh 2 tập hợp có V

S 100% X

khác nhau)

74

- Khi hai bảng số liệu có giá trị trung bình cộng bằng nhau thì ta tính độ lệch chuẩn S, nhóm nào có độ lệch chuẩn S càng nhỏ thì nhóm đó có chất lượng tốt hơn.

- Khi hai bảng số liệu có giá trị trung bình cộng khác nhau thì ta so sánh mức độ phân tán của các số liệu bằng hệ số biến thiên V. - Nhóm nào có V nhỏ hơn thì nhóm đó có chất lượng đồng đều hơn, nhóm nào có V lớn hơn thì có trình độ cao hơn. + Nếu V trong khoảng từ 0 – 10%: Độ dao động nhỏ. + Nếu V trong khoảng 10 – 30%: Độ dao động trung bình. + Nếu V trong khoảng 30 – 100%: Độ dao động lớn.

Với độ dao động nhỏ hoặc trung bình thì kết quả thu được là đáng tin cậy, ngược lại với độ dao động lớn thì kết quả thu được không đáng tin cậy.

- Để kết luận sự khác nhau về kết quả học tập giữa hai nhóm ĐC và TN là có ý nghĩa hay không, chúng tôi sử dụng phép kiểm chứng t- test độc lập và tính mức độ ảnh hưởng (ES).  Phép kiểm chứng t – test độc lập : Phép kiểm chứng t – test độc lập được dùng để so sánh giá trị trung bình của hai nhóm khác nhau (nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng), qua đó biết được liệu chênh lệch về giá trị trung bình có xảy ra ngẫu nhiên hay không. Trong phép kiểm chứng t – test, chúng ta thường tính giá trị p, trong đó p là khả năng xảy ra ngẫu nhiên, thông thường hệ số p được quy định p  0,05. Giá trị p được giải thích như sau : Kết quả p p  0,05 P  0,05

Chênh lệch giữa giá trị trung bình của 2 nhóm Có ý nghĩa (chênh lệch không có khả năng xảy ra) Không có ý nghĩa (chênh lệch có khả năng xảy ra ngẫu nhiên)

Công thức tính giá trị p của phép kiểm chứng t – test trong phần mềm Excel: p = ttest(array1,array2,tail,type) Trong đó:  array: Là cột điểm số mà chúng ta định so sánh  tail: Đuôi  type: là dạng các tham số

75



Mức độ ảnh hƣởng (ES):

Mức độ ảnh hưởng ES cho biết độ lớn ảnh hưởng của tác động. Độ chênh lệch giá trị trung bình chuẩn (SMD) chính là công cụ đo mức độ ảnh hưởng. Công thức tính mức độ ảnh hưởng sử dụng độ chênh lệch giá trị trung bình chuẩn của Cohen (1998) như sau:

Có thể giải thích mức độ ảnh hưởng bằng cách sử dụng các tiêu chí của Cohen, trong đó phân ra các mức độ ảnh hưởng từ không đáng kể đến rất lớn: Giá trị mức độ ảnh hƣởng (ES)

Ảnh hƣởng

 1,00

Rất lớn

0,80 – 1,00

Lớn

0,50 – 0,79

Trung bình

0,20 – 0,49

Nhỏ

 0,20

Rất nhỏ

3.5.2. Kết quả thực nghiệm sƣ phạm 3.5.2.1. Kết quả và xử lý thống kê qua điểm bài kiểm tra.

3.5.2.1.1. Kết quả bài kiểm tra trước tác động Trước khi tiến hành TN chúng tôi lấy bài kiểm tra chương trước để so sánh trình độ giữa lớp TN và ĐC. Kết quả như sau: Bảng 3.3. Kết quả bài kiểm tra trƣớc tác động của trƣờng THPT Vạn Xuân và trƣờng THPT Hoài Đức A Trường Vạn Xuân Hoài Đức A

Nhóm Số

Điểm

HS 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

TN

60

0

0

3

2

5

13

8

12

12

6

0

ĐC

60

0

0

2

4

5

11

13

13

7

5

0

TN

60

0

0

1

2

6

13

12

12

8

6

0

ĐC

60

0

0

0

4

6

12

14

14

5

5

0

76

Bảng 3.4. So sánh điểm trung bình bài kiểm tra trƣớc tác động của trƣờng THPT Vạn Xuân và trƣờng THPT Hoài Đức A

Đối tƣợng Điểm TB

Vạn Xuân TN (10A1 và ĐC(10A2 và 10A4) 10A3) 6.183 6.017

Hoài Đức A TN(10A5 và ĐC(10A3 và 10A6) 10A4) 6.050 6.183

P (độc lập)

0.309

0.328

Trƣờng

Đánh giá kết quả bài kiểm tra trước tác động: - Dựa vào bảng 3.4 ta thấy: P> 0.05 chứng tỏ chênh lệnh điểm trung bình giữa các lớp là không có ý nghĩa, hay chênh lệch giữa giá trị trung bình của hai nhóm TN và ĐC xảy ra là ngẫu nhiên. Hai lớp TN và ĐC của 2 trường có trình độ tương đương.

3.5.2.1.2. Kết quả xử lý thống kê qua bài kiểm tra sau tác động Qua xử lí kết quả kiểm tra 15 phút và 1 tiết tại trường THPT Vạn Xuân thu được như sau: Bảng 3.5. Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất lũy tích bài kiểm tra 15 phút của trƣờng THPT Vạn Xuân xi 0

Số HS đạt điểm xi ĐC TN 0 0

% số HS đạt điểm xi ĐC TN 0.00% 0.00%

% số HS đạt điểm xi ĐC TN 0.00% 0.00%

1

0

0

0.00%

0.00%

0.00%

0.00%

2

0

0

0.00%

0.00%

0.00%

0.00%

3

1

0

1.67%

0.00%

1.67%

0.00%

4

5

1

8.33%

1.67%

10.00%

1.67%

5

12

5

20.00%

8.33%

30.00%

10.00%

6

10

6

16.67%

10.00%

46.67%

20.00%

7

14

12

23.33%

20.00%

70.00%

40.00%

8

8

19

13.33%

31.67%

83.33%

71.67%

9

9

12

15.00%

20.00%

98.33%

91.67%

10

1

5

1.67%

8.33%

100.00%

100.00%

60

60

100.00%

100.00%

77

Hình 3.1. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra 15 phút của Trường THPT Vạn Xuân Bảng 3.6. Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả bài kiểm tra 15 phút của trƣờng THPT Vạn Xuân Phân tích dữ liệu

Mô tả dữ liệu

So sánh dữ liệu

Đại lượng

Đối chứng

Thực nghiệm

Mốt

7

8

Trung vị

6

7

Giá trị trung bình

6.60

7.65

Độ lệch chuẩn (S)

1.66

1.44

Hệ số biến thiên (V)

25.14

18.77

Giá trị p Mức độ ảnh hưởng ES

0.0002 0.63

78

Bảng 3.7. Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất lũy tích bài kiểm tra 1 tiết của trƣờng THPT Vạn Xuân xi 0

Số HS đạt điểm xi ĐC TN 0 0

% số HS đạt điểm xi

% số HS đạt điểm xi

ĐC 0.00%

TN 0.00%

ĐC 0.00%

TN 0.00%

1

0

0

0.00%

0.00%

0.00%

0.00%

2

0

0

0.00%

0.00%

0.00%

0.00%

3

2

0

3.33%

0.00%

3.33%

0.00%

4

6

1

10.00%

1.67%

13.33%

1.67%

5

10

5

16.67%

8.33%

30.00%

10.00%

6

9

4

15.00%

6.67%

45.00%

16.67%

7

13

14

21.67%

23.33%

66.67%

40.00%

8

10

18

16.67%

30.00%

83.33%

70.00%

9

9

13

15.00%

21.67%

98.33%

91.67%

10

1

5

1.67%

8.33%

100.00%

100.00%

60

60

100.00%

100.00%

Hình 3.2. Đồ thị đƣờng lũy tích bài kiểm tra 1 tiết của trƣờng THPT Vạn Xuân

79

Bảng 3.8. Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả bài kiểm tra 1 tiết của trƣờng THPT Vạn Xuân Đại lượng

Đối chứng

Thực nghiệm

Mode

7

8

Trung vị

6

7

Giá trị trung bình

6.60

7.70

Độ lệch chuẩn (S)

1.75

1.42

Hệ số biến thiên (V)

26.51

18.44

Phân tích dữ liệu

Mô tả dữ liệu

So sánh dữ liệu

Giá trị p

0.001

Mức độ ảnh hưởng ES

0.63

* Qua xử lí kết quả kiểm tra 15phút và 1 tiết tại trường THPT Hoài Đức A, kết quả thu được cụ thể sau: Bảng 3.9. Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất lũy tích bài kiểm tra 15 phút của trƣờng THPT Hoài Đức A xi 0

Số HS đạt điểm xi ĐC TN 0 0

% số HS đạt điểm xi ĐC TN 0.00% 0.00%

% số HS đạt điểm xi ĐC TN 0.00% 0.00%

1

0

0

0.00%

0.00%

0.00%

0.00%

2

2

0

3.33%

0.00%

3.33%

0.00%

3

3

0

5.00%

0.00%

8.33%

0.00%

4

4

4

6.67%

6.67%

15.00%

6.67%

5

10

5

16.67%

8.33%

31.67%

15.00%

6

13

6

21.67%

10.00%

53.33%

25.00%

7

12

12

20.00%

20.00%

73.33%

45.00%

8

8

14

13.33%

23.33%

86.67%

68.33%

9

7

10

11.67%

16.67%

98.33%

85.00%

10

1

9

1.67%

15.00%

100.00%

100.00%

60

60

100.00%

100.00%

80

Hình 3.3. Đồ thị đƣờng lũy tích bài kiểm tra 15 phút của Trƣờng THPT Hoài Đức A

Bảng 3.10. Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả bài kiểm tra 15 phút của Trƣờng THPT Hoài Đức A Đại lượng

Đối chứng

Thực nghiệm

Mốt

6

8

Trung vị

6

7

Giá trị trung bình

6.30

7.55

Độ lệch chuẩn(S)

1.85

1.74

Hệ số biến thiên (V)

29.41

23.06

Phân tích dữ liệu

Mô tả dữ liệu

So sánh dữ liệu

Giá trị p Mức độ ảnh hưởng ES

0.0001 0.67

81

Bảng 3.11. Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất lũy tích bài kiểm tra 1 tiết của Trƣờng THPT Hoài Đức A xi 0

Số HS đạt điểm xi ĐC TN 0 0

% số HS đạt điểm xi ĐC TN 0.00% 0.00%

% số HS đạt điểm xi ĐC TN 0.00% 0.00%

1

0

0

0.00%

0.00%

0.00%

0.00%

2

0

0

0.00%

0.00%

0.00%

0.00%

3

2

0

3.33%

0.00%

3.33%

0.00%

4

4

4

6.67%

6.67%

10.00%

6.67%

5

11

5

18.33%

8.33%

28.33%

15.00%

6

13

5

21.67%

8.33%

50.00%

23.33%

7

13

11

21.67%

18.33%

71.67%

41.67%

8

8

14

13.33%

23.33%

85.00%

65.00%

9

7

9

11.67%

15.00%

96.67%

80.00%

10

2

12

3.33%

20.00%

100.00%

100.00%

60

60

100.00%

100.00%

Hình 3.4. Đồ thị đƣờng lũy tích bài kiểm tra 1 tiết của trƣờng THPT Hoài Đức A

82

Bảng 3.12. Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả bài kiểm tra 1 tiết của trƣờng THPT Hoài Đức A Đại lượng

Đối chứng

Thực nghiệm

Mốt

7

8

Trung vị

7

7

Giá trị trung bình

6.55

7.68

Độ lệch chuẩn(S)

1.68

1.80

Hệ số biến thiên (V)

25.67

23.42

Phân tích dữ liệu

Mô tả dữ liệu

So sánh dữ liệu

Giá trị p Mức độ ảnh hưởng ES

0.0002 0.67

3.5.2.2. Kết quả và xử lý thống kê qua điều tra, bảng kiểm quan sát và phiếu hỏi học sinh. * Kết quả điều tra NLHT của HS lớp TN trước tác động Trước khi tiến hành 3 kế hoạch bài dạy TN, chúng tôi tiến hành điều tra phỏng vấn các GV chủ nhiệm, GV dạy môn Hóa của lớp TN về NLHT của HS (theo tiêu chí) trong quá trình các thầy (cô) giảng dạy thì họ đều nhận xét là NLHT của HS còn đạt ở mức độ thấp, đa số HS chưa biết phối hợp hoạt động, chia sẻ hiểu biết của mình với người khác trong quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập. * Kết quả bảng kiểm quan sát, phiếu hỏi của HS lớp TN sau tác động  Kết quả bảng kiểm quan sát Sau khi tiến hành 3 kế hoạch bài dạy TN và 2 bài kiểm tra đánh giá, chúng tôi phát phiếu tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng NLHT cho HS và phiếu đánh giá NLHT của HS do GV đánh giá. Các tiêu chuẩn được chấm theo thang điểm nguyên (từ 1 đến 3). Sau đó các phiếu đánh giá được tập hợp và tính điểm trung bình đạt được của HS cho mỗi tiêu chuẩn theo từng mức độ: HS tự đánh giá và đánh giá của GV. Kết quả điểm trung bình đạt được của mỗi tiêu chuẩn được trình bày ở bảng 3.13.

83

Bảng 3.13. Bảng tổng hợp kết quả đánh giá năng lực hợp tác của học sinh

Các tiêu chí đánh giá NLHT thông qua DH theo

HS tự đánh

Đánh giá của

giá

GV

TN

TN

TN

TN

trƣớc

sau

trƣớc

sau

tác

tác

tác

tác

động

động

động

động

2.21

3.00

2.60

2.80

2.17

2.34

2.09

2.67

2.64

2.81

2.56

2.72

2.87

3.00

2.32

2.90

2.59

2.82

2.45

2.76

2.32

2.65

2.11

2.78

2.54

2.86

2.15

2.78

8. Sự phối hợp trong hoạt động báo cáo sản phẩm.

2.28

2.74

2.19

2.62

9. Đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cá

2.42

2.65

2.40

2.63

2.12

2.97

2.24

2.98

góc.

1. Hiểu mục đích học hợp tác để giải quyết vấn đề học tập ở các góc 2. Xác định được nhu cầu của bản thân, xác định được người có cùng phong cách học, phối hợp lựa chọn góc xuất phát.

3. Phân tích và hiểu được các nhiệm vụ cần hoàn thành ở các góc.

4. Xác định trách nhiệm của bản thân để thực hiện nhiệm vụ của nhóm.

5. Xác định các nhiệm vụ cần giải quyết và phân công công việc trong nhóm.

6. Thái độ nhận nhiệm vụ và thực hiện nhiệm vụ ở các góc và chuyển góc.

7. Sự hỗ trợ, phối hợp, tiếp thu ý kiến trong nhóm để hoàn thành sản phẩm ở các góc.

nhân, nhóm 10. Đánh giá hoat động của nhóm khác và rút kinh nghiệm trong hoạt động học hợp tác.

Trong mỗi tiết dạy TN, chúng tôi tiến hành quan sát đánh giá thái độ và kĩ năng hoạt động của các nhóm HS khi hoạt động nhóm ở 4 lớp TN của 2 trường THPT

84

Vạn Xuân và trường THPT Hoài Đức A, các tiêu chuẩn được chúng tôi tích, sau đó tổng hợp và quy ra %. Kết quả thu được ở bảng 3.14.

Bảng 3.14. Bảng kiểm quan sát thái độ và kĩ năng hoạt động hợp tác của các học sinh lớp thực nghiệm.

Mức độ đạt đƣợc

Tiêu chí

Số HS đạt tiêu chí (%).

Lần 1

Lần 2

Lần 3

1.Tập

Thường xuyên chú ý

84 (70%)

96 (80%)

102 (85%)

trung

Đôi lúc không chú ý

36 (30%)

24 (20%)

18 (15%)

chú ý

Thường xuyên không chú ý

0 (0%)

0 (0%)

0 (0%)

Chăm chú, ghi chép lại

96 (80%)

102 (85%)

108 (90%)

24 (20%)

18 (15%)

12(10%)

0 (0%)

0 (0%)

0 (0%)

96 (80%)

120 (100%)

30 (25%)

24 (20%)

0 (0%)

0 (0%)

0 (0%)

0 (0%)

92 (76,67%)

96 (80%)

102 (85%)

28 (23,33%)

24 (20%)

18 (15%)

0 (0%)

0 (0%)

0 (0%)

2. Lắng Có chú ý nghe nhưng không ghi chép

nghe

Thường xuyên không chú ý

3. Phối Tích cực, có tổ chức khi hoạt động nhóm và báo cáo sản 90 (75%) hợp phẩm

tham

gia hoạt Đôi khi chưa tích cực, di chuyển nhóm chậm.

động

học hợp Không phối hợp tham gia và hoat động học hợp tác.

tác.

Thường xuyên phản hồi ý 4. Phản hồi kiến

ý

kiến Thỉnh thoảng phản hồi ý kiến Thường xuyên không phản hổi Sôi nổi, đúng mục tiêu

5.

Tranh luận

Bình thường, có lúc đúng hoặc chưa đúng mục tiêu

99 (82,5%) 21 (17,5%)

Chưa đúng mục tiêu, lan man 0 (0%)

102 (85%)

105 (87,5%)

18 (15%)

15 (12,5%)

0 (0%)

0 (0%)

85

6. Thái

Tích cực và hợp tác.

96 (80%)

100 (83,33%)

114 (95%)

độ hợp

Chưa thật sự tích cực

24 (20%)

20 (16,67%)

6 (5%)

0 (0%)

0 (0%)

0 (0%)

96 (80%)

110 (91,67%)

120 (100%)

18 (15%)

10 (8,33%)

0 (0%)

6 (5%)

0 (0%)

0 (0%)

tác trong hoạt

Không hợp tác

động nhóm Chính xác, công bằng 7. Đánh giá

Chưa chính xác ở một số tiêu chí Chưa chính xác và không công bằng

 Kết quả phiếu hỏi Kết quả phiếu hỏi được đánh giá theo % các phương án đã chọn: thường xuyên, thỉnh thoảng, hiếm khi tại 4 lớp TN. Bảng 3.15. Phiếu hỏi đánh giá về năng lực hợp tác và thái độ học hợp tác của học sinh trong học theo góc (dành cho học sinh tự đánh giá) Các phƣơng án chọn STT

1

Nội dung

Thƣờng

Thỉnh

xuyên

thoảng

Tôi di chuyển nhanh, đúng vào vị trí của 79%

Không khi nào

20%

1%

20%

5%

16%

4%

10%

7%

nhóm mình.

2

Tôi luôn tập trung trong quá trình làm 75% việc, không xao nhãng.

3

Tôi thực hiện đúng theo cách thức hợp tác 80% mà nhóm đã xác định và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

4

Tôi sẵn sàng nhận nhiệm vụ khi được 83%

86

phân công.

Tôi chấp nhận ý kiến trái ngược nếu ý 89%

5

7%

4%

7%

0%

15%

3%

18%

13%

22%

73%

12%

0%

15%

10%

12%

6%

kiến đó là đúng.

Tôi tỏ thái độ thiện chí, sẵn sàng hợp tác 93%

6

với mọi thành viên trong nhóm.

7

Tôi hiểu những công việc cụ thể mình cần 82% phải làm khi nhận một vai trò bất kì trong nhóm.

8

Tôi có những hành động giúp nhóm làm 69% việc sôi nổi, hiệu quả.

9

Tôi chưa chú ý làm việc.

10

Tôi chia sẻ, giúp đỡ các bạn hoàn thành 88%

5%

nhiệm vụ của cả nhóm.

11

Tôi cố gắng trình bày ý kiến của mình 1 75% cách rõ ràng để các bạn đều hiểu.

12

Khi không đồng ý với ý kiến của bạn, tôi 82% luôn bình tĩnh và trao đổi lại với thái độ thiện chí.

13

Tôi còn ngắt ngang lời khi bạn đang nói.

10%

22%

68%

14

Tôi luôn bảo vệ ý kiến của mình một cách 78%

20%

2%

20%

5%

16%

2%

7%

0%

nhẹ nhàng, thuyết phục.

15

Tôi biết ghi chép, sắp xếp, tổng hợp lại ý 75% kiến của các bạn một cách chính xác, hợp lí

16

Tôi xác định được điểm mạnh, điểm yếu 82% của mình nhưng chưa đưa ra được giải pháp khắc phục.

17

Tôi khách quan, công bằng khi đánh giá 93% các bạn

87

3.5.3. Đánh giá kết quả thực nghiệm sƣ phạm 3.5.3.1. Đánh giá về mặt định tính Thông qua việc quan sát dự giờ, qua kết quả bài kiểm tra, lấy ý kiến GV dạy TN và GV các trường TN chúng tôi nhận thấy: - Ở lớp ĐC và lớp TN trước tác động: GV thực hiện theo giáo án thiết kế không vận dụng PPDH theo góc, ít tạo cơ hội để HS phát triển được NLHT. HS chủ yếu thụ động lĩnh hội kiến thức theo chỉ dẫn của GV. - Ở lớp TN sau tác động: GV tiến hành giờ học có sử dụng PPDH theo góc kế hoạch bài dạy đã đề xuất, trong đó GV đóng vai trò tổ chức, định hướng điều chỉnh, giúp đỡ và nhận xét, đánh giá là chính tạo điều kiện cho HS học tập một cách chủ động, tích cực, sôi nổi. Như vậy, việc học tập đối với HS đã trở thành niềm vui, có ý nghĩa hơn. Để đánh giá quá trình thực hiện PPDH theo góc và hiệu quả nó trong việc phát triển NLHT cho HS, chúng tôi đã phỏng vấn và phát phiếu hỏi GV tham gia TN, một số GV trong tổ bộ môn Hóa học dự giờ TN và đa số đều nhận xét: Các tiết dạy học sử dụng DH theo góc đảm bảo theo đúng chuẩn kiến thức, kĩ năng, có tính chính xác, khoa học. PPDH theo góc có tính khả thi khi áp dụng trong quá trình DHHH ở trường phổ thông. Các tiết học sử dụng DH theo góc kích thích được hứng thú học tập của HS, đảm bảo HS nắm vững, hiểu sâu và nhớ kiến thức lâu. Đa số các em đã hiểu mục đích học hợp tác để giải quyết vấn đề học tập ở các góc; có sự hỗ trợ, phối hợp, tiếp thu ý kiến trong nhóm để hoàn thành sản phẩm ở các góc; có sự phối hợp trong hoạt động báo cáo sản phẩm. Trên cơ sở đó góp phần hình thành và phát triển NLHT cho HS. 3.5.3.2. Đánh giá định lượng a. Đánh giá qua kết quả bài kiểm tra sau tác động Phân tích kết quả định lượng qua bài kiểm tra 15 phút và 1 tiết TNSP tại trường THPT Hoài Đức A và THPT Vạn Xuân chúng tôi nhận thấy chất lượng học tập của HS ở lớp TN cao hơn lớp ĐC, điều này được thể hiện:

88

Điểm trung bình bài kiểm tra của lớp TN luôn cao hơn lớp ĐC, độ lệch chuẩn của lớp TN luôn thấp hơn so với lớp ĐC, chứng tỏ độ phân tán xung quanh giá trị trung bình của các điểm số ở lớp TN nhỏ hơn so với lớp ĐC. Đồ thị đường tích lũy của lớp TN luôn nằm cách biệt về bên phải nên có thể khẳng định thành tích học tập của lớp TN cao hơn so với lớp ĐC.Giá trị P của lớp TN và ĐC đều nhỏ hơn 0,05, điều đó có nghĩa là kết quả điểm trung bình của lớp TN và ĐC chênh lệch là có ý nghĩa,Hệ số biến thiên (V) của lớp TN luôn nhỏ hơn lớp ĐC, chứng tỏ đa số HS ở lớp TN là hiểu bài và nhớ kiến thức lâu hơn lớp ĐC. Giá trị ES đều lớn hơn 0,6 chứng tỏ tác động của nghiên cứu đã tạo ra ảnh hưởng ở mức tương đối tốt với các lớp TN. Đồ thị đường tích lũy của lớp TN luôn nằm cách biệt về bên phải nên có thể khẳng định thành tích học tập của lớp TN cao hơn so với lớp ĐC. b. Đánh giá qua bảng kiểm quan sát của giáo viên và phiếu hỏi của học sinh Qua bảng tổng hợp kết quả ở bảng 3.13 đánh giá NLHT của HS, nhận thấy: Điểm số của các tiêu chí đánh giá NLHT ở lớp TN sau tác động đều cao hơn so với lớp TN trước tác động. Giá trị điểm do HS tự đánh giá và GV đánh giá có sự chênh lệch không đáng kể. Sự chênh lệch về giá trị điểm giữa lớp TN trước tác động và lớp TN sau tác động là do tác động của PPDH theo góc vào việc phát triển NLHT cho HS, không phải là do ngẫu nhiên.

Qua bảng tổng hợp kết quả ở bảng 3.14 cho thấy thái độ và kĩ năng hoạt động hợp tác của các HS tăng lên sau mỗi lần quan sát. Sau lần quan sát thứ 3, chúng tôi nhận thấy tất cả HS đã biết phối hợp tham gia hoạt động học hợp tác.

Qua kết quả tổng hợp từ bảng 3.15 chúng tôi nhận thấy HS đã tự đánh giá được khả năng làm việc hợp tác theo nhóm trong quá trình học tập. Các hoạt động thể hiện NLHT luôn được chọn ở mức độ thường xuyên như: Tôi chia sẻ, giúp đỡ các bạn hoàn thành nhiệm vụ (88%), Tôi thực hiện đúng theo cách thức hợp tác mà nhóm đã xác định (80%), Tôi khách quan, công bằng khi đánh giá các bạn (93%), tôi tỏ thái độ thiện chí, sẵn sàng hợp tác với mọi thành viên trong nhóm (93%.)

89

Tiểu kết chương 3 Trên cơ sở xác định mục đích, nhiệm vụ, nội dung TNSP chúng tôi đã tiến hành TNSP tại hai trường THPT Hoài Đức A và THPT Vạn Xuân với 3 kế hoạch bài dạy và thực hiên 2 bài kiểm tra đánh giá. Từ việc xử lí và phân tích kết quả TNSP thông qua bộ công cụ đánh giá NLHT và kết quả bài kiểm tra chúng tôi nhận thấy NLHT của HS lớp TN trước tác động cao hơn lớp TN sau tác động, kết quả học tập ở lớp TN cao hơn lớp ĐC, đa số HS đều yêu thích và muốn duy trì PPDH theo góc để phát triển NLHT và nâng cao kết quả học tập. Điều đó chứng tỏ rằng PPDH theo góc hoàn toàn phù hợp cho việc phát triển NLHT của HS và khả thi để áp dụng được trong quá trình giảng dạy hóa học ở trường THPT. Chúng tôi hi vọng những kết quả mà chúng tôi thu được qua quá trình TN sẽ góp phần khuyến khích mọi người mạnh dạn áp dụng PPDH theo góc trong giảng dạy nhằm góp phần phát triển NLHT cho HS, từ đó góp phần hình thành và phát triển toàn diện các phẩm chất, NL cho HS.

90

PHẦN 3 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. KẾT LUẬN Sau một thời gian nghiên cứu và thực hiện đề tài, chúng tôi đã hoàn thành đầy đủ các nhiệm vụ nghiên cứu đề ra cụ thể như sau: Về cơ sở lí luận và thực tiễn: - Đã tổng quan nghiên cứu cơ sở lí luận về PPDH theo góc, phương pháp hợp tác theo nhóm theo cấu trúc Jigsaw và một số kĩ thuật DH như: kĩ thuật khăn phủ bàn, kĩ thuật mảnh ghép.

- Tiến hành điều tra 20 GV và 240 HS để tìm hiểu thực trạng của việc sử dụng PPDH theo góc nhằm phát triển NLHT cho HS và mức độ hợp tác của HS ở 1 số trường THPT thuộc thành phố Hà Nội.

Về nội dung: - Đề xuất nội dung DH có thể áp dụng DH theo góc theo quan điểm DH phân hóa. Áp dụng quy trình thiết kế và tổ chức giờ dạy theo PPDH theo góc.

- Thiết kế 3 kế hoạch bài dạy của chương “Oxi – Lưu huỳnh” sử dụng PPDH theo góc kết hợp với một số kĩ thuật DH như kĩ thuật khăn phủ bàn, kĩ thuật mảnh ghép.

- Trên cơ sở phân tích cấu trúc NLHT đã thiết kế bộ công cụ đánh giá sự phát triển NLHT thông qua PPDH theo góc.

Về thực nghiệm sư phạm: - Đã tiến hành TN các kế hoạch bài dạy theo PPDH theo góc chương Oxi – Lưu huỳnh – Hóa học 10 tại 4 lớp ở trường THPT Hoài Đức A và trường THPT Vạn Xuân.

- Tiến hành xử lí kết quả TN và phân tích kết quả thu được.Kết quả điều tra cho thấy việc sử dụng PPDH theo góc góp phần phát triển nhiều NL cho HS trong đó có NLHT. - Đánh giá kết quả TNSP: Từ kết quả TNSP chứng tỏ việc phát triển NLHT cho HS thông qua việc tổ chức DH theo góc là cần thiết, góp phần nâng cao chất

91

lượng giờ học, nâng cao các NL của HS, rèn luyện các kĩ năng học tập, tính tích cực, tự giác, độc lập và sáng tạo của HS. 2. KHUYẾN NGHỊ - Cần phải giảm số lượng HS trong lớp xuống còn từ 30 – 32 HS (để có không gian lớp học) nhằm nâng cao chất lượng giờ học trong việc sử dụng DH theo góc cũng như một số kĩ thuật dạy học.

- DH theo góc là PPDH mới cần được khai thác và sử dụng nhiều hơn nữa trong việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên trong DH ở trường phổ thông và góp phần tích cực vào đổi mới giáo dục.

- Các nhà trường cần tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị DH để đáp ứng yêu cầu của PPDH theo góc.

92

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.

Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng Cộng sản Việt Nam (2013), Nghị quyết 29 Hội nghị TƯ 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo (2013).

2.

Bernd Meier – Nguyễn Văn Cƣờng (2014), Lí luận dạy học hiện đại – Cơ sở đổi mới mục tiêu, nội dung và phương pháp dạy học, NXB ĐHSP Hà Nội.

3.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014), Tài liệu tập huấn kiểm tra, đánh giá trong quá trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong trường THPT

4.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (7/2017), Chương trình Giáo dục phổ thông.

Chương trình tổng thể.

5.

Bộ Giáo dục và Đào tạo, Vụ Giáo dục trung học (2010), Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Hóa học lớp 10, NXB Giáo dục, Hà Nội.

6.

Bộ GD và đào tạo- Trường ĐHSP Hà Nội (2007)- Tài liệu hội thảo về đào tạo giáo viên và phương pháp dạy học hiện đại- Viện nghiên cứu sư phạm (lưu hành nội bộ).

7.

Đặng Thị Thanh Bình (2011), “Dạy học hợp tác theo nhóm trong DHHH ở Trường THPT”, Tạp chí Khoa học trường ĐHSP TP HCM, số 25 .

8.

Phạm Thị Bình, Đặng Thị Oanh, Nguyễn Thị Ngát (2013), “Sử dụng kỹ thuật mảnh ghép trong dạy học hợp tác theo nhóm thông qua môn Hóa học nhằm tích cực và nâng cao hoạt động học tập của học sinh”, tạp chí khoa học trường ĐHSP Hà nội (số 58)

9.

Nguyễn Cƣơng (2007), Phương pháp dạy học hóa học ở trường Phổ thông và Đại học, NXB Giáo dục.

10.

Dự án Việt Bỉ (2003 – 2009), Bộ phiếu đánh giá dạy học tích cực và 3 phương pháp dạy học theo góc, học theo hợp đồng, học theo dự án, NXB ĐHSP Hà Nội.

11. Dự án Việt Bỉ (2010), Dạy và học tích cực- Một số kỹ thuật và phương pháp dạy học tích cực- NXB ĐHSP

93

12. Nguyễn Thị Thùy Dƣơng (2017), “Sử dụng phương pháp dạy học hợp tác kết hợp với một số kỹ thuật dạy học để phát triển năng lực hợp tác cho học sinh thông qua phần hiđrocacbon- Hóa học 11”.

13. Nguyễn Minh Đức (2011), “Vận dụng dạy học theo góc vào phần sự điện li chương trình hóa học lớp 11 nâng cao với sự hỗ trợ của CNTT”,-Trường ĐHSP Hà Nội.

14. Nguyễn Thị Đông, “Dạy học theo góc, theo dự án, theo hợp đồng tiếp cận trong giáo dục nghệ thuật và cuộc sống”.

15. Trƣơng Thị Minh Hà, “Sử dụng phương pháp dạy học theo góc trong môn Hóa học nhằm phát triển nhằm phát huy tính tích cực của học sinh”.

16. Kiều Phƣơng Hảo (2010), “Nghiên cứu và áp dụng phương pháp dạy học theo hợp đồng và dạy học theo góc góp phần rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên Hóa học trường ĐHSP”.

17. Nguyễn Hữu Huân (2005), “ Dạy học hợp tác”, tạp chí thông tin khoa học giáo dục Hà nội(114) 18. Trần Huy Hùng (2010), “Dạy học hợp tác trong dạy học Hóa học ở trường trung học phổ thông”-Trường ĐHSP TP Hố Chí Minh.

19. Trần Thị Thanh Huyền (2010), “Sử dụng phương pháp dạy học hợp tác nhóm nhỏ trong dạy học Hóa học lớp 11 -Chương Trình nâng cao ở trung học phổ thông”-Trường ĐHSP TP Hồ Chí Minh.

20. Nguyễn Công Khanh (2015), Kiểm tra và đánh giá trong giáo dục, NXB ĐHSP Hà Nội.

21. Đỗ Thị Quỳnh Mai (2015), Vận dụng một só phương pháp dạy học tích cực theo quan điểm dạy học phân hóa trong dạy học phần hóa học phi kim ở trường trung học phổ thông, luận án tiến sĩ khoa học giáo dục, trường Đại học sư phạm Hà Nội.

22. Hoàng Phê (Chủ biên) (1998), -Từ điển Tiếng Việt, NXB Đà Nẵng.

94

23. Nguyễn Thị Sửu, Đặng Thị Oanh (2006), Phương pháp dạy học các mục quan trọng trong chương trình– SGK Hóa học phổ thông, Đại học Sư phạm Hà Nội.

24. PGS.TS Nguyễn Thị Sửu (chủ biên) (2007), Phương pháp dạy học hóa học, NXB Khoa học và kỹ thuật.

25. Nguyễn Phú Tuấn(2006),Thiết kế bài soạn hóa học 10 NC, NXB Giáo dục.

26. Trƣơng Đức Tuấn (2011), “Vận dụng phương pháp dạy học hợp tác nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của HS trung học phổ thông (chương Hiđrocacbon không no – Lớp 11, nâng cao)”. Luận văn thạc sĩ Lý luận và phương pháp dạy học, Trường ĐH Giáo dục – ĐH Quốc gia Hà Nội.

27. Vũ Anh Tuấn (2008), Kiểm tra đánh giá thường xuyên và định kỳ môn Hóa học lớp 11, NXB Giáo dục, Hà Nội 28.

Lê Trọng Tín (2001), Phương pháp dạy học môn hóa học, NXB Giáo dục.

29.

Lê Trọng Tín (2006), Những phương pháp dạy học tích cực trong dạy học Hóa học, NXB ĐHSP Tp. Hồ Chí Minh.

30.

Nguyễn Xuân Trƣờng (Chủ biên) (2006), Sách giáo khoa Hóa học 10, NXB Giáo dục.

31. Nguyễn Xuân Trƣờng, Lê Trọng Tín, Lê Xuân Trọng, Nguyễn Phú Tuấn, Sách giáo viên Hóa học 10, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội.

32. Nguyễn Xuân Trƣờng (Chủ biên), Trần Trung Ninh, Đào Đình Thức, Lê Xuân Trọng, Bài tập hóa học 10, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội.

33. Nguyễn Xuân Trƣờng, Nguyễn Thị Sửu, Đặng Thị Oanh, Trần Trung Ninh (2005), Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên giáo viên THPT chu kì III (2004 – 2007) Hóa học, NXB ĐHSP, Hà Nội.

34. Phạm Viết Vƣợng (1997), Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục, NXB Giáo dục, Hà Nội.

1

PHỤ LỤC 1 PHIẾU THAM KHẢO Ý KIẾN CỦA GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Câu 1. Mức độ sử dụng các phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học trong DHHH của quý Thầy/ Cô?

Phƣơng án trả lời Phƣơng pháp, hình thức tổ STT

chức dạy học

1

Phương pháp thuyết trình

2

Phương pháp đàm thoại

3

Phương pháp trực quan

4

Phương pháp dự án

5

Sử dụng kỹ thuật mảnh ghép

6

Sử dụng kỹ thuật khăn trải bàn

7

Dạy học hợp tác theo nhóm

8

Dạy học theo góc

9

Phương pháp đóng vai

10

Sử dụng thí nghiệm

Thƣờng xuyên

Không thƣờng xuyên

Không dùng

Câu 2. Những ƣu điểm khi sử dụng PPDH theo góc?

(Quý Thầy /Cô đánh dấu X vào các ô lựa chọn của mình).

STT

Ƣu điểm củadạy học theo góc

1

Phát triển NLHT

2

Rèn luyện cho HS khả năng trình bày trước đám đông

3

HS mạnh dạn phát biểu xây dựng ý kiến

4

Tạo không khí lớp học sôi nổi

5

HS chủ động trong công việc

6

Khơi dậy động cơ học tập

7

HS tích cực tư duy, sáng tạo

Trả lời

2

Câu 3. Những khó khăn mà quý Thầy/Cô gặp phải khi sử dụng PPDH theo góc? (Đánh dấu X vào ô lựa chọn của mình) STT

Những khó khăn khi tổ chức PPDH theo góc

Trả lời

1

Mất nhiều thời gian tổ chức lớp và di chuyển gây lộn xộn.

2

Sĩ số lớp học đông (42-46 HS/lớp)

3

Trình độ HS chênh lệch gây khó khăn trong việc chia nhóm, thường dẫn đến hiện tượng “ăn theo”

4

HS còn thiếu chủ động và chưa quen khi được giao nhiệm vụ

5

GV chưa nắm rõ nội dung của việc sử dụng PPDH theo góc

Các ý kiến khác ........................................................................................................ ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................

Câu 4. Đánh giá của GV về PPDH nhằm phát triển NLHT cho HS trong DHHH Biện pháp Sử dụng PPDH đàm thoại Sử dụng dạy học giải quyết vấn đề Sử dụng DHDA Sử dụng PPDH theo góc Sử dụng PPDH thuyết trình Sử dụng PPDH theo hợp đồng Sử dụng bài tập thực tiễn Sử dụng thí nghiệm hoá học Sử dụng PPDH hợp tác

Rất hiệu quả

Hiệu quả

Không hiệu quả

3

PHIẾU THAM KHẢO Ý KIẾN CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Câu 1. Em hãy đánh giá mức độ GV sử dụng các hình thức tổ chức dạy học trên lớp.

Mức độ STT

Các hình thức hoạt động của HS trong giờ học

Thường xuyên

1

Đọc, chép

2

Trả lời câu hỏi khi GV phát vấn

3

Nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi

4

Quan sát đồ dùng, hình ảnh...

5

Làm bài tập trên lớp, ở nhà

6

Quan sát TN do GV biểu diễn

7

Tự nghiên cứu bài, tự làm thí nghiệm

8

Đọc tài liệu tham khảo

9

Xem phim, ghi hình, học máy chiếu

10

Làm việc hợp tác theo nhóm

11

Sử dụng tài liệu học tập, CNTT để chuẩn bị bài theo nhiệm vụ GV giao

Không thường xuyên

Ít hoặc rất ít

4

Câu 2. Em hãy trả lời các câu hỏi sau về PPDH theo góc STT 1

2

3

Câu hỏi

Trả lời

Em có hiểu biết gì về PPDH theo góc?

Em đã được học tập theo DH theo góc ở những môn học nào?

Theo em các kĩ năng cần có khi học tập theo PPDH theo góc là gì?

Theo em học tập môn Hóa học theo

4

PP góc có những lợi ích gì cho bản thân?

Câu 3. Em hãy đánh giá các NL đƣợc hình thành trong DH theo góc? (Đánh dấu “X” vào ô mình lựa chọn) Năng lực Làm việc, học tập theo nhóm (NLHT) Giao tiếp Thuyết trình Sử dụng CNTT Năng lực thực hành thí nghiệm Năng lực quan sát Năng lực phân tích tài liệu

Trả lời

5

PHỤ LỤC 2 Tiết 55 - Bài 33: AXIT SUNFURIC, MUỐI SUNFAT I. Mục tiêu 1. Kiến thức - HS trình bày được: + Tính chất vật lí, cách pha loãng axit sunfuric đặc. + Tính chất hóa học của axit sunfuric loãng và axit sunfuric đặc nóng . và viết phương trình phản ứng hóa học minh họa. + Vai trò của axit sunfuric đối với nền kinh tế quốc dân.

- HS viết phương trình phản ứng hóa học minh họa tính chất hóa học của axit sunfuric loãng và axit sunfuric đặc nóng.

- HS giải thíchtai sao axit sunfuric đặc có tính oxi hóa mạnh.

2. Kĩ năng HS có được các kĩ năng: - Quan sát, tiến hành thí nghiệm,... từ đó rút ra được các nhận xét cần thiết.

- Viết phương trình hóa học minh họa tính chất của chất và điều chế.

- Tự tìm hiểu và thực hiện nhiệm vụ được giao.

- Trình bày các kết quả thu được và tự đánh giá.

3. Thái độ Giáo dục HS có thái độ nghiêm túc trong học tập, lòng say mê khoa học, cẩn thận, tỉ mỉ, thận trọng khi làm việc với hóa chất.

4. Năng lực cần được hình thành - Chú trọng hình thành và phát triển NLHT cụ thể.  Mỗi HS đều làm việc cá nhân hoặc theo cặp sau đó hợp tác thảo luận, chia sẻ với nhau để hoàn thành nhiệm vụ của cả nhóm.  Các nhóm phải có sự phân công công việc cho từng thành viên trong quá trình hoạt động nhóm và có sự phối hợp trong quá trình báo cáo sản phẩm.

- Góp phần hình thành các NL khác như:

6

+ NL quan sát. +NLGQVĐ + NL thực hành thí nghiệm II. Chuẩn bị 1. Giáo viên - Hóa chất: dung dịch H2SO4 loãng, dung dịch H2SO4 đặc, Cu mảnh, Ạl mảnh C, nước cất.

- Dụng cụ: Cốc thủy tinh, đèn cồn, ống nghiệm, giá đỡ thí nghiệm, đũa thủy tinh, kẹp gỗ, nút cao su, - Các phiếu học tập, máy chiếu, máy tính, giấy A0, A3, A4,bút dạ.

2. Học sinh - SGK Hóa học 10,vở, bút - Ôn tập những tính chất của axit đã được học ở lớp 9, cách cân bằng phản ứng oxi hóa – khử theo phương pháp thăng bằng electron.

- Xem trước bài mới ở nhà.

III. Phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học PPDH chủ yếu là PPDH theo góc (3 góc: Góc trải nghiệm, góc phân tích, góc quan sát) PPDH phối hợp: - Đàm thoại gợi mở - Hợp tác theo nhóm nhỏ kết hợp kỹ thuật khan trải bàn và kỹ thuật mảnh ghép.

- Sử dụng phương pháp trực quan IV. Tiến trình dạy học 1. Ổn định tổ chức lớp, kiểm tra sĩ số(1phút) 2. Kiểm tra bài cũ (3 ph).

Hoàn thành dãy biến hóa sau: S  SO2  Na2SO3  SO2  SO3  H2SO4  BaSO4.

(1)

3. Vào bài mới.

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

7

Giới thiệu bài mới (1 phút) Axit sunfuric là hóa chất hàng đầu được dùng trong nhiều ngành sản xuất. Ở lớp 9 các em đã được học bài axit sunfuric. Hôm nay, chúng ta sẽ hệ thống lại và nghiên cứu sâu hơn thong qua tiết học này.

Hoạt động 1: Tìm hiểu về tính chất vật lí của axit sunfuric (2 phút) Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung bài học

Thiết bị, đồ dùng

- Cho HS quan sát - Quan sát bình I. Axit sunfuric:

Bình đựng dung

bình

dịch axit sunfuric.

đựng

dung đựng axit sunfuric 1. Tính chất vật lí:

dịch axit sunfuric. kết hợp với SGK -

Là

chất

lỏng

Yêu cầu HS trình và rút ra kết luận sánh, không màu, bày tính chất vật lí về tính chất vật lí không

bay

hơi,

cơ bản của axit của axit sunfuric.

H2SO4

98%

sunfuric?

khối lượng riêng D

có

= 1,84 g/cm3.

Video thí nghiệm

- H2SO4 đặc dễ hút pha

loãng

axit

ẩm, khi tan trong sunfuric vào nước. nước

tỏa

nhiều

nhiệt.

- Quan sát video

SGK, bút, vở ghi

thí nghiệm và rút - Cách pha loãng: ra kết luận.

Rót

từ

từ

axit

- Chiếu video thí

sunfuric đặc chảy

nghiệm

dọc theo đũa thủy

hòa

tan

axit sunfuric vào nước. → HS quan sát, kết hợp

nghiên

cứu

SGK, rút ra kết luận về khả năng hòa tan trong nước

tinh vào nước.

8

và cách pha loãng axit sunfuric đặc an toàn.

- Thông báo tính chất vật lí khác của axit

sunfuric:

H2SO4 đặc rất dễ hút ẩm, vì vậy người ta thường dùng H2SO4 đặc để làm khô khí ẩm.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về tính chất hóa học của axit sunfuric loãng (4phút) Hoạt động của GV -

Axit

Hoạt động của HS

Nội dung cần đạt

Thiết bị, đồ dùng

sunfuric - Làm quỳ tím hóa 2. Tính chất hóa học:

loãng có đầy đủ đỏ.

a.

Tính

tính chất hóa học - Tác dụng với kim dung của một axit → loại

hoạt

Nêu các tính chất (đứng

trước

hóa học đó?

dãy

trong

chất dịch

của SGK, bút, vở axit ghi

động sunfuric loãng: H Axit sunfuric loãng có hoạt đầy đủ các tính chất

động hóa học) → của một axit mạnh: muối + H2.

- Làm quỳ tím hóa đỏ.

- Tác dụng với - Tác dụng với kim Lưu ý: Đối với kim bazơ và oxit bazơ.

loại

(đứng trước H

loại có nhiều trạng - Tác dụng với một trong dãy hoạt động thái hóa trị thì kim số muối.

hóa học).

loại tạo muối chỉ

- Tác dụng với bazơ

đạt hóa trị thấp.

và oxit bazơ.

- Yêu cầu HS về

- Tác dụng với muối.

nhà viết phương trình hóa học của các phản ứng.

9

Hoạt động 3: Tìm hiểu về tính chất hóa học của axit sunfuric đặc(24 phút) Hoạt động của GV

Nội dung cần đạt

Hoạt động của HS

học

Nêu mục tiêu và cách Lắng nghe để biết cách b. Tính chất của axit sunfuric đặc: thực hiện nhiệm vụ theo học tập.

* Góc trải nghiệm:

Axit sunfuric đặc có tính chất hóa học đặc trưng - Hóa chất: H2SO4

- Quan sát, suy nghĩ và sau:

góc.

Đồ dùng, thiết bị dạy

- Nêu tóm tắt mục tiêu, lựa chọn góc phù hợp * Tính oxi hóa mạnh:

đặc, đường saccarozo, Cu, mảnh, sắt, nhôm.

nhiệm vụ của các góc với phong cách học của - Oxi hóa hầu hết các kim loại (trừ Au, Pt) lên mức -

Dụng

cụ:

Ống

(chiếu lên màn hình và mình.

oxi hóa cao nhất.

nghiệm, kẹp gỗ, giá

dán ở các góc); yêu cầu

Ví dụ:

sắt, đèn cồn,...

HS lựa chọn góc phù

Cu + 2H2SO4 đặc → CuSO4 + SO2 + 2H2O.

- Bút dạ, giấy A0, A3,

hợp theo phong cách

Lưu ý: Al, Fe, Cr thụ động trong axit sunfuric đặc A4,...

học, sở thích và năng - Tại các nhóm, HS lựa nguội.

- Phiếu học tập số 1

chọn nhóm trưởng, thư - Oxi hóa nhiều phi kim:

lực của mình.

- Hướng dẫn HS về các kí và phân công nhiệm Tạo hợp chất tương ứng có trạng thái số oxi hóa cao góc

xuất

phát

theo vụ. Làm việc theo cặp, nhất (trừ S).

phong cách học. (Nếu nhóm để tìm hiểu nhiệm Ví dụ:

* Góc phân tích: - SGK Hóa học – 10

HS tập trung vào các vụ của góc.

C + 2H2SO4 (đặc) → CO2 + 2SO2 + 2H2O.

cơ bản.

góc quá đông thì khéo

- Oxi hóa nhiều hợp chất có tính khử:

- Bút dạ, giấy A0, A3,

10

léo động viên các em - Rút ra được nhận xét Ví dụ: sang các góc còn lại).

A4,...

và kết luận, ghi lại kết 2H2SO4 + 2KBr → Br2 + SO2 + K2SO4 + 2H2O.

- Phiếu học tập số 2

- Quan sát, theo dõi quả vào phiếu học tập Kết luận: H2SO4 đặc có tính oxi hóa mạnh. hoạt động của các nhóm tương ứng.

* Tính háo nước:

HS và hỗ trợ nếu HS yêu

Axit sunfuric đặc hấp thụ mạnh nước. Nó cũng hấp * Góc quan sát:

cầu: Hướng dẫn thí - HS luân chuyển qua thụ nước từ các hợp chất gluxit. nghiệm, áp dụng làm bài các góc. Kết quả ở góc Ví dụ: tập,...

cuối cùng ghi bản giấy

C12 H22O11

chiếu, các video thí 12C + 11H2O

- Nhắc nhở HS luân A0.

C + 2H2SO4 (đặc) → CO2 + 2SO2 + 2H2O.

chuyển góc theo nhóm.

Nx: Có thể dùng H2SO4 đặc để làm khô một số chất Kết luận: Axit H2SO4 đặc ngoài tính axit còn có - Dán kết quả của nhóm

Hướng dẫn HS báo cáo tại góc tương ứng và kết kết quả

quả ở góc cuối cùng lên

- Máy tính, máy

tính oxi hóa mạnh và tính háo nước.

nghiệm: Dung dịch H2SO4 đặc tác dụng với kim loại Cu; dung dịch H2SO4 đặc tác dụng

với

đường

saccarozơ; dung dịch H2SO4 đặc, nguội tác

- Yêu cầu mỗi nhóm dán bảng.

dụng với kim loại Al

kết quả tại góc tương - Mỗi nhóm cử 1 đại

hoặc Fe; dung dịch

ứng, riêng kết quả ở góc diện lên bảng báo cáo

H2SO4 đặc, nóng tác

kết quả hoạt động của

dụng với kim loại Al

cuối cùng dán lên bảng.

- Yêu cầu đại diện nhóm nhóm mình.

hoặc Fe.

11

HS báo cáo kết quả trên bảng từ góc phân tích - Hai nhóm còn lại, mỗi đến góc trải nghiệm, góc nhóm cử 1 đại diện tới áp dụng.

góc tương ứng theo dõi

- Yêu cầu các nhóm cử so sánh với kết quả của đại diện theo dõi kết quả nhóm mình. của nhóm mình ở mỗi - Nhóm khác nêu câu góc tương ứng. Nhận hỏi, nhận xét, bổ sung. xét, bổ sung ý kiến sau khi nghe báo cáo. Yêu cầu bổ sung nếu thấy đúng.

- Nêu câu hỏi (nếu có).

- Theo dõi, tự đánh giá,

- Chốt lại kiến thức và so sánh và sửa chữa kết hướng dẫn HS cách học quả của nhóm sau khi bài.

GV đã nêu ý kiến hoàn thiện.

- Phiếu học tập trên giấy A0, A3, A4,...

12

Hoạt động 4: Tìm hiểu về ứng dụng của axit sunfuric (2phút) Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung bài học

Từ những thông tin Sản xuất phân bón, 3. Ứng dụng:

Thiết bị, đồ dùng SGK

trong SGK kết hợp thuốc trừ sâu, chất Là hóa chất hàng với liên hệ thực tế, tẩy rửa tổng hợp, đầu

dùng

trong

nêu tóm tắt ứng tơ sợi hóa học, chất nhiều ngành sản dụng

của

axit dẻo,

sunfuric?

sơn

màu, xuất: dược phẩm,

phẩm nhuộm,....

phân

bón,

chất

dẻo,...

4. Củng cố:(7phút)(Phiếu học tập số 4) Nhiệm vụ: Các HS trong nhóm trao đổi, thảo luận hoàn thành phiếu học tập số 4 và treo lên bảng, sau đó gọi bất kỳ HS nào trong nhóm khác nhận xét, bổ sung sau đó GV tổng kết và đánh giá.

5. Dặn dò, giao BTVN (1 phút): Về nhà làm bài tập trong SGK trang 143, chuẩn bị tiết sau luyên tập.

V. Phụ lục Góc trải nghiệm 1. Mục tiêu: Tiến hành các thí nghiệm hóa học ,HS rút ra tính chất hóa học đặc trưng của axit sunfuric đặc 2. Nhiệm vụ: - Đọc hướng dẫn làm thí nghiệm, tiến hành thí nghiệm một cách an toàn và rút ra tính chất hóa học đặc trưng của axit sunfuric đặc.

- Tại góc này, mỗi nhóm chia làm 4 nhóm nhỏ, mỗi nhóm nhỏ tiến hành 1 thí nghiệm, ghi kết quả vào giấy A4, sau đó cả nhóm trao đổi thảo luận để hoàn thành vào phiếu hoạt động chung trong phiếu học tập số 1

13

Phiếu học tập số 1 TN 1: Dung dịch H2SO4 đặc tác dụng với kim loại Cu. Cho vài mảnh Cu nhỏ vào hai ống nghiệm chịu nhiệt. Nhỏ từ từ dung dịch H2SO4 đậm đặc vào ống nghiệm thứ nhất và dung dịch H2SO4 loãng vào ống nghiệm thứ hai. Sau đó đun nóng đồng thời hai ống nghiệm trên ngọn lửa đèn cồn. Quan sát hiện tượng, so sánh và rút ra nhận xét?

TN 2:Dung dịch H2SO4 đặc tác dụng với đường saccarozơ Cho vào cốc thủy tinh nhỏ hai muỗng thủy tinh đường trắng khô. Nhỏ từ từ axit sunfuric đặc vào cốc cho đến khi thấm hết đường. Quan sát hiện tượng và giải thích?

TN 3: Dung dịch H2SO4 đặc, nguội tác dụng với kim loại Al hoặc Fe. Cho vài dây Al hoặc Fe nhỏ vào ống nghiệm . Nhỏ từ từ dung dịch H2SO4 đậm đặc vào . Quan sát hiện tượng và rút ra nhận xét? Lấy dây Al hoặc Fe ra cho vào ống nghiệm chứa dung dịch H2SO4 loãng hoặc dd HCl . Quan sát hiện tượng và rút ra nhận xét?

TN 4: Dung dịch H2SO4 đặc, nóng tác dụng với kim loại Al hoặc Fe. Cho vài dây Al hoặc Fe nhỏ vào ống nghiệm . Nhỏ từ từ 2 ml dung dịch H2SO4 đậm đặc, nóng vào ống nghiệm. Nút miệng ống nghiệm bằng bông tẩm dd NaOH. Quan sát hiện tượng và rút ra nhận xét?

Nhận xét

STT

Tên thí nghiệm

Cách tiến

Hiện tƣợng -

hành

PTHH – Giải thích

Vai trò của H2SO4 đặc trong phản ứng

Dung dịch H2SO4 1

đặc tác dụng với kim loại Cu

2

Axit sunfuric đặc tác dụng với đường

14

Dung dịch H2SO4 3

đặc nguội tác dụng với kim loại Al, Fe Dung dịch H2SO4

4

đặc nóng tác dụng với kim loại Al, Fe →Kết luận về tính chất hóa học của axit H2SO4 đặc nóng, đặc nguội.

Góc phân tích 1. Mục tiêu: HS nghiên cứu nội dung SGK và rút ra được những kiến thức cơ bản nhất về tính chất vật lí, tính chất hóa học của H2SO4 đặc và loãng 2. Nhiệm vụ: Nhiệm vụ cá nhân: Hs nghiên cứu SGK phần “ Tính chất của axit sunfuric đặc” và hoàn thành vào phiếu học tập.

Hoạt động nhóm: Cả nhóm thảo luân và trình bày đáp án phiếu học tập số 2 ra giấy chung của nhóm, phiếu học tập cá nhân dán ở góc ý kiến riêng.

Phiếu học tập số 2: Câu 1: Trong trường hợp nào axit sunfuric có những tính chất hóa học chung của một axit?

Câu 2: Trong trường hợp nào axit sunfuric có những tính chất hóa học đặc trưng? Đó là những tính chất nào? Dẫn ra những phương trình phản ứng hóa học để minh họa? Xác định tác nhân oxi hóa trong dd H2SO4 đặc?

Câu 3: H2SO4 đặc thụ động cới chất nào? Nêu ứng dụng nào được dựa trên tính chất này?

Câu 4: Phản ứng hóa học nào chứng minh H2SO4 đặc?

15

Góc quan sát 1. Mục tiêu: Quan sát một số video thí nghiệm để rút ra tính chất hóa học của axit H2SO4 đặc.Viết được phương trình hóa học của các phản ứng minh họa.

2. Nhiệm vụ: - Quan sát các video thí nghiệm: Dung dịch H2SO4 đặc tác dụng với kim loại Cu ; Axit sunfuric đặc tác dụng với đường ; Dung dịch H2SO4 đặc nguội tác dụng với kim loại Al, Fe; Dung dịch H2SO4đặc nóngtác dụng với kim loại Al, Fe, quan sátcách tiến hành thí nghiệm, các hiện tượng từ đó giải thích hiện tượng và viết phương trình phản ứng.

- Rút ra kết luận về tính chất hóa học của axit sunfuric đặc.

- Thảo luận nhóm hoàn thành nội dung phiếu học tập số 3 Phiếu học tập số 3 Nhận xét

STT

Tên thí nghiệm

Cách tiến

Hiện tƣợng –

hành

PTHH – Giải thích

Vai trò của H2SO4 đặc trong phản ứng

Dung dịch H2SO4 1

đặc tác dụng với kim loại Cu Axit sunfuric đặc

2

tác

dụng

với

đường Dung dịch H2SO4 3

đặc

nguội

tác

dụng với kim loại Al, Fe

4

Dung

dịch

16

H2SO4đặc nóngtác dụng với kim loại Al, Fe →Kết luận về tính chất hóa học của axit H2SO4 đặc nóng; H2SO4 đặc, nguội.

Phiếu học tập số 4 (Dành cho hoạt động củng cố) Câu 1: Lập phương trình hóa học của các phản ứng sau a) Fe + H2SO4 đặc, nóng, dư → b) Fe + H2SO4 loãng → c) Cu + H2SO4 đặc, nóng, dư → d) Cu + H2SO4 loãng → e) C + H2SO4 đặc, nóng, dư → f) C + H2SO4 loãng → g) FeO+ H2SO4 đặc, nóng, dư → h) FeO + H2SO4 loãng → i) Fe2O3 + H2SO4 đặc, nóng, dư → j) Fe2O3 + H2SO4 loãng → Câu 2: Nung nóng 3,72 gam hỗn hợp bột các kim loại Zn và Fe trong bột S dư. Chất rắn thu được sau phản ứng đem hòa tan hoàn toàn bằng dung dịch H2SO4 loãng, nhận thấy có 1,344 lít khí (đktc) thoát ra. a. Viết phương trình hóa học của các phản ứng đã xảy ra? b. Xác định khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp đầu?

17

PHỤ LỤC 3 Đề kiểm tra 15 phút I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức - HS trình bày được tính chất vật lý, tính chất hóa học của oxi, lưu huỳnh.

2. Vê kĩ năng - HS viết được các PTHH chứng minh tính chất hóa học oxi, lưu huỳnh - HS giải được các bài tập cơ bản liên quan.

3. Về thái độ - HS nhận thấy con đường của khoa học và thái độ tôn trọng, khoa học đối với kho tàng tri thức cũng như có ý thức trong việc sử lí và phân loại thông tin, tiếp thu thông tin một cách chọn lọc và hệ thống.

4. Phát triển năng lực - NL tính toán: qua các bài tập.

II. MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA 15 PHÚT (hình thức TNKQ) Nội dung kiến thức

Cấp độ tư duy Nhận biết

Thông

Vận dụng thấp

hiểu

Cộng Vận dụng ở mức độ cao

- Tính - Cấu tạo, 1. Oxi- ozon

tính

chất

chất hoá

- Tính khối lượng

học

chất thu được sau phản ứng.

vật lý, ứng - Phân dụng

biệt chất

- Xác định kim loai phản ứng.

Số câu hỏi 2.Lưu huỳnh

2

1

2

- Cấu tạo, - Tính

- Tính khối lượng

tính

chất thu được sau

vật lý.

chất chất hoá học, vai

phản ứng.

4 Tổng hợp kiến thức

18

trò của S trong phản ứng.

Số câu hỏi Tổng số câu và %

1

2

1

1

6 10

3 (30%)

3 (30%)

3 (30%)

1 (10%) 100%

III. ĐỀ KIỂM TRA 15 PHÚT (hình thức TNKQ) Câu 1: Chất khí màu xanh nhạt, có mùi đặc trưng là : A. Cl2.

B. O2.

C. O3.

D. F2.

Câu 2: Chỉ ra phát biểu sai : A. Oxi là nguyên tố phi kim có tính oxi hóa mạnh.

B. Ozon có tính oxi hóa mạnh hơn oxi.

C. Oxi có số oxi hóa –2 trong mọi hợp chất.

D. Oxi là nguyên tố phổ biến nhất trên trái đất.

Câu 3: Chỉ ra phát biểu đúng : A. Lưu huỳnh là chất lỏng, màu vàng, không tan trong nước.

B. Lưu huỳnh là chất rắn, màu vàng, tan nhiều trong nước.

C. Lưu huỳnh là chất rắn, màu vàng, không tan trong nước.

D. Lưu huỳnh là chất rắn, không màu, không tan trong nước.

Câu4: Để phân biệt oxi và ozon có thể dùng chất nào sau đây ?

A. Cu

B. quỳ tím. C. H2.

D. Dung dịch KI và hồ tinh bột

Câu 5: Kết luận gì có thể rút ra được từ 2 phản ứng sau : t H2 + S   H2S (1) o

t S + O2   SO2 (2) o

19

A. S chỉ có tính khử.

B. S chỉ có tính oxi hóa.

C. S vừa có tính khử, vừa có tính oxi hóa.

D. S chỉ tác dụng với các phi kim.

Câu 6: khi giữ lưu huỳnh tà phương (S) dài ngày ở nhiệt độ phòng, giá trị khối lượng riêng và nhiệt độ nóng chảy thay đổi như thế nào?

A. khối lượng riêng tăng và nhiệt độ nóng chảy giảm B. khối lượng riêng giảm và nhiệt độ nóng chảy tăng C. Cả 2 đều tăng D. không đổi Câu7: Cho 4,6g kim loại tác dụng với oxi tạo thu được 6,2g oxit, kim loạiđó là:?

A. K

B. Na

C. Ca

D. Al

Câu 8: Khi cho 20 lít khí oxi đi qua máy tạo ozon, có 9% thể tích oxi chuyển thành ozon. Hỏi thể tích khí bị giảm bao nhiêu lít ? (các điều kiện khác không thay đổi) A. 2 lít.

B. 0,9 lít.

C. 0,18 lít.

D. 0,6 lít.

Câu9: Nung một hỗn hợp gồm 4,8 gam bột Magie và 3,2 gam bột lưu huỳnh trong một ống nghiệm đậy kín . Khối lương chất rắn thu được sau phản ứng là : A. 8,0 gam

B. 11,2 gam

C. 5,6 gam

D. 4,8 gam

Câu 10: Nung nóng 11,2 gam Fe và 26 gam Zn với một lượng S dư. Sản phẩm của phản ứng cho tan hoàn toàn trong dung dịch H2SO4 loãng, toàn bộ khí sinh ra được dẫn vào dung dịch CuSO4 10% (d = 1,2 g/ml). Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn.

Thể tích tối thiểu của dung dịch CuSO4 cần để hấp thụ hết khí sinh ra là : A. 700 ml.

B. 800 ml.

C. 600 ml.

D. 500 ml.

IV. HƢỚNG DẪN CHẤM Mỗi câu trả lời đúng HS được 1 điểm. Đáp án 1. C.

2. C.

3. C.

4. D.

5. C.

6. A.

7. B.

8. D.

9. A.

10. B.

20

Đề kiểm tra 45 phút I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức - HS trình bày được tính chất vật lý, tính chất hóa học và ứng dụng của oxi, lưu huỳnh và các hợp chất của chúng.

2. Vê kĩ năng - HS viết được các PTHH chứng minh tính chất hóa học của oxi, lưu huỳnh và các hợp chất của chúng.

- HS giải được các bài tập cơ bản liên quan.

3. Về thái độ - HS nhận thấy con đường của khoa học và thái độ tôn trọng, khoa học đối với kho tàng tri thức cũng như có ý thức trong việc sử lí và phân loại thông tin, tiếp thu thông tin một cách chọn lọc và hệ thống.

4. Phát triển năng lực - NL tính toán: qua các bài tập.

II. MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA 45 PHÚT (hình thức TNKQ) Nội dung kiến thức

Cấp độ tư duy Nhận biết

Thông

Vận dụng thấp

hiểu

Cộng Vận dụng ở mức độ cao

- Cấu tạo, tính 1. Oxi- ozon

- Tính

chất chất hoá

vật lý, ứng học, viết dụng

- Tính khối lượng , %m của

pthh điều chất phản ứng chế.

Số câu hỏi 2.Lưu huỳnh

2

2

2

- Tính chất

- Tính

- Tính khối

vật lí, ứng

chất hoá

lượng chất thu

dụng

học, xác

được sau phản

0 Tổng hợp kiến thức

6

21

định vai

ứng.

trò của S trong phản ứng Số câu hỏi

2

1

1

1

5

- Tính chất hoá

3. H2S, SO2, SO3

- Công

học, vai

- Tính khối

thức phân

trò của

lượng chất thu

tử, tính

chúng

được sau phản

chất vật lí,

trong

ứng.

ứng dụng

phản ứng -Xác định chất.

Tổng hợp kiến thức

- Phân biệt chất Số câu hỏi

3

4

3

1

11

- Tính

4.Axit sunfuric

và

muối sunfat

Số câu hỏi Số câu (số điểm) và %

- Công

chất hoá

- Tính khối

thức phân

học của

lượng chất thu

tử, tính

dd

được sau phản

Tổng hợp

chất vật lí,

H2SO4

ứng.

kiến thức

tính chất

loãng và

-Xác định nguyên

hóa học.

đặc.

tố.

2 9 (30%)

2 9 (30%)

3 9 (30%)

1 3(10% )

8 30(100 %)

22

III. ĐỀ KIỂM TRA 45 PHÚT (hình thức TNKQ) Câu 1: X2 là chất khí, không màu, không mùi, nặng hơn không khí. X là khí : A. Nitơ.

B. Oxi.

D. Hiđro.

C. Clo.

Câu 2: O3 và O2 là hai dạng thù hình của nhau vì : A. Cùng cấu tạo từ những nguyên tử oxi.

B. Cùng có tính oxi hóa.

C. Số lượng nguyên tử khác nhau.

D. Cả 3 điều trên.

Câu 3: Khí nào sau đây có trong không khí đã làm cho các đồ dùng bằng bạc lâu ngày bị xám đen ?

A. CO2.

B. SO2.

C. O2.

D. H2S.

Câu 4: Chất dùng để tẩy trắng bột giấy trong công nghiệp là A. N2O.

B. CO2.

C. SO2.

D. NO2.

Câu 5: Để thu hồi thủy ngân rơi vãi trong phòng thí nghiệm, người ta sử dụng A. bột nhôm.

B. bột gạo.

D. bột lưu huỳnh.

C. bột sắt.

Câu 6: Phát biểu nào sau đây là đúng?

A, SO3 là chất khí, không màu, không tan trong nước.

B. SO3 là chất lỏng không màu, không tan trong nước.

C. SO3 là chất lỏng, màu xanh nhạt, tan vô hạn trong nước.

D. SO3 là chất lỏng, không màu, tan vô hạn trong nước.

Câu 7: Cách pha loãng H2SO4 đặc an toàn là : A. Rót nhanh axit vào nước và khuấy đều.

B. Rót nhanh nước vào axit và khuấy đều.

C. Rót từ từ nước vào axit và khuấy đều.

D. Rót từ từ axit vào nước và khuấy đều.

Câu 8: Các trạng thái số oxi hóa phổ biến của lưu huỳnh là A. +1, +3, +5, +7.

B. -2, 0, +4, +6.

C. -1, 0, +1, +3, +5, +7.

D. -2, 0, +6, +7.

Câu 9: Kim loai thụ động với dd H2SO4 đặc nguội là: A.

Al

B. Fe

C. Cr

Câu 10: Chỉ ra phương trình hóa học đúng :

D. Cả 3 đáp án trên đều đúng.

23

A. 4Ag + O2

2Ag2O

C. 2Ag + O3

B. 6Ag + O3

3Ag2O

Ag2O + O2 D. 2Ag + 2O2

Ag2O + O2

Câu 11: Lưu huỳnh tác dụng với dung dịch kiềm nóng theo phản ứng sau : S + KOH

K2S + K2SO3 + H2O

Tỉ lệ số nguyên tử lưu huỳnh bị oxi hóa và số nguyên tử lưu huỳnh bị khử là : A. 2 : 1.

B. 1 : 2.

C. 1 : 3.

D. 2 : 3.

Câu 12: Để nhận biết 3 khí SO2, CO2 và O2 được đựng trong 3 lọ khác nhau bị mất nhãn, thuốc thử có thể dùng được là A. dung dịch nước vôi trong C. dung dịch KMnO4.

B. dung dịch brom.

D. dung dịch nước vôi trong và dung dịch brom.

Câu 13: Kết luận gì có thể rút ra từ 2 phản ứng sau : SO2 + Br2 + H2O SO2 + H2S

H2SO4 + HBr

(1)

S + H2 O

(2)

A. SO2 là chất khử mạnh.

B. SO2 vừa có tính khử, vừa có tính oxi hóa.

C. SO2 là chất oxi hóa mạnh.

D. SO2 kém bền.

Câu 14: Trong các nhận xét sau đây, hãy chỉ ra nhận xét đúng : 4Ag + 2H2S + O2

2Ag2S↓ + 2H2O

A. Ag là chất oxi hóa ; H2S là chất khử.

B. O2 là chất oxi hóa ; H2S là chất khử.

C. Ag là chất khử ; O2 là chất oxi hóa.

D. Ag là chất khử ; H2S và O2 là các chất oxi hóa.

Câu 15: Tính chất đặc biệt của dung dịch H2SO4 đặc, nóng là tác dụng được với các chất trong dãy nào sau đây mà dung dịch H2SO4 loãng không tác dụng được?

A. BaCl2, NaOH, Zn.

B. NH3, MgO, Ba(OH)2.

C. Fe, Al, Ni.

D. Cu, S, C12H22O11 (đường saccarozơ).

Câu 16: Cho bột Fe vào dung dịch H2SO4 đặc, nóng cho đến khi Fe không còn tan được nữa. Sản phẩm thu được trong dung dịch sau phản ứng là : A. FeSO4.

B. Fe2(SO4)3.

C. FeSO4 và Fe.

D. FeSO4 và Fe2(SO4)3.

24

Câu 17: Phương trình hóa học không đúng là A. 2NaCl + H2S → Na2S + 2HCl.

B. 2H2S + 3O2 → 2SO2 + 2H2O.

C. H2S + Pb(NO3)2 → PbS + 2HNO3

D. H2S + 4Cl2 + 4H2O → H2SO4 + 8HCl.

Câu 18: Điều chế oxi trong phòng thí nghiệm từ KMnO4, KClO3 (xúc tác là MnO2), NaNO3, Cu(NO3)2(có số mol bằng nhau), lượng oxi thu được nhiều nhất từ A. KMnO4.

B. KClO3.

C. NaNO2.

D.Cu(NO3)2

Câu 19: Hòa tan hoàn toàn 2,81 gam hỗn hợp gồm Fe2O3, MgO, ZnO trong 500 ml dung dịch H2SO4 0,1M (vừa đủ). Sau phản ứng, cô cạn dung dịch thu được muối khan có khối lượng là A. 3,81 gam.

B. 5,81 gam.

C. 4,81 gam.

D. 6,81 gam.

Câu 20: Hòa tan hết 12,8 gam kim loại M trong dung dịch H2SO4 đặc, nóng thu được 4,48 lít khí SO2 duy nhất ở đktc. Kim loại M là A. Fe.

B. Mg.

C. Cu.

D. Al.

Câu 21: Hòa tan m gam Fe trong dung dịch H2SO4 loãng thấy sinh ra 3,36 lít khí ở đktc. Nếu cho m gam Fe này vào dung dịch H2SO4 đặc nóng thì lượng khí SO2 thu được ở đktc là A. 10,08 lít.

B. 5,04 lít.

C. 3,36 lít.

D. 2,24 lít.

Câu 22: Cho 0,2 mol SO2 tác dụng với 0,3 mol NaOH. Sau phản ứng thu được m gam muối. Giá trị của m là A. 18,9 gam.

B. 23 gam.

C. 20,8 gam.

D. 24,8 gam.

Câu 23: X là hỗn hợp O2 và O3. Sau khi ozon phân hủy hết thành oxi thì thể tích hỗn hợp tăng lên 2%. Phần trăm thể tích ozon trong hỗn hợp X là : A. 4%.

B. 60%.

C. 12%.

D. 40%.

Câu 24: Hỗn hợp A gồm O2 và O3 có tỉ khối so với hiđro là 20. Hỗn hợp B gồm H2 và CO có tỉ khối so với hiđro là 3,6. Thể tích khí A (đktc) cần dùng để đốt cháy hoàn toàn 4 mol khí B là : A. 19,38 lít.

B. 28 lít.

C. 35,84 lít.

D. 16,8 lít.

Câu 25: Hoà tan 3,38 gam oleum X vào nước người ta phải dùng 800 ml dung dịch KOH 0,1 M để trung hoà dung dịch X. Công thức phân tử của oleum X là :

25

A. H2SO4.3SO3.

B. H2SO4.2SO3.

C. H2SO4.4SO3.

D.H2SO4.nSO3.

Câu 26: Trộn 5,6 gam bột sắt với 2,4 gam bột lưu huỳnh rồi nung nóng (trong điều kiện không có không khí) sau phản ứng thu được m gam chất rắn. Giá tri của m là: A. 8,0 gam

B. 11,2 gam

C. 5,6 gam

D. 4,8 gam

Câu 27: Có 5 dung dịch loãng của các muối: NaCl, KNO3, Pb(NO3)2, CuSO4, FeCl2. Khi sục khí H2S qua các dung dịch nói trên, số trường hợp có phản ứng sinh ra kết tủa là A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Câu 28: Cho 6,72 gam Fe vào dung dịch chứa 0,3 mol H2SO4 đặc nóng, đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được khí SO2 (sản phẩm khử duy nhất) và dung dịch X. Dung dịch X có thể hoà tan tối đa m gam Cu. Giá trị của m là : A. 3,84

B. 3,20.

C. 1,92.

D. 0,64.

Câu 29: Trộn 5,6 gam bột sắt với 2,4 gam bột lưu huỳnh rồi nung nóng (trong điều kiện không có không khí), thu được hỗn hợp rắn M. Cho M tác dụng với lượng dư dung dịch HCl, giải phóng hỗn hợp khí X và còn lại một phần không tan G. Để đốt cháy hoàn toàn X và G cần vừa đủ V lít khí O2 (ở đktc). Giá trị của V là : A. 2,80.

B. 3,36.

C. 3,08.

D. 4,48.

Câu 30: Hoà tan hết 14,4 gam kim loại M trong dung dịch H2SO4 đặc, nóng, thu được SO2 là sản phẩm khử duy nhất. Cho toàn bộ lượng SO2 này hấp thụ vào 0,75 lít dung dịch NaOH 0,7M, sau phản ứng đem cô cạn dung dịch được 31,35 gam chất rắn. Kim loại M đó là : A. Ca.

B. Mg.

C. Fe.

D. Cu.

......................HẾT ..........................

IV. HƢỚNG DẪN CHẤM. Mỗi câu trả lời đúng HS được 0,33 điểm. Đáp án 1. B.

2. A.

3. D.

4. C.

5. D.

6. D.

7. D.

8. B.

9. D.

10. C.

11. B.

12. D.

13. B.

14. C.

15. D.

16. A.

17. A.

18. B.

19. D.

20. C

21. C.

22. B.

23. A.

24. C.

25. A.

26. A.

27. B.

28. C.

29. B.

30. D.