PHÚC TRÌNH THỰC TẬP HÓA VÔ CƠ, HÓA PHÂN TÍCH CÔNG NGHỆ HÓA HỌC ĐẠI HỌC CẦN THƠ 2019

BÁO CÁO THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM HÓA HỌC

vectorstock.com/22560250

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection DẠY KÈM QUY NHƠN PRACTICE CHEMISTRY PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

PHÚC TRÌNH THỰC TẬP HÓA VÔ CƠ, HÓA PHÂN TÍCH CÔNG NGHỆ HÓA HỌC ĐẠI HỌC CẦN THƠ 2019 PDF VERSION | 2020 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ

BÁO CÁO THỰC TẬP

HÓA VÔ CƠ ( Dành cho sinh viên ngành Công Nghệ Hóa Học)

NHÓM 7 - HỌC PHẦN: TN120 Giảng viên hướng dẫn: LƯƠNG THỊ KIM NGA Sinh viên thực hiện : NGUYỄN THANH HOÀI

B1706373

NGUYỄN MINH HẬU

B1808917

VÕ PHÁT ĐẠT

B1808912

1

MỤC LỤC Bài 1: HYDRO - HYDROPEOXIT Bài 2: CÁC NGUYÊN TỐ PHÂN NHÓM IA,IA Bài 3: CÁC NGUYÊN TỐ PHÂN NHÓM IIIA,IV Bài 4: CÁC NGUYÊN TỐ PHÂN NHÓM VA Bài 5: CÁC NGUYÊN TỐ PHÂN NHÓM VIA,VIIA Bài 6: PHỨC CHẤT Bài 7: SẮT - CROM A. HỢP CHẤT Crôm (III) B. HỢP CHẤT Crôm (VI) C. HỢP CHẤT SẮT (II) D. HỢP CHẤT SẮT (III) CÂU HỎI Bài 8: COBAN - NIKEN - ĐỒNG 1. Đồng 2. Coban 3. Niken Bài 9: ĐIỀU CHẾ VÀ TÍNH CHẤT K3[Fe(C2O4)3].3H2O 1. Giới thiệu 2. Thực hành 3. Câu hỏi Bài 10: ĐIỀU CHẾ AMONIACAT ĐỒNG

2

Bài 1: HYDRO- HYROPEOXIT Thí nghiệm 1: Điều chế hydro bằng phản ứng của Zn với dung dịch axit Lấy ống nghiệm đựng khoảng 1-2 ml dung dịch H2SO4 20%.Nghiên ống nghiệm, cho 1 viên Zn chạy trượt theo thành ống.

- Quan sát hiện tượng: Có hiện tượng sủi bọt khí trong ống nghiêm, viên kẽm tan dần, tạo dung dịch trong suốt - Phương trình hóa học: Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2 ↑

Thí nghiệm 2: Điều chế hydro bằng phản ứng của Al với dung dịch kiềm Lấy vào ống nghiệm một mảnh nhôm vụn, rót vào đó khoảng 1-2 ml dung dịch NaOH 20%. Quan sát hiện tượng xảy ra. Viết phương trình phản ứng.

- Quan sát hiện tượng: Có hiện tương sủi bọt khí trong ống nghiệm, nhôm bột tan dần tạo lượng ít kết tủa sau đó tan ngay hình thành dung dịch - Phương trình hóa học: 2Al + 2NaOH+ 2H2O → 2NaAlO2 + 3H2 ↑

Thí nghiệm 3: Tác dụng của hydro với dung dịch AgNO3 Lấy vào ống nghiệm một mảnh nhôm vụn, rót vào đó khoảng 1-2 ml dung dịch NaOH 20%. Quan sát hiện tượng xảy ra. Viết phương trình phản ứng.

- Quan sát hiện tượng: Ở ống nghiệm 2 có hiện tượng sủi bọt khí. Một lúc sau, khí thoát ra ít hơn. Sau đó, nhỏ thêm 1-2 giọt dung dịch CuSO4 1M, thì khí thoát ra nhanh hơn. Dẫn qua ống nghiệm 1, một lúc sau có hiện tượng kết tủa màu đen ở ống nghiệm 1.

- Giải thích: Tốc độ thoát khí ra nhanh hơn là do ăn mòn điện hóa, H+ di chuyển từ Zn sang Cu và tạo khí H2 ở đó, giảm lượng bọt khí cản trọ phản ứng ở Zn. Khí hidro mới sinh thoát ra ở dạng nguyên tử có tính khử mạnh nên khử Ag+ thành Ag tự do, Ag tự do bị oxi hóa nên có màu đen.

- Phương trình hóa học: Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2 ↑ Zn + CuSO4 → ZnSO4 + Cu ↓ 3

2H++2e →H2 H2 + 2AgNO3 → 2Ag ↓ + 2HNO3

Thí nghiệm 4: So sánh tính khử của hydro phân tử và hydro nguyên tử Phần a: a) Lấy ống nghiệm đựng khoảng 4 ml dung dịch FeCl3 0,5 N. Thêm vào 4-5 giọt dung dịch H2SO4 20%. Chia dung dịch vào 2 ống nghiệm: Ống 1: Nghiêng ống nghiệm cho 1 viên Zn chạy trượt theo thành ống. Ống 2: dẫn khí hydro ( điều chế như thí nghiệm 3) từ từ đi qua.

Sau 5-10 phút, so sánh màu ở hai ống nghiệm. Nhỏ vào mỗi ống vài giọt dung dịch NaOH 20%. Nhận xét màu của kết tủa. Viết phương trình phản ứng và giải thích.

- Quan sát hiện tượng: Ống nghiệm 1, có hiện tượng sủi bọt khí bay lên, viên kẽm tan dần, màu vàng nâu của dung dịch chuyển thành màu trắng xanh, nhỏ thêm vài giọt NaOH thì xuất hiện kết tủa trắng xanh. Ống nghiệm 2, không có hiện tượng xảy ra, khi nhỏ NaOH vào thì xuất hiện kết tủa màu nâu đỏ.

- Giải thích hiện tượng: Ở ống nghiệm 1, do nguyên tử hydro còn tính khử mạnh, khử Fe3+ thành Fe2+.

Fe3+ + H→ Fe2+ + H+ Fe2+ + 2OH-→ Fe(OH)2 ↓ (trắng xanh) Ở ống nghiệm 2, hydro phân tử thì không có tính khử như hydro nguyên tử nên không khử Fe3+ thành Fe2+ Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2 ↑ Fe3+ + 3OH-→ Fe(OH)3 ↓ (nâu đỏ) Phần b: b) Ống nghiệm khác đựng 2 ml dung dịch KMnO4 0,005 N, thêm vào 4 ml dung dịch H2SO4 20%. Trộn đều. Chia dung dịch vào 3 ống nghiệm. Ống 1: để so sánh Ống 2 : cho vào 1 viên Zn Ống 3 : cho khí hydro điều chế như thí nghiệm 3 từ từ đi qua dung dịch.

4

Sau 5-10 phút, so sánh màu sắc của dung dịch ở 3 ống nghiệm. Viết phương trình phản ứng và giải thích.

- Quan sát hiện tượng: Ở ống nghiệm 2, Zn tan dần,có sủi bọt khí, màu của dung dịch thuốc tím nhạt dần tạo dung dịch trong suốt. Ống nghiệm 3, màu nhạt dần chậm nhưng không mất màu.

- Giải thích: Ở ống nghiệm 2, do nguyên tử hydro còn tính khử mạnh, khử Mn7+ thành Mn2+. Ở ống nghiệm 3, hydro phân tử không có tính khử mạnh nên không tác dụng với KMnO4, dung dịch nhạt màu vì nguyên tử H mới chưa kết hợp thành phân tử - Phương trình hóa học: Zn + H2SO4 → ZnSO4 + 2H ↑ 5H + Mn7+ +3H+ → Mn2+ + 5H+

Thí nghiệm 5: Điều chế hydropeoxit Cho từ từ 2 gam BaO2 vào một becher 50 ml chứa sẵn 20 ml dung dịch H2SO4 20% được ngâm trong nước đá. Chú ý cho thật từ từ để dung dịch trong becher không bị nóng lên.

Khi cho hết lượng BaO2 trên dùng đũa thủy tinh khuấy nhẹ rồi lọc lấy dung dịch. Giữ dung dịch lại để làm các thí nghiệm sau.

- Quan sát hiện tượng: Trong becher có hiện tượng nóng lên lên và xuất hiện kết tủa trắng - Giải thích: Ngâm becher đựng H2SO4 vì phản ứng sinh nhiệt mạnh làm becher nóng lên sẽ phân hủy H2O2 và tránh bị nứt becher.Kết tủa trắng là do BaSO4.

- Phương trình hóa học: BaO2 + H2SO4 → BaSO4 + H2O2

Thí nghiệm 6: Phân hủy hydropeoxit Lấy vào 2 ống nghiệm mỗi ống khoảng 2 ml dung dịch H2O2 10%. Ống 1: lắp ống dẫn khí đun nóng nhẹ.

Chuẩn bị:tàn đóm que diêm ( đốt cháy que diêm một lúc, thổi tắc lửa thấy trên đầu diêm còn đỏ) 5

Ống 2: thêm một ít bột MnO2 vào. Dùng tàn đóm đỏ que diêm đưa vào các miệng ống nghiệm để thử khí bay lên.

- Quan sát hiện tượng: Ống 1: Cho que diêm lại gần các miệng ống nghiệm thì có tàn đỏ duy trì đóm đỏ một lúc rồi tắt Ống 2: Cho que diêm lại gần các miệng ống nghiệm thì tàn đỏ bùng cháy Cả 2 ống nghiệm đều có hiện tượng sủi bọt khí.

- Giải thích: Ở ống nghiệm 2, que diêm bùng cháy lớn hơn so với que diêm ống nghiệm 1 nguyên nhân là do thêm chất xúc tác nên làm tăng tốc độ phản ứng, làm sinh ra nhiều khí oxi.

- Phương trình hóa học: 1

2H2O2 → 2H2O + O2↑ 2

Thí nghiệm 7: Tính oxi hóa của H2O2 Phần a: Lấy vào ống nghiệm khoảng 1 ml dung dịch H2O2 10%, thêm vào đó 3 giọt KI 3%,lắc nhẹ rồi thêm 2 giọt hồ tinh bột.

- Quan sát hiện tượng: Dung dịch ban đầu có màu vàng, khi cho vài giọt hồ tinh bột thì dung dich chuyển sang màu tím đen - Giải thích: H2O2 đã oxi hóa I- thành I2 Phần b: Lấy vào ống nghiệm khoảng 1 ml dung dịch H2O2 vừa điều chế ở trên. Thực hiện thí nghiệm như trên a).

- Quan sát hiên tượng: Dung dịch ban đầu có màu vàng nhạt, khi cho vài giọt hồ tinh bột thì dung dịch chuyển sang tím đen đậm.

- Giải thích: H2O2 đã oxi hóa I- thành I2, nhưng H2O2 điều chế có nồng độ cao hơn(tính oxi hóa sẽ cao hơn) H2O2 ở phần a nên có sản phẩm màu đậm hơn.

2KI + H2O2 → 2KOH + I2

6

Phần c: Lấy 5 giọt dung dịch Cr2(SO4)3 5% vào ống nghiệm. Thêm từ từ vào đó từng giọt dung dịch NaOH 20% cho đến khi kết tủa xuất hiện rồi lại tan vừa hết. Sau đó thêm vào dung dịch thu được vài giọt dung dịch H2O2 10%. Đun nhẹ ống nghiệm.

- Quan sát hiện tượng: Khi cho NaOH vào dung dịch Cr2(SO4)3 thì bắt đầu xuất hiện kết tủa màu xanh lục. Nếu cho dư NaOH, thì kết tủa bị tan dần dạo dung dịch màu vàng nhạt.

Giải thích: Khi cho NaOH vào dung dịch Cr2(SO4)3 là xuất hiện kết tủa Cr(OH)3 xanh lục sau đó kết tủa tan dần trong NaOH dư do Cr(OH)3 có tính lưỡng tính tạo thành NaCrO2 màu vàng nhạt. Khi them H2O2 thì tạo dung dịch vàng đậm Cr2(SO4)3 + 6NaOH → 3Na2SO4 + 2Cr(OH)3 ↓(xanh lục) Cr(OH)3 + NaOH → NaCrO2 + 2H2O Khi cho H2O2 vào thì xuất hiện dung dịch màu vàng đậm do tạo Na2CrO4.

2NaCrO2 + 2NaOH + 3H2O2 → 2Na2CrO4 + 3H2O

Thí nghiệm 8: Tính khử của H2O2 Phần a Lấy vào một ống nghiệm 5 giọt dung dịch KMnO4 0,005 N và 3 giọt dung dịch H2SO4 10%. Thêm dần vào đó 3 giọt H2O2 10%, lắc nhẹ.

- Quan sát hiện tượng: Màu của dung dịch thuốc tím nhạt dần tạo dung dịch trong suốt, có hiện tượng sủi bọt khí.

- Giải thích: Vì Mn7+ bị khử thành Mn2+ trong dung dịch do tác nhân khử H2O2 , sinh ra O2.

- Phương trình hóa học: 5H2O2 + 2KMnO4 + 3H2SO4 → K2SO4 + 2MnSO4 + 5O2↑ + 8H2O Phần b: 7

Thực hiện thí nghiệm như trên a) cho dung dịch H2O2 vừa điều chế.

Quan sát hiện tượng: Khi dung dịch H2O2 thì dung dịch bị mất màu tím nhưng tốc độ đổi màu chậm hơn phần a.

Giải thích: Nguyên nhân là do H2O2 điều chế có nồng độ cao hơn nên tính oxi hóa cao hơn, tức là tính khử yếu hơn.

Phương trình hóa học: 5H2O2 + 2KMnO4 + 3H2SO4 → K2SO4 + 2MnSO4 + 5O2↑ + 8H2O Phần c: Lấy vào ống nghiệm 5 giọt dung dịch AgNO3 0,1 M. Thêm vào đó 3 giọt NaOH 20%, sau cùng thêm vài giọt H2O2 10%, lắc nhẹ.

- Quan sát hiện tượng: Khi nhỏ NaOH vào dung dịch AgNO3 tạo ra kết tủa đen AgOH không bền, chuyển thành Ag2O, thêm H2O2 xuất hiện sủi bọt khí tạo ra kết tủa trắng bạc là Ag. - Giải thích: Do H2O2 có tính khử mạnh, khử Ag2O thành kết tủa Ag. - Phương trình hóa học: 2AgNO3 + 2NaOH + H2O2 → 2Ag + 2NaNO3 + O2↑+ 2H2O

Phần d: Thực hiện thí nghiệm như trên c) cho dung dịch H2O2 vừa điều chế - Quan sát hiện tượng: Khi nhỏ NaOH vào dung dịch AgNO3 tạo ra kết tủa đen AgOH không bền, chuyển thành Ag2O, thêm H2O2 điều chế được thì dung dịch có hiên tượng sủi bọt khí và kết tủa bị tan một phần tạo kết tủa trắng bạc Ag - Giải thích: do Ag2O bị H2O2 phân hủy một phần nên tồn tại 2 loại kết tủa, H2O2 điều chế có tính khử yếu hơn do nồng độ cao hơn.

- Phương trình hóa học: 2AgNO3 + 2NaOH + H2O2 → 2Ag + 2NaNO3 + O2 +2H2O 2NaOH + H2SO4 → Na2SO4 + 2H2O H2O2 + 2Ag + H2O2 → Ag2SO4 + 2H2O So sánh H2O2 vừa điều chế với nồng độ 10% 8

-H2O2 điều chế có nồng độ lớn hơn H2O2 10% trong phòng thí nghiệm vì H2O2 trong PTN qua thời gian bị bay hơi một phần nên nồng độ dưới 10%.

-Tính khử của H2O2 điều chế yếu hơn của phòng thí nghiệm, tính oxi hóa của H2O2 điều chế cao hơn của phòng thí nghiệm.

Câu hỏi: 1. Có thể thay thế HCl bằng H2SO4 để điều chế ra khí H2. Để loại bỏ hơi HCl và hơi nước, ta cho đi qua CaO khan dư thì hơi nước sẽ bị hấm thụ đồng thời xảy ra phản ứng trung hòa loại hơi HCl, ta sẽ nhận được luồng khí H2.

2. Khi điều chế khí H2 từ Zn và H2SO4 thì vận tốc phản ứng sẽ giảm, do H2 sinh ra bám lên Zn, ta cho vài giọt CuSO4 thì hình thành cặp điện cực Zn-Cu tạo ra hiện tượng ăn mòn điện hóa nên làm cho Zn tan nhanh hơn, lượng khí thoát ra nhiều hơn.

3. Ta có thể thay NaOH bằng KOH và Ca(OH)2 . Hạn chế thay thế bằng NH3 vì nó là một base yếu và Al(OH)3 không bị tan trong dung dịch NH3 nên phản ứng nhanh chóng bị ngưng lại, lượng hydro sinh ra sẽ ít.

Phương trình hóa học: 2Al + 2KOH+ 2H2O → 2KAlO2 + 3H2 ↑ 2Al + Ca(OH)2 + 2H2O → Ca(AlO2)2 +3H2 ↑ 4. a) PbS + 4H2O2 → 4H2O + PbSO4 ↓ b) H2O2 + Na2SO3 → H2O + Na2SO4 c) 3H2O2 + Cl2 → 2H2O + 2HCl + 2O2 ↑ d) 2H2O2 + Ca(ClO)2 → 2H2O + 2O2 ↑+ CaCl2 5. Trong thí nghiệm 6, ta có thể thay MnO2 bằng những MgO, KMnO4, Ag, enzim catalase, tia UV, các dung dịch có môi trường kiềm,…

9

Bài 2: CÁC NGUYÊN TỐ PHÂN NHÓM IA, IIA Thí nghiệm 1: Tác dụng của kim loại IA với nước Dùng kẹp dài lấy 1 mảnh rất nhỏ kim loại Na đặt lên mặt kính đồng hồ, dùng dao cắt mảnh Na để qua sát bề mặt kim loại mới cắt. Nhận xét.

Lấy 1 chậu nước thủy tinh cho 1/3 nước vào chậu, thêm vào vài giọt phenolphtalein. Đem đặt chậu vào trong bồn nước. Dùng kẹp thả từng mảnh Na vào chậu thủy tinh, cẩn thận quan sát phản ứng xảy ra.

- Quan sát hiện tượng: Viên natri chạy trên bề mặt của nước, phát ra tia lửa, có khí bay ra, dung dịch bị hóa hồng.

- Giải thích: Phản ứng giữa natri và nước là một phản ứng tỏa nhiệt tạo môi trường kiềm, phenolphthalein hóa màu hồng, khí sinh ra là khí hidro.

1

- Phương trình hóa học: Na + H2O→ NaOH + H2 2

Thí nghiệm 2: Sự thủy phân của muối kim loại kiềm Dùng 4 ống nghiệm sạch, cho vào mỗi ống một ít tinh thể Ống 1: KNO3

Ống 2: KCl

Ống 3: K2CO3

Ống 4: Na2S

Thêm vào mỗi ống 5 ml nước cấtt, dùng đũa thủy tinh khuấy cho tan hết, đo pH của dung dịch bằng giấy đo pH . Cho tiếp mỗi ống nghiệm vài giọt AgNO3 1N .

- Quan sát hiện tượng: Ống 1 và Ống 2 giấy pH không bị đổi màu sang xanh, ống 3 và ống 4 giấy pH đổi màu. Cho tiếp thêm AgNO3 1N thì ống 2 và ống 3 có xuất hiện kết tủa màu trắng, ống 4 có kết tủa màu đen, óng 1 không hiện tượng - Giải thích: ống nghiệm 3 và ống nghiệm 4 khi cho giấy pH vào đổi màu nguyên nhân là do sự thủy phân CO32- và S2- thủy phân trong nước tạo môi trường kiềm, còn NO3- và Cl- thì không bị thủy phân. Khi cho AgNO3 thì ion Ag+ tạo tủa với ion S2-, Cl-, CO32-.

- Phương trình phản ứng: CO32- + H2O → HCO3- + OHS2- + H2O → HS- + OH10

KCl + AgNO3 → KNO3 + AgCl↓ K2CO3 + 2AgNO3 → 2KNO3 + Ag2CO3↓ Na2S + 2AgNO3 → 2NaNO3 + Ag2S↓ Thí nghiệm 3: Tính tan của các muối kim loại kiềm Dùng 2 ống nghiệm: Ống 1: cho một ít bột axit salixylic Ống 2: cho một ít bột natri salixylat.

Thêm vào một ống 1ml giọt nước cất.

- Quan sát hiện tượng: Ống nghiệm 1 ít tan hơn so với ống nghiệm 2 - Giải thích: Vì axit salixylic là một axit hữu cơ ít tan trong nước, khi hòa tan vào nước thì nó điện li không hoàn toàn. Còn muối natri salixylat thì là muối của kim loại kiềm, khi hòa tan trong nước thì nó phân li hoàn toàn, nên tan hoàn toàn.

Thí nghiệm 4: Tính tan của muối cacbonat và bicacbonat Ống 1: Cho một ít NaHCO3 Ống 2: Cho một ít Na2CO3 Ống 3: Cho một ít CaCO3 Thêm vào 5 ml nước cất. Đo pH của các dung dịch thu được. Thêm tiếp vào mỗi ống vài giọt HCl 2M.

- Quan sát hiện tượng: Ống nghiệm 1 và ống nghiệm 2 tan hoàn toàn trong nước, còn ống nghiệm 3 không tan trong nước. Ống nghiệm 1 và 2, giấy pH hóa màu.

Khi nhỏ vài giọt HCl vào các ống nghiệm thì có hiện tượng sủi bọt khí ở cả 3 ống nghiệm.

- Giải thích: Ống nghiệm 1 và ống nghiệm 2 giấy pH đổi màu vì do tạo môi trường kiềm pH>7, còn ống nghiệm 3 do CaCO3 là muối không tan trong nước. Khi cho HCl vào cả 3 ống nghiệm thì sẽ có hiện tượng sủi bọt khí, khí đó là khí CO2.

- Phương trình hóa học: HCO3- + H2O → H2CO3 + OHCO32- + H2O → HCO3- + OH11

NaHCO3 + HCl → NaCl + CO2 + H2O Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2 + H2O CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2 + H2O Thí nghiệm 5: Tính tan của Mg(OH)2 Dùng 2 ống nghiệm, mỗi ống 10 giọt dung dịch MgCl2 2M Ống 1: cho vào tiếp 5 giọt dung dịch NaOH 2M Ống 2: cho vào tiếp 5 giọt dung dịch NH3 2M Quan sát lượng kết tủa trong 2 ống, thêm vào 1 trong 2 ống 10 giọt dung dịch NH4Cl 2M

- Quan sát hiện tượng: Cả hai ống đều xuất hiện kết tủa màu trắng. Khi cho dung dịch NH4Cl vào 1 trong 2 ống, kết tủa tan tạo dung dịch trong suốt, có xuất hiện khí có mùi khai.

- Giải thích: NaOH và NH3 đều tạo môi trường bazo nên tạo kết tủa hydroxit. Tuy nhiên, khi có NH4Cl vào 1 trong 2 ống nghiệm thì sẽ xuất hiện sủi bọt khí NH3, nguyên nhân do Mg(OH)2 tan trong dung dịch NH4Cl - Phương trình hóa học: MgCl2 + 2NaOH → Mg(OH)2↓ + 2NaCl MgCl2 + 2NH3 + 2H2O → Mg(OH)2 ↓ + 2NH4Cl Mg(OH)2 + NH4Cl → MgCl2 + 2NH3 + 2H2O Thí nghiệm 6: Định tính ion Mg2+ Lấy vào ống nghiệm 5 giọt MgCl2 2M và 5 giọt dung dịch NH4Cl 2M, thêm tiếp vào hỗn hợp 5 giọt dung dịch Na2HPO4. Dùng đũa thủy tinh khuấy đều hỗn hợp trong ống nghiệm rồi cho thêm vào đó dung dịch NH3 đến phản ứng kiềm. Để yên trên giá ống nghiệm 30 phút. Quan sát tinh thể MgNH4PO4 tách ra. Lấy tinh thể MgNH4PO4 để vào 1 mặt kính đồng hồ -GVHD , quan sát dưới kính hiển vi Phương trình hóa học:

MgCl2 + NH3 + H2O + Na2HPO4 → MgNH4PO4 + 2NaCl + H2O

12

Tinh thể MgNH4PO4 hình sao nhiều cánh Thí nghiệm 7: Điều chế hidroxit kim loại kiềm thổ Cho 3 ống nghiệm Ống 1: 10 giọt dung dịch CaCl2 0,5M . Ống 2: 10 giọt dung dịch SrCl2 0,5M . Ống 3: 10 giọt dung dịch BaCl2 0,5M. Thêm vào mỗi ống 3 giọt NaOH 3M. So sánh lượng kết tủa của 3 ống - Quan sát hiện tượng: Lượng kết tủa tăng dần theo chiều: Ba2+, Sr2+, Ca2+.

- Giải thích: Do từ Ca đến Ba thì bán kính nguyên tử tăng dần nên lực hút giữa hạt nhân và electron ở lớp ngoài cùng giảm dần. Mặc khác, do oxi có độ âm điện lớn hơn so với các kim loại kiềm thổ, nên hút electron về phía nó làm cho nhóm OH phân cực mạnh. Do đó, từ Ba đến Ca thì tính tan của hydroxit giảm dần.

- Phương trình hóa học: CaCl2 + 2NaOH → Ca(OH)2 + 2NaCl SrCl2 + 2NaOH → Sr(OH)2 + 2NaCl BaCl2 + 2NaOH → Ba(OH)2 + 2NaCl

13

Thí nghiệm 8: Tính tan của muối Bari Dùng 2 ống nghiệm Ống 1: cho một ít BaCl2 tinh thể Ống 2: cho một ít BaSO4 Thêm vào 2 ống 5 ml nước cất. Quan sát độ tan của 2 muối.

Thêm viết vào ống 1 vài giọt dung dịch H2SO4 1M. Thêm tiếp vào ống 2 vài giọt dung dịch HCl 2M.

- Quan sát hiện tượng: Ống nghiệm 1 thì muối tan hoàn toàn, còn ống nghiệm 2 thì chất rắn không tan hoàn toàn. Khi cho vài giọt H2SO4 vào ống nghiệm 1 thì có xuất hiện kết tủa trắng. Còn ở ống nghiệm 2, khi cho vài giọt HCl vào thí kết tủa tan dần một phần.

- Giải thích: Ở ống nghiệm 1 thì do Ba2+ kết hợp với SO42- tạo ra kết tủa trắng BaSO4. Còn ở ống nghiệm 2 thì BaSO4 thì tan trong HCl tạo thành BaCl2.

- Phương trình hóa học: BaCl2 + H2SO4 → BaSO4↓ + 2HCl BaSO4 + 2HCl → BaCl2 + H2SO4 Câu Hỏi: 1. Trường hợp phản ứng xảy ra:

Mg(OH)2 + (NH4)2SO4 → MgSO4 + 2NH3↑ +2H2O Mg(OH)2 + 2HCl → MgCl2 +2H2O

2. Sơ đồ biến hóa:

2Na + Cl2 → 2NaCl 2NaCl + H2O → 2NaOH + Cl2↑ + H2↑ (điện phân dung dịch có màng ngăn) NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 + H2O Na2CO3 + CO2 + H2O → 2NaHCO3 0

t 2NaHCO3 ⎯⎯→ Na2CO3 + H2O + CO2 ↑

Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2 ↑ + H2O 14

3. Bài giải

Gọi M là kim loại hóa trị II và N là phi kim hóa trị: MN2 Phần I: MN2 + 2AgNO3 --->2AgN ↓ + MNO3 (1) n(mol)

------->2n(mol)

Ta có : n MN2

22,2 = M + 2 N (mol)

Từ (1) :

57,2 , nAgN = 108 + N (mol)

n AgN = 2 nMN2

57,2 22,2 = 2* M + 2N => 108 + N

<=> 57,2 M + 70 N = 4795,2 (a) Phần II: MN2 + Na2CO3 ---> MCO3 +2NaN (2) n(mol) nMN2

-------->n(mol)

22,2 = M + 2 N (mol)

, n MCO3

20 = M + 60

Từ (2) : => n CO3 = n MN2 20 22,2 = <=> M + 60 M + 2 N

<=> 40N - 2M = 1320 (b) Từ (a),(b) có hệ phương trình: 57,2 M + 70 N = 4795,2

M=40

2M +40N

N= 35,5

= -1320

Vậy kim loại là Ca , phi kim là Cl ===> CaCl2

15

16

Bài 3: CÁC NGUYÊN TỐ PHÂN NHÓM IIIA, IVA Thí nghiệm 1: Tính chất của axit boric Dùng một ống nghiệm cho sẵn 5 ml nước cất, cho tiếp khoàng 0,85 gam tinh thể Na2B4O7, đun nóng trên ngọn lửa đèn cồn cho tan rồi thử pH của dung dịch, cho tiếp vào 5 giọt H2SO4 đặc, làm lạnh ống nghiệm trong cốc nước đá.

- Quan sát hiện tượng : pH của dung dịch trước khi cho H2SO4 đặc vào bằng 9. Khi cho H2SO4 đặc vào và làm lạnh ống nghiệm ta thấy tinh thể màu trắng tách ra khỏi dung dịch vào lắng xuống đáy ống nghiệm.

- Giải thích : Na2B4O7 khi tan trong nước bị thủy phân tạo ra NaOH nên dung dịch muối có tính kiềm, còn khi tác dụng với H2SO4 đặc sẽ tạo ra H3BO3. H3BO3 có thể tan trong nước nóng……

- Phương trình phản ứng : Na2B4O7 + 7 H2O → 4 H3BO3 + 2 NaOH Na2B4O7 + H2SO4 +2 H2O → 4 H3BO3 + Na2SO4 + 5 H2O

Thí nghiệm 2: Tính chất của Al và Al(OH)3 Cho khoảng đầu tăm bột Al vào 2 ống nghiệm: Ống 1: đựng 10 giọt dung dịch HCl 2M Ống 2: đựng 10 giọt dung dịch NaOH 2M Đun nhẹ. Cho tiếp dung dịch NH3 2M vào ống 1 cho đến khi xuất hiện kết tủa. Cho một nữa lượng kết tủa keo thu được sang một ống nghiệm sạch thứ 3, sau đó: Ống 1: nhỏ tiếp từ từ dung dịch NaOH 2M Ống 3: nhỏ tiếp từ từ dung dịch HCl 2M

- Quan sát hiện tượng : ở Ống 1, khi cho Al tác dụng với HCl thì có hiện tượng nhôm tan dần và có sủi bọt khí. Ống 2, khi cho Al tác dụng với NaOH và đun nóng thì thấy nhôm tan và sủi bọt khí mạnh hơn khi đun nóng. Khi lọc kết tủa keo chia 17

vào 2 ống nghiệm, ống 1 cho tác dụng với NaOH thì kết tủa keo tan, ống 3 cho tác dụng với HCl kết tủa keo cũng tan.

- Giải thích : Vì Al đều tác dụng được cả HCl và NaOH tạo ra H2 bay lên và 2 muối mới là AlCl3 và NaAlO2. AlCl3 tác dụng với dd NH3 sẽ tạo ra kết tủa keo Al(OH)3 . Kết tủa keo Al(OH)3 tác dụng với NaOH sẽ tạo ra muối mới là NaAlO2 còn ống 3 cho kết tủa tác dụng với HCl cũng tạo ra muối mới là AlCl3 vì vậy kết tủa keo tan.

- Phương trình phản ứng : 2Al + 6HCl Al + NaOH + H2O

2AlCl3 + 3H2 3

NaAlO2 + H2 2

AlCl3 + 3NH3 + 3H2O

Al(OH)3

Al(OH)3 + NaOH

NaAlO2 + 2H2O

Al(OH)3 + 3HCl

AlCl3 + 3H2O

+ 3NH4Cl

Thí nghiệm 3: Sự thụ động hóa nhôm ( Thí nghiệm này làm trong tủ hút) Lấy 2 cốc 50 ml: cốc 1 đựng 5 ml dung dịch HCl đặc, cốc 2 đựng 5 ml dung dịch HNO3 đặc. Dùng kẹp dài bằng nhựa nhúng miếng nhôm vào cốc thứ nhất. Quan sát hiện tượng.

Dùng kẹp dài bằng nhựa lấy miếng nhôn ra khỏi cốc 1 sau đó nhúng vào cốc 2. Quan sát hiện tượng. Dùng kẹp dài lấy miếng nhôm ra khỏi cốc 2 lần nữa Quan sát hiện tượng: - Dùng kẹp dài nhúng miếng nhôm vào cốc 1 thấy phản ứng sinh ra nhiều khí không màu, mảnh Al tan dần.

- Dùng kẹp dài lấy miếng nhôm ra khỏi cốc 1 rồi cho vào cốc 2 thì không có hiện tượng gì xảy ra.

- Dùng kẹp dài lấy Al ra khỏi cốc 2 và nhúng vào cốc 1 thì ta thấy không có hiện tượng gì xảy ra.

Giải thích: Khi nhúng mảnh nhôm vào dung dịch HNO3 đặc, mảnh nhôm không phản ứng vì Al bị thụ động hóa trong HNO3 đặc, nguội, sau khi bị thụ động hóa Al không tan được trong HCl nữa vì mảnh nhôm khi nhúng vào HNO3 đặc nguội đã được bao bọc bởi màng oxit bảo vệ Viết phương trình phản ứng: Al +3 HCl → AlCl3 + 3/2 H2↑

18

Thí nghiệm 4: Tính tan của PbI2 Dùng 1 ống nghiệm ly tâm cho vào 5 giọt Pb(NO3)2 0,1N. Cho 2 giọt KI 0,1M. Ly tâm lấy kết tủa, cho tiếp vào ống nghiệm đựng kết tủa 2 ml nước cất, đun tan, để nguội từ từ Chú ý: Các ống ly tâm đặt vào máy phải cân bằng với nhau về khối lượng. Nếu chỉ ly tâm 1 ống thì phải thêm một ống ly tâm đựng nước để cân bằng.

Quan sát hiện tượng: - Có kết tủa vàng PbI2 xuất hiện. Ly tâm lấy kết tủa. Ta thấy lượng kết tủa tan rất ít ở nhiệt độ thấp, đun nóng lên thì kết tủa tan một phần → để nguội thì xuất hiện tinh thể (PbI2) kết tinh màu vàng óng ánh.

Giải thích: Ion Pb2+ tạo kết tủa với Cl - , I - ,S2-. Các kết tủa này tan nhiều trong nước nóng và khi để nguội thì xuất hiện các tinh thể kết tinh lại với những dạng xác định.

Viết phương trình phản ứng: Pb(NO3)2 + 2 KI → PbI2↓(màu vàng) + 2 KNO3

Thí nghiệm 5: Tính khử của Pb 2+ Cho vào ống nghiệm 5 giọt Pb(NO3)2 0,1 N. Cho tiếp 1 giọt NaOH 2M, Cho từ từ dung dịch H2O2 3%.

- Quan sát hiện tượng : tạo kết tủa trắng, chuyển sang kết tủa nâu vàng khi cho H2O2 3% vào.

- Giải thích : NaOH tác dụng với Pb(NO3)2 tạo ra Pb(OH)2 . Chất kết tủa đó phản ứng với H2O2 tạo ra PbO2 nâu vàng.

- Phương trình phản ứng : 2NaOH + Pb(NO3)2 Pb(OH)2 + H2O2

2NaNO3 + Pb(OH)2 PbO2 + 2H2O

Thí nghiệm 6: Khả năng hấp phụ của than hoạt tính và than gỗ Phần a: Khả năng hấp phụ chất màu tgrong dung dịch của than hoạt tính và than gỗ 19

Lấy 2 ống nghiệm cho vào mỗi ống 4 ml dung dịch màu đỏ loãng Ống 1: Cho vào khoảng 1/3 muỗng than hoạt tính Ống 2: khoảng 1/3 muỗng than gỗ đã nghiền mịn Lắc đều 2 ống nghiệm khoàng 2-3 phút. Lọc bỏ chất rắn. Quan sát sự thay đổi nàu của dung dịch.

Quan sát hiện tượng: ở ống nghiệm 1, khi cho than hoạt tính vào thì màu dd nhạt hơn so với ống nghiệm 2 đựng than gỗ.

Giải thích : Vì than hoạt tính đã được điều chế kĩ lưỡng đã có những lỗ xốp gọi là mao quản và diện tích bề mặt lớn hơn so với than gỗ chưa được điều chế. Những lỗ hỏng đó hút các chất không cần thiết trong dd làm dd nhạt màu hơn.

Phần b: Khả năng hấp phụ ion của than hoạt tính: Lấy ống nghiệm cho vào 4 giọt dung dịch Pb(NO3)2 0,5N, rồi thêm khoảng 4 ml nước cất.

Chia dung dịch thành 2 phần bằng nhau: Ống 1: thêm vào 2 giọt dung dịch KI 0,1 M. Nhận xét màu của kết tủa Ống 2: cho thêm một ít than hoạt tính. Lắc đều ống nghiệm khoảng 10 phút. Để yên. Lọc lấy dung dịch vào 1 ống nghiệm khác. Cho vào nước lọc nước cất bằng ống 1 và 2 giọt KI 0,1 M. So sánh lượng kết tủa tạo ra ở cả 2 trường hợp.

Quan sát hiện tượng: - Ống 1: có kết tủa màu vàng.

- Ống 2: lượng kết tủa vàng ít hơn so với ống 1 Giải thích: - Ống 1: do phản ứng trao đổi ion xảy ra - Ống 2: xuất hiện kết vàng nhưng ít hơn vì sự hấp phụ của than hoạt tính đối với ion Pb2+ làm nồng độ Pb2+ giảm xuống → kết tủa giảm Viết phương trình phản ứng: Pb(NO3)2 + 2 KI → PbI2↓ + 2 KNO3

Lặp lại thí nghiệm với than gỗ nghiền mịn. So sánh khả năng hấp phụ ion của than hoạt tính và than gỗ.

20

Quan sát hiện tượng: có kết tủa vàng nhiều so với than hoạt tính Giải thích: vì khả năng hấp phụ ion của than gỗ không cao Viết phương trình phản ứng: Pb(NO3)2 + 2 KI → PbI2↓ + 2 KNO3 So sánh khả năng hấp phụ ion của than hoạt tính và than gỗ: - Than hoạt tính đã được hoạt hóa nên khả năng hấp phụ ion của than hoạt tính rất cao, khả năng lọc của than hoạt tính cao.

- Than gỗ có khả năng hấp phụ ion kém hơn than hoạt tính và khả năng lọc màu không cao.

Thí nghiệm 7 : Tác dụng của than với dung dịch H2SO4 đặc và HNO3 đặc Ống 1: 10 giọt dung dịch H2SO4 đặc + một ít bột than, đun nhẹ, dùng giấy lọc có tẳm dung dịch KMnO4 loãng đậy lên miệng ống nghiệm.

Ống 1 : - Quan sát hiện tượng : giấy lọc tẩm KMnO4 đậy lên miệng ống nghiệm mất màu, có khí thoát ra.

- Giải thích : Khí thoát ra là SO2 và CO2 nhưng chỉ có những chất có tính khử như SO2 mới tác dụng với chất oxi mạnh như thuốc tím. Vì vậy thuốc tím bị mất màu.

- Phương trình phản ứng :

C + 2H2SO4 đ

CO2 + 2SO2 + 2H2O

SO2 + KMnO4 + H2O

K2SO4+ MnSO4+H2SO4

Ống 2: 10 giọt dung dịch HNO3 đặc + một ít bột than. Đun nhẹ ống nghiệm. Quan sát màu của khí bay ra.

Ống 2 : - Quan sát hiện tượng : Khí bay ra có màu nâu đỏ.

- Giải thích : Bột than và H2SO4 đặc phản ứng với nhau tạo ra khí NO2 và CO2.

Nhưng hiện tượng có màu nâu đỏ là do NO2 còn CO2 không màu.

- Phương trình phản ứng : 21

C + 4HNO3 đ

2H2O + 4NO2 + CO2

Thí nghiệm 8: Sự phân hủy của natri silicat Lấy vào ống nghiệm 5-6 giọt dung dịch Na2SiO3 loãng. Thêm vào đó 1-2 giọt phenolphtalein. Nhận xét và giải thích sự thay đổi màu của dung dịch khi thêm chất chỉ thị.

Quan sát hiện tượng: dung dịch chuyển từ không màu sang hồng đậm Giải thích: trong cấu tạo phân tử của Na2SiO3 có Na+ là một kim loại mạnh với SiO32- là một gốc axit yếu nên pH>7 và dung dịch Na2SiO3 là bazo nên làm phenolphtalein hóa hồng

Viết phương trình phản ứng: SiO32 - + H2O

H2SiO3 + 2OH-

Thí nghiệm 9: Điều chế dạng gel và sol của axit silicic Ống 1: 2 ml dung dịch natri silicat bão hòa + 2 ml dung dịch HCl 2N, Khuấy mạnh hỗn hợp. Quan sát và giải thích sự tạo thành gel của axit silicic trong ống. Ống 2: 2 ml dung dịch HCl đặc + 2 ml dung dịch natri silicat loãng (1:5). Đun nóng dung dịch đến gần sôi, sau đó để nguội. Quan sát và giải thích hiện tượng xảy ra.

Quan sát hiện tượng: - Ống 1: xuất hiện màng mỏng màu trắng đục dạng hạt.

- Ống 2: xuất hiện dung dịch màu trong suốt và nhanh chóng đông lại Giải thích: - Ống1: Chất kết tủa là H2SiO3 (đây là axit duy nhất không tan trong nước). Lọc kết tủa ta thu được axit silicsic.

- Ống 2: Sol của axit silicic có độ phân tán tốt hơn Viết phương trình phản ứng: Na2SiO3 +2 HCl → 2 NaCl + H2SiO3↓

1 Sự phân hủy của natri silicat - Quan sát hiện tượng : khi nhỏ chất chỉ thị vào thì dd hóa hồng.

22

- Giải thích : Vì Na2SiO3 có gốc Na+. Mà trong nước có gốc OH- nên Na+ và OH- tác dụng với nhau sẽ ra NaOH với nồng độ thấp nên làm cho chất chỉ thị chuyển sang màu hồng.

- Phương trình phản ứng : Na+ + OH-

NaOH

Câu Hỏi :

1.

2Al + 3S

Al2S3

Al2S3 + 6NaOH 2Al(OH)3 Al2O3 + 2NaOH

2Al(OH)3 + 3Na2S t

o

Al2O3 + 3H2O 2NaAlO2 + H2O

2NaAlO2 + 4H2SO4

Al2(SO4)3 + 4H2O + Na2SO4

Al2(SO4)3 + 6NaOH

2Al(OH)3 + 3Na2SO4

Al(OH)3 + 3HCl

AlCl3 + 3H2O

2.

Than hoạt tính chủ yếu được sản xuất bằng cách nhiệt phân nguyên liệu thô có chứa cacbon ở nhiệt độ dưới 1000oC. Gồm 2 bước : - Than hóa ở nhiệt độ dưới 800oCtrong môi trường khí trơ.

- Hoạt hóa sản phẩm của quá trình than hóa ở nhiệt độ từ 950oC đến 1000oC. Than hoạt tính có rất nhiều ứng dụng, nhưng có 2 ứng dụng phổ biến nhất là : - Loại bỏ màu, mùi, vị không mong muốn hoặc các tạp chất hữu cơ, vô cơ trong nước thải.

- Làm sạch hóa chất, dược phẩm. Chất thu hồi vàng, bạc và kim loại quý trong lĩnh vực luyện kim.

Cơ sở khoa học của các ứng dụng: - Than hoạt tính là một chất liệu xốp, có rất nhiều lỗ lớn nhỏ. Dưới kính hiển vi điện tử, than hoạt tính trông giống như một tổ kiến. Vì thế, diện tích tiếp xúc bề mặt của nó rất rộng để hấp thụ tạp chất hữu cơ, vô cơ trong nước thải và cũng có thể hấp thụ có kim loại năng như chì, vàng, bạc và các kim loại quý khác.

23

24

BÀI 4: CÁC NGUYÊN TỐ NHÓM VA Thí nghiệm 1: Điều chế khí NH3 từ NH4Cl và vôi bột (làm thí nghiệm trong tủ hút) Lấy khoảng 0,2 gam NH4Cl và 0,1 gam vôi bột vào becher 50 ml trộn đều rồi đỗ hỗn hợp thu được vào ống nghiệm chịu nhiệt, khô. Đun nhẹ ống nghiệm trên ngọn lửa đèn cồn. * Lấy đũa thủy tinh sạch nhúng 1 đầu vào dung dịch HCl đặc rồi đưa vào miệng ống nghiệm. Quan sát và giải thích hiện tượng. * Đưa một mẫu giấy quỳ tím đã được tẳm ước vào luồng khí thoát ra ở miệng ống nghiệm. Quan sát sự thay đổi màu của giấy. * Đưa một mẫu giấy đã được tẳm ước bằng dung dịch phenlophtalein vào luồng khí thoát ra ở miệng ống nghiệm. Quan sát sự đổi màu của giấy.

Quan sát hiện tượng và giải thích Lấy 0,2(g) NH4Cl và 0,1(g) vôi bột trộn đều, cho vào ống nghiệm chịu nhiệt đun nhẹ trên ngọn lửa đèn cồn: + Dùng đũa thủy tinh nhúng một đầu vào HCl đặc đưa vào miệng ống nghiệm, xuất hiện khói trắng trong ống nghiệm. + Đưa quỳ tím ẩm lên miệng ống nghiệm, quỳ tím hóa xanh chứng tỏ khí bay ra có tính bazo,(gốc OH – mang tính bazo làm cho quỳ tím hóa xanh + Đưa mẫu giấy đã tẩm Phenoltalein lên miệng ống, mẫu giấy hóa hồng, chứng tỏ khí thoát ra mang tính kiềm, trong hỗn hợp khí, khí mang tính kiềm chỉ có thể là NH3. → Vậy khí NH3 khi hòa tan vào nước tạo thành dung dịch bazo.

Viết phương trình phản ứng: 2NH4Cl + CaO → 2NH3 + CaCl2 + H2O. NH3 + HCl → NH4Cl (màu trắng khói) NH3 + H2O →NH4+ + OH – Thí nghiệm 2: Cân bằng trong dung dịch NH3.

Hiện tượng và giải thích: Lấy 10 ml dung dịch NH3 loãng vào 1 becher 50 ml, thêm vào đó 3 giọt chỉ thị phenolphtalein, trộn đều. Chia dung dịch thu được vào 6 ống nghiệm: 25

Ống 1: để so sánh Ống 2: đun nhẹ thì dung dịch dần dần mất màu, là do NH3 có nhiệt độ sôi thấp, do đó khi đun làm cho NH3 bay lên dung dịch dần dần mất tính bazo, màu dung dịch ống nghiệm nhạt màu hơn so với ống 1 Ống 3: thêm một ít tinh thể NH4Cl lắc cho tan thì dung dịch trong ống nhạt màu dần , do gốc Cl- là gốc nhận điện tử mạnh nên nó đã lấy một ít điện tử mà NH3 trong dung dịch chiếm giữ. Ống 4:thêm vài giọt dung dịch H2SO4 0,1M thì dung dịch trong ống nhạt màu dần, nếu thêm liên tục thì dung dịch mất màu hẳn và trong ống nghiệm xảy ra phản ứng trung hòa giữa acid và kiềm Ống 5: thêm một ít tinh thể Al2(SO4)3 lắc mạnh xuất hiện kết tủa trắng dung dịch mất màu. Ống 6:: thêm tinh thể Na2CO3, do muối Na2CO3 là muối tạo từ gốc bazơ mạnh và gốc acid yếu nên khi hòa tan vào dung dịch tạo thành NaOH cung cấp cho dung dịch [OH-] làm cho dung dịch đậm hơn ống 1 Viết phương trình phản ứng: NH3 + H2O → NH4+ + OHNH4+ + OH – → NH3 + H2O 2NH3 + H2SO4 → (NH4)2SO4 6NH3 + 6H2O + Al2(SO4)3 → 3(NH4)2SO4 + 2Al(OH)3↓(trắng) Na2CO3 + 2NH3 + 2H2O → 2NaOH (bazơ mạnh) + (NH4)2CO3

Thí nghiệm 3: Khả năng tạo phức của dung dịch NH3. Ống 1: 3 giọt dung dịch AgNO3 0,1M + 3 giọt NaCl 0,1N. Ống 2: 3 giọt dung dịch CuSO4 0,1M + 3 giọt NaOH 20%.

Cuối cùng thêm vài giọt dung dịch NH3 đặc cho đến khi hòa tan hoàn toàn các kết tủa .

Quan sát hiện tượng: Ống 1: cho vào 3 giọt AgNO3 0,1M và 3 giọt NaCl 0,1N xuất hiện kết tủa trắng. Khi cho NH3 đặc đến kết tủa tan, dung dịch trong suốt, có muối phức tồn tại trong dung dịch. Ống 2: cho 3 giọt CuSO4 0,1m và 3 giọt NaOH 20%, dung dịch xuất hiện kết tủa màu xanh lam. Cuối cùng cho NH3 đặc đến kết tủa tan, dung dịch chuyển sang màu chàm, có muối phức của đồng tồn tại trong dung dịch.

26

Giải thích: Ống 1: do dung dịch NH3 là một bazơ nên có khả năng cho điện tử vào các orbital trống của kim loại nên nó có thể tồn tại trong dung dịch. Ống 2 : Vì NH3 là một bazơ có khả năng tạo phức.

Viết phương trình phản ứng:AgNO3 + NaCl → AgCl↓(trắng) + NaNO3 AgCl + 2NH3 (đặc) → [Ag(NH3)2]Cl (phức bạc) CuSO4 + NaOH → Cu(OH)2 ↓ + Na2SO4 Cu(OH)2 + 2NH3 (đặc) → [Cu(NH3)4] (OH)2 (màu chàm) Thí nghiệm 4: Nhận biết ion amoni - Làm thí nghiệm trong tủ hút * Lấy 3 ống nghiệm lần lượt: một ít tinh thể NH4NO3,(NH4)2SO4,NH4Cl. Thêm tiếp mỗi ống một ít nước cất để hòa tan. Đun nóng nhẹ ống nghiệm. Dùng giấy kẹp quỳ tím tẩm ướt đặt lên miệng ống nghiệm. Ghi nghận kết quả.

Quan sát hiện tượng: Ống 1 (NH4NO3): làm quỳ tím chuyển sang màu hồng Ống 2 (NH4)2SO4: màu hồng Ống 3 (NH4Cl) : màu hồng Giải thích: phân li hoàn toàn vì NH4+ là gốc base yếu còn gốc (NO3-,SO42-, Cl-) là gốc axit mạnh nên làm quỳ tím chuyển sang màu hồng.

Viết phương trình phản ứng: NH4NO3 ---> NH4+ +NO3(NH4)2SO4 ----> 2NH4+ +SO4 2NH4Cl ----> NH4 + + ClNH4 + + H2O → NH3 + H3O+ *** Thêm tiếp vào mỗi ống vài giọt dung dịch NaOH 20%. Đun nóng nhẹ các ống nghiệm trên ngọn lửa đèn cồn. Dùng giấy quỳ tím tẩm ướt đặt lên miệng ống nghiệm. Ghi nhận kết quả.

Quan sát hiện tượng, giải thích và viết phương trình phản ứng Ống 1: chứa tinh thể NH4NO3 và dung dịch NaOH 20% đun nhẹ, dùng quỳ tím ẩm đặt lên miệng ống, quỳ tím hóa xanh: NH4NO3 + NaOH → NH3 ↑+ H2O + NaNO3 27

NH3 + H2O → NH4+ + OH – Ống 2:Chứa tinh thể (NH4)2SO4 và dung dịch NaOH 20% rồi đun nhẹ , dùn giấy quỳ tím ẩm đặt lên miệng ống nghiệm,quỳ tím hóa xanh nhưng nhạt hơn ống 1 : (NH4)2SO4 +2NaOH →2NH3↑ + Na2SO4 + 2H2O NH3 + H2O → NH4+ + OH – Ống 3: chứa tinh thể NH4Cl và dung dịch NaOH 20% đun nhẹ, dùng quỳ tím ẩm đặt lên miệng ống nghiệm quỳ tím hóa xanh: NH4Cl + NaOH → NH3↑ + H2O + NaCl NH3 + H2O → NH4+ + OH – Giải thích: OH- tạo ra làm quỳ tím hóa xanh ***Lấy một ống nghiệm khác cho vào vài giọt một trong các muối amoni ở trên. Thêm tiếp vài giọt thuốc thử Nessle. Quan sát hiện tượng và viết phương trình phản ứng.

Quan sát hiện tượng: dung dịch xuất hiện màu vàng nâu có phân lớp Giải thích: thuốc thử Nessle có khả năng phản ứng với 1 lượng nhỏ amoni tạo thành phức hợp dạng keo màu nâu đỏ. Vì vậy nó dùng để phát hiện các ion amoni.

Viết phương trình phản ứng: (NH4)2SO4 + 4K2(HgI4) + 8KOH ---> 2Hg2NI·H2O + 14KI + K2SO4 + 6H2O

Thí nghiệm 5 : Tác dụng của dung dịch HNO3 đặc và loãng với kim loại.

Làm thí nghiệm trong tủ hút. Quan sát màu của khí thoát ra và màu của dung dịch thu được . Viết phương trình phản ứng. a) Lấy 3 ống nghiệm, mỗi ống 2-3 giọt HNO3 đặc Ống 1: một mảnh nhỏ kẽm: có sủi bọt khí màu nâu đỏ, dung dịch thu được trong suốt Ống 2: một mảnh nhỏ đồng: khí màu nâu đỏ, dung dịch thu được màu xanh lam. Ống 3: một đinh sắt sạch: không phản ứng.

Viết phương trình phản ứng: Zn + 4HNO3 ( đặc ) → Zn(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O Cu + 4HNO3 → Cu(NO3)2 + NO2 + 2H2O b)Cũng làm thí nghiệm như trên nhưng với dung dịch HNO3 0,1M. Sau một thời gian khoảng 15 phút nhỏ vào dung dịch thu được vài giọt thuốc thử Nessle.

28

Quan sát hiện tượng: Ống 1: dung dịch màu vàng Ống 2: dung dịch màu xanh, có khí hóa nâu ngoài không khí. Ống 3: dung dịch màu xanh đen và đinh sắt bị ăn mòn rỉ sét Viết phương trình phản ứng: Zn + HNO3→ Zn(NO3)2 + 2NH4NO3 + 2H2O NH4NO3 + K2[HgI4] →[NH2Hg2I2]I + HNO3 + HI +KI Cu+HNO3→Fe(NO3)3+NO↑+H2O Fe+HNO3→Fe(NO3)3+NO↑+H2O

Thí nghiệm 6: Tác dụng của dung dịch HNO3 đặc với dung dịch FeSO4.

Thêm từ từ 3 giọt dung dịch HNO3 đặc vào ống nghiệm đựng 5 giọt FeSO4 bão hòa đã được axit hóa bằng dung dịch H2SO4 đặc.

Quan sát hiện tượng: có khí màu nâu đỏ thoát ra Giải thích:Đây là một phản ứng tạo phức: Fe2 (SO4)3 là phức tạo thành.

Viết phương trình phản ứng: FeSO4 + HNO3 + H2SO4 → Fe2(SO4)3 + NO↑ + H2O THÍ NGHIỆM 7: Sự tạo muối photphat ít tan a) Lấy vào 3 ống nghiệm, mỗi ống 1 ml dung dịch CaCl2 0,1M. Ống 1: 5 giọt dung dịch NH3 đặc + 3-4 giọt dung dịch NaH2PO4 0,1M Ống 2: 3-4 giọt dung dịch Na2HPO4 0,1M Ống 3: 3-4 giọt dung dịch NaH2PO4 0,1M. Quan sát hiện tượng xảy ra trong 3 ống nghiệm.

Quan sát hiện tượng: Ống 1: kết tủa trắng. Ống 2: kết tủa trắng. Ống 3: dung dịch trong suốt.

Viết phương trình phản ứng: CaCl2 + NaH2PO4 + 2NH3 → Ca3(PO4)2↓ + NaCl + NH4Cl 29

Na2HPO4 + CaCl2 → CaHPO4↓ + NaCl CaCl2 + NaH2PO4 → Ca(H2PO4)2 + NaCl b) Gạn lấy kết tủa trong mỗi ống, chia lượng kết tủa thu được thành 2 phần, lần lượt hòa tan các phần kết tủa đó trong các dung dịch CH3COOH 1N(phần 1) và HCl 1N(phần 2) Quan sát hiện tượng: Ống 1: Phần 1: kết tủa tan một phần, phần còn lại lắng xuống đáy ống nghiệm Phần 2: kết tủa tan hết Ống 2: Hòa tan trong CH3COOH và HCl. Giải thích : Kết tủa tan vì HC là axit mạnh nên dễ dàng đẩy được axit yếu hơn ra khỏi muối. Tuy H3PO4 mạnh hơn CH3COOH nhưng do nó phải trải qua nhiều nấc mới đạt được độ mạnh nhất định, nên CH3COOH vẫn có thể đẩy chúng ra khỏi muối.

Viết phương trình phản ứng: Ca3(PO4)2 + CH3COOH → Ca(H2PO4)2 + (CH3COO)2Ca Ca3(PO4)2 + HCl → CaCl2 + H3PO4 CaHPO4 + 2CH3COOH →Ca(CH3COO)2 + H3PO4 CaHPO4 + 2HCl → H3PO4 + CaCl2

Thí nghiệm 8: Chuẩn độ AXIT OCTOPHOTPHORIC. A) Lấy 1 ml H3PO4 đặc trong tủ hút cho vào bình định mức 100 ml và định mức vừa đủ.

Dùng pipet hút dung dịch trong bình định mức vào 3 tam giác, mỗi bình 5 ml. Thêm vào mỗi bình vài giọt methyl da cam để làm chỉ thị, rồi chẩn độ với NaOH 0,1 M chuẩn. Ghi −

V thể tích chẩn độ 3 lần và tính trung bình 1 Quan sát hiện tượng: dung dịchtừ màu đỏ chuyển sang màu vàng.

Giải thích:dung dịch dễ bị phân li khi chuẩn độ bằng NaOH Viết phương trình phản ứng: H3PO4+NaOH -----> NaH2PO4+H2O Ph đổi màu= 3,4→4,4 30

Ghi thể tích chuẩn độ 3 lần: V1=2

V2=2,2

V3=2,45 2 + 2,2 + 2,45 3 = = 2,22

−

V Thể tích trung bình: 1

****Lặp lại quá trình chuẩn độ trên với chỉ thị phenolphtalein. Ghi thể tích chuẩn độ 3 −

V lần và tính trung bình 2 . Giữ dung dịch để làm thí nghiệm sau .

Quan sát hiện tượng: dung dịch từ không màu chuyển sang màu hồng nhạt Giải thích:dung dịch dễ phân li khi chuẩn độ bằng NaOH Viết phương trình phản ứng:NaH2PO4+NaOH ---->Na2HPO4+H2O pH đổi màu = 8→10 Ghi thể tích chuẩn độ 3 lần: V1= 4,5

V2=4,5 −

Thể tích trung bình:

V2 = −

V3=4,5

4,5 + 4,5 + 4,5 = 4,5 3

−

V B) Tính các thể tích V 1 và 2 thu được, xác định lượng axit octophotphoric thu được.

Tính nồng độ H3PO4 trong bình định mức và nồng độ gốc (dung dịch đậm đặc) NNaOH= 0,1M. 5.10-3 L= 5.10-4 − −4 N NaOH .V 1 = 5.10 .2,2 = 1,1.10−4 10 10 Nồng độ H3PO4 trong dung dịch : [H3PO4]=

−

N NaOH .V 2

Nồng độ H3PO4 trong dung dịch: [H3PO4]=

10

5.10−4.4,5 = = 2.25.10−4 10

C)Tính chất của H3PO4 *Cho 5 giọt dung dịch amoni molipdat bão hòa vào 1 ống nghiệm 1ml dung dịch axit photphoric điều chế được và 1 giọt HNO3 đặc.

Quan sát hiện tượng: dung dịch xuất hiện kết tủa màu vàng tươi.

31

Giải thích: Trong môi trường axit nitric, anion PO4 3- tác dụng với (NH4)2MoO4 tạo ra kết tủa màu vàng.

Viết phương trình phản ứng: H3PO4 + 12 (NH4)2MoO4 + 21 HNO3 → (NH4)3H4[P(Mo2O7)6] + 21 NH4NO3 + 10 H2O * Thêm một giọt dung dịch AgNO3 vào ống nghiệm khác chứa 10 giọt dung dịch đã chẩn độ với phenolphtalein ở trên.

Quan sát hiện tượng: dung dịch có màu vàng đục Giải thích:vì gốc Ag+ dễ phản ứng khi gặp gốc PO4 3- nên xuất hiện kết tủa màu vàng đục Viết phương trình phản ứng: 3NaOH + H3PO4 -> Na3PO4 + 3H2O Na3PO4 + 3AgNO3 -> NaNO3 + Ag3PO4 Thêm vài giọt dung dịch K3[Fe(SCN)6] vào ống nghiệm khác chứa 10 giọt dung dịch đã chuẩn độ với phenolphtalein ở trên Quan sát hiện tượng: màu dung dịch mất Giải thích:màu dung dịch không có màu vì ion Fe[(CN)6]3- bền không phân li ra Fe3+ và CNViết phương trình phản ứng: 2 K3[ Fe(SCN)6 ] +3 Na2HPO4 → Fe2(HPO4)3 +6 NaSCN +6 KSCN

CÂU HỎI: 1. Trình bài tính chất hóa học của HNO3. a. HNO3 là một axit mạnh - Làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ.

- Tác dụng với oxit bazơ (trong đó kim loại đã đạt hóa trị cao nhất) → muối + H2O: VD: 2HNO3 + CuO → Cu(NO3)2 + H2O - Tác dụng với bazơ (trong đó kim loại đã đạt hóa trị cao nhất) → muối + H2O: VD: 2HNO3 + Mg(OH)2 → Mg(NO3)2 + 2H2O 32

- Tác dụng với muối (trong muối kim loại đã đạt hóa trị cao nhất) → muối mới + axit mới: VD: 2HNO3 + CaCO3 → Ca(NO3)2 + CO2 + H2O b. HNO3 là chất oxi hóa mạnh - Tác dụng với kim loại: + HNO3 phản ứng với hầu hết các kim loại trừ Au và Pt → muối nitrat + H2O và sản phẩm khử của N+5 (NO2, NO, N2O, N2 và NH4NO3).

M + HNO3 → M(NO3)n + H2O + NO2 (NO, N2O, N2, NH4NO3) + Sản phẩm khử của N+5 là tùy thuộc vào độ mạnh của kim loại và nồng độ của dung dịch axit. Thông thường thì dung dịch đặc → NO2, dung dịch loãng → NO; dung dịch axit càng loãng, kim loại càng mạnh thì N bị khử xuống mức càng sâu.

VD: Cu + 4HNO3 → Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O Chú ý: Nếu cho Fe hoặc hỗn hợp Fe và Cu tác dụng với dung dịch HNO3 mà sau phản ứng còn dư kim loại → trong dung dịch Fe thu được chỉ ở dạng muối Fe2+. HNO3 đặc nguội thụ động với Al, Fe, Cr. - Tác dụng với phi kim → NO2 + H2O + oxit của phi kim.

VD: C + 4HNO3 → CO2 + 4NO2 + 2H2O - Tác dụng với các chất khử khác (oxit bazơ, bazơ và muối trong đó kim loại chưa có hóa trị cao nhất...).

VD:4HNO3 + FeO → Fe(NO3)3 + NO2 + 2H2O 2. Cho biết tính tan của muối nitrat và quy luật về sự tạo thành sản phẩm của phản ứng nhiệt phân các muối nitrat kim loại? * Tính tan của muối nitrat: + Tất cả các muối nitrat đều tan trong nước . Là chất điện ly mạnh, không màu nên màu của một số muối nitrat làm màu của cation kim loại có trong muối. * Quy luật về sự tạo thành sản phẩm của phản ứng nhiệt phân các muối nitrat kim loại: - Tất cả các muối nitrat đều dễ bị nhiệt phân.

- Nguyên nhân : do cấu trúc NO3- kém bền với nhiệt.

- Sản phầm của quá trình nhiệt phân phụ thuộc vào khả năng hoạt động của kim loại có trong muối Nếu muối nitrat của kim loại đứng trước Mg → muối nitrit và O2 33

M(NO3)n → M(NO2)n + n/2O2 ví dụ: NaNO3 → NaNO2 + 1/2O2 - Nếu muối của kim loại trung bình (từ Mg đến Cu) → oxit kim loại + NO2 + O2 2M(NO3)n → M2On + 2nNO2 + n/2O2 ví dụ: 2Cu(NO3)2 → 2CuO + 4NO2 + O2 - Nếu muối nitrat của kim loại sau Cu → kim loại + NO2 + O2 M(NO3)n → M + nNO2 + n/2O2 ví dụ: AgNO3 → Ag + NO2 + 1/2O2 Chú ý: Một số muối nhiệt phân không theo quy luật trên như Fe(NO3)3, NH4NO3…

Nếu muối nitrat tồn tại trong môi trường axit thì cũng có tính oxi hóa mạnh như HNO3.

3Cu + 8HCl + 2KNO3 → 3CuCl2 + 2KCl + 2NO + 4H2O. 3. Viết và cân bằng các phương trình phản ứng sau: a. AgNO3 + NaCl → AgCl↓ + NaNO3 b. FeS2 + 18HNO3 đặc,nóng→ Fe(NO3)3 + 2H2SO4 + 15NO2↑ + 7H2O c. FeCO3 + 4HNO3 đặc,nóng→ Fe(NO3)3 + CO2 ↑+ NO2↑ + 2H2O d. AgNO3 --to-->Ag + NO2↑ + 1/2O2↑ 4. Cho biết thành phần của supephotphat đơn và supephotphat kép? Viết phương trình phản ứng điều chế supephotphat đơn và supephotphat kép từ apatit. * Thành phần của supephotphat đơn: Supephotphat đơn là hỗn hợp của Ca(H2PO4)2 và thạch cao - CaSO4. * Thành phần của supephotphat kép: Trong thành phần của supephotphat kép không có lẫn thạch cao, do đó tỉ lệ P2O5 cao hơn, chuyên chở đỡ tốn kém hơn. * Phương trình phản ứng điều chế: - Supephotphat đơn: Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 → Ca(H2PO4)2 + 2CaSO4↓ - Supephotphat kép: (điều chế qua 2 phản ứng) Ca3(PO4)2 + 3H2SO4 → 2H3PO4 + 3CaSO4↓ Ca3(PO4)2+ 4H3PO4 → 3Ca(H2PO4)2

34

35

BÀI 5: CÁC NGUYÊN TỐ NHÓM VIA,VIIA THÍ NGHIỆM 1: Điều chế oxy bằng cách nhiệt phân KMnO4.

Cho một ít tinh thể KMnO4 vào ống nghiệm khô. Dùng kẹp kẹp ống nghiệm và đun nhẹ trên ngọn lửa đèn cồn. Khí oxy sẽ thoát ra. Đưa tàn đóm que diêm vào phía trên miệng ống nghiệm để thử khí thoát ra.

Quan sát hiện tượng: Chất rắn trong ống nghiệm chuyển dần thành đen, tàn đóm que diêm duy trì một lúc rồi tắt.

Giải thích: Khi đun nóng KMnO4 bị phân hủy tạo ra oxi vì khí oxy duy trì sự cháy nên làm cho tàn đóm que diêm cháy.

Viết phương trình phản ứng: 2 KMnO4 --to--> K2MnO4 +MnO2 +O2↑ THÍ NGHIỆM 2: Tính khử của Thiosunphat Ống 1: Dung dịch KMnO4 loãng và H2SO4 20% + vài giọt Na2S2O3 0,1M. Để yên 30 phút.

Quan sát hiện tượng: dung dịch KMnO4 mất màu, sau một thời gian thì dung dịch bị đục.

Giải thích: Thiosunphat có tính khử mạnh và dễ phân hủy trong môi trường axit tao ra lưu huỳnh.

Viết phương trình phản ứng: 2 KMnO4 + 3 H2SO4 + 5 Na2S2O3 → 2 MnSO4 + 5 Na2SO4 + K2SO4 + 3H2O Na2S2O3 + H2SO4 → SO2↑ + S↓ + Na2SO4 + H2O Ống 2: Cho 5 giọt FeCl3 0,1M và 5 giọt KI 0,1 M, ghi nhận hiện tượng. Sau đó thêm tiếp vài giọt Na2S2O3 0,1M Quan sát hiện tượng: dung dịch chuyển từ màu vàng nâu sang màu nâu tím. Sau đó thêm tiếp vài giọt Na2S2O3 thì dung dịch mất màu.

Giải thích : khử iod thành ion iodua trong khi nó bị oxi hóa thành ion tetrathionat Viết phương trình phản ứng: 2FeCl3 + 2KI → 2KCl + 2FeCl2 + I2 2Na2S2O3 +I2 → Na2S4O6 + 2NaI THÍ NGHIỆM 3: Tác dụng của S với HNO3 đặc.

Làm thí nghiệm trong tủ hút.

36

Cho một ít( dầu tắm) S bột vào ống nghiệm đã đựng sẵn khỏang 10 giọt dung dịch HNO3 đặc. Quan sát hiện tượng. Đun sôi dung dịch thấy gì?

Sau khi đun sôi, để nguội. Thêm vào ống nghiệm vài giọt dung dịch BaCl2 0,1 M Quan sát hiện tượng: - Đun sôi dung dịch thì thấy lưu huỳnh tan ra, đồng thời có khí màu nâu đỏ, mùi sốc thoát ra - Để nguội và thêm vài giọt BaCl2 0,1M thì xuất hiện kết tủa trắng đục(BaSO4) Giải tích: vì dung dịch HNO3 đặc có tính oxi hóa mạnh nên có thể oxi hóa một số phi kim như S,C,P. Trong phản ứng các phi kim bị oxi hóa tới mức cao nhất.

Viết phương trình phản ứng: S+ 6HNO3 đặc → H2SO4 + 6 NO2 + 2 H2O BaCl2 + H2SO4 → BaSO4 + 2HCl THÍ NGHIỆM 4: Tác dụng của H2SO4 đặc với chất hữu cơ ( làm trong tủ hút) a. Đặt tờ giấy lên khay nhựa, dùng dũa thủy tinh sạch và khô nhúng vào dung dịch H2SO4 đặc, cẩn thận vẽ vài nét lên tờ giấy.

Quan sát hiện tượng: Cho H2SO4 đặc lên tờ giấy làm chuyển màu sang vàng rồi sang đen.

Giải thích: Do trong giấy chứa thành phần xelulozo ( chất hữu cơ). Sau phản ứng tạo thành carbon nên có màu đen, đồng thời tỏa nhiều nhiệt.

Viết phương trình phản ứng: C6H10O5 --( H2SO4 đặc)--> 6 C + 5 H2O ( axit H2SO4 đặc có tính háo nước) b.

Cho một ít đường kính vào ống nghiệm, cẩn thận nhỏ 5 giọt H2SO4 đặc vào ống nghiệm. Quan sát hiện tượng.

Quan sát hiện tượng: Thấy sự chuyển màu từ vàng chuyển dần sang đen Giải thích: Vì H2SO4 đặc có tính háo nước nên có thể lấy nước của hợp chất hữu cơ bichúng thành carbon như xelulozo, đường, bột gạo( vì có chứa thành phần chính là tinh bột) Viết phương trình phản ứng: chất rắn màu đen là carbon C12H22O11 --(H2SO4 đặc)--> 12 C + 11 H2O THÍ NGHIỆM 5: Tác dụng của H2SO4 đặc với kim loại 37

( làm trong tủ hút) Trong 3 ống nghiệm, ỗng ống chứa 1-2 ml dung dịch H2SO4 đặc. Cho vào ống thí nhất một hạt kẽm, ống thí hai một đinh sắt nhỏ, ống thứ 3 một mảnh đồng. Để yên , theo dõi phản ứng. Sau đó cẩn thận đun nóng ống nghiệm . Thủ khí thoát ra bằng giấy tẳm dung dịch Pb(NO3)2 0,1M Quan sát hiện tượng : Ban đầu thì ống 2 không phản ứng , ống 1 và ống 3 có khí mùi hắc thoát ra.

Sau đó cẩn thận đun nóng ống nghiệm : cả ba ống đề phản ứng và có khí mùi hắc thoát ra nhiều.

Dùng dung dịch Pb(NO3)2 0,1M xuất hiện kết tủa màu đen của PbS↓ ở ống 3, chứng tỏ ngoài thoát ra khí SO2 như các ống thì ống này cón có khí H2S Giải thích: - H2SO4 đặc bị thụ động với Al,Fe,Cr -H2SO4 đặc, nóng tác dụng hầu hết các kim loại (trừ Au và Pt) Viết phương trình phản ứng: Zn + H2SO4 đặc nguội → ZnSO4 + H2O + SO2↑ Cu + H2SO4 đặc nguội → CuSO4 + SO2 ↑ + H2O Cu + H2SO4 đặc nóng → Cu SO4 + SO2 ↑+ H2O 2Fe + 6 H2SO4 đặc nóng → Fe2(SO4)3 + 3 SO2↑ + 6 H2O Zn +H2SO4 đặc nóng → ZnSO4 + SO2↑ + 2 H2O H2S + Pb(NO3)2 → PbS↓ +2HNO3 THÍ NGHIỆM 6: Tác dụng của H2SO4 loãng với kim loại.

Trong 3 ống nghiệm, mỗi ống đựng khoảng 1ml H2SO4 20 %. Cho vào ống thứ nhất 1 hạt kẽm , ống thứ 2 một đinh sắt nhỏ, ống thứ 3 một mảnh đồng. Để yên , theo dõi phản ứng. Sau đó, Cẩn thận đun nóng ống nghiệm.

Quan sát hiện tượng: - Khi cho H2SO4 loãng 20% tác dụng với Zn, Fe,Cu thì chỉ có ống 1 (Zn ) và ống 2 (Fe) là xảy ra phản ứng, ống 3( Cu) không xảy ra hiện tượng gì.

Sau đó đun nóng thì cả 3 ống nghiệm đề xảy ra phản ứng và có khí thoát ra nhưng ít.

Giải thích: - vì H2SO4 loãng tác dụng với kim loại đứng trước hydro Viết phương trình phản ứng: Zn + H2SO4 → ZnSO4 +H2↑ 38

Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2↑ 2Fe + 6 H2SO4 loãng,nóng → Fe2(SO4)3 + 3 SO2↑ + 6H2O Cu + 2H2SO4 loãng,nóng → CuSO4 + SO2↑ + 2 H2O Zn + H2SO4 loãng,nóng → ZnSO4 + SO2↑ +2H2O THÍ NGHIỆM 7: Phản ứng của Na2S2O3 trong dung dịch HCl. Trong ống nghiệm chứa khoảng 1 ml dung dịch Na2S2O3 0,1M, thêm vào đó vài giọt dung dịch HCl 0,1 M . Nhận xét hiện tượng.

Quan sát hiện tượng: Dung dịch chuyển từ không màu sang màu trắng hơi đục , xảy ra khá chậm và có sủi bọt khí.

Giải thích: - Vì phản ứng bị ảnh hưởng của nồng độ Na2S2O3 và HCl đến tốc độ phản ứng. Lượng lưu huỳnh sinh ra rốt ít ở dạng phân tán trong dung dịch nên chỉ thấy vẩy đục trắng. Phản ứng xảy ra hơi chậm nên khó quan sát.

Viết phương trình phản ứng: Na2S2O3 + 2 HCl → 2 NaCl + S↓ + SO2↑ + H2O THÍ NGHIỆM 8: Tác dụng của các halogienua với dung dịch H2SO4 đặc.(làm thí nghiệm trong tủ hút) Ống 1: một ít tinh thể KBr Ống 2: một ít tinh thể KI Thêm vào 2 ống nghiệm 5-6 giọt dung dịch H2SO4 đặc. Đun nóng nhẹ các ống. Lấy 2 mẫu giấy tẩm dung dịch Pb(NO3)2 0,1M đặt lên miệng ống nghiệm. Quan sát xem ở ống nghiệm nào giấy lọc bị đổi màu.

Sau thí nghiệm thêm NaOH 20% để hấp thụ khí dư trước khi rửa ống nghiệm Quan sát hiện tượng: - Ống 1: không màu - Ống 2: màu tím đen Giải thích:Vì brom và iot tan tốt trong dung môi hữu cơ , dung môi càng không phân cực thì độ tan càng tăng . khi đi từ F2 đến I2 thì màu càng nhạt dần nên làm cho màu của Br2 nhạt dần rồi mất màu.

Viết phương trình phản ứng: 2KBr+2H2SO4(đặc) --->K2SO4+Br2+SO2+2H2O 39

8KI +5 H2SO4(đặc) ---> 4I2 + H2S +4 K2SO4 + 4H2O H2S + Pb(NO3)2 → PbS↓ +2HNO3

So sánh tính chất của 2 ion halogenua: - thể hiện tính oxi hóa mạnh và giảm dần từ F- đến I- ( Tính oxi hóa của Br- mạnh hơn của I-) - độ âm điện tương đối lớn. Đi từ F- đến I- độ âm điện giảm ( Độ âm điện của Br- cao hơn độ âm điện của I- màu của ion Br- nhạt hơn màu của I-

THÍ NGHIỆM 9: Tác dụng của halogienua kim loại với FeCl3.

Lấy vào ống nghiệm 10 giọt dung dịch KI 0,1M. Thêm tiếp vào 5 giọt dung dịch FeCl3 0,1M . Lắc mạnh. Thêm tiếp vào 2 giọt hồ tinh bột.

Quan sát hiện tượng: FeCl3 có màu vàng nhạt + KI tạo ra màu vàng cam, rồi thêm tiếp vào 2 giọt hồ tinh bột tạo dung dịch màu xanh đậm.

Giải thích: do tạo ra ion nguyên chất nên khi cho hồ tinh bột vào thì dung dịch màu xanh đậm Viết phương trình phản ứng: FeCl3 + 2 KI → 2 KCl + 2 FeCl2 +I2 THÍ NGHIỆM 10: Tác dụng của HCl với các chất oxi hóa (làm trong tủ hút) Lấy 3 ống nghiệm khô, mỗi ống nghiệm cho một ít tinh thể sau: Ống 1: MnO2

Ống 2: KMnO4

Ống 3: K2Cr2O7

Cho vào mỗi ống 5 giọt dng dịch HCl đặc. Đun nhẹ ống nghiệm. Nhận xét màu khí (qua thành ống nghiệm). Dùng giấy tẳm hồ tinh bột và KI đặt vào miệng ống nghiệm để thử khí bay ra. Theo dõi sự thay đỗi màu sắc của giấy thử.

Thêm vài giọt NaOH 20% để hấp thụ khí dư trước khi rửa ống nghiệm.

Quan sát hiện tượng: - Ban đầu cho vào 3 ống nghiệm mỗi ống 5 giọt dung dịch HCl đặc.Đun nóng nhẹ. + Ống 1 : từ màu đen → màu vàng lục + Ống 2: từ màu đen → màu vàng xanh 40

+Ống 3: từ màu vàng cam → xanh lá cây Giải thích: -Ống 1:Do MnO2 là chất oxi hóa mạnh nên đẩy Cl{-1}thành Cl{0}.

- Ống 2: +Số oxi hóa của Mn từ{+7}------>Mn{+2} +Khí Cl2 thoát ra do KMnO4 đã phản ứng với dd HCl đặc tạo ra khí màu vàng lục và dd không màu(KCl,MnCl2,H2O). +Cl đã chiếm chỗ của K và Mn trong KMnO4 để tạo thành dd không màu.

-Ống 3:Trạng thái oxy hóa của Chromium thay đổi từ +7 thành +3, do đó màu xanh lục

Viết phương trình phản ứng: MnO2 + 4 HCl (đặc) ---to---> MnCl2 + Cl2 + 2 H2O 2KMnO4 + 16HCl (đặc)--to--> 2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2 + 8H2O K2Cr2O7+ 14HCl(đặc)--to--->2KCl+2CrCl3+3Cl2+7H2O THÍ NGHIỆM 11: Thuốc thử của ion halogienua.

Lấy 4 ống nghiệm, lần lượt cho vào mỗi ống 3-4 giọt dung dịch NaF 0,1M, dung dịch KCl 0,1M, dung dịch KBr 0,1M, dung dịch KI 0,1M. Thêm vào mỗi ống 1-2 giọt dung dịch AgNO3. Quan sát hiện tượng. Thêm tiếp vào mỗi ống nghiệm 5 giọt dung dịch NH3 đặc. Ghi ngận hiện tượng, viết phương trình phản ứng.

Quan sát hiện tượng: - Ống 1 (NaF): không có hiện tượng gì -Ống 2 (NaCl): có kết tủa trắng (AgCl) -Ống 3 (NaBr): kết tủa vàng nhạt (AgBr) -Ống 4(NaI): kết tủa vàng đậm (AgI) * Thêm NH3 đặc vào mỗi ống nghiệm thì: - Ống 1: không có hiện tượng gì -Ống 2: kết tủa tan -Ống 3: kết tủa tan rất ít -Ống 4: kết tủa không tan trong NH3 đặc.

Giải thích: 41

- Màu của dung dịch đậm dần từ Flo đến Iot. Độ tan trong dãy AgCl, AgBr, AgI giảm dần do bán kính anion tăng, khả năng bị cực hóa tăng.

- Hiện tượng các kết tủa AgX tan trong dung dịch NH3 đặc, dược vào mối quan hệ giữa số cân bằng, tích số tan và hằng số bền của phức chất.

Viết phương trình phản ứng: AgNO3+NaF→AgF + NaNO3 ( có phương trình phản ứng xảy ra nhưng không tạo ra ) AgNO3 + KCl → AgCl↓ + KNO3 KBr+AgNO3→AgBr↓ +KNO3 KI+AgNO3→ AgI↓+KNO3 AgCl + 2(NH3•H2O) → [Ag(NH3)2]Cl + 2H2O AgBr + 2(NH3•H2O) → [Ag(NH3)2]Br + 2H2O

۞ Lấy 4 ống nghiệm, lần lượt cho vào mỗi ống 3-4 giọt dung dịch NaF 0,1M,dung dịch KBr 0,1M, dung dịch KCl 0,1M, dung dịch KI 0,1M. Thêm vào mỗi ống 1-2 giọt dung dịch Pb(NO3)2 0,1M. Quan sát hiện tượng. Viết phương trình phản ứng.

Quan sát hiện tượng: -khi cho 3-4 giọt dung dịch NaF 0,1M + 1-2 giọt dung dịch Pb(NO3)2 → kết tủa trắng đục(PbF2) - khi cho 3-4 giọt dung dịch KBr 0,1M + 1-2 giọt dung dịch Pb(NO3)2 → kết tủa trắng(PbBr2) - khi cho 3-4 giọt dung dịch KCl 0,1 M + 1-2 giọt dung dịch Pb(NO3)2 → kết tủa trắng đục (PbCl2) - khi cho vài giọt dung dịch KI 0,1M + vài giọt dung dịch Pb(NO3)2→ có kết tủa vàng ánh tươi (PbI2) Giải thích:- Từ F2 → I2: tính oxi hóa giảm, tính khử tăng, độ âm điện giảm.

Viết phương trình phản ứng: Pb(NO3)2 + 2NaF ---> PbF2 + 2NaNO3 Pb(NO3)2 + 2KI ---> PbI2 + 2KNO3 Pb(NO3)2 + 2KBr ---> PbBr2 + 2KNO3 Pb(NO3)2 + 2KCl ---> PbCl2 + 2KNO3 ơ 42

CÂU HỎI 1. Trình bày tính chất hóa học của H2SO4 đặc? Viết phương trình minh họa.

- Số oxi hóa mà lưu huỳnh có thể có là : -2; 0;+4; +6. Trong H2SO4 thì S có mức oxi hóa là +6 cao nhất nên H2SO4 đặc có tính axit mạnh, oxi hóa mạnh và có tính háo nước .

- Tác dụng với kim loại (trừ Au và Pt) VD: 2Fe+6H2SO4 → Fe2(SO4)3+3SO2+6H2O -Tác dụng với phi kim → oxit phi kim +SO2 +H2O VD: 2P+5H2SO4 → 2H3PO4 +5SO2+2H2O -Tác dụng với các chất khử khác VD : 2FeO+ 4H2SO4 → Fe2(SO4)3 +SO2+4H2O - Có tính hóa nước mãnh liệt và có khả năng hấp thụ SO3 →Oleum - H2SO4 đặc nguội thụ động với Al, Fe, Cr 2. Trình bày cách pha H2SO4 đặc thành H2SO4 loãng. Giải thích tại sao phải tiến hành như vậy - Cho từ từ axit H2SO4 đặc vào nước và tuyệt đối không được làm ngược lại.

- vì axit H2SO4 đặc gặp nước sẽ lặp tức phản ứng ,tỏa nhiều nhiệt, bắn tung tóe gây tai nạn cho chung ta trong quá trình làm thí nghiệm , nên bắc buộc phải đổ từ từ axit vào H2O . Khi đỗ từ từ axit vào H2O axit sẽ nặng hơn nước và chìm xuống bên dưới, phản ứng sẽ được thực hiện dưới đáy của lọ thủy tinh và sẽ không bị bắn tung tóe lên mặt nước.

3. Mô tả một thí nghiệm bằng hình vẽ và viết các phương trình phản ứng xảy ra để chứng minh halogien đứng trước có khả năng đẩy halogien đứng sau ra khỏi muối của nó. *** Hình ảnh minh họa:

So sánh tính oxi hóa của brom và Cl: Tiến hành: cho 1 ml dung dịch NaBr vào ống nghiệm, nhỏ tiếp vào vài giọt nước clo, lắc nhẹ, Hiện tượng: dung dịch NaBr từ không màu sẽ chuyển sang màu đỏ nâu, do Br2 đã tào thành từ phản ứng 43

Cl2+ 2NaBr -> 2NaCl +Br2 Phản ứng xảy ra do tính oxi hóa của clo mạnh hơn brom. Clo đẩy brom ra khỏi hợp chất muối NaBr, tạo Br2 đỏ nâu Halogen mạnh đẩy halogen yếu ra khỏi muối F2 + 2NaCl → 2NaF + Cl2 (Điều kiện: Flo tác dụng với NaCl khan, đun nóng).

2Cl2 + 2NaBr → 2NaCl + Br2 2Br2 + 2NaI → 2NaBr + I2 ===>Tính oxi hóa mạnh và giảm dần từ F2 → I2.

4. Cho biếttính tan của muối halogienua và muối sulfat trong nước?

- Tất cả các muối sulfat (SO42-) đều tan trừ PbSO4, BaSO4. Cần lưu ý CaSO4 ít tan nhưng vẫn xem như tan tốt.

- Hầu hết các muối chứa ion halogienua đều tan trừ AgX (X từ Cl → I) , PbX2 là ít tan. .

BÀI 6: PHỨC CHẤT 1. Màu sắc, độ bền của phức chất: Thí nghiệm 1: Lấy 2 ống nghiệm, cho vào mỗi ống 1ml nước cất và 2 giọt CuSO4 0,5M. Ống 1: nhỏ từ từ từng giọt dung dịch NH3 2M, sau đó thêm vài giọt en. Ống 2: thêm dung dịch ethylenediammine (en).

Lắc đều, thêm en cho đến khi không còn sự thay đổi màu sắc.

• Hiện tượng: Ống 1: ban đầu dung dịch có màu xanh lam, nhỏ NH3 vào dung dịch tạo phức có màu xanh lam, thêm vài giọt en dung dịch tạo phức màu tím.

2H2O + 2NH3 + CuSO4 → (NH4)2SO4 + Cu(OH)2↓ Xanh lam Cu(OH)2↓ + 4NH3 → [Cu(NH3)4](OH)2 Xanh Xanh lam 2+ [Cu(NH3)4] + 2en + 2H2O → [Cu(H2O)2(en)2]2+ + 4NH3↑ Xanh lam Tím Ống 2: khi cho (en) vào thì dung dịch chuyển sang màu từ xanh lam sang tím.

Cu2+ + H2O + 2en → [Cu(H2O)2(en)2]2+ Xanh lam Tím Thí nghiệm 2: 44

Lấy 2 ống nghiệm, cho vào mỗi ống 10 giọt FeCl3 0,2M và 10 giọt nước cất. Ống 1: nhỏ từng giọt KSCN 0,02M. Ống 2: nhỏ dung dịch K2C2O4 0,25M. Tiếp tục thêm từng giọt NaF 0,5M vào cả 2 ống nghiệm.

• Hiện tượng: + Ống 1: nhỏ KSCN vào dung dịch có màu đỏ; sau đó NaF dung dịch vào có màu vàng nhạt.

KSCN + FeCl3 → KCl + K3[Fe(SCN)6] Đỏ K3[Fe(SCN)6] + NaF → K3[FeF6] + 6NaSCN. + Ống 2: nhỏ K2C2O4 vào dung dịch có màu vàng đậm ; cho NaF vào dung dịch chuyển sang màu vàng nhạt.

FeCl3 + K2C2O4 → K3[Fe(C2O4)3] + 3KCl Vàng K3[Fe(C2O4)3] + 6NaF → K3[FeF6] + 3Na2C2O4 Vàng nhạt 2. Sự hòa tan kết tủa nhờ tạo phức: Thí nghiệm 1: Lấy 2 ống nghiệm li tâm, cho vào mỗi ống 5 giọt AgNO3 0,1M. Ống 1: 2 giọt KI 0,4M. Li tâm lấy kết tủa, thêm từ từ dung dịch KI 0,4M. Ống 2: 5 giọt NaCl 0,2M. Li tâm lấy kết tủa, thêm từ từ dung dịch NH3 2M. • Hiện tượng: + Ống 1: dung dịch trong suốt xuất hiện  vàng nhạt; thêm tiếp KI vào dung dịch kết tủa tan tạo dung dịch màu vàng.Khi them (en) tạo phức tím AgNO3 + KI → AgI + KNO3 Vàng đậm AgI↓ + KI → K[AgI2] Vàng + Ống 2: dung dịch trong suốt xuất hiện  trắng; thêm NH3 vào kết tủa tan dung dịch trong suốt.

AgNO3 + NaCl → AgCl + NaNO3 Trắng AgCl + 2NH3 → [Ag(NH3)2]Cl Trong suốt Thí nghiệm 2: Lấy 2 ống nghiệm, cho vào mỗi ống 5 giọt AgNO3 0,1M. 45

Ống 1: 10 giọt Na2S 2M. Ống 2: 10 giọt NaCl 0,2M. Sau đó nhỏ từng giọt Na2S2O3 0,1N vào cả 2 ống nghiệm, lắc đều.

• Hiện tượng: + Ống 1: có kết tủa đen, thêm Na2S2O3 vào dung dịch kết tủa không tan.

2AgNO3 + Na2S → Ag2S↓ + 2NaNO3 Đen + Ống 2: có kết tủa trắng, thêm Na2S2O3 vào dung dịch kết tủa tan dung dịch trong suốt AgNO3 + NaCl → AgCl + NaNO3 Trắng AgCl + 2Na2S2O3→ Na3[Ag(S2O3)2] + NaCl Trong suốt Thí nghiệm 3: Lấy 2 ống nghiệm li tâm. Cho vào mỗi ống 1ml Zn(NO3)2 0,1M và thêm từ từ NaOH 2M đến khi thấy nhiều kết tủa. Lắc đều. Tiến hành li tâm rồi gạn bỏ phần dung dịch ở trên.

Sau đó: Ống 1: nhỏ từng giọt dung dịch NH3 2M vào. Ống 2: nhỏ từng giọt dung dịch NaOH 2M vào.

• Hiện tượng: ở cả 2 ống đều có kết tủa keo trắng và đều tan trong dung dịch NH3 và dung dịch NaOH, tạo dung dịch trong suốt.

• Giải thích: do Zn2+ tác dụng với OH- tạo  keo trắng Zn(OH)2, đây là hidroxit lưỡng tính nên tan trong dung dịch NaOH; đồng thời tạo phức với NH3.

Zn(NO3)2 + 2NaOH → Zn(OH)2 +2NaNO3 Zn(OH)2↓ + NH3 → [Zn(NH3)4](OH)2 Zn(OH)2↓ + 2NaOH → Na2ZnO2 + 2H2O Thí nghiệm 4: Lấy 2 ống nghiệm li tâm. Ống 1: 10 giọt AgNO3 0,1M + 10 giọt NaOH 2M. Ống 2: 10 giọt CuSO4 0,5M + 10 giọt NaOH 2M. Tiến hành li tâm rồi gạn bỏ phần dung dịch ở trên. Sau đó, nhỏ từng giọt dung dịch NH3 2M vào cả 2 ống.

• Hiện tượng: + Ống 1: có kết tủa xám đen; nhỏ NaOH vào thì kết tủa tan tạo dung dịch trong suốt. + Ống 2: có kết tủa xanh lam; nhỏ NH3 vào thì kết tủa tan tạo dung dịch màu xanh thẫm.

• Giải thích: + Ống 1: do AgNO3 tác dụng với NaOH tạo ra AgOH không bền phân hủy thành Ag2O màu xám đen; Ag2O tạo phức với NH3.

46

AgNO3 + NaOH â&#x2020;&#x2019; AgOHâ&#x2020;&#x201C; + NaNO3 2AgOHâ&#x2020;&#x201C; â&#x2020;&#x2019; Ag2Oâ&#x2020;&#x201C; + H2O + áť?ng 2: do CuSO4 tĂĄc d᝼ng váť&#x203A;i NaOH tấo ď&#x201A;Ż Cu(OH)2 mĂ u xanh lam; Cu(OH)2 tấo phᝊc váť&#x203A;i NH3.

CuSO4 + 2NaOH â&#x2020;&#x2019; Cu(OH)2ď&#x201A;Ż + Na2SO4 Cu(OH)2 + 4NH3 â&#x2020;&#x2019; [Cu(NH3)4](OH)2 3. XĂĄc Ä&#x2018;áť&#x2039;nh háşąng sáť&#x2018; khĂ´ng báť n cᝧa ion phᝊc [Ag(NH3)2]+.

Pha báşąng bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 50mL dung dáť&#x2039;ch NH3 1M tᝍ dung dáť&#x2039;ch NH3 25% (d=0.91). Ă p d᝼ng cĂ´ng thᝊc CV=Câ&#x20AC;&#x2122;Vâ&#x20AC;&#x2122; Ä&#x2018;áť&#x192; tĂ­nh toĂĄn ra lưᝣng cần dĂšng.

Pha 50mL dung dáť&#x2039;ch NH3 1M tᝍ dung dáť&#x2039;ch NH3 25% (d=0,91) (lĂ m trong tᝧ hĂşt). â&#x20AC;˘ CM =

10đ?&#x2018;&#x2018;.đ??ś% đ?&#x2018;&#x20AC;

=

10.0,91.25 17

= 13,38M

â&#x20AC;˘ CV = Câ&#x20AC;&#x2122;Vâ&#x20AC;&#x2122; 13,38V = 1.50 ď&#x192;ł V = 3,74mL 1) LẼy 3,74mL dung dáť&#x2039;ch NH3 25% cho bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 50mL 2) Cho nĆ°áť&#x203A;c cẼt tiáşżp vĂ o Ä&#x2018;áşżn vấch 50mL 3) Lắc Ä&#x2018;áť u sáş˝ Ä&#x2018;ưᝣc 50mL dung dáť&#x2039;ch NH3 1M Cho vĂ o bĂŹnh tam giĂĄc: 10mL AgNO3 0,1M (lẼy báşąng pipet) + 10mL NH3 1M (lẼy báşąng pipet). Lắc Ä&#x2018;áť u háť&#x2014;n hᝣp.

TrĂŞn buret (sau khi Ä&#x2018;ĂŁ ráť­a sấch), Ä&#x2018;áť&#x2022; Ä&#x2018;ầy dung dáť&#x2039;ch NaCl 0,02M vĂ cháť&#x2030;nh váť mᝊc â&#x20AC;&#x153;0â&#x20AC;? (chĂş Ă˝ Ä&#x2018;ầu nháť?n khĂ´ng còn báť?t). DĂšng tay trĂĄi máť&#x; khĂła vạn buret cho dung dáť&#x2039;ch NaCl 0,02M chảy tᝍ tᝍ vĂ o dung dáť&#x2039;ch háť&#x2014;n hᝣp AgNO3 vĂ NH3. Vᝍa nháť? vᝍa lắc Ä&#x2018;áşżn khi xuẼt hiáť&#x2021;n káşżt tᝧa trắng, báť n AgCl. Ghi lấi tháť&#x192; tĂ­ch NaCl Ä&#x2018;ĂŁ dĂšng tấi tháť?i Ä&#x2018;iáť&#x192;m bắt Ä&#x2018;ầu xuẼt hiáť&#x2021;n káşżt tᝧa.

LĂ m thĂ­ nghiáť&#x2021;m ba lần Ä&#x2018;áť&#x192; lẼy giĂĄ tráť&#x2039; trung bĂŹnh: Tháť&#x192; tĂ­ch NaCl 0,02M ghi Lần GiĂĄ tráť&#x2039; trung bĂŹnh nháş­n 1

2,77

2

2,80

3

2,95

47

đ?&#x2018;&#x2030;1+đ?&#x2018;&#x2030;2+đ?&#x2018;&#x2030;3 đ?&#x2018;&#x2030;Ě&#x2026; = 3

=

2,77+2,80+2,95 3

= 2,84 mL

Kcb của phản ứng này chính là hằng số cân bằng không bền của phức [Ag(NH3)2]+ vậy ta tính được: CÂU HỎI 1. Màu của các phức đồng – ammoniac; bạc – ammoniac; kẽm – ammoniac? Giải thích.

Tên phức chất

Màu phức chất

[Cu(NH3)4](OH)2

Xanh thẩm

[Ag(NH3)2]OH

Trong suốt không màu

[Zn(NH3)4](OH)2

Trong suốt không màu

2. Tính nồng độ của Cu2+, [Cu(NH3)4]2+, NH3 tại thời điểm cân bằng khi trộn 0,10 mol CuSO4 với 0,40mol NH3 rồi pha loãng thành 1000ml dung dịch. Cho biết:

48

[Cu(NH3)4]2+ ï&#x201A;« Cu2+ + 4NH3

Kcb=2,1.10-13

49

BÀI 7: SẮT - CROM A. HỘP CHẤT CROM(III) 1.Quan sát màu và thử pH của dung dịch muối Cr(III) • Ghi nhận màu của dung dịch Cr(NO3)3 1M • Nhỏ vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M lân giấy đo pH rồi đem so màu với giấy đo pH chuẩn Quan sát hiện tượng: - Dung dịch Cr(NO3)3 1M có màu xanh chàm, và pH gần bằng 2 Giải thích: vì Cr(NO3)3 là muối của bazo yếu Cr(OH)3 và axit mạnh HNO3 nên muối này có pH <7

A. HỘP CHẤT CROM(III) 1.Quan sát màu và thử pH của dung dịch muối Cr(III) • Ghi nhận màu của dung dịch Cr(NO3)3 1M • Nhỏ vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M lân giấy đo pH rồi đem so màu với giấy đo pH chuẩn Quan sát hiện tượng: - Dung dịch Cr(NO3)3 1M có màu xanh chàm, và pH gần bằng 2 Giải thích: vì Cr(NO3)3 là muối của bazo yếu Cr(OH)3 và axit mạnh HNO3 nên muối này có pH <7 2.Tính chất của Cr(OH)3 • Ống nghiệm 1: vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M +2 giọt dung dịch NH3 2M. Quan sát màu kết tủa. Thêm tiếp vài giọt NH3. Quan sát. Nhỏ tiếp vài giọt HCl 2M vào.

Quan sát hiện tượng: Lấy vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M +2 giọt dung dịch NH3 2M --> kết tủa có màu trắng xanh thêm tiếp vài giọt NH3 thì kết tủa vẫn không tan. Nhỏ tiếp vài giọt HCl 2M vào thì kết tủa tan hết và dung dịch có màu xanh như ban đầu.

Giải thích : Vì Cr(OH)3 là hidroxit lưỡng tính nên tan trong dung dịch axit và dung dịch kiềm Viết phương trình phản ứng: Cr(NO3)3 + 3NH3 + 3H2O ---> Cr(OH)3 + 3NH4NO3 Cr(OH)3 + 3HCl ---->CrCl3 + 3H2O 50

• Ống nghiệm 2: vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M + vài giọt dung dịch NaOH 2M .

Thêm tiếp vài giọt NaOH đền khi kết tủa tan.

Quan sát hiện tượng: Lấy vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M + vài giọt dung dịch NaOH 2M ---->kết tủa trắng xanh .Thêm tiếp vài giọt NaOH đền khi kết tủa tan ----> dung dịch có màu xanh chàm.

Giải thích: là do Cr(OH)3 là 1 hidroxit lưỡng tính nên khi cho kiềm dư thì nó sẽ phản ứng tiếp làm cho kết tủa tan.

Viết phương trình phản ứng: Cr(NO3)3 +3NaOH ---> Cr(OH)3 +3NaNO3 Cr(OH)3 +3NaOH dư ---> Na3[Cr(OH)6] 3.Sự oxi hóa Cr(III) thành Cr(IV) • Lầy 2 ống nghiệm cho tiếp vài giọt dung dịch H2O2 30%. Cẩn thận đun nóng hỗn hợp trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi dung dịch chuyển màu.

Quan sát hiện tượng: Lấy 3 giọt dung dịch Cr(NO3)3 + NaOH ---> thì kết tủa có màu xanh lục nhạt. Thêm tiếp vào NaOH thì kết tủa tan . Thêm tiếp vài giọt dung dịch H2O2 30% đun trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi dung dịch xuất hiện màu vàng chanh.

Giải thích: là do gốc CrO2- bị H2O2 oxi hóa CrO4- nên có màu vàng chanh.

Viết phương trình phản ứng: Cr(NO3)3 +3NaOH ---> Cr(OH)3 +3NaNO3 Cr(OH)3+ NaOH dư ---> NaCrO2 + 2H2O 2NaCrO2 + 3H2O2 + 2NaOH -----> 2Na2CrO4 + 4H2O

B. HỢP CHẤT CROM (VI) 1. Quan sát màu và thử pH của dung dịch K2CrO4 và K2Cr2O7 • Ghi nhận màu của dung dịch K2CrO4; K2Cr2O7 • Nhỏ vài giọt dung dịch K2CrO4 lên giấy đo pH rồi đem so màu với màu pH chuẩn.

• Làm tương tự như trên với dung dịch K2Cr2O7 Quan sát hiện tượng: -Dung dịch K2CrO4 có màu vàng chanh, dung dịch K2Cr2O7 có màu da cam.

- pH của dung dịch K2CrO4 = 8 và pH của dung dịch K2Cr2O7=4

51

Giải thích: Do K2CrO4 chỉ tồn tại trong mội trường bazo nên pH >7 , còn K2Cr2O7 chỉ tồn tại trong môi trường axit nên pH<7.

2. Sự chuyển dịch cân bằng trong dung dịch cromat • Cho vào ống nghiệm 10 giọt K2CrO4 0,15M. Thêm vài giọt H2SO4 2M. Quan sát hiện tượng. Giải thích.

• Thêm vài giọt NaOH 2M vào hỗn hợp trên. Dung dịch có đổi màu ? giải thích.

• Thêm dung dịch H2SO4 2M vào. Ghi nhận hiện tượng.

Quan sát hiện tượng: Cho vào ống nghiệm 10 giọt K2CrO4 0,15M + vài giọt H2SO4 2M vào thì dung dịch chuyển từ vàng chanh ---> vàng cam.

Thêm vài giọt NaOH 2M thì dung dịch chuyển từ màu da cam ---> màu vàng chanh. Sau đó thêm tiếp dung dịch H2SO4 2M vào thì dung dịch chuyển từ màu vàng chanh ---> màu da cam.

Giải thích: 2CrO42- (vàng chanh ) + 2H+ -----> Cr2O72- (da cam) + H2O Cr2O72- (da cam )+ 2OH- ----> 2CrO42- (vàng chanh ) + H2O 3. Muối ít tan của axit cromic.

Thí nghiệm 1: Cho vào 3 ống nghiệm, mỗi ống từng lượng hóa chất như sau: Ống 1: 3 giọt K2CrO4 0,15M + 3 giọt Ba(NO3)2 0,4M Ống 2: 3 giọt K2CrO4 0,15M + 3 giọt Pb(NO3)2 0,2M Ống 3: 3 giọt K2CrO4 0,15M + 3 giọt AgNO3 0,1M Quan sát hiện tượng: Ống 1: Xuất hiện kết tủa màu vàng nhạt Ống 2: Kết tủa màu vàng cam Ống 3: Kết tủa màu đỏ nâu Giải thích: - Tích số tan: T (BaCrO4) > T ( Ag2CrO4) > T ( PbCrO4), các muối cromat có tích số tan bé và rất khó tan .

Viết phương trình phản ứng: K2CrO4 + Ba(NO3)2 ---> 2KNO3 + BaCrO4↓( màu vàng nhạt) 52

K2CrO4 + Pb(NO3)2 -----> 2KNO3 + PbCrO4↓(màu vàng cam) K2CrO4 + 2AgNO3 ---->2KNO3 + Ag2CrO4 ↓(màu đỏ nâu) Thí nghiệm 2: Cho vào 3 ống nghiệm sạch mỗi ống 1 ml Ba(NO3)2 0,4M + 3 giọt K2CrO4 0,15M. Sau đó thêm vào: Ống 1: vài giọt HCl 6M Ống 2: Vài giọt H2SO4 2M Ống 3: Vài giọt HNO3 6M Ghi nhận hiện tượng và giải thích.

Quan sát hiện tượng: Ban đầu dung dịch có màu vàng nhạt (BaCrO4) Ống 1: kết tủa tan và dung dịch có màu da cam ( BaCr2O7) Ống 2: dung dịch xuất hiện màu da cam ( BaCr2O7) và đồng thời xuất hiện kết tủa trắng(BaSO4)↓. Ống 3: kết tủa tan và dung dịch có màu da cam (BaCr2O7) Giải thích: Cho vào 3 ống nghiệm sạch mỗi ống 1 ml Ba(NO3)2 0,4M + 3 giọt K2CrO4 0,15M---> dung dịch có màu vàng. Ống 1: vài giọt HCl 6M ---> kết tủa tan và dung dịch có màu da cam Ống 2: vài giọt H2SO4 ---> dung dịch có xuất hiện màu da cam đồng thời cũng có xuất hiện kết tủa trắng Ống 3: Vài giọt dung dịch HNO3 6M----> kết tủa tan và dung dịch có màu da cam Viết phương trình phản ứng: K2CrO4 + Ba(NO3)2 ---> 2KNO3 + BaCrO4(màu vàng nhạt) 2BaCrO4 + 2HCl → BaCr2O7 (màu da cam)+ BaCl2 + H2O 2BaCrO4 + H2SO4 ---> BaSO4↓ + H2O+ BaCr2O7 (màu da cam) 2BaCrO4 + 2HNO3 ----> Ba(NO3)2 + H2O + BaCr2O7(màu da cam) 4.Tính oxi hóa của Crom VI Cho vào ống nghiệm : 3 giọt K2CrO4 0,15M + 2 giọt Na2S 2M. Đun nhẹ hộn hợp.

Quan sát hiện tượng: tạo dung dịch có màu xanh rêu và có kết tủa S màu vàng nhạt 53

Viết phương trình phản ứng: 2K2CrO4 + 3 Na2S + 8H2O ---> 4KOH + 6NaOH + 2Cr(OH)3 + 3 S↓

Lấy 3 ống nghiệm: Ống 1: 3 giọt H2O2 30% + 3 giọt H2SO4 2M Ống2: 3 giọt KI 0,4M + 3 giọt H2SO4 2M Ống 3: 3 giọt FeSO4 0,5M + 3 giọt H2SO4 2M Thêm tiếp vào mỗi ống vài giọt K2CrO4 0,15M. Quan sát hiện tượng: Ống 1: 3 giọt H2O2 30% + 3 giọt H2SO4 2M -----> dung dịch chuyển sang màu xanh lục thẫm và có bọt khí không màu sủi lên Ống2: 3 giọt KI 0,4M + 3 giọt H2SO4 2M----> dung dịch màu vàng .Thêm tiếp vào ống vài giọt K2CrO4 0,15M ----> dung dịch có màu nâu đỏ Ống 3: 3 giọt FeSO4 0,5M + 3 giọt H2SO4 2M + vài giọt K2CrO4 0,15M---> dung dịch có màu nâu đỏ Giải thích: Ống 1: màu xanh lục thẫm là màu của ion Cr3+ , bọt khí không màu sủi lên là khí O2 Ống 2 : màu xanh lục thẫm là màu của ion Cr3+ , kết tủa màu tím đen xuất hiện là I2 Ống 3: màu xanh lục thẫm là màu của ion Cr3+ , màu đỏ nâu dưới ống nghiệm là của ion Fe3+ Viết phương trình phản ứng: 2K2CrO4 + 5H2SO4 + 3H2O2 ----> Cr2(SO4)3 + 3O2↑ + 8H2O + 2K2SO4 2K2CrO4 + 6KI + 8H2SO4 ----> Cr2(SO4)3 + 3I2 + 5K2SO4 + 8H2O 6FeSO4 + 2K2CrO4 + 8H2SO4 ----> 3Fe2(SO4)3 + 2K2SO4 + Cr2(SO4)3 + 8H2O Cho vào becher một ít tinh thể K2Cr2O7 (1/3 muỗng) với 5 ml nước cất, đun nóng, khuấy đều. Thêm từ từ 1ml dung dịch H2SO4 đđ khi dung dịch đậm màu. Để nguội, ngâm becher vào nước, thêm 0,5 ml cồn 950C. Quan sát hiện tượng: dung dịch không màu và có sủi bọt khí Giải thích: do Cr6+ -----> Cr3+ trong môi trường axit Viết phương trình phản ứng: 54

2K2Cr2O7 + 3C2H5OH + 8H2SO4đđ -----> 3CH3COOH + 2K2SO4 + 2Cr2(SO4)3 + 2CO2 + 11H2O

C. HỢP CHẤT SẮT (II) Chú ý dung dịch Fe(II) rất dễ bị oxi hóa thành Fe(III), nếu dung dịch có màu vàng thì hãy dùng chất khử Fe(III) trong dung dịch.

1. Quan sát màu và thử pH của dung dịch muối Fe(II) bằng giấy đo pH Ghi nhận màu của dung dịch muối FeSO4 Nhỏ vài giọt dung dịch FeSO4 0,5M lên giấy đo pH rồi đem so màu với giấy đo pH chuẩn.

Quan sát hiện tượng: dung dịch có màu trắng xanh (gần như trong suốt) pH =2 Giải thích: vì FeSO4 được tạo ra từ bazo yếu Fe(OH)2 và axit mạnh H2SO4 nên pH <7 2. Tính chất của Fe(OH)2 Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M cho vào ống nghiệm. Thêm 3 giọt dung dịch NaOH 2 M. Quan sát màu kết tủa mới tách ra. Lắc đều hỗn hợp. Quan sát sự đổi màu của kết tủa sau một thời gian. Giải thích.

Quan sát hiện tượng: dung dịch xuất hiện kết tủa màu trắng xanh sau đó dung dịch chuyển sang màu nâu đỏ.

Giải thích: vì hợp chất sắt (II) kém bền, dễ bị oxi hóa thành hợp chất sắt (III) Viết phương trình phản ứng: FeSO4 + 2NaOH → Fe(OH)2 ↓ + Na2SO4 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O ---> 4Fe(OH)3↓ Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M cho vào ống nghiệm. Thêm 3 giọt dung dịch NaOH 2 M. Thêm ngay vài giọt H2O2 30% . Quan sát hiện tượng. Giải thích.

Quan sát hiện tượng: ban dầu xuất hiện kết tủa trắng xanh. Thêm 3 giọt dung dịch H2O2 ---> kết tủa nâu đỏ.

Giải thích: kết tủa nâu đỏ là do dung dịch H2O2 là chất oxi hóa mạnh đã oxi hóa Fe2+ thành Fe3+ nên có màu đâu đỏ xuất hiện và có sủi bọt khí thoát ra.

Viết phương trình phản ứng: 55

FeSO4 + 2NaOH → Fe(OH)2 ↓+ Na2SO4 4Fe(OH)2 + 4H2O2 ---> 4Fe(OH)3 + O2↑ + 2H2O

3. HỢP CHẤT ÍT TAN. Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M. Thêm 3 giọt Na2S 2M. Để ý màu kết tủa. Axit hóa hỗn hợp bởi vài giọt HCl 2M . Kết tủa có tan không?

Quan sát hiện tượng: xuất hiện kết tủa đen (FeS) .Axit hóa hỗn hợp bởi vài giọt HCl 2M -----> kết tủa tan và khí bay lên có mùi trứng thối (H2S) Giải thích: chất rắn FeS tan dần trong dung dịch axit đồng thời có mùi trứng thối thoát ra . do S trong H2S đã đạt tới số oxi hóa thấp nhất(FeS + 2H+ → Fe2+ + H2S) nên nó kém bền ---->kết tủa tan và sinh ra khí H2S Viết phương trình phản ứng: Na2S + FeSO4 ---> Na2SO4 + FeS↓ FeS + HCl ----> FeCl2 + H2S↑ Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M. Thêm tiếp 2 giọt dung dịch K3[Fe(CN)6] 0,15M. Để ý màu kết tủa. Thêm tiếp 3 giọt NaOH 2M. Màu kết tủa có thay đổi không?

Quan sát hiện tượng: Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M. Thêm tiếp 2 giọt dung dịch K3[Fe(CN)6] 0,15M ---->kết tủa màu xanh thẩm, sau đó thêm tiếp 3 giọt NaOH vào thì dung địch có màu nâu đỏ.

Giải thích : có xuất hiện kết tủa phức xanh thẳm KFe[Fe(CN)6] nên khi thêm tiếp NaOH vào thì dung dịch sẽ chuyển sang màu nâu đỏ.

Viết phương trình phản ứng: FeSO4 + K3[Fe(CN)6] ----> KFe[Fe(CN)6] + K2SO4 3KFe[Fe(CN)6] + 6NaOH ----> 3Fe(OH)2 + K3[Fe(CN)6] + 2Na3[Fe(CN)6] 2Fe(OH)2 + O2 + 1/2H2O ---> 2Fe(OH)3↓

4. Tính khử của Fe2+ Lấy riêng vào 2 ống nghiệm, mỗi ống 2 giọt các dung dịch : KMnO4 0,005M; K2Cr2O7 0,15M. Thêm vào mỗi ống 2 giọt H2SO4 2M. Sau đó nhò từ từ dung dịch FeSO4 0,5M vào 56

mỗi ống và lắc đều cho tới khi màu của cac1 dung dịch thay đổi. Viết các phương trình phản ưng.

Quan sát hiện tượng và giải thích: - khi cho KMnO4 0,005M + H2SO4 2M + FeSO4 0,5M ----> dung dịch chuyển từ màu tím sang không màu là do Fe2+ đã khử MnO4- thành Mn2+ -khi cho K2Cr2O7 0,15M + H2SO4 2M +FeSO4 0,5M ----> dung dịch chuyển từ màu da cam sang màu xanh rêu.

Viết phương trình phản ứng: 2KMnO4 + 10FeSO4 + 8H2SO4 ----> 5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O 6 FeSO4 + K2Cr2O7 + 7 H2SO4 → 3Fe2(SO4)3 + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + 7 H2O

5. Phản ứng tạo thành [Fe(NO)(SO4)] Cho vào ống nghiệm : 5 giọt NaNO3 2M + 5 giọt H2SO4đặc. Làm lạnh hỗn hợp dưới vòi nước. Sau đó, cần thận cho thêm 10 giọt FeSO4 0,5M chảy dọc theo thành ống nghiệm (không lắc ống nghiệm). Quan sát sự xuất hiện màu giữa ranh giới 2 lớp chất lỏng. Giải thích.

Quan sát hiện tượng: lúc đầu có khí thoát ra, sau đó dung dịch có màu nâu đỏ .

Giải thích: là do Fe2+ bị NO3- oxi hóa thành Fe3+ và giải phó khí NO. Sau đó NO tác dụng với FeSO4 tạo thành phức có màu nâu đen .

Viết phương trình phản ứng: 6FeSO4 + 2NaNO3 + 4H2SO4------>3Fe2(SO4)3 + Na2SO4 + 4H2O + 2NO NO +FeSO4 ---> [Fe(NO)(SO4)]

D. HỢP CHẤT SẮT(III) 1. Quan sát màu và thử pH của dung dịch muối Fe(III) bằng giấy đo pH Ghi nhận màu của dung dịch muối FeCl3 Nhỏ vài giọt dung dịch FeCl3 lân giấy đo pH đem so màu với pH chuẩn.

Quan sát hiện tượng: - dung dịch FeCl3 có màu vàng nhạt - pH=1 57

Giải thích: là do FeCl3 được thạo thành từ bazo yếu Fe(OH)3 và axit mạnh HCl nên dung dịch có pH<7 Viết phương trình phản ứng: Fe(OH)3 + 3HCl -----> FeCl3 + 3H2O

2. Tính chất của Fe(OH)3 Lấy 3 giọt dung dịch FeCl3 0,2M cho vào ống nghiệm. Thêm 3 giọt dung dịch NaOH 2M. Quan sát màu kết tủa.

Quan sát hiện tượng: dung dịch xuất hiện kết tủa màu nâu đỏ Fe(OH)3 Giải thích:Lấy 3 giọt dung dịch FeCl3 0,2M rồi thêm 3 giọt dung dịch NaOH 2M ---> kết tủa nâu đỏ Viết phương trình phản ứng: FeCl3 + 3NaOH ---> Fe(OH)3 + 3NaCl Tương tự như trên nhưng thay dung dịch NaOH bằng dung dịch Na2CO3 2M. Quan sát hiện tượng: có khí thoát ra, xuất hiện kết tủa nâu đỏ nhưng màu nhạt hơn thí nghiệm trên.

Giải thích: là do gốc CO32- thủy phân tạo ra OH- , Sao đó OH- này kết hợp với Fe3+ tạo thành Fe(OH)3.

Viết phương trình phản ưng: CO32- +H2O ---> HCO3- + OHHCO3- +H2O ---> H2CO3 + OHH2CO3 ---> CO2 + H2O Fe3+ +OH- --->Fe(OH)3↓ 3. Tính oxi hóa của ion Fe3+ Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3. Thêm tiếp từng giọt KI 0,4M. Lắc đều. Giải thích hiện tượng.

Quan sát hiện tượng: dung dịch có màu nâu đỏ Giải thích : là do Fe3+ oxi hóa I- thành I2 sao đó I2 cộng KI còn dư trong dung dịch tạo ra KI3 có màu nâu đỏ.

Viết phương trình phản ứng: 2FeCl3 + 6KI → 2FeI2 + I2 + 6KCl 58

I2 + KI --->KI3 (màu nâu đỏ) Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3. Thêm 3 giọt Na2S 2M. Quan sát màu kết tủa. Axit hóa hỗn hợp bằng vài giọt HCl 2M. Kết tủa thay đổi như thết nào. Giải thích.

Quan sát hiện tượng: ban đầu xuất hiện kết tủa đen, sao đó axit hóa hỗn hợp bằng vài giọt HCl 2M thì kết tủa tan, và có khí thoát ra.

Giải thích: Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3. Thêm 3 giọt Na2S 2M ---> xuất hiện kết tủa đen (FeS). Axit hóa hỗn hợp bằng vài giọt HCl 2M ---> kết tủa tan và có khí thoát ra ( H2S) Viết phương trình phản ứng: 2FeCl3 + 3Na2S ---> 2FeS + S↓ + 6NaCl FeS + HCl ---> FeCl2 + H2S

4. Phản ứng của Fe3+ với K4[Fe(CN)6] Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3 0,2M. Thêm tiếp vài giọt dung dịch K4[Fe(CN)6] 0,15 M .Quan sát màu kết tủa. Viết phương trình phản ứng.

Quan sát hiện tượng: tạo ra kết tủa màu xanh dương đậm Giải thích: vì có tạo phức KFe[Fe(CN)6] màu xanh dương đậm.

Viết phương trình phản ứng: FeCl3 + K4[Fe(CN)6] ---> 3KCl + KFe[Fe(CN)6] 5. Cân bằng tạo phức của Fe3+ Thí nghiệm 1: Lấy 3 ống nghiệm sạch, cho vào mỗi ống 5 giọt FeCl3 0,2M .Sau đó thêm tiếp vào ống thứ nhất vài giọt KSCN 0,02M; ống thứ 2 vài giọt K2C2O4 0,25M; ống thứ 3 vài giọt NaF 0,5M . Ghi nhận hiện tượng. Giải thích.

Quan sát hiện tượng: Ống 1: dung dịch có màu đỏ máu Ống 2: dung dịch có màu vàng Ống 3: dung dịch không màu Giải thích: Ống 1: là do có sự tạo thành phức K3[Fe(SCN)6] Ống 2: là do tạo phức K3[Fe(C2O4)] 59

Ống 3: là do không tạo ra phức Viết phương trình phản ứng: FeCl3 + 6KSCN → K3[Fe(SCN)6] + 3KCl FeCl3 + 3K2C2O4 ----> K3[Fe(C2O4)3] + 3KCl FeCl3 + 6NaF ---> 3NaCl + Na3[FeF6] Thí nghiệm 2: Lấy 2 ống nhiệm sạch. Cho vào mỗi ống 5 giọt FeCl3 và vài giọt KSCN. Thêm tiếp từng giọt NaF vào ống 1; từng giọt K2C2O4 vào ống 2. Lắc đều. Ghi nhận dự đổi màu của dung dịch. Ta có thể rút ra kết luận gì từ sự quan sát trên?

Quan sát hiện tượng: Cho vào mỗi ống 5 giọt FeCl3 và vài giọt KSCN ---> dung dịch có mùa đỏ máu Ống 1: dung dịch không màu Ống 2: dung dịch màu vàng Giải thích: Ống 1: K3[Fe(SCN)6] (màu đỏ máu)+ NaF ----> K3[FeF6] (không màu) Ống 2 : là do tạo ra phức K3[Fe(SCN)6] không bền nên khi gặp K2C2O4 thì nó phản ứng và tạo ra phức bền hơn K3[Fe(C2O4)3] Viết phương trình phản ứng: K3[Fe(SCN)6] + 6NaF ----> K3[FeF6] + 6NaSCN K3[Fe(C2O4)3] + 3K2C2O4 ----> K3[Fe(SCN)6] + 6KSCN Thí nghiệm 3: Cho vào cốc (loại 100 ml) 3ml KSCN và 3ml FeCl3. Thêm tiếp vào 70-80 ml nước ( đến khi có thể nhìn xuyên qua dung dịch). Ghi nhận màu của dung dịch. Từ dung dịch này, lấy khoảng 30 ml cho vào 6 ống nghiệm sạch (mỗi ống 5ml). Sau đó, thêm vào ống thí nhất 1 ml FeCl3; ống thứ hai 1 ml KSCN; ống thứ 3 từng giọt NaOH; làm lạnh ống thứ tư trong chậu nước đá khoảng 5 phút; hơ nóng nhẹ ống thứ 5. So sánh màu của các dung dịch trên với dung dịch trong ống thứ 6. Giải thích.

Quan sát hiện tượng Ống 1:thêm vào 1ml FeCl3 ----> dung dịch có màu đậm hơn màu của ống thứ 6 Ống 2:thêm vào 1ml KSCN----> dung dịch có màu đậm hơn màu của ống thứ 6 Ống 3: thêm vào từng giọt NaOH ---> kết tủa màu nâu đỏ

60

Ống 4: làm lạnh trong chậu nước đá khoảng 5 phút ---> dung dịch có màu đậm hơn ống thứ 6 Ống 5: hơ nóng ---> dung dịch có màu nhạt hơn ống thứ 6 Giải thích: Ống 1:vì khi tăng nồng độ Fe3+ làm cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận Ống 2: vì khi tăng nồng độ SCN- làm cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận Ống 3: Fe3+ + 3OH- ---> Fe(OH)3↓ nâu đỏ Ống 4: phản ứng tạo phức nên khi giảm nhiệt độ thì cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận Ống 5: phản ứng tạo phức này là phản ứng tỏa nhiệt nên khi tăng nhiệt độ thì cân bằng dịch chuyển theo chiều nghịch.

Viết phương trình phản ứng: FeCl3 + 6KSCN → K3[Fe(SCN)6] + 3KCl FeCl3 + 3NaOH ----> Fe(OH)3↓ + 3NaCl

CÂU HỎI 1. Màu của Fe(OH)2, Fe(OH)3? chúng có tan trong dung dịch NH3?

- Màu của Fe(OH)2: trắng xanh - Màu của Fe(OH)3: nâu đỏ -Chúng không tan trong dung dịch NH3 2. Hiện tượng xảy ra khi để Fe(OH)2 ngoài không khí? Giải thích.

- khi để Fe(OH)2 ngoài không khí thì Fe(OH)2 màu trắng xanh sẽ chuyển dần thành Fe(OH)3 màu nâu đỏ 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O ----> 4Fe(OH)3 3. Mô tả thí nghiệm chứng tỏ Fe2+ có tính khử, Fe3+ có tính oxi hóa. Viết phương trình phản ứng. ***Fe2+ có tính khử Lấy 2 giọt dung dịch KMnO4 + H2SO4 + FeSO4 ---> dung dịch từ màu tím chuyển sang không màu là do Fe2+ dã khử MnO4- thành Mn2+ 61

---> Từ thí nghiệm này chứng tỏ Fe2+ có tính khử ( FeSO4 là chất khử, KMnO4 là chất oxi hóa ) 10FeSO4 + 2KMnO4 + 8H2SO4 ----> 5Fe2(SO4)3 + 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O *** Fe3+ có tính oxi hóa Cho mào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3 thêm vào từng giọt KI 0,4M , lắc đều----> dung dịch có màu nâu đỏ là do Fe3+ oxi hóa I- thành I2 + KI còn dư trong dung dịch tạo ra KI3.

----> Từ thí nghiệm này chứng tỏ Fe3+ có tính oxi hóa (FeCl3 là chất oxi hóa, KI là chất khử) 2FeCl3 + 6KI → 2FeI2 + I2 + 6KCl I2 + KI --->KI3 4. Hiện tượng xảy ra khi: *cho KSCN vào dung dịch FeCl3 sau đó thêm K2C2O4 vào?

- cho KSCN vào dung dịch FeCl3---> dung dịch có màu đỏ máu . Sau đó thêm K2C2O4 vào ----> dung dịch chuyển từ màu đỏ máu sang màu vàng FeCl3 + 6KSCN → K3[Fe(SCN)6] + 3KCl K3[Fe(SCN)6] +3K2C2O4 ----> K3[Fe(C2O4)3] + 6KSCN *cho NaF vào dung dịch FeCl3, sau đó thêm KSCN vào ?

- cho NaF vào dung dịch FeCl3 dung dịch mất màu vàng nâu. Sau đó thêm KSCN vào thì dung dịch không đổi màu.

2FeCl3 + 6NaF + 6KSCN -----> Na3FeF6 + Na3Fe(SCN)6 + 6KCl ---->Rút ra kết luận từ sự quan sát trên: - Khi cho KSCN vào dung dịch FeCl3 sau đó thêm K2C2O4,quan sát thấy dung dịch chuyển từ màu đỏ máu sang màu vàng là do phức K3[Fe(C2O4)3] bền hơm phức K3[Fe(SCN)6] - Cho NaF vào dung dịch FeCl3, Sau đó thêm KSCN vào, quan sát thấy dung dịch không đổi màu là do phức [FeF3]3- bền hơn phức [Fe(SCN)3]3- nên SCN- không thể đẩy Fra khỏi [FeF3]3- được

5. Hiện tượng xảy ra khi cho Na2S vào dung dịch FeCl3, sau đó thêm HCl vào ? giải thích bằng phương trình phản ứng.

62

-Khi cho Na2S vào dung dịch FeCl3---> xuất hiện kết tủa đen (FeS) axit hóa bằng vài giọt HCl ---> kết tủa tan đồng thời có khí thoát ra(H2S) 2FeCl3 + 3Na2S ---> 2FeS + S↓ + 6NaCl FeS + HCl ---> FeCl2 + H2S↑ 6. Cân bằng tạo sắt - thiocyanat từ Fe3+ và SCN- là thu nhiệt hay tỏa nhiệt? Giải thích.

Cân bằng tạo sắt - thiocyanat từ Fe3+ và SCN- là phản ứng tỏa nhiệt vì khi để ống nghiệm trong nước đá thì dung dịch có màu đỏ đậm hơn. Chứng tỏ nồng độ của phức tăng lên khi hạ nhiệt độ. Từ nguyên lý chuyển dịch cân bằng ta có thể suy ra đây là phản ứng tỏa nhiệt 7. Màu của Cr(OH)3? viết phương trình phản ứng chứng tỏ Cr(OH)3 có tính lưỡng tính.

- Màu của Cr(OH)3 : màu lục nhạt Cr(OH)3 + 3NaOH → Na3[Cr(OH)6] Cr(OH)3 + 3HCl → CrCl3 + 3H2O 8. Trong thích nghiệm đã dùng chất oxi hóa gì để oxi hóa Cr(III) thành Cr(IV) ? phản ứng thực hiện trong môi trường axit hay bazo? Viết phương trình phản ứng.

- Trong thích nghiệm đã dùng chất oxi hóa H2O2 để oxi hóa Cr(III) thành Cr(IV). Phản ứng được thực hiện trong môi trường bazo.

2NaCrO2 + 3H2O2 + 2NaOH ---> 2NaCrO4 ( màu vàng chanh) + 4H2O 9. Mô tả 2 thí nghiệm chứng tỏ Cr(VI) có tính oxi hóa? Viết phương trình phản ứng.

Thí nghiệm 1: cho 3 giọt K2CrO4 0,15M + 2 giọt dung dịch Na2S 2M rồi đun nhẹ hỗn hợp ----> dung dịch có màu xanh rêu và có kết tủa màu vàng nhạt.

2K2CrO4 + 3Na2S + 8H2O -----> 2Cr(OH)3 ( lục nhạt) + 3S + 4KOH + 6NaOH Trong thí nghiệm này K2CrO4 là chất oxi hóa , còn Na2S là chất khử Thí nghiệm 2: cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M + 3 giọt H2SO4 2M + vài giọt K2CrO4 ----> dung dịch có màu xanh riêu.

Trong thí nghiệm này K2CrO4 là chất oxi hóa, FeSO4 là chất khử.

6FeSO4 + 2K2CrO4 + 8H2SO4 ---> 3Fe2(SO4)3 + 2K2SO4 + Cr2(SO4)3 ( xanh riêu)+ 8H2O 10. Viết cân bằng cromat và bicromat. Thí nghiệm chứng minh.

2CrO42-(vàng chanh) + H+ --->Cr2O72- (da cam)+ H2O Cr2O72- + 2OH- ---> 2CrO42- + H2O Thí nghiệm chứng minh.

63

Cho vào ống nghiệm vài giọt K2CrO4 sau đó thêm vào ống nghiệm vài giọt H2SO4 loãng -----> dung dịch chuyển từ màu vàng chanh sang màu da cam. Lại tiếp tục thêm vào ống nghiệm vài giọt NaOH thì màu của dung dịch lại chuyển từ màu da cam sang màu vàng chanh.

4. Phản ứng của Fe3+ với K4[Fe(CN)6] Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3 0,2M. Thêm tiếp vài giọt dung dịch K4[Fe(CN)6] 0,15 M .Quan sát màu kết tủa. Viết phương trình phản ứng.

Quan sát hiện tượng: tạo ra kết tủa màu xanh dương đậm Giải thích: vì có tạo phức KFe[Fe(CN)6] màu xanh dương đậm.

Viết phương trình phản ứng: FeCl3 + K4[Fe(CN)6] ---> 3KCl + KFe[Fe(CN)6] 5. Cân bằng tạo phức của Fe3+ Thí nghiệm 1: Lấy 3 ống nghiệm sạch, cho vào mỗi ống 5 giọt FeCl3 0,2M .Sau đó thêm tiếp vào ống thứ nhất vài giọt KSCN 0,02M; ống thứ 2 vài giọt K2C2O4 0,25M; ống thứ 3 vài giọt NaF 0,5M . Ghi nhận hiện tượng. Giải thích.

Quan sát hiện tượng: Ống 1: dung dịch có màu đỏ máu Ống 2: dung dịch có màu vàng Ống 3: dung dịch không màu Giải thích: Ống 1: là do có sự tạo thành phức K3[Fe(SCN)6] Ống 2: là do tạo phức K3[Fe(C2O4)] Ống 3: là do không tạo ra phức Viết phương trình phản ứng: FeCl3 + 6KSCN → K3[Fe(SCN)6] + 3KCl FeCl3 + 3K2C2O4 ----> K3[Fe(C2O4)3] + 3KCl FeCl3 + 6NaF ---> 3NaCl + Na3[FeF6] 64

Thí nghiệm 2: Lấy 2 ống nhiệm sạch. Cho vào mỗi ống 5 giọt FeCl3 và vài giọt KSCN. Thêm tiếp từng giọt NaF vào ống 1; từng giọt K2C2O4 vào ống 2. Lắc đều. Ghi nhận dự đổi màu của dung dịch. Ta có thể rút ra kết luận gì từ sự quan sát trên?

Quan sát hiện tượng: Cho vào mỗi ống 5 giọt FeCl3 và vài giọt KSCN ---> dung dịch có mùa đỏ máu Ống 1: dung dịch không màu Ống 2: dung dịch màu vàng Giải thích: Ống 1: K3[Fe(SCN)6] (màu đỏ máu)+ NaF ----> K3[FeF6] (không màu) Ống 2 : là do tạo ra phức K3[Fe(SCN)6] không bền nên khi gặp K2C2O4 thì nó phản ứng và tạo ra phức bền hơn K3[Fe(C2O4)3] Viết phương trình phản ứng: K3[Fe(SCN)6] + 6NaF ----> K3[FeF6] + 6NaSCN K3[Fe(C2O4)3] + 3K2C2O4 ----> K3[Fe(SCN)6] + 6KSCN Thí nghiệm 3: Cho vào cốc (loại 100 ml) 3ml KSCN và 3ml FeCl3. Thêm tiếp vào 70-80 ml nước ( đến khi có thể nhìn xuyên qua dung dịch). Ghi nhận màu của dung dịch. Từ dung dịch này, lấy khoảng 30 ml cho vào 6 ống nghiệm sạch (mỗi ống 5ml). Sau đó, thêm vào ống thí nhất 1 ml FeCl3; ống thứ hai 1 ml KSCN; ống thứ 3 từng giọt NaOH; làm lạnh ống thứ tư trong chậu nước đá khoảng 5 phút; hơ nóng nhẹ ống thứ 5. So sánh màu của các dung dịch trên với dung dịch trong ống thứ 6. Giải thích.

Quan sát hiện tượng Ống 1:thêm vào 1ml FeCl3 ----> dung dịch có màu đậm hơn màu của ống thứ 6 Ống 2:thêm vào 1ml KSCN----> dung dịch có màu đậm hơn màu của ống thứ 6 Ống 3: thêm vào từng giọt NaOH ---> kết tủa màu nâu đỏ Ống 4: làm lạnh trong chậu nước đá khoảng 5 phút ---> dung dịch có màu đậm hơn ống thứ 6 Ống 5: hơ nóng ---> dung dịch có màu nhạt hơn ống thứ 6 Giải thích: Ống 1:vì khi tăng nồng độ Fe3+ làm cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận Ống 2: vì khi tăng nồng độ SCN- làm cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận 65

Ống 3: Fe3+ + 3OH- ---> Fe(OH)3↓ nâu đỏ Ống 4: phản ứng tạo phức nên khi giảm nhiệt độ thì cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận Ống 5: phản ứng tạo phức này là phản ứng tỏa nhiệt nên khi tăng nhiệt độ thì cân bằng dịch chuyển theo chiều nghịch.

Viết phương trình phản ứng: FeCl3 + 6KSCN → K3[Fe(SCN)6] + 3KCl FeCl3 + 3NaOH ----> Fe(OH)3↓ + 3NaCl

CÂU HỎI 1. Màu của Fe(OH)2, Fe(OH)3? chúng có tan trong dung dịch NH3?

- Màu của Fe(OH)2: trắng xanh - Màu của Fe(OH)3: nâu đỏ -Chúng không tan trong dung dịch NH3 2. Hiện tượng xảy ra khi để Fe(OH)2 ngoài không khí? Giải thích.

- khi để Fe(OH)2 ngoài không khí thì Fe(OH)2 màu trắng xanh sẽ chuyển dần thành Fe(OH)3 màu nâu đỏ 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O ----> 4Fe(OH)3 3. Mô tả thí nghiệm chứng tỏ Fe2+ có tính khử, Fe3+ có tính oxi hóa. Viết phương trình phản ứng. ***Fe2+ có tính khử Lấy 2 giọt dung dịch KMnO4 + H2SO4 + FeSO4 ---> dung dịch từ màu tím chuyển sang không màu là do Fe2+ dã khử MnO4- thành Mn2+ ---> Từ thí nghiệm này chứng tỏ Fe2+ có tính khử ( FeSO4 là chất khử, KMnO4 là chất oxi hóa ) 10FeSO4 + 2KMnO4 + 8H2SO4 ----> 5Fe2(SO4)3 + 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O *** Fe3+ có tính oxi hóa Cho mào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3 thêm vào từng giọt KI 0,4M , lắc đều----> dung dịch có màu nâu đỏ là do Fe3+ oxi hóa I- thành I2 + KI còn dư trong dung dịch tạo ra KI3.

66

----> Từ thí nghiệm này chứng tỏ Fe3+ có tính oxi hóa (FeCl3 là chất oxi hóa, KI là chất khử) 2FeCl3 + 6KI → 2FeI2 + I2 + 6KCl I2 + KI --->KI3 4. Hiện tượng xảy ra khi: *cho KSCN vào dung dịch FeCl3 sau đó thêm K2C2O4 vào?

- cho KSCN vào dung dịch FeCl3---> dung dịch có màu đỏ máu . Sau đó thêm K2C2O4 vào ----> dung dịch chuyển từ màu đỏ máu sang màu vàng FeCl3 + 6KSCN → K3[Fe(SCN)6] + 3KCl K3[Fe(SCN)6] +3K2C2O4 ----> K3[Fe(C2O4)3] + 6KSCN *cho NaF vào dung dịch FeCl3, sau đó thêm KSCN vào ?

- cho NaF vào dung dịch FeCl3 dung dịch mất màu vàng nâu. Sau đó thêm KSCN vào thì dung dịch không đổi màu.

2FeCl3 + 6NaF + 6KSCN -----> Na3FeF6 + Na3Fe(SCN)6 + 6KCl ---->Rút ra kết luận từ sự quan sát trên: - Khi cho KSCN vào dung dịch FeCl3 sau đó thêm K2C2O4,quan sát thấy dung dịch chuyển từ màu đỏ máu sang màu vàng là do phức K3[Fe(C2O4)3] bền hơm phức K3[Fe(SCN)6] - Cho NaF vào dung dịch FeCl3, Sau đó thêm KSCN vào, quan sát thấy dung dịch không đổi màu là do phức [FeF3]3- bền hơn phức [Fe(SCN)3]3- nên SCN- không thể đẩy Fra khỏi [FeF3]3- được

5. Hiện tượng xảy ra khi cho Na2S vào dung dịch FeCl3, sau đó thêm HCl vào ? giải thích bằng phương trình phản ứng.

-Khi cho Na2S vào dung dịch FeCl3---> xuất hiện kết tủa đen (FeS) axit hóa bằng vài giọt HCl ---> kết tủa tan đồng thời có khí thoát ra(H2S) 2FeCl3 + 3Na2S ---> 2FeS + S↓ + 6NaCl FeS + HCl ---> FeCl2 + H2S↑ 6. Cân bằng tạo sắt - thiocyanat từ Fe3+ và SCN- là thu nhiệt hay tỏa nhiệt? Giải thích.

67

Cân bằng tạo sắt - thiocyanat từ Fe3+ và SCN- là phản ứng tỏa nhiệt vì khi để ống nghiệm trong nước đá thì dung dịch có màu đỏ đậm hơn. Chứng tỏ nồng độ của phức tăng lên khi hạ nhiệt độ. Từ nguyên lý chuyển dịch cân bằng ta có thể suy ra đây là phản ứng tỏa nhiệt 7. Màu của Cr(OH)3? viết phương trình phản ứng chứng tỏ Cr(OH)3 có tính lưỡng tính.

- Màu của Cr(OH)3 : màu lục nhạt Cr(OH)3 + 3NaOH → Na3[Cr(OH)6] Cr(OH)3 + 3HCl → CrCl3 + 3H2O 8. Trong thích nghiệm đã dùng chất oxi hóa gì để oxi hóa Cr(III) thành Cr(IV) ? phản ứng thực hiện trong môi trường axit hay bazo? Viết phương trình phản ứng.

- Trong thích nghiệm đã dùng chất oxi hóa H2O2 để oxi hóa Cr(III) thành Cr(IV). Phản ứng được thực hiện trong môi trường bazo.

2NaCrO2 + 3H2O2 + 2NaOH ---> 2NaCrO4 ( màu vàng chanh) + 4H2O 9. Mô tả 2 thí nghiệm chứng tỏ Cr(VI) có tính oxi hóa? Viết phương trình phản ứng.

Thí nghiệm 1: cho 3 giọt K2CrO4 0,15M + 2 giọt dung dịch Na2S 2M rồi đun nhẹ hỗn hợp ----> dung dịch có màu xanh rêu và có kết tủa màu vàng nhạt.

2K2CrO4 + 3Na2S + 8H2O -----> 2Cr(OH)3 ( lục nhạt) + 3S + 4KOH + 6NaOH Trong thí nghiệm này K2CrO4 là chất oxi hóa , còn Na2S là chất khử Thí nghiệm 2: cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M + 3 giọt H2SO4 2M + vài giọt K2CrO4 ----> dung dịch có màu xanh riêu.

Trong thí nghiệm này K2CrO4 là chất oxi hóa, FeSO4 là chất khử.

6FeSO4 + 2K2CrO4 + 8H2SO4 ---> 3Fe2(SO4)3 + 2K2SO4 + Cr2(SO4)3 ( xanh riêu)+ 8H2O 10. Viết cân bằng cromat và bicromat. Thí nghiệm chứng minh.

2CrO42-(vàng chanh) + H+ --->Cr2O72- (da cam)+ H2O Cr2O72- + 2OH- ---> 2CrO42- + H2O Thí nghiệm chứng minh.

NO3)3 là muối của bazo yếu Cr(OH)3 và axit mạnh HNO3 nên muối này có pH <7 2.Tính chất của Cr(OH)3 • Ống nghiệm 1: vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M +2 giọt dung dịch NH3 2M. Quan sát màu kết tủa. Thêm tiếp vài giọt NH3. Quan sát. Nhỏ tiếp vài giọt HCl 2M vào.

68

Quan sát hiện tượng: Lấy vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M +2 giọt dung dịch NH3 2M --> kết tủa có màu trắng xanh thêm tiếp vài giọt NH3 thì kết tủa vẫn không tan. Nhỏ tiếp vài giọt HCl 2M vào thì kết tủa tan hết và dung dịch có màu xanh như ban đầu.

Giải thích : Vì Cr(OH)3 là hidroxit lưỡng tính nên tan trong dung dịch axit và dung dịch kiềm Viết phương trình phản ứng: Cr(NO3)3 + 3NH3 + 3H2O ---> Cr(OH)3 + 3NH4NO3 Cr(OH)3 + 3HCl ---->CrCl3 + 3H2O • Ống nghiệm 2: vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M + vài giọt dung dịch NaOH 2M .

Thêm tiếp vài giọt NaOH đền khi kết tủa tan.

Quan sát hiện tượng: Lấy vài giọt dung dịch Cr(NO3)3 1M + vài giọt dung dịch NaOH 2M ---->kết tủa trắng xanh .Thêm tiếp vài giọt NaOH đền khi kết tủa tan ----> dung dịch có màu xanh chàm.

Giải thích: là do Cr(OH)3 là 1 hidroxit lưỡng tính nên khi cho kiềm dư thì nó sẽ phản ứng tiếp làm cho kết tủa tan.

Viết phương trình phản ứng: Cr(NO3)3 +3NaOH ---> Cr(OH)3 +3NaNO3 Cr(OH)3 +3NaOH dư ---> Na3[Cr(OH)6] 3.Sự oxi hóa Cr(III) thành Cr(IV) • Lầy 2 ống nghiệm cho tiếp vài giọt dung dịch H2O2 30%. Cẩn thận đun nóng hỗn hợp trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi dung dịch chuyển màu.

Quan sát hiện tượng: Lấy 3 giọt dung dịch Cr(NO3)3 + NaOH ---> thì kết tủa có màu xanh lục nhạt. Thêm tiếp vào NaOH thì kết tủa tan . Thêm tiếp vài giọt dung dịch H2O2 30% đun trên ngọn lửa đèn cồn cho đến khi dung dịch xuất hiện màu vàng chanh.

Giải thích: là do gốc CrO2- bị H2O2 oxi hóa CrO4- nên có màu vàng chanh.

Viết phương trình phản ứng: Cr(NO3)3 +3NaOH ---> Cr(OH)3 +3NaNO3 Cr(OH)3+ NaOH dư ---> NaCrO2 + 2H2O 2NaCrO2 + 3H2O2 + 2NaOH -----> 2Na2CrO4 + 4H2O

69

B. HỢP CHẤT CROM (VI) 1. Quan sát màu và thử pH của dung dịch K2CrO4 và K2Cr2O7 • Ghi nhận màu của dung dịch K2CrO4; K2Cr2O7 • Nhỏ vài giọt dung dịch K2CrO4 lên giấy đo pH rồi đem so màu với màu pH chuẩn.

• Làm tương tự như trên với dung dịch K2Cr2O7 Quan sát hiện tượng: -Dung dịch K2CrO4 có màu vàng chanh, dung dịch K2Cr2O7 có màu da cam.

- pH của dung dịch K2CrO4 = 8 và pH của dung dịch K2Cr2O7=4 Giải thích: Do K2CrO4 chỉ tồn tại trong mội trường bazo nên pH >7 , còn K2Cr2O7 chỉ tồn tại trong môi trường axit nên pH<7.

2. Sự chuyển dịch cân bằng trong dung dịch cromat • Cho vào ống nghiệm 10 giọt K2CrO4 0,15M. Thêm vài giọt H2SO4 2M. Quan sát hiện tượng. Giải thích.

• Thêm vài giọt NaOH 2M vào hỗn hợp trên. Dung dịch có đổi màu ? giải thích.

• Thêm dung dịch H2SO4 2M vào. Ghi nhận hiện tượng.

Quan sát hiện tượng: Cho vào ống nghiệm 10 giọt K2CrO4 0,15M + vài giọt H2SO4 2M vào thì dung dịch chuyển từ vàng chanh ---> vàng cam.

Thêm vài giọt NaOH 2M thì dung dịch chuyển từ màu da cam ---> màu vàng chanh. Sau đó thêm tiếp dung dịch H2SO4 2M vào thì dung dịch chuyển từ màu vàng chanh ---> màu da cam.

Giải thích: 2CrO42- (vàng chanh ) + 2H+ -----> Cr2O72- (da cam) + H2O Cr2O72- (da cam )+ 2OH- ----> 2CrO42- (vàng chanh ) + H2O 3. Muối ít tan của axit cromic.

Thí nghiệm 1: Cho vào 3 ống nghiệm, mỗi ống từng lượng hóa chất như sau: Ống 1: 3 giọt K2CrO4 0,15M + 3 giọt Ba(NO3)2 0,4M Ống 2: 3 giọt K2CrO4 0,15M + 3 giọt Pb(NO3)2 0,2M Ống 3: 3 giọt K2CrO4 0,15M + 3 giọt AgNO3 0,1M Quan sát hiện tượng: 70

Ống 1: Xuất hiện kết tủa màu vàng nhạt Ống 2: Kết tủa màu vàng cam Ống 3: Kết tủa màu đỏ nâu Giải thích: - Tích số tan: T (BaCrO4) > T ( Ag2CrO4) > T ( PbCrO4), các muối cromat có tích số tan bé và rất khó tan .

Viết phương trình phản ứng: K2CrO4 + Ba(NO3)2 ---> 2KNO3 + BaCrO4↓( màu vàng nhạt) K2CrO4 + Pb(NO3)2 -----> 2KNO3 + PbCrO4↓(màu vàng cam) K2CrO4 + 2AgNO3 ---->2KNO3 + Ag2CrO4 ↓(màu đỏ nâu) Thí nghiệm 2: Cho vào 3 ống nghiệm sạch mỗi ống 1 ml Ba(NO3)2 0,4M + 3 giọt K2CrO4 0,15M. Sau đó thêm vào: Ống 1: vài giọt HCl 6M Ống 2: Vài giọt H2SO4 2M Ống 3: Vài giọt HNO3 6M Ghi nhận hiện tượng và giải thích.

Quan sát hiện tượng: Ban đầu dung dịch có màu vàng nhạt (BaCrO4) Ống 1: kết tủa tan và dung dịch có màu da cam ( BaCr2O7) Ống 2: dung dịch xuất hiện màu da cam ( BaCr2O7) và đồng thời xuất hiện kết tủa trắng(BaSO4)↓. Ống 3: kết tủa tan và dung dịch có màu da cam (BaCr2O7) Giải thích: Cho vào 3 ống nghiệm sạch mỗi ống 1 ml Ba(NO3)2 0,4M + 3 giọt K2CrO4 0,15M---> dung dịch có màu vàng. Ống 1: vài giọt HCl 6M ---> kết tủa tan và dung dịch có màu da cam Ống 2: vài giọt H2SO4 ---> dung dịch có xuất hiện màu da cam đồng thời cũng có xuất hiện kết tủa trắng Ống 3: Vài giọt dung dịch HNO3 6M----> kết tủa tan và dung dịch có màu da cam 71

Viết phương trình phản ứng: K2CrO4 + Ba(NO3)2 ---> 2KNO3 + BaCrO4(màu vàng nhạt) 2BaCrO4 + 2HCl → BaCr2O7 (màu da cam)+ BaCl2 + H2O 2BaCrO4 + H2SO4 ---> BaSO4↓ + H2O+ BaCr2O7 (màu da cam) 2BaCrO4 + 2HNO3 ----> Ba(NO3)2 + H2O + BaCr2O7(màu da cam) 4.Tính oxi hóa của Crom VI Cho vào ống nghiệm : 3 giọt K2CrO4 0,15M + 2 giọt Na2S 2M. Đun nhẹ hộn hợp.

Quan sát hiện tượng: tạo dung dịch có màu xanh rêu và có kết tủa S màu vàng nhạt Viết phương trình phản ứng: 2K2CrO4 + 3 Na2S + 8H2O ---> 4KOH + 6NaOH + 2Cr(OH)3 + 3 S↓

Lấy 3 ống nghiệm: Ống 1: 3 giọt H2O2 30% + 3 giọt H2SO4 2M Ống2: 3 giọt KI 0,4M + 3 giọt H2SO4 2M Ống 3: 3 giọt FeSO4 0,5M + 3 giọt H2SO4 2M Thêm tiếp vào mỗi ống vài giọt K2CrO4 0,15M. Quan sát hiện tượng: Ống 1: 3 giọt H2O2 30% + 3 giọt H2SO4 2M -----> dung dịch chuyển sang màu xanh lục thẫm và có bọt khí không màu sủi lên Ống2: 3 giọt KI 0,4M + 3 giọt H2SO4 2M----> dung dịch màu vàng .Thêm tiếp vào ống vài giọt K2CrO4 0,15M ----> dung dịch có màu nâu đỏ Ống 3: 3 giọt FeSO4 0,5M + 3 giọt H2SO4 2M + vài giọt K2CrO4 0,15M---> dung dịch có màu nâu đỏ Giải thích: Ống 1: màu xanh lục thẫm là màu của ion Cr3+ , bọt khí không màu sủi lên là khí O2 Ống 2 : màu xanh lục thẫm là màu của ion Cr3+ , kết tủa màu tím đen xuất hiện là I2 Ống 3: màu xanh lục thẫm là màu của ion Cr3+ , màu đỏ nâu dưới ống nghiệm là của ion Fe3+ Viết phương trình phản ứng: 72

2K2CrO4 + 5H2SO4 + 3H2O2 ----> Cr2(SO4)3 + 3O2↑ + 8H2O + 2K2SO4 2K2CrO4 + 6KI + 8H2SO4 ----> Cr2(SO4)3 + 3I2 + 5K2SO4 + 8H2O 6FeSO4 + 2K2CrO4 + 8H2SO4 ----> 3Fe2(SO4)3 + 2K2SO4 + Cr2(SO4)3 + 8H2O Cho vào becher một ít tinh thể K2Cr2O7 (1/3 muỗng) với 5 ml nước cất, đun nóng, khuấy đều. Thêm từ từ 1ml dung dịch H2SO4 đđ khi dung dịch đậm màu. Để nguội, ngâm becher vào nước, thêm 0,5 ml cồn 950C. Quan sát hiện tượng: dung dịch không màu và có sủi bọt khí Giải thích: do Cr6+ -----> Cr3+ trong môi trường axit Viết phương trình phản ứng: 2K2Cr2O7 + 3C2H5OH + 8H2SO4đđ -----> 3CH3COOH + 2K2SO4 + 2Cr2(SO4)3 + 2CO2 + 11H2O

C. HỢP CHẤT SẮT (II) Chú ý dung dịch Fe(II) rất dễ bị oxi hóa thành Fe(III), nếu dung dịch có màu vàng thì hãy dùng chất khử Fe(III) trong dung dịch.

1. Quan sát màu và thử pH của dung dịch muối Fe(II) bằng giấy đo pH Ghi nhận màu của dung dịch muối FeSO4 Nhỏ vài giọt dung dịch FeSO4 0,5M lên giấy đo pH rồi đem so màu với giấy đo pH chuẩn.

Quan sát hiện tượng: dung dịch có màu trắng xanh (gần như trong suốt) pH =2 Giải thích: vì FeSO4 được tạo ra từ bazo yếu Fe(OH)2 và axit mạnh H2SO4 nên pH <7 2. Tính chất của Fe(OH)2 Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M cho vào ống nghiệm. Thêm 3 giọt dung dịch NaOH 2 M. Quan sát màu kết tủa mới tách ra. Lắc đều hỗn hợp. Quan sát sự đổi màu của kết tủa sau một thời gian. Giải thích.

Quan sát hiện tượng: dung dịch xuất hiện kết tủa màu trắng xanh sau đó dung dịch chuyển sang màu nâu đỏ.

Giải thích: vì hợp chất sắt (II) kém bền, dễ bị oxi hóa thành hợp chất sắt (III) Viết phương trình phản ứng: 73

FeSO4 + 2NaOH → Fe(OH)2 ↓ + Na2SO4 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O ---> 4Fe(OH)3↓ Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M cho vào ống nghiệm. Thêm 3 giọt dung dịch NaOH 2 M. Thêm ngay vài giọt H2O2 30% . Quan sát hiện tượng. Giải thích.

Quan sát hiện tượng: ban dầu xuất hiện kết tủa trắng xanh. Thêm 3 giọt dung dịch H2O2 ---> kết tủa nâu đỏ.

Giải thích: kết tủa nâu đỏ là do dung dịch H2O2 là chất oxi hóa mạnh đã oxi hóa Fe2+ thành Fe3+ nên có màu đâu đỏ xuất hiện và có sủi bọt khí thoát ra.

Viết phương trình phản ứng: FeSO4 + 2NaOH → Fe(OH)2 ↓+ Na2SO4 4Fe(OH)2 + 4H2O2 ---> 4Fe(OH)3 + O2↑ + 2H2O

3. HỢP CHẤT ÍT TAN. Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M. Thêm 3 giọt Na2S 2M. Để ý màu kết tủa. Axit hóa hỗn hợp bởi vài giọt HCl 2M . Kết tủa có tan không?

Quan sát hiện tượng: xuất hiện kết tủa đen (FeS) .Axit hóa hỗn hợp bởi vài giọt HCl 2M -----> kết tủa tan và khí bay lên có mùi trứng thối (H2S) Giải thích: chất rắn FeS tan dần trong dung dịch axit đồng thời có mùi trứng thối thoát ra . do S trong H2S đã đạt tới số oxi hóa thấp nhất(FeS + 2H+ → Fe2+ + H2S) nên nó kém bền ---->kết tủa tan và sinh ra khí H2S Viết phương trình phản ứng: Na2S + FeSO4 ---> Na2SO4 + FeS↓ FeS + HCl ----> FeCl2 + H2S↑ Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M. Thêm tiếp 2 giọt dung dịch K3[Fe(CN)6] 0,15M. Để ý màu kết tủa. Thêm tiếp 3 giọt NaOH 2M. Màu kết tủa có thay đổi không?

Quan sát hiện tượng: Lấy 3 giọt dung dịch FeSO4 0,5M. Thêm tiếp 2 giọt dung dịch K3[Fe(CN)6] 0,15M ---->kết tủa màu xanh thẩm, sau đó thêm tiếp 3 giọt NaOH vào thì dung địch có màu nâu đỏ.

74

Giải thích : có xuất hiện kết tủa phức xanh thẳm KFe[Fe(CN)6] nên khi thêm tiếp NaOH vào thì dung dịch sẽ chuyển sang màu nâu đỏ.

Viết phương trình phản ứng: FeSO4 + K3[Fe(CN)6] ----> KFe[Fe(CN)6] + K2SO4 3KFe[Fe(CN)6] + 6NaOH ----> 3Fe(OH)2 + K3[Fe(CN)6] + 2Na3[Fe(CN)6] 2Fe(OH)2 + O2 + 1/2H2O ---> 2Fe(OH)3↓

4. Tính khử của Fe2+ Lấy riêng vào 2 ống nghiệm, mỗi ống 2 giọt các dung dịch : KMnO4 0,005M; K2Cr2O7 0,15M. Thêm vào mỗi ống 2 giọt H2SO4 2M. Sau đó nhò từ từ dung dịch FeSO4 0,5M vào mỗi ống và lắc đều cho tới khi màu của cac1 dung dịch thay đổi. Viết các phương trình phản ưng.

Quan sát hiện tượng và giải thích: - khi cho KMnO4 0,005M + H2SO4 2M + FeSO4 0,5M ----> dung dịch chuyển từ màu tím sang không màu là do Fe2+ đã khử MnO4- thành Mn2+ -khi cho K2Cr2O7 0,15M + H2SO4 2M +FeSO4 0,5M ----> dung dịch chuyển từ màu da cam sang màu xanh rêu.

Viết phương trình phản ứng: 2KMnO4 + 10FeSO4 + 8H2SO4 ----> 5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O 6 FeSO4 + K2Cr2O7 + 7 H2SO4 → 3Fe2(SO4)3 + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + 7 H2O

5. Phản ứng tạo thành [Fe(NO)(SO4)] Cho vào ống nghiệm : 5 giọt NaNO3 2M + 5 giọt H2SO4đặc. Làm lạnh hỗn hợp dưới vòi nước. Sau đó, cần thận cho thêm 10 giọt FeSO4 0,5M chảy dọc theo thành ống nghiệm (không lắc ống nghiệm). Quan sát sự xuất hiện màu giữa ranh giới 2 lớp chất lỏng. Giải thích.

Quan sát hiện tượng: lúc đầu có khí thoát ra, sau đó dung dịch có màu nâu đỏ .

Giải thích: là do Fe2+ bị NO3- oxi hóa thành Fe3+ và giải phó khí NO. Sau đó NO tác dụng với FeSO4 tạo thành phức có màu nâu đen .

Viết phương trình phản ứng: 6FeSO4 + 2NaNO3 + 4H2SO4------>3Fe2(SO4)3 + Na2SO4 + 4H2O + 2NO 75

NO +FeSO4 ---> [Fe(NO)(SO4)]

D. HỢP CHẤT SẮT(III) 1. Quan sát màu và thử pH của dung dịch muối Fe(III) bằng giấy đo pH Ghi nhận màu của dung dịch muối FeCl3 Nhỏ vài giọt dung dịch FeCl3 lân giấy đo pH đem so màu với pH chuẩn.

Quan sát hiện tượng: - dung dịch FeCl3 có màu vàng nhạt - pH=1 Giải thích: là do FeCl3 được thạo thành từ bazo yếu Fe(OH)3 và axit mạnh HCl nên dung dịch có pH<7 Viết phương trình phản ứng: Fe(OH)3 + 3HCl -----> FeCl3 + 3H2O

2. Tính chất của Fe(OH)3 Lấy 3 giọt dung dịch FeCl3 0,2M cho vào ống nghiệm. Thêm 3 giọt dung dịch NaOH 2M. Quan sát màu kết tủa.

Quan sát hiện tượng: dung dịch xuất hiện kết tủa màu nâu đỏ Fe(OH)3 Giải thích:Lấy 3 giọt dung dịch FeCl3 0,2M rồi thêm 3 giọt dung dịch NaOH 2M ---> kết tủa nâu đỏ Viết phương trình phản ứng: FeCl3 + 3NaOH ---> Fe(OH)3 + 3NaCl Tương tự như trên nhưng thay dung dịch NaOH bằng dung dịch Na2CO3 2M. Quan sát hiện tượng: có khí thoát ra, xuất hiện kết tủa nâu đỏ nhưng màu nhạt hơn thí nghiệm trên.

Giải thích: là do gốc CO32- thủy phân tạo ra OH- , Sao đó OH- này kết hợp với Fe3+ tạo thành Fe(OH)3.

Viết phương trình phản ưng: CO32- +H2O ---> HCO3- + OHHCO3- +H2O ---> H2CO3 + OH76

H2CO3 ---> CO2 + H2O Fe3+ +OH- --->Fe(OH)3↓ 3. Tính oxi hóa của ion Fe3+ Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3. Thêm tiếp từng giọt KI 0,4M. Lắc đều. Giải thích hiện tượng.

Quan sát hiện tượng: dung dịch có màu nâu đỏ Giải thích : là do Fe3+ oxi hóa I- thành I2 sao đó I2 cộng KI còn dư trong dung dịch tạo ra KI3 có màu nâu đỏ.

Viết phương trình phản ứng: 2FeCl3 + 6KI → 2FeI2 + I2 + 6KCl I2 + KI --->KI3 (màu nâu đỏ) Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3. Thêm 3 giọt Na2S 2M. Quan sát màu kết tủa. Axit hóa hỗn hợp bằng vài giọt HCl 2M. Kết tủa thay đổi như thết nào. Giải thích.

Quan sát hiện tượng: ban đầu xuất hiện kết tủa đen, sao đó axit hóa hỗn hợp bằng vài giọt HCl 2M thì kết tủa tan, và có khí thoát ra.

Giải thích: Cho vào ống nghiệm 3 giọt dung dịch FeCl3. Thêm 3 giọt Na2S 2M ---> xuất hiện kết tủa đen (FeS). Axit hóa hỗn hợp bằng vài giọt HCl 2M ---> kết tủa tan và có khí thoát ra ( H2S) Viết phương trình phản ứng: 2FeCl3 + 3Na2S ---> 2FeS + S↓ + 6NaCl FeS + HCl ---> FeCl2 + H2S

Cho vào ống nghiệm vài giọt K2CrO4 sau đó thêm vào ống nghiệm vài giọt H2SO4 loãng -----> dung dịch chuyển từ màu vàng chanh sang màu da cam. Lại tiếp tục thêm vào ống nghiệm vài giọt NaOH thì màu của dung dịch lại chuyển từ màu da cam sang màu vàng chanh.

77

BÀI 8: COBAN - NIKEN - ĐỒNG 1. ĐỒNG. Thí nghiệm 1 Cho vào 2 ống nghiệm mỗi ống 10 giọt CuSO4 0,5M + 5 giọt KI 0,4M. Lắc đều. Ống 1: đợi kết tủa lắng xuống ghi nhận màu dung dịch. Sau đó gạn bỏ dung dịch, rồi cho nước cất rửa kết tủa, ghi nhận màu kết tủa. Ống 2: Thêm tiếp từng giọt Na2S2O3 0,1N cho đến khi phản ứng kết thúc. Viết phương trình phản ứng. *Quan sát hiện tượng: -Ống 1: Xuất hiện tinh thể trắng đồng thời dung dịch hóa màu vàng nâu -Ống 2: Kết tủa tan, sau đó dung dịch chuyển sang màu xanh nhạt *Giải thích và viết phương trình phản ứng: • 2CuSO4 + 4KI ---> 2CuI↓ (tinh thể màu trắng) + I2 (màu vàng nâu) + 2K2SO4 • CuI + 2Na2S2O3 → Na3[Cu(S2O3)2] + NaI • Na2S2O3 + I2 → Na2S4O6 + 2NaI

Thí nghiệm 2 Cho vào ống nghiệm 1ml glucozo 5% và 0,5ml NaOH 2M. Lắc đều. Thêm tiếp từng giọt CuSO4 0,5M cho đến khi dung dịch màu xanh thẫm và có một ít kết tủa. Cẩn thận đun nóng hỗn hợp. Chú ý sự đổi màu của dung dịch. Giải thích. *Quan sát hiện tượng: Dung dịch chuyển dần từ màu xanh lam sang đỏ gạch, nếu đun lâu thì dung dịch sẽ hóa đỏ gạch hoàn toàn. *Giải thích: Khi được đun nóng thì Cu(OH)2↓ sinh ra sẽ tác dụng với glucozo trong môi trường kiềm sinh ra kết tủa đỏ gạch Cu2O *Các phương trình phản ứng: • 2NaOH + CuSO4 ----> Na2SO4 + Cu(OH)2↓ • 2CuSO4 + 4NaOH + C6H12O6 ----> Cu2O( đỏ g + 2Na2SO4 + C6H12O7 + 2H2O 78

***** Từ hỗn hợp trên, lắc đều chia thành 2 phần vào 2 ống nghiệm gạn bỏ phần dung dịch.

2.1 Ống 1: Phần rắn + dung dịch HCl đặc; sau đó với NaOH 2M. Ghi nhận hiện tượng và giải thích. *Quan sát hiện tượng: -Phần rắn + dung dịch HCl đặc-----> dung dịch có màu nâu vàng. Sau đó thêm với NaOH 2M----> kết tủa màu đỏ gạch. *Giải thích: do hợp chất H[CuCl2] khá kém bền nên bị dung dịch NaOH kiềm hóa thành CuOH kết tủa màu vàng, kết tủa này cũng kém bền nên bị phân hủy thành Cu2O màu đỏ gạch. *Các phương trình phản ứng: • Cu2O + 4HCl đặc ---> 2H[CuCl2](nâu vàng) + H2O • H[CuCl2] + 2NaOH ---> 2NaCl + H2O + CuOH↓ • 2CuOH↓ --to--> Cu2O↓(đỏ gạch) + H2O 2.2 Ống 2: Phần rắn + dung dịch NH3 đặc.

Ghi nhận hiện tượng. Lắc đều dung dịch trong ống nghiệm trong một lúc đến khi tan hết kết tủa, ghi nhận hiện tượng lại. *Quan sát hiện tượng: Cu2O tan tạo thành phức amoniacat màu xanh dương. *Giải thích: Trong dung dịch NH3 đặc, Cu2O tạo thành phức amoniacat. *Các phương trình phản ứng: Cu2O + 4NH3 + H2O → 2[Cu(NH3)2]OH

****Cho vào ống nghiệm 10 giọt CuSO4 0,5M. Thêm từng giọt HCl đặc cho đến khi màu dung dịch thay đổi. Sau đó thêm vào một ít tinh thể NH4Br. Ghi nhận hiện tượng và giải thích. *Quan sát hiện tượng: Ban đầu dung dịch chuyển từ màu xanh lam sang màu xanh lục.

Nhưng khi thêm vào một ít tinh thể NH4Br vào thì dung dịch chuyển sang màu vàng nâu. *Giải thích: do HCl tạo thành phức có màu xanh lục H2[CuCl4]. Thêm ít tinh thể NH4Cl thì dung dịch chuyển sang màu vàng nâu.

Viết phương trình phản ứng: • CuSO4 + 4HCl ---> H2[CuCl4](xanh lục) + H2SO4 • H2[CuCl4] + NH4Br ---> H2[CuBr4](vàng nâu) + 2HCl 79

2. COBAN Thí nghiệm 1 Cho vào 2 ống nghiệm, mỗi ống vài giọt Co(NO3)2 1M và vài giọt NH3 2M. Sau đó là từng giọt NH3 đặc đến khi kết tủa tan hết. Ghi nhận và giải thích hiện tượng. Cẩn thận thêm tiếp vào ống thứ nhất từng giọt H2O2 30%. Lắc đều.

Sau đó, pha loãng ống thứ 2 bằng nước đến thể tích bằng ống thứ nhất. Sao sánh màu trong hai ống nghiệm, giải thích. *Quan sát hiện tượng: -Ban đầu cho vài giọt Co(NO3)2 1M và vài giọt NH3 2M ---> xuất hiện kết tủa xanh dương.

-Sau đó nhỏ từng giọt NH3 đặc đến khi kết tủa tan hết ---> kết tủa tan, dung dịch chuyển sang màu vàng.

-Cẩn thận thêm tiếp vào ống thứ nhất từng giọt H2O2 30% ----> dung dịch chuyển sang màu nâu đỏ.

-Sau đó, pha loãng ống thứ 2 bằng nước đến thể tích bằng ống thứ nhất ----> màu của dung dịch nhạt dần do pha loãng. *Giải thích: Sản phẩm có tạo phức ion *Viết phương trình phản ứng: • Co(NO3)2 + 2(NH3•H2O) → Co(OH)2 + 2NH4NO3 • Co(OH)2 + 6NH3 đặc ---> [Co(NH3)6](OH)2 • 2[Co(NH3)6](OH)2 + H2O2 ---> 2[Co(NH3)6](OH)3

Thí nghiệm 2 Cho vào ống nghiệm vài giọt Co(NO3)2 1M và vài giọt NaOH 2M. Sau đó là vài viên NaOH(đến khi không còn sự thay đổi màu) Ghi nhận và giải thích hiện tượng. Cẩn thận thêm tiếp vào từng giọt H2O2 30%. Lắc đều.

Ghi nhận hiện tượng và giải thích. *Quan sát hiện tượng: Cho vào ống nghiệm vài giọt Co(NO3)2 1M và vài giọt NaOH 2M -----> kết tủa xanh chàm . Sau đó là vài viên NaOH (đến khi không còn sự thay đổi màu) ---> dung dịch có 80

màu xanh tím đậm. Cẩn thận thêm tiếp vào từng giọt H2O2 30% ---> tạo thành kết tủa xám đen. *Giải thích: Co2+ dễ bị oxi hóa *Viết phương trình phản ứng: • Co(NO3)2 + 2NaOH ---> Co(OH)2↓(xanh chàm) + 2NaNO3 • Co(OH)2 +2NaOH ---> Na2[Co(OH)4](xanh tím đậm) • 3Na2[Co(OH)4] + H2O2 ----> Co(OH)3↓(xám đen) + 2Na3[Co(OH)6]

Thí nghiệm 3 Dùng dung dịch CoCl2 viết lên tờ giấy lọc. Hơ trên ngọn lửa đèn cồn. Quan sát hiện tượng và giải thích. *Quan sát hiện tượng: Dùng dung dịch CoCl2 viết lên tờ giấy lọc----> chữ có màu hồng.

Hơ trên ngọn lửa đèn cồn ----> màu hồng biến mất, dọc nét viết xuất hiện màu xanh tím. *Giải thích: Do CoCl2 tồn tại trong dung dịch dưới dạng CoCl2.6H2O, đun nóng trong nước tách được CoCl2 có màu xanh, và do phức [Co(H2O)6]2+ khi đun nóng bị mất nước tạo phức [Co(H2O)4]2+ nhỏ hơn nên có màu xanh tím. *Các phương trình phản ứng: • CoCl2.6H2O ----> [CoCl4]2- + 6H2O Thí nghiệm 4 Cho vào cốc 50ml . Khoảng 5ml CoCl2 0,5M ethylendiamine.Khuấy đều hỗn hợp. Ghi nhận sự thay đổi và màu sắc cũng như nhiệt độ của dung dịch. Thêm tiếp vào 5ml H2O2 10%. khuấy đều hỗn hợp trong khoảng 5 phút. Màu của dung dịch thay đổi như thế nào?

Giải thích. *Quan sát hiện tượng: Ban đầu dung dịch có màu vàng và nóng lên, sau đó thêm tiếp 5ml H2O2 10% -----> dung dịch chuyển sang màu nâu đỏ. *Giải thích: Sự tổng hợp này liên quan đến quá trình oxy hóa Cobalt từ Co+2 đến Co+3.

Tuy nhiên, Co3+ không ổn định trong môi trường nước, dễ dàng bị giảm trở lại Co2+. Vì thế ta cho Co2+ tác dụng thêm với Ethylenediamine. Do đó, Co3+ được hình thành, nó ổn định và giữ lại trạng thái oxy hóa cao hơn. *Các phương trình phản ứng: • CoCl2 + 3en ---> [Co(en)3]Cl2 • 2[Co(en)3]2+ + H2O2 + 2H+ ----> 2[Co(en)3]3+ +2H2O 81

3. NIKEN Thí nghiệm 1 Cho vào ống nghiệm vài giọt NiCl2 0,5M và vài giọt NaOH 2M. Lắc đều. Thêm tiếp vài giọt NaOH. Kết tủa có tan trong kiềm dư không? *Quan sát hiện tượng: Xuất hiện kết tủa trắng xanh, không tan trong kiềm dư. *Giải thích: Kết tủa không tan do Ni(OH)2 có tích số tan rất nhỏ. *Các phương trình phản ứng: • NiCl2 +2NaOH ---> Ni(OH)2↓ + 2NaCl

Thí nghiệm 2 Cho vào ống nghiệm vài giọt NiCl2 0,5M, vài giọt NaOH 2M và vài giọt K2S2O8. Lắc đều. Ghi nhận màu kết tủa. *Quan sát hiện tượng: Ban đầu xuất hiện kết tủa trắng xanh. Sau đó thêm K2S2O8 ---> xuất hiện kết tủa đen. *Giải thích: vài giọt NiCl2 0,5M+ vài giọt NaOH 2M ---> kết tủa tắng xanh . sau đó thêm vài giọt K2S2O8 ---> kết tủa đen. *Các phương trình phản ứng: • NiCl2 +2NaOH ---> Ni(OH)2↓ + 2NaCl • Ni(OH)2 + K2S2O8 + 2NaOH+ (n-2)H2O ----> NiO2.nH2O (đen) + 2K2SO4

Thí nghiệm 3 Cho vào ống nghiệm vài giọt NiCl2 0,5M và vài giọt NH3 2M. Thêm tiếp vài giọt NH3 2M. Kết tủa có tan? *Quan sát hiện tượng: Cho vào ống nghiệm vài giọt NiCl2 0,5M và vài giọt NH3 2M ---> kết tủa trắng xanh . Thêm tiếp vài giọt NH3 2M ---> kết tủa tan, tạo thành dung dịch màu xanh dương. *Giải thích: Ni(OH)2 tan trong NH3 vì có khả năng tạo phức bền *Các phương trình phản ứng: • NiCl2 +2NaOH ---> Ni(OH)2↓(trắng xanh) + 2NaCl 82

• Ni(OH)2 + 6(NH3•H2O) → [Ni(NH3)6](OH)2 + 6H2O

Thí nghiệm 4 Cho vào ống nghiệm vài giọt NiCl2 0,5M và vài giọt NH3 đặc. Thêm tiếp vài giọt NH3 đặc. Kết tủa có tan trong NH3 đặc? *Quan sát hiện tượng: Kết tủa trắng xanh. Sau đó thêm tiếp vài gịot dung dịch NH3 đặc vào ---> kết tủa tan tạo ra dung dịch màu xanh đậm. *Giải thích : Ni(OH)2 tan trong NH3 vì có khả năng tạo phức bền *Các phương trình phản ứng: • NiCl2 + 2NH3 + 2H2O ---> Ni(OH)2 + 2NH4Cl • Ni(OH)2 + 6 NH3 ---> Ni(NH3)62+ + 2OH-

CÂU HỎI 1. Cho biết những khoáng vật quan trọng của các nguyên tố Co, Ni, Cu. Các ứng dụng và một vài ý nghĩa sinh học của chúng? * Những khoàng vật quan trọng của nguyên tố: + Co: Cobantin (CoAsS), Smantit( CoAs2) + Ni: nikenlin(NiAs), Nilerit( NiS), Penlatit [(Fe,Ni)9S8] +Cu: cancosin( Cu2S), cuprit (Cu2O), covelin(CuS), cancopirit (CuFeS2), malachite (CuCO3.Cu(OH)2)). * Các ứng dụng của Niken bao gồm: • • • • • • • • • • •

Thép không gỉ và các hợp kim chống ăn mòn Hợp kim Alnico dùng làm nam châm.

Chân vịt trong thuyền và máy bom trong công nghiệp hóa chất Tiền xu Pin sạc, như pin niken kim loại hidrua (NiMH), và pin niken cadmi( NiCd) Dùng làm điện cực Hợp kim NiFe - Permalloy dùng làm vật liệu từ mềm Trong nồi nấu hóa chất bằng kim loại trong phòng thí nghiệm Làm chất xúc tác cho quá trình hidro hóa dầu thực vật.

Các ứng dụng của coban Nam châm alnico 83

• • • • • • • • • • • • • • • • • •

Điện cực trong pin điện Tác nhân làm khôn sơn , vec ni, mực Dùng trong xạ trị Tiệt trùng thực phẩm theo phương pháp Pasteur Dùng làm lớp phủ bể mặt cho gốm, xứ, thủy tinh Chất xúc tác cho công nghiệp dầu khí và hóa chất Hợp kim chịu mài mòn, ăn mòn Thép dùng trong ngành vận tải cao tốc Những bộ phận trong tua pin khí của máy bay Các ứng dụng của Đồng Dây điện Tay nắm các vật khác trong xây dựng nhà của Đúc tượng Động cơ điện Cuộn từ của nam châm điện Vật dụng trong nhà bếp, ví dụ như chảo ráng Ống chân không , ống tia cực trong lò vi ba Bộ dẫn sóng cho các bức xạ vi ba

* Vai trò sinh học của Niken: urease (1 loại enzym giúp thủy phân ure) * Vai trò sinh học của Coban: nhiều sinh vật sống phải cần đến một lượng nhỏ coban để tồn tại. Chựng vào đất một lượng nhỏ coban sẽ làm tăng sức ăn của động vật ăn cỏ( trâu , bò,..) * Vai trò sinh học của đồng: đồng là nguyên tố vi lượng rất cần thiết cho động vật,thực vật bậc cao . Đồng được tìm thấy trong nhiều loại enzym. Đồng được vận chuyển chủ yếu trong máu bởi protein trong huyết tương gọi là ceruloplasmin. Đồng được hấp thụ trong ruột non và vận chuyển tới gan bằng liên kết của albumin.

2. Màu của ion Co2+, Ni2+, Cu2+ trong nước? Màu của hydroxit M(OH)2 tương ứng? Các M(OH)2 có tan trong dung dịch NH3 dư? Màu của các phức amoni [M(NH3)6]2+ tương ứng?

• • • • • •

Màu của ion Co2+ trong nước [Co(H2O)6]2+: màu đỏ hồng Màu của ion Ni2+ trong nước [Ni(H2O)6]2+:màu lục Màu của ion Cu2+ trong nước [Cu(H2O)6]2+: xanh lam Màu của Co(OH)2 :màu hồng Màu của Ni(OH)2: màu lục Màu của Cu(OH)2: màu lam

*Các M(OH)2 đều tan trong dung dịch NH3 dư 84

• Màu của phức [Co(NH3)6]2+: Màu nâu vàng • Màu của phức [Ni(NH3)6]2+: Màu tím • Màu của phức [Cu(NH3)6]2+: Màu xanh tím 3. Cho biết hiện tượng xảy ra khi thêm NH3 đến dư vào dung dịch chứa Co2+, sau đó thêm H2O2.Viết phương trình phản ứng.

-Xuất hiện kết tủa Co(OH)2 màu xanh dương • Co(NO3)2 + 2(NH3•H2O) → Co(OH)2 + 2NH4NO3 *Kết tủa tan trong dung dịch NH3 đặc tạo thành phức [Co(NH3)6](OH)2 có màu nâu vàng • Co(OH)2 + 6NH3 đặc ---> [Co(NH3)6](OH)2 H2O2 oxi hóa [Co(NH3)6](OH)2 thành [Co(NH3)6](OH)3 có màu nâu đỏ • 2 [Co(NH3)6](OH)2 + H2O2 ----> 2[Co(NH3)6](OH)3

4. Viết phương trình phản ứng oxi hóa Co(II) thành Co(III) bởi H2O2 trong môi trường kiềm mạnh, dư. Sản phẩm thu được có màu gì?

• 2[Co(NH3)6]Cl2 + 2NH4Cl + H2O2 → 2[Co(NH3)6]Cl3(màu vàng) + 2NH3 + 2H2O • 2 Co(NO3)2 + 6 NH3 + 2 (NH4)2CO3 + H2O2 → 2 [Co(NH3)4CO3]NO3 + 2 NH4NO3 + 2H2O 5. Viết các phương trình phản ứng khử Cu(II) thành Cu(I) trong môi trường axit và trong môi trường bazo.

• HCHO + 2Cu(OH)2 + NaOH ---> HCOONa + Cu2O + 3H2O • 2CuCl2 + SO2 + 2H2O ----> 2CuCl + 2HCl + H2SO4 6. Cu2O có tan trong dung dịch NH3 đặc? Viết phương trình phản ứng.

• Cu2O + 2HCl → 2CuCl2 + H2O Cu2O có tan trong dung dịch NH3 đặc 7. Ion cho phản ứng rất đặc trưng với Dimethylglyoxime. Viết phương trình phản ứng và vẽ cấu trúc của sản phẩm tạo thành.

• [Ni(NH3)6]2+ + 2(CH3CNOH)2 ---> C8H14N4NiO4 + 2NH4+ + 4NH3 *Cấu trúc của sản phẩm tạo thành:

85

86

BÀI 9: ĐIỀU CHẾ VÀ TÍNH CHẤT K3[Fe(C2O4)3].3H2O A. Điều chế K3[Fe(C2O4)3].3H2O Cân 9 gam K2C2O4.H2O cho vào cốc 250 ml. Thêm 30ml nước cất vào và đun nóng (không đun sôi) để hòa tan. Trong cốc thứ 2, hòa tan 4 gam FeCl3.6H2O với khoảng 1015 ml H2O lạnh. Rót thật từ từ FeCl3 từ cốc thứ 2 vào dung dịch oxalat ở cốc thứ nhất (còn ẩm). Vừa rót, vừa khuấy đều hỗn hợp bằng đũa thủy tinh.

Chú ý: trong quá trính khuấy nếu thấy màu xanh của dung dịch biến mất (dung dịch chuyển dần sang màu vàng) thì ngưng rót cho dù dung dịch FeCl3 vẫn còn dư.

Ngưng khuấy, để sản phẩm kết tinh bằng cách làm lạnh dung dịch trong hỗm hơp nước đá. Rửa tinh thể với khoảng 10ml etanol và tiếp tục hút chân không trong vài phút. Cân sản phẩm, tính hiệu suất. * Rửa tinh thể , cân sản phẩm được 6,2 gam * Viết phương trình phản ứng: FeCl3 .6H2O+ 3K2C2O4 .H2O→ K3[Fe(C2O4)3] .3H2O+ 3KCl + 6H2O

Khối lượng lý thuyết: m=8 gam Hiệu suất:H=77.5% B. Phản ứng quan hóa của K3[Fe(C2O4)3].3H2O Hòa tan 0,7 gam phức thu được ở trên với 100ml nước cất trong bình tam giác. Thêm 3ml H2SO4 3M và lắc xoáy hỗn hợp. Rót vào 3 ống nghiệm. Mỗi ống 5ml dung dịch này. Giữ 1 ống không chiếu sáng để so sánh . Chiếu xạ 2 ống còn lại bằng đèn chiếu 150 W, một ống trong 1 phút, một ống trong 5 phút. Thêm 5 giọt K3[Fe(CN)6] 0,15M vào ống nghiệm.

Ghi nhận hiện tượng và giải thích.

Quan sát hiện tượng và giải thích Ống 1 : dung so sánh Ồng 2: màu nhạt hơn ống 1 Ống 3: màu nhạt hơn ống 2

87

Giải thích: Do dung dịch phức rất nhạy sáng . Khi chiếu sáng hợp chấy xảy ra quá trình oxi hóa khử (Fe 3+ thành Fe2+) mà thời gian chiếu sáng càng lâu thì phản ứng càng tạo ra nhiều Fe2+ Viết phương trình phản ứng: 2K3[Fe(C2O4)3] → 2K2[Fe(C2O4)2] + K2C2O4 + 2 CO2 C. Bản in.

Rót một ít dung dịch [Fe(C2O4)3]3- mới điều chế trước đó vào đĩa Petri. Nhúng kỹ một mẫu giấy lọc kích thước 5x5 cm vào dung dịch này. Dùng kẹp nhựa kẹp tờ giấy lọc và làm cho ráo nước. Khi giấy ráo, đặt nằm phẳng dưới ngọn đèn chiếu 150W (cách khoảng 10 cm) và để vài vật chắn sáng nhỏ lên tờ giấy. Chiếu xạ trong khoảng 5 phút(nếu tờ giấy vẫn còn ướt thì tiếp tục chiếu sáng). Sau đó, dùng kẹp nhựa nhúng tờ giấy đó vào đĩa Petri khác có chứa sẵn dung dịch kali ferixianua. Lấy “bản in” thu được và nhúng vào cốc nước cất để rửa hết dung dịch kali ferixianua dư. Giải thích hiện tượng.

Quan sát hiện tượng: Vùng được chiếu sáng có màu xanh, vùng còn lại không đổi màu.

Giải thích: Phần được chiếu sáng Fe3+ bị khử thành Fe2+ , Fe 2+ tác dụng với dung dịch kali ferixianua tạo phức có màu xanh. Phần còn lại không được chiếu sáng thì không có sự thay đổi màu rõ ràng.

Viết phương trình phản ứng: 2K3[Fe(C2O4)3] → 2K2[Fe(C2O4)2] + K2C2O4 + 2 CO2 Fe2+ + K3[Fe(CN)6] →KFe[Fe(CN)6]2 + 2K+

Câu hỏi Để xác định hàm lượng oxalat trong phức K3[Fe(C2O4)3].3H2O người ta tiến hành một số thí nghiệm như sau. a) Hòa tan một ít tinh thể K3[Fe(C2O4)3].3H2O vào dung dịch H2SO4 loãng, đun nóng nhẹ rồi chuẩn độ bằng KMnO4 chuẩn. b) Chuyển hết dung dịch sau chuẩn độ vào hỗn hóng kẽm. Chuẩn độ dung dịch bằng KMnO4 chuẩn.

Hãy viết các phương trình phản ứng xảy ra.

88

Giải thích qui trình thí nghiệm ( cho biết rõ mục đích từng bước) Trả lời câu hỏi Giải thích quy trình thí nghiệm: ( mục đích của từng bước) (a) Hòa tan một ít tinh thể K3[Fe(C2O4)3].3H2O vào dung dịch H2SO4 loãng, đun nóng nhẹ để thu được khí CO2 do oxalat trong phức bị oxi hóa bởi MnO4- trong môi trường axit. (b) Chuyển hết dung dịch sau chuẩn độ vào hỗn hống kẽm tạo ra Fe2+ . Sau đó tiếp tục chuẩn độ bằng dung dịch KMnO4 chuẩn để xác định số mol Fe2+ bị oxi hóa thành Fe3+ .

Từ đó ta có tỉ lệ số mol của Fe3+ và C2O42- , ta xác định được hàm lượng oxalat có trong phức.

Viết phương trình phản ứng 2 MnO4- + 16 H+ + 5 C2O42- → 2 Mn2+ + 8 H2O + 10 CO2 Zn+Fe3+→Zn2++Fe2+ 5Fe2+ + MnO4- + 8H+→ 5Fe3+ + Mn2+ + 4H2O

89

BÀI 10: ĐIỀU CHẾ AMONIACAT ĐỒNG 1. Điều chế phức chất.

- Hòa tan 3,0 gam CuSO4.5H2O đã tán thành bột vào 15ml NH3 6M trong Erlen 100ml.

Khuấy đều hỗn hợp một lúc. Gạn lấy dung dịch cho vào cốc 100ml. Phần rắn được hòa tan trong 5ml NH3 6M khác. Gộp chung các dung dịch rồi gạn lấy dung dịch - Thêm từng giọt etanol vào nước lọc đồng thời khuấy đều hỗn hợp bằng máy khuấy từ (đến khi thấy dung dịch hơi đục). Ngưng khuấy, làm lạnh hỗn hợp trong khoảng 10 phút.

Thu các tinh thể màu xanh bằng cách lọc dưới áp suất kém. Rửa tinh thể vài lần, mỗi lần bằng etanol 95%. Tiếp tục hút chân không đến khô sản phẩm. Ta thu dược tinh thể màu xanh thẫm có khối lượng là 2,16 gam - Sấy khô sản phẩm trong tủ sấy ở 50℃ trong vòng 1 giờ . Ta thu được tinh thể màu xanh thẵm có khối lượng là 2.06 gam.

CuSO4·5H2O + 4NH3 ---> [Cu(NH3)4]SO4·H2O(tinh thể trắng) + 4H2O 2H2O +2NH3 + CuSO4→(NH4)2SO4 + Cu(OH)2 Cu(OH)2 +4 NH3 ----> [Cu(NH3)4](OH)2 (tinh thể xanh)

2. Tính chất của sản phẩm.

Cân khoảng 1,0 gam sản phẩm mới điều chế và cho vào cốc 100ml có chứa sẵn 30ml nước cất---->Dung dịch A Phần 1: cho vào erlen chính xác 10ml dung dịch A lấy bằng pipet, thêm vào vài giọt metyl da cam. Ghi nhận màu của dung dịch . Sau đó nhỏ từng giọt HCl 0,5M từ ống chuẩn độ vào. Quan sát sự đổi màu của dung dịch. Đến khi dung dịch có màu vàng cam hoặc đỏ cam thì ngưng lại.

Quan sát hiện tượng: Cho vào erlen chính xác 10ml dung dịch A lấy bằng pipet, thêm vào vài giọt metyl da cam-------> dung dịch từ màu xanh thẫm chuyển thành màu xanh chàm . Sau đó , nhỏ từng giọt HCl 0,5M từ ống chuẩn độ vào thì dung dịch chuyển thành màu vàng cam( màu da cam).

Giải thích: dung dịch của những phức này thường bị đổi màu vì bị oxi không khí oxi hóa Viết phương trình phản ứng: [Cu(NH3)4](OH)2 ---(metyl da cam)---> [Cu(NH3)4]2+ +2OH90

[Cu(NH3)4]2+ + 2H+ ------> Cu2+ +NH4+ Phần 2: khoảng 10ml dung dịch A cho tác dụng với khoảng 5ml dung dịch BaCl2 1M .

Lọc, rửa sạch bằng nước và ghi nhận màu kết tủa.

Quan sát hiện tượng:xuất hiện kết tủa màu trắng Giải thích:khi thêm dư dung dịch muối bari vào dung dịch có chứa ion sulfat sẽ tạo thành kết tủa bari sunfat (màu trắng đục) Viết phương trình phản ứng: Ba2+ +SO42→BaSO4↓( kết tủa trắng đục) Phần 3: khoảng 10ml dung dịch A thêm vào 10ml dung dịch CH3COOH 4M và 1,0 gam KI. Lắc đều. Ghi nhận màu kết tủa cũng như màu của dung dịch.

Quan sát hiện tượng: dung dịch có màu vàng nâu, khi rửa dung dụng ta thấy dung dịch có màu trắng xuất hiện (CuI2) Giải thích: phức tetra amin đồng (II) sunfat bị thủy phân thành CuSO4 trong môi trường axit mạnh , phản ứng giữa Cu 2+ và I- sẽ tạo ra kết tủa CuI2 (màu đen nâu) . sau khi rữa bằng nước thì có kết tủa trắng xuất hiện.

Viết phương trình phản ứng:

Cu 2+ + 2I- -----> CuI2↓.

CÂU HỎI Sự phân tích một phức chất của crom cho thấy thành phần gồm có: Cr 27.1%, C 25. 2%, H 4.25% theo khối lượng, phần còn lại là oxi. a)

Tìm công thức thực nghiệm cho hợp chất này.

b) Nếu công thức thực nghiệm gồm 1 phân tử nước, ligand kia là gì? Bậc oxi hóa của crom? c) Khảo sát từ tính cho thấy hợp chất này nghịch từ. Phải giải thích từ tính của nó như thế nào? Thử vẽ cấy trúc phù hợp của từ tính này.

Giải đáp : A. Công thức thực nghiệm cho hợp chất này:

x : y : z : t = 0,5 : 2,1 : 4,3 : 2,7 = 1 : 4 : 8 : 5 91

----> Công thức hợp chất phức của Crom là : CrC4H8O5 B. Nếu công thức thực nghiệm gồm 1 phân tử nước, ligand kia là [Cr(CH3COO)2(H2O)]. Như vậy ligand là các nhóm axetat. Do nhóm (CH3COO-) có điện tích -1 nên mước oxi hóa của crom là +2.

C. Ion Cr2+ là hệ d4, nghĩa là hệ có 4e thuộc obitan d. Sự phân bố 4 electron phải thuộc loại spin năng lượng cao của ligand yếu. Chỉ yếu tố này đã cho thấy [Cr(CH3COO)2(H2O)] có tính thuận từ. Tuy nhiên từ các kết qủa thực nghiệm, hợp chất này lại có tính nghịch từ đó là do hợp chất này ở dạng nhị hợp có cấu tạo như sau:

Trong cấu tạo này, hai nguyên tử Cr tạo liên kết bốn, bao gồm một sigma, hai pi và một delta, với bậc liên kết tổng cộng là 4. Sự hình thành liên kết bốn đòi hỏi tất cả các electron thuộc obitan d đều phải cặp đôi. Vì vậy dựa theo tính chất từ, hợp chất ở dạng nhị hợp là nghịch từ.

92

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ

PHÚC TRÌNH HÓA PHÂN TÍCH CÔNG NGHỆ HÓA HỌC MSHP:TN126

Giảng viên hướng dẫn

Sinh viên thực hiện

Th.S Lâm Phước Điền

Lê Thị Ngọc Dung : B1706362 Nguyễn Thanh Hoài : B1706373

Cần Thơ , 03/2019

1

BĂ i 1: Ä?áť&#x160;NH LƯᝢNG NIKEN

I. D᝼ng c᝼ và hóa chẼt.

-Becher 250mL, áť&#x2018;ng Ä&#x2018;ong 100mL, áť&#x2018;ng Ä&#x2018;ong 25mL, pháť&#x2026;u thĹŠy tinh, áť&#x2018;ng nháť? giáť?t.

-Dung dáť&#x2039;ch Ni2+ , dung dáť&#x2039;ch dimetylglyoxim trong etanol, dd NH3, dd AgNO3.

II. ThĂ­ nghiáť&#x2021;m.

CĂĄch tiáşżn hĂ nh thĂ­ nghiáť&#x2021;m

Káşżt quả thĂ­ nghiáť&#x2021;m

-Cho vĂ becher 250mL: 20mL dung dáť&#x2039;ch -Kháť&#x2018;i lưᝣng káşżt tᝧa thu Ä&#x2018;ưᝣc lĂ : 0,1649g Ni2+ vĂ 100mL nĆ°áť&#x203A;c nĂłng.

-Sáť&#x2018; mol káşżt tᝧa: đ?&#x2018;&#x161;

-Ä?un cĂĄch thᝧy vĂ thĂŞm vĂ o 20mL dung

n= =0,1649/289=5,7*10-4 (mol) đ?&#x2018;&#x20AC;

dáť&#x2039;ch dimetylglyoxim, lắc Ä&#x2018;áť u.

-ThĂŞm vĂ i giáť?t NH3 vĂ lắc Ä&#x2018;áť u cho Ä&#x2018;áşżn khi -PhĆ°ĆĄng trĂŹnh phản ᝊng: cĂł mĂši rĂľ ráť&#x2021;t, ráť&#x201C;i Ä&#x2018;áť&#x192; yĂŞn 1 giáť?.

Ni2+ + 2C4H8H2O2 â&#x2020;&#x2019; Ni(C4H7N2O2)2 + 2H+ - Láť?c qua giẼy láť?c vĂ kiáť&#x192;m tra sáťą káşżt tᝧa (mol) 5,7*10-4 5,7*10-4 hoĂ n toĂ n (cho vĂ o nĆ°áť&#x203A;c Ä&#x2018;ĂŁ láť?c vĂ i giáť?t dimetylglyoxim thĂŹ khĂ´ng còn káşżt tᝧa Ä&#x2018;áť?).

-Kháť&#x2018;i lưᝣng Ni2+:

-DĂšng nĆ°áť&#x203A;c cẼt Ä&#x2018;un nĂłng Ä&#x2018;áť&#x192; ráť­a káşżt tᝧa Ä&#x2018;áşżn

mNi2+ = 0,034g

khi loấi háşżt ion Cl- (dĂšng AgNO3 Ä&#x2018;áť&#x192; kiáť&#x192;m tra).

â&#x17E;&#x201D; Váş­y hĂ m lưᝣng dung dáť&#x2039;ch Ni2+ lĂ :

-Ä?em káşżt tᝧa sẼy khĂ´ áť&#x; 100-1200C trong 20-40 phĂşt. Dáť&#x192; nguáť&#x2122;i trong bĂŹnh hĂşt Ẋm Ä&#x2018;áşżn

0,034

khi tráť?ng lưᝣng khĂ´ng Ä&#x2018;áť&#x2022;i, Ä&#x2018;em cân vĂ ghi

20â&#x2C6;&#x2014;10â&#x2C6;&#x2019;3

nhận kết quả.

2

= 1,7 (g/L)

BĂ i 2: CHUẨN Ä?áť&#x2DC; AXIT- BAZO CHUẨN Ä?áť&#x2DC; DUNG Dáť&#x160;CH NaOH Báş°NG DUNG Dáť&#x160;CH HCl I. D᝼ng c᝼ vĂ hĂła chẼt.

- Buret 25mL, Pipet10mL (2 cĂĄi), bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 250mL (2 cĂĄi), bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 100mL, erlen 250mL (3 cĂĄi), Becher 100mL (4 cĂĄi), áť&#x2018;ng Ä&#x2018;ong 100mL- 10mL, Ä&#x2018;ĹŠa thᝧy tinh, cháş­u thᝧy tinh, áť&#x2018;ng nháť? giáť?t.

- Borax Na2B4O7.10H2O, dd NaOH, dd HCl Ä&#x2018;áş­m Ä&#x2018;ạc, Helianti, Phenolphtalein.

II. ThĂ­ nghiáť&#x2021;m.

CĂĄch tiáşżn hĂ nh thĂ­ nghiáť&#x2021;m

Káşżt quả thĂ­ nghiáť&#x2021;m

1. Ä?iáť u cháşż dung dáť&#x2039;ch bazo 0,1N - Cân chĂ­nh xĂĄc 1,90g borax cho vĂ o becher

CN= đ??śđ?&#x2018;&#x20AC; â&#x2C6;&#x2014; đ?&#x203A;ž =

100mL, thĂŞm nĆ°áť&#x203A;c cẼt Ä&#x2018;áşżn náť­a becher,

1,91Ă&#x2014;2 = 0,1N 381,42Ă&#x2014;0,1

khẼy cho tan ráť&#x201C;i cho vĂ o bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 100mL. - TrĂĄng ráť­a becher vĂ cho vĂ o bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc. Sau Ä&#x2018;Ăł cho nĆ°áť&#x203A;c cẼt vĂ o Ä&#x2018;áşżn vấch 100mL, Ä&#x2018;áş­y nĂşt vĂ lắc Ä&#x2018;áť u.

2. Ä?iáť u cháşż dung dáť&#x2039;ch HCl 0,1N - LẼy 3mL dung dáť&#x2039;ch HCl Ä&#x2018;áş­m Ä&#x2018;ạc cho vĂ o Tháť&#x192; tĂ­ch dung dáť&#x2039;ch borax Ä&#x2018;ĂŁ dĂšng: bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 250mL, thĂŞm nĆ°áť&#x203A;c Ä&#x2018;áşżn

Lần 1: 13,7mL

vấch, Ä&#x2018;áş­y nĂşt, lắc Ä&#x2018;áť u.

Lần 2: 13,6mL

- LẼy 10mL dd vᝍa pha và o erlen, thêm 3

Lần 3: 13,5mL

=> Vtb= 13,6mL

giáť?t bromocresol xanh.

- Dung dáť&#x2039;ch borax 0,1N Ä&#x2018;ưᝣc chᝊa trong buret: máť&#x; khĂła cho dd borax chảy vĂ o erlen - Váş­y náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; cᝧa dd HCl lĂ : vĂ lắc Ä&#x2018;áť u cho Ä&#x2018;áşżn khi dd chuyáť&#x192;n sang mĂ u

3

CN=

0,1Ă&#x2014;13,6 10

= 0,136N

xanh thĂŹ dᝍng quĂĄ trĂŹnh chuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122;, ghi tháť&#x192; tĂ­ch borax Ä&#x2018;ĂŁ dĂšng, lạp lấi thĂ­ nghiáť&#x2021;m 3 lần. â&#x17E;&#x201D;Váş­y tháť&#x192; tĂ­ch dd HCl cần lẼy Ä&#x2018;áť&#x192; pha Ä&#x2018;ưᝣc - LẼy 62,5mL dd HCl cho vĂ o Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 100mL HCl 0,1N lĂ : 100mL thĂŞm nĆ°áť&#x203A;c cẼt Ä&#x2018;áşżn vấch.

V=

0.1Ă&#x2014;100 0.136

= 73,5mL

3. ChuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; dd NaOH - LẼy 10mL NaOH cho vĂ o erlen, thĂŞm 3 Tháť&#x192; tĂ­ch dung dáť&#x2039;ch HCl Ä&#x2018;ĂŁ dĂšng: giáť?t helianti (dung dáť&#x2039;ch cĂł mĂ u vĂ ng).

- Lần 1: 8,1mL

- Dung dáť&#x2039;ch HCl 0,1N trong buret, máť&#x; khĂła - Lần 2: 7,9mL cho dd HCl 0,1N chảy vĂ o erlen vĂ lắc Ä&#x2018;áť u - Lần 3: 8mL cho Ä&#x2018;áşżn khi 1 giáť?t HCl 0,1N lĂ m dd chuyáť&#x192;n

Vtb=8mL

tᝍ mĂ u vĂ ng sang da cam thĂŹ káşżt thĂşc quĂĄ trĂŹnh chuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122;, lạp lấi thĂ­ nghiáť&#x2021;m 3 lần, ghi - Vây náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; cᝧa NaOH lĂ : káşżt quả.

VHCL*CHCl= VNaOH*CNaOH =>CNaOH=

8Ă&#x2014;0.1 10

= 0,08N

â&#x17E;&#x201D;Váş­y náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; kháť&#x2018;i cᝧa NaOH P=

4

Mâ&#x2C6;&#x2014;đ??śđ?&#x2018; ,đ?&#x2018; đ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;&#x201A;đ??ť 40â&#x2C6;&#x2014;0,08 đ?&#x203A;ž

=

1

= 3,2g/L

BĂ i 3: CHUẨN Ä?áť&#x2DC; OXI HĂ&#x201C;A KHᝏ PHĆŻĆ NG PHĂ P PERMANGANAT I. D᝼ng c᝼ vĂ hĂła chẼt.

- Buret 25mL, Pipet 10mL (2 cĂĄi), pipet 1mL, báşżp Ä&#x2018;iáť&#x2021;n, bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 250mL-100mL (2 cĂĄi), erlen 250mL (3 cĂĄi), cáť&#x2018;c thᝧy tinh 100mL (4 cĂĄi)- 150mL (1 cĂĄi), áť&#x2018;ng Ä&#x2018;ong 10mL, cháş­u thᝧy tinh, Ä&#x2018;ĹŠa thᝧy tinh, áť&#x2018;ng nháť? giáť?t.

- Axit Oxalic H2C2O4.2H2O, Kali permanganat, axit sunfuric, H2O2, Ä&#x2018;inh sắt, dd CuSO4 0,1M. II. ThĂ­ nghiáť&#x2021;m ď&#x201A;˛ Tiáşżn hĂ nh pha dung dáť&#x2039;ch: A. Pha dung dáť&#x2039;ch acid Oxalic 0,1N: - Kháť&#x2018;i lưᝣng acid oxalic (đ?&#x203A;ž=2) cần dĂšng: â&#x20AC;˘ m= CN Ă&#x2014; V Ă&#x2014;

đ?&#x2018;&#x20AC; đ?&#x203A;ž

= 0,1 Ă&#x2014; 0,1 Ă&#x2014;

126,07 2

= 0,63g

- Cân 0,63g axit oxalic cho vĂ o cáť&#x2018;c thᝧy tinh 100mL, cho nĆ°áť&#x203A;c vĂ o khẼy cho tan háşżt, rĂłt vĂ o bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 100mL, trĂĄng cáť&#x2018;c nhiáť u lần, cho háşżt vĂ o bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc, Ä&#x2018;áť&#x2022; nĆ°áť&#x203A;c vĂ o Ä&#x2018;áşżn vấch , Ä&#x2018;áş­y nắp, lắc Ä&#x2018;áť u.

B. Pha dung dáť&#x2039;ch KMnO4 0,1N: - Kháť&#x2018;i lưᝣng cᝧa KMnO4 (đ?&#x203A;ž=2) cần dĂšng: đ?&#x2018;&#x20AC;

158

đ?&#x203A;ž

5

m= CNĂ&#x2014;VĂ&#x2014; = 0,1 Ă&#x2014;

Ă&#x2014; 0,25 = 0,79g

- Cân 0,79g Kali permanganat cho vĂ o cáť&#x2018;c thᝧy tinh, cho nĆ°áť&#x203A;c vĂ o khẼy Ä&#x2018;áşżn tan háşżt, rĂłt dd vĂ o bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 250mL, trĂĄng cáť&#x2018;c nhiáť u lần cho háşżt vĂ o bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc, thĂŞm nĆ°áť&#x203A;c vĂ o Ä&#x2018;áşżn vấch, Ä&#x2018;áş­y nắp, lắc Ä&#x2018;áť u.

C. Pha dung dáť&#x2039;ch acid sunfuric (VH2SO4:VH2O=1:3): LẼy 90mL nĆ°áť&#x203A;c cẼt cho vĂ o cáť&#x2018;c thᝧy tinh 250mL, Ä&#x2018;ạt cáť&#x2018;c trong tᝧ hĂşt, lẼy 30mL acid sunfuric Ä&#x2018;áş­m Ä&#x2018;ạc , cẊn tháş­n nháť? tᝍ tᝍ tᝍng phần nháť? acid vĂ o cáť&#x2018;c thᝧy tinh cho Ä&#x2018;áşżn khi háşżt 30mL acid sunfuric Ä&#x2018;áş­m Ä&#x2018;ạc.

5

D. Pha dung dịch muối sắt: - Khối lượng đinh sắt: 0,23g - Đinh sắt được hòa tan bằng 20mL dung dịch acid sunfuric 1:3 vừa pha + 1mL dd CuSO4 0,1M. - Sau khi đinh sắt tan hết dùng phễu lọc dung dịch cho vào bình định mức 100mL, tráng với nước cất nhiều lần, cho hết vào bình định mức, thêm nước cho đến vạch, đật nắp, lắc đều.

 Thí nghiệm Cách tiến hành thí nghiệm

Kết quả thí nghiệm

1. Kiểm tra nồng độ dung dịch kali Thể tích dung dịch KMnO4 đã dùng: permanganat.

Lần 1: 9,7mL

- Rửa sạch buret bằng nước cất.

Lần 2: 10,4mL

- Tráng buret bằng KMnO4, rót dung dịch

Lần 3: 9mL

=> Vtb= 9,7mL

KMnO4 vào buret rồi chỉnh về vạch 0.

- Dùng pipet hút 10mL dd acid oxalic cho Vậy nồng độ KMnO4 là: vào erlen, thêm 10mL acid sunfuric 1:3, tiến hành chuẩn độ cho đến khi dung dịch từ

CH2C2O4.2H2O.VH2C2O4.2H2O=CKMnO4 .VKMnO4 → CKMnO4 = (9,7×0,1)/10 = 0,097 N

không màu chuyển sang màu tím nhạt bền.

- Ghi thể tích dd KMnO4 đã dùng, lặp lại thí nghiệm 3 lần.

2. Xác định nồng độ H2O2 trên thị trường:

Phương trình ion rút gọn: 5H2C2O4 + 2MnO4- +6H+→10CO2 +2Mn2+ +8H2O

Thể tích KMnO4 cần dùng là:

- Rót dung dịch KMnO4 váo buret rồi chỉnh

Lần 1: 14,1mL

về vạch 0.

Lần 2: 14,2mL Lần 3: 14,1mL

6

=> Vtb= 14,13mL

- DĂšng pipet hĂşt 1mL H2O2 cho vĂ o erlen, Náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; H2O2 lĂ : thĂŞm 10mL nĆ°áť&#x203A;c cẼt, 5mL acid sunfuric 1:3, tiáşżn hĂ nh chuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122;.

- Ghi tháť&#x192; tĂ­ch KMnO4 dĂšng, lạp lấi thĂ­ nghiáť&#x2021;m 3 lần.

CH2O2.VH2O2= CKMnO4.VKMnO4 â&#x2020;&#x2019; CH2O2=(14,13Ă&#x2014;0,097)/1 = 1,37 N â&#x2020;&#x2019; CM = 1,37á2= 0,685 (mol/L)

â&#x2020;&#x2019; Cg/mL =(CM. M.10-3)= (0,685Ă&#x2014; 34)/1000=0,023 (g/mL) PhĆ°ĆĄng trĂŹnh ion rĂşt gáť?n : 5H2O2 +2MnO4- +6H+â&#x2020;&#x2019; 2Mn2+ +5O2 +8H2O

3. XĂĄc Ä&#x2018;áť&#x2039;nh hĂ m lưᝣng sắc trong mẍu thĂŠp:

Tháť&#x192; tĂ­ch KMnO4 dĂšng

- RĂłt dung dáť&#x2039;ch KMnO4 vĂ o buret cháť&#x2030;nh váť

Lần 1: 3,5mL

vấch 0.

Lần 2: 4,2mL

- DĂšng pipet hĂşt 10mL dd muáť&#x2018;i sắt cho vĂ o

Lần 3: 4,7mL

=> Vtb= 4,1mL

erlen, thĂŞm 5mL acid sunfuric 1:3, tiáşżn hĂ nh chuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122;.

- Ghi tháť&#x192; tĂ­ch KMnO4 dĂşng, lạp lấi thĂ­ nghiáť&#x2021;m 3 lần.

- Tính hà m lưᝣng % Fe trong thÊp.

Náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122;: CFe2+ =(4,1*0,097)/10=0,0398 N Sáť&#x2018; mol Fe trong 10mL: đ?&#x2018;&#x2030;

đ?&#x2018;&#x203A;đ??šđ?&#x2018;&#x2019; =đ?&#x2018;&#x203A;đ??šđ?&#x2018;&#x2019; 2+ = CN Ă&#x2014; đ?&#x203A;ž = 0,0398Ă&#x2014;

0.01 1

=3,98.10-4 mol

Kháť&#x2018;i lưᝣng Fe trong 100mL lĂ : đ?&#x2018;&#x161;đ??šđ?&#x2018;&#x2019; =đ?&#x2018;&#x203A;đ??šđ?&#x2018;&#x2019; . đ?&#x2018;&#x20AC;đ??šđ?&#x2018;&#x2019; . 10 = 3,98.10-4.10.56=0,22 g HĂ m lưᝣng % Fe trong thĂŠp: %Fe =

đ?&#x2018;&#x161;đ??šđ?&#x2018;&#x2019; đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;Ąâ&#x201E;&#x17D;ĂŠđ?&#x2018;?

â&#x2C6;&#x2122;100 %=

0,22 0,23

â&#x2C6;&#x2122;100% = 95,65%

PhĆ°ĆĄng trĂŹnh ion rĂşt gáť?n: 10Fe2+ +16H+ +2MnO4-â&#x2020;&#x2019;10Fe3+ +2Mn2+ +8H2O

7

BĂ i 4: CHUẨN Ä?áť&#x2DC; OXI HOĂ - KHᝏ, PHĆŻĆ NG PHĂ P IOD I.D᝼ng c᝼ vĂ hĂła chẼt -Buret 25mL; pipet 10mL-5mL; bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 100mL- 50mL; erlen; áť&#x2018;ng Ä&#x2018;ong; Ä&#x2018;ĹŠa thᝧy tinh; áť&#x2018;ng nháť? giáť?t.

-VitaminC; dung dáť&#x2039;ch Glucose, I2, Na2S2O3 0,1N, HCl 5%, NaOH 10%, H2SO4 10%, háť&#x201C; tinh báť&#x2122;t.

II.ThĂ­ nghiáť&#x2021;m Tiáşżn hĂ nh thĂ­ nghiáť&#x2021;m

Káşżt quả thĂ­ nghiáť&#x2021;m

1. Ä?áť&#x2039;nh lưᝣng VitaminC

Kháť&#x2018;i lưᝣng Vitaminc lĂ : 0,4g

ď&#x201A;ŻNguyĂŞn tắc:

Tháť&#x192; tĂ­ch dung dáť&#x2039;ch I2 dĂšng:

Do vitamin C (C6H8O6) rẼt dáť&#x2026; báť&#x2039; oxi hĂła

Lần 1: 11,5mL

nĂŞn ta dĂšng quĂĄ trĂŹnh quĂĄ trĂŹnh oxi hĂła

Lần 2: 10,7mL

vitamin C lĂ m cĆĄ sáť&#x; cho phĆ°ĆĄng phĂĄp phân

Lần 3: 11,3mL

=> Vtb= 11,17mL

tĂ­ch. Máť&#x2122;t trong nhᝯng phĆ°ĆĄng phĂĄp pháť&#x2022; Ta cĂł: đ?&#x2018;?đ?&#x2018;Łđ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;Ąđ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;&#x203A; đ?&#x2018;? .V=CI2VI2 biáşżn lĂ phĆ°ĆĄng phĂĄp Ä&#x2018;áť&#x2039;nh lưᝣng báşąng Iod Acid L-Ascorbic + I2 â&#x2020;&#x2019; Acid L-Dehydro ascorbic + 2HI ď&#x201A;ŻCĂĄch tiáşżn hĂ nh:

â&#x17E;&#x201D; CVitaminC=0,025Ă&#x2014;

11,17 = 0.028N 10

Sáť&#x2018; mol trong 100mL dd:

đ?&#x2018;&#x203A;đ?&#x2018;Łđ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;Ąđ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;&#x203A; đ?&#x2018;? = đ?&#x2018;?đ?&#x2018; ,đ?&#x2018;Łđ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;Ąđ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;&#x203A; đ?&#x2018;? Ă&#x2014; đ?&#x2018;&#x2030;đ?&#x203A;ž= 0,028 Ă&#x2014; 0,1 2

- Cân viĂŞn Vitamin C, hòa tan trong cáť&#x2018;c thᝧy tinh váť&#x203A;i 5mL HCl 5%, cho vĂ o bĂŹnh

= 0,0014 mol

Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 100mL, trĂĄng cáť&#x2018;c nhiáť u lần báşąng Kháť&#x2018;i lưᝣng vitamin C: HCl cho háşżt vĂ o bĂŹnh ráť&#x201C;i thĂŞm HCl 5% cho Ä&#x2018;áşżn vấch, Ä&#x2018;áş­y nắp lắc Ä&#x2018;áť u dung dáť&#x2039;ch.

m =0,0014Ă&#x2014; 176=0.2464g

- TrĂĄng buret báşąng dung dáť&#x2039;ch I2 0,025N, sau Ä&#x2018;Ăł cho dd I2 vĂ o buret cháť&#x2030;nh váť vấch 0. HĂ m lưᝣng% VitaminC trong viĂŞn thuáť&#x2018;c : - DĂšng pipet 10mL hĂşt 10mL dung dáť&#x2039;ch VitaminC cho vĂ o erlen 250mL, thĂŞm 3

%VitaminC=

giáť?t háť&#x201C; tinh báť&#x2122;t, lắc Ä&#x2018;áť u.

8

đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;Łđ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;Ąđ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x2013;đ?&#x2018;&#x203A; đ?&#x2018;? đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;Ąâ&#x201E;&#x17D;đ?&#x2018;˘áť&#x2018;đ?&#x2018;?

. 100% =

- Tiáşżn hĂ nh chuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; cho táť&#x203A;i khi dd khĂ´ng 0,2464

mĂ uâ&#x2020;&#x2019; mĂ u xanh báť n 30 giây. Ghi káşżt quả

0,4

Ă&#x2014; 100% = 61,6%

dd I2 dĂšng, lạp lấi thĂ­ nghiáť&#x2021;m 3 lần 2.XĂĄc Ä&#x2018;áť&#x2039;nh náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; Glucose trong dung Tháť&#x192; tĂ­ch Na2S2O3 Ä&#x2018;ĂŁ dĂšng: dáť&#x2039;ch Glucose Ä&#x2018;áşłng trĆ°ĆĄng. ď&#x201A;ŻNguyĂŞn tắc:

Lần 1: 4,8mL

Trong phân t᝭ Glucose có nhóm chᝊc

Lần 2: 4,5mL

andehyd nĂŞn nĂł cĂł tĂ­nh kháť­, do váş­y cĂł tháť&#x192;

Lần 3: 4,4mL

=> Vtb= 4,57mL

dĂšng dung dáť&#x2039;ch Iod Ä&#x2018;áť&#x192; Ä&#x2018;áť&#x2039;nh lưᝣng dung dáť&#x2039;ch Glucose báşąng phĆ°ĆĄng phĂĄp chuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; Tháť&#x192; tĂ­ch I2 dĆ° tham gia phản ᝊng váť&#x203A;i Na2S2O3 ngưᝣc.

đ??śđ?&#x2018; đ?&#x2018;&#x17D;2đ?&#x2018; 2đ?&#x2018;&#x153;3. đ?&#x2018;&#x2030;đ?&#x2018; đ?&#x2018;&#x17D;2đ?&#x2018; 2đ?&#x2018;&#x153;3. = đ??śđ??ź2 . đ?&#x2018;&#x2030;đ??ź2

ď&#x201A;ŻCĂĄch tiáşżn hĂ nh: - HĂşt chĂ­nh xĂĄc 10mL dung dáť&#x2039;ch Glucose

VI2dĆ° =

cho vĂ o bĂŹnh Ä&#x2018;áť&#x2039;nh mᝊc 50mL, thĂŞm nĆ°áť&#x203A;c cẼt táť&#x203A;i vấch, Ä&#x2018;áş­y nắp lắc Ä&#x2018;áť u.

4,57 0,1

Ă&#x2014; 0,1 =4,57mL

Tháť tĂ­ch Iod tham gia phản ᝊng váť&#x203A;i glucose :

- HĂşt chĂ­nh xĂĄc 5mL dd pha loĂŁng trĂŞn vĂĄo erlen 250mL+ 10mL dd I2 0,1N+ 2mL

VI2=V0-VdĆ°=10-4,57= 5,43mL

NaOH 10%, Ä&#x2018;áş­y nĂşt, Ä&#x2018;áť&#x192; yĂŞn 5 phĂşt. Cho thĂŞm 5mL H2SO4 10% vĂ o.

Náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; Ä&#x2018;Ć°ĆĄng lưᝣng Glucose:

- RĂłt dd Na2S2O3 0,1N vĂ o buret cháť&#x2030;nh váť 0.

CGl.VGl=CI2.VI2

- Nháť? tᝍ tᝍ dd Na2SO3 xuáť&#x2018;ng erlen lắc Ä&#x2018;áť uâ&#x2020;&#x2019;xuẼt hiáť&#x2021;n mĂ u vĂ ng rĆĄm, tấm khĂła buret.

â&#x17E;&#x201D;CGl =

0,1Ă&#x2014;5,43 5

= 0,1086N

- Nháť? thĂŞm 3 giáť?t háť&#x201C; tinh báť&#x2122;t vĂĄo erlenâ&#x2020;&#x2019;mĂ u xanh.

Váş­y náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122;Glucose trong 10mL dung dáť&#x2039;ch tiĂŞm

- Nháť? tiáşżp dd Na2S2O3 0,1N xuáť&#x2018;ng erlen cho Ä&#x2018;áşżn khi mẼt mĂ u xanh, Ä&#x2018;Ăłng khĂła.

C0Glucose = 0,1086 Ă&#x2014;

- Ghi káşżt quả, lạp lấi thĂ­ nghiáť&#x2021;m 3 lần.

9

50 10

= 0,543N

â&#x17E;&#x201D;Váş­y náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; Glucose trong dung dáť&#x2039;ch Ä&#x2018;áşłng trĆ°ĆĄng lĂ : P=

10

đ?&#x2018;&#x20AC;đ??şđ?&#x2018;&#x2122; đ?&#x203A;ž

Ă&#x2014; đ??ś 0 đ??şđ?&#x2018;&#x2122; = 0,543 Ă&#x2014;

180 2

= 48,87 (g/L)

Bài 5: CHUẨN ĐỘ PHỨC CHẤT I.Dụng cụ và hóa chất.

- Buret; pipet; bình định mức 250mL- 100mL; erlen; cốc thủy tinh; ống đong; phễu lọc, muỗng, đũa thủy tinh; ống nhỏ giọt.

- EDTA, dung dịch đệm, NaOH 1M, HCl 4M, chất chỉ thị Ecriocrom đen T, đá vôi.

II.Thí nghiệm.  Tiến hành pha dung dịch: A. Pha dung dịch EDTA chuẩn 0,01M - Khối lượng EDTA cần cân để pha được 250mL dd EDTA 0,01M là: m=0,01*0,25*372,24=0,93g.

- Hòa tan lượng EDTA cân bằng nước cất, cho vào bình định mức 250mL, tráng nhiều lần, cho hết vào bình định mức, chỉnh đến vạch 250mL, đậy nắp, lắc đều.

B. Pha dung dịch Ca2+ và Mg2+ cần phân tích.

- Cân 0,2g đá vôi , cho vào 2mL HCl 4M, hòa tan cho đến khi không còn sủi bọt khí, thêm 20mL nước cất, lọc qua phễu vào bình định mức 100mL, nhiều lần bằng nước cất, thêm nước tới vạch 100mL, đậy nắp, lắc đều.  Tiến hành thí nghiệm Cách tiến hành thí nghiệm

Kết quả thí nghiệm

1. Chuẩn độ mẫu trắng - Tráng buret bắng EDTA, cho EDTA vào buret Thể tich EDTA dùng: chỉnh về mức 0.

Lần 1: 4,25mL

- Dùng pipet lấy 50mL nước cất + 5mL dd đệm + 1

Lần 2: 4,24mL => V1= 4,28mL

hạt đậu chất chỉ thị Ecriocrom đen T cho vào erlen

Lần 3: 4,35mL

(dung dịch có màu tím) Thể tích EDTA đã dùng:

11

- Tiến hành cho EDTA vào erlen cho đến khi màu

Lần 1: 3,6mL

tím sang màu xanh. Ghi thề tích EDTA sử dụng, lặp

Lần 2: 2,6mL

lại thí nghiệm 3 lần.

Lần 3: 2,9mL

=> V2=3,03mL

- Dùng pipet lấy 50mL nước cất+ 5mL NaOH 1M+ 1 hạt đỗ chất chỉ thị Murexit cho vào erlen (dung dịch có màu hồng).

- Tiến hành cho EDTA váo erlen cho đến khi màu hống sang tím. Ghi kết quả, lặp lại thí nghiệm 3 lần

2. Chuẩn độ dung dịch mẫu đá vôi.

Thể tích EDTA đã dùng:

- Dùng pipet lấy 10mL dd đá vôi+ 40mL nước cất+

Lần 1: 23mL

5mL dd đệm+ 1 hạt đỗ Ecricrom đen T vào erlen

Lần 2: 23,5mL

250mL (dung dịch có màu tím)

Lần 3: 23,3mL

=> V3= 23,27 mL

- Tiến hành cho EDTA vào erlen đến khi màu tím sang xanh. Ghi thể tích EDTA dùng, lặp lại thí Thể tích EDTA đã dùng: nghiệm 3 lần .

Lần 1: 22,7mL

- Dùng pipet lấy 10mL dd mẫu đá vôi + 40mL nước

Lần 2: 22,2mL

cất+ 5mL NaOH 1M+ 1 hạt đỗ Murexit cho vào

Lần 3: 22,3mL

=> V4= 22,4mL

erlen 250mL (dung dịch có màu hồng) - Tiến hành cho EDTA vào erlen ho đến khi dung dịch từ màu hống sang tím. Ghi kết quả, lặp lại thí nghiệm 3 lần.

Tính toán kết quả: -Thề tích EDTA cần dùng để tác dụng với Ca2+ và Mg2+ là: V3 –V1 = 24,27 -4,28 = 19,99 mL -Thể tích EDTA cần tác dụng Ca2+ là: -Ta có:

V4 – V2 = 22,4 -3,03 =19,37mL

CN(MCO3).VMCO3=CN(EDTA).VEDTA 12

â&#x2020;&#x2019;CN(MCO3)=0,01Ă&#x2014;

19,99 0.01Ă&#x2014;1000

= 0,01999M

â&#x2020;&#x2019;nMCO3= 0,01999 Ă&#x2014; 0,1 = 1,999*10-3 (mol) ,trong 100mL dung dáť&#x2039;ch -TĆ°ĆĄng táťą ta cĂł:

CN(CaCO3).VCaCO3=CN(EDTA).VEDTA â&#x2020;&#x2019;CN(CaCO3)=0,01Ă&#x2014;

19,37 0,01Ă&#x2014;1000

= 0,01937M

â&#x2020;&#x2019;nCaCO3= 0,01937*0,1= 1,937*10-3 (mol), trong 100mL dung dáť&#x2039;ch â&#x17E;&#x201D;đ?&#x2018;&#x203A;đ?&#x2018;&#x20AC;đ?&#x2018;&#x201D;đ??śđ?&#x2018;&#x201A;3 = nMCO3 â&#x20AC;&#x201C; nCaCO3 = 1,999*10-3 - 1,937*10-3 = 6,2*10-5(mol) -Váş­y hĂ m lưᝣng phần trÄ&#x192;m cᝧa Ca2+ vĂ Mg2+ lĂ : %CaCO3 =

đ?&#x2018;&#x161;đ??śđ?&#x2018;&#x17D;đ??śđ?&#x2018;&#x201A;3 đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x20AC;đ??śđ?&#x2018;&#x201A;3

Ă&#x2014;100% =

1,937â&#x2C6;&#x2014;10â&#x2C6;&#x2019;3 Ă&#x2014;100

1,937â&#x2C6;&#x2014;10â&#x2C6;&#x2019;3 Ă&#x2014;100+6,2â&#x2C6;&#x2014;10â&#x2C6;&#x2019;5 Ă&#x2014;84

Ă&#x2014; 100%=97,38%

%MgCO3= 2,62% -PhĆ°ĆĄng trĂŹnh chuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122;:

Mg2+ + H2Y2- â&#x2020;&#x201D;MgY2- + 2H+ Ca2+ + H2Y2- â&#x2020;&#x201D;CaY2- + 2H+

-Táť&#x2022;ng quĂĄt:

Mn+ + H2Y2- â&#x2020;&#x201D;MY4-n + 2H+

BĂ i 6: CHUẨN Ä?áť&#x2DC; KáşžT TᝌA (PhĆ°ĆĄng phĂĄp phân tĂ­ch tháť&#x192; tĂ­ch)

I. XĂ C Ä?áť&#x160;NH Cl- THEO PHĆŻĆ NG PHĂ P MOHR 1. NguyĂŞn tắc: ChuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; Cl- báşąng dung dáť&#x2039;ch AgNO3 0,005M trong mĂ´i trĆ°áť?ng NaHCO3 váť&#x203A;i chẼt cháť&#x2030; tháť&#x2039; lĂ K2CrO4.

Phản ᝊng chuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122;: Cl-+ Ag+ â&#x2020;&#x2019; AgCl (trắng)

13

Phản ᝊng cháť&#x2030; tháť&#x2039;: CrO42- + 2Ag+ â&#x2020;&#x2019; Ag2CrO4 (Ä&#x2018;áť? gấch) 2. Tháťąc hĂ nh: - DĂšng pipet hĂşt 10 mL dung dáť&#x2039;ch Cl-(dung dáť&#x2039;ch 1) cần xĂĄc Ä&#x2018;áť&#x2039;nh vĂ o erlen 250 mL .

ThĂŞm vĂ o 2 mL dung dáť&#x2039;ch NaHCO3 5% vĂ 3 giáť?t K2CrO4 5% . Dung dáť&#x2039;ch cĂł mĂ u vĂ ng nhất.

- ChuẊn dáť&#x2122; báşąng dung dáť&#x2039;ch AgNO3 0,05M, ta thẼy dung dáť&#x2039;ch báť&#x2039; Ä&#x2018;᝼c. CĂ ng Ä&#x2018;áşżn gần Ä&#x2018;iáť&#x192;m tĆ°ĆĄng Ä&#x2018;Ć°ĆĄng dung dáť&#x2039;ch cĂ ng trong ra, káşżt tᝧa AgCl báť&#x2039; vĂłn c᝼c lấi, thĂŞm tᝍng giáť?t AgNO3 0,05M Ä&#x2018;áşżn khi káşżt tᝧa chuyáť&#x192;n sang Ä&#x2018;áť? gấch.

Tháť&#x192; tĂ­ch AgNO3 0,05M Ä&#x2018;ĂŁ dĂšng (mL) Lần 1

5,4

Lần 2

5,3

Lần 3

5,5

Vtb=5,4

TĂ­nh náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; cᝧa Cl- theo mg/mL: VĂŹ ď § = 1 nĂŞn: CN,AgNO3 = CM,AgNO3 suy ra CCl- =

đ??śđ??´đ?&#x2018;&#x201D;đ?&#x2018; đ?&#x2018;&#x201A;3 .đ?&#x2018;&#x2030;đ??´đ?&#x2018;&#x201D;đ?&#x2018; đ?&#x2018;&#x201A;3 đ?&#x2018;&#x2030;đ??śđ?&#x2018;&#x2122;â&#x2C6;&#x2019;

Náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; cᝧa Cl- trong dung dáť&#x2039;ch (1) theo mg/mL: PCl- =

đ?&#x2018;&#x20AC;đ??śđ?&#x2018;&#x2122;â&#x2C6;&#x2019; ď §

.CCl- =

35,5 1

.0,027 = 0,9585 (mg/mL)

II. XĂ C Ä?áť&#x160;NH Cl- THEO PHĆŻĆ NG PHĂ P FAJANS: 1. NguyĂŞn Tắc:

14

=

0,05 10

Ă&#x2014; 5.4 = = 0,027 N

- ChuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; Cl- báşąng dung dáť&#x2039;ch AgNO3 0,05M trong mĂ´i trĆ°áť?ng NaHCO3 vĂ chẼt cháť&#x2030; tháť&#x2039; lĂ Fluorescein (HFL).

- Phản ᝊng chuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; : đ??śđ?&#x2018;&#x2122; â&#x2C6;&#x2019; + đ??´đ?&#x2018;&#x201D; + â&#x2020;&#x2019; AgCl ( â&#x2020;&#x201C;đ?&#x2018;Ąđ?&#x2018;&#x;ắđ?&#x2018;&#x203A;đ?&#x2018;&#x201D; ) - Phản ᝊng cháť&#x2030; tháť&#x2039; : khi cho dĆ° 1 giáť?t AgNO3 káşżt tᝧa AgCl thĂ nh hất keo tĂ­ch Ä&#x2018;iáť&#x2021;n dĆ°ĆĄng.

Hất keo nĂ y sáş˝ hẼp th᝼ fluoresein tráť&#x; thĂ nh mĂ u háť&#x201C;ng. { (đ??´đ?&#x2018;&#x201D;đ??śđ?&#x2018;&#x2122;)đ?&#x2018;&#x161; đ??´đ?&#x2018;&#x201D;đ?&#x2018;Ľđ?&#x2018;Ľ+ }đ?&#x2018;Ľđ?&#x2018; đ?&#x2018;&#x201A;3â&#x2C6;&#x2019; + đ?&#x2018;Ľđ??šđ??żâ&#x2C6;&#x2019; = {(đ??´đ?&#x2018;&#x201D;đ??śđ?&#x2018;&#x2122; )đ?&#x2018;&#x161; đ??´đ?&#x2018;&#x201D;đ?&#x2018;Ľđ?&#x2018;Ľ+ }đ?&#x2018;Ľđ??šđ??żâ&#x2C6;&#x2019; + đ?&#x2018;Ľđ?&#x2018; đ?&#x2018;&#x201A;3â&#x2C6;&#x2019;

2. Tháťąc hĂ nh vĂ káşżt quả: - DĂšng pipet 10 mL dung dáť&#x2039;ch Cl-(2) cần xĂĄc Ä&#x2018;áť&#x2039;nh cho vĂ o erlen 250mL. ThĂŞm vĂ o 2mL dung dáť&#x2039;ch NaHCO3 5% vĂ 3 giáť?t dung dáť&#x2039;ch Fluorescein 0,5% . Dung dáť&#x2039;ch cĂł mĂ u vĂ ng nhất.

- ChuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122;

báşąng dung

Tháť&#x192; tĂ­ch AgNO3 0,05M Ä&#x2018;ĂŁ dĂšng(mL)

dáť&#x2039;ch AgNO3

0,05M.

Gần Ä&#x2018;iáť&#x192;m

Lần 1

12,75

Ä&#x2018;Ć°ĆĄng dung

Lần 2

11,8

trong ra, káşżt

Lần 3

12,1

tĆ°ĆĄng Vtb= 12,217

dáť&#x2039;ch cĂ ng tᝧa AgCl

báť&#x2039; vĂłn c᝼c

lấi. Thêm

tᝍng giáť?t AgNO3 0,05M Ä&#x2018;áşżn khi káşżt tᝧa mĂ u háť&#x201C;ng.

VĂŹ ď § = 1 nĂŞn CN,AgNO3 = CM,AgNO3 suy ra CCl- =

đ??śđ??´đ?&#x2018;&#x201D;đ?&#x2018; đ?&#x2018;&#x201A;3 .đ?&#x2018;&#x2030;đ??´đ?&#x2018;&#x201D;đ?&#x2018; đ?&#x2018;&#x201A;3 đ?&#x2018;&#x2030;đ??śđ?&#x2018;&#x2122;â&#x2C6;&#x2019;

=

0,05 Ă&#x2014;12,217

= 0,06 N Náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; cᝧa Cl- trong dung dáť&#x2039;ch (1) theo mg /mL: PCl- =

đ?&#x2018;&#x20AC;đ??śđ?&#x2018;&#x2122;â&#x2C6;&#x2019;

35,5

ď §

1

.CCl- =

.0,06 = 2.13 (mg/mL)

15

10

Bài 9: TÁCH VÀ ĐỊNH TÍNH CÁC SULFONAMIDE BẰNG SẮC KÝ LỚP MỎNG

I. NGUYÊN TẮC Sắc ký lớp mỏng là một phương pháp sắc ký dùng chất hấp phụ làm pha tĩnh trải thành một lớp mỏng trên tấm kính, nhựa hay kim loại.

Quá trình tách các hợp chất xảy ra khi cho pha động là dung môi di chuyển qua pha tĩnh. Như vậy việc tách những sản phẩm đươc thực hiện dựa vào sự khác biệt vè tốc độ rửa giải của một dung môi thích hợp ( chất rửa giải, hệ dung môi, pha động) trên một giá mang chất hấp phụ rắn (pha tĩnh) đối với các thành phần của một hỗn hợp. Do đó sắc ký lớp mỏng là một phương pháp phân tích cho phép tách và định tính những lượng nhỏ các hợp chất hữu cơ.

II. TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM 1. Chuẩn bị vật liệu - Lấy 2 miếng bản mỏng kích thước 13cm x 5cm kẻ đường giới hạn dung môi.

Cách mỗi cạnh bên 0,5cm, chia đều và chấm 5 điểm.

- Chuẩn bị bình khai triển: cho dung môi (24mL cloroform và 8mL eter ethyl) vào bình khai triển. chiều cao lớp dung môi khoảng 2cm. để bão hòa dung môi trong 30 phút.

2. Chiết sulfonamide - Nghiền kĩ 3 viên Sunfomid trong cối, chiết bằng cồn 2 lần, mỗi lần với 10mL. lọc cho vào becher, làm bay hơi trên bếp cách thủy đến khi còn khoảng 2mL. dung dịch này được dùng để chấm lên bản mỏng.

3. Triển khai sắc ký Chuẩn bị bản mỏng và các ống mao quản.

Chấm các vết: dùng ống mao quản chấm 3 vết mẫu sunfonamid chuẩn đã biết tên và 3 vết hỗn hợp mẫu, mỗi loại lấy bằng một ống mao quản khác nhau.

16

Đặt bản vào bình khai triển, những vết này phải đước nằm trên mức dung môi khoảng 1cm. Đậy bình lại và triển khai đến mức khoảng 10cm trên vết chấm, lấy bản ra khỏi bình và vạch tức khắc chính xác một đường dung môi.

4. Phát hiện Để khô bản đã khai triển ngoài không khí, sau đó phun thuốc thử PDAB thấy vết có màu vàng.

Tính Rf của mỗi chất

III.

TRÌNH BÀY KẾT QUẢ

1. vẽ sắc ký đồ:

Chú thích : A B C : là chất cần xác định

Sulfanilamide: kí hiệu (1) Sulfaguanidine: kí hiệu (2) Sulfamchtoxazole: kí hiệu (3)

17

2. Trình bày Rf của từng chất Tính giá trị Rf của từng chất tách ra: Áp dụng công thức: Rf =

a b

a: khoảng cách từ đường xuất phát đến tâm của vết sắc ký. b: khoảng cách từ đường xuất phát đến mức dung môi lên cao nhất Ta có b = 6 (cm) Mẫu hỗn hợp

Mẫu chuẩn

A

B

C

(1)

(2)

(3)

a (cm)

2 cm

1 cm

3 cm

1 cm

3 cm

2 cm

a b

0,33

0,17

0,5

0,17

0,33

0,5

Rf =

Từ giá trị Rf ta suy ra: A: Là Sulfamchtoxazole B: Là Sulfanilamide C: Là Sulfaguanidine

Bài 10: SẮC KÝ CỘT

I.

NGUYÊN TẮC:

Trong sắc ký cột, thường ứng dụng phương pháp sắc ký trao đổi ion là kỹ thuật sắc ký trong đó sự phân tích các chất tan là do lực tương tác giữa các phân tử chất tan mang điện tích trái dấu với các nhóm cation [RN(CH3)3]+ hay anion (RSO3)- liên kết cộng hóa trị với các tiểu phân pha tĩnh (thường được gọi là nhựa trao đổi ion).

Sắc ký trao đổi là một phương pháp hiểu quả và hiện đại để tách các ion dựa vào nhựa trao đổi (pha tĩnh). Nhựa trao đổi (ionit) là những hợp chất cao phân tử, thể rắn, không tan trong nước và có chứa nhóm chức có khả năng trao đổi.

18

Trong sắc kĂ˝ cáť&#x2122;t còn cĂł nhiáť u kiáť&#x192;u tĂĄch báşąng cĂĄc cĆĄ cháşż khĂĄc nhau nhĆ° hẼp th᝼, phân báť&#x2018;, rây phân táť­,â&#x20AC;ŚVĂ­ d᝼ báşąng cĆĄ cháşż hẼp ph᝼ ngĆ°áť?i ta cĂł tháť&#x192; dĂšng sắc kĂ˝ cáť&#x2122;t Ä&#x2018;áť&#x192; tĂĄch cĂĄc háť&#x2014;n hᝣp cĂĄc hĂła chẼt khĂĄc nhau váť&#x203A;i cĂĄc chẼt hẼp ph᝼ nhĆ° Al2O3, Silicagel, Florisilâ&#x20AC;Ś Trong bĂ i nĂ y chĂşng ta tháťąc hiáť&#x2021;n tĂĄch háť&#x2014;n hᝣp chẼt mĂ u báşąng cĂĄc chẼt hẼp ph᝼ lĂ Al2O3, Ä&#x2018;áť&#x201C;ng tháť?i cĹŠng sáť­ d᝼ng nháťąa trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i cation Ä&#x2018;áť&#x192; tháťąc hiáť&#x2021;n viáť&#x2021;c tĂĄch Ca+ trong nĆ°áť&#x203A;c cᝊng trong cáť&#x2122;t sắc kĂ˝.

II.

TIáşžN HĂ&#x20AC;NH â&#x20AC;&#x201C; KáşžT QUẢ THĂ? NGHIáť&#x2020;M A) Ä?áť&#x2039;nh lưᝣng ion Ca2+ trong mẍu nĆ°áť&#x203A;c cᝊng vĂ sau khia qua cáť&#x2122;t trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i ion 1. Ä?áť&#x2039;nh tĂ­nh ion Ca2+

Cho vĂ o áť&#x2018;ng nghiáť&#x2021;m khoảng 20 giáť?t nĆ°áť&#x203A;c cᝊng ban Ä&#x2018;ầu, thĂŞm vĂ o 20 giáť?t dd nĆ°áť&#x203A;c xĂ phòng, lắc Ä&#x2018;áť u cĂł káşżt tᝧa trắng => cĂł Ca2+.

2. Ä?áť&#x2039;nh lưᝣng ion Ca2+: a) ChuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; mẍu trắng: DĂšng pipet hĂşt 10mL nĆ°áť&#x203A;c cẼt cho vĂ o erlen 250mL+ 5mL dd NaOH 1M, thĂŞm máť&#x2122;t Ă­t chẼt cháť&#x2030; tháť&#x2039; murexide. Tiáşżn hĂ nh chuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; váť&#x203A;i dd EDTA Ä&#x2018;áşżn khĂ­ dd tᝍ mĂ u Ä&#x2018;áť? chuyáť&#x192;n sang mĂ u tĂ­m sen.

Tháť&#x192; tĂ­ch EDTA Ä&#x2018;ĂŁ dĂšng: 0 mL b) ChuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; nĆ°áť&#x203A;c cᝊng: DĂšng pipet hĂşt 10mL nĆ°áť&#x203A;c cᝊng cho vĂ o erlen 250mL + 5mL dd NaOH 1M, thĂŞm máť&#x2122;t Ă­t chẼt cháť&#x2030; tháť&#x2039; murexide. Tiáşżn hĂ nh chuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; váť&#x203A;i dd EDTA Ä&#x2018;áşżn khi dd huyáť&#x192;n tᝍ mĂ u Ä&#x2018;áť? sang mĂ u tĂ­m sen.

Tháť&#x192; tĂ­ch EDTA Ä&#x2018;ĂŁ dĂšng: 10,25mL Náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; Canxi trong mẍu nĆ°áť&#x203A;c cᝊng: CCa =

đ?&#x2018;&#x2030;đ??¸đ??ˇđ?&#x2018;&#x2021;đ??´ .đ??śđ??¸đ??ˇđ?&#x2018;&#x2021;đ??´ đ?&#x2018;&#x2030;đ??śđ?&#x2018;&#x17D;

= (10,25.0,01) / 10 = 0,01025 (mol/L)

HĂ m lưᝣng ion Ca2+: 0,01025 (mol/l).40 (g/mol). 1000 = 410 (mg/l) 3. Tiáşżn hĂ nh trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i ion: a) ChuẊn báť&#x2039; cáť&#x2122;t trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i ion: 19

Cân khoảng 2g nháťąa trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i cation, ngâm nĆ°áť&#x203A;c 10 phĂşt. Cho vĂ o cáť&#x2122;t (Ä&#x2018;ĂŁ lĂłt bĂ´ng áť&#x; Ä&#x2018;ĂĄy cáť&#x2122;t) tấo cáť&#x2122;t nháťąa khoảng 15cm. b) Trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i Cation: DĂšng pipet hĂşt 10mL mẍu nĆ°áť&#x203A;c cᝊng cho vĂ o cáť&#x2122;t trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i Cation. Ä?áť&#x192; yĂŞn khoảng 5 phĂşt. Hᝊng lẼy dd qua cáť&#x2122;t vĂ o erlen 250mL. ChuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; lấi Ca2+ báşąng dd EDTA: thĂŞm vĂ o erlen 5mL dd NaOH 1M â&#x20AC;&#x201C; máť&#x2122;t Ă­t chẼt cháť&#x2030; tháť&#x2039; murexit. Tiáşżn hĂ nh chuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; váť&#x203A;i dd EDTA Ä&#x2018;áşżn khi dd tᝍ mĂ u Ä&#x2018;áť? chuyáť&#x192;n sang mĂ u tĂ­m sen.

Tháť&#x192; tĂ­ch EDTA Ä&#x2018;ĂŁ dĂšng: 6,2mL â&#x2C6;&#x2020;đ?&#x2018;&#x2030;đ??¸đ??ˇđ?&#x2018;&#x2021;đ??´ =10,25 â&#x20AC;&#x201C; 6,2 = 4,05 mL CCa2+ =

đ?&#x2018;&#x2030;đ??¸đ??ˇđ?&#x2018;&#x2021;đ??´.đ??śđ??¸đ??ˇđ?&#x2018;&#x2021;đ??´ đ?&#x2018;&#x2030;đ??śđ?&#x2018;&#x17D;2+

=

4,05 Ă&#x2014;0,01 10

= 4,05 Ă&#x2014; 10â&#x2C6;&#x2019;3

HĂ m lưᝣng ion Ca2+: 0,00405 (mol.l) . 40 (g/mol) . 1000 = 162(mg/l) Kháť&#x2018;i lưᝣng Ca2+ trong 10 mL : â&#x2020;&#x2019; đ?&#x2018;&#x161;đ??śđ?&#x2018;&#x17D;2+ = 162 Ă&#x2014; 10 Ă&#x2014; 10â&#x2C6;&#x2019;3 = 16,2(đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x201D;)

Dung lưᝣng trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i ion =

đ?&#x2018;&#x161;đ??śđ?&#x2018;&#x17D;2+ đ?&#x2018;&#x161;đ?&#x2018;&#x203A;â&#x201E;&#x17D;áťąđ?&#x2018;&#x17D; đ?&#x2018;ĄÄ&#x2018;

=

16,2 2

= 8,1 (đ?&#x2018;&#x161;Ä&#x2018;đ?&#x2018;&#x2122;đ?&#x2018;&#x201D;đ??śđ?&#x2018;&#x17D;2+ /đ?&#x2018;&#x201D;)

A. Phân tĂĄch háť&#x2014;n hᝣp mĂ u methyl orange vĂ methyl blue báşąng phĆ°ĆĄng phĂĄp sắc kĂ˝ cáť&#x2122;t 1. ChuẊn báť&#x2039; cáť&#x2122;t sắc kĂ˝: Lắp cáť&#x2122;t sắc kĂ˝, gắn cáť&#x2122;t vĂ o giĂĄ Ä&#x2018;ᝥ.

Cân 5g Al2O3 vĂ o bercher 100mL, cho tiáşżp 10mL ethanol vĂ o Ä&#x2018;áť&#x192; tấo thĂ nh dấng huyáť n phĂš trong ethanol ráť&#x201C;i Ä&#x2018;áť&#x2022; tᝍ tᝍ Ä&#x2018;áşżn háşżt vĂ o cáť&#x2122;t sắc kĂ˝ Ä&#x2018;ĂŁ lĂłt sáşľn bĂ´ng thᝧy tinh áť&#x; Ä&#x2018;ĂĄy. Máť&#x; khĂła cho tᝍ tᝍ dung mĂ´i chảy háşżt vĂ cháť? cho cáť&#x2122;t áť&#x2022;n Ä&#x2018;áť&#x2039;nh.

2. QuĂĄ trĂŹnh tĂĄch háť&#x2014;n hᝣp báşąng sắc kĂ˝: RĂłt 2mL dd chᝊa háť&#x2014;n hᝣp chᝊa 2 thuáť&#x2018;c tháť­ (dd II) vĂ o cáť&#x2122;t. Theo dĂľi quĂĄ trĂŹnh hĂŹnh thĂ nh cĂĄc vĂšng cĂł mĂ u vĂ ng vĂ mĂ u xanh nhất trong quĂĄ trĂŹnh dd chẼt mĂ u chảy qua cáť&#x2122;t sắc kĂ˝.

20

3. Rửa giải từng phần trên cột: Phần methylene xanh được rửa bằng 5mL ethanol và thu vào bình hứng.

Thay bình hứng và rửa bằng nước để thu hồi methyl da cam.

4. Kết quả phân tách: Theo dõi thấy quá trình hình thành các vùng có màu cam và xanh trong cột sắc ký.

BÀI 11: PHƯƠNG PHÁP CHUẨN ĐỘ ĐIỆN DẪN XÁC ĐỊNH NỒNG ĐỘ HCl VÀ HỖN HỢP HCl + H3BO3

1. Lượng cân H2C2O4.2H2O : m=0,1.

126 2

.0,1=0,63 g

V1 = 10 mL V2 = 10,6 mL

=> Vtb =10,3 mL

V3 = 10,3 m => CNaOH = 0,097 N= 0,097M 2. Bảng số liệu Chuẩn độ HCl bằng NaOH Bảng 1: VNaOH

X (ms/cm)

VNaOH

X (ms/cm)

0

3,34

11

1,295

1

3,08

12

1,428

2

2,79

13

1,571

3

2,52

14

1,73

4

2,27

15

1,872

5

2,03

16

1,985

6

1,78

17

2,17

7

1,526

18

2,3

21

8

1,317

19

2,44

9

1,157

20

2,59

10

1,215

Chuẩn độ HCl + H3BO3 bằng NaOH Bảng 2: VNaOH

X (µs/cm)

VNaOH

X (µs/cm)

0

1641

16

1380

1

1339

17

1480

2

1067

18

1628

3

804

19

1773

4

634

20

1919

5

702

21

2080

6

759

22

2220

7

822

23

2370

8

879

24

2520

9

935

25

2640

10

991

26

2810

11

1044

27

2950

12

1102

28

3080

13

1161

29

3230

14

1220

30

3370

15

1286

22

Vẽ đồ thị X = f(V) cho 2 trường hợp: Chuẩn độ HCl bằng NaOH

Đồ thị X= f(V) 4.00 3.50

X ( ms/cm )

3.00 2.50 2.00 1.50 1.00 0.50 0.00 0

5

10

15

20

25

VNaOH

Chuẩn độ HCl + H3BO3 bằng NaOH

Đồ thị X=f(V) 4000 3500

X (µs/cm)

3000 2500 2000 1500 1000 500 0 0

5

10

15

20

VNaOH

23

25

30

35

Tính: Chuẩn độ HCl bằng NaOH Phương trình hồi qui: X 1 = a 1 V + b1 X 2 = a 2 V + b2 Vtđ = 9 mL

CHCl =

Chuẩn độ HCl + H3BO3 bằng NaOH Phương trình hồi qui: X 3 = a 3 V + b3 X 4 = a 4 V + b4 X 5 = a 5 V + b5 Vtđ1 = 4 mL CH3BO3 =

Vtđ2 = 17 mL

(𝑉𝑡𝑑2 −𝑉𝑡𝑑1 )×𝐶𝑁𝑎𝑂𝐻 (17−4)×0,097 𝑉𝐻3𝐵𝑂3

=

10

24

=0,1261N

0,097×9 10

= 0,0873𝑁

BĂ&#x20AC;I 12: PHĆŻĆ NG PHĂ P CHUẨN Ä?áť&#x2DC; AXIT-BAZO XĂ C Ä?áť&#x160;NH Náť&#x2019;NG Ä?áť&#x2DC; H3PO4 Báş°NG DUNG Dáť&#x160;CH NaOH NGUYĂ&#x160;N TẎC

I.

Khi trung hoĂ máť&#x2122;t axit (Ä&#x2018;ĆĄn hay Ä&#x2018;a axit) báşąng bazo mấnh, pH tÄ&#x192;ng dần trong quĂĄ trĂŹnh trung hòa. Ä?Ć°áť?ng pH = f(V) váť&#x203A;i V lĂ tháť&#x192; tĂ­ch dung dáť&#x2039;ch NaOH thĂŞm vĂ o cĂł nhᝯng dấng khĂĄc nhau tĂšy theo axit Ä&#x2018;ưᝣc trung hòa lĂ axit mấnh hay yáşżu. Váť&#x203A;i axit Ä&#x2018;a chᝊc, náşżu cĂĄc chᝊc cᝧa axit cĂł pKa khĂĄc nhau quĂĄ 4 Ä&#x2018;ĆĄn váť&#x2039;, ta cĂł tháť&#x192; lần lưᝣt trung hòa tᝍng chᝊc máť&#x2122;t. Tᝍ giĂĄ tráť&#x2039; tháť&#x192; tĂ­ch NaOH áť&#x; máť&#x2014;i Ä&#x2018;iáť&#x192;m tĆ°ĆĄng Ä&#x2018;Ć°ĆĄng, ta suy ra náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; Ä&#x2018;Ć°ĆĄng lưᝣng cᝧa axit II.

THáť°C HĂ&#x20AC;NH

1. ChuẊn Ä&#x2018;áť&#x2122; lấi dung dáť&#x2039;ch NaOH 0,1N: Lưᝣng cân H2C2O4.2H2O= m= CN Ă&#x2014; V Ă&#x2014;

đ?&#x2018;&#x20AC; đ?&#x203A;ž

= 0,1 Ă&#x2014; 0,1 Ă&#x2014;

126,07 2

Tháť&#x192; tĂ­ch NaOH Ä&#x2018;ĂŁ dĂšng mL Lần 1

10

Lần 2

10,1

Lần 3

10,3

Ta cĂł: CĂ&#x2014;V = Câ&#x20AC;&#x2122;Ă&#x2014;Vâ&#x20AC;&#x2122; ď&#x201A;Ş Câ&#x20AC;&#x2122; =

=

0,1Ă&#x2014;10 10,13

25

= 0,0987N

Vtb=10,13

= 0,63g

2. Bảng số liệu Bảng 1

Thể tích NaOH thêm vào(mL)

Thể tích NaOH

pH

pH

thêm vào(mL) 0

2,52

16

9,36

1

2,59

17

10,3

2

2,67

18

10,69

3

2,77

19

10,91

4

2,9

20

11,04

5

3,08

21

11,15

6

3,38

22

11,24

7

5,17

23

11,31

8

6,12

24

11,37

9

6,49

25

11,42

10

6,73

26

11,47

11

6,94

27

11,51

12

7,15

28

11,55

13

7,36

29

11,59

14

7,69

30

11,62

15

8,09

26

Đồ thị pH=f(V) 14.00 12.00

pH

10.00 8.00 6.00 4.00 2.00 0.00 0

5

10

15

20

25

30

VNaOH

Bảng 2 ∆𝑝𝐻/∆𝑉

Vtb

∆𝑝𝐻/∆𝑉

Vtb

0,07

1

0,94

16,5

0,08

1,5

0,39

17,5

0,10

2,5

0,22

18,5

0,13

3,5

0,13

19,5

0,18

4,5

0,11

20,5

0,30

5,5

0,09

21,5

1,79

6,5

0,07

22,5

0,95

7,5

0,06

23,5

0,37

8,5

0,05

24,5

0,24

9,5

0,05

25,5

0,21

10,5

0,04

26,5

0,21

11,5

0,04

27,5

0,21

12,5

0,04

28,5

0,33

13,5

0,03

29,5

0,4

14,5

1,27

15,5 27

35

Đồ thị pH=f(V) 2.00 1.80 1.60

deltapH/deltaV

1.40 1.20 1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

Vtb

Từ đồ thị, ta có Vtương đương 1 = 6 mL, Vtương đương 2 = 15 mL ứng với pHtương đương 1 = 3,38 và pHtương đương 2 = 8,09  Nồng độ H3PO4 là : CH3PO4 . VH3PO4 = CNaOH . VNaOH  CH3PO4 =

0,0987×6 10

= 0,0592N

Ta lại có, H3PO4 có pKa1 = 2,15 , pKa2 = 7,2 Phương trình hóa học minh họa : Nấc 1:

2NaOH

+ H3PO4 → 2H2O + NaH2PO4

Nấc 2:

2NaOH

+ H3PO4 → 2H2O + Na2HPO4

28

35.0