...sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong dạy học chương “Tĩnh học vật rắn” Vật lí 10 nâng cao

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN THỊ NHƯ QUỲNH

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VẬN DỤNG KIẾN THỨC VÀO THỰC TIỄN CHO HỌC SINH THÔNG QUA VIỆC SỬ DỤNG BÀI TẬP CÓ NỘI DUNG THỰC TẾ TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “TĨNH HỌC VẬT RẮN” VẬT LÍ 10 NÂNG CAO

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU

Thừa Thiên Huế, năm 2017

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN THỊ NHƯ QUỲNH

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VẬN DỤNG KIẾN THỨC VÀO THỰC TIỄN CHO HỌC SINH THÔNG QUA VIỆC SỬ DỤNG BÀI TẬP CÓ NỘI DUNG THỰC TẾ TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “TĨNH HỌC VẬT RẮN” VẬT LÍ 10 NÂNG CAO Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lí Mã số: 60140111 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LÊ CÔNG TRIÊM

Thừa Thiên Huế, năm 2017

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Ơ

N

LỜI CAM ĐOAN

Trần Thị Như Quỳnh

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

N

Tác giả luận văn

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

Đ

TTHuế, ngày 18 tháng 9 năm 2017

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q ẠO

TP

một công trình nào khác.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

U Y

liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, được các

H

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

LỜI CẢM ƠN Những dòng đầu tiên của cuốn luận văn này, tôi muốn dành để bày tỏ

Ơ

H

tận tình chỉ dẫn tôi từ khi hình thành ý tưởng đến khi có trong tay cuốn luận văn

N

lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS.Lê Công Triêm đã luôn luôn tạo điều kiện và

.Q

nhiệm khoa Vật lí, phòng Đào tạo Sau đại học - Trường Đại học Sư phạm Huế

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

G

lí-KTCN, trường THPT Quảng Ninh và trường THPT Hùng Vương, tỉnh Quảng

H Ư

N

Bình đã nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn

TR ẦN

này.

Cuối cùng tôi xin cảm ơn toàn thể gia đình và bạn bè đã động viên, giúp

B

đỡ tôi trong thời gian làm luận văn.

TTHuế, ngày 18 tháng 9 năm 2017 Tác giả luận văn

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

Xin trân trọng cảm ơn!

D

IỄ N

Đ

Trần Thị Như Quỳnh

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các thầy giáo, cô giáo tổ Vật

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

ẠO

đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập.

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

Tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy, cô giáo, Ban chủ

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

hoàn chỉnh.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

MỤC LỤC

Ơ

H

1.Lí do chọn đề tài ......................................................................................... 1

N

MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1

.Q

4.Giả thuyết khoa học .................................................................................... 4

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Đ

6.1 Đối tượng nghiên cứu........................................................................... 5

N

G

6.2 Phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 5

H Ư

7.Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 5

TR ẦN

7.1 Phương pháp nghiên cứu lí thuyết .......................................................... 5 7.2 Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn .................................................. 5 7.3 Các phương pháp toán học .................................................................. 5

10 00

B

8.Những đóng góp mới của đề tài.....................................................................6 NỘI DUNG ................................................................................................... 7

A

CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NLVDKTVTT .. 7

Ó

1.1 Cơ sở lí luận về năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn ...................... 7

Í-

H

1.1.1 Năng lực vận dụng kiến thức ................................................................ 7

-L

1.1.2 Năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn ........................................... 7

ÁN

1.1.2.1 Khái niệm năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn ..................... 7

TO

1.1.2.2 Các năng lực thành tố và biểu hiện của năng lực VDKTVTT ........... 7

Đ IỄ N D

1.1.3 Một số công cụ đánh giá năng lực ........................................................ 8 1.1.3.1 Đánh giá qua quan sát .................................................................... 8

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

6.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................... 5

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

5.Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................. 4

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

3.Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................... 4

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

2.Lịch sử vấn đề nghiên cứu .......................................................................... 2

1.1.3.2 Đánh giá qua hồ sơ ......................................................................... 9 1.1.3.3 Đánh giá thông qua nhìn lại quá trình (tự đánh giá) ..................... 10 1.1.3.4 Đánh giá đồng đẳng ...................................................................... 11 1.1.3.5 Đánh giá qua các bài kiểm tra....................................................... 11 1.1.4 Vai trò của năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn trong dạy học .. 11

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

1.2 Cơ sở lí luận về bài tập có nội dung thực tế trong dạy học vật lí ............. 12 1.2.1 Khái niệm bài tập có nội dung thực tế trong dạy học vật lí ................ 12 1.2.2 Phân loại bài tập có nội dung thực tế trong dạy học vật lí theo các .... 12

Ơ

H

1.2.4 Một số nguyên tắc khi lựa chọn hệ thống bài tập có nội dung thực tế 15

N

1.2.3 Phương pháp giải bài tập vật lí có nội dung thực tế ........................... 14

.Q

ẠO

1.4 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong dạy học phát triển ................. 24

Đ

1.4.1 Quy trình sử dụng hệ thống bài tập có nội dung thực tế trong ........... 24

N

G

1.4.2 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong các hoạt động dạy học ...... 25

H Ư

1.4.2.1 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong tiết học nghiên cứu ..... 25

TR ẦN

1.4.2.2 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong việc củng cố, ............... 25 1.4.2.3 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế cho phần giao nhiệm vụ ....... 26 1.4.2.4 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong giờ ôn tập, luyện tập .... 26

10 00

B

1.4.2.5 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong kiểm tra, đánh giá ........ 26 1.4.2.6 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong các hoạt động ............. 27

A

1.5 Đánh giá sự phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn .......... 27

H

Ó

1.5.1 Sự cần thiết xây dựng công cụ đánh giá năng lực vận dụng .............. 27

Í-

1.5.2 Hướng dẫn đánh giá năng lực theo tiêu chí(Rubric) .......................... 28

-L

1.5.3. Xây dựng tiêu chí đánh giá năng lực vận dụng kiến thức vào .......... 30

ÁN

1.5.4 Thiết kế bảng kiểm quan sát .............................................................. 33

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

1.5.5. Thiết kế bài kiểm tra......................................................................... 34

Kết luận chương 1........................................................................................ 34 CHƯƠNG II SỬ DỤNG BÀI TẬP CÓ NỘI DUNG THỰC TẾ CHƯƠNG “TĨNH HỌC VẬT RẮN” ............................................................................ 36

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

1.3. Biện pháp rèn luyện và phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào ...... 19

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

1.2.5 Vai trò của bài tập có nội dung thực tế với phát triển năng lực ......... 18

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

1.2.4.2 Yêu cầu của một hệ thống bài tập có nội dung thực tế trong ......... 17

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

1.2.4.1 Lựa chọn bài tập có nội dung thực tế trong dạy học vật lí ............. 15

2.1. Đặc điểm cấu trúc chương “Tĩnh học vật rắn” VL10NC ....................... 36 2.2 Hệ thống bài tập có nội dung thực tế chương “Tĩnh học vật rắn” ........... 38 2.3 Thiết kế tiến trình dạy học một số bài chương “Tĩnh học vật rắn” ......... 43 Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ..................................................... 73

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ............................................................ 73 3.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm ..................................................... 73 3.3. Đối tượng thực nghiệm ......................................................................... 73

Ơ

H

3.4.1. Chọn lớp thực nghiệm và đối chứng ................................................ 74

N

3.4 Tiến trình và nội dung thực nghiệm sư phạm ......................................... 74

.Q

ẠO

3.5.2. Phân tích định tính .......................................................................... 76

Đ

3.5.3. Phân tích định lượng....................................................................... 77

N

G

3.5.3.1 Kết quả thông qua bài kiểm tra ..................................................... 77

H Ư

Kết luận chương 3........................................................................................ 84

TR ẦN

KẾT LUẬN .................................................................................................... 85

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 86

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

3.5.1. Phương pháp xử lí và đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm ......... 76

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

3.5. Kết quả thực nghiệm sư phạm ............................................................... 75

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

3.4.3 Tiến hành thực nghiệm ..................................................................... 75

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

3.4.2 Trao đổi với GV dạy thực nghiệm .................................................... 74

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Bài tập có nội dung thực tế

ĐC

Đối chứng

GV

GV

HS

HS

NL

Năng lực

NLTT

Năng lực thành tố

NXB

Nhà xuất bản

SGK

Sách giáo khoa

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

TN

Thực nghiệm

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

VDKTVTT Vận dụng kiến thức vào thực tiễn

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Thực nghiệm sư phạm

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

A

TNSP

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

B

TR ẦN

H Ư

N

G

Đ

ẠO

TP

.Q

U Y

N

H

Ơ

N

BTCNDTT

10 00

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ Bảng 1.1.Bảng mô tả các năng lực thành tố và biểu hiện của năng lực

N

VDKTVTT

H

Ơ

Bảng 1.2. Tiêu chuẩn đánh giá một Rubric tốt

U Y

vận dụng vào thực tiễn

Đ

Bảng 3.2. Phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích bài kiểm tra lần 3

G

Bảng 3.3.Tổng hợp kết quả học tập bài kiểm tra lần 3

H Ư

N

Bảng 3.4. Tổng hợp các tham số đặc trưng của bài kiểm tra lần 3 Bảng 3.5. Kết quả tổng hợp 3 bài kiểm tra

TR ẦN

Bảng 3.6. Phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích tổng hợp 3 bài kiểm tra

B

Bảng 3.7. Tổng hợp kết quả học tập của 3 bài kiểm tra

10 00

Bảng 3.8. Tổng hợp các tham số đặc trưng của 3 bài kiểm tra Bảng 3.9. Bảng tổng hợp kết quả đánh giá năng lực VDKTVTT của HS

Ó

A

(THPT Quảng Ninh) theo tỷ lệ % do GV đánh giá

H

Hình 3.1. Đồ thị phân phối tần suất bài kiểm tra lần 3

-L

Í-

Hình 3.2. Đồ thị phân phối tần suất tích luỹ bài kiểm tra lần 3 Hình 3.4. Đồ thị phân phối tần suất 3 bài kiểm tra Hình 3.5. Đồ thị phân phối tần suất tích lũy 3 bài kiểm tra Hình 3.6. Biểu đồ phân loại tổng hợp kết quả học tập của 3 bài kiểm tra Hình 3.7. Các biểu đồ so sánh kết quả đánh giá qua quan sát

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

Hình 3.3. Biểu đồ phân loại kết quả học tập bài kiểm tra lần 3

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

Bảng 3.1. Kết quả bài kiểm tra lần 3 (kiểm tra 45p)

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

THPT

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Bảng 1.4. Bảng kiểm quan sát đánh giá năng lực VDKTVTT cho HS

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

Bảng 1.3. Các tiêu chí và các mức độ đánh giá việc phát triển năng lực

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

MỞ ĐẦU 1.Lí do chọn đề tài

N

H

không những phải có trình độ văn hóa, trình độ nghề nghiệp nhất định mà còn

Ơ

đã tác động sâu sắc đến sự phát triển của xã hội, đòi hỏi người lao động mới

N

Ngày nay những tiến bộ của khoa học kỹ thuật và sự bùng nổ của tri thức

.Q

Đ

Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển

G

toàn diện năng lực và phẩm chất người học; học đi đôi với hành; lí luận gắn với

N

thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”

H Ư

và “Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành

TR ẦN

phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh (HS). Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú

B

trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học,

10 00

năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn (VDKTVTT).

Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời” [1]. Trên

A

cơ sở đó, chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 đã đề ra giải pháp

H

Ó

cụ thể cho giáo dục phổ thông là “Thực hiện đổi mới chương trình và sách giáo

Í-

khoa từ sau năm 2015 theo định hướng phát triển năng lực cho HS. Chương

-L

trình phải hướng tới phát triển các năng lực chung mà mọi HS đều cần có trong

ÁN

cuộc sống như năng lực hợp tác, năng lực tự học, năng lực phát hiện và giải

TO

quyết vấn đề sáng tạo…đồng thời hướng tới phát triển các năng lực chuyên biệt

D

IỄ N

Đ

ÀN

liên quan tới từng môn học, từng lĩnh vực hoạt động giáo dục” [3].

Trong nhà trường phổ thông, Vật lí là một môn khoa học TN, gắn liền

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã chỉ rõ “Phát triển giáo

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

tiễn. Chính vì vậy mà Nghị quyết hội nghị Ban chấp hành Trung ương 8 khóa

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

phải có tính độc lập năng động và sáng tạo, có năng lực giải quyết vấn đề thực

với thực tế sản xuất và đời sống và có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Mục tiêu giáo dục đòi hỏi một trong những định hướng đổi mới phương pháp dạy học vật lí là phải làm cho HS có ý thức và biết cách vận dụng các kiến thức vật lí vào thực tiễn đời sống nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống; Hơn nữa HS cũng hiểu về vai trò và ý nghĩa của kiến thức vật lí đối với 1

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

sản xuất, từ đó định hướng nghề nghiệp cho những em có năng khiếu, hứng thú và yêu thích môn Vật lí.

N

H

được coi là phương pháp hiệu quả. Tuy nhiên để đạt được điều đó giáo viên

Ơ

giải pháp, trong đó việc sử dụng các bài tập có nội dung thực tế (BTCNDTT)

N

Trong dạy học vật lí, phát triển năng lực VDKTVTT cho HS có nhiều

.Q

thiên về bài tập có tính hàn lâm, hoặc các bài tập áp dụng công thức, tính toán;

G

Đ

Việc vận dụng kiến thức vật lí vào thực tiễn đối với đa số HS (HS) còn rất nhiều

N

hạn chế nếu không muốn nói là thực sự yếu kém. Chính vì vậy, việc dạy và học

H Ư

vật lí chưa đáp ứng được mục tiêu đề ra, sản phẩm con người chưa đáp ứng

TR ẦN

được nhu cầu xã hội.

Xuất phát từ những lí do trên và mong muốn đóng góp vào công cuộc đổi mới của ngành Giáo dục hiện nay, tôi chọn đề tài “Phát triển năng lực vận

10 00

B

dụng kiến thức vào thực tiễn cho HS thông qua việc sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong dạy học chương “Tĩnh học vật rắn” Vật lí 10 nâng cao”.

A

2.Lịch sử vấn đề nghiên cứu

H

Ó

Vấn đề dạy học phát triển năng lực đã và đang trở thành vấn đề quan tâm

Í-

hàng đầu của nhiều quốc gia. Tiếp cận năng lực được hình thành và phát triển

-L

tại Mĩ vào năm 1970, sau đó đến các quốc gia khác như Anh, Úc, New Zeland,

ÁN

xứ Wales,… vào những năm 1990. Năm 2000, có rất nhiều quốc gia đã phát

TO

triển chương trình theo tiếp cận năng lực như: Canada, Pháp, Hàn Quốc, Nhật

D

IỄ N

Đ

ÀN

Bản, Phần Lan, Thái Lan,… các nước trong tổ chức OECD, tuy có những cách gọi tên khác nhau như: dạy học (giáo dục) định hướng đầu ra dựa trên năng lực;

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

nay, chúng tôi nhận thấy các GV rất ít chú trọng và sử dụng BTCNDTT mà

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Mặc dù vậy, qua tìm hiểu thực trạng dạy học ở trường phổ thông hiện

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

phù hợp nhất trong quá trình dạy học.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

(GV) cần có các biện pháp tích cực, lựa chọn và sử dụng các bài tập một cách

dạy học (giáo dục) theo mô hình năng lực, nhưng dều có chung bản chất là: dạy học phát triển năng lực của người học; có hai thuật ngữ liên quan đến tên gọi được sử dụng phổ biến là: Competensy-based Curriculum (Đỗ Ngọc Thống (2011) dịch là chương trình dựa trên cơ sở năng lực, gọi tắt là tiếp cận năng lực).

2

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Competency-based model (Nguyễn Hữu Lam (2007) dịch là mô hình dựa trên năng lực - gọi tắt là mô hình năng lực).

Tiếp cận năng lực là cơ sở, là công cụ để xây dựng nhiều chương trình

Ơ

U Y

khâu:

Hiện nay dạy học theo hướng phát triển năng lực vận dụng đang là một

G

Đ

xu thế chủ yếu trong việc truyền tải kiến thức; Các giáo trình, các tài liệu

N

nghiên cứu về dạy học theo hướng phát triển năng lực vận dụng của các môn

H Ư

khoa học tự nhiên ở một số nước phát triển tăng lên rất nhanh.

TR ẦN

Ở nước ta, dạy học theo hướng phát triển năng lực, trong đó việc phát triển năng lực VDKTVTT cũng đang được chú trọng hơn trong những năm gần đây; Đã có một số công trình nghiên cứu, tài liệu, luận văn đề cập đến vấn đề

10 00

B

phát triển năng lực VDKTVTT cho HS và vai trò của bài tập, đặc biệt là BTCNDTT trong việc phát triển năng lực, như:

A

Trong cuốn “Lí luận và dạy học hiện đại”, của Bernd Meier, Nguyễn

H

Ó

Văn Cường[2] đề cập đến bài tập định hướng năng lực trong đó nhấn mạnh đến

Í-

các đặc điểm quan trọng của bài tập định hướng các năng lực chung, xây dựng

-L

hệ thống bài tập nhằm định hướng năng lực. Tuy nhiên các tác giả chưa đề cập

TO

ÁN

đến vai trò của BTCNDTT với phát triển năng lực vận dụng kiến thức.

Trong đề tài “Rèn luyện kĩ năng VDKTVTT cho HS trong dạy học phần

D

IỄ N

Đ

ÀN

Sinh học tế bào, Sinh học 10” của Trần Thái Toàn[25], tác giả cũng đã xây

dựng một số biện pháp sư phạm nhằm rèn luyện kỹ năng VDKTVTT cho HS bậc

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

+ Đánh giá các năng lực

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q TP

+ Phát triển các năng lực

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

+ Xác định các năng lực

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

tạo, kế hoạch dạy học theo tiếp cận năng lực thực hiện theo chương trình ba

N

đào tạo, kế hoạch dạy học ở các cấp độ khác nhau. Khái quát chương trình đào

THPT, tuy nhiên các biện pháp chưa thực sự cụ thể và không chú trọng đến vai trò của BTCNDTT trong phát triển năng lực VDKTVTT. Trong đề tài “Biên soạn và tổ chức dạy giải bài tập chương “Tĩnh học vật rắn” VL10THPT nhằm phát huy tính tích cực nhận thức về rèn luyện tư duy sáng tạo cho HS” của Hoàng Thanh Giang[5], tác giả cũng đã nhấn mạnh về vai 3

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

trò của bài tập với việc rèn luyện tư duy sáng tạo, nhưng không nhấn mạnh về vai trò của nó với việc VDKTVTT. Trong đề tài “Lựa chọn hệ thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài

Ơ

N

H

thức, góp phần phát triển tính tích cực và năng lực tự chủ” của Nguyễn Thị

N

tập chương “ Tĩnh học vật rắn” Vật lí 10 THPT nhằm giúp HS nắm vững kiến

.Q

G

Đ

định tính và câu hỏi thực tế trong dạy học vật lí ở trường THPT”[15] cũng đã

N

xây dựng được hệ thống bài tập định tính và cách sử dụng bài tập định tính

H Ư

trong các giai đoạn của tiến trình dạy học, chứ chưa đề cập tới vấn đề phát triển

TR ẦN

năng lực cho HS.

Như vậy, việc sử dụng bài tập để phát triển năng lực cho HS đã được các nhà giáo dục nghiên cứu dưới nhiều hình thức khác nhau,tuy nhiên chưa có

10 00

B

công trình nào đi sâu tìm hiểu và nghiên cứu việc sử dụng các bài tập vật lí có nội dung thực tế để phát triển năng lực VDKTVTT cho HS. Đó là lí do tôi

A

quyết định lựa chọn và giải quyết vấn đề này trong luận văn.

H

Ó

3.Mục tiêu nghiên cứu

Í-

Đề xuất được các biện pháp phát triển năng lực vận dụng kiến thức vật lí

-L

vào thực tiễn cho HS thông qua việc sử dụng các BTCNDTT trong dạy học

ÁN

chương “Tĩnh học vật rắn” vật lí 10 NC.

Đ

ÀN

TO

4.Giả thuyết khoa học Nếu đề xuất được các biện pháp phát triển năng lực vận dụng kiến thức

vật lí vào thực tiễn cho HS thông qua việc sử dụng các BTCNDTT và vận dụng

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Tác giả Nguyễn Thanh Hải với luận văn “Nghiên cứu và sử dụng bài tập

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

ẠO

BTCNDTT với phát triển năng lực vận dụng kiến thức.

IỄ N D

TP

tích cực và năng lực tự chủ, nhưng đề tài không đề cập đến vai trò của

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

hoạt động giải bài tập giúp HS nắm vững kiến thức, góp phần phát triển tính

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Hương Liễu[19] tác giả đã xây dựng được một hệ thống bài tập và thông qua

được các biện pháp đó vào dạy học chương “Tĩnh học vật rắn” Vật lí 10 NC thì có thể phát triển năng lực VDKTVTT cho HS, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Vật lí.

5.Nhiệm vụ nghiên cứu

4

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Nghiên cứu cơ sở lí luận về năng lực VDKTVTT và các biện pháp phát triển năng lực đó trong dạy học vật lí ở trường phổ thông.

Nghiên cứu cơ sở lí luận về BTCNDTT và vai trò của nó trong phát triển

H N

Xây dựng các tiêu chí đánh giá năng lực VDKTVTT cho HS THPT.

Ơ

N

năng lực VDKTVTT cho HS.

.Q

G

Đ

Thiết kế tiến trình dạy học có sử dụng các biện pháp đã đề xuất trong

N

chương “Tĩnh học vật rắn” Vật lí 10NC.

H Ư

Tiến hành thực nghiệm sư phạm (TNSP) ở trường THPT để đánh giá kết

TR ẦN

quả và rút ra kết luận.

6.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

10 00

B

6.1 Đối tượng nghiên cứu Hoạt động dạy và học chương “Tĩnh học vật rắn” Vật lí 10NC ở trường THPT theo hướng phát triển năng lực VDKTVTT cho HS.

Ó

A

6.2 Phạm vi nghiên cứu

H

Các BTCNDT chương “Tĩnh học vật rắn” Vật lí 10NC.

Í-

7.Phương pháp nghiên cứu

ÁN

-L

7.1 Phương pháp nghiên cứu lí thuyết Nghiên cứu các tài liệu lí luận dạy học bộ môn, chương trình Vật lí các

Đ

ÀN

TO

vấn đề liên quan đến đề tài.

7.2 Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn Thăm lớp, dự giờ, trò chuyện, trao đổi ý kiến với GV,HS. Phỏng vấn một

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

vật rắn” Vật lí 10NC.

IỄ N D

ẠO

Khai thác và lựa chọn được kho tư liệu về BTCNDTT chương “Tĩnh học

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Nghiên cứu đặc điểm của chương “Tĩnh học vật rắn” Vật lí 10NC.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

thực tiễn cho HS thông qua việc sử dụng các BTCNDTT.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Đề xuất các biện pháp phát triển năng lực vận dụng kiến thức vật lí vào

số GV có kinh nghiệm giảng dạy lâu năm.

Phương pháp TNSP. 7.3 Các phương pháp toán học Phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu, đưa ra những kết quả phân tích định tính, định lượng từ đó rút ra kết luận cho đề tài.

5

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

8.Những đóng góp mới của đề tài Xây dựng được các biện pháp cụ thể về việc sử dụng BTCNDTT để phát triển năng lực VDKTVTT cho HS trong dạy học chương “Tĩnh học vật rắn” Vật

U Y

THPT.

.Q

9.Cấu trúc của luận văn

G

Đ

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn

N

được chia làm ba chương

H Ư

Chương 1. Cơ sở lí luận của việc phát triển năng lực VDKTVTT cho HS

TR ẦN

trong dạy học vật lí thông qua việc sử dụng BTCNDTT. Chương 2. Sử dụng BTCNDTT chương “Tĩnh học vật rắn”Vật lí 10 NC phát triển năng lực VDKTVTT cho HS.

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

Chương 3. Thực nghiệm sư phạm.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

dụng BTCNDTT.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Vật lí 10 NC nhằm phát triển năng lực VDKTVTT cho HS thông qua việc sử

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Xây dựng được tiến trình các bài dạy cụ thể chương “Tĩnh học vật rắn”

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Xây dựng được các tiêu chí đánh giá năng lực VDKTVTT cho HS

Ơ

N

lí 10 NC.

6

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Ơ

U Y

1.1.1 Năng lực vận dụng kiến thức

.Q

G

cần vận dụng các kiến thức đã học. Tình huống luyện tập giải các bài tập đòi

N

hỏi vận dụng linh hoạt, đầy đủ các kiến thức đã học.

H Ư

Tình huống thực tiễn là các tình huống thực gắn liền với thực tiễn cuộc

TR ẦN

sống, gắn liền với hoạt động sống, lao động sản xuất của con người.

1.1.2 Năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn

B

1.1.2.1 Khái niệm năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn

10 00

Năng lực VDKTVTT của HS có thể hiểu là khả năng của bản thân người học huy động, sử dụng những kiến thức, kĩ năng đã học trên lớp hoặc học qua

A

trải nghiệm thực tế của cuộc sống để giải quyết những vấn đề đặt ra trong

H

Ó

những tình huống đa dạng và phức tạp của đời sống một cách hiệu quả và có

Í-

khả năng biến đổi nó. Năng lực VDKTVTT thể hiện phẩm chất, nhân cách của

-L

con người trong quá trình hoạt động để thỏa mãn nhu cầu chiếm lĩnh tri thức

Đ

ÀN

TO

ÁN

[22].

1.1.2.2 Các năng lực thành tố và biểu hiện của năng lực VDKTVTT Với cách hiểu trên, năng lực VDKTVTT, theo chúng tôi có thể bao gồm

các năng lực thành tố và biểu hiện như sau:

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ

Các tình huống học tập bao gồm: Tình huống xây dựng kiến thức mới

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

ẠO

huống thực tiễn.

IỄ N D

TP

kiến thức đã học để giải quyết thành công các tình huống học tập hoặc tình

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Năng lực VDKTVTT của HS là khả năng của HS có thể vận dụng các

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

1.1 Cơ sở lí luận về năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn

H

CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VẬN DỤNG KIẾN THỨC VÀO THỰC TIỄN CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ THÔNG QUA VIỆC SỬ DỤNG BÀI TẬP CÓ NỘI DUNG THỰC TẾ

N

NỘI DUNG

Bảng 1.1.Bảng mô tả các năng lực thành tố và biểu hiện của năng lực VDKTVTT Năng lực thành tố

Biểu hiện

Tái hiện được các kiến thức vật lí Trình bày được các kiến thức vật lí cơ bản

7

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

và hiểu được mối quan hệ giữa như khái niệm, biểu thức, định luật, các kiến thức vật lí

nguyên lí…

Trình bày được mối quan hệ giữa các kiến

N

H

Vận dụng kiến thức vào thực tiễn HS chỉ cần vận dụng một hoặc hai kiến

Ơ

N

thức vật lí đó

.Q

N

Độc lập sáng tạo giải quyết tình Khả năng tiếp cận, nhận thức, phát hiện

H Ư

huống đặt ra trong thực tiễn cuộc được vấn đề trong nội dung bài học, trong bài tập có liên quan với thực tiễn; khả

TR ẦN

sống hay sản xuất

năng vận dụng tổng hợp nhiều kiến thức

10 00

B

vật lí kết hợp với khả năng quan sát thực tế; khả năng độc lập, sáng tạo, giải quyết tình huống đặt ra.

A

Vận dụng kiến thức vật lí để phân Khả năng thu thập và xử lí thông tin, diễn

H

Ó

tích, tổng hợp, đánh giá về một đạt vấn đề cần giải quyết theo ngôn ngữ

ÁN

-L

vật lí

Í-

vấn đề thực tiễn có liên quan đến vật lí từ đó đưa ra được các phương án giải quyết vấn đề đó bằng những kiến thức vật lí; Khả năng lập kế hoạch và thực hiện

TO

giải pháp, sử dụng những kiến thức, kĩ

ÀN

năng vật lí để giải quyết vấn đề; Khả năng

Đ

đánh giá và phản ánh giải pháp và kết quả

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

duy sáng tạo.

Đ

sống và sản xuất, chưa cần nhiều đến tư

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

ẠO

các cách xử lí tình huống đã có trong cuộc

mang lại, có hướng đề xuất hoàn thiện giải

IỄ N D

được các các nội dung thực tế trong cuộc sống, ngoài thiên nhiên hay các việc làm,

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

quen thuộc, không đổi, đơn giản

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

để giải thích các nội dung thực tế thức vật lí đơn giản phù hợp để giải thích

pháp 1.1.3 Một số công cụ đánh giá năng lực 1.1.3.1 Đánh giá qua quan sát

8

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Đánh giá qua quan sát là thông qua quan sát mà đánh giá các thao tác, động cơ, các hành vi, kĩ năng thực hành và kĩ năng nhận thức, chẳng hạn như cách giải quyết vấn đề trong một tình huống cụ thể[22].

Ơ

N

H

chép mọi nếu tố liên quan đến đối tượng nghiên cứu, phù hợp với mục tiêu

N

Đặc điểm của đánh giá qua quan sát gồm có quan sát là sự tri giác, ghi

.Q

thiết bị dạy học phục vụ mục tiêu học tập, khi cần biết năng lực dạy học của GV

G

Đ

và khi cần cung cấp thông tin định tính để bổ sung cho các thông tin định lượng

N

trong điều tra, thu thập minh chứng để đánh giá các tiêu chí.

H Ư

1.1.3.2 Đánh giá qua hồ sơ

TR ẦN

Hồ sơ học tập là tài liệu minh chứng cho sự tiến bộ của HS, trong đó HS tự đánh giá bản thân mình, nêu những điểm mạnh, điểm yếu, sở thích của mình, tự ghi lại kết quả học tập trong quá trình học tập, tự đánh giá, đối chiếu với mục

10 00

B

tiêu học tập đã đặt ra để nhận ra sự tiến bộ hoặc chưa tiến bộ, tìm nguyên nhân và cách khắc phục trong thời gian tới … Để chứng minh cho sự tiến bộ, hoặc

A

chưa tiến bộ HS tự lưu giữ những sản phẩm minh chứng cho kết quả đó cùng

H

Ó

với những lời nhận xét của GV và bạn học. Hồ sơ học tập như một bằng chứng

Í-

về những điều mà các em đã tiếp thu được. Hồ sơ học tập có thể được sử dụng

-L

để xác định và điều chỉnh quá trình học tập của HS cũng như để đánh giá hoạt

ÁN

động và mức độ đạt được của HS. Tùy vào mục tiêu dạy học, GV có thể yêu

TO

cầu HS thực hiện tự xây dựng các loại hồ sơ học tập khác nhau nhằm mục đích

D

IỄ N

Đ

ÀN

để HS tự xây dựng kế hoạch học tập, xác định động cơ nhiệm vụ học tập, mục tiêu cần hướng tới đồng thời các em tự kiểm soát, tự đánh giá quá trình học tập

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Đánh giá quan sát sử dụng khi cần biết hiệu quả hoạt động của các trang

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

trình dạy học thì đó là quan sát tương tác giữa HS - HS, HS – GV.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

trường, văn hóa, và sự tương tác giữa những con người với nhau. Trong quá

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

nghiên cứu nhằm mô tả, phân tích, nhận định và đánh giá về trường học, môi

của mình về sự tiến bộ hay giảm sút về kiến thức, kĩ năng và thái độ học tập.

Trên cơ sở các kết quả đạt được trong quá trình học tập, HS tự điều chỉnh cách học, động cơ học tập và mục tiêu cần hướng tới trong các giai đoạn tiếp theo.

Các loại hồ sơ học tập: Hồ sơ tiến bộ, hồ sơ quá trình, hồ sơ mục tiêu, hồ sơ thành tích. Đánh giá qua hồ sơ học tập là sự theo dõi trao đổi ghi chép được của 9

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

chính HS những gì các em nói, hỏi, làm, cũng như thái độ, ý thức của HS với quá trình học tập của mình cũng như đối với mọi người…nhằm làm cho HS thấy được những tiến bộ rõ rệt của chính mình cũng như GV thấy được khả

Ơ

N

năng của từng HS để từ đó GV có thể đưa ra hoặc điều chỉnh.

N

H

1.1.3.3 Đánh giá thông qua nhìn lại quá trình (tự đánh giá)

.Q

có sức mạnh nội tâm, cần biết tin vào chính mình, chấp nhận thất bại, không

G

Đ

phấn đấu nếu thấy mình không có khả năng. Trong quá trình học trẻ cần được

N

khen đúng lúc, đúng chỗ và cần những thông tin phản hồi tích cực về hành vi,

H Ư

hành động của chúng.HS xây dựng lòng tự trọng trên cơ sở tự đánh giá. Tự

TR ẦN

đánh giá của trẻ sẽ mang yếu tố tích cực khi dựa trên cảm xúc được mọi người yêu thương và tôn trọng. Nhận thức của trẻ càng chín chắn thì những khái niệm về bản thân sẽ vượt ra ngoài sự tự đánh giá vì nó được xây dựng trên cơ sở nhận

10 00

B

thức đa chiều, từ nhiều góc nhìn khác nhau. Tự tin là bước cần thiết đầu tiên để tự điều chỉnh hành vi có hiệu quả. Bước tiếp theo để đạt đến sự trưởng thành là

A

tự đánh giá chính xác và tự phê bình. Trẻ cần được giúp đỡ để phát triển sự tự

H

Ó

nhận thức đúng đắn về bản thân, biết tự đánh giá trung thực, chính xác về điểm

Í-

mạnh, yếu của bản thân, biết nhận ra những giới hạn của mình. Từ đó khuyến

-L

khích trẻ vượt lên những lĩnh vực còn yếu, biết tôn trọng NL của những người

TO

ÁN

xuất sắc trong những lĩnh vực mà chúng không thể đạt được.

Tự đánh giá trong học tập là một hình thức đánh giá mà HS tự liên hệ

D

IỄ N

Đ

ÀN

phần nhiệm vụ đã thực hiện với các mục tiêu của quá trình học. HS sẽ học cách

đánh giá các nỗ lực và tiến bộ cá nhân, nhìn lại quá trình và phát hiện những

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Đánh giá qua việc nhìn lại quá trình dựa trên một số cơ sở sau: Trẻ cần

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

pháp khắc phục nhằm cải thiện việc học để đạt được kết quả học tập cao hơn.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

điểmbyếu trong quá trình học cũng như những khó khăn gặp phải và các giải

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Đánh giá thông qua nhìn lại quá trình giúp HS tự đánh giá điểm mạnh,

điểm cần thay đổi để hoàn thiện bản thân. Những thay đổi có thể là một cách nhìn tổng quan mới về nội dung, yêu cầu giải thích thêm, thực hành các kĩ năng mới để đạt đến mức độ thuần thục. Tự đánh giá không chỉ đơn thuần là tự mình cho điểm số mà là sự đánh giá những nỗ lực, quá trình và kết quả. HS cần tham

10

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

gia vào quá trình quyết định những tiêu chí có lợi cho việc học. Tự đánh giá có mức độ cao hơn nhìn lại quá trình.

1.1.3.4 Đánh giá đồng đẳng

Ơ

N

H

nhau, học cách áp dụng các tiêu chí một cách khách quan. Đánh giá đồng đẳng

N

Đánh giá đồng đẳng giúp HS làm việc hợp tác, tự đánh giá công việc của

.Q

các kiến thức cụ thể về công việc của mình khi đối chiếu với GV. Phương pháp

G

Đ

đánh giá này có thể được dùng như một biện pháp đánh giá kết quả, nhưng chủ

N

yếu được dùng để hỗ trợ HS trong quá trình học. HS đánh giá lẫn nhau dựa theo

H Ư

các tiêu chí được định sẵn. Các tiêu chí này cần được diễn giải bằng những

TR ẦN

thuật ngữ cụ thể và quen thuộc. Đánh giá đồng đẳng không nên được coi là một giải pháp tiện lợi để giúp GV tiết kiệm thời gian. Chúng ta không nên để HS quyết định tất cả việc đánh giá. Vai trò của GV là hướng dẫn HS thực hiện đánh

10 00

B

giá đồng đẳng và coi đó như một phần của quá trình học tập.

1.1.3.5 Đánh giá qua các bài kiểm tra

A

Bài kiểm tra là một phép lượng giá cụ thể mức độ, khả năng, thể hiện

H

Ó

hành vi trong lĩnh vực nào đó của một người. Đánh giá qua các bài kiểm tra

Í-

được chia làm ba loại gồm:

-L

Quan sát: Giúp đánh giá các thao tác, hành vi, kĩ năng thực hành, nhận

TO

ÁN

thức, phản ánh vô thức.

Kiểm tra vấn đáp: Có tác dụng đánh giá khả năng, đáp ứng câu hỏi được

D

IỄ N

Đ

ÀN

nêu trong một tình huống.

Bài viết: Kiểm tra một lúc được nhiều HS, giúp đánh giá HS ở trình độ

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

HS sẽ theo dõi bạn học của mình trong suốt quá trình học và do đó sẽ biết thêm

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

các nhóm HS cùng độ tuổi hoặc cùng lớp sẽ đánh giá công việc lẫn nhau. Một

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

các nhận định mang tính tích cực. Đánh giá đồng đẳng là một quá trình trong đó

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

đòi hỏi kĩ năng giao tiếp tốt. Các em cần đưa ra phản hồi cho các bạn bên cạnh

cao gồm câu hỏi tự luận và câu hỏi trắc nghiệm.

1.1.4 Vai trò của năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn trong dạy học Phát triển năng lực VDKTVTT có thể giúp cho HS:

11

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Nắm vững kiến thức đã học để vận dụng giải quyết những bài tập hay xây dựng kiến thức cho bài học mới; nắm vững kiến thức đã học, có khả năng liên hệ, liên kết các kiến thức bởi những vấn đề thực tiễn liên quan đến kiến

N

H

Vận dụng các kiến thức, kĩ năng vào trong học tập, trong cuộc sống giúp

Ơ

N

thức khoa học.

tin, hình thành phương pháp nghiên cứu khoa học; hình thành và phát triển kĩ

G

Đ

năng nghiên cứu thực tiễn; Có tâm thế luôn luôn chủ động trong việc giải quyết

N

những vấn đề đặt ra trong thực tiễn.

H Ư

Giúp cho HS có được những hiểu biết về thế giới tự nhiên, chu kỳ hoạt

TR ẦN

động và tác động tích cực cũng như tiêu cực đối với cuộc sống con người cũng như ảnh hưởng của con người đến thế giới tự nhiên.

Thông qua việc hiểu biết về thế giới tự nhiên bằng việc vận dụng kiến

10 00

B

thức đã học để tìm hiểu giúp các em ý thức được hoạt động của bản thân, có trách nhiệm với chính mình, với gia đình, nhà trường và xã hội ngay trong cuộc

A

sống hiện tại cũng như tương lai sau này của các em.

H

Ó

Đem lại niềm vui, tạo hứng thú học tập cho HS. Phát triển ở các em tính

Í-

tích cực, tự lập, sáng tạo để vượt qua khó khăn, tạo hứng thú trong học tập.

TO

ÁN

-L

1.2 Cơ sở lí luận về bài tập có nội dung thực tế trong dạy học vật lí 1.2.1 Khái niệm bài tập có nội dung thực tế trong dạy học vật lí

BTCNDTT là những bài tập có nội dung (những điều kiện và yêu cầu)

D

IỄ N

Đ

ÀN

xuất phát từ thực tế cuộc sống. Quan trọng nhất là những bài tập vận dụng kiến

thức vật lí vào sản xuất và đời sống, góp phần giải quyết một số vấn đề đặt ra từ

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Hình thành cho HS kĩ năng quan sát, thu thập, phân tích và xử lí thông

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

năng lực tự học.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

phương pháp học tập chủ động, tích cực, sáng tạo, lòng ham học, ham hiểu biết;

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

các em học đi đôi với hành. Giúp HS xây dựng thái độ học tập đúng đắn,

thực tiễn.

1.2.2 Phân loại bài tập có nội dung thực tế trong dạy học vật lí theo các mức độ nhận thức Việc phân loại BTCNDTT cũng tương tự như bài tập vật lí nói chung đều xuất phát từ những mục tiêu và các tiêu chí nhất định. Tuy nhiên dù dựa 12

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

trên những tiêu chí nào, mục đích nào đi nữa thì những sự phân loại đó cũng chỉ mang tính tương đối, vì trong bất kì một loại bài tập nào cũng chứa đựng những yếu tố của một loại bài tập khác. Trong dạy học vật lí, quá trình đi tìm

Ơ

N

H

dụng hầu hết các kiến thức vật lí có mối liên hệ chặt chẽ với thực tế cuộc sống;

N

lời giải cho các BTCNDTT thực chất là quá trình nhận thức của HS và vận

.Q

trắc nghiệm (trắc nghiệm khách quan).

G

Đ

Ngoài ra ta có thể phân loại bài tập vật lí có nội dung thực tế dựa vào

N

lĩnh vực thực tiễn gắn với nội dung bài tập và dựa vào các mức độ nhận thức

H Ư

của HS cũng là các phương án tốt:

TR ẦN

Dựa vào lĩnh vực thực tiễn được gắn với nội dung bài tập: Hệ thống các bài tập mô tả công việc nghiên cứu vật lí trong phòng thí nghiệm ở nhà trường hoặc ngoài xã hội. Hệ thống các bài tập về các sự vật, hiện tượng thiên nhiên;

10 00

B

giải thích, mô tả các sự vật, các hiện tượng tự nhiên. Hệ thống bài tập về các vấn đề trong đời sống, học tập, lao động sản xuất.

A

Phân loại dựa theo mức độ nhận thức của HS, có tính đến mức độ nội

H

Ó

dung bài tập gắn với thực tế:

Í-

- Mức 1(tương ứng với mức nhận biết trong thang Bloom): Những bài

-L

tập đơn giản, thuần túy, HS chỉ cần tái hiện kiến thức để trả lời chưa đề cập đến

TO

ÁN

ý nghĩa của các kiến thức đó trong đời sống hằng ngày.

- Mức 2 (tương ứng với mức thông hiểu trong thang Bloom): Những bài

D

IỄ N

Đ

ÀN

tập trong đó yêu cầu HS vận dụng kiến thức giải thích các tình huống không biến đổi, đó là cách làm trong thực tế hay các cách xử lí đã có.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

dạy học, theo hình thức gồm có bài tập tự luận (trắc nghiệm tự luận), bài tập

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

kiện và phương thức giải, theo yêu cầu mức độ phát triển tư duy trong quá trình

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

thống nhất, có thể theo nội dung của bài tập vật lí, theo phương thức cho điều

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Có nhiều cách phân loại bài tập vật lí có nội dung thực tế, hiện chưa

- Mức 3(tương ứng với mức vận dụng trong thang Bloom): Những bài tập trong đó yêu cầu HS vận dụng kiến thức vật lí để giải quyết những tình huống đặt ra trong thực tiễn.

- Mức 4(tương ứng với các mức phân tích, đánh giá và sáng tạo trong thang Bloom ta có thể gọi là mức vận dụng cao): Vận dụng kiến thức vật lí để 13

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

phân tích, tổng hợp, đánh giá về một vấn đề thực tiễn có liên quan đến vật lí hoặc vận dụng kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo vật lí để thực hiện một công trình nghiên cứu khoa học nhỏ, đơn giản, đề ra kế hoạch hành động cụ thể, viết báo

N

H

Từng mức độ này có thể chia thành nhiều mức yêu cầu nhỏ hơn, phù hợp

Ơ

N

cáo.

G

Đ

dựng quy trình giải cụ thể. Ở đây xin đưa ra một quy trình giải chung nhất.

N

Phương pháp giải bài tập vật lí có nội dung thực tế cũng có đầy đủ các bước

H Ư

giải giống như phương pháp giải bài tập vật lí nói chung.

TR ẦN

Bước 1: Tìm hiểu đề bài

- Đọc kĩ đề bài (nếu bài tập được thể hiện bằng lời), hoặc thông qua việc quan sát (nếu bài tập được thể hiện thông qua các hình ảnh, sơ đồ, hình vẽ,

10 00

B

video clip,...) xem bài tập đề cập tới lĩnh vực nào trong thực tế có quen thuộc với mình không.

A

- Lựa chọn qua lời văn của bài tập để tìm ra những điều kiện và những

H

Ó

yêu cầu của bài tập.

Í-

- Vận dụng sự hiểu biết thực tế và kinh nghiệm sống của bản thân để

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

phát hiện ra những dữ kiện khác và yêu cầu khác.

- Đọc và ghi tóm tắt đề bài.

- Vẽ hình minh hoạ cho bài toán.

Bước 2: Phân tích hiện tượng của bài toán để xác lập các mối liên hệ cơ

bản.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

khác tuỳ mức độ nhận thức của HS, kinh nghiệm sống của họ mà các GV tự xây

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

ẠO

Các dạng BTCNDTT khác nhau có quy trình giải cụ thể khác nhau. Mặt

IỄ N D

.Q

1.2.3 Phương pháp giải bài tập vật lí có nội dung thực tế

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

hệ thống BTCNDTT.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

với trình độ HS, đồng thời cũng thể hiện sự phân hóa HS trong một bài, trong

- Đối chiếu các dữ kiện đã cho và cái phải tìm, xét bản chất vật lí của hiện tượng để nhận ra các định luật, công thức lí thuyết có liên quan.

-Xác lập các mối liên hệ cụ thể của cái đã biết và cái phải tìm (mối liên hệ cơ bản).

Bước 3: Luận giải, tính toán các kết quả 14

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Từ mối liên hệ cơ bản đã xác lập, tiếp tục luận giải, tính toán rút ra kết quả cần tìm.

Bước 4: Nhận xét kết quả

Ơ

N

- Thực chất là phân tích kết quả cuối cùng để xem kết quả tìm được có

N

H

phù hợp với điều kiện nêu ra ở đầu bài tập hay không.

.Q

bài tập này thì GV nên giao và hướng dẫn họ làm những bài tập ở mức độ nhận

G

Đ

thức cao hơn.

N

Có những bài tập đơn giản sẽ không cần thực hiện đủ các bước trên.

H Ư

Những bài tập ở mức yêu cầu cao như viết thu hoạch, tiểu luận sẽ phải có quy

TR ẦN

trình riêng như nhận biết, xác định các vấn đề, thu thập thông tin, tổ chức thông tin, đề xuất các giải

B

1.2.4 Một số nguyên tắc khi lựa chọn hệ thống bài tập có nội dung

10 00

thực tế

1.2.4.1 Lựa chọn bài tập có nội dung thực tế trong dạy học vật lí

A

Cũng như các loại bài tập vật lí khác, việc lựa chọn để sử dụng các

H

Ó

VTCNDTT trong dạy học vật lí là hết sức quan trọng, nếu không làm tốt khâu

Í-

này, quá trình dạy học khó có thể đạt hiệu quả cao. Khi lựa chọn các bài tập vật

-L

lí nói chung, cần đảm bảo rằng chúng phải phù hợp với nội dung dạy học, phù

ÁN

hợp với khả năng nhận thức của HSvà phải phục vụ ý đồ về mặt phương pháp

TO

của GV, kiến thức trong mỗi bài tập phải nằm trong hệ thống kiến thức được

D

IỄ N

Đ

ÀN

quy định trong chương trình. Đồng thời cũng phải xác định đúng vị trí của các bài tập trong tiến trình dạy học để chúng trở thành một bộ phận hữu cơ của hệ

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

BTCNDTT nói riêng, qua kiểm tra – đánh giá, nếu thấy HS đã hoàn thiện mức

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Trong quá trình dạy học, khi sử dụng hệ thống bài tập nói chung và

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

dụng những kinh nghiệm, những việc cần làm rút ra từ bài tập ra cộng đồng.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

- Những kinh nghiệm rút ra từ việc giải BTCNDTT cho bản thân; Ứng

thống kiến thức cần truyền thụ. BTCNDTT với tư cách là một loại bài tập trong hệ thống bài tập vật lí nên cũng phải đạt được những yêu cầu chung như đã nêu trên. Ngoài ra, do BTCNDTT có những đặc thù riêng nên việc xây dựng cũng cần phải thoả mãn thêm một số yêu cầu khác nữa. Cụ thể phải thoả mãn các nguyên tắc sau: 15

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

BTCNDTT phải đảm bảo tính mục tiêu của chương trình, chuẩn kiến thức, kĩ năng và định hướng phát triển năng lực VDKTVTT cho HS: Nếu bài tập thực tiễn có nội dung hoàn toàn mới về kiến thức vật lí thì sẽ không tạo

Ơ

N

H

nhất cần phải tuân theo vì nếu không đảm bảo mục tiêu dạy học và không thực

N

được động lực cho HS để giải bài tập đó. Đây là nguyên tắc đầu tiên, quan trọng

.Q

tập phải được biên soạn tốt và thoả mãn những yêu cầu nhất định. Trong đó mỗi

G

Đ

bài tập phải có một nhiệm vụ và vị trí nhất định trong bài học, phải chứa đựng

N

những kiến thức cơ bản, đảm bảo được tính chính xác, khoa học. Diễn đạt

H Ư

BTCNDTT bằng lời sao cho đạt mục đích tốt nhất. Đó là tìm cách phản ánh tốt

TR ẦN

nhất các điều kiện và yêu cầu của bài toán. Nên tránh những bài tập còn đang tranh cãi đúng sai, kết quả chưa rõ ràng. Trong một BTCNDTT, bên cạnh nội dung vật lí nó còn có những dữ liệu thực tế. Những dữ liệu đó cần phải đưa vào

10 00

B

một cách chính xác phù hợp với thực tế, không tuỳ tiện thay đổi để nhằm mục đích dễ tính toán được. Tuy nhiên cũng phải có một số BTCNDTT yêu cầu các

A

em nêu chính kiến của mình về một hiện tượng, một vấn đề nào đó xảy ra trong

H

Ó

thực tiễn và gây tranh cãi trong các em. Một số bài tập có thể liên quan cả tới

Í-

vấn đề đạo đức, giá trị, thái độ của người giải quyết (để lựa chọn phương án giải

-L

quyết sao cho thích hợp nhất); lời giải cũng có thể không phải duy nhất mà còn

ÁN

tuỳ vào bối cảnh, tình huống cụ thể. GV khi đưa ra các bài tập này phải có sự

TO

hiểu biết đúng đắn và sâu rộng về vấn đề này trong thực tế để còn làm “trọng

D

IỄ N

Đ

ÀN

tài” cho các em và có kết quả xác đáng cuối cùng.

BTCNDTT phải gần gũi với kinh nghiệm của HS: BTCNDTT phải chứa

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

hiện đại: Trong dạy học vật lí, để có một hệ thống BTCNDTT tốt thì mỗi bài

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Nội dung BTCNDTT phải đảm bảo tính chính xác, tính khoa học và tính

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

thất bại, không thành công.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

hiện được chuẩn kiến thức, kĩ năng đã quy định trong chương trình thì coi như

đựng những tình huống gần gũi, thực tế phong phú, phải có nhiều bài tập chứa đựng những vấn đề mang tính địa phương nơi người học đang sống, thậm chí HS đã phát biểu được vấn đề đó và có nhu cầu giải quyết. HS với kinh nghiệm có được trong đời sống và kiến thức vật lí đã được học sẽ lựa chọn phương án trả lời, giải thích sự lựa chọn của mình. HS sẽ có sự háo hức chờ đợi thầy cô 16

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

đưa ra đáp án đúng để khẳng định mình. Trong bài tập này khi HS giải sẽ có một số khả năng xảy ra như sau: - HS phân tích và giải thích đúng. Đây sẽ là niềm vui rất lớn đối với HS

N

H

- HS phân tích và giải thích gần đúng hoặc đúng một phần nào đó. Khi

Ơ

N

vì kinh nghiệm của mình là đúng theo khoa học.

.Q

khoa học của bản thân.

G

Đ

BTCNDTT phải đảm bảo tính logic sư phạm: Các tình huống thực tiễn

N

gặp phải thường phức tạp hơn những kiến thức vật lí phổ thông trong chương

H Ư

trình nên khi xây dựng BTCNDTT cho HS phổ thông cần phải có bước xử lý sư

TR ẦN

phạm để làm đơn giản hoá tình huống thực tế. Các yêu cầu giải BTCNDTT cũng phải phù hợp với trình độ, khả năng của HS. Tóm lại tất cả các vấn đề thực tế khi muốn chuyển thành BTCNDTT phải qua khâu xử lý sư phạm.

10 00

B

BTCNDTT phải có tính hệ thống, tính logic: Các BTCNDTT trong chương trình phải vừa được sắp xếp theo mức độ nhận thức của HS, vừa được

A

sắp xếp theo chương, bài. Trong mỗi chương, bài nên có tất cả các loại, dạng

H

Ó

bài tập nếu có thể. Trong quá trình dạy học thông qua kiểm tra, đánh giá, nếu

Í-

thấy HS đạt mức này thì phải xây dựng những bài tập có mức phát triển cao

-L

hơn. Hệ thống BTCNDTT phải đa dạng, có bài tập đơn giản, có bài tập nâng

ÁN

cao, sáng tạo ở nhiều mức độ khác nhau. Quan điểm bao trùm khi xây dựng

TO

BTCNDTT luôn phải nhớ đến là bài tập nhất định phải gắn liền với những sự

D

IỄ N

Đ

ÀN

kiện, những hiện tượng thường gặp, thường xảy ra trong thực tế cuộc sống..

1.2.4.2 Yêu cầu của một hệ thống bài tập có nội dung thực tế trong dạy

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

thích các tình huống thực tiễn hoặc thay đổi việc làm theo thói quen chưa đúng

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

quan sát thực tiễn và vận dụng kiến thức vật lí một cách linh hoạt hơn để giải

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

thấy tiếc nuối vì bản thân đã gần tìm ra câu trả lời, từ đó HS sẽ có động lực để

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

HS phân tích và giải thích gần đúng hoặc đúng một phần nào đó thì HS sẽ cảm

học Hệ thống BTCNDTT là các BTCNDTT được xây dựng thành hệ thống, thoả mãn các yêu cầu của một hệ thống bài tập vật lí. Đó là: Các bài tập phải đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp (phạm vi và số lượng các kiến thức, kĩ năng cần vận dụng từ một đề tài đến nhiều đề tài, số 17

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

lượng các đại lượng cho biết và các đại lượng phải tìm, ...) giúp HS có kĩ năng giải được các loại bài tập điển hình.

Mỗi bài tập phải là một mắt xích trong hệ thống bài tập, đóng góp một

U Y

toán, ... và về nội dung phải không được trùng lặp.

.Q

BTCNDTT với tư cách là một bộ phận của hệ thống bài tập vật lí, nên

G

Đ

chúng có đầy đủ vai trò của bài tập vật lí nói chung. Ngoài ra xuất phát từ

N

những đặc thù riêng nên có thể thấy BTCNDTT còn có một số vai trò quan

H Ư

trọng khác nữa đặc biệt đối với việc VDKTVTT cho HS.

TR ẦN

Để giải các bài tập thực tiễn HS phải vận dụng những kiến thức lí thuyết vào thực tiễn, điều đó giúp các em củng cố kiến thức một cách thường xuyên, hệ thống hoá được kiến thức, giúp khắc sâu hơn các khái niệm, những quy luật

10 00

B

vật lí, những hiện tượng vật lí.

Các bài tập thực tiễn cũng có thể sử dụng nghiên cứu kiến thức mới và

A

hình thành tri thức vật lý mới, điều này sẽ giúp mở rộng, nâng cao kiến thức vật

H

Ó

lí cho HS.

Í-

Các bài tập thực tế giúp rèn luyện và phát triển cho HS năng lực nhận

ÁN

-L

thức, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề liên quan đến thực tế cuộc sống.

Rèn luyện và phát triển các kĩ năng thu thập thông tin, vận dụng kiến

TO

thức để giải quyết tình huống có vấn đề của thực tiễn một cách linh hoạt, sáng

D

IỄ N

Đ

ÀN

tạo.

BTCNDTT giúp HS thêm hiểu biết về thiên nhiên, môi trường sống, về

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho HS trong dạy học vật lí

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

1.2.5 Vai trò của bài tập có nội dung thực tế với phát triển năng lực

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Số lượng bài tập được lựa chọn phải phù hợp với sự phân bố thời gian.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Hệ thống bài tập phải đa dạng về thể loại: Bài tập định tính, bài tập tính

Ơ

N

phần nào đó vào việc củng cố, hoàn thiện và mở rộng kiến thức.

các ngành sản xuất, cung cấp cho HS những số liệu mới về phát minh, những ứng dụng… giúp HS hòa nhập với sự phát triển khoa học kỹ thuật của thời đại, bắt kịp những vấn đề mang tính thời sự trong nước và quốc tế.

Việc vận dụng kiến thức vào giải quyết BTCNDTT giúp rèn luyện cho HS tính kiên nhẫn, tự giác, chủ động, chính xác, sáng tạo trong học tập và trong 18

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

quá trình giải quyết các vấn đề thực tiễn. Có thể nói bài tập thực tiễn là một phương tiện rất tốt để khắc phục các nhược điểm mà đa số HS đều mắc phải.

Bài tập thực tiễn còn là cơ hội để GV đề cập đến những kiến thức mà

Ơ

N

H

nâng cao kiến thức một cách sinh động, phong phú mà không làm nặng nề khối

N

trong giờ học lý thuyết chưa có điều kiện để đề cập, qua đó bổ sung, mở rộng,

.Q

Thông qua giải quyết các BTCNDTT giúp HS thấy rõ lợi ích của việc

G

Đ

học môn vật lí từ đó tạo động cơ học tập tích cực, kích thích trí tò mò, óc quan

N

sát, sự ham hiểu biết, làm tăng hứng thú học môn học và từ đó có thể làm cho

H Ư

HS say mê nghiên cứu khoa học và công nghệ giúp HS có những định hướng

TR ẦN

nghề nghiệp tương lai. Ngoài ra, vì các bài tập thực tiễn gắn liền với đời sống của chính bản thân HS, của gia đình, của địa phương và với môi trường xung quanh nên càng góp phần tăng động cơ học tập của HS, học tập để nâng cao

10 00

B

chất lượng cuộc sống của bản thân và của cộng đồng. Với những kết quả ban đầu của việc vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tiễn HS thêm tự

A

tin vào bản thân mình để tiếp tục học hỏi, tiếp tục phấn đấu và phát triển.

H

Ó

Như vậy BTCNDTT được coi như là một nhiệm vụ học tập cần giải

Í-

quyết, giúp HS tìm tòi, nghiên cứu đi sâu vận dụng kiến thức vật lí một cách

-L

sáng tạo từ đó giúp HS biến những kiến thức đã tiếp thu được qua bài giảng

ÁN

thành kiến thức của chính mình. Kiến thức sẽ nhớ lâu khi được vận dụng

TO

thường xuyên như M.A. Đanilôp nhận định: "Kiến thức sẽ được nắm vững thực

D

IỄ N

Đ

ÀN

sự, nếu HS có thể vận dụng thành thạo chúng vào việc hoàn thành những bài tập lý thuyết và thực hành”

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

thức vật lí để lí giải và cải tạo thực tiễn nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Bài tập có nội dung thực tiễn còn giúp HS bước đầu biết vận dụng kiến

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

phần đáng kể trau dồi kiến thức vật lí cho HS.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

lượng kiến thức của HS. Vì vậy việc thường xuyên giải bài tập thực tiễn sẽ góp

Do vậy việc khai thác và sử dụng bài tập mang tính thực tiễn trong quá trình dạy học và kiểm tra đánh giá là vấn đề cần được GV quan tâm.

1.3. Biện pháp rèn luyện và phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn sử dụng bài tập có nội dung thực tế

19

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Để rèn luyện và phát triển năng lực VDKTVTT của HS sử dụng BTCNDTT nên sử dụng một số biện pháp sau: Biện pháp 1: Hình thành cho HS một hệ thống kiến thức cơ bản vững

Ơ

N

H

với HS là cần phải nắm được các khái niệm, quy tắc, công thức, định lý, quy

N

vàng sâu sắc: Muốn giải được các BTCNDTT thì điều quan trọng đầu tiên đối

.Q

được học để HS nắm chắc được nội dung kiến thức đó. Đặc biệt GV cần hệ

G

Đ

thống lại những kiến thức mà HS cần phải nắm được trong từng chương thông

N

qua tiết ôn tập chương. Vì khi nắm được các kiến thức cơ bản thì HS mới có thể

H Ư

phát hiện ra được vấn đề cần giải quyết trong các bài toán thực tiễn và giải

TR ẦN

quyết chúng một cách chính xác và nhanh nhất.

Ví dụ để giải quyết được yêu cầu bài toán đề ra “Khi gánh hai vật có khối lượng khác nhau thì ta phải đặt gánh lên vai như thế nào?” Đây là một bài

10 00

B

toán có nội dung thực tế, ngoài khả năng quan sát thực tiễn thì HS cần có kiến thức về điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của ba lực song song.

A

Biện pháp 2: Rèn luyện cho HS năng lực tư duy logic, khả năng độc lập

H

Ó

suy nghĩ: Trong quá trình giải quyết các tình huống cụ thể do các BTCNDTT

Í-

đặt ra, HS cần phải sử dụng các thao tác tư duy như phân tích, so sánh, đối

ÁN

-L

chiếu, trừu tượng hóa, cụ thể hóa, tổng hợp, khái quát hóa để giải quyết vấn đề.

Ví dụ: khi giải bài tập sau “Trong các chất sau: nước sạch, rượu, thủy

TO

ngân. Chất nào có thể rót cao hơn miệng cốc thủy tinh sạch?” Khi tiến hành các

D

IỄ N

Đ

ÀN

bước giải bài tập trên HS sẽ sử dụng các thao tác tư duy sau: Phân tích đề bài

tìm ra dữ liệu đề bài cho (các chất: nước sạch, rượu, thủy ngân, thủy tinh sạch;

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

yêu cầu HS ôn lại các kiến thức; hoặc GV cũng cố lại các kiến thức liên quan đã

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

khi dạy học tiết học mới, cũng như vận dụng kiến thức cuối mỗi bài học GV cần

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

VDKTVTT người GV cần giúp cho HS nắm vững các kiến thức cơ bản. Trước

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

luật vật lí... Do đó để góp phần giúp cho HS rèn luyện và phát triển năng lực

bề mặt chất lỏng cao hơn miệng cốc) và vấn đề mà đề bài hỏi (chất lỏng nào rót cao hơn miệng cốc). So sánh giữa các chất đã cho có những đặc điểm gì giống nhau, và khác nhau. Trừu tượng hóa và đối chiếu với câu hỏi đề bài để giữ lại những đặc tính của sự vật chi phối hiện tượng đang khảo sát (rượu và nước dính ướt thủy tinh, thủy ngân không dính ướt thủy tinh), loại bỏ những đặc tính khác 20

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

(chẳng hạn các chất như rượu, nước, thủy ngân đều có thể tích xác định, hình dạng không xác định, cốc thủy tinh có thể tích và hình dạng xác định…). Tổng hợp các dữ liệu đề bài cho và các dữ liệu đã tìm được để trả lời câu hỏi. Như

Ơ

N

H

tiễn trong các các BTCNDTT thì các thao tác tư duy cần được sử dụng đan xen,

N

vậy, song song với quá trình vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề thực

HS tìm các phương pháp giải của một BTCNDTT: Hướng dẫn HS tự mình tìm

G

Đ

ra cách giải một bài tập vật lí là một cách rất hữu ích trong việc rèn luyện kĩ

N

năng, kĩ xảo, VDKTVTT; rèn luyện thói quen vận dụng kiến thức khái quát đã

H Ư

thu nhận đuợc để giải quyết các vấn đề của thực tiễn. Đồng thời dựa vào mức nắm vững kiến thức của HS.

TR ẦN

độ giải quyết các yêu cầu mà bài toán đặt ra, GV có thể đánh giá được mức độ Biện pháp 4: Khai thác mọi khả năng gợi động cơ, hứng thú từ các

10 00

B

BTCNDTT: Trong dạy học bộ môn Vật lí để HS tiếp thu tốt các kiến thức rất cần đến sự liên hệ các kiến thức vật lí khô khan với những tình huống, những

A

vấn đề thực tế. Những BTCNDTT vừa có tác dụng rèn luyện năng lực

H

Ó

VDKTVTT vừa giúp HS tích cực hơn trong học tập để lĩnh hội kiến thức.

Í-

Trong quá trình dạy học gợi động cơ là một trong những khâu quan trọng nhằm

-L

kích thích hứng thú học tập của HS, làm cho việc học trở nên tự giác, tích cực,

ÁN

chủ động; Theo tác giả Nguyễn Bá Kim, có ba cách gợi động cơ chính là gợi

TO

động cơ mở đầu, gợi động cơ trung gian, gợi động cơ kết thúc. Việc khai thác

D

IỄ N

Đ

ÀN

các BTCNDTT trước khi trình bày kiến thức đó cũng là một cách gợi động cơ mở đầu xuất phát từ các tình huống thực tế, rõ ràng đây là một cách gợi động cơ

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Biện pháp 3: Rèn luyện năng lực VDKTVTT thông qua việc hướng dẫn

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

tiễn.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

pháp giúp HS tụ tin, linh hoạt hơn trong việc vận dụng các kiến thức vào thực

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

hỗ trợ lẫn nhau. Do đó rèn luyện cho HS các thao tác tư duy cũng là một biện

hấp dẫn, lôi cuốn HS, tạo điều kiện để các em thực hiện tốt các hoạt động tiếp nhận tri thức trong quá trình học tập.

Ví dụ trước khi phần kiến thức cân bằng của một vật có mặt chân đế” có thể gợi động cơ mở đầu bằng một trong các BTCNDTT sau: Động tác dang rộng tay và chân của các diễn viên xiếc trong tiết mục trên có tác dụng gì? Tại 21

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

sao chân bàn, chân ghế, cái thang thường nghiêng ra ngoài? Tại sao những chiếc đèn bàn thường có đế nặng? Quan sát các võ sĩ khi thi đấu thì thấy họ thường ở tư thế hơi khụy gối xuống và dang rộng chân hơn so với mức bình

Ơ

N

H

thường gặp hằng ngày, HS có thể đưa ra câu trả lời nhưng do hạn chế kiến thức,

N

thường? Tư thế này có tác dụng gì? Đây là các tình huống rất gần gũi mà HS

.Q

ngày và đây cũng là dịp để GV có thể cũng cố, vận dụng kiến thức cho HS.

G

Đ

Biện pháp 5: GV khuyến khích HS lập nhóm học tập, cùng tìm hiểu,

N

nghiên cứu, thảo luận trong việc giải quyết các BTCNDTT, liên hệ các kiến

H Ư

thức đã học vào thực tiễn: giải quyết các bài toán có nội dung thực tiễn thông

TR ẦN

qua hoạt động nhóm giúp HS có cơ hội trình bày quan điểm của mình, được nghe quan điểm của bạn khác trong nhóm, trong lớp; được trao đổi, bàn luận về các ý kiến khác nhau và đưa ra lời giải tối ưu cho bài toán. Qua cách học đó,

10 00

B

kiến thức của HS sẽ bớt phần chủ quan, phiến diện, làm tăng tính khách quan khoa học, tư duy phê phán của HS được rèn luyện và phát triển. Các thành viên

A

trong nhóm chia sẻ các suy nghĩ, băn khoăn, kinh nghiệm, hiểu biết của bản

H

Ó

thân, cùng nhau xây dựng nhận thức, thái độ mới và học hỏi lẫn nhau. Kiến

Í-

thức nhờ thế mà trở nên sâu sắc, bền vững, dễ nhớ và nhớ nhanh hơn do được

-L

giao lưu, học hỏi giữa các thành viên trong nhóm, được tham gia trao đổi, trình

ÁN

bày vấn đề nêu ra. HS hào hứng khi có sự đóng góp của mình vào thành công

TO

chung. Nhờ không khí thảo luận cởi mở nên HS, đặc biệt là những em nhút

D

IỄ N

Đ

ÀN

nhát, trở nên bạo dạn hơn; các em học được trình bày ý kiến của mình, biết lắng

nghe có phê phán ý kiến của bạn; từ đó, giúp HS có cơ hội quý báu vận dụng

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

các kiến thức đang được học vào vấn đề thực tế mà các em có thể quan sát hằng

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

đó, GV có thể quay lại bài toán ban đầu, HS sẽ thấy thú vị khi được vận dụng

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

kiến thức, tạo động cơ giải quyết vấn đề. Sau khi học xong nội dung kiến thức

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

những câu trả lời đó có thể chưa chính xác và tạo nhu cầu hình thành, mở rộng

các kiến thức đã được học để giải quyết các vấn đề đặt ra, HS cũng dễ hòa nhập vào cộng đồng nhóm, tạo cho các em sự tự tin, hứng thú trong học tập và sinh hoạt.

Khi rèn luyện năng lực VDKTVTT cho HS khi tổ chức các giờ học luyện tập GV có thể chia một lớp chia thành các nhóm nhỏ thường khoảng 4 - 6 22

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

HS. Trong khoảng thời gian giới hạn, mỗi nhóm tự lực hoàn thành các nhiệm vụ học tập trên cơ sở phân công và hợp tác làm việc. Kết quả làm việc của nhóm sau đó được trình bày và đánh giá trước toàn lớp.

Ơ

N

H

triển năng lực VDKTVTT cho HS: Để phát triển năng lực VDKTVTT cho HS

N

Biện pháp 6: Lựa chọn được một hệ thống BTCNDTT phù hợp để phát

.Q

lực VDKTVTT cho HS, ví dụ như:

G

Đ

- Giai đoạn nêu các sự kiện mở đầu: nên chọn là những sự kiện xảy ra

N

trong thực tế, gần gũi với đời sống, có liên hệ chặt chẽ với nhau và với kiến

H Ư

thức muốn đề cập đến trong tiết học, có thể mô tả được một cách ngắn gọn, xúc những hiểu biết sẵn có.

TR ẦN

tích sao cho HS dễ dàng và nhanh chóng nhận ra sự mâu thuẫn giữa sự kiện với - Giai đoạn làm bộc lộ quan niệm có sẵn của HS: sử dụng các

10 00

B

BTCNDTT gần gũi với đời sống một cách khéo léo, dẫn dắt HS sao cho các em mạnh dạn lí giải theo “kinh nghiệm” của mình, đồng thời luôn tỏ rõ sự quan

A

tâm, khuyến khích HS ngay cả khi những lí giải đó là sai với kiến thức vật lí.

H

Ó

- Giai đoạn xây dựng mô hình, giả thuyết: Việc sử dụng BTCNDTT có

Í-

tính chất hỗ trợ ban đầu vì việc xây dựng mô hình, giả thuyết cần đến cả những

-L

dự đoán định lượng.Từ những bài tập thực tế GV sử dụng các câu hỏi gợi ý cho

ÁN

HS dự đoán về những nguyên nhân chính, những mối quan hệ chính chi phối

TO

hiện tượng. Các bài tập dùng trong trường hợp này cần đảm bảo các yêu cầu

D

IỄ N

Đ

ÀN

sau: Nội dung phải là một phần hay một mắt xích quan trọng của hiện tượng đã nêu ra trong sự kiện mở đầu. Nếu bài tập phức tạp bản thân HS không thể tự

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

mức độ bài tập trong mỗi giai đoạn của tiến trình dạy học giúp phát triển năng

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Biện pháp 7: Sử dụng các BTCNDTT một cách hợp lí về cả bài tập và

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

như đã trình bày ở chương 1.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

cần lựa chọn, xây dựng được một hệ thống BTCNDTT đảm bảo các yêu cầu

giải quyết thì GV cần đưa ra các các câu hỏi định hướng có tính lôgíc theo trình tự diễn biến của hiện tượng đã nêu ra trong sự kiện mở đầu. Các câu hỏi định hướng phải có nội dung ngắn, số lượng câu hỏi không quá nhiều (khoảng 3 đến 4 câu hỏi là thích hợp nhất), tránh trường hợp do phải trả lời nhiều câu hỏi mà

23

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

sau khi trả lời xong từng câu hỏi, HS không nhớ hết và không tự tổng hợp các câu trả lời để đưa ra những dự đoán định tính được).

- Giai đoạn củng cố và vận dụng tri thức: Trong giai đoạn củng cố, vận

Ơ

N

dụng kiến thức, việc sử dụng các BTCNDTT là biện pháp mang lại hiệu quả

N

H

cao nhất. Việc dùng BTCNDTT củng cố, vận dụng kiến thức sẽ giúp HS dễ

N

học

H Ư

Đối với môn vật lí, số lượng các bài tập là khá nhiều và khó. Do đó việc

TR ẦN

sử dụng hệ thống bài tập đã xây dựng cũng cần tuân theo các bước cụ thể. Các mức BTCNDTT đưa ra trong chương trình phải từ thấp đến cao. Với mỗi mức độ đưa ra phải thực hiện theo quy trình sau:

10 00

B

Bước 1: Đưa ra một loại BTCNDTT với mức độ yêu cầu mới. Cho HS làm - thảo luận trong nhóm - đánh giá của các HS khác trong lớp - GV kết luận,

A

nêu một số điều cần chú ý, các yêu cầu khi sử dụng loại bài tập này. Từ đó HS

H

Ó

dần hình thành kĩ năng giải loại bài tập đó.

Í-

Bước 2: Ở các bài tiếp theo, GV nên cho các BTCNDTT loại trên để HS

-L

có điều kiện phát triển kĩ năng đó, đồng thời có thể cũng cố, khắc sâu, mở rộng

ÁN

kiến thức của bài vừa học và hiểu biết, đánh giá các vấn đề thực tế có liên quan

Đ

ÀN

TO

đến bài học.

Bước 3: Kiểm tra khả năng làm bài tập có nội dụng thực tế loại trên của

học đã quen và hoàn thiện với mức BTCNDTT đó thì tiến hành đưa ra các

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

Đ

1.4.1 Quy trình sử dụng hệ thống bài tập có nội dung thực tế trong dạy

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho HS

ẠO

1.4 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong dạy học phát triển

IỄ N D

.Q

gũi với cuộc sống của người học.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

vấn đề trong thực tiễn. BTCNDTT đưa ra lúc này cũng nên đơn giản nhưng gần

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

dàng hơn trong việc phát hiện những kiến thức vật lý phù hợp để giải quyết các

BTCNDTT ở mức độ tổng hợp cao hơn. Đồng thời vẫn cho các bài tập mức cũ nhưng ở các tình huống khác. Đây cũng là điều kiện để cho GV dạy học phân hoá được HS. Làm như thế sẽ phân phối được thời gian hợp lí hiệu quả của việc sử dụng hệ thống BTCNDTT từ đó mà được nâng cao hơn.

24

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

1.4.2 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong các hoạt động dạy học khác nhau nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn

N

1.4.2.1 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong tiết học nghiên cứu xây

N

H

Khi xây dựng kiến thức mới, GV thường hướng tới hai mục đích cơ bản:

Ơ

dựng kiến thức mới

.Q

BTCNDTT được sử dụng trong nghiên cứu tài liệu mới thường là những

G

Đ

bài tập nêu vấn đề, đề xuất những vấn đề sắp được nghiên cứu trong tiết học.

N

Với những kiến thức đã có, người học thường chưa giải được hoặc mới chỉ giải

H Ư

được một phần của bài tập.

TR ẦN

Ưu điểm của BTCNDTT ở đây là nó chứa đựng những nội dung, tình huống gần gũi với những tình huống nảy sinh trong cuộc sống mỗi người, kinh nghiệm của người học. Trong nghiên cứu xây dựng kiến thức mới nên sử dụng

10 00

B

những BTCNDTT tương đối dễ, GV cần chọn lựa một số bài tập thực tiễn chủ yếu ở mức độ đơn giản như mức 1, 2 trong phân loại bài tập theo mức độ nhận

A

thức. Những BTCNDTT ở đây là những bài tập chứa đựng tình huống nghịch lí,

H

Ó

tình huống lựa chọn, tình huống “tại sao”. Ở đây có thể dùng thí nghiệm để tạo

Í-

tình huống đưa ra bài tập để HS nghiên cứu tìm và xây dựng kiến thức mới.

-L

1.4.2.2 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong việc củng cố, vận dụng

TO

ÁN

kiến thức

Không chỉ xây dựng kiến thức mới cần dùng BTCNDTT mà khâu củng

D

IỄ N

Đ

ÀN

cố, vận dụng sơ bộ kiến thức mới cần đưa ra BTCNDTT. BTCNDTT phù hợp với kiến thức vừa đưa ra sẽ giúp HS có những hình ảnh, những thể hiện thực tế

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

cực học tập và đọng lại trong trí tuệ, tâm hồn các em.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

đời sống thực tiễn. Thứ hai là làm sao bài học phải lí thú thì các em mới tích

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

nhất, những kiến thức này phải đảm bảo tính chính xác, hiện đại và sát thực với

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Thứ nhất là giúp HS tiếp thu được những kiến thức vật lí cơ bản và cần thiết

làm “chỗ tựa” cho nội dung kiến thức vừa mới xây dựng. Từ đó hình thành những biểu tượng ban đầu đúng đắn về nội dung kiến thức đó. Việc dùng BTCNDTT củng cố kiến thức sẽ giúp HS dễ dàng hơn trong việc phát hiện những kiến thức vật lý phù hợp để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn.

25

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

BTCNDTT đưa ra lúc này cũng nên đơn giản nhưng gần gũi với cuộc sống của người học.

N

1.4.2.3 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế cho phần giao nhiệm vụ về

N

H

Những BTCNDTT giao về nhà vừa có tác dụng tái hiện, củng cố kiến

Ơ

nhà

.Q

sau.

G

Đ

1.4.2.4 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong giờ ôn tập, luyện tập

N

Mục đích của giờ ôn tập, luyện tập là GV thường hướng tới hai việc:

H Ư

Thứ nhất là hệ thống hoá kiến thức, làm cho kiến thức trong chương hay một

TR ẦN

phần nào đó của chương trình có mối quan hệ hữu cơ với nhau và có quan hệ với các phần đã học trước và sau đó. Thứ hai là đào sâu, nâng cao và vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề lí thuyết và thực tiễn. Các BTCNDTT đưa ra

10 00

B

trong giờ nên có nội dung tổng hợp, liên quan tới nhiều kiến thức cần ôn tập, qua đó giúp HS khắc sâu, hệ thống và nâng cao các kiến thức đã học. Các bài

A

tập này cũng phải được thiết kế tương ứng với bốn loại đối tượng là giỏi, khá,

H

Ó

trung bình, yếu kém. Giờ ôn tập cũng nên cho nhiều dạng bài tập khác nhau. Ở

Í-

đây không nhất thiết tất cả các bài tập đưa ra đều là bài tập có nội dung

TO

ÁN

-L

BTCNDTT tế nhưng nếu càng có nhiều BTCNDTT càng tốt.

1.4.2.5 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong kiểm tra, đánh giá

Mục đích của việc kiểm tra, đánh giá là kiểm tra việc thực hiện mục tiêu

D

IỄ N

Đ

ÀN

của môn học. Khi đánh giá GV phải đối chiếu với mục tiêu của lớp, chương, bài nhằm thu được thông tin phản hồi giúp đánh giá kết quả học tập của HSđã đạt

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

ra trong bài. Có thể sử dụng BTCNDTT phần về nhà để chuẩn bị cho giờ học

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

HS giải quyết trong giờ học trên lớp giúp HS đạt được đầy đủ các mục tiêu đưa

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

học để giải quyết. Các BTCNDTT ở đây cũng có độ khó cao hơn bài tập cho

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

thức cũ, vừa phải tạo ra những tình huống mới giúp HS vận dụng kiến thức vừa

được mục tiêu đề ra hay chưa. Từ kết quả của kiểm tra, đánh giá, GV sẽ có những điều chỉnh thích hợp về nội dung, phương pháp dạy học nhằm thu được kết quả tốt hơn, HS cũng sẽ có những điều chính thích hợp về phương pháp học tập để có kết quả cao hơn tức là nhớ, hiểu và vận dụng kiến thức tốt hơn. Nội dung của kiểm tra, đánh giá cần chú ý cân đối tỉ lệ giữa sự nhớ, hiểu, vận dụng 26

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

kiến thức tuỳ theo mức độ nhận thức của HS trong lớp có nâng dần tỉ trọng của các BTCNDTT yêu cầu sự hiểu và vận dụng kiến thức. Vì thời gian kiểm tra là hữu hạn nên các GV cần chọn số lượng BTCNDTT cũng như độ khó phù hợp

U Y

khóa

.Q

các bài tập vật lí có nội dung thực tế.

G

Đ

1.5 Đánh giá sự phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn

N

của học sinh trong dạy học

H Ư

1.5.1 Sự cần thiết xây dựng công cụ đánh giá năng lực vận dụng kiến

TR ẦN

thức vào thực tiễn của học sinh

Tiêu chuẩn/tiêu chí đánh giá chất lượng giáo dục cần thiết cho bất cứ nền giáo dục nào. Ở các nước có nền giáo dục phát triển, cách làm việc hiệu quả để

10 00

B

xây dựng các tiêu chí đánh giá chất lượng học tập là sử dụng các nghiên cứu giáo dục kết hợp với kinh nghiệm thực tế của nhà trường, GV. Ngày nay, nhiều

A

người nhận ra rằng các mục tiêu có tính vĩ mô, rộng, mặc dù vẫn hữu ích,

H

Ó

nhưng không xác định, đầy đủ và hiệu quả việc học tập của HS. Cần có các tiêu

Í-

chí rõ ràng và cụ thể để có thể thông báo với HS, GV và phụ huynh một cách

-L

chính xác những mong đợi của xã hội và nhà trường về việc HScần phải học

TO

ÁN

được những gì.

Các tiêu chí cụ thể sẽ làm rõ các dạng đánh giá kết quả học tập, các bài

D

IỄ N

Đ

ÀN

kiểm tra có thể đo lường sự tiến bộ của người học một cách chính xác. Các dữ

liệu thu được từ các bài kiểm tra đó sẽ cung cấp thông tin cho các nhà giáo dục

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

đến kết quả học tập của HS. Trong đó phần lớn các bài tập đưa ra đều có thể là

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

nhóm giải bài tập. Việc tổ chức những nhóm giải bài tập có tác dụng trực tiếp

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Một trong những hình thức phổ biến của công tác ngoại khoá về vật lí là

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

1.4.2.6 Sử dụng bài tập có nội dung thực tế trong các hoạt động ngoại

Ơ

N

với trình độ của HS lớp đó.

và xã hội về tiến độ học tập của người học và các lĩnh vực cần phải được cải tiến.

Năng lực kiến thức vào thực tiễn là mục tiêu hướng tới của quá trình dạy học. Để đánh giá được kết quả quá trình dạy học một cách chính xác chúng ta cần thiết phải xây dựng bộ tiêu chí rõ ràng, cụ thể.

27

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

1.5.2 Hướng dẫn đánh giá năng lực theo tiêu chí(Rubric) Rubric chính là bảng thang điểm chi tiết mô tả đầy đủ các tiêu chí mà người học cần phải đạt được. Nó là một công cụ đánh giá chính xác mức độ đạt

Ơ

H

tiêu chí tốt cần có những đặc trưng: Được phát biểu rõ ràng; Ngắn gọn; Quan

N

chuẩn của HSvà cung cấp thông tin phản hồi để HS tiến bộ không ngừng. Một

.Q

Nội dung Rubric là một tập hợp các tiêu chí liên hệ với mục tiêu học tập

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

N

G

đánh giá, các khái niệm và/ hoặc ví dụ làm sáng tỏ yếu tố đang được đánh giá.

H Ư

Các khía cạnh được gọi là tiêu chí, thang đánh giá gọi là mức độ và định nghĩa

TR ẦN

được gọi là thông tin mô tả. Nên giới hạn số tiêu chí ≥ 3 và ≤ 10. Nếu cần phân biệt HS Đạt hoặc Không đạt thì sử dụng các mức độ theo số chẵn ( thường 4 hoặc 6).Nếu muốn có mức năng lực trung bình thì sử dụng các mức độ theo số

10 00

B

lẻ. GV cần cùng HS đặt tên cho các mức độ.

Nguyên tắc thiết kế Rubric:

A

Các mô tả tiêu chí cần phải được diễn đạt theo phổ đi từ mức cao nhất

Ó

đến mức thấp nhất hoặc ngược lại.

Í-

H

Các mô tả tiêu chí cần phải chỉ ra được ranh giới giữa các mức độ hoàn

-L

thành đối với từng HSvà giữa các HSvới nhau.

ÁN

Các mô tả tiêu chí cần phải thể hiện được hết các đặc tính khía cạnh của

TO

hoạt động hoặc kết quả sản phẩm thực hiện theo mục tiêu.

Các mô tả tiêu chí cần phải chỉ ra được những định hướng mà HS hoặc

GV cần hướng tới để thực hiện mục tiêu, giúp họ tự đánh giá và cùng đánh giá.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ

Rubric bao gồm một hoặc nhiều khía cạnh như năng lực thực hiện được

Quy trình thiết kế Rubric:

Đ IỄ N D

ẠO

hoặc quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

và được sử dụng để đánh giá hoặc thông báo về sản phẩm, năng lực thực hiện

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

chắn rằng mỗi tiêu chí là riêng biệt, đặc trưng cho dấu hiệu của bài kiểm tra.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

sát được; Mô tả hành vi; Được viết sao cho HS hiểu được. Hơn nữa phải chắc

Bước 1: Xác định chuẩn kiến thức kĩ năng của kiến thức ở nội dung bài học.

Bước 2: Xác định mục tiêu dạy học theo cấp độ nhận thức, nhiệm vụ công việc.

28

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Bước 3: Xác định các tiêu chí cùng HS - Liệt kê các tiêu chí và thảo luận để lựa chọn, phân loại tiêu chí, từ đó xác định các tiêu chí cần thiết.

U Y

mô tả chính xác mức độ chất lượng tương ứng.

GV cung cấp. Phần thực hành này có thể gây sự tự tin ở HS bằng cách chỉ cho

G

Đ

HS cách GV sử dụng Rubric để đánh giá bài làm của các em thế nào. Đồng thời

N

nó cũng thúc đẩy sự thống nhất giữa HS và GV về độ tin cậy của Rubric;

H Ư

Bước 5: Điều chỉnh Rubric cho phù hợp dựa trên thông tin phản hồi từ

TR ẦN

việc áp dụng thử.

Bước 6: Sử dụng Rubric cho hoạt động dánh giá và tự đánh giá hoặc

B

đánh giá đồng đẳng đối với HS và GV.

10 00

Bảng 1.2. Tiêu chuẩn đánh giá một Rubric tốt

tên và giá trị điểm số phù hợp không?

Í-

Ó

Hướng dẫn có các mức độ khác nhau được đặt

-L ÁN TO

Các thông tin có mô tả rõ ràng, thể hiện theo một chuỗi liên kết và đảm bảo cho sự phát triển của HS không?

Thân thiện với HS

ÀN Đ

dung, mục tiêu học tập không?

Mức độ

Tiêu chí

Ngôn ngữ có rõ ràng, dễ hiểu đối với HS không?

Thân thiện với GV Tính phù hợp

D

IỄ N

Các tiêu chí đánh giá phản ánh đầy đủ nội

H

A

Phạm trù đánh giá

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Bước 4: Áp dụng thử. HS thử nghiệm Rubric đối với các bài làm mẫu do

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

- Lập bảng Rubric

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

- Gắn điểm cho mỗi mức độ, điểm cao nhất ứng với mức cao nhất

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

- Phân chia các mức độ của mỗi tiêu chí. Các mức độ phân bậc này cần

Ơ

N

- Bổ sung thông tin cho từng tiêu chí.

Có dễ sử dụng với GV không?

Có thể đánh giá sản phẩm công việc được không? Nó có thể được dụng dể đánh giá nhu cầu không? HS có thể xác định dễ dàng

29

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

những lĩnh vực phát triển cần thiết không?

Một số lưu ý khi xây dựng Rubric:

N

H

HS và mục tiêu của đánh giá.

Ơ

Việc lựa chọn tiêu chí nào đưa vào Rubric phụ thuộc vào mong đợi của

N

GV nên xác định tiêu chí cùng với HS

.Q

Chúng tôi sẽ sử dụng phương pháp đánh giá năng lực VDKTVTT theo

G

Đ

các tiêu chí(Rubric)

N

Tiêu chí đánh giá việc năng lực VDKTVTT:

H Ư

Tiêu chí đánh giá là những tính chất, dấu hiệu làm căn cứ để nhận biết,

TR ẦN

xếp loại một sự vật, một khái niệm. Căn cứ vào tiêu chí mà có thể tiến hành đo đạc, đánh giá được mức độ của năng lực. Tiêu chí là dấu hiệu, tính chất được chọn làm căn cứ để so sánh, đối chiếu xác định mức độ đạt tới của đối tượng

10 00

B

cần đánh giá.

Ví dụ: Đạt – Không đạt

A

Không thành thạo - Thành thạo - Thành thạo ở mức cao

H

Ó

Mức 1-Mức 2- Mức 3-Mức 4 hoặc Mức A-Mức B- Mức C- MứcD

Í-

Không bao giờ - Thỉnh thoảng - Thường xuyên

-L

Trong mỗi lĩnh vực, mỗi khía cạnh, cấp độ trong giáo dục đều có tiêu chí

ÁN

đánh giá riêng, việc lực chọn các tiêu chí đánh giá phải căn cứ vào các dấu hiệu

TO

cơ bản, tiêu biểu cho bản chất của đối tượng thì đánh giá mới đảm bảo tính

D

IỄ N

Đ

ÀN

chính xác.

Khi xây dựng tiêu chí dù ở mức nào người ta cũng cố gắng đưa ra những

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

thực tiễn của học sinh

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

1.5.3. Xây dựng tiêu chí đánh giá năng lực vận dụng kiến thức vào

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

năng mà còn dánh giá năng lực thực hiện và các năng lực khác nhau của HS.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Rubric cần thể hiện rõ chức năng, không những đánh giá kiến thức kĩ

yêu cầu sao cho dễ quan sát, dễ đo đạc được. Do đó việc xây dựng các tiêu chí đòi hỏi phải có sự tham gia của các chuyên gia.

Trên cơ sở đề xuất các năng lực thành tố của năng lực VDKTVTT và các mức độ tư duy chúng tôi thấy để đánh giá sự phát triển năng lực VDKTVTT của HS trong dạy học có sử dụng bài tập thực tế bao gồm các tiêu chí sau: 30

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

- Năng lực tái hiện kiến thức - Năng lực VDKTVTT để giải thích các nội dung thực tế không đổi, đơn giản

Ơ

N

- Năng lực độc lập sáng tạo giải quyết tình huống đặt ra trong thực tiễn

N

H

cuộc sống hay sản xuất.

Năng lực

Đ

VDKTVTT

Tiêu chí chất lượng

H Ư

N

G

Chỉ số hành vi

thành tố

TR ẦN

Mức 4

Trình bày được các

được các

kiến thức vật lí cơ

kiến thức vật

bản như khái niệm,

lí và hiểu

biểu thức, định luật,

10 00

A

Mức 3

kiến thức vật lí

Mức 2

vật lí

chưa đầy đủ các kiến thức đã học và mối quan hệ giữa các

các kiến thức đã học và mối quan hệ giữa các kiến thức vật

TO

lí

ÀN

A1.Không trình bày đuợc các Mức 1

Đ IỄ N D

lí

A2.Trình bày có nhiều sai sót

ÁN

các kiến thức

quan hệ giữa các kiến thức vật

kiến thức vật lí

Ó

quan hệ giữa các

Í-

quan hệ giữa

các kiến thức vật lí và mối

A3.Trình bày có sai sót nhỏ

nguyên lí và mối

-L

H

được mối

B

A.Tái hiện

A4.Trình bày được đầy đủ

kiến thức đã học và mối quan

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Bảng 1.3. Các tiêu chí và các mức độ đánh giá việc phát triển năng lực

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

cứu khoa học nhỏ, đơn giản.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

một vấn đề thực tiễn có liên quan đến vật lí hay thực hiện một công trình nghiên

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

- Năng lực vận dụng kiến thức vật lí để phân tích, tổng hợp, đánh giá về

hệ giữa các kiến thức vật lí B.Vận dụng

Sử dụng được kiến

kiến thức

thức đã học để giải

vào thực tiễn

thích được các nội

B4.Sử dụng được kiến thức đã Mức 4

học để giải thích được các nội dung thực tế quen thuộc,

31

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

để giải thích

dung thực tế quen

không đổi, đơn giản .

các nội dung

thuộc, không đổi,

B3.Thực hiện các nhiệm vụ ở

thực tế quen

đơn giản

mức 4 nhưng còn vài sai sót

thuộc, không

H

B2.Thực hiện nhiệm vụ nhưng

.Q

G

Đ

định rõ vấn đề cần giải quyết.

C.Độc lập

TR ẦN

hiện, xác định rõ

sáng tạo giải

vấn đề cần giải

quyết tình trong thực

B

quyết. Vận dụng

10 00

huống đặt ra

A

Mức 3

sáng tạo giải quyết

H

tình huống đặt ra

sống hay sản xuất

xuất được vấn đề nhưng chưa độc lập sáng tạo trong giải quyết

Mức 2

phần vấn đề cần giải quyết và không độc lập sáng tạo trong

TO

giải quyết tình tình huống Mức 1

ÀN Đ

thực tiễn cuộc sống hay sản

C2.Chỉ phát hiện được một

trong thực tiễn cuộc

ÁN

-L

Í-

xuất

quyết tình huống đặt ra trong

tình tình huống

Ó

sống hay sản

vật lí; độc lập sáng tạo giải

C3.Tiếp cận và phát hiện được

được các kiến thức vật lí và độc lập

tiễn cuộc

Mức 4

H Ư

Tiếp cận và phát

N

Vận dụng được các kiến thức

D.Phân tích,

Vận dụng được kiến

tổng hợp,

thức vật lí để phân

đánh giá về

tích, tổng hợp, đánh

một vấn đề

giá về một vấn đề

C1.Không phát hiện, xác định được vấn đề cần giải quyết

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

C4.Tiếp cận và phát hiện, xác

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

ẠO

nội dung thực tế đơn giản

IỄ N D

thức đã học để giải thích được

TP

Mức 1

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

B1.Không sử dụng được kiến

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

quá nhiều sai sót

U Y

Mức 2

N

đổi, đơn giản

N

nhỏ

Ơ

Mức 3

D4.Vận dụng được kiến thức Mức 4

vật lí để phân tích, tổng hợp, đánh giá về một vấn đề thực tiễn có liên quan đến vật lí

32

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

thực tiễn có

thực tiễn có liên

D3.Vận dụng được kiến thức

liên quan đến

quan đến vật lí

vật lí nhưng khi phân tích,

vật lí

Mức 3

tổng hợp, đánh giá về một vấn

Ơ H

N

vật lí còn có sai sót nhỏ

N

đề thực tiễn có liên quan đến

G

Đ

D1.Không vận dụng kiến hợp, đánh giá về một vấn đề

TR ẦN

H Ư

Mức 1

N

thức vật lí để phân tích, tổng

thực tiễn có liên quan đến vật lí

B

1.5.4 Thiết kế bảng kiểm quan sát

10 00

Mục đích: Bảng kiểm quan sát giúp GV quan sát có chủ đích các tiêu chí của năng lực VDKTVTT thông qua các hoạt động học tập của HS. Từ đó đánh

A

giá được kiến thức, kĩ năng và năng lực VDKTVTT theo các mục tiêu của quá

H

Ó

trình dạy học đề ra.

Í-

Yêu cầu: Bảng kiểm quan sát phải rõ ràng, cụ thể, bám sát vào các tiêu

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

chí của năng lực VDKTVTT. Qui trình thiết kế: Bước 1: Xác định đối tượng, thời điểm, mục tiêu quan sát.

Bước 2: Xây dựng các tiêu chí quan sát và các mức độ đánh giá cho mỗi

tiêu chí.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

vật lí còn có nhiều sai sót

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

tổng hợp, đánh giá về một vấn đề thực tiễn có liên quan đến

IỄ N D

.Q

Mức 2

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

vật lí nhưng khi phân tích,

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

D2.Vận dụng được kiến thức

Bước 3: Hoàn thiện các tiêu chí và mức độ đánh giá phù hợp.

Từ mục tiêu và quy trình trên chúng tôi đã thiết kế bảng kiểm quan sát đánh giá năng lực VDKTVTT của HS dành cho GV. BẢNG KIỂM QUAN SÁT ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC VẬN DỤNG KIẾN THỨC VẬT LÍ VÀO THỰC TIỄN CHO HỌC SINH THPT 33

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

HS được đánh giá:

Lớp:

GV quan sát: Tiết:

Ngày:

Ơ

N

Hình thức hoạt động: - Bài tập tại lớp:…

H

- Vấn đáp :….

Mức độ đánh giá

thành tố

B

3

C

4

D

H Ư

2

Mức 2

Mức 1

TR ẦN

A

Mức 3

B

1

Mức 4

N

G

Năng lực

10 00

TT

Đ

THPT

A

1.5.5. Thiết kế bài kiểm tra

H

Ó

Cùng với các bảng kiểm quan sát dành cho GV đánh giá sự phát triển

Í-

năng lực VDKTVTT, chúng tôi xây dựng các bài kiểm tra đánh giá mức độ

-L

nắm vững kiến thức, kĩ năng và năng lực VDKTVTT. Đề bài kiểm tra có sử

ÁN

dụng các bài tập định hướng NL ở các dạng theo các mức độ nhận thức trong hệ

Đ

ÀN

TO

thống bài tập đã xây dựng, tuyển chọn [xem phụ lục 1].

IỄ N D

ẠO

Bảng 1.4. Bảng kiểm quan sát đánh giá năng lực VDKTVTT cho HS

Kết luận chương 1

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

Chú ý: GV đánh dấu x vào mức độ năng lực HS đạt được.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

- Hoạt động khác:…

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

- Bài tập về nhà:….

.Q

U Y

N

- Làm việc theo nhóm:…

Ở chương 1 chúng tôi đã trình bày cơ sở lí luận của đề tài, để thấy được tầm quan trọng của BTCNDTT trong việc phát triển năng lực, cụ thể là năng lực VDKTVTT cho HS THPT. Xây dựng được một số biện pháp phát triển năng lực VDKTVTT cho HS THPT sử dụng BTCNDTT trong dạy học.

34

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Xây dựng được các tiêu chí đánh giá năng lực VDKTVTT cho HS THPT Tất cả cơ sở lí luận của đề tài sẽ là cơ sở vững chắc để chúng tôi thực hiện chương 2 nhằm phát triển năng lực VDKTVTT cho HS sử dụng

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

N

G

Đ

ẠO

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

N

H

Ơ

N

BTCNDTT trong dạy học chương “Tĩnh học vật rắn” Vật lí 10 Nâng cao.

35

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

CHƯƠNG II SỬ DỤNG BÀI TẬP CÓ NỘI DUNG THỰC TẾ CHƯƠNG “TĨNH HỌC VẬT RẮN” VẬT LÍ 10 NÂNG CAO PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VẬN DỤNG KIẾN THỨC VẬT LÍ VÀO THỰC

Ơ

N

TIỄN CHO HỌC SINH

N

H

2.1. Đặc điểm cấu trúc chương “Tĩnh học vật rắn” VL10NC

.Q

G

Đ

Chương Tĩnh học vật rắn trong chương trình vật lí 10 nâng cao gồm 4

N

bài lý thuyết và 1 bài thực hành:

H Ư

1.Cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của hai lực. Trọng tâm.

TR ẦN

2.Cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của ba lực không song song.

3.Quy tắc hợp lực song song. Điều kiện cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của 3 lực không song song.

10 00

B

4.Mô men lực. Điều kiện cân bằng của vật rắn có trục quay cố định.

5.Thực hành: tổng hợp lực

A

Chương này giảng dạy trong 8 tiết trong đó có 4 tiết lí thuyết, 2 tiết bài

H

Ó

tập và 2 tiết thực hành. Các kiến thức trong chương này hoàn toàn mới với HS,

Í-

ở các lớp dưới HS chưa được học. Vì vậy, việc HS nắm vững kiến thức trong

-L

chương này là điều kiện cần thiết đồng thời cũng là nền tảng để học các kiến

Đ

ÀN

TO

ÁN

thức chương “Động lực học vật rắn” Vật lí 12 nâng cao.

Chuẩn kiến thức, kĩ năng quy định trong chương Tĩnh học vật rắn Mục tiêu về kiến thức: Sau khi học xong về “Tĩnh học vật rắn”, HS cần

đạt được mục tiêu về kiến thức như sau:

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Cấu trúc nội dung của chương Tĩnh học vật rắn

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

ẠO

định các bài học sử dụng cho thực nghiệm

IỄ N D

TP

chẽ với nhau. Những vấn đề cần làm ở đây là phân tích cấu trúc nội dung và xác

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

chương đầu trong học kì II các nội dung kiến thức của chương có quan hệ chặt

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Chương “Tĩnh học vật rắn” là chương thứ 3 của vật lí lớp 10 nâng cao, là

- Phát biểu được điều kiện cân bằng của vật rắn khi chịu tác dụng của hai lực hoặc ba lực không song song.

- Nêu được khái niệm trọng tâm và ý nghĩa của trọng tâm của vật rắn.

36

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

- Biết cách xác định mặt chân đế của các vật có mặt đỡ trong trường hợp cụ thể. Nêu được điều kiện để vật có mặt đỡ cân bằng, từ đó giải thích được một số hiện tượng có liên quan.

Ơ

N

- Viết và giải thích được công thức tính momen lực của một lực đối với

ngược chiều.

G

Đ

- Vận dụng được quy tắc tổng hợp lực song song để lí giải về trọng tâm

N

của vật rắn.

H Ư

- Phát biểu được định nghĩa ngẫu lực, lấy được ví dụ ngẫu lực trong thực

TR ẦN

tế. Hiểu được đặc điểm của ngẫu lực là không tổng hợp được. Nêu và giải thích được công thức tính momen ngẫu lực. Nêu được tác dụng của ngẫu lực.

- Nêu được đặc điểm của các trạng thái cân bằng: cân bằng bền; cân

10 00

B

bằng không bền và cân bằng phiếm định. Nhận biết được các dạng cân bằng trong trường hợp cụ thể.

A

- Phát biểu được điều kiện cân bằng tổng quát của vật rắn từ các kiến

H

Ó

thức

Í-

Mục tiêu về kĩ năng: Khi học xong chương “Tĩnh học vật rắn” HS cần

TO

ÁN

-L

được rèn luyện các kĩ năng sau: - Biết cách xác định trọng tâm của vật rắn mỏng, phẳng, đồng chất.

- Vận dụng điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của ba lực

D

IỄ N

Đ

ÀN

không song song để giải một số bài tập đơn giản và giải thích được các hiện

tượng liên quan trong thực tế.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

- Phát biểu được quy tắc tổng hợp hai lực song song, cùng chiều hoặc

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

hành).

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

- Phát biểu được quy tắc tổng hợp hai lực đồng quy (Quy tắc hình bình

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

- Nêu được điều kiện cân bằng của vật rắn có trục quay cố định.

N

H

một trục quay. Nêu được ý nghĩa và đơn vị của momen lực.

- Vận dụng dụng điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của ba lực song song để giải một số bài tập và giải thích được các hiện tượng liên quan trong thực tế.

37

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

- Vận dụng quy tắc momen lực để giải được các bài toán về điều kiện cân bằng của vật rắn có trục quay cố định và giải thích được các hiện tượng liên quan trong thực tế.

Ơ

N

H

kiến thức mới, có kĩ năng làm việc nhóm (nêu và giải quyết vấn đề, thu thập và

N

- Có kĩ năng làm thí nghiệm, suy luận từ các kiến thức đã biết để tìm ra

N

- Liên hệ kiến thức tĩnh học vật rắn đã được học với thực tế cuộc sống.

H Ư

2.2 Hệ thống bài tập có nội dung thực tế chương “Tĩnh học vật rắn”

TR ẦN

Vật lí 10 nâng cao để phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho HS

Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, chúng tôi lựa chọn ra hệ thống

10 00

B

BTCNDTT nhằm phát triển năng lực VDKTVTT trong chương “Tĩnh học vật rắn” mang tính chất gợi ý. Hệ thống BTCNDTT được sắp xếp dựa theo mức độ

A

nhận thức nhận thức tư duy từ thấp đến cao như : Từ mức độ biết, mức độ hiểu,

H

Ó

mức độ vận dụng và bước đầu có vận dụng cao nhằm thuận tiện hơn cho quá

Í-

trình sử dụng của GV và HS.

ÁN

-L

Cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của hai lực. Trọng tâm.

Bài 1.Hình ảnh bên chụp một chiếc đèn treo nằm yên trên một sợi dây.

Đ

ÀN

TO

Hãy:

a.Xác định các lực tác dụng lên đèn? b.Nêu đặc điểm của các lực đó?

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

xác và có tinh thần hợp tác trong học tập môn Vật lí.

Đ

- Có thái độ khách quan, trung thực, có tác phong tỉ mỉ, cẩn thận, chính

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

ẠO

- Có thái độ hứng thú, say mê trong học tập bộ môn Vật lí.

IỄ N D

.Q

Mục tiêu về tình cảm, thái độ:

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

kĩ năng VDKTVTT có liên quan.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

xử lí thông tin, trao đổi, thảo luận, nhận xét, đánh giá, phân tích, tổng hợp), có

Bài 2.Trong thực tế có các dạng cân bằng nào? Lấy ví dụ?

Nguyên nhân gây ra các dạng cân bằng đó?

Bài 3.Một viên bi nằm cân bằng trong một cái lỗ trên mặt đất, hãy cho biết dạng cân bằng của viên bi?

Bài 4.Hãy cho biết dạng cân bằng của nghệ sĩ xiếc đang đứng trên dây?

38

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Bài 5.Hãy cho biết mặt chân đế của chiếc bàn (tiếp xúc với mặt đất bằng bốn chân bàn)?

d cụ trong gia đình như đèn bàn, Bài 6.Tạii sao các dụng

Ơ

N

n... có chân đế người ta thường làm phần chân đế rất quạt điện...

N

H

nặng so với phầnn phía trên ?

G

Đ

ng mang theo mỗi m người một "chiếc gậy Trường Sơn".

Nam cũng

N

ếc gậy g ở đây là gì?

Công dụng của chiếc

H Ư

ang ngồi trên ghế, muốn đứng lên, ta phải nghiêng ng người tới phía Bài 9.Đang

TR ẦN

tạ sao? trước. Hãy giảii thích tại

ất ddễ bị đổ khi đi Bài 10.Tại sao ô tô chất trên nóc nhiều hành hoá lại rất qua những chỗ đường nghiêng? người xuống thấp?

10 00

B

Bài 11.Trong trò chơi kéo co, tại sao nên đứng dang rộng chân ra, cúi

A

t sao trọng tâm của một số vật rắn ắn ( vi dụ:v d ành kim Bài 12.Giải thích tại

H

Ó

ằm trong phần vật chất của vật đó? loại) lại không nằm

Í-

người công nhân khi vác những bao hàng nặng thường Bài 13.Những ng

ÁN

-L

chúi người về phía trước một chút? Hãy giải thích vì sao?

Bài 14.Cho một chiếc gậy dài, hãy tìm trọng tâm của Bài 15.Trong xây dựng người ta dùng dây dọi để làm gì?

Tại sao phải làm như vậy?

thước kẻ, compa, bút chì. Hãy tìm phương ươ án xác định Bài 16.Chỉ dùng th ủa các bản b mỏng, đồng chất có dạng như hình vẽ. ẽ vị trí trọng tâm của

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

gậy mà không dùng bất kì một dụng cụ nào khác?

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

thời kì chống Mĩ cứu nước, bộ đội ta đi từ miền Bắc vào trong

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

TP

ẠO

y. Trong Bài 8. Người già khi đi lại thường phải chống gậy.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

vững vàng cao hơn?

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

ứ cho biết tại thời điểm như trên hình, vận động viên nào có mức

U Y

Bài 7.Trên hình vẽ là hai vận động viên đang thi đấu võ. Hãy quan sát và

39

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Bài 17.Các nhà khoa học đang lo ngại vì tháp nghiêng Pisa (Ý) đang có xu hướng nghiêng dần và có thể bị đổ. Hãy giảii thích nguyên nhân có thể làm đổ tháp?

Ơ

U Y

trên.

.Q

G

Đ

giải lao giữa chừng là treo mình lơ lửng thì cách để họ nghỉỉ gi

N

trên vách núi.

H Ư

đứng cân bằng nhờ những yếu tố nào? a) Họ có thể đứ

TR ẦN

d vào người đó.

Hãy phân tích các lực tác dụng b) Tìm mối quan hhệ giữa các lực đó.

ả hai lực bất kì tác dụng lên một vật rắn thì ta luôn tìm thấy Bài 21.Có phải

10 00

B

hợp lực?

tiến hành treo các ngọn đèn lồng để trang trí trên các Bài 22.Người ta ti

A

ọn đèn lồng được treo bằng hai sợi dây buộc ộc vào các cây hai con đường. Mỗi ngọn

H

Ó

c dây treo bên đường. Biết đèn lồng có trọng lượng P. Tìm điều kiện của lực căng

TO

ÁN

-L

Í-

m cân bằng? b để đèn lồng nằm

bức tranh khối lượng 35 kg được treo bởi ởi hai ssợi dây, mỗi Bài 23. Một bứ

Đ

ÀN

ăng của c mỗi dây sợi hợp với phương thẳng đứng một góc 300. Xác định lực căng treo?

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

với những vận động viên leo núi bằng dây Bài 20.Đối vớ

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

ẠO

bằng của vật rắn đó là gì?

IỄ N D

TP

Bài 19.Một vật nằm cân bằng trên mặt phẳng nghiêng. Điều kiện cân

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

ủa vvật rắn dưới tác dụng của ba lựcc không song song Cân bằng của

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

ểu như thế nào? Kiến thức vật lí nào ẩn chứa bên trong câu nói câu này có thể hiểu

N

ng ba chân". Về V mặt vật lí, Bài 18.Trong dân gian có câu: "Vững như kiềng

chiếc đèn được treo vào tường nhờ một ột dây Bài 24. Một chi AB. Muốn cho đèn không chạm vào tường, người ta dùng một

m ngang, một m đầu tì vào tường còn đầu kia tì vào thanh chống nằm bi đèn có khối lượng 2 kg và dây hợp với vớ điểm B củaa dây. Cho biết

40

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

(l g = 10 tường một góc 450. Tính lực căng của dây và phản lực củaa thanh. (lấy m/s2).

Bài 25. Các chồng sách được được đặt trên kệ đỡ hình

Ơ

N

chữ V? Hãy xác định các lực tác dụng lên mỗi chồng sách? Bỏ

N

H

qua ma sát?

G

Đ

l này có bằng, hãy phân tích các lực tác dụng vào điểm treo quần áo đó. Các lực

N

tuân theo quy tắc gì không? Tại sao dây treo càng căng thì khi phơi quần áo

H Ư

càng dễ bị đứt? võng xuống đượcc không?

TR ẦN

Bài 28. Có thể căng một sợi dây dài nằm ngang sao cho nó không bị Bài 29. Một người muốn treo một cái đèn bão có khối lượng 1,5 kg lên chịu được là 12N.

10 00

B

ớn nhất nh dây có thể trần nhà, trong tay người ấy chỉ có một sợi dây mà lực căng lớn

A

ại sao? a) Có thể treo đèn này vào một đầu dây được không? Tại

H

Ó

ột cái móc và hai b) Người ấy đã treo đèn bằng cách luồn sợi dây qua một

Í-

ộc ch chặt lên trần nhà như hình vẽ. Hai nửa sợi ợi dây có chi chiều dài đầu dây được buộc

-L

một góc bằng 600. Hỏi lực căng của ủa mỗi m nửa sợi dây bằng nhau và làm với nhau m

Đ

ÀN

TO

ÁN

là bao nhiêu?

Bài 30. Muốn kéo m một ô tô bị sa lầy ta dùng phương ng pháp sau đây: Buộc

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

chỗ treo quầnn áo, dây thường bị kéo xuống. Giả sử chỉ treo ở mộột điểm, khi cân

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

ẠO

hiện tượng sau: Tại sao khi phơi quần áo trên dây, ở Bài 27.Giải thích hi

IỄ N D

.Q

chịu được là bao nhiêu? có lực căng tối thiểu ch

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

ph chọn dây ấy ngồi trên võng, hai dây treo hợp với nhau một góc 1200. Hỏi phải

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Bài 26.Một người dùng dây để mắc một cái võng sao cho mỗi khi người

ốc cây, và đầu kia một dây thừng dài và chắc một đầu vào một thân cây hay gốc vào ô tô, sao cho dây th thừng thật căng. Sau đó kéo dây thừng ở quãng giữa theo phương ng vuông góc với phương của dây thừng. Bằng cách này ta đã được lợi về lực. Hãy cho biếtt cách làm trên dựa trên cơ sở vật lí nào?

41

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Quy tắc hợp lực song song. Điều kiện cân bằng của một vật rắn dưới tác dụng của ba lực song song Bài 31. Một bức tranh được treo vào trần nhà bằng hai sợi dây song song

Ơ

phần giữa của đòn gánh. Hỏi HS nào sẽ phải chịu lực lớn hơn nếu điểm treo xô

G

Đ

nước nằm lệch hẳn về một phía so với điểm chính giữa?

N

Bài 34.Quan sát một người đang đi xe đạp và cho biết lực do hai chân

H Ư

người tác dụng lên các bàn đạp có được xem là ngẫu lực không? Tại sao?

TR ẦN

Bài 35.Một người đang quẩy trên vai một chiếc bị có trọng lượng 50N. Chiếc bị buộc ở đầu gậy cách vai người 60cm.

Tay người giữ ở đầu kia cách vai 30cm. Bỏ qua trọng lượng của

B 10 00

a) Hãy tính lực giữ của tay.

A

b) Nếu dịch chuyển gậy cho bị cách vai 30cm và tay cách vai 60cm, thì

H

Ó

lực giữ bằng bao nhiêu?

Í-

c) Trong hai trường hợp trên, vai người chịu một áp lực bằng bao nhiêu?

-L

Bài 36. Để có thể gánh lúa đi qua được một con mương người nông dân

ÁN

dùng một tấm ván nặng 24 kg bắc qua mương đó. Trọng tâm của tấm ván cách

TO

bờ A 2,4 m và cách bờ B 1,2 m. Hãy xác định lực mà tấm ván tác dụng lên bờ

D

IỄ N

Đ

ÀN

A? Bài 37. Một người gánh nước, một thùng nặng 20kg mắc vào đầu A của

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Bài 33. Hai HS dùng đòn gánh để khiêng một thùng nước nặng treo ở

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

Trong trường hợp này các lực nào đã cân bằng?

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

bằng trên hai vòng treo. Biết hai dây treo song song với nhau.

U Y

Bài 32.Vận động viên thể dục dụng cụ đang giữ thăng

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

mãn điều kiện gì để bức tranh cân bằng?

gậy.

N

với nhau. Hãy phân tích lực tác dụng lên bức tranh này; Các lực này đã thoả

đòn gánh và một xô nặng 10kg mắc vào dầu B. Đòn gánh dài 1,2m. Để đòn gánh cân bằng thì vai người đặt cách A một đoạn là bao nhiêu?

Bài 38. Hai HS cùng khiêng một thùng nước nặng được treo lên một thanh đòn dài, trong đó một em khỏe hơn, để giúp cho bạn yếu sức hơn thì hai bạn đó phải đặt thùng nước sao cho hợp lí?

42

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Bài 39.Để vặn chặt trục xe đạp vào ngàm, người ta thường làm đai ốc có hai tai hồng mà tiết diện của nó được biểu diễn như hình vẽ.

N

Hỏi hai "tai hồng" của đai ốc có tác dụng gì?

Ơ

Momen của lực. Điều kiện cân bằng của một vật rắn có trục quay cố

N

H

định

Bài 42. Tại sao khi chế tạo các bộ phận bánh đà, bánh ôtô...

G

Đ

người ta phải cho trục quay đi qua trọng tâm?

N

Bài 43. Tại sao kéo cắt tóc và kéo cắt giấy có chuôi ngắn

H Ư

lưỡi dài, còn kéo cắt tôn lại có chuôi dài và lưỡi rất ngắn? .

TR ẦN

Bài 44. Một em bé có khối lượng 16 kg ngồi trên một tấm ván, cách trục quay của tấm ván 1,8 m (giá của trọng lực em bé cách trục quay 1,8 m). Chị của em bé có khối lượng 48 kg ngồi lên tấm

10 00

B

ván ở phía bên kia của trục quay để giữ thăng bằng. a) Chị phải ngồi cách trục quay bao nhiêu? b) Lực đè lên trục quay là bao nhiêu? Biết khối lượng tấm ván

A

là 20kg

H

Ó

Bài 45. Dùng những hiểu biết của em đưa ra những điều chú ý để một

Í-

người dùng xe cút cít để chở vật liệu trong xây dựng cần chú ý để dùng loại xe

TO

ÁN

-L

này dễ dàng và đỡ tốn sức hơn?

Bài 46. Giải thích nguyên tắc hoạt động của chiếc cân?

Bài 47. Lí giải tại sao người làm vườn khi vung cuốc, người thợ rèn khi

D

IỄ N

Đ

ÀN

vung búa, người bổ củi khi vung rìu,...đều thực hiện gập tay ở khớp khuỷu, còn khi giáng cuốc, đập búa, giáng rìu....thì lại vươn tay ra ( duỗi thẳng tay ở khớp

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

tượng vật lý nào và khi nào nó cân bằng?

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q TP

Bài 41.Cầu bập bênh hoạt động dựa trên hiện

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

cạnh?

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Bài 40.Tại sao quả đấm cửa không đặt ở giữa cánh cửa mà đặt ở bên

khuỷu)?

Bài 48: Tại sao dùng cuốc chim ta có thể bẩy tảng đá lớn dễ dàng hơn?

2.3 Thiết kế tiến trình dạy học một số bài chương “Tĩnh học vật rắn” Vật lí 10 nâng cao 43

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Theo phương pháp dạy học truyền thống GV giảng HS nghe, GV đọc HS chép. Điều này tạo nên sự thụ động, thiếu tập trung của HS. Để khắc phục nhược điểm trên GV có thể sử dụng BTCNDTT dưới hình thức các câu hỏi

Ơ

N

H

tin, thí nghiệm minh họa đơn giản hay bằng các đoạn video clip minh hoạ; HS

N

bằng lời, thông qua các hình vẽ, mô hình kèm theo các câu hỏi khai thác thông

.Q

logic cho HS. Các BTCNDTT không chỉ tiến hành vào cuối mỗi giờ học mà có

G

Đ

thể tiến hành trong suốt tiết học để tạo sự tập trung trong cả tiết học. Sau đây là

N

giáo án được thiết kế theo tinh thần đã nêu ở trên.

H Ư

Ý tưởng sư phạm

TR ẦN

Cân bằng của vật được ứng dụng trong đời sống cũng như trong kĩ thuật rất nhiều. Do đó, khi dạy bài này GV có thể đưa ra nhiều bài tập có nội dung rất gần với cuộc sống và kĩ thuật nhằm tạo sự hứng thú cho HS, qua đó cũng nhằm

10 00

B

rèn luyện và phát triển năng lực VDKTVTT. Khi thiết kế giáo án chúng tôi muốn cho HS tham gia vào việc chiếm

A

lĩnh kiến thức bằng cách giải các BTCNDTT được GV đưa ra một cách có chủ

H

Ó

định.

Í-

Bài tập được đưa vào giáo án với các chức năng:

TO

ÁN

-L

- Kiểm tra kiến thức cũ (được thực hiện vào đầu tiết học)

- Tạo tình huống có vấn đề, HS tiếp nhận nhiệm vụ nhận thức - Tạo thành chuỗi vấn đề nhận thức (khi HS giải quyết các bài tập thì HS

D

IỄ N

Đ

ÀN

sẽ tìm ra kiến thức mới) - Củng cố kiến thức mới cho HS

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

sâu kiến thức bài học, củng cố kiến thức vừa học và hơn nữa là rèn luyện tư duy

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

kiến thức cũ, tạo tình huống có vấn đề, dẫn dắt HS tìm ra kiến thức mới, khắc

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

tập trung nghe giảng của HS. Các BTCNDTT này có thể sử dụng để kiểm tra

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

quan sát và giải thích theo câu hỏi gợi ý của GV… nhằm khơi gợi sự hứng thú

Tiết 38: CÂN BẰNG CỦA VẬT RẮN DƯỚI TÁC DỤNG CỦA BA LỰC KHÔNG SONG SONG 1.Mục tiêu bài học 1.1.Kiến thức

44

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Xây dựng được quy tắc hợp lực của hai lực đồng quy và phát biểu được quy tắc đó.

Phát biểu được điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của ba lực

Ơ

N

không song song.

U Y

1.2.Kĩ năng

G

Đ

1.3.Thái độ

N

HS có thái độ hứng thú, say mê trong học tập bộ môn Vật lí.

H Ư

HS có thái độ tích cực, thoải mái, tự giác tham gia học tập.

TR ẦN

Liên hệ những kiến thức điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của ba lực không song song với thực tế cuộc sống 2.Chuẩn bị

10 00

B

GV: Bộ thí nghiệm tổng hợp lực và vật rắn hình nhẫn, đồng chất. Phiếu học tập.

A

HS: Ôn lại quy tắc hình bình hành, hợp lực của hai lực tác dụng lên một

H

Ó

chất điểm.

Í-

3. Tiến trình dạy học

-L

Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ. Tạo tình huống có vấn đề, HS tiếp nhận

TO

ÁN

nhiệm vụ nhận thức.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

ÀN Đ IỄ N

bằng của vật chịu tác dụng của hai lực.

Trả lời

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Giải thích được một số hiện tượng liên quan trong thực tế.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

ẠO

Rèn luyện kĩ năng tiến hành thí nghiệm, kĩ năng làm việc theo nhóm.

Kiểm tra bài cũ: Phát biểu điều kiện cân

D

.Q

không song song để giải một số bài toán đơn giản

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Vận dụng được điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của ba lực

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Trình bày được thí nghiệm minh họa.

Chỉ dùng thước kẻ, compa, bút chì.

Hãy tìm phương án xác định vị trí trọng tâm của các bản mỏng, đồng chất có dạng như hình vẽ Bài mới: 45

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Yêu cầu HS nhắc lại kiến thức cũ liên quan

Trả lời

đến nội dung bài học: Phát biểu quy tắc tổng hợp lực đã học ở chương II. Quan sát và trả lời (có

G

Đ

treo càng căng thì khi phơi quần áo càng dễ bị

N

đứt?

H Ư

Thông báo: Trong chương trước, chúng ta coi

TR ẦN

vật như một chất điểm và 2 lực tác dụng vào

Lắng nghe

vật coi như đặt vào một điểm, hợp lực của chúng được xác định quy tắc tổng hợp Câu

10 00

B

hỏi cô vừa đưa ra liên quan tới vật rắn có kích thước đáng kể, chịu tác dụng của nhiều lực.

A

Để có thể trả lời được chính xác câu hỏi trên

H

Ó

và giải thích được nhiều hiện tượng khác nữa

Í-

trong đời sống hàng ngày, bài học hôm nay sẽ

-L

giúp chúng ta tìm hiểu điều đó: bài cân bằng

ÁN

vật rắn dưới tác dụng của ba lực không song

TO

song.

Đ

ÀN

Hoạt động 2: Tìm hợp lực của hai lực đồng quy Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

có tuân theo quy tắc gì không? Tại sao dây

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q ẠO

dụng vào điểm treo quần áo đó. Các lực này

IỄ N D

TP

điểm, khi cân bằng, hãy phân tích các lực tác

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

thường bị kéo xuống. Giả sử chỉ treo ở một

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

quần áo trên dây, ở chỗ treo quần áo, dây thể không chính xác)

N

H

quan sát và trả lời nhanh: Tại sao khi phơi

Ơ

N

Đưa ra câu hỏi có nội dung thực tế cho HS

Xét một vật rắn chịu tác dụng của hai Lắng nghe lực F1 và F2 có giá gặp

Trả lời: Hai lực đồng quy là hai lực

nhau tại điểm I như

tác dụng lên cùng một vật rắn, có

hình vẽ. Đó là hai lực

giá cắt nhau tại một điểm.

Để tổng hợp hai lực đồng quy ta 46

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

đồng quy. Hãy xác định hợp lực của làm như sau: chúng ?

Trượt hai lực trên giá của chúng

Có thể gợi ý: Thế nào là hai lực đồng cho tới khi điểm đặt của hai lực là

N

H

không đổi khi lức trượt trên giá của nó. Áp dụng quy tắc hình bình hành,

Ơ

N

quy ? Đối với vật rắn tác dụng của lực I.

lực F1 như vậy thì tác dụng của lực

G

lớn bằng F1 từ điểm gốc B của lực F2 ' ' . Vẽ lực F = F 1 + F2

F1 lên vật rắn sẽ thay đổi dẫn đến

thì lực F ' có hợp lực của chúng thay đổi.

TR ẦN

N

H Ư

phải là hợp lực cần tìm không? Tại sao?

Nhận xét câu trả lời, kết luận: Vậy chỉ

10 00

B

có thể tổng hợp hai lực không song song thành môt lực duy nhất khi hai lực

A

đó đồng quy. Hai lực đồng quy thì cùng

H

Ó

nằm trên một mặt phẳng nên còn gọi là

Í-

hai lực đồng phẳng.

-L

Hoạt động 3: Tìm điều kiện cân bằng của một vật rắn dưới tác dụng Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

TO

ÁN

của ba lực không song song

Đ

ÀN

Đặt vấn đề: Trong thực tế vật thường chịu Lắng nghe và giải nhanh bài tập tác dụng của nhiều hơn hai lực. Xét

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

song song và có độ

Đ

hợp lực cần tìm vì khi dịch chuyển

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

ẠO

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Suy nghĩ, trả lời: F ' không phải là

Nếu vẽ véc tơ F1'

.Q

F = F1 + F2

TP

tổng hợp hai lực đồng quy.

IỄ N D

lên điểm I.

Nhận xét câu trả lời, đưa ra quy tắc

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

quy?

U Y

Nêu các bước để tổng hợp hai lực đổng tìm hợp lực F của hai lực cùng đặt

trường hợp vật chịu tác dụng của ba lực không song song. Khi đó các lực phải thoả mãn điều kiện gì để vật cân bằng? Đưa ra một BTCNDTT yêu cầu cho HS Dự kiến câu trả lời: trả lời nhanh: Người ta tiến hành treo các Các lực tác dụng lên đèn gồm: 47

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

đèn lồng nhân dịp tết trung thu. Mỗi đèn Trọng lực P . Hai lực căng T1 và

lồng được treo bằng hai sợi dây buộc vào các cây hai bên đường. Biết đèn lồng có

T2 .

Ơ

N

trọng lượng P. Tìm điều kiện của lực căng

nằm cân bằng.

Hãy biễu diễn các lực trên hình vẽ?

Thay thế

Cho biết trạng thái của đèn lúc này?

.Q

TP

hai

N

G

Đ

lực căng T1 và

Thay thế hai lực căng T1 và T2 bằng một

T2 bằng lực T12 trực đối với P thì

lực T12 khi đó xem như đèn chịu tác dụng

H Ư

đèn vẫn cân bằng dưới tác dụng

của mấy lực? Các lực này có đặc điểm gì

TR ẦN

để đèn cân bằng?

Vậy phải có điều kiện gì để đèn cân bằng

của hai lực trực đối T12 và P .

Lực T12 có tác dụng giống hệt

B

dưới tác dụng của ba lực không song như hai lực T1 và T2 tác dụng

đồng thời. Vậy T12 là hợp lực của

10 00

song?

Í-

H

Ó

A

và ta có: T1 T2 ,

T1 + T2 = T12 =- P . Hai lực T1 và T2

có hợp lực là T12 , chúng phải

-L

đồng quy, đồng phẳng. Giá của

ÁN

P cũng

là giá của T12 nằm trong

TO

mặt phẳng đứng đi qua giao điểm treo đèn (giao điểm của giá T1 và

ÀN

Đ

T2 ). Vậy ba lực T1 , T2 và P đồng

phẳng và đồng quy.

IỄ N D

đèn

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Hãy cho biết các lực tác dụng lên đèn?

đó

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Khi

U Y

các câu hỏi gợi ý:

ẠO

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nếu HS gặp khó khăn GV có thể đưa ra

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

dây treo để đèn lồng nằm cân bằng?

Điều kiện để đèn nằm cân bằng Từ ví dụ trên hãy rút ra điều kiện cân bằng của một vật rắn chịu tác dụng của ba

là hợp lực của hai lực T1 và T2

cân bằng với trọng lực P :

48

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

lực không song song là gì?

T1 + T2 + P = 0 . Ba lực này phải

cùng nằm trong mặt phẳng đứng

N

H

một vật rắn chịu tác dụng của ba

Ơ

Phát biểu điều kiện cân bằng của

N

và đồng quy tại điểm treo đèn.

.Q

Đ

Kiểm chứng kết luận trên như thế nào?

G

chứng kết luận đó.

H Ư

N

Hãy đề xuất phương án thí nghiệm để Thảo luận nhóm để đề xuất kiểm tra điều kiện cân bằng của vật rắn phương án thí nghiệm.

TR ẦN

khi chịu tác dụng của ba lực không song song?

Có thể định hướng:

10 00

B

Trước hết cần tạo ra ba lực (có thể xác định được cả giá và độ lớn) tác dụng vào

A

một vật rắn sao cho vật cân bằng.

H

Ó

Vì vật có khối lượng nên có thể chọn một lực là P .Hai lực còn lại có thể xác định

Í-

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

nếu tác dụng vào vật thông qua hai lực kế. Điểm đặt của P ở trọng tâm của

Trọng lực P phải đặt ở điểm nào ? Làm vật rắn. Dùng bút dạ vẽ giá của thế nào để biết được ba lực tác dụng vào hai lực xem chúng có đồng quy vật có đồng quy hay không?

tại trọng tâm của vật rắn không.

Tổng kết phương án thí nghiệm.

Đọc số chỉ trên lực kế và vẽ theo

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

Thực hiện thí nghiệm kiểm

IỄ N D

ẠO

phẳng và đồng quy.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

lực thứ ba. Ba lực này phải đồng

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

của hai lực bất kỳ cân bằng với

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

lực không song song là: Hợp lực

Giới thiệu dụng cụ, tiến hành thí nghiệm, tỉ lệ lên bảng để tìm hợp lực hai yêu cầu HS quan sát lực; Dụng cụ thí nghiệm: Một vật rắn: vật so sánh độ lớn lực tổng hợp với nặng mỏng hình nhẫn có trọng lượng P trọng lực tác dụng vào vật. Quan không đổi. Hai lực kế. Một cái bảng thép 49

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

đặt thẳng đứng được lắp trên đế có vít sát, thực hiện nhiệm vụ. điều chỉnh thăng bằng. Các sợi dây, bút dạ, dây dọi và thước đo góc.

Ơ

N

Tiến hành thí nghiệm:

U Y

vẽ:

G

Đ

hai lực F1 và F2 theo tỉ lệ xích nhất định. Từ đó vẽ F12 . dây

dọi

xác

H Ư

Dùng

N

định

phương của F12 . Yêu cầu HS:

TR ẦN

Rút ra nhận xét về: Giá của F1 , F2 và P .

Rút ra nhận xét về: Giá của F1 ,

Yêu cầu HS hoàn thành phiếu học tập

F2 và P

10 00

B

Giá của hợp lực F12 và P .Độ lớn F12 và P.

A

Tổng hợp ý kiến, rút ra kết quả thí nghiệm

H

Ó

về điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác

Í-

dụng của ba lực không song song.

-L

Yêu cầu học trả lời câu hỏi đặt ra ở đầu

ÁN

bài học: Tại sao khi phơi quần áo trên

TO

dây, ở chỗ treo quần áo, dây thường bị

ÀN Đ IỄ N

khi cân bằng, hãy phân tích các lực tác dụng vào điểm treo quần áo đó. Các lực này có tuân theo quy tắc gì không? Tại sao dây treo càng căng thì khi phơi quần áo càng dễ bị đứt?

(có đồng quy không)

Giá của hợp lực F12 và P (có

trùng nhau không). Độ lớn F12 và P. Rút ra kết quả thí nghiệm về điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của ba lực không song song.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

lên bảng thép. Dùng bút dạ vẽ

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q ẠO

Tính F12. Đánh dấu vị trí của hai sợi dây Trả lời

kéo xuống. Giả sử chỉ treo ở một điểm,

D

TP

chỉ của hai lực kế, đo góc hợp giữa chúng;

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Khi vật rắn cân bằng: yêu cầu HS đọc số

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Bố trí thí nghiệm như hình

Hoàn thiện phiếu học tập. Áp dụng điều kiện cân bằng cho trường hợp dây phơi quần áo. Để đơn giản coi quần áo như một vật nặng treo ở giữa dây.

50

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Dễ nhận thấy, tại điểm treo quần (áo) dây chịu tác dụng của các căng

dây

lực và

N

hai

Ơ

lực:

N đồng

phẳng:

G

P ( α góc hợp bởi T1 và 2 cos α

N

T=

Đ

điều kiện cân bằng ta tính được:

B

TR ẦN

H Ư

T12 )

Khi phơi nhiều quần áo thì P càng lớn nhưng nếu dây càng

căng thì α càng lớn. Do đó cosα

10 00

càng nhỏ tức là T càng lớn. T càng lớn thì dây càng dễ đứt.

Ó

A

Hoạt động 4: Ví dụ về cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của ba lực

H

không song song

Hoạt động của GV

Í-

Hoạt động của HS

-L

Trình bày ví dụ trong SGK: Xét một vật Vật chịu tác dụng của: Trọng lực

ÁN

hình hộp cân bằng trên một mặt phẳng điểm đặt ở trọng tâm của vật. Lực ma sát có giá nằm trên mặt phẳng

TO

nghiêng có ma sát. và chỉ rõ điểm đặt, giá của chúng?

Vật rắn cân bằng nên ba lực P , Fms

Xác định điểm đặt của phản lực mặt và N phải đồng phẳng, đồng quy.

phẳng nghiêng tác dụng lên vật?

Từ đó suy ra N phải đặt ở giao

D

IỄ N

Đ

ÀN

Hãy phân tích các lực tác dụng lên vật nghiêng. Phản lực.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

Từ hình vẽ có: T1=T2=T và từ

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

T1 + T2 + P = 0

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

quy,

đồng

http://daykemquynhon.ucoz.com

này

U Y

lực

TP

Ba

H

trọng lực.

điểm của ba lực là điểm A, không phải là tâm của diện tích tiếp xúc, A

51

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

lệch về phía dưới mặt phẳng

G

Suy nghĩ và trả lời

N

của vật rắn khi chịu tác dụng của ba lực

Đ

lực đồng quy.Nêu điều kiện cân bằng

H Ư

không song song.

TR ẦN

Đưa ra một số bài tập vận dụng:

Một bức tranh khối lượng 35 kg được treo bởi hai sợi dây, mỗi sợi hợp với

10 00

B

phương thẳng đứng một góc 300. Sức căng của mỗi dây treo là:

A

A. 13N. B. 20N. C. 15N. D. 17,3N.

Ó

Bài tập về nhà:

Í-

H

Làm các bài tập 1, 2, 3 SGK trang 126.

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Bài tập 6,7,8, 10, 11, 12 trong luận văn.

Đáp án: B

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

đã học: Phát biểu quy tắc tổng hợp hai

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Trả lời

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Yêu cầu nhắc lại những kiến thức cơ bản

.Q

Hoạt động của HS

TP

Hoạt động của GV

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Hoạt động 5: Củng cố, vận dụng, giao bài tập về nhà

U Y

N

H

Ơ

N

nghiêng.

52

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

PHIẾU HỌC TẬP Kết quả thí nghiệm: F1 (N)

F2 (N)

F12(N)

α

Giá của hợp lực F12 và P

G

Kết luận:

TR ẦN

H Ư

N

Điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của ba lực không song song là: …………………………………………………………………………………

Tiết 40: QUY TẮC HỢP LỰC SONG SONG. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA MỘT VẬT RẮN DƯỚI TÁC DỤNG CỦA BA LỰC SONG

10 00

B

SONG

1.Mục tiêu dạy học

A

1.1.Kiến thức

H

Ó

Đề xuất được phương án thí nghiệm tìm hợp lực của hai lực song song

Í-

cùng chiều tác dụng lên một vật rắn.

-L

Biết cách phân tích một lực thành hai lực song song trong các trường

TO

ÁN

hợp cụ thể.

Phát biểu được quy tắc hợp lực hai lực song song cùng chiều và trái

D

IỄ N

Đ

ÀN

chiều cùng đặt lên một vật rắn.

Từ quy tắc hợp lực song song và điều kiện cân bằng của vật rắn dưới tác

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

Đ

ẠO

So sánh độ lớn F12 và P:……………………………………………………………

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

:…………………………………………..........................

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

H

Ơ

N

Lần đo 1 2 3 Nhận xét:

dụng của hai lực nhận xét được trường hợp vật có thể ở trạng thái cân bằng dưới tác dụng của ba lực. Từ đó rút ra được điều kiện cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của ba lực song song và hệ quả của điều kiện đó.

Biết vận dụng điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của ba lực song song để tìm hợp lực của hai lực song song ngược chiều.

53

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Nêu được định nghĩa ngẫu lực, hiểu được rằng không thể tìm được hợp lực của ngẫu lực. Có khái niệm về momen của ngẫu lực.

1.2.Về kĩ năng

Ơ

N

Rèn luyện cho HS kĩ năng bố trí thí nghiệm, quan sát tỉ mỉ, chính xác

N

H

và xử lí số liệu thu được.

G

Đ

của việc tuân thủ các điều kiện cân bằng của vật rắn trong thực tế bố trí, sắp xếp

N

các đồ vật, trong lao động sản xuất, ...

H Ư

+ Có ý thức hợp tác, chủ động sáng tạo trong học tập.

TR ẦN

2.Chuẩn bị

GV: Chuẩn bị bộ thí nghiệm tổng hợp hai lực song song cùng chiều bao gồm: một số quả gia trọng, dây treo, lực kế, giá móc, thước thẳng, bút dạ. Phiếu

10 00

B

học tập.

HS: Ôn lại kiến thức về điểm chia (chia trong và chia ngoài) một đoạn

A

thẳng theo tỉ lệ đã cho.

H

Ó

3.Tiến trình dạy học:

Í-

Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ. Tạo tình huống có vấn đề, HS tiếp

ÁN

-L

nhận nhiệm vụ nhận thức.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

TO

Kiểm tra bài cũ:Điều kiện cân bằng của

D

IỄ N

Đ

ÀN

một vật chịu tác dụng của 3 lực không song song là gì?

Trả lời

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

+ HS có sự hứng thú, say mê trong học tập, thấy được tầm quan trọng

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

ẠO

1.3.Về thái độ

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Giải được các bài tập vật lí có nội dung thực tế liên quan.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

niệm để giải quyết một số bài tập đơn giản có liên quan.

.Q

U Y

Vận dụng được các quy tắc tìm hợp lực, điều kiện cân bằng và các khái

Giải bài tập sau: Đối với những vận động viên leo núi bằng dây thì cách để họ nghỉ giải lao giữa chừng là treo mình lơ lửng trên vách núi. a) Họ có thể đứng cân bằng nhờ

54

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

những yếu tố nào? Hãy phân tích các lực tác dụng vào người đó. b) Tìm mối quan hệ giữa các lực đó.

N

H

Yêu cầu HS nhắc lại các kiến thức liên quan Nhớ lại và trả lời: Lực tác dụng

Ơ

N

Bài mới:

dụng của hai lực là gì?

G

Đ

được gọi là hợp lực của hai lực

N

Đề xuất vấn đề: Quan sát hình ảnh một đó

H Ư

người sử dụng quang gánh để gánh hàng Điều kiện cân bằng của một vật

TR ẦN

(trong đó đòn gánh có khối lượng không rắn khi chịu tác dụng của hai đáng kể) và trả lời các câu hỏi: đòn gánh cân lực là hai lực đó phải là hai lực bằng dưới tác dụng của những lực nào, các trực đối.

10 00

B

lực ấy có đặc điểm như thế nào? Ta có thể Suy nghĩ và trả lời: Đòn gánh tìm được hợp lực do hai quang gáng tác cân bằng dưới tác dụng của ba

A

dụng lên đòn gánh hay không? Nhận xét về lực: Hai trọng lực do hai quang

H

Ó

sự phụ thuộc của vị trí đặt vai đối với khối gánh gây ra và phản lực của vai. lượng của hai bên quang gánh?

Í-

Hai trọng lực gây ra bởi hai

-L

quang gánh là hai lực song

ÁN

song, cùng chiều. Phản lực vai

Đ

ÀN

TO

lên đòn gánh song song và ngược chiều với hai lực trên.

Về các câu hỏi còn lại HS gặp

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Điều kiện cân bằng của vật rắn khi chịu tác khi hai lực tác dụng đồng thời

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q TP

Lực có tác dụng giống hệt như

ẠO

là hợp lực của hai lực?

IỄ N D

dạng hoặc làm thay đổi vận tốc

Một lực có tác dụng như thế nào thì được gọi của vật.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

ra kết quả gì?

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

tới bài học: Lực tác dụng lên vật có thể gây lên vật có thể làm vật bị biến

Vấn đề nảy sinh: Hợp lực của hai lực song khó khăn vì chưa đủ kiến thức song thì tuân theo quy tắc nào? Khi nào vật để trả lời chính xác rắn chịu tác dụng của ba lực song song sẽ cân bằng. Bài học hôm nay sẽ trả lời cho

55

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

những câu hỏi đó.

Hoạt động 2: Xây dựng quy tắc hợp hai lực song song Có thể thay thế hai lực song song, cùng Thảo luận nhóm và đưa ra dự

N

H

chiều tác dụng vào một vật rắn bằng một lực đoán:

N

Hoạt động của HS

Ơ

Hoạt động của GV

.Q

Giới thiệu bộ thí nghiệm tổng hợp hai lực

Thực hiện thí nghiệm

G

Đ

song song cùng chiều bao gồm: một số quả kiểm chứng về vật rắn chịu tác

N

gia trọng, dây treo, lực kế, giá móc, thước dụng của hai lưc song song, cùng thẳng, bút dạ.

H Ư

chiều. Từ đó xác định các đặc

TR ẦN

GV tiến hành thí nghiệm, yêu cầu HS quan điểm của hợp lực hai lực (lực có sát, nhận xét:

tác dụng giống hệt như khi hai

B

Treo một chùm 3 quả 200g và một chùm hai lực tác dụng đồng thời được gọi

10 00

quả 200g tại vị trí 10cm và 15cm (để HS dễ là hợp lực của hai lực đó tính và quan sát kết quả). Dùng thanh CD Quan sát, nhận xét.

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

đánh dấu vị trí của thước.

Đ

ÀN

Sau đó bỏ hai chùm quả cân ra và treo vào

đó một quả 200g, dịch chuyển dọc theo thước; yêu cầu HS cho biết lực tác dụng của quả cân này có là hợp lực không? Tại sao?

Tiếp tục tăng số quả cân lên 3 quả và yêu

Không, vì không có vị trí nào của quả cân gây biến dạng giống hai

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

độ lớn của hai lực đó.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Làm thế nào để kiểm tra dự đoán đó?

IỄ N D

song, cùng chiều với hai lực thành phần, có độ lớn bằng tổng

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

như thế nào?

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

(hợp lực) có giá, chiều và độ lớn xác định Hợp lực cũng là một lực song

chùm quả cân tác dụng đồng thời.

Nhận xét

cầu HS nhận xét.

Tăng số quả cân đúng bằng tổng số quả cân 56

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

của hai chùm và dịch chuyển, lại yêu cầu Có một vị trí lực gây biến dạng HS nhận xét.

giống hệt hai lực song song, cùng

Yêu cầu HS hoàn thành phiếu học tập

chiều tác dụng đồng thời như ban

U Y

Gợi ý:

P=P1 +P2

không?

Pl 1 1 = P2l2 hay

H Ư

P1 và P2 với d1 và d2 (trong đó d1,d2 lần lượt là khoảng cách từ giá của P1 và P2 tới

TR ẦN

giá của P )?

P1 l2 = P2 l1

N

Các em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa

G

Đ

các đoạn l1=OO1; l2=OO2 có mối liên hệ nào

Pd 1 1 = P2 d 2 hay

P1 d 2 = P2 d1

B

Coi thước là một đoạn thẳng nằm ngang.

Hãy biểu diễn các vectơ P1 , P2 và hợp lực của P chúng P ?

Vẽ vào vở

A

10 00

Ó

Hãy phát biểu quy tắc hợp lực hai lực song Hợp lực của hai lực song cùng chiều?

F1 và F2

Í-

H

song song, cùng chiều, tác dụng

ÁN

-L

Tổng kết kiến thức, thông báo quy tắc hợp vào một vật rắn là một lực F hai lực song song, cùng chiều. song song, cùng chiều với hai lực

TO

và có độ lớn bằng tổng độ lớn của hai lực đó: F=F1+F2 Giá của F nằm trong mặt phẳng

ÀN

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Thử tìm xem độ lớn hai lực thành phần và Ba lực song song, cùng chiều,

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

lực?

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Xác định mối liên về giá và độ lớn giữa ba

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Thảo luận nhóm, đưa ra nhận xét

Ơ

có đặc điểm gì về giá, chiều và độ lớn?

N

Hợp lực của hai lực song song cùng chiều đầu.

của F1 , F2 và chia khoảng cách

IỄ N

Đ

giữa hai lực này thành những

D

đoạn thẳng tỉ lệ nghịch với độ lớn Từ quy tắc hợp hai lực song song, cùng

của hai lực đó: F1 = d 2 F2

d1

(chia

57

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

chiều, nếu vật rắn chịu nhiều lực song song, trong). cùng chiều tác dụng thì có phương án nào Tổng hợp hai lực song song, cùng để tìm hợp lực của chúng?

chiều, thay thế bằng một lực rồi

Ơ U Y

lực song song, cùng chiều là một lực song

G

Đ

có thể coi như được ghép lại từ nhiều vật Có, các trọng lực này cùng

N

nhỏ, vậy các vật nhỏ này có chịu tác dụng phương thẳng đứng, chiều từ trên

H Ư

của trọng lực không? Em có nhận xét gì về xuống dưới.

TR ẦN

Trọng lực tác dụng lên vật là hợp

Ta cũng biết trọng lực tác dụng lên vật là lực của các trọng lực nhỏ tác một lực có điểm đặt gọi là trọng tâm của dụng lên vật. Do tính chất đối

10 00

B

vật. Các trọng lực nhỏ có liên hệ gì với xứng, hợp lực của hai phần nhỏ trọng lực tác dụng lên vật? Tại sao trọng bất kì đối xứng xuyên tâm có

A

tâm của hình vành khăn (vòng nhẫn) lại là điểm đặt tại tâm của hình vành khăn. Vì thế lực tổng hợp của tất

H

Ó

một điểm nằm ngoài phần vật chất của vật?

Í-

Kết luận việc lí giải về trọng tâm của vật cả các trọng lực nhỏ phải đặt tại

-L

rắn: Trọng lực tác dụng lên vật chính là hợp tâm đối xứng của hình vành

ÁN

lực của các trọng lực nhỏ tác dụng lên vật khăn.

Đ

ÀN

TO

do đó mà điểm đặt của nó, ta gọi là trọng Có. Ta có: F=F +F và d 2 = F1 1 2 d 1 F2 tâm của vật có thể là một điểm không thuộc Chỉ cần đo d1, d2 là khoảng cách vật.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Câu hỏi đặt vấn đề tiếp: Ta đã biết một vật

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q ẠO

thành phần: F=F1+F2+....

IỄ N D

TP

có độ lớn bằng tổng độ lớn của các lực

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

song cùng chiều với các lực thành phần và

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

luận về hợp nhiều lực: Hợp lực của nhiều theo cho đến hết.

phương, chiều của các trọng lực đó?

N

Nhận xét câu trả lời của các HS rút ra kết lại tổng hợp lực đó với lực tiếp

Đặt vấn đề: Ta đã biết quy tắc hợp lực hai từ giá của F đến giá của F1 và F2

lực song song cùng chiều. Vậy nếu bây giờ ta sẽ giải hệ phương trình và tìm ta có một lực F thì có thể tìm được hai lực được hai lực F1, F2 .

F1 và F2 song song, cùng chiều để có hợp Phụ thuộc d1, d2. Có vô số cách

phân tích lực F thành hai lực

58

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

song song cùng chiều, tuỳ giá trị

lực là F được không? Bằng cách nào?

Giá trị của F1 , F2 phụ thuộc vào những yếu của d1, d2 mà ta chọn. tố nào? Từ đó cho biết có bao nhiêu cách để

N

phân tích một lực F đã cho thành hai lực

Ơ

U Y

Kết luận lại vấn đề phân tích một lực thành Tóm tắt và giải bài toán:

m=125 kg; d1=60cm, d2 = 40cm.

.Q

H Ư

Hỏi mỗi người chịu một lực bằng bao Thay số ta được: 40 2 F2 = = 60 3 F1

Suy ra: F1= 500 N; F2=750 N

10 00

B

TR ẦN

nhiêu?

Ó

A

Hoạt động 3: Điều kiện cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của ba lực

H

song song.

Hoạt động của HS

Í-

Hoạt động của GV

Bức tranh chịu tác dụng của ba lực

-L

Yêu cầu HS giải bài tập thực tế sau:

ÁN

Một bức tranh được treo vào tường song song. Bức tranh ở trạng thái cân bằng khi hợp lực của hai lực căng dây

Bức tranh chịu tác dụng của mấy lực?

trực đối với trọng lực P của tranh.

Các lực này có đặc điểm gì?

Vậy điều kiện cân bằng của vật rắn

Đ

ÀN

TO

bằng hai sợi dây song song với nhau.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

G

thứ hai 40 cm. Bỏ qua trọng lượng của gậy.

d2 F = 1 d 1 F2

N

vai người thứ nhất 60 cm và cách vai người

Đ

máy nặng 125kg. Điểm treo cỗ máy cách P=F1+F2=1250 (N), Ta có:

IỄ N D

ẠO

người dùng một chiếc gậy để khiêng một cỗ P=mg=1250 (N)

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Yêu cầu HS giải bài tập thực tế sau: Hai Tìm F1, F2? Lời giải: Biết lực

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

hai lực song song cùng chiều.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

song song cùng chiều?

Từ đó rút ra được điều kiện cân bằng khi chịu tác dụng của ba lực song của vật rắn chịu tác dụng của ba lực song là hợp lực của hai lực phải cân song song là gì?

bằng với lực còn lại − F3 = F1 + F2 <=>

Ta có thể nói điều kiện cân bằng của

F1 + F2 + F3 = 0

59

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

vật rắn khi chịu tác dụng của ba lực Được, vì khi vật rắn ở trạng thái cân song song là hợp lực của hai lực bất kỳ bằng thì thay thế hai lực bất kỳ bằng cân bằng với lực thứ ba được không? một lực cân bằng với lực còn lại thì

U Y

rắn dưới tác dụng của ba lực song

.Q

song.

TR ẦN

Rút ra nhận xét cuối cùng: Khi vật cân

H Ư

chiều với hai lực còn lại?

N

liên hệ vị trí giá, độ lớn của lực trái

bằng dưới tác dụng của ba lực song

song: Ba lực đó phải đồng phẳng. Phải

10 00

B

có hai lực cùng chiều và một lực trái chiều. Lực trái chiều có giá chia trong

A

khoảng cách giữa hai giá của hai lực

-L

Í-

d2 F = 1 d 1 F2

H

Ó

theo tỉ lệ nghịch với độ lớn của hai lực:

ÁN

Độ lớn của lực trái chiều bằng tổng độ

Đ

ÀN

TO

lớn của hai lực cùng chiều: F3=F1+F2.

Hoạt động 4: Tìm quy tắc hợp hai lực song song trái chiều Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

Đ

không? Tại sao? Có nhận xét gì về mối

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

song song thì ba lực đó có đồng phẳng

IỄ N D

ẠO

thái cân bằng dưới tác dụng của ba lực trả lời theo nhóm.

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Tiếp tục đặt câu hỏi: Khi vật ở trạng Thảo luận theo nhóm và đưa ra ý kiến

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Kết luận về điều kiện cân bằng của vật

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

vật vẫn ở trạng thái cân bằng.

Ơ

Tại sao?

Xét một vật rắn cân bằng dưới tác dụng Thảo luận theo nhóm và trả lời của ba lực song song. Hợp lực của hai lực song song ngược chiều có đặc điểm gì về hướng và độ lớn?

Gợi ý: Quan sát hình 28.7SGK, vật rắn 60

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

cân bằng dưới tác dụng của ba lực F1 , F2

và F3 :

Đ

G

với lực F1 .

H Ư

N

Khi vật rắn ở trạng thái cân bằng thì hợp lực F của hai lực ngược chiều F2 và F3

phải thoả mãn điều kiện gì?

TR ẦN

Hãy nhận xét gì về hướng của F so với hướng của F2 và F3 ?

10 00

B

Ó

H

F2

F2

Độ lớn: F=F3 -F2

F2 và F3 và chia ngoài khoảng cách

giữa hai lực này thành những đoạn

Í-

lực đó:

Tổng hợp ý kiến, thống nhất thành kiến

F3 d ' 2 = (chia ngoài).

F2 d '3

ÁN

-L

Nhận xét

TO

thức quy tắc hợp hai lực song song trái

ÀN

thành phần kia.

thẳng tỉ lệ nghịch với độ lớn của hai

liên hệ gì với d2', d'3 không?

Đ

thành phần có độ lớn lớn hơn lực

Ta có: d 2 = F1 , tìm tỉ số F3 xem có mối d1

song song, cùng chiều với lực

Giá của F nằm trong mặt phẳng của

A

Độ lớn của F?

F

chiều (hình 28.7 SGK trang 130).

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

lực ngược chiều F2 và F3 thì cân bằng

IỄ N D

ẠO

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Ta có thể suy ra rằng hợp lực F của hai

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

N

H

Ơ

N

Hoạt động 5: Tìm hiểu khái niệm ngẫu lực và momen ngẫu lực.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Yêu cầu HS quan sát một số hình ảnh:

Vật rắn chịu tác dụng của hai lực

Người lái xe dùng lực của hai tay để song song, cùng phương, cùng độ lớn quay vô lăng; dùng tay vặn vòi nước, nhưng ngược chiều với nhau,...kết

61

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

mở nắp chai nước. Chúng ta thấy phải quả làm vật chuyển động tác dụng lực vào các vật để làm vật chuyển động. Vậy những lực này có

Ơ

N

đặc điểm gì?

U Y

ngẫu lực: Hệ hai lực song song, ngược

lực song song trái chiều thì hợp lực

G

Đ

hai lực này được không? Tại sao?

N

Nhận xét câu trả lời và kết luận: Ngẫu phải bằng 0. Tức vật sẽ cân bằng chuyển động. Do đó ta không tìm

TR ẦN

ta không tìm được hợp lực.

H Ư

lực là trường hợp đặc biệt duy nhất mà nhưng trường hợp này vật rắn đang Tổng kết khái niệm ngẫu lực và thông được giá của hợp lực. Không thể tìm báo khái niệm momen của ngẫu lực, được một lực có độ lớn bằng 0 làm cho vật quay…

10 00

B

đơn vị của momen ngẫu lực.

Hoạt động 6: Củng cố, vận dụng và giao bài tập về nhà Hoạt động của HS

A

Hoạt động của GV

Nhắc lại quy tắc hợp hai lực

H

Ó

Yêu cầu HS nhắc lại những kiến thức

Í-

cơ bản đã lĩnh hội được trong tiết học.

song song cùng chiều; quy tắc hợp hai

-L

Giao bài tập về nhà: Bài 31, 32, 35 lực song song trái chiều; điều kiện cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của ba

Bài tập 1, 2, 3 SGK trang 131

lực song song.

Ghi nhớ

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

trong luận văn.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

song song trái chiều tìm hợp lực của lực đó vì nếu áp dụng quy tắc hợp hai

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q Không thể tìm được hợp lực của các

ẠO

Có thể áp dụng quy tắc hợp hai lực

TP

vật gọi là ngẫu lực.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

chiều, cùng độ lớn, tác dụng lên một

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Nhận xét câu trả lời và rút ra khái niệm

62

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

PHIẾU HỌC TẬP Kết quả thí nghiệm: P(N)

l1 (cm)

l2 (cm)

N

P2 (N)

Ơ

P1 (N)

U Y

Mối liên về giá và độ lớn giữa ba lực:

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

H Ư

N

G

Đ

Mối quan hệ giữa P1 và P2 với d1 và d2 (trong đó d1,d2 lần lượt là khoảng cách từ giá

của P1 và P2 tới giá của P ): …………………………………………………………………………………………

Coi thước là một đoạn thẳng nằm ngang. Hãy biểu diễn các vectơ P1 , P2 và hợp lực của

…………………………………………………………………………………………

10 00

B

…………………………………………………………………………………………

Kết luận:

Í-

H

Ó

A

Quy tắc hợp lực hai lực song song cùng chiều: …………………………………………………………………………………………

-L

TIẾT 41: MOMEN CỦA LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA

TO

ÁN

MỘT VẬT RẮN CÓ TRỤC QUAY CỐ ĐỊNH

Đ IỄ N D

chúng:

TR ẦN

P

1.Mục tiêu dạy học 1.1. Kiến thức Định nghĩa được momen của lực, nêu được công thức tính momen trong

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

…………………………………………………………………………………………

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Mối liên hệ về độ lớn hai lực thành phần và các đoạn l1=OO2; l2=OO2 :

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

…………………………………………………………………………………………

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Nhận xét:

trường hợp lực trực giao với trục quay.

Phát biểu được điều kiện cân bằng của một vật rắn có trục quay cố định.

1.2. Kĩ năng Vận dụng được khái niệm momen của lực và quy tắc momen để giải thích một số hiện tượng vật lí và giải một số bài tập đơn giản.

63

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Có kĩ năng làm thí nghiệm, suy luận từ các kiến thức đã biết để tìm ra kiến thức mới, có kĩ năng làm việc nhóm (nêu và giải quyết vấn đề, thu thập và xử

lí

U Y

tác tại các nhóm.

học tập.

G

Đ

Có ý thức hợp tác, chủ động, sáng tạo trong học tập.

TR ẦN

2.Chuẩn bị

H Ư

hiện tượng tự nhiên, giải các BTCNDTT.

N

HS có sự hứng thú, yêu thích vận dụng các kiến thức vào giải thích các

GV: Bộ thí nghiệm momen lực bao gồm: Một bảng tính, đĩa momen, hộp quả gia trọng, thước đo, giá đỡ, bút dạ, dây treo.

10 00

B

HS: Ôn lại kiến thức về đòn bẩy.

3.Tiến trình dạy học

A

Hoạt động 1: kiểm tra bài cũ.Tạo tình huống có vấn đề. HS tiếp nhận

H

Ó

nhiệm vụ nhận thức

Hoạt động của HS

Í-

Hoạt động của GV

-L

Kiểm tra bài cũ: Điều kiện cân bằng của

ÁN

một vật rắn chịu tác dụng của ba lực song

TO

song là gì?

D

IỄ N

Đ

ÀN

Giải BTCNDTT sau: Một người gánh nước, một thùng nặng 20kg mắc vào đầu A của

Trả lời

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Tích cực, có sự hứng thú, say mê, tự giác tham gia vào các hoạt động

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

1.3. Thái độ

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Trình bày kết quả đã thực hiện và đánh giá.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Tự tìm hiểu và thực hiện nhiệm vụ được giao một cách độc lập và hợp

Ơ

N

thông tin, trao đổi, thảo luận, nhận xét, đánh giá, phân tích, tổng hợp).

đòn gánh và một xô nặng 10kg mắc vào dầu B. Đòn gánh dài 1,2m. Để đòn gánh cân bằng thì vai người đặt cách A một đoạn là bao nhiêu?

64

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Bài mới: Yêu cầu HS trả lời một số BTCNDTT, có Trả lời có thể chưa chính xác. thể là:

Ơ

N

Ác si mét nói rằng: "Hãy cho tôi một điểm

U Y

ông có ý nghĩa vật lí gì?

nào? (tịnh tiến hay quay)

H Ư

Có phải cứ có lực tác dụng vào vật làm cho

N

G

Đ

cho biết chúng có thể chuyển động như thế Quay quanh một trục cố định

TR ẦN

vật quay không? Lực tác dụng phải thỏa

mãn điều kiện gì thì vật rắn có trục quay cố định mới quay? Muốn vật rắn cân bằng khi phải như thế nào?

10 00

B

chịu tác dụng của nhiều lực thì các lực đó

Ó

H

quay cố định

A

Hoạt động 2: Tìm hiểu tác dụng của một lực lên một vật rắn có trục Hoạt động của GV

Í-

Hoạt động của HS

-L

Cánh cửa ra vào, cánh cửa sổ của lớp học là Các bản lề của cửa tạo thành

ÁN

những vật rắn có trục quay cố định. Cho biết trục quay

TO

trục quay cố định của chúng?

ÀN Đ IỄ N

đẩy cửa theo những chiều khác nhau với

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

cánh cửa, cánh quạt, bánh đà.... Các em hãy

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q ẠO

Xung quanh chúng ta có rất nhiều vật như

Yêu cầu HS quan sát hình 29.1 SGK: lấy tay

D

TP

cửa mà đặt ở bên cạnh?

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Tại sao quả đấm cửa không đặt ở giữa cánh

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

tựa, tôi sẽ nâng cả Trái Đất lên”câu nói của

những lực có cùng độ lớn.

Gọi một vài HS lên thực hành với cánh cửa của lớp học.

65

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

có tác dụng làm quay vật. thuộc vào những yếu tố nào?

B

Cho HS quan sát hình ảnh: Lần lượt tác

10 00

dụng vào vật có trục quay cố định một số lực có độ lớn khác nhau, có giá vuông góc và tại

Ó

A

những vị trí khác nhau so với trục quay như

H

hình vẽ. Có thể gọi hai HS lên thực hành với

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

cánh cửa lớp học

Đ

N Ơ

H

N U Y

.Q

TR ẦN

Tác dụng làm quay vật của một lực phụ

IỄ N D

quay cửa.

H Ư

quay và song song với trục quay thì không

quay thì không có tác dụng làm

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

dụng của một lực, các lực có giá đi qua trục

với trục quay hoặc cắt trục

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Đối với vật rắn có trục quay cố định chịu tác

Giá của lực song song

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Kết luận: từ những quan sát và TN cho thấy:

dụng làm quay cửa

TP

trong các trường hợp đó và rút ra kết luận?

Trường hợp d lực có tác

ẠO

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nhận xét về giá của lực so với trục quay

cửa

Đ

dụng làm quay cánh cửa?

không có tác dụng làm quay

G

làm quay cánh cửa, trường hợp nào có tác

Trường hợp a, b, c lực

N

Cho biết trường hợp nào không có tác dụng

Nhận xét gì về tác dụng làm quay vật của lực khi lực tác dụng càng lớn? Lực tác dụng càng xa trục quay thì tác dụng làm quay thế nào?

Lực tác dụng càng lớn vật quay càng nhanh (mạnh).

Nhận xét và kết luận: Tác dụng làm 66

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

quay của một lực lên vật rắn có trục quay cố Lực tác dụng càng xa trục quay định phụ thuộc vào độ lớn của lực và khoảng thì vật quay càng dễ dàng (càng cách từ trục quay tới giá của lực(gọi là cánh nhanh).

quay của một lực lên vật rắn có trục quay

Quan sát, trả lời câu hỏi

G

Đ

khoảng cách từ trục quay tới giá của

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

cố định phụ thuộc vào độ lớn của lực và

TR ẦN

dụng thì tác dụng làm quay vật của các

H Ư

Nếu vật rắn chịu nhiều hơn một lực tác

N

lực(gọi là cánh tay đòn).

lực đó phụ thuộc vào yếu tố nào? Đại

B

lượng nào có thể dùng để đo tác dụng

10 00

làm quay của lực? Tiến hành thí nghiệm để nghiên cứu tác dụng làm quay của các

A

lực tác dụng vào vật ?

H

Ó

Giới thiệu bộ thí nghiệm như hình 29.3

Í-

Dụng cụ: Một đĩa tròn A có trục quay cố

-L

định nằm ngang đi qua tâm O của đĩa.

ÁN

Trên mặt đĩa có các vòng đồng tâm với

TO

bán kính tăng dần từng cm một và có

ÀN Đ IỄ N

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Lắng nghe

TP

Đề xuất vấn đề: Ta đã biết tác dụng làm

những lỗ nhỏ để cắm các que nhỏ buộc

D

.Q

Hoạt động của HS

ẠO

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Hoạt động của GV

U Y

tìm điều kiện cân bằng của vật rắn có trục quay cố định

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Hoạt động 3: Xây dựng khái niệm momen của lực đối với trục quay và

Ơ

N

tay đòn).

Nếu chỉ tác dụng lực F lên

dây treo các quả cân, các quả cân giống đĩa thì đĩa quay theo chiều kim nhau, dây treo. thước đo, ròng rọc, giá đồng hồ đỡ

Nếu chỉ tác dụng F1 lên đĩa thì đĩa

Bố trí thí nghiệm như hình 29.3 SGK Tác dụng vào đĩa hai lực

F

quay theo chiều ngược chiều kim

và F1 nằm đồng hồ

67

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

trong mặt phẳng đĩa, sao cho sau cho đĩa Dưới tác dụng của lực F và F1 ban

vẫn đứng yên:

đầu đĩa sẽ chuyển động và sau đó

N

H

Đĩa cân bằng khi tác dụng làm

Ơ

N

đứng yên

U Y

làm F1

lên đĩa thì đĩa

H Ư

N

quay theo chiều nào?

Nếu hỉ tác dụng F1 lên đĩa thì đĩa quay Quan sát bộ thí nghiệm để nhận

biết F=3F1, d2 = 3d1 , do đó nếu lập

TR ẦN

theo chiều nào?

Dưới tác dụng của lực F và F1 ban đầu tích Fd thì ta có Fd= F1d1

10 00

B

đĩa sẽ như thế nào và sau đó?

Vì sao đĩa lại đứng yên khi cả hai lực

A

đều có tác dụng làm quay? Đĩa cân bằng

Ó

khi nào?

H

Chúng ta hãy tìm đại lượng vật lí đặc

ÁN

-L

Í-

trưng cho tác dụng làm quay của lực. Đại Đĩa quay theo chiều tác dụng làm lượng này phải có giá trị như thế nào đối quay lớn hơn. với hai lực F và F1 trong thí nghiệm trên?

TO

ÀN Đ IỄ N

Tích Fd đặc trưng cho tác dựng làm quay của lực

định khoảng cách từ trục quay đến giá

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ

giá của lực

G

Nếu chỉ tác dụng lực

F

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Yêu cầu HS quan sát và trả lời câu hỏi:

ẠO

Dự đoán: phụ thuộc vào độ lớn và

Xác định độ lớn của lực F và F1 , xác

D

.Q TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

quay của lực F cân bằng với lực

của F và F1 , nhận xét?

Tiếp tục tiến hành thí nghiệm: Thay đổi phương và độ lớn của F và F1 , thì thấy

rằng, nếu vẫn giữ Fd= F1d1 thì đĩa vẫn Trả lời: Khi đặt ở bên cạnh thì cánh

68

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

đứng yên.

tay đòn của lực tác dụng lớn hơn

Hiện tượng gì xảy ra khi Fd > F1d1 và khi đặt ở giữa cửa, nên tác dụng ngược lại (GV làm thí nghiệm kiểm tra)? làm quay của lực đáng kể hơn.

Ơ

N

Ta có thể nhận xét gì về ý nghĩa vật lí

U Y

Kết luận: Tích Fd đặc trưng cho tác dụng

G

Đ

Yêu cầu HS trả lời câu hỏi đặt vấn đề:

N

Tại sao quả đấm cửa không đặt ở giữa

H Ư

cánh cửa mà đặt ở bên cạnh?

TR ẦN

Có thể yêu cầu HS trả lời thêm bài tập

thực tế khác: Tại sao kéo cắt tóc và kéo cắt giấy có chuôi ngắn lưỡi dài, còn kéo

10 00

B

cắt tôn lại có chuôi dài và lưỡi rất ngắn?

A

Vì lực cần thiết để cắt tóc và cắt

H

Ó

giấy rất nhỏ so với lực tác dụng của

Í-

bàn tay, nên chuôi kéo ngắn hơn

-L

lưỡi vẫn có đủ sức để cắt. Trái lại

ÁN

cắt tôn cần lực cắt lớn hơn sức tay

Đ

ÀN

TO

của ta rất nhiều nên cần phải làm kéo có chuôi dài để được lợi về lực Hoạt động 4: Tìm điều kiện cân bằng của một vật rắn có trục quay

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

đơn vị.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q ẠO

Đưa ra khái niệm momen lực, biểu thức,

IỄ N D

TP

momen lực, kí hiệu M.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

làm quay vật của lực F được gọi là

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

của tích Fd?

cố định.

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Đặt vấn đề: Vậy điều kiện cân bằng

Momen lực làmcho vật quay theo

của một vật rắn có trục quay cố định là chiều kim đồng hồ bằng với momen lực

69

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

gì? Sử dụng khái niệm momen lực để làm cho vật quay ngược chiều kim đồng phát biểu điều kiện cân bằng của một hồ. vật rắn có trục quay cố định? bằng của vật rắn khi chịu tác dụng của

N

H

Dự đoán: Tổng momen lực làm

Ơ

N

Từ mục trên ta đã biết điều kiện cân

.Q

vật ở trạng thái cân bằng là gì?

Yêu cầu HS quan sát và phát biểu quy tắc momen lực?

G

Đ

Ghi nhớ

N

Nhận xét câu trả lời của HS, đưa ra kết

H Ư

luận về điều kiện cân bằng của một vật

TR ẦN

rắn có trục quay cố định (quy tắc momen):

Muốn cho một vật có trục quay cố

10 00

B

định ở trạng thái cân bằng, thì tổng các momen lực có xu hướng làm vật quay

A

theo chiều kim đồng hồ phải bằng tổng

H

Ó

các momen lực có xu hướng làm vật

Í-

quay ngược chiều kim đồng hồ.

-L

Hoạt động 5: Ứng dụng quy tắc momen.

Hoạt động của HS

ÁN

Hoạt động của GV

TO

Đặt vấn đề: bây giờ chúng ta sẽ vận dụng Vì cân quay quanh trục đi qua điểm

D

IỄ N

Đ

ÀN

quy tắc momen để giải thích một số tựa là điểm chính giữa của đòn cân trường hợp trong thực tế.

nên cánh tay đòn của hai lực là trọng

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

Làm thí nghiệm kiểm tra với 3 lực.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

quay ngược chiều kim đồng hồ.

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

ba lực hoặc nhiều hơn thì điều kiện để bằng với tổng momen lực làm cho vật

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

hai lực. Vậy nếu vật chịu tác dụng của cho vật quay theo chiều kim đồng hồ

Tại sao ở hình 29.5 SKG khi cân đĩa tại lượng của đòn cân và trọng lượng trạng thái cân bằng thì trọng lượng của của vật là bằng nhau. Khi cân ở trạng vật lại bằng trọng lượng của các quả cân?

thái cân bằng thì momen của hai lực đó phải bằng nhau M1 = M2 mà d1 =

70

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Như vậy vận dụng quy tắc momen lực ta

10 00

B

có thể giải thích được nguyên tắc hoạt

Ghi nhớ

động của các loại cân đòn, cuốc chim,

A

đòn bẩy.

H

Ó

Hoạt động 6: Củng cố, vận dụng, giao bài tập về nhà Hoạt động của HS

Í-

Hoạt động của GV Câu hỏi củng cố: Khi nào một lực tác

-L

Trả lời

ÁN

dụng vào một vật có trục quay cố

định làm cho vật quay, không làm

TO

Trả lời: : Khi đinh bắt đầu

D

IỄ N

Đ

ÀN

quay vật? Phát biểu quy tắc momen chuyển động thì momen của búa xem lực?

như bằng momen F1.d1=F2.d2

Vận dụng: Một người dùng búa để

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP ẠO Đ G N H Ư TR ẦN

Nhận xét câu trả lời của HS. Kết luận:

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

Khi F2.d2>F1d1 thì ta sẽ bẩy được hòn đá lên.

bẩy được hòn đá lên?

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

chim ở trạng thái cân bằng? Khi nào thì ta

U Y

Em hãy cho biết khi nào thì chiếc cuốc cân bằng.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Khi F1.d1=F2.d2 thì cuốc ở trạng thái

Ơ

N

d2 nên P = P2

Suy ra: F2 = 1000 N

nhổ một chiếc đinh. Khi người ấy tác dụng một lực F1 = 100N vào đầu búa thì đinh bắt đầu chuyển động. Hãy tìm lực cản 71

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

của gỗ tác dụng lên đinh. Biết d1=10d2 Giao bài tập về nhà: Làm các bài tập trong SGK

Ơ

N

Các bài tập 39, 40, 41, 45 trong luận

G

Đ

gồm 49 bài tập lự luận; Hệ thống được biên soạn theo chương kiến thức và

N

được sắp xếp theo mức độ tăng dần về nhận thức. Hệ thống bài tập có nội dung

H Ư

thực tế được xây dựng sát với chương trình và có thể sử dụng trong dạy học

TR ẦN

phần tĩnh học vật rắn, đồng thời chúng cũng đóng vai trò tham khảo cho GV có thể tiếp tục biên soạn những BTCNDTT tương tự khác phù hợp với điều kiện dạy học của riêng mình.

10 00

B

Trong chương này chúng tôi đã thiết kế tiến trình cho ba bài dạy học vật lí thuộc chương “Tĩnh học vật rắn”. Mỗi bài dạy được xây dựng theo trình tự:

A

Nội dung kiến thức cần xây dựng; câu hỏi đề xuất tương ứng với các đơn vị

H

Ó

kiến thức cần xây dựng; mục tiêu dạy học; sơ đồ tiến trình khoa học xây dựng

Í-

kiến thức; sự chuẩn bị của GV, HS và dự kiến tổ chức các hoạt động dạy học.

-L

Trong đó hệ thống bài tập có nội dung thực tiễn và các biện pháp đưa ra đã

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

được sử dụng một cách hợp lí trong từng giai đoạn của tiến trình dạy học.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

năng chương “ Tĩnh học vật rắn” VL10NC; đưa ra hệ thống bài tập thực tế bao

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

TP

ẠO

Trong chương này chúng tôi đã trình bày: Nội dung chuẩn kiến thức, kỹ

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

Kết luận chương 2

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

N

H

văn. Đọc trước bài thực hành

72

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm

N

H

tính phù hợp và hiệu quả của một số biện pháp sử dụng BTCNDTT chương “

Ơ

đúng đắn của thuyết khoa học đã đề ra của đề tài, cụ thể: Đánh giá tính khả thi,

N

Hoạt động TNSP được tiến hành với mục đích kiểm tra và xác nhận sự

G

TNSP và trong quá trình TNSP.

H Ư

N

Biên soạn tài liệu TN theo nội dung của luận văn, hướng dẫn GV thực hiện theo nội dung và phương pháp của tài liệu.

TR ẦN

Lập kế hoạch và tiến hành TNSP theo kế hoạch: Dạy học các bài TN, tiến hành kiểm tra đánh giá sau giờ dạy,...

B

Kiểm tra, đánh giá hiệu quả của tài liệu TN và cách sử dụng nó

10 00

trong dạy học

Sử dụng thống kê toán học để xử lí kết quả TNSP, từ đó rút ra kết luận

Ó

A

về:

H

Kết quả VDKTVTT của nhóm TN và nhóm ĐC.

Í-

Sự phù hợp, tính khả thi, số lượng và chất lượng của bài tập trong hệ

-L

thống bài tập do chúng tôi tuyển chọn, xây dựng và các biện pháp đề xuất với

Đ

ÀN

TO

ÁN

yêu cầu của việc phát triển năng lực VDKTVTT cho HS 3.3. Đối tượng thực nghiệm Các bài dạy học chương “Tĩnh học vật rắn” Vật lí 10 Nâng cao.

TNSP được tiến hành ở lớp 10 trường THPT Quảng Ninh trong học kì 2

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ

Thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực VDKTVTT cho HS trước khi

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

ẠO

3.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm

IỄ N D

TP

pháp và tiến trình dạy học đã soạn thảo.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

cho HS. Trên cơ sở đó rút kinh nghiệm để sửa đổi bổ sung hoàn thiện các biện

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Tĩnh học vật rắn” Vật lí 10 nâng cao trong việc phát triển năng lực VDKTVTT

năm học 2016-2017: Lớp TN-ĐC

Lớp thực tế

GV bộ môn

Số HS

TN1

10A1

Lê Công Trọng

46

ĐC1

10A2

Lê Công Trọng

47

73

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

TN2

10A6

Trần Thị Như Quỳnh

45

ĐC2

10A7

Trần Thị Như Quỳnh

46

Tổng

184

H

Ơ

N

3.4 Tiến trình và nội dung thực nghiệm sư phạm

U Y

Điều kiện trang thiết bị sử dụng cho lớp TN đúng với yêu cầu của tiến

Đ

vào lớp 10 năm học 2016-2017, kết hợp với việc xem xét kết quả học tập môn

G

vật lí ở lớp 9 THCS của HS (thông qua học bạ), chúng tôi nhận thấy điều kiện

H Ư

N

tổ chức dạy học ở lớp TN và ĐC ngang nhau. HS ở các lớp TN và ĐC là tương đối đồng nhất và có chất lượng học tập môn vật lí là đồng đều nhau điểm xét

TR ẦN

tuyển sinh vào lớp 10 và điểm trung bình môn vật lí ở lớp 9 là tương đương.

Kết quả TN được rút ra từ phân tích, tổng hợp, so sánh các kết quả điều

10 00

B

tra của hai nhóm.

A

3.4.2 Trao đổi với GV dạy thực nghiệm Lựa chọn GV: Các GV có trình độ chuyên môn tốt, nhiệt tình hăng hái...

Ó

GV dạy đồng thời cả 2 lớp TN và ĐC.

Í-

H

Trước khi TNSP, tôi đã gặp GV dạy TN để trao đổi một số vấn đề sau:

-L

Nhận xét của GV về các lớp TN và ĐC đã chọn.

ÁN

Nắm tình hình học tập và khả năng tự học của các đối tượng HS trong

Đ

ÀN

TO

các lớp TNSP. Mức độ nắm vững kiến thức cơ bản của HS. Tình hình học bài, chuẩn bị bài và làm bài tập của HS trước khi đến lớp.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

Đặc điểm của hai lớp TN và ĐC: Qua khảo sát kết quả thi tuyển sinh

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

để GV sử dụng trong quá trình dạy học.

IỄ N D

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

trình dạy học đã xây dựng; có hệ máy vi tính, màn hình tivi lớn, bộ thí nghiệm

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

3.4.1. Chọn lớp thực nghiệm và đối chứng

Suy nghĩ của GV về việc sử dụng BTCNDTT trong dạy học bộ môn Vật lí nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức cho HS. Những yêu cầu của tôi về vận dụng các biện pháp đã đề xuất để phát triển năng lực VDKTVTT cho HS.

74

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

3.4.3 Tiến hành thực nghiệm Chuẩn bị cho tiết lên lớp Trước khi tiến hành TN, chúng tôi đã trao đổi với GV tham gia dạy học

H

Thống nhất nội dung kiến thức trong mỗi bài luyện tập và bài kiểm tra ở

Ơ

N

các vấn đề sau:

.Q

theo giáo án TN đã soạn. Trong quá trình TN có ra về nhà các bài tập luyện tập

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Đ

của nhà trường do GV bộ môn vật lí trong trường giảng dạy.

H Ư

Tổ chức kiểm tra

TR ẦN

Chúng tôi tiến hành kiểm tra để đánh giá chất lượng, đánh giá khả năng tiếp thu, vận dụng kiến thức vật lí của HS các lớp TN và ĐC. Có 2 bài kiểm tra 15 phút dưới hình thức trắc nghiệm.

10 00

B

Có 1 bài kiểm tra 1 tiết dưới hình thức trắc nghiệm và tự luận.

Nội dung chi tiết 3 bài kiểm tra được trình bày ở phần phụ lục.

A

Đề kiểm tra ở hai lớp như nhau, cùng biểu điểm và GV chấm.

Ó

Chấm bài theo thang điểm 10.

Í-

H

Sắp xếp kết quả từ thấp đến cao, cụ thể từ 0 đến 10 điểm, phân thành 3

-L

nhóm: Nhóm yếu, kém có các điểm: 0, 1, 2, 3, 4; nhóm trung bình có các điểm:

TO

ÁN

5, 6; nhóm khá, giỏi có các điểm: 7, 8, 9, 10.

Đ IỄ N D

N

G

Cung cấp phiếu học tập, các bài kiểm tra,… cho GV.

Nội dung thực nghiệm Các bài dạy TN gồm: Tiết 38: Cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của ba lực không song song

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

còn ở lớp ĐC là tiến hành giảng dạy bình thường theo những điều kiện hiện có

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

và có lồng ghép các BTCNDTT trong hệ thống bài tập của đề tài đã xây dựng;

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

Phương pháp dạy ở lớp TN là tiến hành giảng dạy 3 bài học lí thuyết

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

lớp TN và ĐC là như nhau.

Tiết 40: Quy tắc hợp lực song song. Điều kiện cân bằng của một vật rắn dưới tác dụng của ba lực song song Tiết 41: Momen của lực. Điều kiện cân bằng của một vật rắn có trục quay cố định 3.5. Kết quả thực nghiệm sư phạm 75

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

3.5.1. Phương pháp xử lí và đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm Kết quả TN được xử lí theo PP thống kê toán học theo các bước sau: 1. Lập các bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích.

Ơ

N

2. Vẽ đồ thị các đường lũy tích.

H

3. Lập bảng tổng hợp phân loại kết quả học tập.

ẠO

Đánh giá kết quả thông qua:

Đ

Không khí tiết học

N

G

Năng lực tư duy của HS

H Ư

Độ bền kiến thức của HS

Về định lượng

TR ẦN

Kĩ năng vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề thực tiễn. Đánh giá và so sánh kết quả (theo các tiêu chí) các bài làm của HS

10 00

B

trước và sau khi được rèn luyện về KNVD kiến thức vào thực tiễn.

Sử dụng một số công thức toán học cơ bản để xử lí các kết quả TNSP, vẽ

Ó

A

các bảng biểu, các biểu đồ.

Í-

H

3.5.2. Phân tích định tính Thông qua việc lên lớp, dự giờ, trao đổi với GV bộ mô, HS, qua việc

ÁN

-L

phân tích chất lượng lĩnh hội của HS ở những bài kiểm tra, chúng tôi nhận thấy: Việc sử dụng các biện pháp phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào

TO

thực tiễn cho HS trong dạy học chương “Tĩnh học vật rắn” đã có tác dụng tích

D

IỄ N

Đ

ÀN

cực hoá hoạt động nhận thức của HS trong học tập bộ môn. Cụ thể: Không khí lớp học sôi nổi trước các câu hỏi, bài tập mang tính thực tiễn

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Về định tính

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

.Q

Kết quả TN được phân tích trên 2 phương diện định lượng và định tính.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

5. Xử lí theo PP nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

4. Tính các tham số thống kê đặc trưng và rút ra kết luận

được nêu ra. Đa số HS được lôi cuốn vào nội dung bài học, các em tranh luận rất sôi nổi, hứng thú, chủ động tìm ra kiến thức mới.

Các kiến thức liên hệ thực tiễn đã kích thích được tính tích cực suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo của HS, gắn việc "học đi đôi với hành".

Trong việc thực hiện quy trình phát triển năng lực VDKTVTT: 76

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Ở giai đoạn trước TN, HS có kiến thức nhưng không biết sử

dụng phù hợp, không biết rút ra tiền đề cần thiết từ các dữ kiện của câu hỏi hoặc từ lượng kiến thức mà mình đã có. HS còn lúng túng trong việc biết sắp xếp

Ơ

U Y

chú ý, chưa yêu thích môn học.

.Q

các chuyên gia thuộc các lĩnh vực, qua đó giúp các em cải thiện kĩ năng giao

G

Đ

tiếp, ứng xử trong cuộc sống, tự tin hơn với bản thân.

N

Ở giai đoạn sau TN, bên cạnh cải thiện được phát triển năng lực vận

H Ư

dụng kiến thức, HS còn phát triển được các kĩ năng khác như phân tích – tổng

TR ẦN

hợp, suy luận, khái quát hoá, đặc biệt là phát triển được kĩ năng tự học, kĩ năng sáng tạo. Các em biết cách lập luận, trình bày vấn đề logic hơn, ngắn gọn hơn nhưng đầy đủ. Các em đã biết cách tự đặt cho mình các câu hỏi tại sao? vì sao?

10 00

B

và tính liên tưởng giữa lí thuyết và thực tiễn được đặt ra thường xuyên trong quá trình học tập. Các em ghi nhớ kiến thức bài học sâu sắc hơn, bền hơn nhờ

A

liên hệ với thực tiễn sinh động của cuộc sống.

H

Ó

* Tóm lại: Việc sử dụng các biện pháp để phát triển năng lực vận dụng

Í-

kiến thức vào thực tiễn cho HS trong dạy học chương “Tĩnh học vật rắn” bước

-L

đầu đã đem lại hiệu quả. Để phát triển năng lực này cho HS có thể sử dụng

ÁN

nhiều biện pháp khác nhau, nhưng có thể khẳng định rằng các biện pháp sử

ÀN

TO

dụng bài tập có nội dưng thực tế đã mang lại hiệu quả nhất định.

3.5.3. Phân tích định lượng

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

còn chủ động tìm hiểu nhiều nguồn tư liệu khác từ báo chí, internet, tham khảo

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

giữa các cá nhân để có kết quả chính xác nhất. HS không chỉ đọc kĩ SGK, mà

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Trong quá trình TN, HS rất hăng hái tham gia thảo luận giữa các nhóm,

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

cách khoa học, chặt chẽ. Kiến thức thực tiễn HS còn rất hạn chế, nhiều HS chưa

N

thông tin cũng như thiết lập mối quan hệ về mặt nội dung giữa các tiền đề một

IỄ N

Đ

3.5.3.1 Kết quả thông qua bài kiểm tra Kết quả bài kiểm tra lần 3 (kiểm tra 45p)

D

Bảng 3.1. Kết quả bài kiểm tra lần 3 (kiểm tra 45p) Nhóm

Lớp

Điểm Xi

Số HS

0

1

2

3

4

5

6

Điểm 7

8

9

10

TB

77

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

0

0

1

1

2

6

8

11

11

6

7.74

ĐC1

47

0

0

1

2

3

11

10

6

6

6

2

6.36

TN2

45

0

0

0

0

5

4

4

12

10

8

2

7.11

ĐC2

46

0

0

1

3

7

8

9

9

6

3

0

5.89

TN

91

0

0

0

1

6

6

10

20

21

19

8

7.43

ĐC

93

0

0

2

5

10

19

19

15

12

9

2

6.13

N

0

0

0

0

TP 0

0

1

0

0

0

0

0

0

2

0

2

0

2.15

0

2.15

3

1

5

1.10

5.38

1.10

7.53

4

6

10

6.59

10.75

7.69

18.28

5

6

19

6.59

20.43

14.28

38.71

6

10

19

10.99

20.43

25.27

59.15

7

20

15

21.98

16.13

47.25

75.27

8

21

12

23.08

12.9

70.42

88.17

9

19

9

20.88

9.68

91.21

97.85

8

2

8.79

2.15

100

100

93

100

100

TR ẦN

B

10 00 A

Ó H

-L

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

91

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

0

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

0

Đ

ĐC

G

TN

Tổng

ĐC

N

ĐC

10

TN

H Ư

TN

trở xuống

Í-

Xi

Số % HS đạt điểm Xi

Số % HS đạt điểm Xi

ẠO

Số HS đạt điểm Xi

Điểm

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

Bảng3.2.Phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích bài kiểm tra lần 3

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

Tổng

46

Ơ

2

TN1

N

1

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

H

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

78

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

25

N

20

Ơ H

TN ĐC

3

2

4

5

6

7

8

9

10

Đ

Điểm số Xi

N

G

Hình 3.1. Đồ thị phân phối tần suất bài kiểm tra lần 3

H Ư

120

TR ẦN

Số % HS đạt điểm Xi trở xuống

100 80 60

ĐC

20 0

10 00

B

40

TN

Ó

A

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Í-

H

Điểm số Xi

-L

Hình 3.2. Đồ thị phân phối tần suất tích lũy bài kiểm tra lần 3

ÁN

Bảng 3.3.Tổng hợp kết quả học tập bài kiểm tra lần 3 Số % HS Kém(0-2)

Yếu(3-4)

TB(5-6)

Khá(7-8)

Giỏi (9-10)

TN

0

7.96

17.58

45.06

29.67

ĐC

2.15

16.13

40.86

29.03

11.83

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

Nhóm

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

1

ẠO

0

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

0

TP

.Q

5

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

10

N

Số % HS đạt điểm Xi

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

15

79

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

50 40 30

N

TN

Ơ

20

ĐC

Yếu

Khá

Giỏi

S2

TN

91

7.43

2.82

ĐC

93

6.13

3.38

S

V% 22.61

1.68

1.84

H Ư

30.01

TR ẦN

Kết quả tổng hợp 3 bài kiểm tra

Bảng 3.5. Kết quả tổng hợp 3 bài kiểm tra

TN

0

ĐC

0

Điểm

2

3

4

5

6

7

8

9

10

TB

0

0

4

17

20

32

61

64

63

12

7.32

0

5

16

28

52

61

40

40

30

7

6.22

1

A

Tổng

0

B

Điểm xi

Lớp

10 00

Nhóm

H

Ó

Bảng 3.6. Phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích tổng hợp 3 bài kiểm tra

Í-

Số HS đạt điểm Xi

-L

Điểm Xi

Số % HS đạt điểm Xi trở xuống

TN

ĐC

TN

ĐC

TN

ĐC

0

0

0

0

0

0

0

1

0

0

0

0

0

0

2

0

5

0

1.79

0

1.79

3

4

16

1.47

5.73

1.47

7.52

4

17

28

6.23

10.04

7.70

17.56

5

20

52

7.33

18.64

15.03

36.2

6

32

61

11.72

21.86

26.75

58.06

7

61

40

22.34

14.34

49.09

72.40

ÁN TO ÀN Đ

% HS đạt điểm Xi

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

X

G

Tổng số HS

N

Nhóm

Đ

ẠO

Bảng 3.4. Tổng hợp các tham số đặc trưng của bài kiểm tra lần 3

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Hình 3.3. Biểu đồ phân loại kết quả học tập bài kiểm tra lần 3

IỄ N D

Tb

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Kém

U Y

0

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

10

80

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

64

40

23.44

14.34

72.53

86.74

9

63

30

23.08

10.75

95.61

97.49

10

12

7

4.39

2.51

100

100

Tổng

273

279

100

100

U Y

25

.Q TP

15

Số % HS đạt điểm Xi

10

Đ

5

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

ĐC

N

0

H Ư

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

TR ẦN

Điểm Xi

Số % HS đạt điểm Xi trở xuống

100

10 00

80

B

Hình 3.4. Đồ thị phân phối tần suất 3 bài kiểm tra 120

TN

40

ĐC

A

60

0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Điểm Xi

Hình 3.5. Đồ thị phân phối tần suất tích lũy 3 bài kiểm tra Bảng 3.7. Tổng hợp kết quả học tập của 3 bài kiểm tra Số % HS Kém(0-2)

Yếu(3-4)

TB(5-6)

Khá(7-8)

Giỏi (9-10)

TN

0

7.7

19.05

45.78

27.47

ĐC

1.79

15.77

40.5

28.68

13.26

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

20

Nhóm

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TN

G

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

20

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Ơ

N

8

81

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

50 40 30

TN

20

Ơ

N

ĐC

10 Khá

Giỏi

.Q

X

S2

S

TN

7.32

2.67

1.63

ĐC

6.22

3.44

1.85

V%

Đ

ẠO

22.26

29.74

N

G

3.5.3.2 Kết quả đánh giá qua bảng kiểm quan sát của GV dành cho HS

H Ư

thông qua bộ công cụ đo

TR ẦN

Bảng 3.9. Bảng tổng hợp kết quả đánh giá năng lực VDKTVTT của HS (THPT Quảng Ninh) theo tỷ lệ % do GV đánh giá Mức 1

Mức 2

ĐC

A

1.10

2.15

B

2.20

C

4.40

D

6.59

Mức 4

ĐC

TN

ĐC

TN

ĐC

27.47

44.09

43.96

32.26

27.47

21.50

5.38

18.68

36.57

46.15

34.40

32.97

23.65

1.75

43.95

55.92

32.97

26.88

18.68

6.45

18.28

62.64

67.75

21.98

10.75

8.79

3.22

A

Í-

H

Ó

Mức 3

TN

10 00

TN

B

NLTT

Biểu đồ so sánh kết quả 50 40 30

A

TN

20

ĐC

10 0 Mức 1

Mức 2

Mức 3

Mức 4

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

NLTT

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Nhóm

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Bảng 3.8. Tổng hợp các tham số đặc trưng của 3 bài kiểm tra

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Hình 3.6. Biểu đồ phân loại tổng hợp kết quả học tập của 3 bài kiểm tra

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

TB

U Y

Yếu

N

Kém

H

0

82

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

50 40 30 TN

N

20

ĐC

H

Ơ

10

Mức 3

Mức 4

ẠO

40 30

C

Đ

20

H Ư

Mức 3

Mức 4

B

TN

ĐC

Mức 1 Mức 2 Mức 3 Mức 4

Í-

H

Ó

A

10 00

D

Mức 2

TR ẦN

Mức 1

N

0

80 70 60 50 40 30 20 10 0

ĐC

G

10

TN

-L

Hình 3.7. Các biểu đồ so sánh kết quả đánh giá qua quan sát

ÁN

Phân tích số liệu thu được thông qua số liệu tổng hợp các bài kiểm tra: Dựa vào các tham số tính toán, bảng các tham số thống kê, đồ thị phân

Đ

ÀN

TO

phối tần suất và đồ thị phân phối tần suất luỹ tích có thể rút ra những nhận xét sau:

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

50

IỄ N D

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

60

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Mức 2

U Y

Mức 1

N

0

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

B

HS ở các nhóm TN nắm vững kiến thức hơn, biểu hiện ở khả năng tái hiện và vận dụng kiến thức tốt hơn, chủ động tìm ra cách tối ưu. Điểm trung bình các bài kiểm tra của HS ở lớp TN (7.32) cao hơn so với HS ở lớp ĐC (6.22). Không khí học tập sôi nổi hơn và độ bền kiến thức cao hơn.

83

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Đường luỹ tích ứng với lớp TN nằm bên phải và về phía dưới đường luỹ tích ứng với lớp ĐC. Như vậy kết quả học tập của lớp TN cao hơn kết quả học tập của lớp ĐC.

Ơ

N

H

các nhóm ĐC. Chứng tỏ mức độ phân tán quanh giá trị trung bình cộng của các

N

Mặt khác, hệ số biến thiên V của các nhóm TN bao giờ cũng nhỏ hơn

.Q

cho HS, kết quả đánh giá qua cho thấy ở nhóm TN, tỷ lệ HS đạt mức năng lực

G

Đ

cao (mức 3 và mức 4) cao hơn hẳn so với nhóm ĐC. Kết quả này là bằng chứng

N

quan trọng khẳng định một điều rằng các phương pháp đưa ra trong luận văn đã

H Ư

có những ảnh hưởng tích cực tới việc phát triển năng lực vận dụng vào thực tiễn

TR ẦN

cho HS trong dạy học vật lí .

Kết luận chương 3

Sau khi tiến hành TNSP tại trường THPT Quảng Ninh và thông qua

10 00

B

các kết quả thu được từ điểm kiểm tra hai bài 15 phút, 45 phút và bảng kiểm quan sát của GV dành cho HS trong quá trình TNSP và kết quả xử lí số liệu

A

thống kê, chúng tôi khẳng định: việc lựa chọn, xây dựng và sử dụng BTCNDTT

H

Ó

nhằm phát triển NL vận dụng kiến thức vât lí vào thực tiễn cho HS trong dạy

Í-

học chương “Tĩnh học vật rắn” VL10NC đã có hiệu quả.

-L

Các kết quả TN cũng khẳng định giả thuyết khoa học đã đề ra là đúng

ÁN

đắn và việc vận dụng kết quả nghiên cứu của đề tài vào thực tế giảng dạy ở các

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

trường THPT hiện nay là hoàn toàn có tính khả thi.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Bằng các công cụ được xây dựng, GV đã đánh giá năng lực VDKTVTT

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Phân tích số liệu thu được thông qua thông qua bảng kiểm quan sát:

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

ổn định hơn so với các nhóm ĐC.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

nhóm TN cũng nhỏ hơn, nghĩa là chất lượng của các nhóm TN đồng đều hơn,

84

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

KẾT LUẬN Đối chiếu với mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài, chúng tôi đã giải quyết

N

H

VDKTVTT của HS thông qua quá trình dạy và học môn Vật lí ở bậc phổ thông.

Ơ

Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của việc phát triển năng lực

N

được một số vấn đề lí luận và thực tiễn sau đây:

.Q

Đ

sống, môi trường xung quanh, sử dụng trong các bài hình thành kiến thức mới,

G

dạng bài luyện tập, ôn tập trong chương “Tĩnh học vật rắn” 10 nâng cao.

H Ư

N

Đã thiết kế được 3 bài soạn trong chương “Tĩnh học vật rắn”. Mỗi bài soạn bám sát mục tiêu của chương trình và chi tiết hoá các hoạt động dạy học

TR ẦN

với định hướng tổ chức các hoạt động để HS tự lực dành lấy kiến thức ở mức độ cơ bản nhất, đồng thời khéo léo đưa vào đó các biện pháp đã xây dựng cùng hệ

B

thống bài tập phát triển NL, tình huống có dự kiến những suy nghĩ và hoạt động

10 00

của HS có thể xảy ra để GV tham khảo. Đã tiến hành TNSP nhằm đánh giá tính khả thi và tính hiệu quả của bài

Ó

A

tập có nội dung thực tiễn nhằm phát triển năng lực VDKTVTT cho HS. Cụ thể,

H

đã tiến hành TNSP tại 4 lớp ở trường THPT Quảng Ninh. Đã chấm được 552

Í-

bài kiểm tra của HS - đây là một số lượng bài phù hợp để có thể có được những

ÁN

-L

kết luận mang tính khách quan.

Đ

ÀN

TO

quả TNSP để có được những kết luận mang tính chính xác, khoa học.

IỄ N D

Xử lí kết quả các số liệu TNSP bằng PP thống kê toán học; phân tích kết

Trao đổi, lấy ý kiến của các GV và HS tham gia các lớp TN để khẳng

định tính thực tế, tính ứng dụng của đề tài.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

“Tĩnh học vật rắn” nhằm đưa ra các bài tập có nội dung liên quan thực tiễn cuộc

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Trên cơ sở phân tích cấu trúc và nội dung chương trình của chương

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

các BTCNDTT trong dạy học.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Đề xuất được một số biện pháp phát triển năng lực VDKTVTT sử dụng

Như vậy, chúng tôi đã thực hiện được mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu mà đề tài đặt ra. Kết quả TNSP đã khẳng định được tính đúng đắn của giả thuyết khoa học đề ra và tính đúng đắn, tính khả thi và tính hiệu quả của những đề xuất trong luận văn.

85

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. BCH TW Đảng Cộng sản Việt Nam(2013), Nghị quyết về đổi mới căn bản,

N

H

NXB Đại học sư phạm, Hà Nội.

Ơ

2. Bernd Meier và Nguyễn Văn Cường (2014), Lí luận và dạy học hiện đại,

N

toàn diện giáo dục và đào tạo, Số 29-NQ/TW, Hà Nội.

.Q

Đ

trong chương trình giáo dục phổ thông mới, Thừa Thiên Huế.

G

5. Hoàng Thanh Giang (2011), Biên soạn và tổ chức dạy giải bài tập chương

H Ư

N

“Tĩnh học vật rắn” VL10THPT nhằm phát huy tính tích cực nhận thức về ĐHSP Hà Nội 2.

TR ẦN

rèn luyện tư duy sáng tạo cho HS, Luận văn thạc sĩ Giáo dục học, Trường 6. Lê Nguyên Long (1999), Thử đi tìm phương pháp dạy học có hiệu quả,

B

NXB Giáo dục,TPHCM.

10 00

7. Lê Nguyên Long và nhóm tác giả (2005), Giải toán vật lí trung học phổ thông một số phương pháp, NXB Giáo dục, TPHCM.

Ó

A

8. Lê Thị Hồng Cẩn, Đánh giá kết quả học tập của HS trong dạy học phần

H

“Cơ học”,Vật lý lớp 10 theo định hướng phát triển năng lực”, Luận văn

Í-

thạc sĩ khoa học giáo dục, ĐH Sư Phạm Huế.

-L

9. Lê Trọng Tường, Bài tập vật lí 10NC, NXB Giáo dục, Hà Nội.

TO

ÁN

10. Lê Văn Giáo, Lê Công Triêm, Lê Thúc Tuấn (2005), Một số vấn đề về phương pháp dạy học vật lí ở trường phổ thông, NXB Giáo dục, Hà Nội.

D

IỄ N

Đ

ÀN

11. Lương Duyên Bình (2006), Tài liệu bồi dưỡng GV môn Vật lí, NXB Giáo dục, Hà Nội.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

trình GDPT sau 2015, Hội thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

4. Đinh Quang Báo(2014), Một số vấn đề về mục tiêu và chuẩn trong chương

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

2011-2020, Hà Nội.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

3. Bộ Giáo dục và Đào tạo(2012), Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam

12. Mai Văn Hưng (2013), Bàn về năng lực chung và chuẩn bị đầu ra về năng lực của HS trung học phổ thông trong chương trình giáo dục phổ thông sau năm 2015, Hội thảo một số vấn đề chung về xây dựng chương trình giáo dục phổ thông sau năm 2015, Hà Nội.

86

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

13. Nguyễn Đình Chỉnh(1999), Hình thành kỹ năng và năng lực cho HS trong quá trình dạy học, Tạp chí GV và Nhà trường, Hà Nội.

14. Nguyễn Đức Thâm và các tác giả (2002), Phương pháp dạy học vật lí ở

N

H

15. Nguyễn Thanh Hải (2006), Nghiên cứu và sử dụng bài tập định tính và câu

Ơ

N

trường phổ thông, NX đại học sư phạm, Hà Nội.

.Q

18. Nguyễn Thị Hiển, Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập có nội dung thực

G

Đ

tế trong dạy học chương “Tĩnh học vật rắn” - Vật lí 10 nâng cao nhằm rèn

N

luyện, phát triển khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn của HS, Luận

H Ư

văn thạc sĩ khoa học giáo dục, ĐH Sư phạm Hà Nội.

TR ẦN

19. Nguyễn Thị Hương Liễu (2008), Lựa chọn hệ thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập chương “ Tĩnh học vật rắn” VL10THPT nhằm giúp HS nắm vững kiến thức, góp phần phát triển tính tích cực và năng lực tự

10 00

B

chủ, Luận văn thạc sĩ KHGD, ĐHSP Hà Nội.

20. Phạm Hữu Tòng (2004), Hình thành kiến thức kĩ năng, phát triển trí tuệ và

A

năng lực sáng tạo cho HS trong dạy học vật lí, NXB Giáo dục, Hà Nội.

H

Ó

21. Phạm Minh Hạc(1989), Tâm lí học, NXB Giáo dục, Hà Nội.

Í-

22. Phạm Thị Hoài(2016), Lựa chọn, xây dựng và sử dụng bài tập có nội dung

-L

thực tiễn nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức hóa học cho HS

TO

ÁN

chương oxi - Hóa học 10 nâng cao, Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục, ĐH Sư phạm Hà Nội

D

IỄ N

Đ

ÀN

23. Phan Anh Tài(2014), Đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của HS trong dạy học toán lớp 11 THPT, Luận án tiến sĩ khoa học giáo dục, ĐH Vinh.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

17. Nguyễn Thế Khôi (2006), Vật lí 10NC, NXB Giáo dục, Hà Nội.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

16. Nguyễn Thế Khôi (2006), SGV vật lí 10NC, NXB Giáo dục, Hà Nội.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Trường ĐHSP Huế.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

hỏi thực tế trong dạy học vật lí ở trường THPT, Luận văn thạc sĩ GDH,

24. Quốc hội khóa XI (2005), Luật Giáo dục, NXB Chính trị, Hà Nội.

25. Trần Thái Toàn (2014), Rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho HS trong dạy học phần Sinh học tế bào, Sinh học 10, Luận văn thạc sĩ GDH, ĐH Vinh.

87

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1 CÁC BÀI KIỂM TRA

N

BÀI KIỂM TRA SỐ 1 (15 PHÚT)

Ơ

1.

N

H

* Mục tiêu:

.Q

G

Đ

- Vận dụng kiến thức để giải được BTCNDTT.

N

* Đề bài:

H Ư

Câu 1: (1,5 điểm) Chọn câu trả lời đúng:

TR ẦN

Tác dụng của một lực lên một vật rắn sẽ:

A. thay đổi khi trượt lực đó trên giá của nó.

B. không thay đổi khi trượt lực đó trên giá của nó.

10 00

B

C. thay đổi khi tịnh tiến lực đó trên giá của nó.

D. không thay đổi khi tịnh tiến lực đó.

A

Câu 2: (1,5 điểm) Một vật hình hộp chữ nhật nằm cân bằng trên một mặt

H

Ó

phẳng nghiêng. Trong các hình vẽ dưới đây, hình nào biểu diễn đúng các lực tác

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

dụng lên vật?

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

- Kiểm tra kĩ năng biểu diễn các lực tác dụng vào vật rắn cân bằng.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

ẠO

lực không song song vào giải bài tập cụ thể.

IỄ N D

TP

- Vận dụng được điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của ba

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

không thay đổi khi trượt lực đó trên giá của nó).

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

- Nhớ được tính chất của lực tác dụng lên vật rắn (tác dụng của lực

Câu 3: (3 điểm) Một bức tranh khối lượng 35 kg được treo bởi hai sợi dây, mỗi sợi hợp với phương thẳng đứng một góc 300. Sức căng của mỗi dây treo là bao nhiêu?

Câu 4: (3 điểm) Có thể căng một sợi dây dài nằm ngang sao cho nó không bị võng xuống được không?

PL1

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

* Đáp án: Câu 1: B Câu 2: C

U Y

nhau nên không thể cân bằng nhau được.

G

Đ

- Vận dụng được điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của ba lực

N

song song vào giải bài tập cụ thể.

H Ư

- Kiểm tra kĩ năng biểu diễn các lực tác dụng vào các vật rắn cân bằng,

TR ẦN

kĩ năng áp dụng kiến thức đã học để giải bài toán cụ thể, ...

- HS vận dụng được kiến thức vật lí vào việc giải thích các hiện tượng

B

vật lí có liên quan.

10 00

* Đề bài:

Câu 1(1,5 điểm): Vận động viên thể dục dụng cụ đang giữ thăng bằng

A

trên hai vòng treo. Hãy phân tích các lực tác dụng lên vận động viên này

H

Ó

Câu 1(1,5 điểm): Một bức tranh được treo cân bằng dưới tác dụng của ba

Í-

lực song song . Hãy cho biết các lực này đã thoả mãn điều kiện gì để bức tranh

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

cân bằng?

A. Ba lực phải đồng phẳng.

B. Ba lực phải cùng chiều.

C. Hợp lực của hai lực bất kì cân bằng với lực thứ ba D. Cả ba đáp án trên.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

lực song song

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

ẠO

- Nêu được tính chất của lực tác dụng lên vật rắn chịu tác dụng của ba

IỄ N D

.Q

* Mục tiêu:

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

2. BÀI KIỂM TRA SỐ 2 (15 PHÚT)

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Câu 4: Không thể được, vì trọng lực và sức căng dây vuông góc với

Ơ

N

Câu 3: 20N

Câu 3(3 điểm): Một tấm ván năng 240N được bắc qua một con mương.

Trọng tâm của tấm ván cách điểm tựa A 2,4m và cách điểm tựa B 1,2m. Hỏi lực mà tấm ván tác dụng lên điểm tựa A bằng bao nhiêu?

A. 60N. B. 80N. C. 100N. D. 120N.

PL2

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Câu 4(3điểm).Tìm một ví dụ ứng dụng điều kiện cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của ba lực song song. Giải thích trường hợp đó. * Đáp án:

Ơ

N

Câu 1: 2 lực căng dây, trọng lực

U Y

Câu 3: B

G

Đ

- Nhớ được tính chất về cân bằng của vật rắn(cân bằng bền, không bền

N

và phiếm định).

H Ư

- Nêu được tính chất của lực tác dụng lên vật rắn (lực tác dụng vào một

TR ẦN

vật rắn có trục quay cố định chỉ gây ra tác dụng làm quay nếu giá của lực không song song với trục quay và không cắt trục quay; ngẫu lực) .

- Vận dụng được điều kiện cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của ba lực

10 00

B

song song; điều kiện cân bằng của vật có trục quay cố định vào bài tập cụ thể.

- Kiểm tra kĩ năng biểu diễn các lực tác dụng vào các vật rắn cân bằng,

A

kĩ năng áp dụng kiến thức đã học để giải bài toán cụ thể, ...

H

Ó

- HS vận dụng được kiến thức vật lí vào việc giải thích các hiện tượng

Í-

vật lí có liên quan.

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

* Đề bài: Câu 1(1 điểm): Dạng cân bằng của nghệ sĩ xiếc đang đứng trên dây là : A. Cân bằng bền.

B. Cân bằng không bền.

C. Cân bằng phiến định.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

* Mục tiêu:

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q ẠO

3. BÀI KIỂM TRA SỐ 3 (45 PHÚT)

IỄ N D

TP

ba lực song song, giải thích được

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Câu 4: VD phù hợp về điều kiện cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Câu 2: C

D. Không thuộc dạng cân bằng nào cả.

Câu 2 (1 điểm): Chọn phát biểu sai khi nói về ngẫu lực?

A. Ngẫu lực có tác dụng làm cho vật quay.

B. Ngẫu lực là hợp lực của hai lực song song, ngược chiều và bằng nhau về độ lớn.

PL3

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

C. Momen ngẫu lực là đại lượng đặc trưng cho tác dụng làm quay của ngẫu lực.

D. Không thể tìm được hợp lực của ngẫu lực.

Ơ

N

Câu 3: (1 điểm): Trường hợp nào sau đây lực có tác dụng làm cho vật

N

H

rắn quay quanh trục?

G

Đ

cắt trục quay.

N

Câu 4 (2 điểm): Một thanh chắn đường AB dài 7,8m có trọng lượng 210

H Ư

N và có trọng tâm cách đầu bên trái 1,2 m. Thanh có thể quay quanh một trục

TR ẦN

nằm ngang ở cách đầu bên trái 1,5 m. Hỏi phải tác dụng vào đầu bên phải một

Ó

A

10 00

B

lực bằng bao nhiêu để giữ thanh ấy nằm ngang?

H

Chọn câu trả lời đúng?

Í-

A. 10N. B. 7,8N. C. 15N. D. 8N

-L

Câu 5 (2 điểm): Cầu bập bênh là một trong những trò chơi ưa thích của

ÁN

trẻ nhỏ. Theo em cầu bập bênh hoạt động dựa trên hiện tượng vật lý nào và khi

Đ

ÀN

TO

nào nó cân bằng?

Câu 6 (3 điểm): Một em bé có khối lượng 16 kg ngồi trên một tấm ván,

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

D. Lực có giá nằm trong mặt phẳng vuông góc với trục quay và không

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q ẠO

C. Lực có giá cắt trục quay.

IỄ N D

TP

B. Lực có giá song song với trục quay.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

quay.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

A. Lực có giá nằm trong mặt phẳng vuông góc với trục quay và cắt trục

cách trục quay của tấm ván 1,8 m (giá của trọng lực em bé cách trục quay 1,8 m). Chị của em bé có khối lượng 48 kg ngồi lên tấm ván ở phía bên kia của trục quay để giữ thăng bằng. a) Chị phải ngồi cách trục quay bao nhiêu? b) Lực đè lên trục quay là bao nhiêu? Biết khối lượng tấm ván là 20kg.

PL4

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

* Đáp án: Câu 1: C Câu 2: B

Ơ

N

Câu 3: D

N

H

Câu 4: A

.Q

cầu sao cho thoả mãn: P1.d1 = P2.d2.

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

N

G

Đ

Câu 6: a) 0,6 m b) 820 N

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

tròn vì còn có phản lực của đất. Muốn cầu cân bằng thì phải ngồi vào hai bên

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

mãn điều kiện cân bằng) thì cầu hoạt động quay – bập bênh, nhưng không quay

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

ở giữa cầu). Khi tác dụng các lực vào hai đầu (có momen khác nhau không thoả

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Câu 5: Cầu bập bênh chính là một vật rắn có trục quay cố định (điểm tựa

PL5

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

PHỤ LỤC 2 HƯỚNG DẪN GIẢI BÀI TẬP CÓ NỘI DUNG THỰC TẾ ĐÃ ĐƯA Bài 1. a Trọng lưc và lực căng dây

b. Hai lực cân bằng

Ơ

N

Bài 2. Cân bằng bền, cân bằng phiếm định, cân bằng không bền

U Y

Bài 4. Cân bằng không bền

tâm của các vật được hạ thấp, như thế khi đặt trên bàn hay trên nền nhà, mức

G

Đ

vững vàng của chúng rất cao, khó bị đổ

H Ư

mặt chân đế rộng, trọng tâm người thấp hơn.

N

Bài 7. Vận động viên đứng bằng hai chân có mức vững vàng cao hơn vì

TR ẦN

Bài 8. Khi ta đứng trên mặt đất, mặt chân đế bao gồm diện tích hai bàn chân và diện tích phần mặt đất khá lớn nằm giữa hai bàn chân. Trọng tâm của người dễ dàng rơi đúng mặt chân đế. Khi ta bước đi, ta nhấc một chân lên, chỉ

10 00

B

còn một bàn chân nằm trên mặt đất, mặt chân đế chỉ còn là diện tích của bàn chân đó, và trọng tâm của người rơi ra ngoài mặt chân đế.

A

Đối với người bình thường, điều đó không có gì trở ngại. Chỉ sau một

H

Ó

thời gian ngắn, người đó lại đặt bàn chân kia xuống đất ở một vị trí phía trước,

Í-

và di chuyển thân mình về phía trước. Trọng tâm của người lại rơi vào trong

ÁN

-L

mặt chân đế mới. Đối với người già thì chân đã yếu và phản xạ đã chậm, thời gian trọng

TO

tâm rơi ra ngoài mặt chân đế lâu hơn, nên bước đi không vững. Chiếc gậy

D

IỄ N

Đ

ÀN

chống xuống đất làm mặt chân đế được mở rộng đáng kể, và trọng tâm luôn luôn rơi trong mặt chân đế, bước đi dễ dàng và vững chắc hơn.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Bài 6. Mục đích chính của việc làm phần chân đế rất nặng là để trọng

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

bàn với sàn

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Bài 5. Đa giác lồi nhỏ nhất bao bọc tất cả các diện tích tiếp xúc của chân

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Bài 3. Cân bằng bền

Đối với bộ đội ta vượt Trường Sơn, khi đi ở những quãng đường bằng phẳng thì chiếc gậy là không cần thiết. Nhưng khi phải leo núi, nhất là ở những quãng núi đá cheo leo, thì chiếc "gậy Trường Sơn" cũng có công dụng mở rộng Bài 9. Khi ngồi trọng tâm của người và ghế "rơi" vào mặt chân đế (diện tích hình chữ nhật nhận bốn chân ghế làm các đỉnh). Khi muốn đứng dậy (tách PL6

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

khỏi ghế) cần phải làm cho trọng tâm của người "rơi" vào chân đế của chính họ (phần bao của hai chân tiếp xúc với mặt đất). Động tác chúi người về phía trước là để lấy trọng tâm của người "rơi" vào chân đế của chính người ấy.

Ơ

N

Bài 10. Khi đó trọng tâm của (ô tô và hàng hoá) ở vị trí cao nên đi qua

N

H

chỗ đường nghiêng, trọng tâm dễ bị "rơi" khỏi mặt chân đế.

.Q

Bài 12. Trọng tâm của vật rắn là điểm đặt của trọng lực tác dụng lên vật.

G

Đ

Mặt khác điểm đặt của trọng lực chính là điểm đặt của hợp lực của tất của các

N

thành phần trọng lực tác dụng lên tất cả các thành phần vật chất nhỏ của vật.

H Ư

như vậy có thể hiểu là đối với trường hợp vành tròn có trọng tâm G ngoài vật

TR ẦN

chất của vành thì tác dụng của trọng lực P đặt tại G thật chất là tương đương với tác dụng của các thành phần trọng lực lên tất cả các thành phần vật chất nhỏ của

10 00

vững vàng tăng lên.

B

Bài 13. Tăng diện tích mặt chân đế và hạ thấp trọng tâm giúp cho mức Bài 14. Trọng tâm là điểm đặt của trọng lực tác dụng lên thước. Trọng

A

tâm của thước đặt nằm trên thước, từ đó có các cách sau:

H

Ó

Cách 1: Đặt cái gậy thăng bằng trên cạnh của bàn tay. Trọng tâm của vật

Í-

là điểm tựa của thước lên cạnh bàn tay.

-L

Cách 2: Ta đặt chiếc gậy nằm ngang trên hai cạnh bàn tay đặt thẳng đứng

ÁN

rồi cho hai bàn tay tiến lại gần nhau, hai bàn tay bao giờ cũng chạm đúng ở

TO

trọng tâm của gậy và chiếc gậy sẽ không rơi bất kể vận tốc hai bàn tay tiến lại

D

IỄ N

Đ

ÀN

gần nhau bằng bao nhiêu.

Bài 15. Người ta dùng dây dọi để xác định phương thẳng đứng giúp cho

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

khó làm cho đội mình ngã.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

thấp. Cả hai điều đó đã làm tăng mức vững vàng của người, do vậy đội bên kia

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

của người tăng lên. Khi cúi người xuống thấp, ta đã làm cho trọng tâm được hạ

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Bài 11. Khi đứng rang rộng chân ra, ta đã làm cho diện tích mặt chân đế

việc xây dựng được chính xác. Làm như vậy vì khi treo cho quả dọi đứng yên, lực căng của dây và trọng lực của quả dọi cân bằng nhau, phương của dây treo là phương thẳng đứng.

Bài 16. Nguyên tắc chung: Dùng thước kẻ, bút chia tấm phẳng làm hai hình có dạng hình học. Giả sử là S1 và S2. Trọng tâm của tấm phẳng nằm trên PL7

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

đường nối các trọng tâm O1,2 của các phần S1, S2. Bằng cách khác lại chia tấm phẳng làm hai hình S3 và S4. Trọng tâm của tấm phẳng nằm trên đường nối các trọng tâm O3, O4 của S3 và S4.

Ơ

N

Bài 17. Nguyên nhân: Trọng tâm "rơi" khỏi mặt chân đế thì tháp nghiêng

N

H

sẽ bị đổ.

.Q

Bài 19. Hợp lực của hai lực bất kì cân bằng với lực thứ ba

G

Đ

Bài 20. -Vận động viên leo núi là vật rắn.

N

Vận động viên leo núi bằng dây nghỉ giải lao giữa chừng: kiến thức về

H Ư

điều kiện cân bằng của vật rắn.

Các lực tác dụng lên mỗi vận động viên: P , T , N . Điều kiện cân bằng

TR ẦN

của mỗi vận động viên: P + T + N = 0

B

Ba lực này phải đồng phẳng (cùng nằm trong mặt phẳng thẳng đứng)

10 00

đồng quy tại trọng tâm của người.

Muốn đứng cân bằng được người phải điều chỉnh sao cho trọng tâm của

Ó

A

mình nằm ở phía trong chỗ dây buộc (thay đổi trọng tâm của người bằng cách

H

thay đổi trạng thái – đứng yên, khom lưng, đưa tay ra,…).

Í-

Bài 21. Không, có trường hợp không xác định được Bài 22. Các lực tác dụng lên ngọn đèn lồng gồm: Trọng lực P . Hai lực

-L

căng T1 và T2 Khi đó đèn lồng nằm cân bằng.

TO

ÁN

Thay thế hai lực căng T1 và T2

bằng lực T12 trực đối với P thì đèn lồng

ÀN Đ IỄ N

vẫn cân bằng dưới tác dụng của hai lực trực đối T12 và P . Ta thấy T12 là hợp lực

D

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

chân đế.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

tâm rơi đúng mặt chân đế. Kiến thức vật lí ở đây là cân bằng của vật rắn có mặt

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

chân đế. Khi đặt các vật khác lên kiềng, nó sẽ có mức vững vàng cao hơn, trọng

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Bài 18. Ba chân kiềng tiếp xúc với mặt đất tạo thành một mặt phẳng- mặt

của T1 và T2 , ta có: T12 = T1 + T2 = − P

Hai lực T1 và T2 có hợp lực là T12 nên chúng phải đồng quy, đồng phẳng.

Giá của P cũng là giá của T12 nằm trong mặt phẳng đứng đi qua giao điểm treo

đèn (giao điểm của giá T1 và T2 ). Vậy ba lực đồng phẳng và đồng quy.

PL8

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Điều kiện để ngọn đèn lồng nằm cân bằng là hợp lực của hai lực T1 và T2

cân bằng với trọng lực P . Ba lực này phải cùng nằm trong mặt phẳng đứng và

N

đồng quy tại điểm treo đèn.

H

N

Bài 24. Phản lực thanh Q = P = mg = 20N. Lực căng dây T = 28,2 N.

Ơ

Bài 23. 20N

.Q

G

P 2 cos α

N

Lực căng dây T1 = T2 =

Đ

dây.

H Ư

Khi phơi nhiều quần áo thì P càng lớn nhưng nếu dây càng căng thì α

TR ẦN

càng lớn. Do đó cosα càng nhỏ tức là T càng lớn. T càng lớn thì dây càng dễ đứt. Khi phơi nhiều quần áo thì P càng lớn nhưng nếu dây càng căng thì α càng

B

lớn. Do đó cosα càng nhỏ tức là T càng lớn. T càng lớn thì dây càng dễ đứt.

10 00

Bài 28. Không thể được vì trọng lực và sức căng của dây vuông góc với nhau nên không thể cân bằng nhau được.

Ó

A

Bài 29. a) Không vì trọng lượng của đèn lớn hơn giá trị lớn nhất của lực

H

căng dây. b) 8,7 N.

Í-

Bài 30. Dựa trên cơ sở về cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của ba lực

ÁN

-L

không song song.

Bài 31. Ba lực gồm hai lực căng dây và trọng lực. Từ quy tắc hợp lực

TO

của hai lực song song cùng chiều ta thấy cả ba lực tác dụng vào tranh phải đồng

D

IỄ N

Đ

ÀN

phẳng.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Bài 27. Gợi ý: Để đơn giản coi quần áo như một vật nặng treo ở giữa

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Bài 26. Lực căng tối thiểu phải bằng trọng lượng của người.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

tác dụng lên chồng sách và phản lực của hai mặt phẳng đỡ.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

Bài 25. Mỗi chồng sách chịu tác dụng của 3 lực: Trọng lực do Trái đất

Bài 32. Hai lực căng dây và trọng lực.

Bài 33. HS gần với vị trí treo xô nước chịu lực lớn hơn.

Bài 34. Không được xem là ngẫu lực vì chân chỉ có tác dụng lên bàn đạp mà không có tác dụng kéo bàn đạp lên, nghĩa là hai lực không thể ngược hướng.

Bài 35. a.F = 100 N. b.F = 25 N. c. Áp lực bằng P + F = 150N và 75N Bài 36. 80 N. PL9

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Bài 37. 0,4m .

Bài 38. Hợp lực của hai lực song song cùng chiều là một lực song song, cùng chiều và có độ lớn bằng tổng các độ lớn của hai lực ấy, tổng hợp lực do

Ơ

N

H

chuyển phía treo thùng về phía HS khỏe để phần đòn khiêng dài về phía HS

N

hai vai tác dụng lên thanh phải bằng trọng lượng của thùng nước. Cần dịch

G

Đ

cửa đặt tay vào giữa cánh cửa nặng hơn khi đẩy đặt tay vào cạnh cửa.

N

Bài 41. Cầu bập bênh chính là một vật rắn có trục quay cố định (điểm tựa

H Ư

ở giữa cầu). Khi tác dụng các lực vào hai đầu (có momen khác nhau không thoả

TR ẦN

mãn điều kiện cân bằng) thì cầu hoạt động quay – bập bênh, nhưng không quay tròn vì còn có phản lực của đất. Muốn cầu cân bằng thì phải ngồi vào hai bên cầu sao cho thoả mãn: P1.d1 = P2.d2.

10 00

B

Bài 42. Làm cho trục quay ít bị biến dạng.

Bài 43. Vì lực cần thiết để cắt tóc và cắt giấy rất nhỏ so với lực tác dụng

A

của bàn tay, nên chuôi kéo ngắn hơn lưỡi vẫn có đủ sức để cắt. Hơn nữa, chuôi

H

Ó

kéo ngắn hơn lưỡi lại được lợi là tay di chuyển ít vẫn cắt được nhiều. Trái lại

Í-

cắt tôn cần lực cắt lớn hơn sức tay của ta rất nhiều nên cần phải làm kéo có

ÁN

-L

chuôi dài.

Bài 44. a. d1 = 1,8 m Theo quy tắc momen: P1.d1 = P2.d2 ⇒ d2 = 0,6m.

Đ

ÀN

TO

Chị phải ngồi cách trục quay 0,6 m. b. F = P1 + P2 +m3g = 823 N. Bài 45. Xe cút cít coi là vật rắn có trục quay nằm ở bánh trước xe. Vật

liệu xếp về phía đầu xe để khoảng cách từ giá của trọng lực ( tác dụng lên phần

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

là để ở bên cạnh nên momen của lực nhỏ hơn, đẩy cửa sẽ nặng hơn. Khi đẩy

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

ẠO

Bài 40. Vì nếu để quả đấm cửa ở giữa cánh cửa thì cánh tay đòn nhỏ hơn

IỄ N D

.Q

thời cũng để giảm áp lực lên các ngón tay.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Bài 39. Để tăng momen lực bằng cách tăng cánh tay đòn của lực. Đồng

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

yếu, khi đó lực tác dụng lên vai HS này nhỏ hơn lực tác dụng lên vài HS khỏe.

vật liệu đầu xe) giảm, mô men trọng lực giảm. Để xe ở trạng thái cân bằng, mômen trọng lực của phần đầu xe cân bằng với mômen của lực do tay tác dụng nâng cán xe lên. Cần đặt tay ở phía đầu cán xe để tăng chiều dài cánh tay đòn của lực do tay nâng cán xe, khi đó lực do tay tác dụng vào cán xe giảm, đỡ tốn sức cho người lao động.

PL10

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Bài 46. Nguyên tắc hoạt động dựa trên điều kiện cân bằng của vật rắn có trục quay cố đinh Bài 47. Trong tư thế gập tay ở khớp khuỷu, khoảng cách giữa khớp vai

Ơ

N

H

giảm đi, nhờ đó mà mô men quán tính của hệ thống giảm, làm cho cử động

N

(tâm quay) và trọng tâm của hệ thống tay và công cụ, tức bán kính quán tính

chiếc cuốc chim, là vật có trục quay tạm thời. Ví dụ như hình bên mô tả chiếc

G

Đ

cuốc chim đang bẩy một tảng đá. Ở tư thế này, trục quay tạm thời là trục nằm

N

ngang đi qua điểm tiếp xúc O giữa cuốc và mặt đất. Áp dụng quy tắc momen

H Ư

cho chiếc cuốc chim, ta có: F1d1=F2 d2. Như vậy, khi sử dụng quốc chim nếu

TR ẦN

cán quốc dài( d2 lớn) thì ta chỉ phỉa sản ra lực F2 nhỏ hơn trọng lượng F1 của

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

hòn đá. Do vậy, ta có thể bẩy tẳng đá nặng một cách dễ dàng hơn.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

ẠO

Bài 48. Khi dùng cuốc chim ta có thể áp dụng quy tắc momen lực cho

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

.Q

động năng sinh ra sẽ lớn, làm cho lao động có hiệu quả hơn.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

công cụ càng dài càng tốt, nhờ đó vận tốc dài của chuyển động quay tăng lên và

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

được phát động dễ dàng. Ngược lại, vươn hai tay ra, làm cho hệ thống tay và

PL11

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial