SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY KÊNH HÌNH ĐỂ ÔN TẬP CHƯƠNG CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ SINH HỌC 12

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI

----------- -------------

MÃ SKKN:

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY KÊNH HÌNH ĐỂ ÔN TẬP CHƯƠNG CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ SINH HỌC 12 NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC HỌC TẬP CỦA HỌC SINH

Môn: Sinh học Cấp học: THPT

Năm học 2016 - 2017

MỤC LỤC

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................ 1 1. Lí do chọn đề tài ......................................................................................................... 1 2. Giới hạn đề tài ............................................................................................................. 1 3. Mục đích và đóng góp của đề tài .................................................................................. 1 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ............................................................................... 2 Chương I. Cơ sở lí luận và thực tiễn ............................................................................ 2 1.1. Cơ sở lí luận ............................................................................................................. 2 1.1.1. Khái niệm bản đồ tư duy ....................................................................................... 2 1.1.2. Vai trò của bản đồ tư duy ...................................................................................... 2 1.2. Cơ sở thực tiễn (hiện trạng)...................................................................................... 3 Chương II. Xây dựng và sử dụng BĐTD chương cơ chế di truyền và biến dị - Sinh học 12 THPT ................................................................................................................. 4 2.1. Quy trình xây dựng bản đồ tư duy ............................................................................ 4 2.2. Phương pháp sử dụng BĐTD khai thác hệ thống kênh hình. .................................... 5 2.2.1. Quy trình sử dụng ................................................................................................. 5 2.2.1. Phương pháp cụ thể ............................................................................................... 5 1) Nội dung 1: Hệ thông hóa kiến thức chương cơ chế di truyền và biến dị. ................... 5 2) Nội dung 2: Ôn tập, củng cố nội dung vật chất di truyền. ........................................... 9 3) Nội dung 3: Ôn tập, củng cố nội dung cơ chế di truyền. ........................................... 12 4) Nội dung 4: Ôn tập, củng cố, hệ thống hóa kiến thức nội dung ĐHHĐ gen. ............. 20 5) Nội dung 5: Ôn tập, củng cố, hệ thống hóa nội dung kiến thức đột biến. .................. 24 Chương III. Thực nghiệm, đánh giá kết quả ............................................................. 27 3.1. Mục đích thực nghiệm ........................................................................................... 27 3.2. Nội dung thực nghiệm............................................................................................ 27 3.3. Phương pháp thực nghiệm...................................................................................... 27 3.4. Kết quả 3 bài kiểm tra như sau ............................................................................... 27 Phần III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 29 1. Kết luận .................................................................................................................... 29 2. Kiến nghị .................................................................................................................. 29 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................. 30 PHỤ LỤC

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài - Qua thực tế thấy rằng, chương cơ chế di truyền nói riêng và phần di truyền học lớp 12 nói chung là phần khó, kiến thức trừu tượng, nhiều khái niệm thành phần. Do đó, HS khó tiếp cận và khó hiểu rõ bản chất vấn đề.

- Đối với môn Sinh học, hiện nay Bộ GD & ĐT đang sử dụng phương thức thi TNKQ để xét tuyển tốt nghiệp và xét CĐ, ĐH (thi thi THPT Quốc gia). Do đó, các em cần phải nâng cao kỹ năng giải các câu hỏi TNKQ. - Hai năm trở lại đây, trong đề thi môn Sinh học có nhiều câu hỏi dưới dạng khai thác thông tin từ kênh hình, tuy nhiên nhiều học sinh còn lúng túng khi làm các câu hỏi phân tích kênh hình vì trong quá trình học các em ít quan tâm đến hệ thống kênh hình.

- Học sinh lựa chọn các môn thuộc ban KHTN để thi THPT Quốc gia, phải thi tổ hợp 3 môn lý, hóa, sinh. Đây là 3 môn khó, lượng kiến thức nhiều. Do vậy, thường gây quá tải về mặt kiến thức cho HS. Chính vì vậy HS lớp 12 rất căng thẳng nên khả năng ghi nhớ kiến thức là không tốt.

- Nội dung câu hỏi trong đề thi không yêu cầu học sinh phải nhớ máy moc, học vẹt, mà yêu cầu HS biết vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề cụ thể.

Những khó khăn và tồn tại trên có thể khắc phục được bằng việc dùng bản đồ tư duy (BĐTD) dạng kênh hình trong dạy học. Việc sử dụng BĐTD dạng kênh hình một cách có hiệu quả sẽ giúp các em thấy được mối quan hệ tổng thể, biện chứng giữa các thành phần kiến thức mà các em cần lĩnh hội, đặc biệt sử dụng BĐTD sẽ giúp các em lĩnh hội kiến thức một cách chủ động hơn, định hướng cho các em cách học, qua đó nâng cao tính sáng tạo, khả năng chủ động làm việc ở các em. BĐTD dạng kệnh hình sẽ là một phương pháp hiệu quả giúp các em bớt căng thẳng hơn, ghi nhớ tốt hơn, hiểu sâu kiến thức hơn, vận dụng kiến thức tốt hơn, giảm bớt áp lực học tập... và cuối cùng là giải các câu hỏi TNKQ trong đợt thi THPT Quốc gia tốt hơn. Đặc biệt phương pháp này rất có hiệu quả đối với những HS không học sâu về môn Sinh học, chỉ sử dụng kết quả để xét tốt nghiệp.

Xuất phát từ những lý do trên nên tôi đã chọn đề tài: “Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh”.

2. Giới hạn đề tài Do thời gian và với khuôn khổ của sáng kiến kinh nghiệm nên tôi chỉ sử dụng bản đồ tư duy trong khâu ôn tập, củng cố và hệ thống hóa kiến thức chương cơ chế di truyền và biến dị sinh học 12 THPT, đặc biệt thông qua đề tài tìm ra phương pháp hiệu quả trong dạy học, giúp học sinh phát triển được các năng lực, đáp ứng được việc đổi mới dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá.

3. Mục đích và đóng góp của đề tài - Thiết kế hệ thống câu hỏi tự luận, bài tập, câu hỏi trắc nghiệm khách quan (TNKQ) với 4 mức độ nhận thức (nhớ, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao) nhằm khai thác kiến thức kệnh hình trong chương cơ chế di truyền và biến dị.

- Đề xuất các bước sử dụng bản đồ tư duy dạng kênh hình trong việc ôn tập, củng cố, hệ thống hóa kiến thức nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh.

- Đề tài hướng tới việc giúp học sinh nâng cao các năng lực trong học tập như: Năng lực quan sát, làm việc theo nhóm, năng lực phân tích, tổng hợp, so sánh, năng lực tự học...

1/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh - Đề tài có thể giúp học sinh tăng khả năng vận dụng, khả năng xử lý thông tin, khả năng suy luận, từ đó nâng cao năng hiệu quả giải các câu hỏi trong đề thi đặc biệt trong đợt thi THPT Quốc gia.

- Qua thực nghiệm để chứng minh tính hiệu quả của hệ thống bản đồ đả xây dựng, từ đó cung cấp và phổ biến cho toàn bộ giáo viên thuộc cùng bộ môn trong trường.

PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Chương I. Cơ sở lí luận và thực tiễn 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1. Khái niệm bản đồ tư duy BĐTD là hình thức ghi chép sử dụng màu sắc, hình ảnh để mở rộng và đào sâu các ý tưởng.

BĐTD một công cụ tổ chức tư duy nền tảng, có thể miêu tả nó là một kĩ thuật hình họa với sự kết hợp giữa từ ngữ, hình ảnh, đường nét, màu sắc phù hợp với cấu trúc, hoạt động và chức năng của bộ não, giúp con người khai thác tiềm năng vô tận của bộ não.

Cơ chế hoạt động của BĐTD chú trọng tới hình ảnh, màu sắc, với các mạng lưới liên tưởng (các nhánh). BĐTD là sử dụng đồ họa nối các hình ảnh có liên hệ với nhau vì vậy có thể vận dụng BĐTD vào hỗ trợ dạy học kiến thức mới, củng cố kiến thức sau mỗi tiết học, ôn tập hệ thống hóa kiến thức sau mỗi chương,... và giúp cán bộ quản lí giáo dục lập kế hoạch công tác.

1.1.2. Vai trò của bản đồ tư duy • Bản đồ tư duy cho phép: - Kết nối giữa những ý tưởng đã có, những kiến thức này có thể hữu ích trong học tập hoặc cho một kỳ thi.

- Kết nối những ý tưởng mới với kiến thức mà người học đã có (có thể giúp người học tổ chức các ý tưởng như bạn tìm thấy chúng trong nghiên cứu cho một bài luận hoặc bài nghiên cứu).

- Sắp xếp các ý tưởng trong một cấu trúc hợp lý nhưng không phải cứng nhắc cho phép các thông tin trong tương lai hoặc quan điểm được thể hiện (có thể giúp người học tiếp thu và thích ứng với thông tin và ý tưởng mới). Lập bản đồ tư duycó thể được thực hiện cho các mục đích sau: - Để tạo ra những ý tưởng (cần phải động não); để thiết kế một cấu trúc phức tạp (văn bản dài, các trang web lớn,…); để truyền đạt các ý tưởng phức tạp; để hỗ trợ học tập bằng cách tích hợp rõ ràng giữa kiến thức mới và kiến thức cũ; để đánh giá sự hiểu biết hoặc phát hiện sự hiểu lầm.

• Vai trò của bản đồ tư duy đối với người dạy và người học - Đối với giáo viên + Dạy một chủ đề: Sử dụng bản đồ tư duy trong giảng dạy giúp giáo viên xác định rõ vai trò quan trọng của những khái niệm chìa khóa và mối quan hệ giữa chúng. Điều này giúp giáo viên truyền tải rõ ràng, tổng quát về chủ đề nào đó và mối quan hệ giữa chúng với người học.

Với bản đồ tư duy, giáo viên ít bỏ sót và giải thích sai bất kỳ khái niệm quan trọng nào. + Củng cố kiến thức: Sử dụng bản đồ tư duycó thể củng cố kiến thức của học sinh. Bản đồ tư duygiúp học sinh hình dung được những khái niệm quan trọng và tóm tắt được mối quan hệ giữa chúng.

2/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh + Kiểm tra việc học và xác định kiến thức sai: Sử dụng bản đồ tư duycó thể giúp đỡ giáo viên trong việc đánh giá kết quả của quá trình giảng dạy. Chúng có thể đánh giá thành tích của học sinh bằng việc nhớ những khái niệm và xác định kiến thức sai.. + Lập kế hoạch giảng dạy: Bản đồ tư duycó thể có lợi ích rất lớn trong lập kế hoạch chương trình giảng dạy. Giáo viên có thể xây dựng bản đồ trình bày những ý tưởng chính cho toàn bộ môn học, chương trình học, hay chỉ trình bày cấu trúc kiến thức một phần môn học như như một chương, một bài cụ thể nào đó.

- Đối với học sinh: + Bản đồ tư duy giúp học sinh nghiên cứu tài liệu mới một cách có hệ thống. + Bản đồ tư duy giúp HS củng cố và hệ thống hóa kiến thức trong quá trình học bài + Bản đồ tư duy còn tạo điều kiện cho hoạt động nhóm: • Vai trò của bản đồ tư duy dạng kênh hình Kênh hình là một dụng cụ trực quan hóa vô cùng hữu hiệu trong việc giảng dạy, giúp học sinh vận dụng tối đa các giác quan còn lại trong việc học tập, vì thế nó có những vai trò vô cùng quan trọng: - Kênh hình có khả năng cung cấp thông tin một cách đầy đủ hơn khi sách giáo khoa (SGK) chưa trình bày đến nó.

- Giúp giáo viên tăng năng suất làm việc, giảm thiểu tính chất giảng dạy mang tính thông báo một chiều.

- Học sinh dễ tiếp thu trong quá trình nhận thức, hỗ trợ việc cung cấp kiến thức, giảm tính trừu tượng của kiến thức.

- Cải tiến phương pháp dạy học của giáo viên và thay đổi hình thức học của học sinh theo hướng tích cực.

- Kênh hình có tác dụng minh hoạ cho các khái niệm, quá trình. Nó hỗ trợ và phát huy mọi giác quan của người học. Tăng độ tin cậy và khắc sâu kiến thức.

- Giúp đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh.

Qua các vai trò trên có thể thấy rằng, nếu sử dụng các hình ảnh để thiết kế BĐTD chắc chắn hiệu quả dạy học sẽ đạt hiệu quả hơn.

1.2. Cơ sở thực tiễn (hiện trạng) • Thực trạng sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học - Hiện nay BĐTD đã được sử dung khá phổ biến trong dạy học. Tuy nhiên, đa phần là dạng bản đồ kênh chữ.

- Cũng đã có một số tác giả nghiên cứu và đưa ra các biện pháp sử dụng BĐTD trong nhiều bộ môn học, trong đó có môn sinh học. Tuy nhiên, chưa có nhiều đề tài xây dựng bản đồ tư duy dưới dạng hình ảnh.

- Việc sử dụng BĐTD và cách khai thác một cách có hiệu quả hệ thống kênh hình chưa có nhiều tác giả nghiên cứu, đặc biệt việc sử dụng BĐTD để giúp HS 12 làm tốt các câu hỏi trắc nghiệm khách quan chuẩn bị cho thi THPT Quốc gia thì chưa có đề tài nào nghiên cứu sâu về vấn đề này.

• Thực trạng sử dụng kênh hình SGK trong giảng dạy chương cơ chế di truyền và biến dị nói riêng và môn sinh học nói chung tại trường THPT. 3/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh - Với Giáo viên: Một số giáo viên sử dụng kênh hình chưa đúng lúc, đúng chỗ và đúng phương pháp sử dụng, thiếu sự chuẩn bị kỹ càng về bài giảng trước khi lên lớp, hoặc bỏ qua kênh hình chỉ chú ý đến kênh chữ. Kĩ năng tin học của một bộ phân giáo viên chưa cao, chưa biết sử dụng một số phần mềm tin học trong việc xây dựng BĐTD. - Với học sinh : Tình trạng học sinh không biết cách phân tích kênh hình, không quan tâm đến kênh hình trong lúc học do giáo viên chưa đề cao được vai trò của kênh hình trong giảng dạy. Mặc dù sự thường xuyên sử dụng kênh hình trong giảng dạy của giáo viên còn ít nhưng phản ứng từ phía học sinh khi được học bằng kênh hình thì rất tích cực và các em cũng đánh giá việc học khi có sử dụng kênh hình hiệu quả hơn, gây hứng thú hơn.

Chương II. Xây dựng và sử dụng BĐTD chương cơ chế di truyền và biến dị - Sinh học 12 THPT 2.1. Quy trình xây dựng bản đồ tư duy Qua nghiên cứu tài liệu và kinh nghiệm của bản thân tôi xin đưa ra quy trình xây dựng BĐTD dạng kênh hình như sau:

Bước 1: Phân tích nội dung bài học trên hai phương diện kiến thức và kĩ năng Là bước xác định thành phần kiến thức, tầm quan trọng, mối quan hệ của mạch kiến thức trong bài và giữa các bài trong chương.

Bước 2: Xác định mục tiêu về kiến thức và kĩ năng Phải xác định rõ sau khi học xong bài này học sinh phải lĩnh hội được gì?

Hay vận dụng như thế nào? Rèn luyện được thao tác tư duy nào?

Bước 5: Xuất nội dung BĐTD - Xuất ra file Word để in tài liệu cho HS tham khảo và thực hiện các yêu cầu GV giao.

- Xuất ra file poweroid để GV hướng dẫn HS khai thác kiến thức.

Quy trình xây dựng BĐTD Bước 4: Xây dựng BĐTD Sử dụng phần mệm iMindMap 7 xây dựng các BĐTD

Bước 3: Lựa chọn nội dung chính cần đưa vào BĐTD Lựa chọn những hình, ảnh khái quát được toàn bộ các khái niệm,cơ chế, quá trình sinh học của chương cơ chế di truyền và biến dị.

4/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh 2.2. Phương pháp sử dụng BĐTD khai thác hệ thống kênh hình.

2.2.1. Quy trình sử dụng Kiểm tra, đánh giá chất lượng học tập của học sinh thông qua các đề trắc nghiệm khách quan dạng hình ảnh.

Phát tài liệu cho học sinh về nhà nghiên cứu trước nội dung chủ đề.

Tổ chức cho HS thảo luận kết quả PHT.

Sử dụng máy chiếu projecter hướng dẫn học sinh quan sát, khai thác nội dung BĐTD theo từng chủ đề.

Yêu cầu học sinh hoàn thành các PHT được phát trước.

2.2.1. Phương pháp cụ thể 1) Nội dung 1: Hệ thông hóa kiến thức chương cơ chế di truyền và biến dị.

Bước 1: Giáo viên sử dụng BĐTD 1- Khái quát cơ chế di truyền và biến dị, hướng dẫn HS khai thác thông tin, phân tích đặc điểm, mối quan hệ giữa vật chất với các cơ chế di truyền.

5/29

Biến đổi trong cấu trúc và số lượngcủa NST.

Biến đổi trong cấu trúc của gen.

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh

Truyền đạt TTDT qua các thế hệ TB và cơ thể TTDT được truyền đạt từ gen -> mARN -> protein

Bản đồ tư duy 1: Khái quát cơ chế di truyền và biến dị.

6/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh Lưu ý: BĐTD 1 là nội dung khái quát toàn bộ kiến thức của chương cơ chế di truyền và biến dị, do đó GV khái quát lại toàn bộ nội dung chương trình, kết hợp với việc sử dung các video về các quá trình nhân đôi, phiên mã, dịch mã, nguyên phân, giảm phân và thụ tinh hướng dẫn HS có cái nhìn tổng quan về nội dung kiến thức của chương.

Bước 2: GV yêu cầu học sinh hoàn thành các nhiệm vụ.

- Câu hỏi 1: Nêu tên các cấp độ của vật chất di truyền, giải thích vì sao Axit nucleic là vật chất di truyền ở cấp độ phân tử, NST là vật chất di truyền ở cấp độ tế bào?

- Câu hỏi 2: Kể tên các cơ chế truyền đạt TTDT và phân tích đặc điểm, cơ chế của các cơ chế di truyền đó.

- Câu hỏi 3: Một tính trạng nào đó tạo ra và được chứng minh là do đột biến. Theo em, tính trạng đó có liên quan đến những vật chất và cơ chế di truyền nào? vì sao?

- Câu hỏi 4: Bằng những kiến thức đã học, điền các nội dung thích hợp vào các số từ 1 đến 13 trong sơ đồ dưới đây.

- Câu hỏi 5: Bằng những kiến thức đã học, điền các nội dung thích hợp vào các số từ 1 đến 15 trong sơ đồ dưới đây.

7/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh

Bước 3: GV sử dụng một số câu hỏi TNKQ trong các đề thi tốt nghiệp, cao đẳng, đại học, THPT Quốc gia nhằm kích thích tính tò mò, hứng thú học tập của học sinh. Qua đó khắc sâu kiến thức cho HS. Dưới đây là một số câu hỏi TNKQ (khi mới bước vào nội dung chủ đề, không nên sử dung các câu hỏi quá khó tránh gây sốc cho HS). (Xem phụ lục 3)

8/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh 2) Nội dung 2: Ôn tập, củng cố nội dung vật chất di truyền.

Bước 1: GV sử dụng BĐTD 2- Vật chất di truyền -> hướng dẫn học sinh quan sát, khái thác thông tin.

Dịch mã

NST = AND + Protein Histon

Đoạn ADN Chứa Phiên mã

Bản đồ tư duy 2: Khái quát vật chất và sản phẩm của vật chất di truyền.

9/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh

Bước 2: Hướng dẫn HS hoàn thành các PHT dưới đây.

PHT 2.1: Quan sát bản đồ, kết hợp kiến thức đã học, hoàn thành thông tin dưới đây. Đặc điểm phân biệt AND (gen) ARN PROTEIN NST Thành phần hóa học Tên đơn phân Cấu tạo 1 đơn phân Cấu trúc không gian Chức năng Cơ chế truyền đạt TTDT Tên gọi khi có sự đột biến.

PHT 2.2: Bằng những kiến thức đã học về gen và mã di truyền. Hãy ghép 2 cột với nhau cho phù hợp: VD 1- a Vấn đề P/a Đặc điểm a. Gen 1….

1...Là đoạn gen không mã hóa a.a b.Gen phân mảnh 2….

2...Là mã bộ ba gồm ba nucleotit đứng cạnh nhau c. Gen cấu trúc 3….

3...Là đoạn gen của sinh vật nhân thực có xen lẫn đoạn mã hóa và không mã hóa a.a d. Gen điều hòa 4….

4...Là gen mang TT mã hóa cho các sản phẩm tạo nên thành phần cấu trúc hoặc chức năng tế bào e. Intron 5….

5...Là những gen tạo ra sản phẩm kiểm soát sự hoạt động của gen khác f. Exon 6….

6...Là đoạn gen mã hóa a.a g. Mã di truyền 7…..

7...Là đoạn ADN mang TT mã hóa cho một loại sản phẩm nhất định 8…..

8...Là gen được cấu tạo gồm 3 vùng: vùng mở đầu, vùng mã hóa, vùng kết thúc PHT 2.3: Hãy ghép hai cột với nhau sao cho khớp giữa các bộ ba với các phân tử ADN và ARN Loại phân tử Đáp án Đặc điểm a. AND 1....

1....Không chứa các bộ ba mã hóa TTDT b. mARN 2....

2....Chứa bộ ba đối mã (angti codong) c. tARN 3....

3....Chứa bộ ba mã gốc d. rARN

4....

5....

4....Chứa mã di truyền 5....Chứa bộ ba mã sao (codong)

Bước 3: Sử dụng một số câu hỏi TNKQ với 4 cấp độ khác nhau để củng cố, khắc sâu kiến thức cho HS. 10/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh Ví dụ 2.1: Củng cố kiến thức về ADN

Ví dụ 2.2: Củng cố mối quan hệ ADN, mã di truyền, mARN chuỗi polipepti và protein.

Hình trên thể hiện mối quan hệ về chức năng giữa gen (AND), mARN và prôtêin ở sinh vật.

11/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh 3) Nội dung 3: Ôn tập, củng cố nội dung cơ chế di truyền.

Bước 1: GV sử dụng BĐTD 3- Cơ chế di truyền -> hướng dẫn học sainh quan sát, khái thác thông tin

CƠ CHẾ DI TRUYỀN

Nhân đôi ADN là cơ sở cho nhân đôi NST trong nguyên phân và giảm phân

Tạo giao tử đực và cái

Bản đồ tư duy 3: Khái quát cơ chế di truyền 12/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh Bước 2: Hướng dẫn HS hoàn thành các PHT dưới đây.

PHT 3.1: Quan sát bản đồ tư duy 3 nghiên cứu tài liệu trao đổi thảo luận hoàn thành PHT dưới đây Các quá trình Diễn biến Kết quả Vai trò (Đánh dấu X vào dạng vật chất di truyền) 1. Nhân đôi 2. Phiên mã 3. Dịch mã 4. Nguyên phân 5. Giảm phân 6. Thụ tinh - Nhận xét mối quan hệ giữa các quá trình trên.

- Cơ chế truyền đạt thông tin di truyền được thể hiện như thế nào qua từng quá trình?

PHT 3.2 : Quan sát bản đồ tư duy 3, kết hợp với kiến thức đã học, hoàn thành các nội dung dưới đây. Đặc điểm so sánh Nhân đôi ADN Phiên mã Dịch mã Nhân đôi NST (vì sao NST có khả năng nhân đôi) 1. Vị trí trong TB 2. Khuôn mẫu 3. Enzim 4. Nguyên liệu 5. Nguyên tắc 6. Chiều tổng hợp 7. Diễn biến 8. Kết quả 9. Ý nghĩa - Mối quan hệ nhân đôi, phiên mã, dịch mã.

- Mối quan hệ nhân đôi ADN với nhân đôi NST. PHT 3.3: Hãy điền các thông tin về mối quan hệ giữa ADN và tính trạng vào các chỗ trống có dấu (?) trong sơ đồ sau:

?

ADN

?

?

? ?

Tự sao ?

? ?

?

?

13/29

Tính trạng

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh PHT 3.4: Quan sat bản đồ tư dauy 3, kết hợp kiến thức đã học hoàn thành nội dung dưới đây.

Các quá trình Đặc điểm so sánh Nhân đôi ADN Phiên mã Dịch mã Vị trí và thời điểm Thành phần tham gia và chức năng mỗi thành phần * Giai đoạn mở đầu Diễn biến

* Giai đoạn kéo dài * Giai đoạn kết thúc

Kết quả Ý nghĩa

PHT 3.5: Quan sát bản đồ tư duy 3, kết hợp với kiến thức đã học, hoàn thành các nội dung dưới đây. Đặc điểm phân Nguyên phân Thụ tinh Giảm phân biệt Diễn biến Kết quả Ý nghĩa

14/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh Bước 3: Sử dụng một số câu hỏi TNKQ với 4 cấp độ khác nhau để củng cố, khắc sâu kiến thức cho HS. VD 3.1: Câu hỏi TNKQ khai thác kiến thức về nhân đôi ADN

15/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh VD 3.2: Câu hỏi TNKQ khai thác kiến thức về phiên mã.

Hình trên mô tả khái quát quá trình phiên mã ở sinh vật.

16/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh VD 3.3: Câu hỏi TNKQ khai thác kiến thức về dịch mã.

VD 3.4: Câu hỏi TNKQ khai thác kiến thức nguyên phân

17/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh

VD 3.5: Câu hỏi TNKQ khai thác kiến thức cơ chế di truyền ở sinh vật nhân sơ.

18/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh

19/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh 4) Nội dung 4: Ôn tập, củng cố, hệ thống hóa kiến thức nội dung điều hòa hoạt động gen.

Bước 1: GV sử dụng BĐTD 4, hướng dẫn HS khai thác thông tin từ bản đồ.

Bản đồ tư duy 4: Khái quát điều hòa hoạt động của gen 20/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh Bước 2: Yêu cầu HS căn cứ vào nội dung đả nghiên cứu, hoàn thành các PHT sau.

PHT 4.1: Cấu tạo của Operol và cơ chế điều hòa hoạt động của gen.

Mục tiêu: Nêu được cấu tạo của opêron và giải thích được quá trình điều hòa hoạt động gen ở SVNS Yêu cầu: Dựa vào bản đồ tư duy 4, kết hợp kiến thức đã học, hoàn thành các yêu cấu cho dưới đây:

1. Em hãy nối thông tin 3 cột với nhau cho phù hợp: Đ/a Hình thức Điều kiện môi trường Hình a. Hình 1 1.. .

1.Hoạt động (Cảm ứng) A. Môi trường không có lactôzơ b. Hình 2 2....

2.Ức chế B. Môi trường có lactozơ 2. Hãy sắp xếp các số từ 1 đến 7 vào ô trống có dấu (?) sao cho phù hợp: 3. Hoàn thành bảng sau: Đặc điểm hoạt động Thành phần Môi trường không có lactôzơ Môi trường có lactozơ Gen điều hoà R Chất ức chế Enzim ARN poli eraza Các gen cấu trúc Z, Y, A

21/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh PHT 4.2: Nghiên cứu các mức độ điều hoà ở sinh vật nhân thực cho biết mức độ nào diễn ra trong nhân mức độ nào diễn ra trong tế bào chất?

Các mức độ điều hoà Vai trò Đáp án 1. Điều hoà sao chép Ảnh hưởng tới thời điểm và mức thông tin độ nhân đôi của một gen đặc biệt 2. Điều hoà chế biến Điều khiển tới việc thay đổi các Vị trí diễn ra trong nhân: mARN sơ khai 3. Điều hoà vận chuyển Cho phép loại mARN hoàn thiện ……………………………….. nào được đi qua màng nhân để Vị trí diễn ra ngoài tế bào chất: tham gia tổng hợp protein 4. Điều hoà giải mã Điều hoà chỉ số sinh tổng hợp ……………………………….. chuỗi plypeptit của mARN tại riboxom 5. Điều hoà sau giải mã Điều khiển làm thế nào để chuỗi polypeptit thay đổi cấu trúc các protein có hoạt tính sinh học

PHT 4.3: Hãy điền thông tin vào ô trống có dấu (?) ở bảng sao cho đúng với trình tự các mức độ điều hoà hoạt động gen ở sinh vật nhân thực: Cấc mức độ điều hoà ở sinh vật nhân thực

? ? ? ? ?

22/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh Bước 3: Sử dụng một số câu hỏi TNKQ với 4 cấp độ khác nhau để kiểm tra khả năng tiếp thu kiến thức của học sinh.

VD 4.1: Câu hỏi TNKQ khai thác kiến thức về điều hòa hoạt động gen

23/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh 5) Nội dung 5: Ôn tập, củng cố, hệ thống hóa nội dung kiến thức đột biến.

Bước 1: GV sử dụng BĐTD 4, hướng dẫn HS khai thác thông tin từ bản đồ.

Thêm 1 cặp

Mất 1 cặp

Thay thế 1 cặp

Bản đồ tư duy 5: Khái quát các dạng đột biến 24/29

ĐỘT BIẾN GEN

Đột biến số lượng

Đột biến cấu trúc

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh Bước 2: Yêu cầu HS căn cứ vào nội dung đả nghiên cứu, hoàn thành các PHT sau.

PHT 5.1: Ghép thông tin hai cột với nhau cho phù hợp.

Các dạng Đặc điểm Ph.án 1....Dạng đột biến chỉ ảnh hưởng tới một bộ ba nucleotit và có a. Mất 1…. thể làm cho số liên kết hidro tăng hoặc giảm 2....Dạng ĐB có thể ảnh hưởng tới nhiều bộ ba và làm cho số b. Thêm 2…. liên kết hidro bị giảm so với gen ban đầu c. Thay thế 3....Dạng ĐB có thể làm phát sinh alen mới 3….

4.....Dạng ĐB có thể ảnh hưởng tới nhiều bộ ba và làm cho số 4….. liên kết hidro tăng so với gen ban đầu PHT 5.2: Hãy sắp xếp các hiện tượng: Hồi biến, tiền ĐB, ĐB vào các vị trí 1, 2, 3, 4, 5, 6 cho phù hợp.

Cơ chế phát sinh ĐB thay thế cặp AT thành cặp GX PHT 5.3: Nếu gọi số nuclêotit lạo A của gen bình thường là a và loại G là b Số nucleotit loại A bị đột biến là a1, loại G cảu gen đột biến là b1 Hãy xác định các công thức tổng quát trong PHT sau: Các trường hợp ĐB Số nucleotit từng loại Số liên kết hidro Gen bình thường A= T = a; G= X = b H = 2A + 3G Mất a1 nu loại A A= T = ;G= X = H= Mất b1 nu loại G A= T = ;G= X = H= Thêm a1 nu loại A A= T = ;G= X = H= Thêm b1 nu loại G A= T = ;G= X = H= Thay thế a1 cặp AT bằng a1 cặp GX A= T = ;G= X = H= Thay thế b1 cặp AT bằng b1 cặp GX A= T = ;G= X = H= Bước 3: Sử dụng một số câu hỏi TNKQ với 4 cấp độ khác nhau để củng cố, khắc sâu kiến thức cho HS.

25/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh VD 5.1: Câu hỏi TNKQ khai thác kiến thức về đột biến lệch bội.

VD 5.2: Câu hỏi TNKQ khai thác kiến thức về đột biến lệch bội.

26/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh Chương III. Thực nghiệm, đánh giá kết quả 3.1. Mục đích thực nghiệm Qua thực nghiệm nhằm khăng định giả thiết đã nêu ra, kiểm tra hiệu quả của việc sử dụng BĐTD trong việc nâng cao năng lực học tập của học sinh, đặc biệt nâng cao kĩ năng giải câu hỏi TNKQ chương I- phần di truyền học Sinh học 12.

3.2. Nội dung thực nghiệm Để tiến hành việc đánh giá chất lượng các BĐTD đã xây dựng, cũng như hiệu quả của việc sử dụng BĐTD trong việc nâng cao chất lương dạy ôn tập đồng thời nâng cao kĩ năng tự học của HS trong chương I phần DTH- Sinh học 12, tôi đả tiến hành kiểm tra khả năng lĩnh hội kiến thức của HS bằng 3 đề kiểm tra TNKQ (nội dung các đề kiểm tra xem phần phụ lục) 3.3. Phương pháp thực nghiệm Bước 1: Chọn lớp thực nghiệm Chọn lớp đối chứng (ĐC) và thực nghiệm (TN) phù hợp với tiêu chí đặt ra, lớp TN và ĐC là hai lớp tương đường. Lớp TN lớp 12A1 (lớp tự nhiên 1); lớp ĐC lớp 12A6, A7 (lớp tự nhiên 2).

Bước 2: Thiết kế giáo án thực nghiệm (lớp ĐC và thực nghiệm có các giáo án riêng, lớp ĐC dạy giáo án bình thường, lớp TN dạy giáo án sử dụng BĐTD dạng kênh hình) Bước 3: Tiến hành thực nghiệm - Thời điểm tổ chức ôn tập: Ôn tập trong các buổi chiều và các buổi giao học sinh hoàn thiện ở nhà.

- Thời gian: 4 buổi (mỗi buổi 3 tiết) trong tháng 1/ 2017.

Bước 4: Khảo sát chất lượng sau chuyên đề.

- Xây dựng hệ thống câu hỏi khảo sát chung cho cả lớp TN và lớp ĐC: Ra 3 đề TNKQ đánh giá chất lượng của hai lớp (Xem phụ lục 1) - Phân tích, xử lý và thống kê số liệu thực nghiệm.

3.4. Kết quả 3 bài kiểm tra như sau • Kết quả định lượng Bảng tổng hợp kết quả sau 2 lần kiểm tra trong thực nghiệm: Lần kiểm tra 1 2 3 Tổng 3 lần kiểm tra Tỉ lệ % tổng 3 lần kiểm tra

Điểm kiểm tra

Lớp kiểm tra

Số HS

TN(12A1) ĐC(12A7) TN(12A1) ĐC(12A7) TN(12A1) ĐC(12A7) TN(12A1) ĐC(12A7)

2

3

4

5

6

34 30 34 30 34 30 102

0 0 0 0 0 0 0

0 1 0 1 0 0 0

0 2 1 3 0 0 1

2 6 1 4 3 7 6

5 7 2 5 4 6 11

6 8 7 6 7 8 20

8 4 7 6 8 6 23

10 1 12 5 9 2 31

3 1 4 0 3 1 10

90

0

2

5

17

18

22

16

8

2

TN(12A1)

0

0

0.98

5.88

10.78

19.61

22.55

30.4

9.80

ĐC(12A7)

0

2.22

5.56

18.89

20.00

24.44

17.78

8.89

2.22

27/29

7

8

9

10

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh

Qua đồ thị tỉ lệ % điểm trung bình ba lần kiểm tra cho thấy tỉ lệ % điểm từ 8 đến 10 của lớp TN cao hơn hẳn so với lớp ĐC. Điểu này cho thấy chất lượng học tiếp thu kiến thức của học sinh khi sử dụng BĐTD dạng kênh hình trong ôn tập đả được nâng lên, đảm bảo được chất lượng đặc biệt đảm bảo lượng kiến thức giúp HS thi tôt trong các đợt thi, đặc biệt là thi THPT Quốc gia (kiến thức chương cơ chế di truyền và biến dị).

• Kết quả phân tích định tính: Sau một thời gian sử dụng BĐTD dạng kênh hình để dạy ôn tập, củng cố, hệ thống hóa kiến thức cho học sinh. Tôi rút ra một số nhận xét định tính sau đây: * Về hứng thú và mức độ tích cực học tập Phương pháp sử BĐTD trong dạy học ở khâu ôn tập, củng cố tạo sự hấp dẫn, lôi cuốn HS vào hoạt động học tập, không khí lớp học trở nên sôi nổi, hào hứng và các em thích được quan sát, tìm tòi và được tranh luận phát biểu ý kiến của mình, trao đổi nhóm hay điền vào bản đồ khái niệm dạng khuyết thiếu. * Về kỹ năng khai thác, lĩnh hội kiến thức Kết quả các bài kiểm tra cho thấy kỹ năng khai thác và lĩnh hội kiến thức tương đối tốt, các em đã hiểu biết các khái niệm và bản chất các khái niệm. * Về khả năng tự học: Đa phần các em chủ động trong học tập, tránh được tình trạng thụ động lĩnh hội kiến thức ở các em. * Về phát triển các kĩ năng: Qua việc sử dụng hệ thống BĐKN trong việc tự học có thể nâng cao khả năng phân tích, tổng hợp kiến thức đã học, quan sát. Đặc biệt phát triển ở các em khả năng so sánh, khái quát hóa kiến thức, nâng cao khả năng tư day. * Về kĩ năng giải đề TNKQ: 28/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh Các em đả tính toán, xử lí nhanh và có hiệu quả hơn, làm bài tự tin hơn, các câu hỏi có liên quan tới phân tích sơ đồ, bảng biểu, hình ảnh các em làm khá tốt, chất lượng giải bài tập đả được cải thiện đáng kể.

Tóm lại: Qua việc sử dụng BĐTD dạng kênh hình có thể nâng cao được năng lực học tập như.

Nhóm NL làm chủ và phát triển bản thân: tự học; giải quyết vấn đề; tư duy.

Nhóm NL về quan hệ xã hội: giao tiếp; hợp tác.

Nhóm NL công cụ: sử dụng CNTT và truyền thông (ICT); sử dụng ngôn ngữ; tính toán.

Phần III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận - Sử dụng BĐTD dạng kênh hình trong dạy học, giúp cho giáo viên truyền tải kiến thức tốt hơn, giúp cho việc học trở nên đơn giản hơn, khoa học hơn, khả năng ghi nhớ lâu hơn, học sinh học tập phấn khởi hơn.

- Qua việc sử dụng BĐTD để ôn tập, củng cố và hệ thống hóa kiến thức chương cơ chế di truyền và biến dị, bước đầu tôi thấy hiệu quả giải đề trắc nghiệm của HS đã được cải thiện đáng kể, đặc biệt các em thường tỏ ra hào hứng hơn, tự tin hơn và yêu thích môn học hơn.

- Sử dụng BĐTD dạng kênh hình trong dạy học có thể phát triển các năng lực học tập của HS như: Năng lực quan sát, phân tích, tổng hợp, năng lực tự học...

- Qua sáng kiến tôi đã xây dựng được 5 BĐTD khái quát hóa kiến thức của chương, hệ thống PHT và một số câu hỏi trắc nghiệm khách quan khai thác kênh hình ở 4 mức độ kiến thức (nhớ, hiểu, vận dụng, vận dụng cao) khác nhau phục vụ cho việc dạy học của giáo viên và làm tài liệu học tập cho học sinh.

2. Kiến nghị - Cần tiếp tục nghiên cứu về phương pháp này trên phạm vi rộng để khẳng định tính hiệu quả của phương pháp.

- Nghiên cứu để thiết kế và hoàn thiện các bản đồ tư duy phục vụ cho quá trình dạy học.

- Cần tăng cường xây dựng các dạng bản đồ khác nhau để đưa vào dạy học đặc biệt sử dụng trong khâu củng cố, hệ thống hóa kiến thức cho HS. - Phương pháp này đặc biệt có hiệu quả trong các buổi dạy ôn tập, trong các tiết học bám sát. Do đó, cần hoàn thiện để đưa vào dạy học trong các buổi ôn tập, dạy bám sát.

29/29

Sử dụng bản đồ tư duy kênh hình để ôn tập chương cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 nhằm nâng cao năng lực học tập của học sinh TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Ngọc Bảo (1995), Phát triển tính tự lực, tính tích cực của HS trong quá trình dạy học (Tài liệu BDTX giáo viên THPT chu kỳ 1993 - 1996), Bộ GD - ĐT. 2. Nguyễn Phúc Chĩnh (2005), Phương pháp Grap trong dạy học Sinh học (Sách chuyên khảo), Nxb giáo dục.

3. Phan Thị Thanh Hội (2000), Xây dựng và sử dụng một số dạng sơ đồ trong dạy học sinh thái học lớp PTHT, Luận văn Thạc sĩ khoa học giáo dục, Đại học sư phạp Vinh.

4. http://www.edu.net.vn (Website của Bộ GD - ĐT) 5. http://www.giaovien.net.vn (Website hỗ trợ GV) 6. http://www.thuviensinhhoc.com (Website về Sinh học) 7. http://www.google.com.

30/29

PHỤ LỤC Phụ lục 1: Ma trận đê khảo sát sau thực nghiệm MA TRẬN ĐÊ KHẢO SÁT SAU THỰC NGHIỆM Hình thức kiểm tra: TNKQ Số câu 20 Số điểm/câu 0.5 điểm/ câu Chủ đề Mức độ nhận thức (Đơn vị kiến thức) Vận dụng Nhận biết Thông hiểu Vận dụng cao CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ: Gen, mã di truyền, nhân đôi ADN Phiên mã, dịch mã 4 câu 3 câu 3 câu 2 câu Điều hòa hoạt động của gen Đột biến gen.

Nhiễm sắc thể và đột 3 câu 3 câu 1 câu 1 câu biến nhiễm sắc thể.

Số câu 7 6 4 3 Điểm 3.5 3 2 1.5 % 0.35 0.3 0.2 0.15

Tổng

12 câu

8 câu 20 10 1

Phụ lục 2: Các đề khảo sát đánh giá chất lượng TRƯỜNG THPT THẠCH BÀN

ĐỀ KIỂM TRA MÔN SINH NĂM HỌC 2016- 2017

Đề 1 Câu đúng

Họ tên:……………………......….Lớp………………

Điểm

Thời gian:………....Ngày kiểm tra…..………….….

Câu 1 ĐA

2

3

4

5

6

7

8

9

TRẢ LỜI 10 11 12

13

14

15

16

17

18

19 20

Câu 1 : Các vùng trên mỗi nhiễm sắc thể của cặp nhiễm sắc thể giới tính XY ở người được ký hiệu bằng các chữ số La Mã từ I đến VI trong hình. Trong cặp nhiễm sắc thể giới tính này, vùng tương đồng giữa nhiễm sắc thể X và nhiễm sắc thể Y gồm các vùng nào sau đây?

A. I và IV; II và V. B. I và IV; III và VI. C. I và V; II và VI. D. II và IV; III và V. Câu 2 : Hình trên minh họa quá trình nguyên phân ở 1 tế bào của một loài động vật ở các giai đoạn khác nhau.

(1)

A. B. C. D. Câu 3 :

(2)

(3)

(4)

Một cơ thể khác thuộc loài này đã xảy ra đột biến lệch bội. Có thể dự đoán số lượng nhiễm sắc thể đơn trong một tế bào của thể bốn đang ở kì sau của quá trình nguyên phân là 12.

16.

22.

18.

Hình dưới minh họa các hình thức đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể, các số (1), (2),

(3), (4) thể hiện 4 dạng đột biến. Phân tích hình này, hãy cho biết phát biểu nào sau đây đúng?

A. B. C. D. Câu 4 :

A. B. C. D. Câu 5 :

Dạng đột biến (4) liên quan tới một cặp nhiễm sắc thể tương đồng Tất cả các dạng đột biến trên đều có thể làm phát sinh các alen mới Dạng đột biến (3) không làm thay đổi số lượng gen trên nhiễm sắc thể đột biến Dạng đột biến (1) và (2) đều làm tăng số lượng gen trên nhiễm sắc thể đột biến Sơ đồ dưới đây mô tả mối quan hệ giữa ADN, mARN, protein.

Khi nghiên cứu về mối quan hệ giữa này, một bạn học sinh đã đưa ra các nhận định: (1) Sơ đồ trên thể hiện cơ chế di truyền ở cấp độ phân tử.

(2) TTDT được chứa đựng trên mạch gốc của gen dưới dạng bộ ba mã di truyền.

(3) Bộ ba kết 5` UAG 3` trên mARN không phải là bộ ba mã hóa axit amin.

(4) Quá trình đột biến diễn ra trong cấu trúc của mARN dẫn tới biến đổi trong cấu trúc của prôtêin.

Quan sát hình dưới đây và cho biết trong các nhận định trên số nhận định đúng là 3.

2.

1.

4.

Hình 2 mô tả quá trình trao đổi đoạn xảy ra giữa 2 cromatit trong một cặp nhiễm sắc thể kép tương đồng. Quan sát và phân tích hình 2 cho biết kết quả của quá trình trao đổi đoạn nhiễm sắc thể này đã gây ra dạng đột biến nào?

A. B. C. D. Câu 6 :

A. B. C. D. Câu 7 :

Mất đoạn và đảo đoạn nhiễm sắc thể. Đảo đoạn và lặp đoạn nhiễm sắc thể.

Chuyển đoạn và lặp đoạn nhiễm sắc thể.

Lặp đoạn và mất đoạn nhiễm sắc thể.

Các mức xoắn trong cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm sắc thể điển hình ở sinh vật nhân thực được kí hiệu là 1, 2, 3 trong hình.

Các số 1, 2, 3 lần lượt là sợi siêu xoắn (vùng xếp cuộn), sợi chất nhiễm sắc, sợi cơ bản. sợi chất nhiễm sắc, sợi cơ bản, sợi siêu xoắn (vùng xếp cuộn). sợi cơ bản, sợi chất nhiễm sắc, sợi siêu xoắn (vùng xếp cuộn). sợi cơ bản, sợi siêu xoắn (vùng xếp cuộn), sợi chất nhiễm sắ Hình 2 mô tả dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể nào sau đây?

A. Mất đoạn.

B. Lặp đoạn.

C. Chuyển đoạn.

D. Đảo đoạn.

Câu 8 : Hình vẽ bên mô tả cơ chế phát sinh dạng đột biến nào sau đây ?

A. B. C. D. Câu 9 :

Chuyển đoạn trong một nhiễm sắc thể.

Chuyển đoạn không tương hỗ giữa các nhiễm sắc thể.

Chuyển đoạn tương hỗ giữa các nhiễm sắc thể. Đảo đoạn nhiễm sắc thể.

Hình dưới mô tả diễn biến quá trình nhân đôi AND, các số I, II, III, IV kí hiệu các nuclêôtít môi trường nội bào đến liên kết với các nuclêôtít trên mạch khuôn 3` - 5` của AND. Phân tích hình này cho biết trong các phát biểu dưới đây có bao nhiêu phát biểu đúng?

(1) Các nuclêôtít tương ứng với các số I, II, III, IV lần lượt là X, G, A, U. (2) Số liên kết hiđrô được hình thành trên mạch 3` - 5` khi liên kết xong 4 nuclêôtít này là 10.

(3) Kết thúc quá trình nhân đôi này số mạch AND mới được hình thành là 4.

(4) Trong quá trình nhân đôi AND chỉ có mạch 3` - 5` được sử dụng làm khuôn để tạo ra AND con.

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Câu 10 : Hình dưới mô tả cơ chế di truyền ở sinh vật, phân tích hình này và cho biết trong các phát biểu dưới đây có bao nhiêu phát biểu đúng?

(1) Hình 2 mô tả cơ chế di truyền ở sinh vật nhân sơ.

(2) Tổng hợp mARN và tổng hợp chuỗi polipeptit diễn ra đồng thời với nhau.

(3) Có 4 ribôxôm trượt qua 1 phân tử mARN tạo ra 4 loại chuỗi polipeptit khác nhau.

(4) Phân tử mARN có chiều dài ngắn hơn phân tử mARN sơ khai.

A. 2.

B. 3.

C. 1.

D. 4.

Câu 11 : Hình vẽ sau mô tả hai tế bào ở hai cơ thể lưỡng bội đang phân bào.

A. B. C. D. Câu 12 :

Biết rằng không xảy ra đột biến; các chữ cái A, a, B, b, c, D, M, n kí hiệu cho các nhiễm sắc thể. Theo lí thuyết, phát biểu nào sau đây đúng?

Bộ nhiễm sắc thể của tế bào 1 là 2n = 4, bộ nhiễm sắc thể của tế bào 2 là 2n = 8.

Hai tế bào đều đang ở kì sau của nguyên phân.

Tế bào 1 đang ở kì sau của giảm phân II, tế bào 2 đang ở kì sau của nguyên phân.

Khi kết thúc quá trình phân bào ở hai tế bào trên thì từ tế bào 1 tạo ra hai tế bào lưỡng bội, từ tế bào2 tạo ra hai tế bào đơn bội.

Hình dưới chụp bộ nhiễm sắc thể bất thường ở một người. Người mang bộ NST này thuộc

A. thể tam bội B. thể một nhiễm C. thể ba nhiễm D. thể ba nhiễm kép Câu 13 : Hình bên mô tả dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể nào sau đây?

A. B. C. D. Câu 14 :

Chuyển đoạn trong một nhiễm sắc thể. Đảo đoạn có chứa tâm động. Đảo đoạn không chứa tâm động.

Mất đoạn nhiễm sắc thể.

Hình dưới đây minh họa cơ chế di truyền ở sinh vật nhân sơ, (1) và (2) là kí hiệu các quá trình của cơ chế này. Phân tích hình này, hãy cho biết phát biểu nào sau đây đúng?

A. Thông qua cơ chế di truyền này mà thông tin di truyền trong gen được biểu hiện thành tính trạng.

B. (1) và (2) đều xảy ra theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo toàn.

C. Hình 2 minh họa cơ chế truyền thông tin di truyền qua các thế hệ tế bào.

D. (1) và (2) đều chung một hệ enzim.

Câu 15 : Một sinh vật lưỡng bội có kiểu gen AABHai gen này nằm trên các nhiễm sắc thể khác nhau, được minh họa trong một tế bào của sinh vật này như thể hiện ở hình bên.

Tế bào này đang trải qua giai đoạn nào của chu kỳ tế bào (kí tự + là các cực của tế bào)?

B. Giảm phân II. A. Có thể là nguyên phân hoặc giảm phân.

C. Nguyên phân.

D. Giảm phân I. Câu 16 : Hình 1 mô tả cấu trúc một loại ARN.

A. B. C. D. Câu 17 :

Đâu không phải vai trò của loại ARN này?

Làm khuôn cho quá trình dịch mã.

Vận chuyển axit amin tới ribôxôm. Đóng vai trò như “người phiên dịch” trong quá trình dịch mã.

Có bộ ba đối mã đặc hiệu có thể nhận ra và bắt đôi bổ sung với côdon tương ứng.

Dưới đây là hình vẽ minh họa quá trình nguyên phân ở 1 tế bào của một loài động vật ở các giai đoạn khác nhau.

(1)

A. C. Câu 18 : A. B. C. D. Câu 19 :

(2)

(3)

(4)

Trình tự nào dưới đây phản ánh đúng thứ tự diễn ra trong nguyên phân?

3 → 2 → 1 → 4.

B. 1 → 3 → 2 → 4.

1 → 2 →3 → 4.

D. 3 → 2 →4 → 1.

Sơ đồ sau minh họa cho dạng đột biến cấu trúc NST nào?

(1) ABCD.EFGH → ABGFE.DCH (2) ABCD.EFGH → AD.EFGBCH (1) - chuyển đoạn chứa tâm động; (2) - đảo đoạn chứa tâm động.

(1) - chuyển đoạn không chứa tâm động; (2) - chuyển đoạn trong một NST. (1) - đảo đoạn chứa tâm động; (2) - đảo đoạn không chứa tâm động.

(1) - đảo đoạn chứa tâm động; (2) - chuyển đoạn trong một NST. Hình 1 mô tả cơ chế di truyền ở sinh vật và dưới đây là 4 phát biểu về hình 1

(1) Hình 1 mô tả quá trình phiên mã, dịch mã ở sinh vật nhân sơ (2) Tổng hợp mARN và tổng hợp chuỗi polypeptit diễn ra gần như đồng thời với nhau (3) Có 4 ribôxôm trượt qua 1 phân tử mARN tạo ra 4 loại chuỗi polipeptit khác nhau.

(4) Quá trình tổng hợp chuỗi polipeptit trực tiếp dựa trên khuôn mẫu của phân tử ADN. Trong các phát biểu trên, có bao nhiêu phát biểu đúng: A.

1

B. 2

C. 3

D. 4

Câu 20 : Hình dưới đây mô tả cơ chế di truyền ở sinh vật, (I) và (II) là ký hiệu của các quá trình này. Phân tích hình dưới đây, hãy cho biết phát biểu nào sau đây đúng?

A. B. C. D.

(I) và (II) đều xảy ra theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo toàn.

(I) và (II) đều chung một hệ enzim.

Hình này minh họa cơ chế truyền thông tin di truyền qua các thế hệ tế bào.

Thông qua cơ chế di truyền này mà thông tin di truyền trong gen được biểu hiện thành tính trạng.

--- Hết ---

TRƯỜNG THPT THẠCH BÀN

ĐỀ KIỂM TRA MÔN SINH NĂM HỌC 2016- 2017

Đề 2 Câu đúng

Họ tên:………………….......….Lớp………………

Điểm

Thời gian:………....Ngày kiểm tra…………….….

Câu 1 ĐA Câu 1 : A. C. Câu 2 : A. C. Câu 3 : A. Câu 4 : A. B. C. D. Câu 5 :

A. C. Câu 6 : A. C. Câu 7 : A. B. C. D. Câu 8 : A. Câu 9 :

2

3

4

5

6

7

8

9

TRẢ LỜI 10 11 12

13

14

15

16

17

18

19 20

Một trong những đặc điểm của mã di truyền là không có tính thoái hoá.

B. không có tính phổ biến. không có tính đặc hiệu.

D. mã bộ ba.

Các bộ ba trên mARN có vai trò quy định tín hiệu kết thúc quá trình dịch mã là: 3’UAG5’; 3’UAA5’; 3’AGU5’.

B. 3’GAU5’; 3’AAU5’; 3’AUG5’.

3’UAG5’; 3’UAA5’; 3’UGA5’.

D. 3’GAU5’; 3’AAU5’; 3’AGU5’.

Trong quá trình dịch mã, phân tử nào sau đây đóng vai trò như “ người phiên dịch”? tARN. B. mARN. C. rARN. D. ADN. Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về đột biến gen?

Tất cả các đột biến gen đều có hại.

Tất cả các đột biến gen đều biểu hiện ngay thành kiểu hình. Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen.

Có nhiều dạng đột biến điểm như: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn, chuyển đoạn.

Khi nói về đột biến gen, các phát biểu nào sau đây đúng?

(1) Đột biến thay thế một cặp nuclêôtit luôn dẫn đến kết thúc sớm quá trình dịch mã.

(2) Đột biến gen tạo ra các alen mới làm phong phú vốn gen của quần thể.

(3) Đột biến điểm là dạng đột biến gen liên quan đến một số cặp nuclêôtit.

(4) Đột biến gen có thể có lợi, có hại hoặc trung tính đối với thể đột biến.

(5) Mức độ gây hại của alen đột biến phụ thuộc vào tổ hợp gen và điều kiện môi trường.

(3), (4), (5).

B. (1), (2), (3).

(1), (3), (5).

D. (2), (4), (5).

Tác nhân hoá học nào sau đây có thể làm mất hoặc thêm một cặp nuclêôtit trên ADN, dẫn đến dịch khung đọc mã di truyền? Êtyl mêtal sunphônat (EMS).

B. Acridin.

Cônsixin.

D. 5-brôm uraxin (5BU). Đặc điểm nào sau đây chỉ có ở quá trình tự nhân đôi ADN ở sinh vật nhân thực?

Xảy ra ở nhiều điểm trong mỗi phân tử ADN tạo ra nhiều đơn vị nhân đôi (tái bản).

Các đoạn Okazaki được nối lại với nhau nhờ enzim nối ligaza.

Diễn ra theo nguyên tắc bán bảo tồn.

Diễn ra theo nguyên tắc bổ sung.

Trong các loại nuclêôtit tham gia cấu tạo nên ADN không có loại Timin (T).

B. Uraxin (U).

C. Guanin (G).

D. Ađênin (A).

Một đoạn phân tử ADN ở sinh vật nhân thực có trình tự nuclêôtit trên mạch mang mã gốc là: 3′…AAAXAATGGGGA…5′. Trình tự nuclêôtit trên mạch bổ sung của

A. C. Câu 10 : A. C. Câu 11 : A. Câu 12 : A. Câu 13 :

đoạn ADN này là 5′…TTTGTTAXXXXT…3′.

B. 5′…AAAGTTAXXGGT…3′.

5′…GGXXAATGGGGA…3′.

D. 5′…GTTGAAAXXXXT…3′.

Dạng đột biến điểm nào sau đây xảy ra trên gen không làm thay đổi số lượng nuclêôtit của gen nhưng làm thay đổi số lượng liên kết hiđrô trong gen?

Thay cặp nuclêôtit A-T bằng cặp T-A. B. Thay cặp nuclêôtit A-T bằng cặp G-X. Thêm một cặp nuclêôtit.

D. Mất một cặp nuclêôtit.

Một phân tử ADN ở sinh vật nhân thực có số nuclêôtit loại ađênin chiếm 20% tổng số nuclêôtit. Tỉ lệ số nuclêôtit loại guanin trong phân tử ADN này là 30% B. 40% C. 10% D. 20% Một gen ở sinh vật nhân thực có số lượng các loại nuclêôtit là: A = T = 600 và G = X = 300. Tổng số liên kết hiđrô của gen này là 1200 B. 1500 C. 2100 D. 1800 Hình trên minh họa quá trình nguyên phân ở 1 tế bào của một loài động vật ở các giai đoạn khác nhau.

(1)

(2)

(3)

(4)

Một cơ thể khác thuộc loài này đã xảy ra đột biến lệch bội. Có thể dự đoán số lượng nhiễm sắc thể đơn trong một tế bào của thể bốn đang ở kì sau của quá trình nguyên phân là A. 12.

B. 16.

C. 18.

D. 22.

Câu 14 : Hình dưới đây minh họa cơ chế di truyền ở sinh vật nhân sơ, (1) và (2) là kí hiệu các quá trình của cơ chế này. Phân tích hình này, hãy cho biết phát biểu nào sau đây đúng?

A. (1) và (2) đều xảy ra theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo toàn B. Hình 2 minh họa cơ chế truyền thông tin di truyền qua các thế hệ tế bào.

C. Thông qua cơ chế di truyền này mà thông tin di truyền trong gen được biểu hiện thành tính trạng.

D. (1) và (2) đều chung một hệ enzim.

Câu 15 : Người ta sử dụng một chuỗi pôlinuclêôtit có 0,25 làm khuôn để tổng hợp nhân tạo một chuỗi pôlinuclêôtit bổ sung có chiều dài bằng chiều dài của chuỗi khuôn đó. Tính theo lí thuyết, tỉ lệ các loại nuclêôtit tự do cần cung cấp cho quá trình tổng hợp này là:

A. A + G = 25%; T + X = 75% B. A + G = 80%; T + X = 20% C. A + G = 75%; T + X = 25% D. A + G = 20%; T + X = 80% Câu 16 : Nhóm động vật nào sau đây có giới đực mang cặp nhiễm sắc thể giới tính là XX và giới cái mang cặp nhiễm sắc thể giới tính là XY? Thỏ, ruồi giấm, sư tử A. B. Hổ, báo, mèo rừng C. Gà, bồ câu, bướm D. Trâu, bò, hươu Ở người, hội chứng Tơcnơ là dạng đột biến Câu 17 : A. thể không (2n-2) B. thể bốn (2n+2) thể một (2n-1) C. D. thể ba (2n+1) Câu 18 : Một loài sinh vật có bộ nhiễm sắc thể 2n. Trong quá trình giảm phân, bộ nhiễm sắc thể của tế bào không phân li, tạo thành giao tử chứa 2n. Khi thụ tinh, sự kết hợp của giao tử 2n này với giao tử bình thường (1n) sẽ tạo ra hợp tử có thể phát triển thành A. thể tứ bội B. thể tam bội C. thể đơn bội D. thể lưỡng bội Câu 19 : Có 3 tế bào sinh tinh của một cá thể có kiểu gen AaBbddEe (mỗi cặp gen nằm trên một NST tương đồng khác nhau) tiến hành giảm phân bình thường hình thành tinh trùng. Số loại tinh trùng tối đa có thể tạo ra là A. 2.

B. 6.

C. 8.

D. 4.

Câu 20 : Hình vẽ bên mô tả cơ chế phát sinh dạng đột biến nào sau đây ?

A. Đảo đoạn nhiễm sắc thể.

B. Chuyển đoạn trong một nhiễm sắc thể.

C. Chuyển đoạn tương hỗ giữa các nhiễm D. Chuyển đoạn không tương hỗ giữa các sắc thể. nhiễm sắc thể --- Hết ---

TRƯỜNG THPT THẠCH BÀN Đề 3 Câu đúng

ĐỀ KIỂM TRA MÔN SINH NĂM HỌC 2016- 2017 Họ tên:……………………......….Lớp………………

Điểm

Thời gian:………...Ngày kiểm tra……………….….

Câu 1 ĐA

2

3

4

5

6

7

8

TRẢ LỜI 9 10 11 12

13

14

15

16

17

18

19 20

Câu 1 : Trong quá trình dịch mã, trên một phân tử mARN thường có một số ribôxôm cùng hoạt động. Các ribôxôm này được gọi là A. pôlinuclêôtit.

B. pôlipeptit.

C. pôlinuclêôxôm. D. pôliribôxôm.

Câu 2 : Trong quá trình dịch mã, loại axit nuclêic có chức năng vận chuyển axit amin là B. rARN. C. tARN. D. ADN. A. mARN. Câu 3 : Phát biểu nào sau đây không đúng khi nói về gen cấu trúc?

A. Phần lớn các gen của sinh vật nhân thực có vùng mã hoá không liên tục, xen kẽcác đoạn mã hoá axit amin (êxôn) là các đoạn không mã hoá axit amin (intron).

B. Gen không phân mảnh là các gen có vùng mã hoá liên tục, không chứa các đoạn không mã hoá axit amin (intron).

C. Vùng điều hoà nằm ở đầu 5’ của mạch mã gốc của gen, mang tín hiệu khởi động và kiểm soát quá trình phiên mã.

D. Mỗi gen mã hoá prôtêin điển hình gồm ba vùng trình tự nuclêôtit: vùng điều hoà, vùng mã hoá, vùng kết thúc.

Câu 4 : Bộ ba đối mã (anticôđon) của tARN vận chuyển axit amin mêtiônin là A. 3'AUG5'.

B. 5'AUG3'.

C. 5’ XAU3’.

D. 3'XAU5'.

Câu 5 : Khi nói về cơ chế di truyền ở sinh vật nhân thực, trong điều kiện không có đột biến xảy ra, phát biểu nào sau đây là không đúng?

A. Trong tái bản ADN, sự kết cặp các nuclêôtit theo nguyên tắc bổ sung xảy ra ở tất cả các nuclêôtit trên mỗi mạch đơn.

B. Trong phiên mã, sự kết cặp các nuclêôtit theo nguyên tắc bổ sung xảy ra ở tất cả các nuclêôtit trên mạch mã gốc ở vùng mã hoá của gen.

C. Sự nhân đôi ADN xảy ra ở nhiều điểm trong mỗi phân tử ADN tạo ra nhiều đơn vị tái bản.

D. Trong dịch mã, sự kết cặp các nuclêôtit theo nguyên tắc bổ sung xảy ra ở tất cả các nuclêôtit trên phân tử mARN. Câu 6 : Ở sinh vật nhân thực, quá trình nào sau đây không xảy ra trong nhân tế bào?

A. Phiên mã.

B. Nhân đôi nhiễm sắc thể.

C. Dịch mã.

D. Tái bản ADN (nhân đôi ADN).

Câu 7 : Trên mạch mang mã gốc của gen có một bộ ba 3′AGX5′. Bộ ba tương ứng trên phân tử mARN được phiên mã từ gen này là A. 5′GXU3′.

B. 5′UXG3′.

C. 5′XGU3′.

D. 5′GXT3′.

Câu 8 : Gen A ở sinh vật nhân sơ dài 408 nm và có số nuclêôtit loại timin nhiều gấp 2 lần số nuclêôtit loại guanin. Gen A bị đột biến điểm thành alen a. Alen a có 2798 liên kết hiđrô. Số lượng từng loại nuclêôtit của alen a là:

A. A = T = 799 ; G = X =400 B. A = T = 799 ; G = X = 401 C. A = T = 801 ; G = X = 400 D. A = T = 800 ; G = X = 399 Câu 9 : Có 8 phân tử ADN tự nhân đôi một số lần bằng nhau đã tổng hợp được 112 mạch pôlinuclêôtit mới lấy nguyên liệu hoàn toàn từ môi trường nội bào. Số lần tự nhân đôi của mỗi phân tử ADN trên là A. 3 B. 5 C. 6 D. 4 Một gen ở sinh vật nhân thực có 3900 liên kết hidro và có 900 nucleotit loại Câu 10 : guanin. Mạch 1 của gen có số nucleotit loại adenin chiếm 30% và số nucleotit loại guanin chiếm 10% tổng số nucleotit loại của mạch. Số nucleotit mỗi loại ở mạch 1 của gen này là: A. A= 450, T= 150, G=750, X= 150 B. A= 450, T= 150, G=150, X= 750 C. A= 750, T= 150, G=150, X= 150 D. A= 150, T= 450, G=750, X= 150 Câu 11 : Hình dưới chụp bộ nhiễm sắc thể bất thường ở một người. Người mang bộ NST này thuộc

A. thể tam bội.

B. thể một nhiễm.

D. thể ba nhiễm kép.

C. thể ba nhiễm.

Câu 12 : Phân tử ADN ở vùng nhân của vi khuẩn E. coli chỉ chứa N15 phóng xạ. Nếu chuyển những vi khuẩn E. coli này sang môi trường chỉ có N14 thì mỗi tế bào vi khuẩn E. coli này sau 5 lần nhân đôi sẽ tạo ra bao nhiêu phân tử ADN ở vùng nhân hoàn toàn chứa N14?

A. 8 B. 30 C. 16 D. 32 Câu 13 : Trong các mức cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực, sợi cơ bản có đường kính A. 11 nm B. 2 nm C. 30 nm D. 300 nm Trong chọn giống, để loại bỏ 1 gen có hại ra khỏi nhóm gen liên kết người ta Câu 14 : thường gây đột biến A. mất đoạn nhỏ NST B. lặp đoạn nhỏ NST C. đảo đoạn NST D. lặp đoạn lớn NST Câu 15 : Những thành phần nào sau đây tham gia cấu tạo nên nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực? tARN và rARN và mARN và ADN và A. B. C. D. prôtêin prôtêin prôtêin prôtêin Câu 16 : Trong tế bào sinh dưỡng của người mắc hội chứng Đao có số lượng nhiễm sắc thể là A. 44 B. 45 C. 47 D. 46 Câu 17 : Người mắc bệnh, hội chứng nào sau đây thuộc thể một (2n – 1)?

A. Bệnh hồng cầu hình liềm B. Hội chứng Tơcnơ C. Hội chứng Đao D. Hội chứng AIDS Câu 18 : Giả sử một nhiễm sắc thể có trình tự các gen là EFGHIK bị đột biến thành nhiễm

A. Câu 19 :

A. Câu 20 :

A. C.

sắc thể có trình tự các gen là EFGHIKIK. Đây là đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể thuộc dạng đảo đoạn.

B. chuyển đoạn C. mất đoạn D. lặp đoạn Một nhóm tế bào sinh tinh chỉ mang đột biến cấu trúc ở hai NST thuộc hai cặp tương đồng số 3 và số 5. Biết quá trình giảm phân diễn ra bình thường và không xảy ra trao đổi chéo. Tính theo lí thuyết, tỉ lệ loại giao tử không mang NST đột biến trong tổng số giao tử là 1/2.

B. 1/8.

C. 1/16.

D. 1/4.

Hình 2 mô tả dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể nào sau đây?

B. Lặp đoạn.

D. Mất đoạn.

Đảo đoạn.

Chuyển đoạn.

--- Hết ---

Bảng đáp án Câu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Đề 1 B B C A D C D A A A C C B A D A B D B D

Đề 2 D D A C D B A B A B A C B C D C C B B B

Đề 3 D C C C D C B A A B C B A A D C B D D A

Phụ lục 3: Một số câu hỏi sử dụng trong ôn tập nội dung 1 (Hệ thông hóa kiến thức chương cơ chế di truyền và biến dị).

TT 1.

2.

Nội dung câu hỏi (TN2009 ): Trong các loại nuclêôtit tham gia cấu tạo nên ADN không có loại A. Guanin (G).

B. Uraxin (U).

C. Ađênin (A).

D. Timin (T).

(MHTHPTQG - 2017) Trong quá trình dịch mã, phân tử nào sau đây đóng vai trò như “người phiên dịch”?

A. ADN. B. tARN. C. rARN. D. mARN. (TN2009 ): Đặc điểm nào sau đây chỉ có ở quá trình tự nhân đôi ADN ở sinh vật nhân thực?

3.

A. Diễn ra theo nguyên tắc bán bảo tồn.

B. Các đoạn Okazaki được nối lại với nhau nhờ enzim nối ligaza.

C. Xảy ra ở nhiều điểm trong mỗi phân tử ADN tạo ra nhiều đơn vị nhân đôi (tái bản).

D. Diễn ra theo nguyên tắc bổ sung. (ĐH 2012) Ở cấp độ phân tử, thông tin di truyền được truyền từ tế bào mẹ sang tế bào con

4.

5.

nhờ cơ chế A. dịch mã.

B. nhân đôi ADN.

C. phiên mã.

D. giảm phân và thụ tinh.

(TN2014): Khi nói về quá trình nhân đôi ADN, những phát biểu nào sau đây sai?

(1) Quá trình nhân đôi ADN diễn ra theo nguyên tắc bổ sung và bán bảo toàn.

(2) Quá trình nhân đôi ADN bao giờ cũng diễn ra đồng thời với quá trình phiên mã.

(3) Trên cả hai mạch khuôn, ADN pôlimeraza đều di chuyển theo chiều 5’

→

3’ để

tổng hợp mạch mới theo chiều 3’ → 5’.

(4) Trong mỗi phân tử ADN được tạo thành thì một mạch là mới được tổng hợp, còn mạch kia là của ADN ban đầu.

A. (1), (4).

6.

7.

B. (1), (3).

D. (2), (3).

(TN2011): Trong quá trình dịch mã, loại axit nuclêic có chức năng vận chuyển axit amin là A. mARN. B. ADN. C. rARN. D. tARN. (THPTQG - 2016) Ở tế bào nhân thực, quá trình nào sau đây chỉ diễn ra ở tế bào chất?

A. Phiên mã tổng hợp tARN. B. Nhân đôi ADN. C. Dịch mã.

8.

C. (2), (4).

D. Phiên mã tổng hợp mARN.

(ĐH 2014) Ở sinh vật nhân thực, nguyên tắc bổ sung giữa G-X, A-U và ngược lại được thể hiện trong cấu trúc phân tử và quá trình nào sau đây?

(1) Phân tử ADN mạch kép (2) phân tử tARN (3) Phân tử prôtêin A. (1) và (3)

(4) Quá trình dịch mã B. (1) và (2) C. (2) và (4)

D. (3) và (4)

(TN2014): Khi nói về quá trình dịch mã, những phát biểu nào sau đây đúng?

(1)Dịch mã là quá trình tổng hợp prôtêin, quá trình này chỉ diển ra trong nhân của tế bào nhân thực 9.

(2)Quá trình dịch mã có thể chia thành hai giai đoạn là hoạt hóa axit amin và tổng hợp chuỗi pôlipeptit (3)Trong quá trình dịch mã, trên mỗi phân tử mARN thường có một số ribôxôm cùng hoạt động (4)Quá trình dịch mã kết thúc khi ribôxôm tiếp xúc với côđon 5’ UUG 3’ trên phân tử mARN A. (1), (4).

B. (2), (4).

C. (1), (3).

D. (2), (3). (ĐH 2013 ) Cho các thành phần: (1) mARN của gen cấu trúc; (2) Các loại nuclêôtit A, U, G, X;

10.

(3) ARN pôlimeraza; (4) ADN ligaza; (5) ADN pôlimeraza.

Các thành phần tham gia vào quá trình phiên mã các gen cấu trúc của opêron Lac ở E.coli là A. (3) và (5).

B. (2) và (3).

C. (1), (2) và (3).

D. (2), (3) và (4).

11.

(TN2009): Trong các mức cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực, sợi cơ bản có đường kính A. 11 nm.

B. 2 nm.

C. 30 nm.

D. 300 nm.

12.

(TN2011): Những thành phần nào sau đây tham gia cấu tạo nên nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực?

A. mARN và prôtêin. B. tARN và prôtêin. C. rARN và prôtêin.

D. ADN và prôtêin.

13.

(1) Hình 2 mô tả cơ chế di truyền ở sinh vật nhân sơ.

(2) Tổng hợp mARN và tổng hợp chuỗi polipeptit diễn ra đồng thời với nhau.

(3) Có 4 ribôxôm trượt qua 1 phân tử mARN tạo ra 4 loại chuỗi polipeptit khác nhau.

A. 1 B.2.

C.3.

D.4.

Hình dưới mô tả cơ chế truyền đạt thông tin di truyền ở cấp độ phân tử, các số (1), (2), (3) kí hiệu các cơ chế di truyền.

14.

Phân tích hình 1 hãy cho biết các chữ số (1), (2), (3) lần lượt là các quá trình nào?

A. Nhân đôi, phiên mã, dịch mã.

B. Nhân đôi, dịch mã, phiên mã.

C. Phiên mã, nhân đôi, dịch mã.

D. Dịch mã, phiên mã, nhân đôi.

Hình dưới mô tả một kì của của quá trình phân bào, quan sát hình này và cho biết tế bào đang ở kỳ nào? Biết rằng bộ nhiếm sắc thể của loài 2n = 8.

15.

A. Kì giữa của nguyên phân.

C. Kì sau của giảm phân 1.

B. Kì sau của nguyên phân.

C. Kì sau của giảm phân 2.