Preview Giáo án hóa học 11 cơ bản cả năm soạn theo chương trình mới (2017-2018) GV Lữ Bảo Khánh

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 01 ÔN TẬP ĐẦU NĂM I. Mục tiêu bài học 1.Kiến thức: - Ôn lại một số kiến thức cơ bản về hóa học với trọng tâm là Hóa hoc lớp 10. + Cấu hình e nguyên tử. + Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. + Liên kết hóa học. + Phản ứng hóa học. + Tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học.

2. Kỹ năng.

- Viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố.

- Từ cấu tạo nguyên tử xác định vị trí của nguyên tố trong BTH để so sánh và dự đoán tính chất các chất.

- Vận dụng quy luật biến đổi tính chất của các đơn chất và hợp chất trong BTH để so sánh và dự đoán tính chất của các chất.

- Lập PTHH của các PƯ Oxi hóa Khử bằng phương pháp thăng bằng e.

- Vận dụng các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học để điều khiển phản ứng hóa học.

- Giải các bài tập hóa học.

II. Chuẩn bị .

- Hệ thống câu hỏi và bài tập vận dụng.

III. Phương pháp.

- Đàm thoại ôn tập, tổng hợp IV. Thiết kế các hoạt động.

1. Kiểm tra bài cũ.: Kết hợp trong quá trình ôn tập.

2. Bài ôn tập: Vào bài: Để tiếp thu tốt các kiến thức hóa học mới sẽ được học trong chương trình hóa học 11 thì hôm nay, cô và các em hãy cùng nhau ôn tập lại những kiến thức hóa học trọng tâm của lớp 10. Chúng ta sẽ ôn tập trong 2 tiết.

TL 15p

HĐ giáo viên HĐ học sinh I. Lý thuyết: I. Lý thuyết.

1. Chương nguyên tử: 1. Chương nguyên tử: GV đặt hệ thống câu hỏi: - Nguyên tử được cấu tạo như thế - Nguyên tử gồm: nào? + Vỏ: các e điện tích 1-. + Hạt nhân : proton điện tích 1+ và nơtron không mang điện.

Nội dung bài I. Phần lý thuyết: 1.Nguyên tử: - Cấu tạo nguyên tử.

- Cấu hình - Viết cấu hình e của các nguyên tử?

- Viết cấu hình e electron 2. Bảng tuần hoàn các nguyên tố 2. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học 2. Bảng tuần hoàn các hóa học & định luật tuần hoàn: & định luật tuần hoàn: nguyên tố hóa - Các quy luật biến đổi tính chất của - Trong BTH: học & định các nguyên tố trong BTH ?

Chu kỳ : Theo chiều tăng diện tích hạt nhân luật tuần hoàn: nguyên tử : (  →) + Bán kính nguyên tử giảm dần + Độ âm điện , năng lượng ion hóa thứ nhất tăng dần (I1). + Tính axit của Oxit cao nhất và Hiđroxit tương ứng tăng dần.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

1

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB Nhóm A. : Theo chiều tăng diện tích hạt nhân nguyên tử : ( ↓ ) + Bán kính nguyên tử tăng dần. + Độ âm điện , I1 giảm dần. + Tính Bazơ của Oxit cao nhất và Hiđroxit tương ứng tăng dần.

3. Liên kết hóa học: 3. Liên kết hóa học: 3. Liên kết hóa học: - Phân loại liên kết hoá học ? Mối 1. Liên kết ion hình thành do lực hút tĩnh quan hệ giữa hiệu độ âm điện và liên điện giữa các ion mang điện tích trái dấu kết hoá học ?

2. Liên kết cộng hoá trị được hình thành do sự góp chung cặp electron 3. Mối quan hệ giữa hiệu độ âm điện và loại liên kết hoá học Hiệu độ âm Loại liên kết điện ( χ)

4. Phản ứng hóa học: * Phản ứng oxi hoá khử - Khái niệm phản ứng oxh- khử ?

0< χ< 0,4

Liên kết CHT không cực.

0,4 ≤ χ<1,7

Liên kết CHT có cực.

χ ≥ 1,7

Liên kết ion.

4. Phản ứng hóa học:

4. Phản ứng hóa học:

- Phản ứng oxh- khử là phản ứng hóa học trong đó có sự chuyển electron giữa các chất phản ứng; ( Hay là phản ứng hóa học trong đó có sự thay đổi số oxi hóa của một nguyên tố).

- Đặc điểm là sự cho và nhận xảy ra đồng - Đặc điểm của phản ứng oxi hoá khử thời: Σe cho = Σe nhận. ?

5. Tốc độ phản ứng & cân 5. Tốc độ phản ứng & cân bằng hóa 5. Tốc độ phản ứng & cân bằng hóa học: bằng hóa học: học: - Tốc độ phản - Tốc độ phản ứng là độ biến thiên nồng độ - Khái niệm tốc độ phản ứng: ứng: của một trong các chất phản ứng hoặc sản - Cân bằng hóa phẩm trong một đơn vị thời gian.

- Cân bằng hóa học là gì? học: - Cân bằng hóa học là trạng thái của phản ứng thuận nghịch khi tốc độ phản ứng thuận - Nguyên lý Lơ bằng tốc độ phản ứng nghịch.

Sat- tơ- li- ê: - Một phản ứng thuận nghịch đang ở trạng - Phát biểu nguyên lý Lơ-Sa- tơ- liê? thái cân bằng khi chịu một tác động từ bên ngoài, như biến đổi nồng độ, áp suất, nhiệt độ, thì cân bằng sẽ chuyển dịch theo chiều làm giảm tác động bên ngoài đó.

25p

II. Bài tập: II. Bài tập: Bài 1.

Bài 1.

Cho các nguyên tố A, B,C có số hiệu

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

II. Bài tập: Bài 1:

2

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

nguyên tử lần lượt là 11, 12, 13.

- Viết cấu hình e nguyên tử của các nguyên tố đó.

- Xác định vị trí của các nguyên tố đó trong BTH? - Cho biết tên nguyên tố và kí hiệu hóa học của các nguyên tố đó?

- Sắp xếp các nguyên tố đó theo chiều tính kim loại tăng dần và các oxit theo chiều tính bazo giảm dần?

Ng tố

CHe

Vị trí

Tên, Oxit

A

1s 2 2 s 2 2 p 6 3s1

Natri (Na) Na2O

B

1s 2 2 s 2 2 p 6 3s 2

C

1s 2 2 s 2 2 p 6 3s 2 3 p1

Nhóm IA, Chu kì 3.

Nhóm IIA, Chu kì 3 Nhóm IIIA, Chu kì 3

Magie (Mg) MgO Nhôm (Al) Al2O3

- Dựa vào quy luật biến đổi tính kim loại, tính phi kim củacác nguyên tố trong một chu kì, các nguyên tố trên được xếp theo chiều tính kim loại tăng dần Al, Mg, Na. - Tính bazo giảm dần: Na2O; MgO; Al2O3 Bài 2: Bài 2. Lập PTHH của các PƯ oxi hóa Bài 2: 0 +3 – Khử sau bằng phương pháp thăng a) 1x 2 Fe  → 2 Fe + 6e. bằng e. +6 +4 3x S + 2e  → S a) Fe + H2SO4  → Fe2(SO4)3 + SO2 + H2O. b) Al + HNO3 → Al ( NO3 )3 + NO + H 2O

+6

0

+3

+4

2 Fe + 6 H2 S O4  → Fe 2(SO4)3+3 S O2 +6H2O. +3

0

b) 1x Al  → Al + 3e. +5

+2

1x N + 3e → N Al + 4 HNO3 → Al ( NO3 )3 + NO + 2 H 2O Bài 3: Bài 3: Cho phản ứng sau đây xảy ra a. Phản ứng thu nhiệt vì ∆H > 0 Bài 3: trong bình kín: b. Khi giảm nhiệt độ cân bằng chuyển dịch CaCO3(r) CaO(r)+ CO2(r); ∆H = 178kj theo chiều nghịch. a. Phản ứng trên là tỏa nhiệt hay thu Khi thêm khí CO2 cân bằng chuyển dịch nhiệt? theo chiều nghịch b. Cân bằng trên sẽ chuyển dịch về - Khi thêm CaCO3 và nghiền nhỏ thì cân phía nào khi: bằng chuyển dịch theo chiều thuận.

- Giảm nhiệt độ của phản ứng?

Thu khí CO2 thì cân bằng chuyển dịch - Thêm khí CO2 vào bình? theo chiều thuận.

- Thêm CaCO và nghiền nhỏ?

3

- Liên tục thu khí CO2 từ bình phản ứng.

3.Bài tập về nhà và dặn dò. * BTVN : Bài 1. Tổng số hạt cơ bản trong nguyên tử nguyên tố X là 36, trong đó số hạt mang điện nhiều gấp đôi số hạt không mang điện, số khối của X là: A. 12 B. 24 C. 36 D. kết quả khác Bài 2. Trong các cặp phản ứng sau đây, phản ứng nào có tốc độ lớn hơn? Hãy giải thích.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

3

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

a. Ở cùng nhiệt độ, Zn( Viên) + CuSO4 (2M) và Zn( Viên) + CuSO4 (4M). b. Ở cùng nhiệt độ, Zn( Viên) + CuSO4 (2M) và Zn( bột) + CuSO4 (2M).. c. Zn( Viên) + CuSO4 (2M) ở 250C và Zn( viên) + CuSO4 (2M) ở 500C. *Dặn dò : Ôn lại chương Halogen và chương Oxi- lưu huỳnh trong sách lớp 10CB IV. RÚT KINH NGHIỆM BỔ SUNG: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

4

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 02 ÔN TẬP ĐẦU NĂM

I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức: - Củng cố các kiến thức về đơn chất halogen, oxi, lưu huỳnh và các hợp chất của chúng.

2. Kỹ năng: Vận dụng cơ sở lí thuyết hóa học khi ôn tập nhóm halogen và oxi- lưu huỳnh để chuẩn bị nghiên cứu các nguyên tố nito- phôt pho và cacbon- silic.

3.Tình cảm, thái độ: Rèn thái độ làm việc khoa học, nghiêm túc.

Xây dựng thái độ học tập tích cực, chủ động, hợp tác, có kế hoạch.

Tạo cơ sở cho học sinh yêu thích môn học.

II. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề.

III. Chuẩn bị: 1. Chuẩn bị của giáo viên: Chuẩn bị hệ thống câu hỏi và bài tập.

2. Chuẩn bị của học sinh: Ôn lại 2 chương Halogen và chương Oxi- lưu huỳnh.

IV.Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp 2. Bài mới: Hôm nay chúng ta tiếp tục ôn tập 2 chương quan trọng đã học ở lớp 10. Đó là chương gì? Chương Halogen và chương Oxi- Lưu huỳnh.

TL HĐ của giáo viên HĐ của học sinh 15p A- Lý thuyết: Hoạt động 1 Đơn chất halogen X : ns2np5 - Cấu hình electron ngoài cùng 0 -1 của nhóm halogen ? Từ cấu hình X + 1e → X Tính oxi hoá mạnh. suy ra tính chất hoá học cơ bản ?

- Tính oxi hoá giảm dần từ Flo đến Iot - So sánh tính chất hoá học cơ bản từ Flo đến Iot ?

- Phản ứng với hiđro. Điều kiện phản - Cho thí dụ chứng minh sự biến ứng từ flo đến iot ngày càng khó khăn. thiên đó ?

Hoạt động 2 Hợp chất của halogen Halogen hiđric - Tính chất của các halogen hiđric biến đổi như thế nào từ F đến I.

- Từ HF đến HI tính axit tăng dần. HF là axit yếu còn HCl, HCl, HI là những axit mạnh.

Từ HF đến HI tính khử tăng dần, HF không thể hiện tính khử, còn từ HCl đến - HF có tính chất nào đáng chú ý HI tính khử tăng từ yếu đến mạnh. ?

- Tính oxi hoá mạnh do nguyên tử oxi có 6 e lớp ngoài cùng và độ âm điện lớn nên nó có tính oxi hoá mạnh.

Hoạt động 3 Oxi - Ozon - Tính chất hoá học cơ bản ? Tính oxi hoá của ozon mạnh hơn oxi nguyên nhân ? So sánh tính oxi Ag + O2 → không xảy ra. hoá của oxi với ozon ? cho thí dụ Ag + O3 → Ag2O + O2

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

ND ghi bảng A- Lý thuyết: I. Halogen 1. Đơn chất X : ns2np5 0

-1

X+1e → X Tính oxi hoá mạnh.

Tính oxi hoá giảm dần từ Flo đến Iot. 2. Halogen hiđric HF<<HCl<HBr<HI chiều tăng tính axit.

HF có tính chất ăn mòn thuỷ tinh.

4HF+ SiO2→ SiF4+ 2H2O II. Oxi - Lưu huỳnh 1. Đơn chất a. Oxi - ozon Tính oxi hoá mạnh - Điều chế + Trong phòng thí

5

Năm học 2017-2018 minh hoạ ?

- Điều chế oxi ?

Hoạt động 4 Lưu huỳnh - Tính chất hoá học cơ bản của lưu huỳnh ? giải thích

Hóa học 11CB - Trong phòng thí nghiệm Phân huỷ những hợp chất giàu oxi và kém bền nhiệt như KMnO4, KClO3, H2O2, KNO3,...

Trong công nghiệp : điện phân nước có xúc tác hoặc chưng cất phân đoạn không khí lỏng đã làm sạch.

nghiệm Phân huỷ những hợp chất giàu oxi và kém bề n nhiệt như KMnO4, KClO3,H2O2, KNO3,... + trong công nghiệp

- Lưu huỳnh vừa có tính oxi hoá vừa có tính khử, do lưu huỳnh có mức oxi hoá trung gian trong các mức oxi hoá của nó. b. Lưu huỳnh Lưu huỳnh vừa có tính oxi hoá vừa có tính khử.

Nếu mức oxi hoá thấp nhất thì nó sẽ có tính khử, nếu ở mức cao nhất thì nó sẽ có 2. Hợp chất lưu tính oxi hoá. huỳnh Hiđro sunfua Lưu huỳnh đioxit.

Axit sunfuric đặc và loãng.

Hoạt động 5 Hợp chất lưu huỳnh Tính chất hoá học cơ bản của các hợp chất lưu huỳnh ? Mối quan hệ giữa tính oxi hoá -khử và mức oxi hoá.

Chú ý tính oxi hoá khử còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác. Dự 25p đoán này mang tính chất lý thuyết. B1.

2NaOH + H2SO4 Na2SO4 + 2H2O Hoạt động 6 Bài tập 1 0.02  0.01mol Tính thể tích xút 0,5M cần dùng 0.02 để trung hoà 50ml axit sunfuric VNaOH = 0.5 = 0.04(l)= 40ml 0,2 M. B2 . t0 S + O2  → SO2 0.11 → 0.11 (mol) Hoạt động 7 Bài tập 2 200*6, 44 Đốt cháy hoàn toàn 3,52g bột lưu n = 0, 23 (mol) KOH = huỳnh rồi sục toàn bộ sản phẩm 100*56 cháy qua 200g dung dịch KOH 6,44%. Muối nào được tạo thành nKOH 0, 23 = = 2, 09 >2 và khối lượng là bao nhiêu ? nSO2 0,11

III. Bài tập Bài 1

Bài 2

Chỉ tạo muối trung hòa là K2SO3 Ptpu: SO2 + 2 KOH → K 2 SO3 + H 2O 0,11mol 0,11mol mK2 SO3 = 0,11*158 = 17,38( g ) Ptpu: Quá trình Oxh:

Hoạt động 8 Bài tập 3 Cho 12 gam hỗn hợp bột đồng và sắt vào dung dịch axit sunfuric đặc, sau phản ứng thu được duy nhất 5,6 lít SO2 (đktc). Tính % khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp đầu.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Bài 3

+3

0

2 Fe → 2 Fe + 6e x 3x(mol) 0

+2

Cu → Cu + 2e y 2y(mol) Quá trình Khử : +6

+4

S + 2e → S

6

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

5, 6 = 0, 25(mol ) 22, 4 Áp dụng định luật bảo toàn electron: ∑ ne nhường = ∑ ne nhận 3x + 2y = 0,5(mol) (1) Khối lượng hỗn hợp: 56x + 64y = 12(g) (2) Từ (1) và (2) ta được: x= 0,1(mol); y= 0,1(mol) mFe = 0,1*56 = 5, 6( g ) 0,5

5, 6 *100% = 46, 67% 12 mCu = 64 * 0,1 = 6, 4( g ) 6, 4 ⇒ %Cu = *100% = 53, 33% 12 ⇒ % Fe =

3. Dặn dò học sinh: - Xem lại toàn bộ kiến thức lý thuyết và bài tập đã ôn tập.

- Chuẩn bị bài “Sự điện ly” IV. RÚT KINH NGHIỆM BỔ SUNG: ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

7

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 03

Ch−¬ng I: Sù §IÖN LI MỤC TIÊU CỦA CHƯƠNG: 1. Kiến thức: a/Học sinh nêu được: - Sự điện li, chất điện li mạnh, chất điện li yếu.

- Axit, bazo, hidroxit lương tính, muối theo A- re- ni- ut.

- Sự điện li của nước. b/Học sinh phát biểu được: - Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi trong dung dịch các chất điện li.

- pH; chất chỉ thị axit- bazo.

2. Kĩ năng: - Rèn luyện kĩ năng thực hành: Quan sát, so sánh, nhận xét.

- Viết phương trình ion và phương trình ion rút gọn của các phản ứng xảy ra trong dung dịch.

- Dựa vào hằng số phân li axit, hằng số phân li bazo để tính nồng độ ion H+, OH − trong dung dịch.

3. Tình cảm, thái độ: - Tin tưởng vào phương pháp nghiên cứu khoa học bằng thực nghiệm.

- Rèn luyện đức tính cẩn thận, tỉ mỉ.

- Có được hiểu biết khoa học đúng đắn về dung dịch axit, bazo, muối.

Tieát 3: SÖÏ ÑIEÄN LI I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức - Nêu được các khái niệm về sự điện li, chất điện li.

- Phát biểu được nguyên nhân về tính dẫn điện của dung dịch chất điện li.

- Đưa ra được cơ chế của quá trình điện li.

2. Kỹ năng - Rèn luyện kĩ năng thực hành quan sát, so sánh.

- Rèn luyện kĩ năng lập luận logic.

3. Tình cảm, thái độ: - Rèn luyện đức tính cẩn thận, nghiêm túc trong nghiên cứu khoa học.

II. Chuẩn bị 1. Giáo viên - Dụng cụ và hoá chất thí nghiệm đo độ dẫn điện.

- Tranh vẽ ( Hình 1.1 SGK) 2. Học sinh - Xem lại hiện tượng dẫn điện đã học trong chương trình vật lý lớp 7.

III. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề.

IV.Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số lớp.

2. Kiểm tra bài cũ: (5p) Cho phản ứng sau đây xảy ra trong bình kín: CaCO3(r) CaO(r)+ CO2(r); ∆H = 178kj a. Phản ứng trên là tỏa nhiệt hay thu nhiệt? b. Cân bằng trên sẽ chuyển dịch về phía nào khi: - Giảm nhiệt độ của phản ứng?

- Thêm khí CO2 vào bình?

- Thêm CaCO3 và nghiền nhỏ?

- Liên tục thu khí CO2 từ bình phản ứng.

BG: a. Phản ứng thu nhiệt vì ∆H > 0

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

8

Năm học 2017-2018 b.

Hóa học 11CB

-

Khi giảm nhiệt độ cân bằng chuyển dịch theo chiều nghịch.

- Khi thêm khí CO2 cân bằng chuyển dịch theo chiều nghịch - Khi thêm CaCO3 và nghiền nhỏ thì cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận.

- Thu khí CO2 thì cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận.

3. Bài mới: Đặt vấn đề: Tại sao khi tay bị ướt chạm vào các vật mang điện thì rất đễ bị điện giật? Đó là vì nước chúng ta sử dụng hàng ngày dẫn được điện. Vậy vì sao nước tự nhiên lại dẫn điện được hôm nay cô và các em cùng nhau tìm hiểu vấn đề này.

TL HĐ của giáo viên HĐ của học sinh Nội dung bài (10’) 5p

2p

2p

Hoạt động 1: I- Hiện tượng điện li: 1. Thí nghiệm: - GV trình bày và tiến hành thí - HS chú ý quan sát. nghiệm về tính dẫn điện của dung dịch, yêu cầu hs chú ý quan sát.

- Cho biết bóng đèn ở cốc đựng - Chỉ có bóng đèn ở cốc dung dịch nào phát sáng được? đựng dung dịch NaCl phát sáng, hai bóng còn - Vậy có thể khẳng định được lại không sáng. điều gì?

- Dung dịch NaCl dẫn điện còn nước cất và dung - Nếu thay các dung dịch trên lần dịch saccarozo không dẫn lượt bằng NaCl rắn, khan; NaOH điện. rắn, khan; các dung dịch ancol như etylic, glixerol thì đều không làm bóng đèn sáng.tuy nhiên nếu thay bằng các dung dịch axit, bazo và muối thì bóng đèn lại sáng.

2. Nguyên nhân: - Tại sao bóng đèn ở các cốc đựng dung dịch axit, bazo và muối lại phát sáng(dẫn điện) được?

- Nhớ lại kiến thức vật lí đã học ở - Dòng điện là dòng lớp 7, hãy nhắc lại: Dòng điện là chuyển dời có hướng của gì? các hạt mang điện.

- Như vậy, các dung dịch axit, - Là các tiểu phân mang bazo và muối dẫn điện được là vì điện tích chuyển động tự có chứa hạt mang điện. do được gọi là các ion.

- Hạt mang điện là gì?

Các axit, bazo và muối khi hòa tan trong nước phân li ra các ion nên dung dịch của chúng dẫn điện.

Axit, bazo và muối là những chất điện li.

- Là quá trình các chất 3. Định nghĩa: - Sự điện li là gì? trong nước phân li ra ion.

- Chất điện li là gì?

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

I- Hiện tượng điện li: 1. Thí nghiệm: a/ Tiến hành:

b/ Hiện tượng: - Bóng đèn ở cốc đựng dung dịch NaCl phát sáng. c/ Kết luận: - Dung dịch axit, bazo và muối dẫn điện.

- NaCl khan, dung dịch ancol etylic, dung dịch saccarozo không dẫn điện.

2. Nguyên nhân tính dẫn điện của các dung dịch axit, bazo và muối trong nước: Các axit, bazơ, muối khi tan trong nước phân li ra các ion làm cho dung dịch của chúng dẫn điện được.

3. Định nghĩa: - Quá trình phân li các chất trong nước ra ion gọi là sự - Là những chất tan trong điện li. nước phân li ra ion.

- Chất điện li: là những chất tan trong nước phân li ra ion.

9

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

4. Phương trình điện li: - Sự điện li được biểu diễn bằng phương trình điện li.

Nội dung bài 4. Phương trình điện li: Nếu MnXm là chất điện li mạnh thì: MnXm → nMm+ + mXnVD: NaCl → Na + + Cl −

1p

HCl → H + + Cl − (15’) 5p

Hoạt động 2: II. Phân loại chất điện li 1.Thí nghiệm GV :Làm thí nghiệm 2 của dung dịch HCl và CH3COOH ở SGK. - Yêu cầu HS nhận xét và rút ra kết luận?

- GV kết luận lại. * Dựa vào mức độ phân li ra ion của các chất điện li khác nhau, người ta chái các chất điện li thành 2 loại: Chất điện li mạnh và chất điện li yếu.

2. Chất điện li mạnh và chất điện li yếu.

- Chất như thế nào thì được gọi là chất điện li mạnh?

5p

NaOH → Na + + OH − II. Phân loại chất điện li 1. Thí nghiệm - HS quan sát.

- Cách tiến hành: SGK.

- Nhận xét: Bóng đèn ở cốc đựng dd HCl sáng hơn bóng đèn ở cốc dựng dd CH3COOH. - Kết luận: Nồng độ ion trong dung dịch HCl lớn hơn nồng độ ion trong dung dịch CH3COOH.

- Nhận xét: Bóng đèn ở cốc đựng dd HCl sáng hơn bóng đèn ở cốc dựng dd CH3COOH.

- Gv laáy 3 ví duï ñieån hình ( axit , - Chất điện li mạnh là bazô , muoái) : HNO3 , NaOH , ch ất khi tan trong nước NaCl … các phân tử hoà tan đều phân li ra ion.

- Vieát phöông trình ñieän li ? → Nhaän xeùt phöông trình ñieän li?

- Hs leân baûng vieát phöông trình ñieän li .

Gv neâu vaán ñeà : Taïi sao coù dd daãn ñieän maïnh vaø dd daãn ñieän yeáu ?

5p

- Theá naøo laø chaát ñieän li yeáu ?

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

- Chất điện li yếu là chất khi tan trong nước chỉ có một phần phân li ra ion, phần còn lại tồn tại ở dạng phân tử trong dung dịch.

- Kết luận: Ở cùng nồng độ, số phân tử HCl phân li ra ion nhiều hơn so với số phân tử CH3COOH phân li ra ion.

2. Chất điện li mạnh và chất điện li yếu a. Chất điện li mạnh - Chất điện li mạnh là chất khi tan trong nước các phân tử hoà tan đều phân li ra ion.

- Các chất điện li mạnh là: +Các axit mạnh như HNO3, H2SO4, HClO4, HClO3, HCl, HBr, HI, HMnO4... + Các bazơ mạnh như NaOH, Ba(OH)2... + Hầu hết các muối.

- Phöông trình ñieän li ñöôïc bieåu dieãn baèng muõi teân → Ví duï : HNO3 → H+ + NO3NaOH → Na+ + OHNaCl → Na+ + Clb. Chất điện li yếu - Chất điện li yếu là chất khi tan trong nước chỉ có một phần phân li ra ion, phần còn lại tồn tại ở dạng phân tử trong dung dịch.

Thí dụ

10

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh - CH3COOH, HCN, H2S, Mg(OH)2,….

- Cho moät soá ví duï veà chaát ñieän li yeáu ?

- Vieát phöông trình ñieän li cuûa caùc chaát ñoù ?

- Muõi teân ↔ cho bieát ñoù laø quaù trình thuaän nghòch .

- Đặc điểm của quá trình điện li yế u ?

- Như vậy, söï ñieän li cuûa chaát ñieän li yeáu cuõng laø moät quaù trình thuaän nghòch .

- HS viết pt.

- HS: Là quá trình thuận nghịch và chúng cũng tuân theo nguyên lí chuyển dịch cân bằng.

Nội dung bài  → CH3COO- + CH3COOH ←  + H - Chất điện li yếu gồm : + Axit có độ mạnh trung bình và yếu: CH3COOH, HCN, H2S, HClO, HNO2, H3PO4... + Bazơ yếu Mg(OH)2, Bi(OH)3...

+ Một số muối của thuỷ ngân như Hg(CN)2, HgCl2...

3. Củng cố và BTVN: (10p) a. Củng cố:- Taïi sao dd NaCl , dd HCl , dd NaOH laïi daãn ñieän ñöôïc ?

- Taïi sao NaCl laø chaát ñieän li maïnh ? coøn CH3COOH laø chaát ñieän li yeáu ?

- Vieát phöông trình ñieän li cuûa nhöõng chaát sau : +Caùc chaát ñieän li maïnh :Ba(NO3)2 0,10M ; HNO3 0,020M ; KOH 0,010M . Tính noàng ñoä mol cuûa töøng ion trong caùc dung dòch treân ? + Caùc chaát ñieän li yeáu :HClO , HNO2 b. BTVN: 1. Laøm heát baøi taäp trong sgk .

2. Tính [K+] , [SO42-] coù trong dd K2SO4 0,05M Tính V HCl 0,5M coù chöùa nH+ = soá mol H+ coù trong 0,3 lit dd H2SO4 0,2M .

3. Caàn laáy bao nhieâu ml dd HCl 2M troän vôùi 180ml dd H2SO4 3M ñeå ñöôïc dd coù [H+] = 4,5 ?

4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Xem trước bài 2.

V. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

11

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 04

§ 2 AXIT, BAZƠ VÀ MUỐI I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức - Học sinh nêu: khái niệm axit, bazơ, hidroxit lưỡng tính, muối theo thuyết Areniut.

- Nêu được sự điện li của axit, bazơ và muối trong nước.

2. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng viết phương trình điện li của các chất điện li.

- Phân biệt được các loại chất và làm các dạng bài tập cơ bản.

II. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề.

III. Chuẩn bị: 1. Giáo viên - Nội dung kiến thức.

2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: (2P) 2. Kiểm tra bài cũ: (8P) - Sự điện li là gì ? Chất điện li là gì ?

- Thế nào là chất điện li yếu, điện li mạnh.

3. Bài mới TL Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung ghi bảng 4P Hoạt động 1: Định nghìa I. Axit 1. Định nghĩa axit: - GV yêu cầu học sinh nhắc - Axit là những hợp chất gồm có HCl → H+ + Cllại khái niệm axit ở lớp dưới. nguyên tử hiđro liên kết với gốc axit.

HNO3 → H+ + NO3H2SO4 → H+ + HSO4- Theo khái niệm vừa học axit - Axit là chất điện li.

CH3COOH H+ + thuộc loại gì ?

CH3COO - Yêu cầu học sinh cho một VD: HCl, HNO3, H2SO4.

- Theo thuyết Areniut axit vài thí dụ về axit và viết HCl → H+ + Cllà chất khi tan trong nước phương trình điện li.

HNO3 → H+ + NO3phân li ra cation H+.

H2SO4 → H+ + HSO4- Nhận xét gì về sự điện li của - Sự điện li của axit tạo ra cation H+. axit.

- Axit là gì ? Tính chất chung - Axit là chất khi tan trong nước phân của axit do ion nào tạo nên ? li ra cation H+.

Tính chất chung của axit là tính chất của ion H+.

2. Axit nhiều nấc 4P Hoạt động 2: Axit nhiều H2SO4 → H+ + HSO4- , H3PO4 H+ + H2PO4nấc: + 2-5 1,2.10 - Vậy những axit như H2SO4, HSO4 H+ + SO4 ,K= H2PO4- H+ + HPO42-3 H3PO4 H + H2PO4 , K1= 7,5.10 H3PO4 điện li như thế nào ?

HPO4- H+ + PO43+ 2-8 H2PO4 H + HPO4 , K2= 6,2.10 - Chúng được gọi là axit gì?

- Những axit phân li -13 H2PO4- H+ + PO43 , K3= 4,2.10 nhiều nấc ra nhiều cation * Chú ý cho học sinh rõ axit H+ gọi là axit nhiều nấc, Nh ữ ng axit phân li nhi ề u n ấ c ra sunfuric là điaxit, nấc thứ nhất những axit chỉ phân li một + điện li mạnh, nấc thứ hai điện nhiều cation H gọi là đa axit. nấc gọi là axit một nấc. li yếu.

Yêu cầu HS viết một số HClO H+ + ClO GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

12

Năm học 2017-2018

4P

5P

8P

phương trình điện li của một số axit HClO, HNO2, HClO4.

Hoạt động 3: Bazo: - Yêu cầu HS nhắc lại khái niệm bazơ ở lớp dưới, cho vài thí dụ về bazơ và viết phương trình điện li.

Hóa học 11CB HNO2 H+ + NO2HClO4 → H+ + ClO4-

- Bazơ là những hợp chất gồm cation kim loại liên kết với nhóm OH. NaOH, Ca(OH)2, KOH. NaOH → Na+ + OHKOH → K+ + OHCa(OH)2 → Ca2+ + 2OH- Nhận xét gì về sự điện li của - Sự điện li của bazơ tạo ra anion OH-. bazơ có chứa ion nào ? Vậy Tính chất chung của bazơ là tính chất tính chất chung của bazơ là của anion OH-. tính chất của ion nào ?

- Cho học sinh cho một vài thí Ba(OH)2 → Ba2+ + 2OHdụ khác và viết phương trinh LiOH → Li+ + OHđiện li.

Sr(OH)2 → Sr2+ + 2OHChú ý nhắc lại cách gọi tên các cation, anion và yêu cầu học sinh gọi tên các cation và anion.

Hoạt động 4 : Hidroxxit lưỡng tính: - GV làm thí nghiệm biểu - HS quan sát thí nghiệm biểu diễn và diễn Zn(OH)2 + dd HCl và thí nhận xét sự điện li của Zn(OH)2. nghiệm Zn(OH)2 + dd NaOH. - YC HS quan sát và đưa ra - Hiđroxit lưỡng tính là hiđroxit khi khái niệm hidroxit lưỡng tính tan trong nước vừa có thể phân li như dựa vào khái niệm axit, bazơ axit vừa có thể phân li như bazơ. ở trên.

- Cung cấp cho HS một số Pb(OH)2 Pb2+ + 2OHhiđroxit lưỡng tính hay gặp Pb(OH)2 PbO22- + 2H+ như Al(OH)3, Pb(OH)2, Sn(OH)2 Sn2+ + 2OHSn(OH)2 và yêu cầu viết Sn(OH)2 SnO22- + 2H+ phương trình điện li.

Al(OH)3 Al3+ + 3OH* Chú ý dạng axit của các Al(OH)3 AlO2- + H+ + H2O hiđroxit lưỡng tính.

H2ZnO2,HAlO2.H2O, H2PbO2.

Muối là hợp chất gồm cation kim loại Hoạt động 5: Muối liên kết với anion gốc axit.

1. Định nghĩa: - Yêu cầu HS nhắc lại định NaCl, NaHSO4, KNO3, KMnO4. nghĩa muối ở THCS. Cho một NaCl → Na+ + Clvài thí dụ và viết phương trình KNO3 → K+ + NO3điện li.

NaHSO4 → Na+ + HSO4- GV bổ sung thêm 2 trường KMnO4 → Na+ + MnO4hợp phức tạp hơn: (NH4)2SO4, ( NH 4 ) 2 SO4 → 2 NH 4+ + SO42 − NaHCO3. YC hs viết phương NaHCO → Na+ + HCO 3 3 trình điện li.

HCO3- → H+ + CO32* Chú ý nhắc lại cách gọi tên các muối.

- Vậy muối là hợp chất khi tan trong - Vậy muối là gì ? nước phân li ra cation kim loại (hoặc

II. Bazơ NaOH → Na+ + OHKOH → K+ + OHCa(OH)2 → Ca2+ + 2OH- Theo thuyết Areniut bazơ là chất khi tan trong nước phân li ra anion OH-.

III. Hiđroxit lưỡng tính -Hiđroxit lưỡng tính là hiđroxit khi tan trong nước vừa có thể phân li như axit vừa có thể phân li như bazơ.

Zn(OH)2 Zn2+ + 2OHZn(OH)2 ZnO22- + 2H+ - Các hidroxit thường gặp: Zn(OH)2,Al(OH)3, Pb(OH)2, Sn(OH)2…

- Tất cả các hiđroxit lưỡng tính đều là chất ít tan trong nước và điện li yếu.

IV. Muối 1. Định nghĩa NaCl → Na+ + ClKNO3 → K+ + NO3NaHSO4 → Na+ + HSO4KMnO4 → Na+ + MnO4Muối là hợp chất khi tan trong nước phân li ra cation kim loại (hoặc cation NH4+) và anion gốc axit.

cation NH4+) và anion gốc axit.

2. Phân loại: - Có 2 loại, đó là muối axit và muối 2. Phân loại: - Muối có mấy loại và đó là - Muối trung hòa: Là muối GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

13

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

những loại nào? trung hòa.

- Như thế nào thì là muối axit, - Nếu anion gốc axit vẫn còn hiđro có muối trung hoà ? khả năng phân li ra ion H+ thì gọi là muối axit ngược lại thì gọi là muối trung hoà.

Hoạt đông 6. Sự điện li của muối trong nước: - Sự điện li của muối trong nước như thế nào ?

- Cho thí dụ và viết phương trình điện li.

4P Chú ý hướng dẫn HS cách viết phương trình điện li.

mà anion gốc axit không còn hidro có khả năng phân li ra ion H+.

VD: NaCl, (NH4)2SO4, Na2CO3...

- Muối axit: Là muối mà anion gốc axit của muối vẫn còn hidro có khả năng phân li ra ion H+.

VD: NaHCO3, NaHSO4, KHSO3,...

3. Sự điện li của muối trong nước - Hầu hết các muối khi tan trong nước - Hầu hết các muối khi tan đều phân li hoàn toàn trừ một số muối trong nước đều phân li như HgCl2, Hg(CN)2. hoàn toàn trừ một số muối NaHCO3, NaHS, KNO3, K3PO4, như HgCl2, Hg(CN)2.

Na2CO3.

- Sự điện li của muối trung KNO3 → K+ + NO3hoà.

K3PO4 → 3K+ + PO43KNO3 → K+ + NO3+ NaHCO3 → Na + HCO3 K3PO4 → 3K+ + PO43+ 2HCO3 H + CO3 Na2CO3 → Na+ + CO32+ NaHS → Na + HS (NH4)2SO4→2NH4++SO42HS- H+ + S2- Sự điện li của muối axit.

Na2CO3 → Na+ + CO32NaHCO3 →Na++HCO3HCO3- H+ + CO32NaHS → Na+ + HSHS- H+ + S2-

4. Củng cố:( 5P) - Theo thuyết Areniut axit, bazơ là gì ? Hiđroxit lưỡng tính là gì ?

- Tính nồng độ ion H+ của dung dịch HCl 0,1M. - Tính nồng độ ion OH- của dung dịch NaOH 0,1M. - Tính nồng độ ion Na+ và PO43- của dung dịch Na3PO4 0,2M 5. Dặn dò:(1P) - Làm các bài tập 1; 2; 3; 4; 5 trang 10 SGK. - Làm các bài tập 1.8; 1.9; 1.10; 1.11 trang 4 SBT. - Chuẩn bị nội dung bài học tiếp theo.

V. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

14

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 05 BÀI 3: SỰ ĐIỆN LI CỦA NƯỚC. pH. CHẤT CHỈ THỊ AXIT- BAZO I - MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - HS nêu: + Sự điện li của nước. + Tích số ion của nước và ý nghĩa tích số ion của nước. + Vì sao gọi nước là chất điện li rất yếu?

- HS phát biểu: + Hiểu cách xác định môi trường dung dịch.

2. Kĩ năng: - Kĩ năng viết phương trình điện li của các chất.

- Kĩ năng giải các bài tập đơn giản có liên quan đến [ H+], [OH-], xác định môi truongf.

3. Tình cảm, thái độ: - Hứng thú, yêu thích và tin tưởng vào khoa học.

II- CHUẨN BỊ: 1. GV: Nội dung bài day 2. HS: Đọc và soạn bài trước ở nhà. .

III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC: - Phương pháp thuyết trình.

- Phương pháp đàm thoại nêu vấn đề.

- Phương pháp nghiên cứu.

IV- TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định lớp:((1p) Kiểm tra sĩ số lớp.

2. Kiểm tra bài cũ: (7p) - Ñònh nghóa axit ? bazô ? muoái ? cho ví duï ?

- Axit , bazô nhieàu naác , cho ví duï ? * Vieát phöông trình ñieän li cuûa caùc chaát sau : Al(OH)3 , HNO2 , CH3COOH , Ca(HCO3)2 , NH4CL , Na2HPO3 , NaHSO4 3. Bài mới:(1p) Vào bài: Chúng ta đều biết nước là một chất điện li rất yếu. Tuy nhiên chất điện li rất yếu này lại giúp ích rất nhiều trong việc xác định môi trường. Để biết vì sao nước lại có ích như vây chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài 3. Bài này sẽ được nghiên cứu trong 2 tiết.

TL

3p

5p

HĐ của giáo viên I- NƯỚC LÀ CHẤT ĐIỆN LI RẤT YẾU: Hoaït ñoäng 1: Sự điện li của nước: -Gv thông báo: Bằng dụng cụ đo độ nhạy, người ta thấy nước cũng dẫn điện nhưng dẫn cực kì yếu.

- YC hs viết phương trình điện (1) li của nước.

- Thực nghiệm đã xác định rằng, ở nhiệt độ thường cứ 555 triệu phân tử H2O chỉ có một phân tử phân li ra ion.

Hoaït ñoäng 2 : Tích số ion của nước: -Gv ñaët caâu hoûi :

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

HĐ của học sinh

Nội dung bài I- NƯỚC LÀ CHẤT ĐIỆN LI RẤT YẾU: 1. Sự điện li của nước: Nước điện li rất yếu:  → H+ + OHH2O ← 

 → H+ + OHH2O ← 

2.Tích soá ion cuûa nöôùc : - ÔÛ 250C

15

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Döïa vaøo phöông trình ñieän li - Từ phương trình điện li cuûa nöôùc so saùnh [H+] vaø ủa nước, ta thấy cứ một c [OH ] trong nước nguyên chất? phân tử H2O phân li ra một ion H+ và một ion OH-, nên -Gv thoâng baùo : baèng thöïc nồng độ H+ bằng nồng độ nghieäm ngöôøi ta xaùc ñònh ôû OH-.

250C [H+] = [OH-] = 10-7M - Gv keát luaän : Nöôùc nguyên chất laø moâi tröôøng trung tính.

Như vậy, môi trường trung tính là gì?

- Moâi tröôøng trung tính là ng coù : - Ñaët K H 2O =[H+][OH-] Laø tích môi trườ [H+] = [OH-] = 10-7M soá ion cuûa nöôùc .

- K H 2O có giá trị bằng bao nhiêu?

- Tích số này là hằng số ở nhiệt - K H 2O = [H+][OH-]= 10-14 độ xác định, tuy nhiên giá trị tích số ion của nước là 10-14 thường được dùng trong các phép tính, khi nhiệt độ không khác nhau nhiều với 250C. - Một cách gần đúng, có thể coi giá trị tích số ion của nước là hằng số cả trong dung dịch loãng của các chất khác nhau.

- Tích số ion của nước phụ thuộc vào những yếu tố nào ?

- Tích số ion của nước phụ Hoaït ñoäng 3 : YÙ nghóa tích soá thuộc vào nhiệt độ của dung ion cuûa nöôùc : dịch. a. Môi trường axit: - Thoâng baùo tích số ion laø haèng 12p soá ñoái vôùi taát caû dung moâi vaø dd caùc chaát . → Vì vaäy , neáu bieát [H+] trong dd seõ bieát ñöôïc [OH-] .

Caâu hoûi : * Neáu theâm axit vaøo dd , caân baèng (1) chuyeån dòch theo höôùng naøo ?  → H+ + OHH2O ←  - Do [H+] taêng leân neân caân baèng chuyeån dòch theo - Phản ứng chuyển dịch theo chieàu nghòch . chiều nghịch thì nồng độ của ion OH- có giảm không?

- Có * Ñeå K H 2O khoâng ñoåi thì [OH-]

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Nội dung bài Moâi tröôøng trung tính laø moâi tröôøng trong ñoù : [H+] = [OH-] = 10-7M - Töø phöông trình (1) K H 2O = [H+][OH-] → K H 2O ñöôïc goïi laø tích soá ion cuûa nöôùc .

- ÔÛ 250C : K H 2O = [H+][OH-]= 10-14 - Tích số ion của nước phụ thuộc vào nhiệt độ của dung dịch.

3. YÙ nghóa tích soá ion cuûa nöôùc : a. Moâi tröôøng axit : Ví dụ: Tính nồng độ OH của dung -3 dịch HCl 1,0.10 M. So sánh nồng độ ion của H+ và OH-

[

]

BG:  → H+ + OHH2O ← 

HCl → H+ + Cl+ Ta có: H OH = 1,0.10-14

[ ][

⇒ [OH - ] =

]

1,0.10 −14 = [H + ] 16

Năm học 2017-2018 TL

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

bieán ñoåi nhö theá naøo ?

Nội dung bài

1,0.10 −14 -11 - [OH ] giảm và có giá trị 1,0.10 −3 = 1,0.10 M KH O + bằng .

[H ] > [OH ] + -

[

-

]

2

·Bài toán: Tính nồng độ OH [H ] của dung dịch HCl 1,0.10-3M. So sánh nồng độ ion của H+ và  → H+ + OH- BG: H2O ←  OH- trong dung dịch.

HCl → H+ + ClH + OH - = 1,0.10-14

[ ][ ] 1,0.10 ⇒ [OH ] = [H ]

−14

-

* Như vậy, moâi tröôøng axit laø moâi tröôøng trong ñoù : [H+] > [OH-] Hay : [H+] > 10-7M

=

+

1,0.10 −14 = 1,0.10-11M −3 1,0.10 - Vậy, moâi tröôøng axit laø moâi + [H ] > [OH ] tröôøng như thế nào?

- Moâi tröôøng axit laø moâi tröôøng trong ñoù : [H+] > [OH-] Hay : [H+] > 10-7M

→ Keát luaän .

8p

b. Môi trường kiềm: Caâu hoûi : * Neáu theâm bazo vaøo nước , caân baèng (1) chuyeån dòch theo  → H+ + OHH2O ← höôùng naøo ?  - Do [OH-] taêng leân neân - Phản ứng chuyển dịch theo caân baèng chuyeån dòch theo chiều nghịch thì nồng độ của chieàu nghòch . ion H+ có giảm không? * Ñeå K H 2O khoâng ñoåi thì [H+] - Có bieán ñoåi nhö theá naøo ?

b. Moâi tröôøng kieàm : + * Ví dụ: Tính nồng độ H của dung dịch NaOH 1,0.10-5 M * BG:  → H+ + OHH2O ←  NaOH → Na+ + OHH + OH - = 1,0.10-14

[ ]

[ ][ ] 1,0.10 ⇒ [H ] = [OH ]

−14

+

= - [H ] giảm và có giá trị − K H 2O - Ví duï : Tính nồng độ H bằng .

1,0.10 −14 -5 [OH − ] của dung dịch NaOH 1,0.10 M. = 1,0.10-9M −5 + 1,0.10 So sánh nồng độ của ion H và - BG: + + ion OH- trong dung dịch.  → H2O ← H < OH  H + OH + NaOH → Na + OH + H OH - = 1,0.10-14 +

[ ] +

[ ] [

[ ][ ] 1,0.10 ⇒ [H ] = [OH ]

]

−14

+

−

=

1,0.10 −14 = 1,0.10-9M −5 1,0.10 - Vậy, môi trường như thế nào + thì được gọi là môi trường [H ] < [OH ] kiềm?

- Môi trường kiềm là môi trường trong đó H + < OH - hay

[ ] [

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

]

-Môi trường được gọi laø moâi tröôøng kiềm thì phải có: [H+]≤ [OH-] hay [H+] ≤ 10-7M 17

Năm học 2017-2018 TL

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên

→ Gv toùm laïi .

HĐ của học sinh

[H ] < 1,0.10 +

-7

M

Nội dung bài Keát luaän : - Neáu bieát [H+] trong dd seõ bieát ñöôïc [OH-] vaø ngöôïc laïi .

- Ñoä axit vaø ñoä kieàm cuûa dd coù theå ñaùnh giaù baèng [H+] * Moâi tröôøng axit : [H+]>10-7M * Moâi tröôøng kieàm : [H+]≤10-7M * Moâi tröôøng trung tính : [H+] = 10-7M

3. Củng cố và BTVN: (7p) a. Củng cố: Làm các bài 4, 6 SGK Làm các bài 15, 16, 17, 18 SBT b. BTVN: Làm các bài tập 19, 20 SBT 4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Xem trước phần còn lại của bài.

V. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

18

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 06 BÀI 3: SỰ ĐIỆN LI CỦA NƯỚC. pH. CHẤT CHỈ THỊ AXIT- BAZO (tt) I - MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Biết cách đánh giá độ axit và độ kiềm của các dung dịch theo nồng độ H+ và pH. - Biết màu của một số chất chỉ thị thông dụng trong dung dịch ở các khoảng pH khác nhau.

2. Kĩ năng: - Biết đánh giá dộ axit- bazo của dung dịch dựa vào nồng độ H+, OH-, pH, pOH. - Biết sử dụng một số chỉ thị axit- bazo để xác định tính axit, kiềm của dung dịch.

- Tính pH của một số dung dịch và làm các dạng bài tập cơ bản 3. Tình cảm, thái độ: - Hứng thú, yêu thích và tin tưởng vào khoa học.

II- CHUẨN BỊ: 1. GV: Nội dung bài day 2. HS: Đọc và soạn bài trước ở nhà. .

III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC: - Phương pháp trực quan.

- Phương pháp đàm thoại nêu vấn đề.

- Phương pháp nghiên cứu.

IV- TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định lớp:((1p) Kiểm tra sĩ số lớp.

2. Kiểm tra bài cũ: (7p) - Hãy xác định khoảng giá trị c ủa [H+] c ủa dung dịch ở 180C ứng với môi trường của dung dịch biết K H 2O = 8.10-15?

3. Bài mới:(1p) Vào bài: Chúng ta đã biết cách xác định môi trường của dung dịch dựa vào nồng độ ion H+ và OH- ở tiết trước. Hôm nay chúng ta sẽ học cách xác định đơn giản, thông dụng hơn đó là sử dụng pH và dùng chất chỉ thị. Như vậy, pH là gì? Cách xác định pH như thế nào? Ta cùng nhau tìm hiểu phần tiếp theo của bài.

TL

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

II. Khaùi nieäm veà pH , chaát chæ thò axit , bazô : Hoaït ñoäng 1 :Khái niệm về pH: 10p ·* Dựa vào nồng độ H+ trong dung dịch nước có thể đánh giá được độ axit và độ kiềm của dung dịch. Nhưng dung dịch thường có nồng độ H+ nhỏ, để tránh ghi nồng độ H+ với số mũ âm, người ta dùng đến pH. * Yêu cầu học sinh nghiên cứu [H+] = 10-pH M SGK và cho biết Hay pH = -lg [H+] - pH laø gì ?

- Dd axit , kieàm , trung tính coù - Moâi tröôøng axit : pH < 7 - Moâi tröôøng bazô : pH > 7 pH laø bao nhieâu ?

- Moâi tröôøng trung tính : pH=7

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Nội dung bài

II. Khaùi nieäm veà pH , chaát chæ thò axit , bazô : 1. Khaùi nieäm veà pH : [H+] = 10-pH M Hay pH = -lg [H+] - Moâi tröôøng axit :pH < 7 - Moâi tröôøng bazô:pH > 7 - Moâi tröôøng trung tính : pH=7 VD: sgk

19

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

VD: sgk * Thang pH thường dùng có giá - Hs dựa vào sgk cho biết yù trị từ 1 đến 14. nghóa cuûa pH trong thöïc teá .

- YC Hs cho biết yù nghóa cuûa pH trong thöïc teá?

Hoạt động 2: Chaát chæ thò axit , bazô : 10p * Đeå xaùc ñònh moâi tröôøng cuûa - Hs duøng giaáy chæ thò axit – 2. Chaát chæ thò axit , bazô : dd , ngöôøi ta duøng chaát chæ thò : bazô vaïn naêng ñeå xaùc ñònh pH sgk quyø , pp . cuûa dd ñoù .

- Gv pha 3 dd : axit , bazô , vaø trung tính ( nöôùc caát ). Yêu cầu hs dùng giấy chỉ thị axit- bazo vạn năng để xác định pH của các dung dịch trên.

- Hs ñieàn vaøo baûng caùc maøu töông öùng vôùi chaát chæ thò vaø dd caàn xaùc ñònh .

-Gv keû saún baûng vaø ñaët caâu hoûi: Cho biết màu sắc trên giấy MT Axit Trung kieàm chỉ thị? tính QTø ñoû tím xanh PP khoâng khoâng hoàng maøu maøu

-Gv boå sung : chaát chæ thò axit , bazô chæ cho pheùp xaùc ñòng giaù trò pH gaàn ñuùng .

Muoán xaùc ñònh pH ngöôøi ta duøng maùy ño pH .

3. Củng cố và BTVN: (15p) a. Củng cố: Làm các bài 4, 5, 6 SGK Bài tập thêm: Bài 1. Tính pH của dung dịch chứa 1,46 gam HCl trong 400 ml . ◙. nHCl = 0,04 (mol) HCl → H+ + Cl0,04 0,04 (mol) .

[H+] = 0,04/0,4 = 0,1 (M). pH = - lg[H+] = 1 .

Bài 2. Tính pH của dung dịch chứa 0,4 gam NaOH trong 100 ml . ◙. nNaOH = 0,4/40 = 0,01 (mol) .

NaOH → Na+ + OH- .

0,01 0,01 (mol) .

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

20

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

[OH-] = 0,01/0,1 = 0,1 (M) .

Ta có : [H+].[OH-] = 10-14 → [H+] = 10-13 → pH = 13 .

Bài 3. Tính pH của các dung dịch sau : 2). H2SO4 0,01M + HCl 0,05M .

1). HNO3 0,04M. 3). NaOH 10-3 M 4). KOH 0,1M + Ba(OH)2 0,2M . ◙.

1). pH = 1,4 2). pH = 1,15 3). pH = 11 4). pH = 13,7 .

Bài 4: Dùng 200 ml dd HCl x M để hòa tan hết 9 g Fe(OH)2 thì thu được dd có pH = 1. Giá trị x là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải: H+ + OH- → H2O nOH- = 2 nFe(OH)2 = 2 . 9/90 = 0,2 nH+ = 0,2x pH = 1 → [H+] = 10-1 → nH+ dư = 0,1 . 0,2 = 0,02 → 0,2x = 0,2 + 0,02 → x = 1,1 * Làm các bài 21, 22, 23 SBT b. BTVN: Làm các bài tập còn lại.

4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Xem trước bài mới. ………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

21

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 07 BÀI 4: PHAÛN ÖÙNG TRAO ÑOÅI ION TRONG DUNG DÒCH CAÙC CHAÁT ÑIEÄN LI I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức: - Nêu được điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi giữa các chất điện li trong dung dịch.

- Hiểu rõ bản chất của phản ứng trao đổi xảy ra trong dung dịch của các chất điện li.

2. Kỹ năng: - Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng trao đổi giữa các chất điện li.

- Kỹ năng viết phương trình ion rút gọn.

- Vận dụng kiến thức để dự đoán chiều hướng của phản ứng trao đổi giữa các chất điện li và làm một số dạng bài tập cơ bản.

3. Tình cảm, thái độ: - Rèn luyện tính cẩn thận.

II. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề kết hợp với phương tiện trực quan.

III. Chuẩn bị 1. Giáo viên: - Chuẩn bị nội dung kiến thức.

- Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn. + Duïng cuï : oáng nghieäm , giaù ñôõ . + Hoaù chaát : Na2SO4 , BaCl2 , NaOH , HCl , CH3COONa , Na2CO3 2. Học sinh: - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: (1p) 2. Kiểm tra bài cũ: (6p) Tính pH của dung dịch KOH 0,001M và pH của dung dịch HNO3 0,1M. Từ đó kết luận môi trường dung dịch?

3. Bài mới:(1p) Vào bài: Taïi sao caùc phaûn öùng hóa hoïc xaûy ra ñöôïc ? Baûn chaát cuûa caùc phaûn öùng ñoù laø gì ? ta xeùt baøi học hôm nay .

TL

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li: Hoạt động 1 Phản ứng tạo thành chất kết tủa 12p - GV làm thí nghiệm biểu diễn phản ứng giữa dung dịch - Hs cho biết hieän töôïng: dung Na2SO4 và dung dịch BaCl2. dịch trở nên đục, xuất hiện kết Yêu cầu hs chú ý quan sát hiện tủa màu trắng.

Giải thích: chất kết tủa màu tượng và giải thích ? trắng đó là BaSO4, phöông trình phaûn öùng: BaCl2 + Na2SO4 → BaSO4 +

Nội dung bài I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li: 1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa Thí nghiệm : trộn 2 dung dịch Na2SO4 và BaCl2.

Phản ứng Na2SO4 + BaCl2 → BaSO4 + 2NaCl (1) Phương trình ion rút gọn Ba2+ + SO42- → BaSO4

2NaCl. Na2SO4 và BaCl2 đều là chất dễ tan và phân li mạnh trong nước: Na2SO4 → 2Na+ + SO42-

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

22

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

BaCl2 → Ba2+ + 2ClKết tủa BaSO4 được tạo thành do sự kết hợp của ion Ba2+ và SO42-:

Ba2+ + SO42- → BaSO4 - Phản ứng tạo thành chất kết - Do phản ứng có sự kết hợp tủa là do đâu? giữa các ion tạo thành một sản phẩm kết tủa.

- GV hướng dẫn cho học sinh các bước viết một phương trình ion rút gọn: + Từ PT dưới dạng phân tử, ta chuyển tất cả các chất vừa dễ tan, vừa điện li mạnh thành ion, các chất khí, kết tủa, điện li yếu để nguyên dưới dạng phân tử.

Phương trình thu được gọi là - Phương trình ion đầy đủ là: phương trình ion đầy đủ, đối với Ba2+ + 2Cl- + 2Na+ + SO42- → phản ứng (1) ta viết như thế BaSO4 + 2Na+ + 2Clnào? + Lược bỏ những ion không - Phöông trình ion ruùt goïn : tham gia phản ứng, ta được Ba2+ + SO 2- → BaSO 4 4 phương trình ion rút gọn: Phương trình ion rút gọn cho biết bản chất của phản ứng trong dung dịch các chất điện li.

- Từ phương trình ion rút gọn VD: Ba(NO3)2 + K2SO4 → BaSO4 + 2KNO3 yêu cầu học sinh cho một thí dụ phản ứng trao đổi của một cặp -Baûn chaát cuûa phaûn öùng laø söï chất khác cũng cho sản phẩm là keát hôïp giöõa caùc ion Ba2+ vaø BaSO4. Rút ra bản chất của SO 2- ñeå taïo thaønh chaát keát 4 phản ứng trong trường hợp này. tuûa .

Từ 2 phương trình này ta thấy, muốn điều chế kết tủa BaSO4, cần phải trộn 2 dung dịch, một dung dịch chứa ion Ba2+, một dung dịch chứa SO42-.

6p

Hoạt động 2 Phản ứng tạo thành chất điện li yếu. *. Phản ứng tạo thành nước: GV làm thí nghiệm biểu diễn: cho từ từ dung dịch HCl vào dung dịch NaOH (có chứa phenolphtalein) cùng nồng độ.

Yêu cầu HS quan sát và viết phản ứng.

- Giải thích hiện tượng này như thế nào?

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

- Màu hồng của dung dịch trong cốc nhạt dần và biến mất. Phöông trình phaûn öùng : NaOH + HCl → NaCl + H2O Giải thích: NaOH và HCl đều dễ tan và phân li mạnh trong nước: NaOH → Na+ + OHHCl → H+ + Cl→ Các ion H+ của axit HCl sẽ

* Cách chuyển phương trình dưới dạng phân tử thành phương trình ion rút gọn: - Chuyển tất cả các chất vừa dễ tan, vừa điện li mạnh thành ion, các chất khí, kết tủa, điện li yếu để nguyên dưới dạng phân tử. Phương trình thu được gọi là phương trình ion đầy đủ, đối với phản ứng (1) ta có: Phương trình ion đầy đủ: Ba2+ + 2Cl- + 2Na+ + SO42→ BaSO4 + 2Na+ + 2Cl- Lược bỏ những ion không tham gia phản ứng, ta được phương trình ion rút gọn: Ba2+ + SO42- → BaSO4

Phương trình ion rút gọn cho biết bản chất của phản ứng trong dung dịch các chất điện li.

Bản chất của các phản ứng này là: phản ứng có sự kết hợp giữa các ion tạo thành một sản phẩm kết tủa.

2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu: a. Phản ứng tạo thành nước Thí nghiệm HCl + NaOH → NaCl + H 2O Phương trình ion rút gọn H+ + OH- → H2O Phản ứng xảy ra do có sự kết hợp của 2 ion H+ và OH- tạo thành chất điện li yếu.

23

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

phản ứng với các ion OH- của NaOH tạo thành chất điện li yếu là H2O H+ + OH- → H2O - Mg(OH)2 + H+ → Mg2+ -Yêu cầu học sinh viết phản ứng + H2O giữa Mg(OH)2 với dung dịch HCl. -Baûn chaát cuûa phaûn öùng laø taïo Rút ra bản chất phản ứng? thaønh chaát ñieän li yeáu laø H2O 3p

7p

*. Phản ứng tạo thành axit yếu: - GV làm thí nghiệm biểu diễn cho từ từ dung dịch HCl vào dung dịch CH3COONa. -Sản phẩm ngửi có mùi giấm GV hướng dẫn HS ngửi mùi sản đó là axit CH3COOH. phẩm, cho biết sản phẩm tạo - Phöông trình phaûn öùng: thành là gì? Giải thích?

HCl + CH3COONa → NaCl + CH3COOH + PT ion rút gọn: H+ + CH3COO- → CH3COOH - Phản ứng có sự kết hợp của 2 - Rút ra bản chất phản ứng? ion H+ và CH3COO- tạo thành CH3COOH là chất điện li yếu

Hoạt động 3: Phản ứng tạo thành chất khí - GV làm thí nghiệm biểu diễn rót dung dịch HCl vào dung dịch Na2CO3.

- Hiện tượng: có xuất hiện bọt Yêu cầu HS quan sát, giải thích khí thoát ra. và viết phản ứng xảy ra?

- PTPU: 2HCl + Na2CO3 → 2NaCl + H2O + CO2 - PT ion rút gọn: 2H+ + CO32- → H2O + CO2 - Baûn chaát cuûa phaûn öùng laø do - Bản chất của phản ứng söï keát hôïp giöõa ion H+ vôùi CO32- taïo thaønh chaát khí .

b. Phản ứng tạo thành axit yếu: Thí nghiệm HCl + CH3COONa → NaCl + CH3COOH Phương trình ion rút gọn H+ + CH3COO→ CH3COOH Phản ứng có sự kết hợp của 2 ion H+ và CH3COO- tạo thành CH3COOH là chất điện li yếu

3. Phản ứng tạo thành chất khí Thí nghiệm: 2HCl + Na2CO3 → 2NaCl + H2O + CO2 Phương trình ion rút gọn 2H+ + CO32- → H2O + CO2 - Phản ứng có sự kết hợp của 2 ion H+ và ion CO32tạo thành sản phẩm khí là CO2

- Phản ứng giữa muối cacbonat và dung dịch axit rất dễ xảy ra vì vừa tạo thành chất điện li yếu là H2O - Phản ứng giữa muối cacbonat - Rất dễ xảy ra vì vừa tạo vừa tạo ra chất khí CO2. và dung dịch axit có xảy ra thành chất điện li yếu là H2O VD: không? Vì sao? vừa tạo ra chất khí CO2.

CaCO3 + 2H+ → Ca2+ + - Các muối cacbonat ít tan trong CO2 + H2O. nước nhưng tan dễ dàng trong các dung dịch axit.

CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + VD: Đá vôi( CaCO3) tan rất dễ CO2 + H2O. trong dung dịch HCl. Viết PT ion rút gọn: PTPU? CaCO3 + 2H+ → Ca2+ + CO2

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

24

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh + H2O.

3p

Hoạt động 4 Kết luận Bản chất của phản ứng xảy ra giữa các chất điện li trong dung dịch là gì ?

Khi nào thì phản ứng trao đổi ion giữa các chất điện li trong dung dịch xảy ra ?

- Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.

- Phản ứng tao đổi trong dung dịch các chất điện li chỉ xảy ra khi các ion kết hợp được với nhau tạo thành một trong các chất sau : - chất kết tủa.

- chất điện li yếu.

- chất khí.

Nội dung bài IV. Kết luận 1. Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.

2. Phản ứng tao đổi trong dung dịch các chất điện li chỉ xảy ra khi các ion kết hợp được với nhau tạo thành một trong các chất sau : - chất kết tủa.

- chất điện li yếu.

- chất khí.

Phản ứng trao đổi xảy ra khi một số ion trong dung dịch kết hợp được với nhau làm giảm nồng độ ion của chúng.

3. Củng cố và BTVN: (5p) a. Củng cố: *Làm các bài 1, 2, 3, 4, 5 SGK b. BTVN: Làm các bài tập 6, 7 SGK và 24, 25, 26, 27, 28, 29, 32, 33, 34 SBT 4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Xem trước bài mới.

V. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

25

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 08 BÀI 5: LUYỆN TẬP: AXIT, BAZO VÀ MUỐI. PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG

DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI I. Mục tiêu bài học 4. Kiến thức: - Củng cố các kiến thức về axit, bazo, hidroxit lưỡng tính, muối trên cơ sở thuyết A- re- ni- ut.

- Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li.

5. Kỹ năng: - Rèn luyện kĩ năng vận dụng điều kiện xảy ra phản ứng giữa các ion trong dung dịch chất điện li.

- Rèn luyện kĩ năng viết phương trình ion đầy đủ và phương trình ion rút gọn của các phản ứng.

- Rèn luyện kĩ năng giải bài toán có liên quan đến pH và môi trường axit, trung tính hay kiềm.

6. Tình cảm, thái độ: - Sự yêu thích môn học, tin tưởng vào khoa học.

- Rèn luyện tính tự giác, tích cực học tập.

II. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề, phương pháp qui nạp.

III. Chuẩn bị 3. Giáo viên: - Chuẩn bị nội dung kiến thức luyện tập.

- Chuẩn bị hệ thống câu hỏi và bài tập.

4. Học sinh: - Ôn tập lại kiến thức cả chương.

IV. Tiến trình lên lớp 3. Ổn định lớp: (1p) 2.Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra 15 phút ĐỀ KIỂM TRA 15 PHÚT(1) Câu 1: Natri Florua( NaF) trong trường hợp nào dưới đây không dẫn điện?

A. Dung dịch NaF trong nước.

B. NaF nóng chảy.

C. NaF rắn, khan.

D. A và C. Câu 2: Nồng độ mol của ion K+ trong dung dịch KOH 0,010M là: A. 0,010M. B. 0,10M C. 0,0010M. D. 1,0M. Câu 3: Theo A- re- ni- ut, chất nào dưới đây là axit?

A. CdSO4.

B. BaCl2.

C. HBrO. D. CsOH. Câu 4: Hòa tan một axit vào nước ở 250C ta được: A. [H+ ] < [OH- ].

B. [H+ ]= [OH- ].

C. [H+ ]>[OH- ].

D. [H+ ].[OH- ]=10-14.

Câu 5: Phương trình BaCl2 + 2AgNO3 → 2AgCl↓ + Ba(NO3)2 tương với PT ion rút gọn là: A. Ba2+ + 2Cl- + 2Ag+ → 2AgCl↓ + Ba2+. B. 2Cl- + Ag+ → AgCl↓.

C. Ba2+ + 2NO3- → Ba(NO3)2 D. Cl- + Ag+ → AgCl↓ Câu 6: Một axit có nồng độ là 0,01M thì pH có giá trị bao nhiêu?

A. 2.

B. 1.

C. 0,01.

D. 0,1.

Câu 7: Chọn dãy chất chỉ gồm chất điện li mạnh: A. HNO3, Cu(NO3)2, Ca3(PO4)2, H3PO4.

B. CaCl2, CuSO4, CaSO4, HNO3.

C. H2SO4, NaCl, KNO3, Ba(NO3)2.

D. KCl, H2SO4, H2O, CaCl2.

E. HCl, BaCl2, CaSO4, Na2SO4 Câu 8: Thể tích nước cần thêm vào 100ml dung dịch HCl có pH= 4 để được dung dịch có pH= 5 là: A. 90ml.

B. 0,09l.

C. 900ml.

D. 1000ml. Đáp án: Câu 1 Câu 2 Câu 3 Câu 4 Câu 5 Câu 6 Câu 7 Câu 8 C A C C D A C C GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

26

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

3. Bài mới:(1p) Vào bài: Để củng cố lại kiến thức đã học trong cả chương, hôm nay cô và các em cùng nhau luyện tập về axit, bazo, muối, phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li.

TL

HĐ của giáo viên

3p

Hoạt động 1: Axit - bazơ muối Yêu cầu học sinh nhắc lại các khái niệm axit, bazơ, muối theo quan điểm Areniut.

Axit ? Bazơ ? Hiđroxit lưỡng tính ?

Muối và sự phân li của nó ?

5p

4p

HĐ của học sinh - Axit là chất khi tan trong nước phân li ra ion H+.

- Bazơ là chất khi tan trong nước phân li ra ion OH-.

- Hiđroxit lưỡng tính là chất khi tan trong nước vừa có thể phân li theo kiểu axit, vừa có thể phân li theo kiểu bazơ.

- Muối: Hầu hết các muối khi tan trong nước phân li hoàn toàn thành cation kim loại (hoặc NH4+) và anion gốc axit.

Nếu gốc axit còn chứa hiđro axit thì nó sẽ tiếp tục phân li yếu ra cation H+ và anion gốc axit.

Hoạt động 2 Làm bài tập áp Bài tập 1 trang 22 SGK K2S → 2K+ +S2dụng Yêu cầu học sinh làm bài tập 1 Na2HPO4 →2Na+ + HPO42trang 22 SGK. HPO42- H+ + PO43NaH2PO4 →Na+ + H2PO4H2PO4- H+ + HPO42HPO42- H+ + PO43Pb(OH)2 Pb2+ + 2OHPb(OH)2 2H+ + PbO22HBrO H+ + BrOHF H+ FHClO4 →H+ + ClO4Hoạt động 3 Sự điên li của 5.Tích số ion của nước là nước. pH của dung dịch.

K H 2O = H + OH - = 1,0.10- Sự điện li của nước ? Tích số 14 . Có thể coi giá trị này không ion của nước ? đổi trong các dung dịch khác nhau.

- Giá trị pH trong các môi 6. Giá trị H + và pH đặc trường ? trưng cho các môi trường: + Môi trường axit: H > 1,0.10-7 hoặc pH < 7 Môi trường + -7 kiềm: H <1,0.10 hoặc pH > 7

[ ][

]

[ ]

[ ]

[ ]

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Nội dung bài * Kiến thức cần nắm vững 1. Axit là chất khi tan trong nước phân li ra ion H+.

2. Bazơ là chất khi tan trong nước phân li ra ion OH-.

3. Hiđroxit lưỡng tính là chất khi tan trong nước vừa có thể phân li theo kiểu axit, vừa có thể phân li theo kiểu bazơ.

4. Hầu hết các muối khi tan trong nước phân li hoàn toàn thành cation kim loại (hoặc NH4+) và anion gốc axit.

Nếu gốc axit còn chứa hiđro axit thì nó sẽ tiếp tục phân li yếu ra cation H+ và anion gốc axit.

Bài tập 1 trang 22 SGK K2S → 2K+ +S2Na2HPO4 →2Na+ + HPO42HPO42- H+ + PO43NaH2PO4 →Na+ + H2PO4H2PO4- H+ + HPO42HPO42- H+ + PO43Pb(OH)2 Pb2+ + 2OHPb(OH)2 2H+ + PbO22HBrO H+ + BrO(a. hipobromo) HF H+ FHClO4 →H+ + ClO4(a. pecloric) 5.Tích số ion của nước là = K H 2O = H + OH -

[ ][

]

-14

1,0.10 . Có thể coi giá trị này không đổi trong các dung dịch khác nhau. + 6. Giá trị H và pH đặc trưng cho các môi trường: + Môi trường axit: H > -7 1,0.10 hoặc pH < 7 Môi trường + -7 kiềm: H <1,0.10 hoặc pH > 7 Môi trường trung

[ ]

[ ]

[ ]

27

Năm học 2017-2018 TL

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

Nội dung bài

[ ] +

7p

[ ]

Môi trường trung tính: H = tính: H = 1,0.10-7 hoặc pH 1,0.10-7 hoặc pH = 7. = 7.

- Chỉ thị ? Một số chỉ thị hay 7.

Chỉ thị: quỳ, dùng ?

7. Chỉ thị: quỳ, phenolphtalein, phenolphtalein, chỉ thị vạn chỉ thị vạn năng, .... năng, ....

Hoạt động 4 Bài tập áp dụng Bài tập 2/22 SGK làm bài tập 2 và 3 trang 22 sách Bài tập 2/22 SGK H + OH - = 1,0.10-14 giáo khoa. + -14 H OH = 1,0.10 1,0.10 −14 -

[ ][ ] 1,0.10 ⇒ [OH ] = [H ]

−14

-

+

1,0.10 −14 = 1,0.10 −2

=

+

[ ][ ] ⇒ [OH ] =

[H ] +

1,0.10 −14 = = 1,0.10-12M. −2 1,0.10 1,0.10-12M.

pH = 2.

- Môi trường dung dịch là pH = 2.

- Môi trường dung dịch là môi môi trường axit. Quỳ tím hóa đỏ. trường axit. Quỳ tím hóa đỏ.

Bài 3/22 SGK pH = 9 Bài 3/22 SGK pH = 9 ⇒ H + = 1,0.10-9M. ⇒ H + = 1,0.10-9M. H + OH - = 1,0.10-14

[ ] [H ] [OH ] = 1,0.10 1,0.10 ⇒ [OH ] = [H ] +

-

-14

−14

-

+

=

Làm BT 1.44 SBT: Hòa tan hoàn toàn 0,12g Mg trong 100ml dung dịch HCl 0,2M. Tính pH của dung dịch sau khi phản ứng kết thúc( Thể tích dung dịch biến đổi không dắng kể )

1,0.10 −14 =1,0.10-5M. −9 1,0.10

−14

-

+

1,0.10 −14 =1,0.10-5M. = −9 1,0.10

- Phenolphtalein trong dung - Phenolphtalein trong dung dịch này có màu hồng.

Bài 1.44 SBT: dịch này có màu hồng.

0,12 Bài 1.44 SBT: nMg = = 5.10 −3 (mol ) 0,12 24 nMg = = 5.10 −3 (mol ) nHCl = 0, 2.0,1 = 2.10−2 ( mol ) 24 nHCl = 0, 2.0,1 = 2.10 −2 (mol ) PTPU: 2HCl + Mg →MgCl2 + PTPU: 2HCl + Mg →MgCl2 + H2 H2 Bđ:2.10-2 5.10-3(mol) Bđ:2.10-2 5.10-3(mol) Pu :1.10-2 5.10-3(mol) Pu :1.10-2 5.10-3(mol) Spu:1.10-2 0 Spu:1.10-2 0 1.10−2 1.10 −2 + + −1

[ H ] = = 10−1 M [H ] = = 10 M 0,1 0,1 −2 nHCldu = 1.10−2 (mol ) nHCldu = 1.10 (mol )

1.10 −2 [H ] = = 10−1 M 0,1 pH= 1. +

3p

[ ] [ ][ ] 1,0.10 ⇒ [OH ] = [H ]

[H + ] =

1.10−2 = 10−1 M 0,1

pH= 1.

Hoạt động 5 Phản ứng trao 8. Phản ứng trao đổi ion đổi ion trong dung dịch chất điện li 8. Phản ứng trao đổi ion trong trong dung dịch các chất - Điều kiện xảy ra phản ứng trao dung dịch các chất điện li chỉ điện li chỉ xảy ra khi các ion

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

28

Năm học 2017-2018 TL

4p

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

đổi ion trong dung dịch chất xảy ra khi các ion kết hợp điện li ? được với nhau tạo thành ít nhất một trong các chất sau: Chất kết tủa.

Chất điện li yếu.

- Bản chất của phản ứng trao đổi Chất khí. ion trong dung dịch các chất điện li ?

- Bản chất của phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li là: Một số ion trong dung dịch kết hợp được - Làm bài tập 5 trang 23 SGK. với nhau làm giảm nồng độ ion của chúng.

- Ý nghĩa của phương trình ion Bài tâp 5: SGK ĐA: C rút gọn.

9. Phương trình ion rút gọn cho biết bản chất của phản ứng - Cách biểu diễn phương trình trong dung dịch các chất điện ion rút gọn. li.

Trong phương trình ion rút gọn người ta loại bỏ những ion không tham gia phản ứng còn những chất kết tủa, điện li yếu, chất khí được giữ nguyên dưới dạng phân tử.

Hoạt động 6 Bài tập áp dụng Làm bài tập 4/ 22 SGK Bài tập 4 a. Na2CO3 + Ca(NO3)2→ CaCO3↓ + 2NaNO3 CO32- + Ca2+ →CaCO3↓

Nội dung bài kết hợp được với nhau tạo thành ít nhất một trong các chất sau: Chất kết tủa.

Chất điện li yếu.

Chất khí.

- Bản chất của phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li là: Một số ion trong dung dịch kết hợp được với nhau làm giảm nồng độ ion của chúng.

9. Phương trình ion rút gọn cho biết bản chất của phản ứng trong dung dịch các chất điện li.

Bài tập 4 a. Na2CO3 + Ca(NO3)2→ CaCO3↓ + 2NaNO3 CO32- + Ca2+ →CaCO3↓

b. FeSO4 + 2NaOH→ + 2NaOH→ Fe(OH)2↓ + Na2SO4 b.

FeSO4 Fe2+ + 2OH- →Fe(OH)2↓ Fe(OH)2↓ + Na2SO4 2+ Fe + 2OH →Fe(OH)2↓ c. NaHCO3 + HCl→ NaCl + c. NaHCO3 + HCl→ NaCl + H2O + CO2↑ H2O + CO2↑ HCO3- + H+ →H2O + CO2↑ + HCO3 + H →H2O + CO2↑ d. NaHCO3 + NaOH → d. NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 +H2O Na2CO3 +H2O HCO3- + OH- → CO32- + 2HCO3 + OH → CO3 + H2O H2O e. K2CO3 + NaCl →không e. K2CO3 + NaCl →không xảy xảy ra. ra. g. Pb(OH)2(r) + HNO3 Pb(NO3)2 + 2H2O g. Pb(OH)2(r) + HNO3 Pb(OH)2 + 2H+ → Pb2+ + Pb(NO3)2 + 2H2O 2H2O Pb(OH)2 + 2H+ → Pb2+ + 2H2O h. Pb(OH)2(r) + 2NaOH → Na2PbO2 + 2H2O h. Pb(OH)2(r) + 2NaOH → Pb(OH)2 + 2OH-→ PbO22Na2PbO2 + 2H2O i. CuSO4 + Na2S → CuS↓ +

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

29

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

Pb(OH)2 + 2OH-→ PbO22Na2SO4 i. CuSO4 + Na2S → CuS↓ + Cu2+ S2- → CuS↓ Na2SO4 Cu2+ S2- → CuS↓

3. Củng cố và BTVN: (1p) a. Củng cố: Nhắc lại các phần kiến thức cần nắm. b. BTVN: Làm các bài tập 6, 7 SGK và 37, 38, 39, 40,41, 42, 43 SBT 4. Dặn dò:(1p) - Xem lại toàn bộ kiến thức đã ôn tập và làm các bài tập đã cho.

- Xem trước bài thực hành.

V. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

30

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 09

§ KIỂM TRA MỘT TIẾT I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức - Củng cố kiến thức về sự điện li, axit, bazơ, muối và hiđroxit lưỡng tính.

- pH của dung dịch, phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li.

2. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng trao đổi giữa các chất điện li dạng phân tử, ion và ion thu gọn.

- Vận dụng kiến thức để dự đoán chiều hướng của phản ứng trao đổi giữa các chất điện li và làm một số dạng bài tập cơ bản.

3. Tình cảm, thái độ: - Rèn luyện tính nghiêm túc trong kiểm tra.

II. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn và bài tập tự luận.

III. Chuẩn bị 1. Giáo viên - Chuẩn bị nội dung đề kiểm tra đánh giá.

2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung đã học chương I để kiểm tra.

IV. Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: 2. Nội dung kiểm tra: A. Ma trận đề kiểm tra: Mức độ nhận thức Nội dung kiến thức 1. Khái niệm sự điện li, phân loại chất điện li.

Số câu hỏi Số điểm 2. Axit, bazơ, muối và Độ pH

Số câu hỏi Số điểm

Nhận biết TN

TL

-Phân biệt được chất điện li và không điện li, chất điện li mạnh và yếu

Thông hiểu TN

TL

Viết được phương trình điện li của chất điện li mạnh và điện li yếu.

1 0,5 -Nhận ra một số chất cụ thể là axit, bazơ, hiđroxit lưỡng tính, muối.

- Biểu thức tích số ion của nước - Chất chỉ thị axitbazơ và Biểu thức tính pH

1 0,5

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Vận dụng TN

TL

Tính nồng độ mol của ion trong dung dịch khi biết nồng độ của chất ban đầu.

1

Vận dụng ở mức cao hơn TN TL Tính nồng độ của ion còn lại khi biết nồng độ của các ion khác trong dung dịch.

2

0,5 - Viết được PT điện li của các axit, bazơ, hiđroxit lưỡng tính, muối cụ thể theo thuyết A-reni-ut.

- Ý nghĩa tích số ion của nước - Xác định môi trường dựa vào [H+]; [OH−]; pH; pOH 2 1,0

Cộng

1,0 (10%)

- Viết được PT điện li các muối axit, - Xác định pH của dung dịch khi biết nồng độ của các chất.

- Xác định pH của dung dịch sau khi phản ứng kết thúc.

1

1

1

0,5

1,5

1,5

6 5,0 (50%)

31

Năm học 2017-2018 3. Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch

Số câu hỏi Số điểm Tổng số câu Tổng số điểm

Hóa học 11CB - Xác định trong dung dịch chất nào ở dạng ion, dạng kết tủa, dạng phân tử - Điều kiện để xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch 1

- Bản chất phản ứng xảy ra trong dung dịch là phản ứng giữa các ion.

-Viết PTHH dạng ion thu gọn - Bài toán tính khối lượng hoặc thể tích của chất tạo thành sau phản ứng.

- Từ PTHH dạng rút gọn chuyển sang PTHH dạng phân tử.

1

1

1

1

0,5 3 1,5 (15%)

0,5 3 1,5 (15%)

0,5 3 1,5 (20%)

2 2 3,5 (35%)

0,5 1 0,5 (5%)

5 4,0(40%) 1 1,5 (15%)

13 10,0 (100%)

B. Đề kiểm tra: -TRẮC NGIỆM: (5đ) Câu 1 : Bộ ba các chất nào sau đây đều là các chất điện li mạnh?

A. HNO3, NaOH, KCl B. HCl, Ba(OH)2, CH3COOH C. NH4Cl, KOH, HgCl2 D. NaNO3, NaNO2, NH3 Câu 2 : Nồng độ mol của ion Na+ trong dung dịch Na2SO3 0,2M là?

A. 0,2M. B. 0,1M C. 0,4M. D. 0,02M Câu 3: Theo thuyết A-rê-ni-ut, kết luận nào sau đây là đúng?

A. Một hợp chất trong thành phần phân tử có hidro là axit.

B. Một hợp chất trong thành phần phân tử co nhóm OH là bazơ.

C.Một hợp chất có khả năng phân li cation H+ tronh nước là axit.

D. Một bazơ không nhất thiết phải có nhóm OH trong thành phần phân tử.

Câu 4: Hòa tan một bazo vào nước kết quả là?

A. [H+ ] < [OH- ] B. [H+ ] = [OH- ] + C. [H ] > [OH ] D. Không xác định được vì không biết nồng độ bazo.

Câu 5: Một dung dịch có [H+ ] = 1.0.10-6M. Môi trường của dung dịch này là?

A. Axit B. Trung tính C. Kiềm D. không xác định được Câu 6: pH của dung dịch axit HNO3 0,001M là?

A. 3 B. 2 C. 0,001 D. 10-3 Câu 7: Phản ứng nào sau đây không xảy ra được?

A. BaCl2 + NaSO4.

B. AgNO3 + NaCl C. H2SO4 + Cu(OH)2 D. Ba(NO3)2 + NaCl Câu 8: Bản chất của phản ứng Na2SO4 + BaCl2 NaCl + BaSO4 là?

2+ 2A. Sự kết hợp giữa ion Ba và ion SO4 tạo thành BaSO4.

B. Sự kết hợp giữa ion Cl- và ion Na+ tạo thành NaCl. C. Sự tạo thành BaSO4 D. Cả 3 phương án trên.

Câu 9: Trong phản ứng BaCO3 + 2HCl → BaCl2 + CO2 + H2O, những chất tồn tại dạng ion là: A. BaCO3, HCl, CO2 B. BaCO3, CO2, H2O C. HCl, BaCl2, CO2 D. HCl, BaCl2. + Câu 10: Phương trình: H + OH → H2O là phương trình ion rút gọn của phương trình nào sau đây?

A. H2SO4 + Ba(OH)2 → BaSO4 + 2H2O. B. HCl + Mg(OH)2 → MgCl2 + H2O C. HNO3 + NaOH → NaNO3 + H2O D. CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O. - TỰ LUẬN: (5đ) GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

32

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Câu 1: Tính pH của dung dịch NaOH 0,01M. (1,5đ).

Câu 2: Trộn 250ml dd KOH 0,03M với 250ml dd HCl 0,02M. Tính pH của dd thu được? (1,5đ) Câu 3: Viết phương trình phân tử và phương trình ion thu gọn của các phản ứng sau: (2đ). a. HCl + Ba(OH)2 → b. Pb(OH)2 + NaOH → C. Đáp án: - Trắc nghiệm: …………………………………………..Mỗi đáp án đúng được 0,5đ Câu 1 Câu 2 Câu 3 Câu 4 Câu 5 Câu 6 Câu 7 Câu 8 A C C A A A D A - Tự luận: Chung cho cả 2 đề Câu 1: Tính pH của dung dịch NaOH 0,01M: NaOH → Na+ + OH0,01M 0,01M.......................................................0,5đ K H 2O 10−14 [OH- ]= 0,01M= 10-2M [H+ ]= = = 10−12 M …………………….0,5đ [H + ] 10 −2 pH = 12.......................................................................................0,5đ Câu 2: nKOH = 0, 03.0, 25 = 7,5.10 −3 (mol ) ...............................................0,5đ nHCl = 0, 02.0, 25 = 5.10 −3 (mol ) OH- + H+ → H2O -3 Tpu: 7,5.10 5.10-3 (mol) Pư: 5,0.10-3 5.10-3 (mol) Spu: 2,5.10-3 0 (mol) 2,5.10 −3 nOH − = 2,5.10 −3 mol [OH- ]= = 5.10−3 M ......................0,5đ du 0,5 10−14 [H+ ] = = 2.10−12 M pH= 11,699..........................................0,5đ 5.10−3 Câu 3: a. 2HCl + Ba(OH)2 → BaCl2 + 2H2O H+ + OH- → H2O.........................................................................1đ b. Pb(OH)2 + 2NaOH → Na2PbO2 + 2H2O Pb(OH)2 + 2OH- → PbO22- + 2H2O………………………………..1đ D. Thống kê: Lớp

8 – 10đ

6,5 – 7,5đ

5 – 6đ

3 – 4,5đ

Câu 9 D

Câu 10 C

0 – 2,5đ

11 A20

V. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

33

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 10

BÀI 7: NITƠ I. Mục tiêu bài học 7. Kiến thức: - Đưa ra vị trí của nitơ trong bảng hệ thống tuần hoàn.

- Phát biểu được tính chất vật lí và tính chất hoá học của nitơ.

- Biết được ứng dụng của nitơ và phương pháp điều chế nitơ trong phòng thí nghiệm cũng như trong công nghiệp.

8. Kỹ năng: - Vận dụng cấu tạo của nitơ để giải thích tính chất vật lí, hoá học của nitơ.

- Rèn luyện kĩ năng dự đoán tính chất của một chất dựa vào mức oxi hoá của nó.

9. Tình cảm, thái độ: - Rèn luyện tính cẩn thận.

II. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề kết hợp với phương tiện trực quan.

III. Chuẩn bị: 5. Giáo viên: - Chuẩn bị nội dung kiến thức.

- Hệ thống câu hỏi để học sinh hoạt động.

6. Học sinh: - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp 4. Ổn định lớp: (1p) 5. Kiểm tra bài cũ: Vì tiết trước kiểm tra 1 tiết nên tiết này không kiểm tra bài cũ.

3. Bài mới:(1p) Vào bài: Khí gì chiếm chiếm thành phần lớn nhất trong thể tích của không khí? Đó là khí Nitơ, vậy khí này có đặc điểm như thế nào về cấu tạo, tính chất vật lí, tính chất hóa học, ứng dụng, trạng thái tự nhiên như thế nào và điều chế ra sao? Bài học ngày hôm nay sẽ giải quyết các vấn đề này.

TL

7p

HĐ của giáo viên Hoạt động 1 Vị trí và cấu hình của nitơ.

- GV cung cấp số thứ tự của nitơ. Yêu cầu học sinh viết cấu hình và xác định vị trí của nitơ trong bảng hệ thống tuần hoàn.

- Viết công thức cấu tạo của phân tử nitơ dựa vào qui tắc bát tử. Từ cấu tạo dự đoán tính tan trong nước.

- Cho biết độ âm điện và các mức oxi hoá của nitơ.

- Dự đoán tính chất hoá học của nitơ.

HĐ của học sinh

CH e: 1s22s22p3 Nitơ thuộc chu kì 3 nhóm VA. Cấu tạo phân tử nitơ N≡N

Nội dung bài I. Vị trí và cấu hình electron nguyên tử - Cấu hình electron nguyên tử : 1s22s22p3 - Nitơ thuộc chu kì 3 nhóm VA. - Cấu tạo phân tử nitơ N ≡ N. - Độ âm điện 3,04 chỉ kém oxi, flo.

- Độ âm điện 3,04 chỉ kém Flo, Oxi, Clo. - Nitơ có tính oxi mạnh nhưng vì có liên kết 3 nên rất bền.

II. Tính chất vật lí 3p

Hoạt động 2: Tính chất vật lí - Từ thực tế hãy cho biết trạng - Nitơ là chất khí không màu, thái màu sắc, mùi vị của nitơ không mùi, không trong tự nhiên. vị

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

( SGK)

34

Năm học 2017-2018 - Độc tính và nhiệt độ hóa lỏng của khí nitơ.

- Từ cấu tạo phân tử hãy giải thích tính tan của nitơ trong nước. + Ở điều kiện thường, 1 lít nước hòa tan được 0,015l khí nitơ.

3p

7p

Hóa học 11CB - Không độc, hóa lỏng ở 1960C. - Ít tan trong nước do nitơ là phân tử không phân cực.

III. Tính chất hoá học Các mức oxi hoá của nitơ -3 0 +1 +2 +3 +4 +5

Hoạt động 3 Tính chất hoá học.

- Từ các mức oxi hoá có thể có của nitơ hãy dự đoán tính chất hoá học của nitơ ? Khi nào thì thể hiện tính oxi hoá và khi nào thì thể hiện tính khử ?

- Nitơ có mức oxi hoá trung Tính Khử gian nên nó vừa có tính oxi Tính OXH hoá vừa có tính khử.

Td với CK Td với COX + Tính oxi hoá thể hiện khi tác dụng với chất khử. + Tính khử thể hiện khi tác dụng với chất oxi hoá.

- Tại sao nitơ kém hoạt động ở - Nitơ kém hoạt động hoá học nhiệt độ thấp ? ở nhiệt độ thường là do nó có liên kết ba bền, chỉ ở nhiệt độ cao nó mới hoạt động hoá học mạnh.

1. Tính oxi hoá Hoạt động 4 Tính oxi hoá - Tính oxi hoá của nitơ biểu hiện như thế nào ? Cho thí dụ - Tác dụng với chất khử như a. Tác dụng với kim loại minh họa. kim loại, hiđro.

- Tác dụng với các kim loại hoạt + Kim loại hoạt động là kim loại + Tác dụng với kim loại hoạt động mạnh. như thế nào? động mạnh như Ca, Mg, Al…( * Chú ý: hướng dẫn cách gọi là kim loại đúng trước H trong -3 0 to tên muối nitrua. dãy hoạt động hóa học) ở nhiệt Mg + N2  → Mg3N2 độ cao tạo thành muối nitrua magie nitrua kim loại. b. Tác dụng với hiđro 0

0

-3

t Mg + N2  Mg3N2 → o

0

-3

o

, p, xt N2 + 3H2 t → 2NH3

+ Tác dụng với H2 ở nhiệt độ

Trong 2 trường hợp trên, số oxi cao, áp suất cao và có mặt chất hóa của N giảm từ 0 đến -3, nên xúc tác, tạo ra khí amoniac.

Nitơ thể hiện tính oxi hóa.

0

t o , p, xt

-3

N2 + 3H2  → 2NH3 - Nitơ đóng vai trò gì trong các Nitơ đóng vai trò là chất oxi hoá.

2. Tính khử phản ứng này ?

7p

Hoạt động 5 : Tính khử - Tính khử biểu hiện như thế - Nitơ thể hiện tính khử khi tác dụng với chất oxi hoá mạnh nào ? cho thí dụ minh hoạ. hơn như Flo, Oxi

0

+2

to

N2 + O2  → 2NO nitơ monoxit (không màu) +4

+2 - Khí NO không màu sẽ nhanh 0 to chóng bị oxi hoá cho sản phẩm N2 + O2  → 2NO màu nâu đỏ.

NO + O2 → 2NO2

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

NO + O2 → 2NO2 (màu nâu đỏ) +2

Trong phản ứng này, số oxi hóa 35

Năm học 2017-2018 - Liên hệ thực tế: Trong thiên nhiên khí NO được tạo thành - Khi có sấm sét. khi nào? + Trong dân gian có câu ca dao nào nói về hiện tượng này?

- “ Lúa chiêm lấp ló đầu bờ Hễ nghe tiếng sấm dựng cờ + Vì sao lại nói như vậy? đứng lên” - Vì lúc đó sấm sét đã cung cấp năng lượng giúp cho Nitơ trong khí quyển tác dụng với oxi tạo thành NO, NO dễ dàng phản ứng tạo thành đạm bổ - Ngoài 2 oxit trên, còn có các sung cho cây trồng. oxit khác của nito như N2O, N2O3, N2O5, chúng không điều chế được bằng tác dụng trực tiếp giữa nito và oxi => > Keát luaän : Nitô theå hieän tính khöû khi taùc duïng vôùi caùc nguyeân toá coù ñoä aâm ñieän lôùn hôn .Theå hieän tính oxihoùa khi taùc duïng vôùi caùc nguyeân toá coù ñoä aâm ñieän lôùn hôn 4p

4p

của N tăng từ 0 đến +2, nitơ thể hiện tính khử.

=> > Keát luaän : Nitô theå hieän tính khöû khi taùc duïng vôùi caùc nguyeân toá coù ñoä aâm ñieän lôùn hôn .Theå hieän tính oxihoùa khi taùc duïng vôùi caùc nguyeân toá coù ñoä aâm ñieän lôùn hôn IV. Ứng dụng (SGK)

Hoạt động 6 Ứng dụng - Yêu cầu học sinh cho biết các - Nitơ dùng để sản xuất phân ứng dụng của nitơ dựa vào hiểu đạm. biết của mình.

Thuốc nổ, tạo môi trường trơ.

- GV cung cấp thêm một số thông tin ứng dụng của nitơ.

2p

Hóa học 11CB

V. Trạng thái tự nhiên - Dạng tự do.

- Dạng hợp chất. ( SGK)

Hoạt động 7 Trạng thái tự nhiên Nitơ tồn tại ở những dạng nào ? - Nitơ tồn tại ở dạng tự do trong không khí, trong hợp chất diêm tiêu, trong cơ thể VI. Điều chế 1. Trong công nghiệp sinh vật.

Hoạt động 8 Điều chế - Chưng phân đoạn không khí lỏng.

- Nhắc lại kiến thức cũ. Nitơ - Sản xuất trong công nghiệp trong công nghiệp được sản xuất bằng phương pháp chưng phân 2. Trong phòng thí nghiệm cùng với oxi. đoạn không khí lỏng. (Đọc thêm) - Trong phòng thí nghiệm nitơ - Nitơ trong phòng thí nghiệm được điều chế bằng cách nào ? được điều chế bằng cách đun nóng nhẹ dung dịch NH4NO2.

Hoặc hỗn hợp dung dịch 2 muối là NH4Cl và NaNO2.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

36

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB o

t NH4NO2  N2 + 2H2O →

NH4Cl +NaNO2 + NaCl + 2H2O

o

t → N2

3. Củng cố và BTVN: (5p) a. Củng cố: *Làm các bài 1, 2, 3, 4 SGK b. BTVN: Làm các bài tập 5 SGK và 2.6, 7, 8, 9, 10 SBT V. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

37

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 11

AMONIAC VÀ MUỐI AMONI

BÀI 8:

I. Mục tiêu bài học 10. Kiến thức:

* Học sinh nêu ra: - Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí, ứng dụng của amoniac.

- Cách điều chế amoniac trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp .

- Biết được thành phần phân tử, tính chất vật lý, hóa học cơ bản của muối amoni.

- Biết được ứng dụng của muối amoni và phương pháp điều chế muối amoninitơ trong phòng thí nghiệm cũng như trong công nghiệp. * Học sinh phát biểu được: - Tính chất hoá học của amoniac: Tính bazơ yếu và tính khử.

- Dự đoán tính chất hóa học, kiểm tra bằng thí nghiệm và kết luận được tính chất hoá học của amoniac.

- Phân biệt được amoniac với một số khí đã biết bằng phương pháp hoá học.

- Tính thể tích khí amoniac sản xuất được ở đktc theo hiệu suất.phản ứng Tính chất hoá học của muối amoni: Tác dụng với dung dịch kiềm và phản ứng nhiệt phân.

11. Kỹ năng: - Dựa vào trạng thái oxi hóa của n trong phân tử NH3 để dự đoán tính khử của NH3.

- Quan sát các thí nghiệm, tìm các ví dụ để kiểm tra về dự đoán và kết luận về tính chất của NH3.

- Viết pthh biểu diễn TCHH của NH3.

- Đọc, tóm tắt thông tin về ứng dụng quan trọng của NH3 và phương pháp điều chế NH3.

- Phân biệt dung dịch NH3 với các dung dịch khác.

12. Tình cảm, thái độ: - Biết nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường của việc sản xuất NH3 và có ý thức bảo vệ môi trường.

II. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề kết hợp với phương tiện trực quan.

- Sử dụng thí nghiệm trong dạy học.

III. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: • Duïng cuï : Ống nghieäm , giaù oáng nghieäm , chaäu thuyû tinh , bình thuyû tinh vôùi nuùt cao su coù oáng vuùt nhoïn xuyeân qua, ñeøn coàn , thìa laáy hoaù chaát.

• Hoùa chaát : NH3 , H2O , CuO , NH4Cl , dd NaOH , dd HCl ñaëc , dd AlCl3, Phenolphtaleâin .

Muoái amoni vaø dung dòch NaOH . NH4Cl raén a. Thí nghieäm 1 : Thöû tính tan cuûa muoái amoni . b. Thí nghieäm 2 : Taùc duïng vôùi bazô kieàm c. Thí nghieäm 3 : Nhieät phaân muoái amoni .

2. Học sinh: - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp 6. Ổn định lớp: (1p) 7. Kiểm tra bài cũ: *Neâu tính chaát hoaù hoïc cuûa Nitô, vieát phöông trình phaûn öùng minh hoïa.

3. Bài mới:(1p)

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

38

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Vào bài: Chắc hẳn các em đều được biết đến một loại khí có mùi khai đúng không? Đó là khí gì?

Chính là khí amoniac, kí hiệu là NH3. Khí này có đặc điểm gì về cấu tạo phân tử, tính chất vật lí, tính chất hóa học, ứng dụng và điều chế ra sao thì bài học ngày hôm nay sẽ trả lời cho các em.

TL

HĐ của giáo viên Hoaït ñoäng 1 : Cấu tạo phân tử: - Vieát coâng thöùc electron vaø coâng thöùc caáu taïo cuûa phaân töû NH3 ?

- Moâ taû söï hình thaønh phaân töû NH3 ? * Gv boå sung : - Phaân töû NH3 coù caáu taïo hình thaùp ñaùy laø tam giaùc ñeàu , nguyeân töû N ôû ñænh thaùp coøn 3 nguyeân töû H naèm ôû 3 ñænh cuûa tam giaùc ñeàu .

HĐ của học sinh

Nội dung bài A. AMONIAC NH3 I. Cấu tạo phân tử:

- CT e H :N: H H

CTCT H–N–H H

- Nitơ có 5 e ngoài cùng nó còn thiếu 3 e nên sẽ tạo 3 liên kết cộng hoá trị với hiđro, liên kết CHT có cực. Cặp e dùng chung lệch về phía N, làm cho N tích ñieän aâm , H tích ñieän döông .

H

N H

N

H

H

H hoặc - Phaân töû NH3 coù caáu taïo hình thaùp , ñaùy laø moät tam giaùc ñeàu .

- Phaân töû NH3 laø phaân töû phaân cöïc .

- Nguyeân töû Nitô coøn 1 caëp electron töï do( e hóa trị) coù theå tham gia lieân keát vôùi caùc nguyeân töû khaùc.

H

II. Tính chất vật lý Hoaït ñoäng 2: Tính chất vật lý -Cho HS quan saùt bình khí NH3 : Traïng thaùi , maøu saéc , muøi ?

- Amoniac là chất khí, không màu, mùi khai xốc.

- Tan rất nhiều trong nước.

- d NH3 / kk ?

- Laø chaát khí khoâng maøu , muøi khai vaø xoác , nheï hôn khoâng - Độ tan của NH3 như thế nào? khí.

Vì sao?

Chúng ta cùng quan sát thí - Gần bằng 0,59. Nheï hôn nghiệm. khoâng khí .

- Gv laøm thí nghieäm moâ taû tính - NH3 tan nhiều trong nước vì tan cuûa NH3 . Yêu cầu HS quan phân tử phân cực mạnh. saùt , nhaän xeùt vaø giaûi thích?

III. Tính chất hoá học - Vì khí amoniac tan nhiều Hoaït ñoäng 3: Tính chất hoá trong nước làm giảm áp suất trong bình và nước bị hút vào học bình. PP chuyển màu hồng - Từ những điều đã biết về NH3 chứng tỏ dd có tính bazo. hãy suy ñoaùn tính chaát hoaù hoïc 1. Tính bazơ yếu cô baûn cuûa NH3 ? a.

Tác dụng với nước 1. Tính bazơ yếu: NH3 + H2O NH4+ + OHa. Tác dụng với nước * Giaûi thích tính bazô cuûa NH3 - Tính bazo yếu và tính khử mạnh.

- Dung dòch NH3 theå hieän tính chaát cuûa moät kieàm yeáu nhö theá GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

39

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

naøo ? - Vieát phöông trình phaûn öùng quan saùt neâu hieän töôïng?

- DD NH3 làm cho pp hóa * Như vậy dd NH3 là bazo yếu hồng. Khi tan trong nước, NH3 + vì trong dung dịch có ion OH- , kết hợp với ion H của nước, + ta có thể dùng chỉ thị nào để tạo thành ion NH4 và ion hidroxit OH , làm cho dd có nhận biết nữa? tính bazo và dẫn điện. b. Tác dụng với dung dịch muối: - Dùng quỳ tím thì quỳ tím sẽ - Gv ñaët caâu hoûi : + NH3 coù taùc duïng vôùi muoái chuyển sang màu xanh. khoâng ?

b. Tác dụng với dung dịch muối Vd: AlCl3 + NH3 AlCl3 + 3NH3 + 3H2O → Al(OH)3 + 3NH4Cl Al3+ + 3NH3 + 3H2O → Al(OH)3 + 3NH4+ FeSO4+2NH3+2H2O→Fe(OH)2+(N H4)2SO4 2+

- Laøm TN : NH3 + AlCl3 Yêu cầu hs cho biết hiện tượng - dd NH3 tác dụng với dd muối và giải thích? của nhiều kim loại tạo thành kết tủa hidroxit của các kim loại đó.

- Hiện tượng: có kết tủa keo - Gv neâu theâm : vôùi caùc muoái trắng xuất hiện. khaùc FeCl2 , MgSO4 cuõng coù - Giải thích: phaûn öùng , vieát phöông trình AlCl3 + 3NH3 + 3H2O → Al(OH)3 + 3NH4Cl phaûn öùng Al3+ + 3NH3 + 3H2O → - Gv chuù yù : Vôùi caùc dung dòch Al(OH)3 + 3NH4+ Cu2+ , Zn2+ , Ag+ luùc ñaàu coù keát - Döïa vaøo söï höôùng daãn cuûa tuûa nhöng sau ñoù tan ra do taïo giaùo vieân leân baûng vieát moät phöùc . soá phaûn öùng .

Vd: Cu(OH)2 + NH3→ [Cu(NH3)4]2+ + OHc. Tác dụng với axit: - Gv höôùng daãn thí nghieäm NH3 + HClñaëc → YC hs cho biết hiện tượng và giải thích?

Fe +2NH3+2H2O→Fe(OH)2 +2NH 4

+

Chuù yù : Vôùi caùc dung dòch Cu2+ , Zn2+ , Ag+ luùc ñaàu coù keát tuûa nhöng sau ñoù tan ra do taïo phöùc .

Vd: Cu(OH)2 + NH3→ [Cu(NH3)4]2+ + OHKeát luaän : dd NH3 Taùc duïng vôùi dung dòch muoái cuûa nhieàu kim loaïi , taïo keát tuûa hiñroxit cuûa chuùng

c. Tác dụng với axit: tạo thành muối amoni. (k) → NH4Cl(r ) .

- Xuất hiện làn khói màu trắng NH3(k) + HCl + NH + H → NH4+ .

3 - Làn khói đó chính là muối 2NH3 + H2SO4 → (NH4)2SO4 amoniclorua NH4Cl → Phaûn öùng duøng ñeå nhaän bieát khí NH3(k) + HCl(k) → NH4Cl(r ) NH3 .

2. Tính khử

- Thoâng baùo : vôùi caùc dung dòch axit khaùc cuõng coù phaûn öùng .

2. Tính khử - Tính khử thể hiện khi nào ?

Cho thí dụ minh hoạ.

Yêu cầu học sinh xác định số oxi hoá và vai trò của NH3 trong các phản ứng .Cân bằng phản ứng theo phương pháp thăng bằng electron. a. Tác dụng với oxi không có GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

- Tính khử thể hiện khi tác dụng với các chất có tính oxi hóa.

VD: Oxi, Clo, H2SO4 đặc...

a. Tác dụng với oxi không có xúc tác: -3

0

0

40

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên xúc tác: - Laøm TN “ đốt cháy NH3 trong khí oxi không có xúc tác” YC hs quan sát và giải thích hiện tượng thí nghiệm? b. Tác dụng với oxi có xúc tác và nhiệt độ cao: Khi có xúc tác là Pt và nhiệt độ cao thì NH3 bị oxi hóa mạnh hơn lên mức oxi hóa là +2.

- YC hs viết và cân bằng phản ứng.

- Boå sung : So vôùi H2S , tính khöû cuûa NH3 yeáu hôn . → Gv giuùp HS ruùt ra keát luaän:

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

t - HS quan saùt , nhaän xeùt: NH3 4NH3 + 3O2  → 2N2 -2 cháy với ngọn lửa màu vàng. + 6H2O → Vieát phöông trình phaûn öùng b. Tác dụng với oxi có xúc tác và nhiệt độ cao: 850 −9000 C ; Pt 4NH3 + 5O2  → 4NO + 6H2O o

0

850 − 900 C ; Pt 4NH3 + 5O2  → 4NO + 6H2O

→ HS ruùt ra keát luaän chung : NH3 coù 2 tính chaát cô baûn laø tính bazô yeáu vaø tính khöû .

Hoaït ñoäng 4: Ứng dụng - HS nghieân cöùu vaø traû lôøi - NH3 coù nhöõng öùng duïng gì ? taïi sao ? vaø giaûi thích ?

IV. Ứng dụng - Làm phân bón và nguyên liệu sản xuất HNO3.

- Sơ đồ sản xuất HNO3 từ NH3: NH3→NO→NO2→HNO3 V. Điều chế 1. Trong phòng thí nghiệm

Hoaït ñoäng 5: Điều chế Tìm hieåu phöông phaùp ñieàu cheá NH3 : - Trong phoøng thí nghieäm NH3 ñöôïc ñieàu cheá nhö theá naøo ?

Ca(OH)2 + NH4Cl + NH3 + H2O

o

t CaCl2 →

- Đun nóng dung dịch kiềm với muối amoni thí dụ đun nóng dung dịch Ca(OH)2 với dung dịch NH4Cl. o

t → Ca(OH)2 + NH4Cl  CaCl2 + NH3 + H2O - NH3 được tổng hợp từ N2 và H2.

2. Trong công nghiệp o

t , xt, p N2+ 3H2 ←  2 NH3

- Trong công nghiệp NH3 được t o , xt, p N2+ 3H2 ←  2 NH3 tổng hợp như thế nào?

- Nhiệt độ : 450- 5000C. - Laøm theá naøo ñeå caân baèng - P cao từ 200- 300.

- Chất xúc tác: Fe kim loại trộn chuyeån dòch veà phía NH3 ? thêm Al2O3, K2O...

- Nhaän xeùt boå sung: Phản ứng điều chế này là pu thuận nghịch nên hỗn hợp khí thu được sẽ trộn lẫn 3 khí, khi đó người ta dựa vào nhiệt độ hóa lỏng của NH3 để tách NH3 ra khỏi hỗn hợp.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

41

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên Hoạt động 6: Khái niệm: - Giôùi thieäu moät soá muoái amoni: NH4Cl, NH4NO3 … → Ruùt ra khaùi nieäm veà muoái amoni.

- Vaäy muoái amoni coù nhöõng tính chaát vaät lyù gì?

Hoạt động 7: Tính chất vật lí: -Hoøa caùc tinh theå muoái amoni clorua vaøo nöôùc. Haõy nhaän xeùt traïng thaùi, maøu saéc, tính tan vaø ñoä pH? - Khẳng định lại: Các muối amoni đều là nhöõng hôïp chaát tinh theå ion vaø ôû traïng thaùi raén.

Muoái amoni ñeàu deã tan trong nöôùc vaø khi tan ñieän ly hoaøn toaøn thaønh caùc ion.

- Yêu cầu học sinh cho ví dụ và viết phương trình điện li?

- Muối amoni clorua không có màu vì sao? · Hoạt động 8: Tìm hieåu Tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái amoni.

1. Tác dụng với dung dịch kiềm: GV: Höôùng daãn HS laøm TN: -Cho một ít tinh thể NH4Cl ôû treân vaøo oáng nghieäm sau ñoù cho taùc duïng vôùi dd NaOH, ñöa giaáy quyø ẩm vaøo mieäng oáng nghieäm.

-YC HS quan saùt hieän töôïng, vieát phöông trình phaân töû vaø ion ruùt goïn để giaûi thích.

-GV nhaän xeùt boå sung: Moät soá muoái khaùc cuõng coù phaûn öùng vôùi kieàm töông töï. + YC hs viết pthh dưới dạng phân tử và ion thu gọn khi cho các muối NH4NO3, (NH4)2SO4 tác dụng với dd kiềm.

- Liên hệ với việc bón phân đạm amoni trong thực tế: hạn chế bón loại đạm này trong các loại đất có môi trường kiềm( pH>7)

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

I. Khái niệm: Muối amoni là chất tinh thể ion, gồm cation amoni NH4+ và anion gốc axit.

- Muối amoni là chất tinh thể VD: NH4Cl, NH4NO3 … ion, gồm cation amoni NH4+ và anion gốc axit.

II. Tính chất vật lí: -Laø nhöõng hôïp chaát tinh theå ion vaø - NH4Cl laø tinh theå rắn, khoâng ôû traïng thaùi raén. maøu, deã tan, tạo môi trường có -Muoái amoni ñeàu deã tan trong nöôùc vaø khi tan ñieän ly hoaøn toaøn pH < 7 thaønh caùc ion.

Ví du: NH4Cl → NH4+ + Cl-Ion NH4+ khoâng coù maøu.

- NH4Cl → NH4+ + Cl- Vì cả ion Cl- và ion NH4+ III. Tính chất hóa học: đều không có màu.

1. Tác dụng với dung dịch kiềm: NH4Cl + NaOH → NaCl + NH3 + H2 O - Phương trình ion rút gọn.

NH4+ + OH- → NH3 + H2O - Hiện tượng: Tinh thể NH4Cl - Phản ứng này dùng để điều chế tan ra, có sũi bọt khí, khí này khí NH trong phòng thí nghiệm.

3 có mùi khai và quỳ tím hóa - Để nhận biết khí muối amoni. xanh.

- Như vậy có sự tạo thành khí NH3.

- PTPU: NH4Cl + NaOH → NaCl + NH3 + H2O NH4+ + OH- → NH3 + H2O - HS viết:

2. Phản ứng nhiệt phân: 42

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên để tránh hao hụt lượng đạm.

2. Phản ứng nhiệt phân Các muối amoni dễ bị phân hủy bởi nhiệt.

- GV làm thí nghiệm biểu diễn sự phân huỷ muối amoni clorua: Cho một ít tinh thể muối vào ống nghiệm và đun nóng. + YC hs chú ý quan sát hiện tượng và giải thích? + Hiện tượng này còn được gọi là sự thăng hoa của muối NH4Cl. - GV cho một vài thí dụ khác: (NH4)2CO3, NH4HCO3 yêu cầu hs viết pthh khi nhiệt phân các muối này. ⇒ Hãy để ý vì sao các muối này khi nhiệt phân lại tạo ra khí NH3? Và có phải khi nhiệt phân tất cả các muối amoni cũng sẽ cho sản phẩm là khí NH3 không?

- Hãy nhớ lại phản ứng điều chế khí nitơ trong phòng thí nghiệm.

Hóa chất được dùng để điều chế N2 là gì? Viết pt điều chế N2 - Muối NH4NO2 khi nhiệt phân không tạo khí NH3 mà tạo N2, vì sao vậy? ⇒ Như vậy vì muối amoni này được tạo từ axit có tính oxh là HNO2 nên sản phẩm sau khi nhiệt phân là N2, còn các muối ở trên thì được tạo từ axit không có tính oxh nên sản phẩm là NH3.

- YC hs viết PTPU khi nhiệt phân muối NH4NO3 và xác định số oxh của N. + Axit HNO3 có tính oxh mạnh hơn HNO2 nên sẽ oxh NH3 sâu hơn lên mức oxh +1. ⇒ Từ đó yêu cầu học sinh nhận xét sự phân huỷ của muối amoni.

- Gợi ý cho học sinh chú ý tính oxi hoá khử của gốc axit trong muối amoni.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài Khi ñun noùng caùc muoái amoni deã bò nhieät phaân , taïo thaønh nhöõng saûn phaåm khaùc nhau .

VD: o

- Muoái ôû ñaùy oáng nghieäm heát , xuaát hieän muoái ôû gaàn mieäng oáng nghieäm . + Khi ñun noùng bò phaân huûy thaønh amoniac vaø axit

t → NH3 + HCl (1) NH4Cl  to

→ NH3 + (NH4)2CO3  NH4HCO3 (2) o

t → NH4HCO3  NH3 + H2O +CO2 (3)

to

to

→ N2 + 2H2O (4) → NH3 + HCl NH4NO2  NH4Cl  to + Amoniac và axit HCl bay lên NH NO  → N2O + 2H2O (5) 4 3 thì tiếp tục tác dụng lại với nhau tạo thành muối NH4Cl. NH3 + HCl → NH4Cl

o

t → NH3 +

(NH4)2CO3 NH4HCO3

o

t → NH4HCO3  H2O +CO2

NH3 +

- Là muối NH4NO2 to

→ N2 + 2H2O NH4NO2  - Vì 2 sản phẩm của phản ứng to

→ NH3 + HNO2 NH4NO2  không tồn tại. NH3 sinh ra lập tức bị HNO2 oxh ngay tạo thành N2 và H2O.

to

→ N2O + 2H2O NH4NO3 

*. Nhận xét: a. Muoái amoni taïo bôûi axít khoâng

43

Năm học 2017-2018 TL

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

* Bổ sung ứng dụng của một số phản ứng nhiệt phân muối amoni trong đời sống: - Trong thành phần của bột nở có NH4HCO3, khi làm bánh, NH4HCO3 bị nhiệt phân ở nhiệt độ cao tạo khí CO2, NH3 nên làm bánh xốp, nở.

- Phản ứng nhiệt phân muối NH4NO2, NH4NO3 được đùng để điều chế N2, N2O trong phòng thí nghiệm.

Nội dung bài

coù tính oxihoùa(Muối amoni chứa gốc axit không có tính oxi hoá): Khi ñun noùng bò phaân huûy thaønh amoniac vaø axit tương ứng. b. Muoái taïo bôûi axít coù tính oxihoùa (Muối amoni chứa gốc axit có tính * Nhận xét: a. Muoái amoni taïo bôûi axít oxi hoá): Nhö axít nitrô , axít nitric khi bò khoâng coù tính oxihoùa : Khi ñun noùng bò phaân huûy nhieät phaân cho ra N2 hoaëc N2O vaø nöôùc . thaønh amoniac vaø axit b. Muoái taïo bôûi axít coù tính oxihoùa : Nhö axít nitrô , axít nitric khi bò nhieät phaân cho ra N2 hoaëc N2O vaø nöôùc .

3. Củng cố và BTVN: (7p) a. Củng cố: Hoàn thành dãy chuyển hoá sau.

N2  → NH3  → NH4NO2  → N2

↓

Fe(OH)3

N2

b. BTVN: Làm các bài tập 2, 3, 8 SGK. 4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Xem trước bài mới.

V. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

44

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 12 BÀI 9: AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT I. Mục tiêu bài học 1. Kieán thöùc : + Nêu ñöôïc: caáu taïo phaân töû, tính chaát vaät lí ( traïng thaùi , maøu saéc, khoái löôïng rieâng, tính tan), öùng duïng, caùch ñieàu cheá HNO3 trong PTN vaø trong coâng nghieäp( töø amoniac) + Phát biểu ñöôïc : - HNO3 laø moät trong nhöõng axit maïnh nhaát.

- HNO3 laø chaát oxi hoaù raát maïnh: oxi hoaù haàu heát caùc kim loaïi, moät soá phi kim, nhieàu hôïp chaát voâ cô vaø höõu cô 2. Kyõ naêng : - Döï ñoaùn tính chaát hoaù hoïc, kieåm tra döï ñoaùn baèng thí nghieäm vaø ruùt ra keát luaän.

- Vieát phöông trình hoaù hoïc daïng phaân töû vaø ion ruùt goïn minh hoaï.

- Quan saùt thí nghieäm , hình aûnh, giaûi thích vaø ruùt ra keát luaän veà tính chaát hoaù hoïc cuûa HNO3

- Tính thaønh phaàn % veà khoái löôïng cuûa hoån hôïp kim loaïi taùc duïng vôùi HNO3

3.Tình cảm, thái độ: - Yêu thích môn học và tin tưởng vào khoa học.

- Biết nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường của việc sản xuất HNO3, có ý thức bảo vệ môi trường.

II. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề kết hợp với phương tiện trực quan.

- Sử dụng thí nghiệm trong dạy học.

III. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: - Duïng cuï : Ống nghieäm , giaù ñôõ , oáng nhoû gioït , ñeøn coàn - Hoaù chaát : Axít HNO3 ñaëc vaø loaõng , d2 H2SO4 loaõng , d2 BaCl2 ,d2 NaNO3 , NaNO3 Tinh theå Cu(NO3)2 ,tinh theå , Cu , S Caùc maãu muoái Nitrat : Ca(NO3)2 , NH4NO3 2. Học sinh: - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp 8. Ổn định lớp: (1p) 9. Kiểm tra bài cũ: (7p) * Neâu tính chaát hoùa hoïc cuûa muối amoni? VD minh hoïa? * Hoàn thành dãy chuyển hoá sau : N2 → NH3 → NH4Cl

NH4NO3 →N2O 3. Bài mới: Hoạt động 1: Vào bài:2ph - Yêu cầu một học sinh kể một vài hợp chất của Nitơ?

- Số oxh của N cao nhất là bao nhiêu và trong hợp chất nào?

- Với số oxh cao nhất như vậy thì HNO3 có những đặc điểm gì về cấu tạo phân tử, tính chất vật lí và tính chất hóa hoc…tiết hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau nghiên cứu.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

45

Năm học 2017-2018 TL (3p)

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

· +5

O

Hoạt động 2: Cấu tạo phân tử: H O N - Từ công thức phân tử yêu cầu O học sinh viết công thức cấu tạo.

- Xác định số oxi hoá của nitơ - Nitô coù hoùa trò IV vaø soá trong phân tử axit nitric. oxihoaù laø +5 - Laø chaát loûng, khoâng maøu

(4p)

(20p ) 1p

· Hoaït ñoäng 3: Tính chất vật lý: - Cho HS quan saùt loï axít HNO3 nhaän xeùt traïng thaùi vaät lyù cuûa axít ?

- Gv môû nuùt bình ñöïng HNO3 ñaëc, nhận xét hiện tượng?

- Tính tan của axit trong nước như thế nào?

Vì sao axit nitric có màu vàng? → GV nhaän xeùt boå sung: Axit HNO3 caát giöõ laâu ngaøy coù maøu vaøng do NO2 phaân huyû tan vaøo axit → caàn caát giöõ trong bình saãm maøu , boïc baèng giaáy ñen … · Hoaït ñoäng 4: Tính chất hóa học: - Yêu cầu HS dự đoán tính chất hóa học của axit HNO3 từ CTCT của axit? +5

H

O

O

N O

6p

- Nhận xét dự đoán của học sinh là đúng.

1 . Tính axít : - Laø moät trong soá caùc axít maïnh nhaát , trong dung dòch axit HNO3 xảy ra quá trình gì?

- Dung dòch axít HNO3 coù ñaày ñuû tính chaát cuûa moät dung dòch axít . Yeâu caàu HS neâu tính chaát

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Nội dung bài A. AXIT NITRIC : I – CAÁU TAÏO PHAÂN TÖÛ : - CTPT : HNO3 - CTCT : +5

H

O

O

N O

- Nitô coù hoùa trò IV vaø soá oxihoaù laø +5 II – TÍNH CHAÁT VAÄT - Boác khoùi maïnh trong khoâng LYÙ : khí aåm .

- Laø chaát loûng khoâng maøu - Axít nitric tan voâ haïn trong - Boác khoùi maïnh trong nöôùc khoâng khí aåm.

- Axít nitric tan voâ haïn trong nöôùc - D = 1,53g/cm3 , t0s = 860C .

- Axít nitric khoâng beàn , phaân huûy 1 phaàn 4HNO3 → 4 NO2 + O2 + 2H2O - Dung dòch axit coù maøu vaøng hoaëc naâu .

(Thöïc teá duøng HNO3 68%, D=1,40g/cm3 ) III . TÍNH CHAÁT HOÙA - Vì khi tan trong nước phân li HOÏC : ra ion H+ nên sẽ có tính chất của một axit.

Phân tử HNO3 có tính axit + Mặc khác, số Oxh của N và tính oxi hoá. trong HNO3 là +5, đây là số Oxh cao nhất của N nên trong các phản ứng hóa học số oxh này sẽ giảm xuống thể hiện tính OXH.

- Quá trình phân li thành ion 1 . Tính axít : của axit HNO3: - Laø moät trong soá caùc axít HNO3 → H+ + NO3maïnh nhaát , trong dung dòch : - Taùc duïng vôùi oxit bazô , HNO3 → H+ + NO3bazô , muoái cuûa axit yeáu hôn , 46

Năm học 2017-2018 TL

1p

12p

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

chung cuûa axit ? kim loaïi.

- Laáy VD minh hoïa tính axít VD: cuûa HNO3? + Làm quỳ tím hoá đỏ + Tác dụng với bazơ HNO3 + NaOH → NaNO3 + H2 O H+ + OH- → H2O + Tác dụng với oxit bazơ 2HNO3 + MgO → Mg(NO3)2 + H2O 2H+ + MgO → Mg2+ + H2O + Tác dụng với muối 2HNO3 + CaCO3 → Ca(NO3)2 + H2O + CO2 H+ + CaCO3 → Ca2+ + CO2 - Axit HNO3 tác dụng với kim + H2O loại liệu có giải phóng khí H2 không? Thì axit nitric tác dụng với kim loại khác với các axit khác. Khác như thế nào thì tính chất thứ 2 sẽ giải thích.

2 .Tính oxi hoùa mạnh : - Laø moät trong nhöõng axít coù tính oxi hoùa maïnh nhaát .

- Tuyø vaøo noàng ñoä cuûa axít vaø baûn chaát cuûa chaát khöû maø HNO3 coù theå bò khöû ñeán : NO2 , NO , N2O , N2 , NH4NO3 .

- Tính oxh mạnh của axit HNO3 ñược thể hiện khi tác dụng với những chất có tính gì?

- Tác dụng với những chất có Cho ví dụ? tính khử. a. Vôùi kim loaïi : Ví dụ: Kim loại, phi kim và · Vôùi nhöõng kim loaïi coù tính khöû hợp chất có tính khử. yeáu : Cu , Ag . . .

- GV höôùng daãn thí nghieäm : · Cu +HNO3(ñ) → · Cu +HNO3(l) → - Yêu cầu học sinh nêu hiện - Hiện tượng: Có khí màu nâu đỏ bay ra, mảnh Cu tan dần, tượng, giải thích và viết ptpu? dung dịch chuyển từ không màu sang màu xanh lam.

- Giải thích: Khí màu nâu đỏ là NO2, màu xanh lam là màu của ion hidrat Cu2+.

- Ptpu: Cu + 4HNO3(ñ)→ Cu(NO3)2 + 2NO2 + H2O

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Nội dung bài - Dung dòch axít HNO3 coù ñaày ñuû tính chaát cuûa moät dung dòch axít : + Làm quỳ tím hoá đỏ + Tác dụng với bazơ HNO3 + NaOH → NaNO3 + H2 O + Tác dụng với oxit bazơ 2HNO3 + MgO → Mg(NO3)2 + H2O + Tác dụng với muối 2HNO3 + CaCO3 → Ca(NO3)2 + H2O + CO2

2 .Tính oxi hoùa mạnh : .

- Tuyø vaøo noàng ñoä cuûa axít vaø baûn chaát cuûa chaát khöû maø HNO3 coù theå bò khöû ñeán : NO2 , NO , N2O , N2 , NH4NO3 .

a. Vôùi kim loaïi : * Vôùi nhöõng kim loaïi coù tính khöû yeáu : Cu , Ag . . .

- HNO3 ñaëc bò khöû ñeán NO2 Cu + 4HNO3(ñ)→ Cu(NO3)2 + 2NO2+2H2O - HNO3 loaõng bò khöû ñeán NO 3Cu + 8HNO3(l) → 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O

47

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên Khi taùc duïng vôùi nhöõng kim loaïi coù tính khöû maïnh hôn : Mg, Zn ,Al . . .

- HNO3 ñaëc bò khöû ñeán NO2 - HNO3 loaõng bò khöû ñeán N2O(khí cười) hoaëc N2 - HNO3 raát loaõng bò khöû ñeán NH3 (NH4NO3) - Yêu cầu HS viết ptpu minh họa.

· GV kết luận : - GV laøm thí nghieäm : Kẹp một dây Fe , một dây Al nhuùng vaøo dd HNO3 ñaëc , nguoäi, sau ñoù nhuùng vaøo caùc dung dòch axit khaùc : HCl , H2SO4 loaõng …

Yêu cầu học sinh cho biết hiện tượng?

- Chứng tỏ điều gì?

- Fe, Al bò thuï ñoäng hoùa trong dung dòch HNO3 ñaëc nguoäi do tạo ra một lớp màng o xít bền, bảo vệ kim loại khỏi tác dụng của các axit. Vì vậy, có thể dùng bình làm bằng nhôm để đựng HNO3 đặc.

- GV thoâng baùo :Nöôùc cöôøng thuûy hoøa tan ñöôïc Au vaø Pt : HNO3 + 3HCl → Cl2 + NOCl + 2H2O NOCl → NO + Cl → Clo nguyeân töû coù khaû naêng phaûn öùng raát lôùn nên sẽ phản ứng ñược với Au, Pt. - GV nói thêm: Vì sao HNO3 đặc lại tạo khí NO2 còn HNO3 loãng lại tạo khí NO? Giải thích dựa vào pt sau: 2HNO3 + NO 3NO2 + H2O

Hóa học 11CB HĐ của học sinh 3Cu + 8HNO3(l) → 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O

8Al + 30HNO3(l) → 8Al(NO3)3 + 3N2O+15H2O 5Mg + 12HNO3(l) → 5Mg(NO3)2 + N2 + 6H2O 4Zn + 10HNO3(l) → Zn(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O

- Không có hiện tượng gì xảy ra.

- Chứng tỏ Fe, Al bò thuï ñoäng hoùa trong dung dòch HNO3 ñaëc nguoäi .

Nội dung bài

* Khi taùc duïng vôùi nhöõng kim loaïi coù tính khöû maïnh hôn : Mg, Zn ,Al . . .

- HNO3 ñaëc bò khöû ñeán NO2 - HNO3 loaõng bò khöû ñeán N2O hoaëc N2 - HNO3 raát loaõng bò khöû ñeán NH3 (NH4NO3) 8Al + 30HNO3(l) → 8Al(NO3)3 + 3N2O+15H2O 5Mg + 12HNO3(l) → 5Mg(NO3)2 + N2 + 6H2O 4Zn + 10HNO3(l) → Zn(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O * Kết luận: - HNO3 oxihoùa haàu heát caùc kim loaïi (tröø vaøng vaø platin).

- Sản phẩm khử của HNO3 không phải là H2 mà là N2 hoặc hợp chất của N có số oxi hóa thấp hơn.

- Kim loại bị oxi hóa đến mức oxi hóa cao nhaát .

- Fe, Al bò thuï ñoäng hoùa trong dung dòch HNO3 ñaëc nguoäi .

3. Củng cố và BTVN: (7p) a. Củng cố: - Tóm tắt ngắn ngọn về những tính chất của axit HNO3 đã được học.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

48

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

- Làm các bài tập 1, 3 SGK. b. BTVN: Làm các bài tập 2, 6 SGK và 2.17, 2.18 4. Dặn dò: (1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Xem trước phần tiếp theo.

V. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

49

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 13

BÀI 9:

AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT(tt)

I. Mục tiêu bài học 13. Kiến thức: + Học sinh nêu được : Ứng duïng, caùch ñieàu cheá HNO3 trong PTN vaø trong coâng nghieäp( töø amoniac), đặc điểm của muối nitrat. + Học sinh trình bày ñöôïc : - HNO3 laø moät trong nhöõng axit maïnh nhaát.

- HNO3 laø chaát oxi hoaù raát maïnh: oxi hoaù haàu heát caùc kim loaïi, moät soá phi kim, nhieàu hôïp chaát voâ cô vaø höõu cô.

- Ba giai đoạn sản xuất axit HNO3 trong công nghiệp.

- Hiểu được phản ứng nhiệt phân các muối nitrat.

14. Kỹ năng: - Döï ñoaùn tính chaát hoaù hoïc, kieåm tra döï ñoaùn baèng thí nghieäm vaø ruùt ra keát luaän.

- Vieát phöông trình hoaù hoïc daïng phaân töû vaø ion ruùt goïn minh hoaï.

- Quan saùt thí nghieäm , hình aûnh, giaûi thích vaø ruùt ra keát luaän veà tính chaát hoaù hoïc cuûa HNO3 - Xác định đúng sản phẩm nhiệt phân muối nitrat và tính toán các đại lượng.

15. Tình cảm, thái độ: - Yêu thích môn học và tin tưởng vào khoa học.

- Biết nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường của việc sản xuất HNO3, có ý thức bảo vệ môi trường.

II. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề kết hợp với phương tiện trực quan.

- Sử dụng thí nghiệm trong dạy học.

III. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: Giáo án và 1 số video trình chiếu 2. Học sinh: - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp 10. Ổn định lớp: (1p) 11. Kiểm tra bài cũ: (8p) Thực hiện chuỗi phản ứng sau: NH3 → NO → NO2 → HNO3 → NH4NO3 → NH3 Cu(NO3)2 → Cu(OH)2 → CuCl2 3. Bài mới:(1p) Vào bài: Ở tiết trước chúng ta đã tìm hiểu tính oxi hóa mạnh của axit HNO3 thể hiện với kim loại, còn đối với phi kim và hợp chất có tính khử thì sao? Việc điều chế axit HNO3 như thế nào và muối của nó có đặc điểm gì? Tiết hôm nay sẽ làm sáng tỏ vấn đề.

TL

HĐ của giáo viên

6p

Hoạt động 1: Tính chất hóa học(tt): b. Taùc duïng vôùi phi kim : - Khi ñun noùng HNO3 ñaëc coù

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

HĐ của học sinh

Nội dung bài III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC: 2. Tính oxi hóa: a. Tác dụng với kim loại: b. Taùc duïng vôùi phi kim : - Khi ñun noùng HNO3 ñaëc coù theå taùc duïng ñöôïc vôùi C, P ,S . . .

50

Năm học 2017-2018 TL

5p

HĐ của giáo viên HĐ của học sinh theå taùc duïng ñöôïc vôùi C, P ,S . . .

- Gv laøm thí nghieäm : Taùc duïng vôùi phi kim · S + HNO3 ñun noùng nheï sau ñoù cho vaøi gioït BaCl2 . Yêu Hiện tượng: Có khí màu nâu cầu HS cho biết hiện tượng và bay ra và dung dịch xuất hiện viết ptpu? kết tủa trắng.

S+ 6HNO3(ñ)→ H2SO4+ 6NO2 +2H2O · Töông töï vieát phöông trình C Ba2+ + SO 2- → BaSO 4 4 vôùi HNO3 ? → GV keát luaän : Nhö vaäy C + 4HNO → CO + 3(ñ) 2 HNO3 khoâng nhöõng taùc duïng 4NO2 + 2H2O vôùi ñơn chất kim loaïi maø coøn taùc duïng vôùi moät soá phi kim . c. Taùc duïng vôùi hôïp chaát : - GV moâ taû thí nghieäm : Neáu nhoû dung dòch HNO3 vaøo H2S thaáy xuaát hieän keát tuûa naøu traéng ñuïc, coù khí khoâng maøu 3H S + 2HNO → 3S 2 3(l) hoùa naâu , haõy vieát phöông + 2NO + 4H2O . trình ?

- Töông töï haõy vieát phuông trình vôùi FeO , Fe3O4 , 3FeO +10HNO3(l) → 3 Fe(NO3)3 + NO + 5H2O Fe(OH)2 HNO3 - H2S , HI, SO2 , FeO , muoái saét (II) . . . coù theå taùc duïng vôùi HNO3 - Nguyeân toá bò oxihoùa trong hôïp chaát chuyeån leân möùc oxi hoùa cao hôn: - Nhieàu hôïp chaát höõu cô nhö giaáy , vaûi , daàu thoâng . . . boác chaùy khi tieáp xuùc vôùi HNO3 ñaëc · Kết luận:

2p

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Hóa học 11CB Nội dung bài Ví Duï : C + 4HNO3(ñ) → CO2 + 4NO2 + 2H2O + S 6HNO3(ñ)→ H2SO4+6 + NO2 +2H2O

c. Taùc duïng vôùi hôïp chaát : 3FeO +10HNO3(l) → 3 Fe(NO3)3 + NO + 5H2O 3H2S + 2HNO3(l) → 3S + 2NO + 4H2O .

- Các hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ có tính khử thì đều coù theå taùc duïng vôùi HNO3.

- Nguyeân toá bò oxihoùa trong hôïp chaát chuyeån leân möùc oxi hoùa cao hôn.

· Kết luận về tính chất oxi hóa của HNO3: - HNO3 là chất oxi hóa mạnh, oxi hóa nhiều đơn chất, hợp chất vô cơ và hữu cơ.

- Khả năng oxi hóa của HNO3 là do trong dung dịch có ion NO3-, trong đó nguyên tử N có số oxi hóa cao nhất là +5.

- Tùy thuộc vào nồng độ axit và độ mạnh yếu của chất khử mà HNO3 có thể bị khử đến các sản phẩm khác nhau của nitơ.

51

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

· Hoạt động 2: Öùng dụng: - YC học sinh nêu một vài ứng dụng của axit HNO3.

2p

IV . ÖÙNG DUÏNG :(SGK)

Hoạt động 3: Điều chế - Axit có nhiều ứng dụng vậy nó - HS nêu. được điều chế bằng cách nào ? + Trong phòng thí nghiệm ?

7p

Nội dung bài · Kết luận chung: HNO3 coù tính axít maïnh vaø coù tính oxihoùa mạnh .

V. ĐIỀU CHẾ: 1. Trong phòng thí nghiệm NaNO3 + H2SO4 → NaHSO4 + HNO3

Trong phòng thí axit nitric được điều chế bằng cách đun nóng KNO3 hoặc NaNO3 với H2SO4 đặc rồi ngưng tụ hơi axit.

NaNO3 + H2SO4 → NaHSO4 + HNO3 Học sinh quan sát sơ đồ sản xu ất axit nitric trong công + Trong công nghiệp được sản nghiệp. xuất như thế nào ?

Giáo viên cho học sinh quan sát Trong công nghiệp nó được sơ đồ sản xuất axit nitric trong điều chế qua ba giai đoạn: - Oxi hoá NH3 với xúc tác Pt, công nghiệp.

850-900oC

2. Trong công nghiệp Axit nitric được sản xuất qua ba giai đoạn: - Oxi hoá NH3 o

Pt 4NH3 + 5O2 850 -900 C, → o 4NO + 6 H O 2 Pt 4NH3 + 5O2 850 -900 C, → - Oxi hoá NO 4NO + 6 H2O 2NO + O2 → 2NO2 - Oxi hoá nitơ oxit thành nitơ - Hợp nước tạo thành HNO 3 đioxit 4NO2 +O2 + 2H2O → HNO3 2NO + O2 → 2NO2 - Nitơ đioxit tác dụng với nước và oxi tạo thành axit nitric 4NO2 + O2 + 2H2O → HNO3

3p

- Liên hệ một hiện tượng trong thực tế khi mưa dông: Khi mưa dông N2 trong không khí phản ứng với oxi tạo thành NO và tiếp tục xảy ra theo 2 phản ứng tạo axit HNO3 B. MUỐI NITRAT I. Tính chất của muối nitrat Hoạt động 4: Tính chất vật lí của muối nitrat - GV cho học sinh quan sát một mẩu muối kali nitrat Yêu cầu học sinh nhận xét về trạng thái màu sắc của muối nitrat.

- Muối nitrat là chất rắn ở dạng - Làm thí nghiệm hòa tan muối tinh thể. vào nước. Yêu cầu học sinh nhận xét tính tan của muối?

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

B. MUỐI NITRAT I. Tính chất của muối nitrat 1. Tính chất vật lí - Tất cả các muối nitrat đều là chất rắn, dễ tan trong nước và là điện li mạnh.

- Ion NO3– khoâng coù maøu , maøu cuûa moät soá muoái nitrat laø do maøu cuûa cation kim loaïi.

52

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

TL

HĐ của giáo viên HĐ của học sinh · Moät soá muoái nitrat deã bò chaûy - Muối nitrat dễ tan trong nước röõa , nhö NaNO3, NH4NO3 …. và là chất điện li mạnh.

Hoạt động 5: Phản ứng nhiệt phân: - GV làm thí nghiệm biểu diễn nhiệt phân muối Kali nitrat sau - Học sinh quan sát thí nghiệm đó cho than nóng đỏ vào ?Nhận biểu diễn và nhận xét: Mẩu than bốc cháy. xét? + Kali đứng ở đâu trong dãy → Sản phẩm nhiệt phân có oxi 10p hoạt động hóa học? + Kali đứng ở đầu dãy, là kim loại hoạt động mạnh. + Như vậy, những muối nitrat của các kim loại hoạt động khi + Muối nitrat của các kim loại bị nhiệt phân sẽ tạo sản phẩm hoạt động khi bị nhiệt phân sẽ tạo sản phẩm gồm muối nitrit gì? và khí O2 , ptpư :

Nội dung bài 2. Phản ứng nhiệt phân a. Muoái nitraùt cuûa caùc kim loaïi hoaït ñoäng : - Bò phaân huûy thaønh muoái nitrit + khí O2 to KNO3  → KNO2 + O2 b. Muoái nitraùt cuûa caùc kim loaïi töø Mg → Cu : - Bò phaân huûy thaønh oxit kim loaïi + NO2 + O2 to Mg(NO3)2  → MgO + 2NO2 +

1 O2 2

t c. Muoái cuûa nhöõng kim loaïi keùm KNO3  KNO2 + O2 → - Các muối nitrat khác thì sao? - Muoái nitraùt cuûa caùc kim loaïihoaït ñoäng : cho các thí dụ minh họa? töø Mg → Cu bò phaân huûy - Bò phaân huûy thaønh kim loaïi + NO2 thaønh OXIT KL + NO2 + O2 + O2 to to CuO + 2NO2 → Mg(NO3)2  MgO + Cu(NO3)2  → o

2NO2 +

- Giáo viên nhận xét: + Tất cả các muối nitrat đều kém bền nhiệt. + Nhiệt phân muối nitrat luôn giải phóng oxi nên ở nhiệt độ cao muối nitrat là chất oxi hoá mạnh. + Sự phân huỷ của muối nitrat phụ thuộc vào cation kim loại của muối nitrat.

1p

1 O2 2

+

1 O2 2

t - Muoái cuûa nhöõng kim loaïi keùm Hg(NO3)2  → Hg + 2NO2 + hoaït ñoäng bò phaân huûy thaønh O2 KL + NO2 + O2 to Cu(NO3)2  CuO + Nhận xét quy luật phân huỷ của → muối nitrat.

1 2NO2 + O2 Trước Mg Từ Mg đến Cu o

2

II. Ứng dụng: - Yêu cầu học sinh nêu một vài - Học sinh nêu. ứng dụng của axit HNO3?

Tạo muối nitrat

Oxit kim loại + NO2 + O2

Sau Cu Kim loại + NO2 + O2

II. Ứng dụng: ( SGK)

3. Củng cố và BTVN: (8p) a. Củng cố: - Tóm tắt ngắn ngọn về tính chất của axit nitric và muối nitrat.

- Làm các bài tập 4,5 SGK. b. BTVN: Làm các bài tập 6, 7 SGK và 2.23 đến 2.27 SBT GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

53

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Ôn lại tính chất của Nitơ và các hợp chất của Nitơ.

IV. RÚT KINH NGHIỆM: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

54

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 14 BÀI 10: PHÔTPHO

I. Mục tiêu bài học 1.Kieán thöùc: Học sinh nêu được: - Vò trí cuûa photpho trong baûng tuaàn hoaøn.

- Tính vaät ly,ù hoùa hoïc cuûa photpho.

- Phöông phaùp ñieàu cheá vaø öùng duïng cuûa photpho.

2.Kyõ naêng: - Suy ñoaùn tính chaát hoaù hoïc cô baûn cuûa photpho ñeå giaûi quyeát caùc baøi taäp.

- Vận dụng những hiểu biết về photpho để giải thích tính chất vật lí, hoá học của photpho.

- Rèn luyện kĩ năng dự đoán tính chất của một chất dựa vào mức oxi hoá của nó.

3.Troïng taâm: - Bieát caáu taïo phaân töû caùc daïng thuø hình vaø tính chaát hoùa hoïc cuûa photpho .

- Bieát moät soá daïng toàn taïi cuûa photpho trong töï nhieân , phöông phaùp ñieàu cheá vaø öùng duïng cuûa photpho trong ñôøi soáng vaø saûn xuaát.

II.PHÖÔNG PHAÙP: Tröïc quan – ñaøm thoaïi gôïi môû.

III.CHUAÅN BÒ: 1. Giáo viên: - Baûng tuaàn hoaøn.

- Heä thoáng caâu hoûi.

2. Học sinh: Chuẩn bị bài trước ở nhà IV.THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG: 1. Ổn định lớp: (1p) Kiểm tra sĩ số lớp.

2. Kieåm tra (8p): Hoaøn thaønh chuoãi phaûn öùng: to N2 → Ca3N2 → NH3 → NO → NO2 → HNO3 → NH4NO3 → KNO3  →?

3. Bài mới: (1p) Chúng ta đã vừa nghiên cứu xong nguyên tố đầu tiên của nhóm VA là N, hôm nay tiếp tục tìm hiểu sang một nguyên tố tiếp theo là P. Để biết P có điểm gì giống và khác so với N thì chúng ta hãy cùng nhau đi vào bài mới.

TL HĐ của giáo viên HĐ của học sinh Nội dung bài

4p

Hoạt động 1: Vị trí và cấu hình electron nguyên tử - Giáo viên cung cấp số Z của P là 15, yêu cầu học sinh viết cấu hình electron nguyên tử. ⇒ Từ đó suy ra vị trí của P trong bảng hệ thống tuần hoàn.

- Từ cấu tạo cho biết hoá trị của photpho ?

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

I. Vị trí và cấu hình electron nguyên tử - Che: 1s22p63s23p3 P 1s22p63s23p3 Photpho ở ô thứ 15 thuộc chu - Vị trí: ô thứ 15, chu kỳ 3, kỳ 3, nhóm VA. nhóm VA. - P có hoá trị III hoặc V - Photpho có hoá trị III hoặc V

55

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

6p

Hoạt động 2: Tính chất vật lí -Photpho coù maáy daïng thuø hình?

-Döïa vaøo sgk toùm taét tính chaát vật lý Ngoài ra photpho trắng còn có những tính chất vật lí nào khác ?

- Ngoài ra photpho trắng còn có những tính chất vật lí nào khác ?

Tên gọi khác của photpho trắng là lân tính xuất phát từ tính chất này.

- Độ tan của P trong nước như thế nào?

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

II. Tính chất vật lí - Photpho coù 2 daïng thuø hình Photpho coù 2 daïng thuø hình laø Ptraéng vaø P ñoû. quan trọng laø Ptraéng vaø P -Hs quan saùt traïng thaùi vaø ñoû. maøu saéc cuûa P. - Nó phát sáng trong bóng tối.

- Phân tử photpho không phân - Sự chuyển hoá giữa hai cực nên nó ít tan trong nước. dạng thù hình 2500 C , không có không khí - Sự chuyển hoá của 2 dạng thù  → PD PTr ←  0 250 C , không có không khí t 0 , không có không khí hình photpho như thế nào ?  → PTr ←  PD 0 t , không có không khí

2p

5p

5p

Hoạt động 3: Tính chất hoá học Từ cấu tạo, độ âm điện và các mức oxi hoá của photpho yêu cầu học sinh dự đoán tính chất hoá học của photpho ? So sánh mức độ hoạt động của hai dạng thù hình photpho ?

Giải thích ?

Hoạt động 4 Tính oxi hoá - Tính oxi hoá thể hiện như thế nào ? Cho thí dụ ?

- Yêu cầu học sinh xác định số oxi hoá và vai trò của photpho trong các thí dụ đó.

- Hướng dẫn học sinh gọi tên một số muối photphua.

- Photpho tác dụng với hiđro tạo thành photphin là một chất độc.

Chú ý muối photphua thuỷ phân mạnh dựa vào tính chất này người ta làm thuốc diệt chuột.

Hoạt động 5 Tính khử - Tính khử thể hiện khi nào ? cho thí dụ minh hoạ, xác định số oxi hoá và vai trò của photpho trong các thí dụ đó.

Hướng dẫn học sinh gọi tên các

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

- Photpho vừa có tính oxi hoá vừa có tính khử.

- Photpho trắng hoạt động hơn photpho đỏ.

Do photpho đỏ có cấu trúc polyme nên khó tham gia phản ứng hơn.

III. Tính chất hoá học Các mức oxi hoá của photpho -3 0 +3 +5 Tính oxi hoá

Tính khử

tác dụng với chất khử

tác dụng với chất oxi hoá

Tính oxi hoá thể hiện khi tác dụng với kim loại hoạt động 1. Tính oxi hoá tạo thành muối photphua hoặc -3 0 to với hiđro tạo thành phôtphin.

2P + 3Ca  → Ca3P2 -3 0 Canxi photphua to 0 2P + 3Ca  Ca3P2 → -3 0 to Canxi photphua P + 3Na  → Na P 3 to natri photphua P + 3Na  Na3P → natri photphua -3 0 0

-3

o

t 2P + 3H2  → 2PH3 Photphin

o

t 2P + 3H2  2PH3 → photphin

- Tính khử thể hiện khi photpho tác dụng với chất oxi 2. Tính khử hoá mạnh hơn.

- Cháy trong oxi Cháy trong oxi 0 Thiếu oxi +3 to Thiếu oxi 4P + 3O2  → 2P2O3 điphotpho trioxit +3 0 56

Năm học 2017-2018 TL

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên sản phẩm phản ứng.

HĐ của học sinh

Nội dung bài

o

t 4P + 3O2  → 2P2O3 điphotpho trioxit

Thừa oxi

Thừa oxi 0

0

+5 to

4P + 5O2  → 2P2O5 điphotpho pentaoxit Tác dụng với clo Thiếu clo 0

+3 to

2P + 3Cl2  → 2PCl3 photpho triclorua Thừa oxi 0

+5 o

t 2P + 5Cl2  → 2PCl5 photpho pentaclorua

+5 to

4P + 5O2  → 2P2O5 điphotpho pentaoxit

- Tác dụng với clo Thiếu clo 0

+3 to

2P + 3Cl2  → 2PCl3 photpho triclorua Thừa oxi 0

+5 to

2P + 5Cl2  → 2PCl5 photpho pentaclorua

Hoạt động 6 Ứng dụng - Photpho có những ứng dụng nào ?

- Giáo viên cung cấp thêm một số thông tin.

2p

2p

- Photpho được sử dụng làm diêm, phân lân, thuốc bào vệ thực vật.

- Dùng trong quân sự.

Hoạt động 7 Trạng thái tự nhiên Photpho tồn tại trong tự nhiên ở Photpho tồn tại ở dạng hợp dạng nào ? chất chủ yếu là photphorit và Giáo viên cung cấp thêm một số apatit. thông tin về photpho có liên quan đến tư duy: protein thực vật, xương, răng, bắp thịt…của người và động vật.

IV. Ứng dụng - Photpho được sử dụng làm diêm, phân lân, thuốc bào vệ thực vật.

- Dùng trong quân sự.

V. Trạng thái tự nhiên - Photpho tồn tại ở dạng hợp chất chủ yếu là photphorit và apatit.

3p

Hoạt động 8 Sản xuất Photpho được sản xuất như thế nào ?

Giáo viên bổ sung thêm một số thông tin về quy trình sản xuất photpho và lịch sử tìm ra photpho.

VI. Sản xuất Ca3(PO4)2 + 3SiO2 + 5C Photpho được sản xuất bằng cách nung quặng photpho với cát và than cốc trong lò điện.

Ca3(PO4)2 + 3SiO2 + 5C

o

1200 C → 3CaSiO3 + 5CO + 2P

o

1200 C → 3CaSiO3 + 5CO+ 2P

3. Củng cố và BTVN: (8p) a. Củng cố: - Tóm tắt ngắn ngọn về tính chất của phôtpho.

- Làm các bài tập 1, 2, 3, 4 SGK.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

57

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

b. BTVN: Làm các bài tập 5 SGK. 4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Chuẩn bị bài Axit photphoric và muối phptphat.

IV. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

58

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 15

AXIT PHOTPHORIC VÀ MUỐI PHOTPHAT I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức - Trình bày được caáu taïo phaân töû cuûa axít photphoric .

- Nêu được tính chaát vaät lyù ( traïng thaùi, maøu saéc, tính tan), öùng duïng, caùch ñieàu cheá H3PO4 trong PTN vaø trong coâng nghieäp - Nêu được tính chaát cuûa muoái photphaùt ( tính tan, taùc duïng vôùi axit, phaûn öùng vôùi dd muoái khaùc),öùng duïng - Phát biểu ñöôïc H3PO4 laø axit trung bình, axit ba naác.

2. Kỹ năng - Vieát caùc phöông trình hoaù hoïc daïng phaân töû hoaëc ion ruùt goïn minh hoaï tính chaát cuûa H3PO4 vaø tính chaát cuûa caùc muoái photphat .

- Nhaän bieát axit H3PO4 vaø muoái photphat baèng phöông phaùp hoaù hoïc - Tính khoái löôïng H3PO4 saûn xuaát ñöôïc , thaønh phaàn % veà khoái löôïng cuûa muoái photphat trong hoån hôïp II. Phương pháp giảng dạy: Tröïc quan – ñaøm thoaïi – neâu vaán ñeà III. Chuẩn bị 1. Giáo viên - Chuẩn bị nội dung kiến thức.

- Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn:+ Thí nghieäm tính tan cuûa muoái photphat + Thí nghieäm nhaän bieát ion photphat .

- Dụng cụ: Ống nghiệm, ống hút nhỏ giọt, đũa thủy tinh.

- Hóa chất: nước cất, muối Na3PO4, AgNO3, NaCl, NaNO3, Ca3(PO4)2, NaH2PO4, H3PO4, NaOH. 2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: (1p) Kiểm tra sĩ số lớp.

2. Kiểm tra bài cũ: (7p) - Làm bài tập 2 SGK 3. Bài mới: H3PO4 coù tính chaát gì gioáng vaø khaùc HNO3 ? ñeå bieát ñieàu ñoù ta nghieân cöùu baøi môùi .

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

59

Năm học 2017-2018

TL

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

Nội dung bài A. AXITPHOTPHORIC -

4p

2p

(11 p) 1p

2p

8p

Hoạt động 1: Cấu tạo phân tử - Dựa vào quy tắc bát tử hãy viết công thức cấu tạo của phân tử axit photphoric (đảm bảo P có cộng hóa trị V, oxi có cộng hóa trị II, hidro có cộng hóa trị I)?

- Baûn chaát lk giöõa caùc nguyeân töû trong phaân töû laø gì ?

- Xác định hóa trị và số oxi hoá của photpho trong phân tử axit photphoric ?

H3PO4

H H H

O O O

I. Cấu tạo phân tử +5

P

O

H H Photpho có hóa trị V và số oxi H hoá +5.

- Là LK cộng hóa trị phân cực.

O O O

+5

P

O

Photpho có hóa trị V và số oxi hoá +5.

- Photpho có hóa trị V và số oxi hoá +5.

Hoạt động 2: Tính chất vật lí Giáo viên cho học sinh quan sát một mẫu axit photphoric.

- Yêu cầu học sinh quan sát và kết hợp SGK hãy nhận xét một số TCVL (Trạng thái, màu sắc, nhiệt độ nóng chảy, tính tan, tính bay hơi) của axit photphoric rắn?

- Là chất rắn ở dạng tinh thể không màu.

- Nhiệt độ nóng chảy: 42,50C. - Rất háo nước, dễ chảy rữa, tan vô hạn trong nước theo bất kì tỉ lệ nào.

Hoạt động 3: Tính chất hoá học.

- Từ cấu tạo phân tử và số oxh của P, hãy dự đoán tính chất hoá học có thể có của axit H3PO4 ?

- Phân tử H3PO4 có nhóm OH liên kết với phi kim nên nó có tính axit.

- Số oxh của P là +5, là số oxh cao nhất của P nên axit có tính oxh.

- Nhận xét dự đoán của học sinh: Axit H3PO4 có tính axit còn tính oxh thì không, vì sao thì chúng ta sẽ tìm hiểu.

- Học sinh nghe giải thích.

1. Tính oxh- khử: Khác với N, nguyên tử photpho có bán kính nguyên tử lớn hơn và độ âm điện bé hơn nên nguyên tử photpho ở trạng thái oxi hoá +5 bền hơn nitơ +5. Do vậy, axit H3PO4 khó bị khử, không có tính oxh.

II. Tính chất vật lí - Laø chaát raén , trong suoát khoâng maøu , haùo nöôùc tan nhieàu trong nöôùc .

- Khoâng bay hôi , khoâng ñoäc , t0 = 42,30C .

- Dung dòch ñaëc saùnh , coù noàng ñoä 80% .

III. Tính chất hoá học

1. Tính oxi hoùa – khöû : Axít H3PO4 khoâng coù tính oxihoùa nhö axít nitric vì photpho ôû möùc oxihoùa +5 beàn hôn .

2. Tính axít :

- Axít H3PO4 laø axít ba laàn axít ,coù ñoä maïnh trung bình 2. Tính axit: axit: : - Viết phương trình điện li của - Axit H3PO4 là axit 3 lần axit, H3PO4 H+ + H2PO4axit photphoric để chứng minh phân li theo 3 nấc: H2PO4- H+ + HPO42H3PO4 H+ + H2PO4nó là một axit.

HPO4- H+ + PO43-

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

60

Năm học 2017-2018 TL

4p

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

H2PO4- H+ + HPO42HPO4- H+ + PO43- Goàm caùc ion : H+ , H2PO4- , HPO42- ,PO43- Nó tác dụng với chỉ thị, với muối, bazơ, oxit bazơ, kim loại trước H trong dãy hoạt động hoá học.

- Dung dịch H3PO4 có đầy đủ tính chất của một axit, nó là một axit có độ mạnh trung bình và là một chất điện li yếu.

- Tác dụng với chỉ thị, bazơ, oxit bazơ, muối, kim loại trước H.

- Cho biết trong dung dịch H3PO4 có những loại ion nào?

- Axit H3PO4 có đầy đủ tính chất chung của một axit, sẽ tác dụng được với những chất nào?

Viết phương trình phản ứng với kim loại, với oxit bazơ, bazơ, muối.

- Trong dung dịch axit có bao - Trong dung dịch nó tồn tại 3 nhiêu loại anion gốc axit ? Vậy dạng gốc axit nên nó có thể tạo nó có thể tạo ra bao nhiêu loại ra ba loại muối. * Tác dụng với dung dịch muối ? kiềm: → H3PO4 + NaOH * Tác dụng với dung dịch NaH2PO4 + H2O (1) H3PO4 + 2NaOH → kiềm: - Yêu cầu học sinh viết phương H3PO4 + NaOH → NaH2PO4 + Na2HPO4 + H2O (2) trình phản ứng của H3PO4 với H2O (1) H3PO4 + 3NaOH → Na3PO4 NaOH. + 3H2O (3) H3PO4 + 2NaOH → Na2HPO4 n + H2O (2) Đặt k = NaOH H3PO4 + 3NaOH → Na3PO4 + n H3PO 4 3H2O (3) Nếu k ≤ 1 thì xảy ra (1) GV hướng dẫn học sinh xác n Nếu 1< k < 2 thì xảy ra (1) định tỉ lệ tham gia của các chất Đặt k = NaOH n H3PO 4 và (2) phản ứng để xác định loại muối Nếu k= 2 thì xảy ra (2) sinh ra.

Nếu k ≤ 1 thì xảy ra (1) N ếu 2< k < 3 thì xảy ra (2) Nếu 1< k < 2 thì xảy ra (1) và và (3) (2) Nếu k≥ 3 thì xảy ra (3) Nếu k= 2 thì xảy ra (2) Nếu 2< k < 3 thì xảy ra (2) và → Vaäy, H3PO4 laø moät axit (3) Nếu k≥ 3 thì xảy ra (3) trung bình vaø khoâng coù tính oxihoaù .

IV. Điều chế 1/ Ñieàu cheá: Hoạt động 4: Điều chế a. Trong phoøng thí nghieäm Yêu cầu học sinh nghiên cứu : sách giáo khoa và cho biết axit photphoric có thể được điều chế ( Tham khảo) trong công nghiệp bằng những b. Trong coâng nghieäp : cách nào ?

- Phöông phaùp chieát : Cho So sánh độ tinh khiết của mỗi H2SO4 ñaëc taùc duïng vôùi phương pháp. quaëng photphorit hoaëc quaëng apatit : to Ca3(PO4)2 + 3H2SO4  → 3CaSO4↓ +2H3PO4

- Phöông phaùp nhieät : Ñieàu cheá H3PO4 tinh khieát GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

61

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài hôn : H2O O2 P + →P2O5 +→  H3PO4 o

t 4P + 5O2  → → 2P2O5 .

P2O5 +3H2O → 2H3PO4 .

2p

(8p ) 2p

Hoạt động 5: Ứng dụng - Học sinh nghiên cứu sách giáo Làm phân lân và thuốc trừ sâu. khoa.

- Giáo viên bổ sung thêm thông tin: Ngoaøi ra coøn coù theå thuûy phaân daãn xuaát Halogen : PX5 + 4H2O → H3PO4 + 5HX Hoạt động 6: Muối photphat - Muối photphat là gì? Gồm những loại muối nào ?

I. Tính tan - Tính tan của các muối photphat như thế nào ?

2p

4p

II. Nhận biết - Làm cách nào để nhận biết muối phophat ?

- Giáo viên làm thí nghiệm biểu diễn dung dịch AgNO3 tác dụng với dung dịch Na3PO4.

V. Ứng dụng Làm phân lân và thuốc trừ sâu.

B. MUỐI PHOTPHAT Muối photphat là muối của axit photphoric. Gồm muối axit và muối trung hoà: - Muối photphat PO432- Muối photphat là muối của - Muối hiđrophophat HPO4 axit photphoric. Gồm muối - Muối đihiđrophotphat H2PO4axit và muối trung hoà: 3+Muối photphat PO4 I. Tính tan +Muối hiđrophophat HPO42+Muối đihiđrophotphat H2PO4- - Caùc muoái ñihiñrophotphat ñeàu tan trong nöôùc .

- Caùc muoái hiñrophotphat HS: Dựa vào SGK và bảng vaø photphat trung hoøa chæ tính tan trả lời câu hỏi, coù muoái natri ,kali , amoni laø deã tan coøn cuûa caùc kim loaïi khaùc khoâng tan hoaëc ít tan trong nöôùc .

II. Nhận biết - Thuoác thöû laø dung dòch - Dùng dung dịch muối bạc AgNO3 nitrat để nhận biết muối AgNO + Na PO → 3 3 4 photphat. Sản phẩm là kết tủa Ag3PO4 ↓ + 3NaNO3 Ag3PO4 màu vàng.

Ag+ + PO43- → Ag3PO4 ↓ màu vàng AgNO3 + Na3PO4 → - Keát tuûa tan ñöôïc trong Ag3PO4 ↓ + 3NaNO3 HNO3 loaõng Ag+ + PO43- → Ag3PO4 ↓ màu vàng

3. Củng cố và BTVN: (5p) a. Củng cố: - Neâu nhöõng ñieåm gioáng vaø khaùc nhau giöõa axit photphoric vaø axit nitric ?

- Làm bài tập 1, 3 SGK. b. BTVN: Làm bài tập 4, 5 SGK. 4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Chuẩn bị bài mới.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

62

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

IV. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………..

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

63

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 16

PHÂN BÓN HÓA HỌC I. Mục tiêu bài học 3. Kiến thức: - Học sinh nêu được khái niệm về phân bón hóa học và phân loại.

- Học sinh phát biểu được tính chất, ứng dụng, điều chế phân đạm, lân, kali, NPK và phân vi lượng.

4. Kỹ năng - Quan sát mẫu vật, làm thí nghiệm nhận biết một số phân bón hóa học.

- Sử dụng an toàn, hiệu quả một số phân bón hóa học.

- Tính khối lượng phân bón cần thiết để cung cấp một lượng nguyên tố dinh dưỡng nhất định.

II. Phương pháp giảng dạy: Tröïc quan – ñaøm thoaïi – neâu vaán ñeà – hoạt ñộng nhóm.

III. Chuẩn bị 3. Giáo viên - Chuẩn bị nội dung kiến thức.

- Chuẩn bị một số mẫu phân bón hóa học đang dùng hiện nay.

- Tranh aûnh , tö lieäu veà saûn xuaát caùc loaïi phaân boùn ôû vieät nam .

4. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp 3. Ổn định lớp: (1p) Kiểm tra sĩ số lớp.

4. Kiểm tra bài cũ: (7p) Hoaøn thaønh chuoãi phaûn öùng : P → P2O5 → H3PO4 → NaH2PO4 → Na2HPO4 → Na3PO4 → Ca3(PO4)2 3. Bài mới: TL

HĐ của giáo viên

1p

Hoaït ñoäng 1 : Vaøo baøi - Cho bieát moät vaøi loaïi phaân maø em ñaõ bieát ?

-Taïi sao phaûi boùn phaân cho caây ?

Hoạt động 2: Định nghĩa về phân bón hóa học: - Hãy cho biết phân bón hóa học là gì?

7p

- Vì sao phải bón phân hóa học cho cây?

- Có mấy loại phân bón hóa học chính?

Cho hs hoạt động nhóm: Yêu cầu hs tham khảo sgk và điền

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

HĐ của học sinh

Nội dung bài

Phaân laân , kali , ureâ …

Hs tìm hieåu sgk vaø döïa vaøo hieåu bieát thöïc teá ñeå traû lôøi .

- Cây xanh đồng hóa được C, H, O từ CO2 của không khí và từ nước trong đất nhờ có quá trình quang hợp, còn đối với các nguyên tố khác thì cây hấp thụ từ đất. Đất nghèo dinh dưỡng nên cần bón phân để bổ sung cho đất những nguyên tố đó.

- Có 3 loại: Phân đạm, phân lân và kali.

- HS thảo luận và hoàn thành:

Phân bón hóa học là những hóa chất có chứa các nguyên tố dinh dưỡng, được bón cho cây nhằm nâng cao năng suất mùa màng.

- Có 3 loại: Phân đạm, phân lân và kali.

- Bảng:

64

Năm học 2017-2018 TL

8p

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên vào bảng: Đạm Lân Kali Ntố dd ĐG độ dd Vai trò - GV bổ sung: Nguyên tố dinh dưỡng trong 3 loại phân là N, P, K nhưng cây có hấp thụ được trực tiếp các nguyên tố này không?

Hoaït ñoäng 3 : Phân đạm: - Gv ñaët heä thoáng caâu hoûi : * Phaân ñaïm laø gì ? * Chia laøm maáy loaïi ? * Ñaëc ñieåm cuûa töøng loaïi ? * Caùch söû duïng ?

Cho hs hoạt động nhóm: Yêu cầu hs tham khảo sgk và điền vào bảng:

→ Gv nhaän xeùt yù kieán cuûa HS .

- GV bổ sung: Phân Ure trong đất có thể: + Nhờ VSV → NH3 + Nhờ H2O → (NH4)2CO3 - Taïi sao Ureâ ñöôïc söû duïng roäng raõi ?

- Giai ñoaïn naøo cuûa caây troàng ñoøi hoûi nhieàu phaân ñaïm hôn ?

- Kể tên một vài nhà máy sản xuất phân đạm ở nước ta?

- Đặc tính của các loại phân đạm là gì? Và phải bảo quản như thế nào? * Bài tập áp dụng: Hãy nêu cách phân biệt từng loại phân hóa hoc sau: Ca(NO3)2, (NH4)2SO4, NH4NO3 Hoaït ñoäng 4 : Phân lân:

Cho hs quan sát mẫu phân lân, thử tính tan trong nước.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Nội dung bài

HĐ của học sinh Ntố dd

- Không, nó chỉ hấp thu dưới dạng ion: NO3-, NH4+, PO43-, K+.

- Phaân ñaïm laø nhöõng hôïp chaát cung caáp Nitô cho caây troàng döôùi daïng ion NH4+ hoaëc NO3- HS thảo luận và ñiền vào bảng: Đạm amoni

Đạm nitrat

Tphh NH4+ NO3-

Ure

(NH2 )2CO

PP ñc

- Do ureâ trung tính vaø haøm löôïng N cao .

ĐG độ dd Vai trò

Đạm Lân Kali N P K NO3- PO43- K+ NH4+ % % % N P2O5 K2O

I. PHAÂN ÑAÏM : 1.Phaân ñaïm Amoni : - Laø caùc muoái amoni : NH4Cl , (NH4)2SO4 , NH4NO3 …

- Duøng boùn cho caùc loaïi ñaát ít chua .

- Điều chế: NH3 + axit 2. Phaân ñaïm Nitrat : - Laø caùc muoái Nitrat NaNO3 , Ca(NO3)2 …

- Ñieàu cheá : Muoái cacbonat + HNO3 → 3. Ureâ : - CTPT : (NH2)2CO , 46%N - Ñieàu cheá : 180 − 2000 C CO2 + 2NH3  → 200 atm (NH2)2CO + H2O

- Giai ñoaïn sinh tröôûng cuûa caây .

- Nhà máy phân đạm Bắc Giang, nhà máy phân đạm Phú Mỹ.

- Các loại phân này rất dễ bị chảy rữa do hút ẩm từ khí quyển nên phải bảo quản nợi khô ráo, thoáng mát.

- HS trả lời.

- HS quan sát và nhận xét.

II. PHAÂN LAÂN : 1. Super photphat : - Thaønh phaàn chính laø Ca(H2PO4)2 a. Sper photphat ñôn : – Chöùa 14-20% P2O5 65

Năm học 2017-2018 TL

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên

Nội dung bài

HĐ của học sinh

- Tham khảo sgk điền vào bảng.

SPP đơn

SPP kép

Lân nung chảy

TP hh chíh % P2O5 PP điều chế

7p - Super photphat ñôn vaø super photphat keùp gioáng vaø khaùc nhau nhö theá naøo ?

-Ñeàu laø Ca(H2PO4)2 - Khaùc nhau veà haøm löôïng P trong phaân

- Taïi sao goïi laø ñôn , keùp ?

Do coù giai ñoaïn saûn xuaát khaùc nhau .

-Vì seõ ñöôïc moát soá vi khuaån trong ñaát phaân huyû .

-

- Taïi sao phaân laân nung chaûy khoâng tan trong nöôùc nhöng vaãn söû duïng laøm phaân boùn ?

- Trong các loại phân lân thì loại - SPP kép nào là tốt nhất?

2p

Hoaït ñoäng 5 : Phân kali - Phaân Kali laø gì ?

- Nhöõng loaïi hôïp chaát naøo ñöôïc duøng laøm phaân kali ?

- Phaân kali caàn thieát cho caây nhö theá naøo ?

- Loaïi caây naøo ñoøi hoûi nhiều phaân kali hôn ?

GV hướng dẫn học sinh nhắc lại ở đầu bài.

Hoaït ñoäng 6 : Một số loại phân khác: 1. Phaân hoãn hôïp vaø phaân phöùc hôïp : - Phaân hoãn hôïp vaø phaân phöùc hôïp gioáng vaø khaùc nhau nhö theá naøo ?

- Coù nhöõng loaïi phaân hoãn hôïp vaø phöùc hôïp naøo ? cho ví duï ?

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

-Ñeàu chöùa ñồng thời nhieàu nguyeân toá trong phaân - Khaùc nhau trong quaù trình ñieàu cheá : + Phân hỗn hợp: ñöôïc troän töø caùc phaân ñôn theo tæ leä N:P:K

– Ñieàu cheá : Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 → 2CaSO4 + Ca(H2PO4)2

b. Super photphat keùp : – Chöùa 40-50% P2O5 - Saûn xuaát qua 2 giai ñoaïn : Ca3(PO4)2 + 3H2SO4 → 2H3PO4 + 3CaSO4 Ca3(PO4)2 + 4H3PO4 → 3Ca(H2PO4)2

2. Phaân laân nung chaûy : - Thaønh phaàn : hoãn hôïp photphat vaø silicat cuûa canxi vaø magieâ - Chöùa 12-14% P2O5 - Khoâng tan trong nöôùc , thích hôïp cho löôïng ñaát chua .

- Điều chế: (Quặng, ñá xà vân, than cốc) nung trên 10000C. III. PHAÂN KALI : - Cung caáp nguyeân toá Kali cho caây döôùi daïng ion K+ - Taùc duïng : taêng cöôøng söùc choáng beänh , choáng reùt vaø chòu haïn cuûa caây - Ñaùnh giaù baèng haøm löôïng % K2O. IV. MOÄT SOÁ LOAÏI PHAÂN KHAÙC : 1. Phaân hoãn hôïp vaø phaân phöùc hôïp : - Laø loaïi phaân chöùa ñoàng thôøi hai hoaëc 3 nuyeân toá dinh döôõng cô baûn . * Phaân hoãn hôïp : - Chöùa caû 3 nguyeân toá N , P , K ñöôïc goïi laø phaân NPK - Noù ñöôïc troän töø caùc phaân ñôn theo tæ leä N:P:K nhaát ñònh tuyø theo loaïi ñaát troàng . * Phaân phöùc hôïp : Saûn xuaát baèng töông taùc hoaù hoïc cuûa caùc chaát .

66

Năm học 2017-2018 TL

4p

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

Nội dung bài

nhaát ñònh tuyø theo loaïi ñaát troàng . + Saûn xuaát baèng töông taùc hoaù hoïc cuûa caùc chaát

2. Phaân vi löôïng - Cung caáp nhöõng hôïp chaát chöùa caùc nguyeân toá nhö Bo, keõm , Mn , Cu , Mo …

- Caây troàng chæ caàn moät löôïng raát nhoû .

- Phaân vi löôïng ñöôïc ñöa vaøo ñaát cuøng vôùi phaân boùn voá cô hoaëc höõu cô .

2. Phaân vi löôïng - Phaân vi löôïng laø gì ?

- Cây trồng cần nhiều hay ít?

3p

Hóa học 11CB

- Taïi sao phaûi boùn phaân vi löôïng cho ñaát ?

- Phân vi lượng là phân cung caáp nhöõng hôïp chaát chöùa caùc nguyeân toá nhö Bo, keõm , Mn , Cu , Mo …

- Caây troàng chæ caàn moät löôïng raát nhoû .

- Sau moät thôøi gian trong ñaát caùc nguyeân toá vi löôïng ít ñi caàn bổ sung cho caây theo ñöôøng phaân boùn .

3. Củng cố và BTVN: (5p) a. Củng cố: - Nhắc lại các loại phân bón đã học.

- Làm bài tập 1, 2 SGK. b. BTVN: Làm bài tập 3, 4 SGK. 4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Ôn lại kiến thức về photpho và các hợp chất của photpho.

IV. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

67

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 17 LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT CỦA NITƠ VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA NITƠ

I. MUÏC TIEÂU : 1. Kieán thöùc : Cuûng coá caùc kieán thöùc veà cấu tạo phân tử, tính chaát vaät lí , tính chất hoaù hoïc , ñieàu cheá vaø öùng duïng cuûa nitơ vaø moät soá hôïp chaát cuûa nitơ .

2. Kyõ naêng : Vaän duïng caùc kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi caùc loaïi baøi taäp : * Nhaän bieát * Hoaøn thaønh chuoãi phaûn öùng * Ñieàu cheá * Giaûi baøi taäp döïa vaøo phöông trình phaûn öùng .

3. Thaùi ñoä : - Taäp tính caån thaän , tæ mæ cho hoïc sinh .

- Reøn luyeän tö duy logic thích hôïp .

4. Troïng taâm : Höôùng daãn giaûi baøi taäp II. PHÖÔNG PHAÙP : Ñaøm thoaïi – neâu vaán ñeà – vaán ñaùp .

III. CHUAÅN BÒ : a. Giáo viên: Chuẩn bị hệ thống câu hỏi lý thuyết và bài tập vận dụng. b. Học sinh: Chuẩn bị kiến thức đã học IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG : 1. Ổn định lớp: (1p) Kiểm tra sĩ số lớp 2. Kieåm tra bài cũ : kiểm tra trong quá trình luyện tập.

3. Baøi môùi : TL

HĐ của giáo viên

8p

Hoạt động 1: I. LÝ THUYẾT: 1. Đơn chất N2 Hãy nêu các đặc điểm về cấu tạo và tính chất hóa học của N2?

HĐ của học sinh

Nội dung bài I. LÝ THUYẾT: 1. Đơn chất N2:

- Cấu tạo: N≡N - Tính chất hóa học: + Beàn ôû nhieät ñoä thöôøng + Ở nhiệt độ cao, hoặc có xúc tác: NO :TínhOxh N2 NH3 Tính Ca3N2 Khử 2. Hợp chất của N: 1. Kể tên những hợp chất của N - Amoniac NH3, muối amoni 2. Hợp chất của N: đã được học?

NH4+, axit HNO3, muối NO3HC TCHH 2. Hãy nêu các tính chất hóa học HC TCHH NH3 - Tính axit yếu: cơ bản của từng hợp chất đó?

NH3 - Tính axit yếu: Tác Tác dụng với H2O, dụng với H2O, Axit, Muối.

Axit, Muối.

- Tính khử: Tác

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

68

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

NH4+

HNO3 NO3-

- Tính khử: Tác dụng với oxi - Tác dụng với dd kiềm.

- Phản ứng nhiệt phân - Tính axit mạnh.

- Tính oxi hóa mạnh.

- Phản ứng nhiệt phân

NH4

+

HN O3 NO3-

dụng với oxi - Tác dụng với dd kiềm.

- Phản ứng nhiệt phân - Tính axit mạnh.

- Tính oxi hóa mạnh.

- Phản ứng nhiệt phân

II. BÀI TẬP Bài 1: 32p Hoạt động 2: II. BÀI TẬP Bài 1: Thöïc hieän chuoãi

phaûn öùng: 1/ NH4NO2 N2 NO NO2 HNO3 Cu(NO3)2 NO2 2/ N2 NH3 NO NO2 HNO3 NH4NO3 N2O 3/N2 Ca3N2 NH3 N2 NO NO2 HNO3 Fe(NO3)3 Fe2O3

Bài 1: 1/ (1)NH4NO2 → N2 + 2H2O 0

3000 C 2NO (2) N2 + O2 → (3) 2NO + O2 → 2NO2 (4) 4NO2 + O2 + 2H2O → 4HNO3 (5) 2HNO3 + Cu(OH)2 → Cu(NO3)2 + 2H2O 0

t (6) 2Cu(NO3)2  → 2CuO + 4NO2 + O2 2/ t 0 , P , xt  → 2 NH3 (1) N2 + 3H2 ←  0

t (2) NH3 +O2  → NO + H2O xt

(3) 2NO + O2 → 2NO2 (4) 4NO2 + O2 + 2H2O → 4HNO3 (5) HNO3 + NH3 → NH4NO3 t0 (6)NH4NO3  → N2O+2H2O t0 3/ (1) N2 + 3Ca  → Ca3N2 (2) Ca3N2 + 6HCl → CaCl2 + 2NH3 0

t (3) NH3 + O2  → N2 + H2 O 30000 C (4) N2 + O2 → 2NO (5) 2NO + O2 → 2NO2 (6) 4NO2 + O2 + 2H2O → 4HNO3 (7) 3HNO3 + Fe(OH)3 → Fe(NO3)3 + 3H2O Bài 2: t0 (8) 4Fe(NO3)3  → 2Fe2O3 + 12NO2 + 3O2

Bài 2: Chỉ dùng 1 kim loại hãy Bài 2: trình bày cách nhận biết các Lấy mỗi thứ một ít làm mẫu

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

69

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

dung dịch: (NH4)2SO4, K2SO4.

NH4NO3, thử. Cho vào mỗi mẫu một ít Ba(r).

- Bari cho vào đầu tiên sẽ phản ứng với H2O trong dung dịch theo phương trình: Ba + 2H2O → Ba(OH)2 + H2 - Sau đó Ba(OH)2 sẽ phản ứng với muối. + Mẫu nào chỉ có khí mùi khai sinh ra là NH4NO3 2NH4NO3 + Ba(OH)2 → Ba(NO3)2 + 2NH3 ↑+ 2H2O + Mẫu nào chỉ có kết tủa trắng là K2SO4 K2SO4 + Ba(OH)2 → BaSO4 ↓ + 2KOH + Mẫu nào vừa có kết tủa vừa Bài 3: có khí mùi khai bay ra là (NH4)2SO4 (NH4)2SO4 + Ba(OH)2 → BaSO4 ↓+ 2NH3 ↑+ 2H2O Bài 3: R + HNO3 → R(NO3)n + N2O Bài 3: Hòa tan hoàn toàn 45,9 g + NO + H2O kim loại R bằng dung dịch 0 +n HNO3 loãng thu được hỗn hợp R → R + ne khí gồm 0,3 mol N2O và 0,9 45, 9 45, 9 n (mol) mol NO.Xác định kl M ?

M M +5

+2

N + 3e → N 3.0,9 0,9 (mol) +5

+1

2 N + 8e → N 2 3.0,3 0,3 (mol) 45, 9 ∑ nenhuong = M n (mol) ∑ nenhan = 3.0,9 + 8.0,3 =5,1 (mol) Áp dụng ĐLBTe: ∑ nenhan = ∑ nenhuong

Bài 4: Cho 60 g hoån hôïp Cu vaø CuO tan heát trong 3 lít dung dòch HNO3 , thì thu ñöôïc 13,44 lít NO (ñkc) a/ Tính khối lượng moãi chaát trong hoån hôïp ? b/ Tính noàng ñoä mol/ lít cuûa

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

45, 9 n = 5,1 ⇒ M = 9n Bài 4: M n= 1 ⇒M=9 (không thỏa) n=2 ⇒ M= 18 ( không thỏa) n= 3 ⇒ M= 27 là Al (thỏa) Bài 4: Cu + HNO3 → Cu(NO3)2 + NO + H2 O CuO + 2HNO3 → Cu(NO3)2 + 2H2O Chỉ có Cu tác dụng với HNO3 tạo khí NO. 70

Năm học 2017-2018 dung dòch axit ?

Hóa học 11CB

13, 44 = 0,6 (mol) 22, 4 QTOxh: Cu → Cu2+ + 2e x 2x (mol) QTK: nNO =

+5

+2

NO3− + 4 H + + 3e → NO + 2 H 2O 4.0,6 3.0,6 0,6 (mol) Theo định luật bảo toàn e: ∑ nenhan = ∑ nenhuong 3.0,6 = 2x ⇒ x = 0,9 (mol) ⇒ mCu = 0, 9.64 = 57, 6( g ) ⇒ mCuO = 60 − 57,6 = 2, 4( g ) 2, 4 b/ ∑ nHNO3 = 4.0,6 + =2,43 80 2, 43 CM = = 0,81M 3

3. Củng cố và BTVN: (3p) a. Củng cố: - Tóm tắt ngắn ngọn về tính chất Nitơ và các hợp chất của Nitơ? b. BTVN: Bài 1: Cho 11 g hoån hôïp goàm Al vaø Fe vaøo dung dòch HNO3 loaõng dö, thu ñöôïc 6,72 lit khí NO (ñkc). Tính khoái löôïng moãi kim loaïi trong hoån hôïp ?

Bài 2: Cho hoãn hôïp goàm Cu , Mg taùc duïng vôùi dd HNO3 85 % thu ñöôïc 3,36 lit khí NO2 ( ñkc) . Cuõng hoãn hôïp treân cho taùc duïng vôùi 200 ml dd HCl thu ñöôïc 1,12 lit khí H2 ( ñkc) . a/ Xaùc ñònh % moãi kim loaïi trong hoãn hôïp ? b/ Xaùc ñònh kl dd HNO3 caàn duøng ? c/ Xaùc ñònh CM cuøa dd HCl ?

4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Chuẩn bị cho tiết luyện tập tiếp theo.

IV. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

71

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 18 LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT CỦA PHOTPHO VÀ HỢP CHẤT CỦA PHOTPHO

I. MUÏC TIEÂU : 1. Kieán thöùc : Cuûng coá caùc kieán thöùc veà cấu tạo phân tử, tính chaát vaät lí , tính chất hoaù hoïc , ñieàu cheá vaø öùng duïng cuûa photpho vaø moät soá hôïp chaát cuûa photpho .

2. Kyõ naêng : Vaän duïng caùc kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi caùc loaïi baøi taäp : * Nhaän bieát * Hoaøn thaønh chuoãi phaûn öùng * Bài tập dung dịch kiềm tác dụng với axit photphoric. * Bài tập về phân bón hóa học.

3. Thaùi ñoä : - Taäp tính caån thaän , tæ mæ cho hoïc sinh .

- Reøn luyeän tö duy logic thích hôïp .

4. Troïng taâm : Höôùng daãn giaûi baøi taäp II. PHÖÔNG PHAÙP : Ñaøm thoaïi – neâu vaán ñeà – vaán ñaùp .

III. CHUAÅN BÒ : a. Giáo viên: Chuẩn bị hệ thống câu hỏi lý thuyết và bài tập vận dụng. b. Học sinh: Chuẩn bị kiến thức đã học IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG : 1. Ổn định lớp: (1p) Kiểm tra sĩ số lớp 2. Kieåm tra bài cũ : kiểm tra trong quá trình luyện tập.

3. Baøi môùi : TL

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

Nội dung bài

10p Hoaït ñoäng 1 : I. KIEÁN THÖÙC CAÀN NHÔÙ : - Gv ñaët heä thoáng caâu hoûi cho caùc nhoùm thaûo luaän · Photpho coù nhöõng daïng thuø hình naøo ? · Ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa caùc daïng thuø hình naøy ? · So sánh tính chaát vaät lí , hoaù hoïc cuûa caùc daïng thuø hình cuûa photpho ?

I. KIEÁN THÖÙC CAÀN NHÔÙ : 1. Ñôn chaát photpho : 1. Ñôn chaát photpho : - P có 2 dạng thù hình chính: P - P có 2 dạng thù hình chính: đỏ và P trắng.

P đỏ và P trắng.

M : 31ñvc M : 31ñvc P Ñoä aâm ñieän : 2,1 P Ñoä aâm ñieän : 2,1 2 2 6 2 3 CHe : 1s 2s 2p 3s 3p CHe : 1s22s22p63s23p3 Caùc soá oxi hoaù : -3 , 0 , Caùc soá oxi hoaù : -3 , 0 +3, +5 , +3, +5 P2O5 Tính P2O5 Tính P PCl5 khử P PCl5 khử Ca3P2: Oxh Ca3P2: Oxh 2. Axit photphoric : 2. Axit photphoric : 2. Axit photphoric : · Cho bieát tính chaát vaät lí , hoaù - Laø axit 3 laàn axit , coù ñoä - Laø axit 3 laàn axit , coù ñoä maïnh trung bình maïnh trung bình hoïc cuûa axit photphoric ? · Vieát phöông trình phaûn öùng

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

72

Năm học 2017-2018 chöùng minh axit photphoric laø axit 3 naác ? · Taïi sao axit photphoric khoâng coù tính oxihoaù ?

3. Muoái photphat :

Hóa học 11CB +5

- Khoâng coù tính oxihoaù vì P bền - Taïo ra 3 loaïi muoái photphat khi taùc duïng vôùi kiềm.

3. Muoái photphat : · Muoái photphat coù maáy loaïi ?

- Coù 3 loaïi muoái : Na3PO4 , đặc ñieåm cuûa caùc loaïi muoái naøy Na2HPO4 , NaH2PO4 ?

-Muoái kali , natri , amoni vaø ñihiñrophotphat : tan -Muoái coøn laïi ít tan hoaëc · Nhaän bieát ion photphat nhö khoâng tan . theá naøo ? · Nhaän bieát ion PO43- baèng phaûn öùng : 2Ag+ + PO43- → Ag3PO4 ( vaøng ) Hoaït ñoäng 2 : Baøi taäp 30p II. BAØI TAÄP : Baøi 1 : Vieát phöông trình phaûn öùng daïng phaân töû vaø ion ruùt goïn : a.K3PO4 + Ba(NO3)2 b. Na3PO4 + Al2(SO4)3 c.Ca(H2PO4)2 + Ca(OH)2 d.Na2HPO4 + NaOH e. Ca(H2PO4)2 + Ca(OH)2 ( tæ leä 1:1 ) f. Ca(H2PO4)2 + Ca(OH)2 (tæ leä 1:2 ) Töøng Hs leân baûng vieát phöông trình phaûn öùng ( neáu coù ).

Baøi 2 : - Hướng dẫn học sinh giải: GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Töøng Hs leân baûng vieát phöông trình phaûn öùng ( neáu coù ) a. 2K3PO4 + 3Ba(NO3)2 → 6KNO3 + 2Ba3(PO4)2↓ 3Ba2+ + 2PO43- →Ba3(PO4)2↓ b. 2Na3PO4 + Al2(SO4)3→ 3Na2SO4 + 2AlPO4↓ Al3+ + PO43- → AlPO4↓ c.Ca(H2PO4)2 + 2Ca(OH)2 → Ca3(PO4)2↓ + 4H2O 2H2PO4- + 3Ca2+ + 4OH- → Ca3(PO4)2 ↓+ 4H2O d.Na2HPO4 + NaOH → Na3PO4 + H2O HPO42- + OH- → PO43- + H2O e. Ca(H2PO4)2 + Ca(OH)2 → 2CaHPO4↓ + 2H2O 2Ca2+ + H2PO4- + 2OH-→ 2CaHPO4↓ + 2H2O f. Ca(H2PO4)2 + 2Ca(OH)2 → Ca3(PO4)2↓ + 2H2O 2+ 3Ca + H2PO4- + 2OH- → Ca3(PO4)2↓ + 2H2O Baøi 2 : nNaOH = 44/40= 1,1 mol nH3PO4 = 39,2/98= 0,4 mol

+5

- Khoâng coù tính oxihoaù vì P bền - Taïo ra 3 loaïi muoái photphat khi taùc duïng vôùi kiềm.

3. Muoái photphat : - Coù 3 loaïi muoái : Na3PO4 , Na2HPO4 , NaH2PO4 -Muoái kali , natri , amoni vaø ñihiñrophotphat : tan -Muoái coøn laïi ít tan hoaëc khoâng tan . * Nhaän bieát ion PO43- baèng phaûn öùng : 2Ag+ + PO43- → Ag3PO4 ( vaøng ) II. BAØI TAÄP : Baøi 1 : Vieát phöông trình phaûn öùng daïng phaân töû vaø ion ruùt goïn : a.K3PO4 + Ba(NO3)2 b. Na3PO4 + Al2(SO4)3 c.Ca(H2PO4)2 + Ca(OH)2 d.Na2HPO4 + NaOH e. Ca(H2PO4)2 + Ca(OH)2 ( tæ leä 1:1 ) f. Ca(H2PO4)2 + Ca(OH)2 (tæ leä 1:2 )

Baøi 2 : Cho 44g NaOH vaøo dung

73

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

n 1,1 nNaOH = 44/40 k = NaOH = = 2, 75 >2 nH3PO4 = 39,2/98 nH 3 PO4 0, 4 laäp tæ leä nNaOH/ nH3PO4 => => muoái ñöôïc taïo thaønh là: muoái ñöôïc taïo thaønh Na2HPO4 và Na3PO4 soá mol => khoái löôïng caùc muoái Ptpu: 2NaOH + H3PO4→Na2HPO4 + x x/2 x/2 2H2O 3NaOH + H3PO4→ Na3PO4 + y y/3 y/3 3H2O Ta có: x + y = 1,1 x/2 + y/3 = 0,4 Suy ra: x= 0,2 mol; y= 0,9mol Khối lượng muối: 0, 2 mNa2 HPO4 = .142 = 14, 2( g ) 2 0,9 mNa3 PO4 = .164 = 49, 2( g ) Bài 3: Bằng phương pháp hóa 3 học hãy phân biệt các muối: Bài 3: Na3PO4, NaCl, NaBr, Na2S, - Dùng AgNO3 để làm thuốc NaNO3. Nêu rõ hiện tượng dùng thử. để phân biệt và viết phương - Học sinh trình bày cách nhận trình hóa học của các phản ứng. biết: - Hãy nhớ lại thuốc thử dùng để Lấy mỗi muối một ít làm mẫu nhận biết các anion trong dung thử, thêm nước vào mỗi ống và dịch: PO43-, Cl-, Br-, S2-, NO3-. lắc cẩn thận để hòa tan hết.

- Ta chỉ cần nhận ra 4 dung dịch Nhỏ dung dịch AgNO3 vào thì cũng sẽ xác định được dung từng mẫu, quan sát: dịch còn lại là gì + Mẫu nào có kết tủa màu trắng không tan trong axit mạnh, đó là dung dịch NaCl: NaCl + AgNO3 → AgCl↓ + NaNO3 (trắng) + Mẫu nào có kết tủa màu vàng nhạt không tan trong axit mạnh, đó là dd NaBr. NaBr + AgNO3 → AgBr↓ + NaNO3 (vàng nhạt) + Mẫu nào có kết tủa màu đen, đó là dd Na2S. Na2S + 2AgNO3 → Ag2S↓ + 2NaNO3 (trắng) + Mẫu nào có kết tủa màu vàng tan trong axit mạnh, đó là dd Na3PO4.

Na3PO4 + 3AgNO3 → Ag3PO4↓ + 3NaNO3 (vàng) + Mẫu không có hiện tượng gì là dung dịch NaNO3.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

dòch chöùa 39,2g H3PO4 .

Sau khi phaûn öùng öùng xaûy ra hoaøn toaøn , ñem coâ dung dòch ñeán khi caïn khoâ . Hoûi muoái naøo ñöôïc taïo thaønh ? khoái löôïng laø bao nhieâu ?

Bài 3: Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt các muối: Na3PO4, NaCl, NaBr, Na2S, NaNO3. Nêu rõ hiện tượng dùng để phân biệt và viết phương trình hóa học của các phản ứng.

Lấy mỗi muối một ít làm mẫu thử, thêm nước vào mỗi ống và lắc cẩn thận để hòa tan hết. Nhỏ dung dịch AgNO3 vào từng mẫu, quan sát: + Mẫu nào có kết tủa màu trắng không tan trong axit mạnh, đó là dung dịch NaCl: NaCl + AgNO3 → AgCl↓ + NaNO3 (trắng) + Mẫu nào có kết tủa màu vàng nhạt không tan trong axit mạnh, đó là dd NaBr. NaBr + AgNO3 → AgBr↓ + NaNO3 (vàng nhạt) + Mẫu nào có kết tủa màu đen, đó là dd Na2S. Na2S + 2AgNO3 → Ag2S↓ + 2NaNO3 (trắng) + Mẫu nào có kết tủa màu vàng tan trong axit mạnh, đó là dd Na3PO4.

74

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB Na3PO4 + 3AgNO3 → Ag3PO4↓ + 3NaNO3 (vàng) + Mẫu không có hiện tượng gì là dung dịch NaNO3.

3. Củng cố và BTVN: (3p) a. Củng cố: - Nhắc lại các kiến thức đã luyện tập. b. BTVN: Làm bài tập SGK. 4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

IV. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

75

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 19

LUYỆN TẬP TÍNH CHẤT CỦA PHỐT PHO VÀ HỢP CHẤT CỦA PHỐT PHO

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Về kiến thức : tổng hợp các kiến thức về tính chất vật lý, hóa học, điều chế và ứng dụng của nito, hợp chất của nito, phốt pho và một số hợp chất của phốt pho

2. Về ki năng : Vận dụng các kiến thức để làm bài tập

II. CHUẨN BỊ  Giáo viên : Cần chuẩn bị phiếu học tập, máy chiếu hắt bản phim trong bút viết phim  Học sinh : Ôn tập li thuyết và làm đủ các bài tập ở nhà

III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG

 Phương pháp : - Thảo luận theo nhóm dưới sự dẫn dắt của giáo viên - Áp dụng lí thuyết vào việc giải các dạng bài tập trong SGK

TG

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY *Hoạt động 1 : GV nêu lên câu hỏi để hs thảo luận (dùng máy chiếu hắt, phim trùng)  Đơn chất phốt pho 1/ Phốt pho có những dạng thù hình nào? Đặc điểm cấu trúc của các dạng thù hình này là gì?

2/ So sánh tính chất vật lí hóa học của các dạng thù hình của phốt pho  Axít phôtphoric 3/ Cho biết tính chất vật lí hóa học của axít phôtphoric 4/ Viết ptpứ chứng minh H3PO4 là axit 3 nấc 5/ Tại sao axit H3PO4 không có tính oxi hóa?  Muối phôtphat 6/ Muối phôtphat có mấy loại? Nêu đặc điểm của các loại muối này?

7/ Nhận biết ion phôtphat như thế nào? *Hoạt động 2: GV chọn những bài tập cơ bản vừa sức cho hs thảo luận và làm ngay tại lớp.  Bài 1/89 SGK Nêu những điểm khác biệt trong cấu tạo nguyên tử giữa nitơ và phôtpho

 Bài 2/89 SGK GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

NỘI DUNG

Học sinh chia ra làm 6 nhóm thảo luận từng câu hỏi : o Nhóm 1 : Câu 1 o Nhóm 2 : Câu 2 Đã có trong SGK trang 88, 89 o Nhóm 3 : Câu 3 o Nhóm 4 : Câu 4 o Nhóm 5 : Câu 5 o Nhóm 6 : Câu 6

 Yêu cầu trả lời : N (Z=7): 1s22s22p3 Có 2 lớp e . Lớp ngoài cùng không Hs giải vào vở bài tập có obitan trống.

P (Z=15): 1s22s22p63s23p3 Có 3 lớp e. Lớp ngoài cùng có phân lớp 3d hoàn toàn trống.  Yêu cầu trả lời : a/ 2K3PO4 + 3Ba(NO3)2 → Ba3-

76

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Lập ptpư ở dạng phân tử và ion rút (PO4)2 ↓ + 6KNO3 gọn 2PO43- + 3Ba2+ → Ba3(PO4)2 ↓ b/ 2Na3PO4 + Al2(SO4)3 → 2AlPO4 ↓ + 3NaSO4 PO43- + Al3+ → AlPO4 ↓ c/ 2K3PO4 + 3CaCl2 → Ca3(PO4)2 ↓ + 6KCl 2PO43- + 3Ca2+ → Ca3(PO4)2 ↓ d/ Na2HPO4 + NaOH → Na3PO4 + H2 O  Bài 3/89 SGK HPO42- + OH- → PO43- + H2O Chọn công thức đúng của apatit e/ Ca(H2PO4)2 + Ca(OH)2 → 2CaHPO4 ↓ + 2H2O  Bài 4/89 SGK H2PO4- + OH- → HPO42- + Hs giải vào vở bài tập nNaOH H2O k= nH3PO4 g/ Ca(HPO4)2 + 2Ca(OH)2 → Ca3(PO4)2 ↓ +4H2O * k ≤ 1 : NaH2PO4 3Ca2+ + 2HPO4- + OH- → * 1 < k <2 : Hỗn hợp 2 muối NaH2PO4 và Na2HPO4 Ca3(PO4)2 ↓ +4H2O * k = 2 : Na2HPO4  Yêu cầu trả lời : * 2 < k < 3 : Hỗn hợp 2 muối Câu c : 3Ca3PO4.CaF2 Na2HPO4 và Na3PO4 * k ≥ 3 : Na3PO4  Yêu cầu trả lời đúng: 44 nNaOH = = 1,1 mol 40 39,2 = 0,4 mol nH PO = 3 4 98 n 1,1 Lập tỉ lệ : k = NaOH = = 2,75 nH3PO4 0,4 2 < k < 3 : Hỗn hợp 2 muối Na2HPO4 và Na3PO4 H3PO4 + 2NaOH → Na2HPO4 + 2H2O x mol 2x mol x mol H3PO4 + 3NaOH → Na3PO4 + 3H2O y mol 3y mol y mol Đặt x, y lần lượt là số mol Na2HPO4 và Na3PO4 x + y = 0,4 x = 0,1 2x + 3y = 1,1 y = 0,3 Khối lượng mỗi muối : mNa2HPO4 = 0,1. 142 = 14,2g mNa3PO4 = 0,3. 164 = 49,2g Chọn đáp án D

3. Củng cố và BTVN: (3p) - Nhắc lại các kiến thức đã luyện tập.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

77

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho và chuẩn bị kiểm tra 45 phút.

IV. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

78

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 20

KIỂM TRA MỘT TIẾT I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức - Củng cố kiến thức về nitơ, photpho và các hợp chất của của nó.

2. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng làm các dạng bài tập trắc nghiệm và tự luận.

II. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm và bài tập tự luận để đánh giá học sinh.

III. Chuẩn bị 1. Giáo viên - Đề kiểm tra gồm 2 phần: trắc nghiệm và tự luận.

2. Học sinh - Cần chuẩn ôn lại các kiến thức đã học.

IV. Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp 2. Nội dung kiểm tra A. Ma trận đề kiểm tra: Nội dung Mức độ nhận thức kiến thức Nhận biết Thông hiểu Vận dụng TN TL TN TL TN TL 1. Nitơ 0,5 điểm 0,5 điểm 2.

0,5 điểm 0,5 điểm Amoniac và muối amoni 3. Axit 0,5 điểm 0,5 điểm 2,5 điểm nitric và muối nitrat 4. Photpho 0,5 điểm 5. Axit 0,5 điểm 0,5 điểm photphoric và muối photphat 6. Phân 0,5 điểm bón hóa h ọc 7. Tổng 2,5 điểm hợ p Tổng số 4 câu 3 câu 1 câu 3 câu 1 câu câu Tổng số 2 điểm 1,5 điểm 2,5 điểm 1,5 điểm 2,5 điểm điểm (20%) (15%) (25%) (15%) (25%)

Tổng 1 điểm 1 điểm

4,5 điểm

0,5 điểm 1 điểm

0,5 điểm 2,5 điểm 12 câu 10 điểm (100%)

B. Đề kiểm tra: - TRẮC NGHIỆM: (5đ) Câu 1: Kim loại đứng sau H trong dãy hoạt động hóa học sẽ khử HNO3 loãng đến sản phẩm khử nào dưới đây?

A. N2.

B. NO2 C. NO. D. N2O GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

79

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Câu 2: Sắp xếp các chất sau theo thứ tự tăng dần số oxihóa của N: (1) N2O; (2) NO2; (3) NO3-; (4) NH4Cl; (5) N2 A. 1, 2, 3, 4, 5.

B. 4, 5, 1, 3, 2.

C. 4, 5, 1, 2, 3.

D. 4, 1, 5, 2, 3.

Câu 3: Nhiệt phân hoàn toàn 9,4g Cu(NO3)2. Khối lượng chất rắn thu được là: A. 3,2g.

B. 4g.

C. ĐS khác.

D. 6g.

Câu 4: Một loại phân đạm chứa 46,00% N. Khối lượng (kg) phân đạm đó đủ để cung cấp 59,80 kg N là: A. 125.

B. 130.

C. 76,92.

D. ĐS khác.

Câu 5: Chọn phương án sai trong các phương án sau đây: A. Tính phi kim của N mạnh hơn P. B. N2 là chất duy trì sự sống và sự cháy.

C. Nitơ dùng để tạo môi trường trơ cho một số phản ứng hóa học.

D. Ở điều kiện thường, N2 là chất khí, trơ về mặt hóa học.

Câu 6: Phản ứng nào sau đây sai: 0

t A. NH4Cl  → NH3 + HCl. t0 C. NH4NO2  → N2O + H2O. Câu 7: Dãy gồm các muối đều tan là: A. AlCl3, NH4NO3, Zn3(PO4)2 C. NaNO3, K3PO4, Ca3(PO4)2.

B. NH3 + HCl  → NH4Cl t0 D. NH4HCO3  → NH3 + CO2 + H2O B. BaHPO4, Na2HPO4, FePO4.

D. AgNO3, Ca(H2PO4)2, (NH4)3PO4

Câu 8: Choïn coâng thöùc ñuùng cuûa magieâ photphua: A. Mg(PO3)2 B. Mg3(PO4)2 C. Mg2P2O7 D. Mg3P2 Câu 9: Khi cho 3mol H3PO4 tác dụng với 5mol NaOH thì muối thu được là: A. Na3PO4, Na2HPO4.

B. NaH2PO4, Na2HPO4.

C. NaH2PO4, Na2HPO4, Na3PO4.

D. NaH2PO4.

Câu 10: Chọn câu sai trong các câu sau: A. Phân tử NH3 là phân tử có cực.

B. NH3 tan tốt trong nước.

C. NH3 được tổng hợp từ không khí.

D. NH3 có tính bazo.

- TỰ LUẬN: (5đ) Câu 1: (2,5 điểm)Hoàn thành chuỗi phản ứng sau và viết phương trình phản ứng: N2 → NH3 → NO →NO2 →HNO3 →Mg(NO3)2 → Mg3(PO4)2 Câu 2: (2,5 điểm)Cho 11,8 gam hỗn hợp Al và Cu hòa tan hoàn toàn trong dung dịch axit HNO3 đặc, nóng, dư. Sau phản ứng thu được 17,92 lít khí màu nâu đỏ ở đktc. a/ Viết và cân bằng các phương trình hóa học xảy ra. b/ Tính thành phần phần trăm về khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp.

C. Đáp án: - TRẮC NGHIỆM: Câu 1 Câu2 C C - TỰ LUẬN:

Câu 3 B

Câu 4 B

Câu 5 B

Câu 6 C

Câu 7 D

Câu 8 D

Câu 9 B

Câu 10 C

Câu 1: Mỗi phương trình chính xác là 0,4 đ N2 → NH3 → NO →NO2 →HNO3 →Mg(NO3)2 → Mg3(PO4)2 t 0 , P , xt

⇀ 2NH3 (1) N2 + 3H2 ↽ 0

850− 900 C (2) 4NH3 + 5O2  → 4NO + 6H2O Pt

(3) 2NO + O2 → 2NO2 (4) 4NO2 + 2H2O + O2 → 4HNO3 (5) 2HNO3 + MgO → Mg(NO3)2 + H2O

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

80

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

(6) 3Mg(NO3)2 + 2Na3PO4 → Mg3(PO4)2 ↓+ 6NaNO3 Câu 2: a/

Al + 6HNO3 → Al(NO3)3 + 3NO2 ↑+ 3H2O...................................0,5đ Cu + 4HNO3 → Cu(NO3)2 + 2NO2 ↑+ 2H2O..................................0,5đ

b/

Số mol khí sinh ra là:

nNO2 =

17,92 = 0,8(mol ) 22, 4

Gọi x, y lần lượt là số mol của Al và Cu trong hỗn hợp.

Ta có: 3x + 2y = 0,8 (1) Mặt khác: Khối lượng hỗn hợp là 11,8g nên: 27x + 64y = 11,8 (2) Từ (1) và (2) ta có hệ:

3x + 2y = 0,8 27x + 64y = 11,8 x = 0,2 y

= 0,1

n Al = 0, 2mol nCu = 0,1mol

.................................................1đ

5, 4 .100 = 45, 76% 11,8 .............................1đ 6, 4 = .100 = 54, 24% 11,8

mAl = 27.0, 2 = 5, 4( g ) ⇒ %mAl = mCu = 64.0,1 = 6, 4( g ) ⇒ %mCu

D. Thống kê: Lớp

8 – 10đ

6,5 – 7,5đ

5 – 6đ

3 – 4,5đ

0 – 2,5đ

11 A20

V. Rút kinh nghiệm: .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ..................................................................................

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

81

Năm học 2017-2018 Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 21 CHÖÔNG 3:

Hóa học 11CB

CACBON – SILIC CACBON

I. MUÏC TIEÂU : 1. Kieán thöùc : Học sinh trình bày ñöôïc : - Moái lieân heä giöõa vò trí trong BTH , caáu hình electron nguyeân töû vaø tính chaát cuûa cacbon.

- Caùc daïng thuø hình cuøa cacbon, tính chaát vaät lí cuûa cacbon.

- Cacbon vöøa coù tính khöû , vöøa coù tính oxi hoaù theo khaùi nieäm môùi Học sinh có thể giải thích ñöôïc : Cacbon coù tính phi kim yeáu ( oxi hoaù hidro vaø kim loaïi canxi) , tính khöû ( khöû oxi, oxit cuûa kim loaïi). Trong moät soá hôïp chaát, cacbon thöôøng coù soá oxi hoaù +2 hoaëc+4 2. Kyõ naêng : - Vieát ñöôïc caùc phöông trình phaûn öùng bieåu dieãn tính khöû vaø tính oxi hoaù cuûa cacbon .

- Bieát ñöôïc thoâng tin , quan saùt moâ hình caáu taïo tinh theå caùc daïng thuø hình cuûa cacbon trong sgk , nhôù laïi kieán thöùc ôû lôùp 9 … .

II. PHÖÔNG PHAÙP : Ñaøm thoaïi - neâu vaán ñeà – tröïc quan III. CHUAÅN BÒ : 1. Giáo viên: - Tranh ảnh, moâ hình caáu taïo maïng tinh theå kim cöông , than chì , than voâ ñònh hình - Một số thí nghiệm trình chiếu.

2. Học sinh: chuẩn bị bài IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG : 5. Ổn định lớp: (1p) Kiểm tra sĩ số lớp.

6. Kiểm tra bài cũ: (7p) - Viết cấu hình electron của N, P và nhắc lại các tính chất hóa học cơ bản của chúng?

- Từ lớp 10 đến bây giờ chúng ta đã nghiên cứu được bao nhiêu nhóm nguyên tố? Hãy kể tên?

3. Bài mới: Vaøo baøi : (2p) Cho hoïc sinh xem moät soá maãu vaät ôû hình 3.1 và cho biết chúng là gì? Kim cöông , than chì, fuleren. Nguyên tố C, nó có những tính chất và ứng dụng như thế nào ? Tiết học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về nguyên tố cacbon.

TL

HĐ của giáo viên

3p

Hoaït ñoäng 1 : I – Vò trí vaø caáu hình electron nguyeân töû: - Yeâu caàu HS xaùc ñònh vò trí cuûa cacbon trong baûng tuaàn hoaøn vaø vieát caáu hình electron nguyeân töû.

- Cho biết các số oxh có thể có của C? giải thích?

Hoaït ñoäng2: II – TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ : Tìm hieåu caáu truùc caùc daïng thuø hình cuûa cacbon: - Trình baøy tính chaát vaät lyù

5p

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

HĐ của học sinh

Nội dung bài

+ Cacbon ôû oâ thöù 6, nhoùm IVA, chu kì 2 + Caáu hình e: 1s22s22p2 + Caùc soá oxi hoaù cuûa cacbon laø : -4, 0,+2,+4

I – Vò trí vaø caáu hình electron nguyeân töû: + Cacbon ôû oâ thöù 6, nhoùm IVA, chu kì 2 + Caáu hình e: 1s22s22p2 + Caùc soá oxi hoaù cuûa cacbon laø : -4, 0,+2,+4

- Quan saùt moâ hình , maãu vaät , nghieân cöùu SGK ñeå traû lôøi - Hs neâu söï khaùc nhau

II – TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ : - Cacbon taïo thaønh moät soá daïng thuø hình , khaùc nhau veà tính chaát vaät lyù .

1. Kim cương và than chì: 82

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

caùc daïng thuø hình , so saùnh ñeå giöõa caùc daïng thuø hình ñoái chieáu ?

C ấu trúc Tứ diện đều.

Kim cương

Không màu, không dẫn nhiệt, điện.

Rất cứng Than C ấu Xám đen có chì trúc ánh kim. lớp.

Dẫn điện Các khá tốt. Các lớp lớp dễ bong liên kết ra. yếu với nhau.

2.Fuleren: (tham khảo sgk) III. TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC : - Các mức oxi hoá của cacbon -4 0 +2 +4

Tinh thể kim cương

(13 p) 1p

8p

Tinh thể than chì - Yêu cầu học sinh hoàn thành bảng.

Hoaït ñoäng 4: III. TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC : - C trô ôû nhieät ñoä thöôøng , hoaït ñoäng ôû nhieät ñoä cao .

- Döï ñoaùn tính chaát hoùa hoïc cuûa C döïa vaøo soá oxi hoaù maø cacbon theå hieän ?

Chúng ta sẽ lần lượt nghiên cứu từng tính chất: 1. Tính khử: * Tính khử thể hiện khi nào ? a. Tác dụng với oxi: - Giáo viên trình chiếu thí nghiệm biểu diễn cacbon tác dụng với oxi.

Yêu cầu hs chú ý quan sát, cho biết hiện tượng và giải thích?

Tính chất

Tính khử - Döïa vaøo soá oxihoùa coù Tính oxi hoá theå coù cuûa cacbon ñeå döï +chất khử + chất oxi hoá ñoaùn : theå hieän tính khöû vaø tính oxihoùa .

1. Tính khöû : - Khi C tác dụng với các đơn chất và hợp chất có tính oxi hóa.

- Hiện tượng: mẫu than bùng cháy trong bình oxi.

- Giải thích: vì C đã tác dụng với Oxi tạo ra CO2 - Viết phương trình phản ứng và xác đinh vai trò của các chất trong phản ứng. +4

0

to - Đặc điểm của phản ứng C + O2  → C O2 . ?Dùng để làm gì ?

- Nếu thiếu oxi thì xảy ra quá - Đặc điểm của phản ứng là trình nào ? Liên hệ với thực tế tỏa nhiều nhiệt, dùng để đun nấu. khi đun bếp củi ?

- Thiếu Oxi: o

a. Taùc duïng vôùi oxi : 0

o

+4

t C + O2  → C O2 . ( Cacbondioxit) Thiếu Oxi: 0

o

+2

t CO2 + C  → 2C O ( Cacbon monooxit)

+2

t CO2 + C  2C O → b. Taùc duïng vôùi hôïp chaát : - HNO3, H2SO4 đặc, - Yêu cầu hs kể tên một số hợp KClO3, K2MnO4, oxit KL.. b. Taùc duïng vôùi hôïp chaát : chất có tính oxi hóa?

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

83

Năm học 2017-2018 TL

4p

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên - GV: chiếu thí nghiệm biểu diễn C+ HNO3 đặc. Yêu cầu hs chú ý quan sát và cho biết hiện tượng xảy ra?

- Viết ptpu? * GV cung cấp thêm một số thông tin ngoài ra cacbon có thể khử một số oxit kim loại trung bình, yếu. Yêu cầu hs cho ví dụ và viết ptpư? * Cacbon khoâng taùc duïng tröïc tieáp vôùi halogen Hoạt động 5 Tính oxi hoá - GV: Tính oxi hóa thể hiện khi nào?

HĐ của học sinh - HS quan sát và nêu hiện tượng.

o

0

0

o

t Fe2O3 + 3 C  2Fe →

+2

o

0

+2

o

t CO2 + C  → 2 C O. 0

+2

+2

o

t SiO2 + 2 C  Si +2 C O →

+3 C O 0

+2

o

t CO2 + C  2 C O. → 0

o

t SiO2 + 2 C  Si →

+2

+2 C O - HS: Trả lời và viết PTHH. o

−4

t , xt C + 2H2  → C H4 .

0

t Ca + 2 C  → CaC2-4 0

o

o

−4

t 4Al +3 C  → Al4 C 3 - Vieát caùc phöông trình chöùng minh tính chaát cuûa cacbon ?

Kết luận : Cacbon thể hiện tính khử khi tác dụng với các đơn chất và hợp chất có tính oxi hóa mạnh, số oxh tăng từ 0 lên +2, +4. Cacbon thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng với các chất có tính khử, số oxh giảm từ 0 xuống -4. * Lưu ý: Ở nhiệt độ cao, Cacbon mới trở nên hoạt động và thể hiện tính khử là chủ yếu, Cacbon có tính oxi hóa yếu, tác dụng với H2 và kim loại ở điều kiện khó khăn.

Hoaït ñoäng 5: IV . ÖÙNG DUÏNG : Döïa vaøo caáu truùc vaø tính chaát -Hs coù theå laáy moät soá öùng lyù hoaù hoïc cuûa cacbon neâu duïng trong thöïc teá öùng duïng cuûa cacbon ?

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

0

t C +4HNO3d  → CO2 + 4NO2 + 2H2O t 2Fe +3 C O Fe2O3 + 3 C  →

0

- Cách gọi tên một số hợp chất cacbua.

Nội dung bài

2 . Tính oxi hoùa : a. Taùc duïng vôùi hiñro : ÔÛ nhieät ñoä cao vaø coù xuùc taùc : 0

o

−4

t , xt C + 2H2  → C H4 . b.Taùc duïng vôùi kim loaïi :ÔÛ nhieät ñoä cao : 0

o

0

o

t Ca + 2 C  → CaC2-4 Canxi cacbua

−4

t 4Al +3 C  → Al4 C 3 Nhoâm cacbua

IV . ÖÙNG DUÏNG : 1 . Kim cöông : Duøng laøm ñoà trang söùc , cheá taïo muõi khoan , dao caét thuûy tinh vaø boät maøi .

2 Than chì : Laøm ñieän cöïc , buùt chì ñen , cheá chaát boâi trôn , laøm noài cheùn ñeå naáu chaûy caùc hôïp kim chòu nhieät.

3. Than coác : Laøm chaát khöû trong loø luyeän kim .

84

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Hoaït ñoäng 5 : V . TRAÏNG HS ñoïc SGK THAÙI TÖÏ NHIEÂN: - Trình baøy veà traïng thaùi thieân nhieân vaø ñieàu cheá caùc daïng - Hs chuaån bò moät soá tö thuø hình cuûa cacbon ?

- Boå sung caùc kieán thöùc thöï teá lieäu ôû nhaø vaø leân lôùp trình baøy .

Nội dung bài 4. Than goã : Duøng ñeå cheá thuoác noå ñen , thuoác phaùo chaát haáp phuï . Than hoaït tính ñöôïc duøng nhieàu trong maët naï phoøng ñoäc vaø trong coâng nghieäp hoùa chaát .

5. Than muoäi : ñöôïc duøng laøm chaát ñoän khi löu hoùa cao su , saûn xuaát möïc in , xi ñaùnh giaày ,. . .

V – TRAÏNG THAÙI TÖÏ NHIEÂN: 1 . Trong thieân nhieân : - Kim cöông vaø than chì laø cacbon töï do gaàn nhö tinh khieát, ngoaøi ra coøn coù trong khoaùng vaät : (SGK ) 2 . Ñieàu cheá : ( SGK)

3. Củng cố và BTVN: (6p) a. Củng cố: - Nhắc lại các tính chất hóa học cơ bản của cacbon - Làm bài 1, 2, 3 SGK. b. BTVN: - Làm bài 4,5 SGK. 4. Dặn dò:(1p) Chuẩn bị bài hợp chất của cacbon IV. RÚT KINH NGHIỆM: ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………

Ngày soạn:........................................

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

85

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày dạy:..........................................

Tiết 22

HỢP CHẤT CỦA CACBON I. MUÏC TIEÂU : 1. Kieán thöùc : Học sinh nêu được : - Tính chaát vaät lyù vaø hoùa hoïc cuûa CO vaø CO2 .

- Caùc phöông phaùp ñieàu cheá vaø öùng duïng cuûa CO,CO2 và muối cacbonat.

- Tính chaát vaät lyù vaø hoùa hoïc cuûa axit cacbonic vaø muoái cacbonat, các muối cacbonat dễ bị nhiệt phân hủy trừ muối cacbonat của kim loại kiềm.

Học sinh có thể giải thích được: - CO coù tính khöû ( taùc duïng vôùi oxit kim loaïi) - CO2 laø moät oxit axit vaø coù tính oxi hoaù yeáu ( taùc duïng vôùi Mg, C).

- H2CO3 là một axit yếu, kém bền và là axit 2 nấc.

- Tính chất của muối cacbonat: tính tan, tác dụng với axit, với dung dịch kiềm.

2. Kyõ naêng : - Vieát caùc phöông trình hoaù hoïc minh hoaï tính chaát hoaù hoïc cuûa CO,CO2, muoái cacbonat.

-Thu thập thông tin từ các nguồn khác nhau để rút ra các kiến thức mới về tính chất vật lý, tính chất hóa học, ứng dụng và điều chế một số hợp chất của cacbon.

- Phân biệt khí CO, CO2, muối CO32- với một số chất khác.

- Tính thaønh phaàn % veà khoái löôïng cuûa muoái cacbonat trong hoån hôïp; Tính thaønh phaàn % veà khoái löôïng cuûaoxít kim loaïi trong hoån hôïp phaûn öùng vôùi CO; Tính % veà theå tích CO,CO2 trong hoån hôïp khí 3. Tình cảm, thái độ - Biết cách sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên để hạn chế ô nhiễm môi trường.

II. PHÖÔNG PHAÙP : Tröïc quan – neâu vaø giaûi quyeát vaán ñeà – ñaøm thoaïi III. CHUAÅN BÒ : - Phaûn öùng cuûa CO2 vôùi dung dòch Ca(OH)2 , vôùi Mg - CaCO3 vôùi dd HCl , NaHCO3 , HCl , NaOH .

IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG : 1. Kieåm tra : - So saùnh caáu truùc vaø tính chaát cuûa caùc daïng thuø hình chính cuûa cacbon ?

- Cacbon coù nhöõng tính chaát ñaëc tröng naøo ? Laáy Vd ?

- Cho moät soá hôïp chaát theå hieän caùc soá oxi hoaù maø cacbon coù IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG : 7. Ổn định lớp: (1p) Kiểm tra sĩ số lớp.

8. Kiểm tra bài cũ: (5p) - So saùnh caáu truùc vaø tính chaát cuûa caùc daïng thuø hình chính cuûa cacbon ?

- Cacbon coù nhöõng tính chaát ñaëc tröng naøo ? Laáy Vd ?

- Cho moät soá hôïp chaát theå hieän caùc soá oxi hoaù maø cacbon có?

3. Bài mới: Vaøo baøi : (1p) (1p) Chúng ta đã nghiên cứu xong về đơn chất C, với những tính chất và số oxi hóa như vậy thì C sẽ có những hợp chất nào? các hợp chất này sẽ có những tính chất gì? ứng dụng và tác hại đối với đời sống con người ra sao? Bài học hôm nay sẽ giải đáp cho chúng ta.

TL

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

Nội dung bài I – CACBON MONOOXIT :

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

86

Năm học 2017-2018 TL 2p

5p

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Hoaït ñoäng 1 : 1– Tính chaát vaät lyù của CO: - CO coù nhöõng tính chaát vaät lí - Laø chaát khí khoâng maøu , khoâng muøi, khoâng vò , nheï naøo ? hôn khoâng khí ít tan trong nöôùc ,t0h/l = -191,50C , t0h/r = -205,20C .

- Khí này được gọi là khí rất - Raát beàn vôùi nhieät vaø raát độc như vậy nó sẽ ảnh hưởng ñoäc. gì tới sức khỏe của con người? - Vì khí CO khi vào máu sẽ kết hợp với Hemoglobin - Vì đây là một khí rất độc, trong máu (HbCO) gây ra thường được sinh ra khi đốt lò hiện tượng gọi là máu đen. than, đặc biệt là than tổ ong nên khi dùng lò than tổ ong thì phải đặt ở nơi thoáng gió, không dùng trong phòng kín.

Hoaït ñoäng 2 : Tính chaát hoùa hoïc : - Nhớ lại kiến thức về CO đã học ở lớp 9, vận dụng kiến thức về soá oxi hoaù, phản ứng HS döïa vaøo ñaëc ñieåm caáu oxi hóa – khử… döï ñoaùn CO taïo ñeå döï ñoaùn: C trong coù nhöõng tính chaát hoaù hoïc CO có số oxi hóa là +2 nên có khả năng thể hiên tính ñaëc tröng naøo ? oxi hóa và tính khử.

- Cacbon monooxit laø oxit khoâng taïo muoái ( oxit trung tính), keùm hoaït ñoäng ôû nhieät ñoä thöôøng vaø hoaït ñoäng ôû nhieät ñoä cao .( khoâng taùc duïng vôùi nöôùc , axit vaø dung dòch - CO thể hiện tính khử khi kieàm ôû ÑK thöôøng) tác dụng với O2, các oxit - CO laø chaát khöû maïnh : kim loại. t0 - Daãn ra nhöõng phaûn öùng hoaù 2CO +O  → 2CO2(k) (k) 2 hoïc vaø chæ roõ vai troø cuûa CO t0 CO + CuO  → Cu trong caùc phaûn öùng ñoù ? + CO2 - Laáy theâm caùc ví duï khaùc töông töï chöùng minh tính chaát hoaù hoïc cuûa CO. * Tính khử mạnh của CO được dùng trong công nghiệp luyện kim để khử các oxit kim loại.

- Khi coù than hoaït tính laøm xuùc taùc CO + Cl2 → COCl2 (photgen). → keát kuaän veà tính chaát hoaù

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Nội dung bài 1– Tính chaát vaät lyù : - CO là khí không màu, không mùi, không vị.

- Khí CO rất độc.

2– Tính chaát hoùa hoïc :

a) Cacbon monooxit laø oxit khoâng taïo muoái ( oxit trung tính), keùm hoaït ñoäng ôû nhieät ñoä thöôøng vaø hoaït ñoäng ôû nhieät ñoä cao .( khoâng taùc duïng vôùi nöôùc , axit vaø dung dòch kieàm ôû ÑK thöôøng) b) CO laø chaát khöû maïnh : - Chaùy trong khoâng khí ,cho ngoïn löûa maøu lam nhaït toûa nhieät. t0 2CO(k) + O2(k)  → 2CO2(k) - Khöû nhieàu oxit kim loaïi : 0

t CO + CuO  → Cu + CO2 . t0 Fe2O3 +3CO  → 2Fe + 3CO2

87

Năm học 2017-2018 TL

3p

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

hoïc cuûa CO Hoaït ñoäng 3: Ñieàu cheá : - Ñieàu cheá CO trong PTN vaø -Trong phoøng thí nghieäm trong CN ? : ñun noùng axit fomic khi coù maët H2SO4 ñaëc H 2 SO4 ,t 0 HCOOH  → CO + H2O b. Trong coâng nghieäp : - Cho hôi nöôùc ñi qua than noùng ñoû .

10500C C +H2O ⇌ CO + H2 Hỗn hôïp taïo thaønh khí than öôùt : 44% CO , 45%H2 , 5% H2O Vaø 6% N2 .

- Ñöôïc saûn xuaát trong caùc loø gas t0 C + O2  → CO2

Nội dung bài 3 .Ñieàu cheá : a. Trong phoøng thí nghieäm : 0

H 2 SO4 ,t HCOOH  → CO + H2O

b. Trong coâng nghieäp : - Cho hôi nöôùc ñi qua than noùng ñoû .

10500C C +H2O ⇌ CO + H2 - Ñöôïc saûn xuaát trong caùc loø gas t0 → CO2 C + O2  t0 CO2 + C  → 2 CO

0

2p

t CO2 + C  → 2 CO - Khí loø ga : 25%CO, II . CACBON ÑIOXIT (CO2) Hoaït ñoäng 4 : Tính chaát vaät 70%N2 , 4%CO2 vaø 1% 1 – Tính chaát vaät lyù : lyù của CO2: caùc khí khaùc .

- Laø chaát khí khoâng maøu , naëng - Cho bieát tính chaát vaät lí cuûa gaáp 1,5 laàn khoâng khí , tan ít CO2 ?

- Laø chaát khí khoâng maøu , trong nöôùc. naëng gaáp 1,5 laàn khoâng - ÔÛ nhieät ñoä thöôøng , aùp suaát 60 khí , tan ít trong nöôùc. atm CO2 hoùa thaønh chaát loûng .

- ÔÛ nhieät ñoä thöôøng , aùp - Laøm laïnh ñoät ngoät ôû –760C suaát 60 atm CO2 hoùa thaønh CO2 hoùa thaønh khoái raén goïi chaát loûng . “nöôùc ñaù khoâ “ coù hieän töôïng - Laøm laïnh ñoät ngoät ôû – thaêng hoa .

760C CO2 hoùa thaønh khoái 2 – Tính chaát hoùa hoïc : Hoaït ñoäng 5 : Tính chaát hoùa raén goïi “nöôùc ñaù khoâ “ coù a. CO khoâng chaùy , khoâng duy 2 hoïc của CO2: hieän töôïng thaêng hoa . trì söï chaùy, - CO2 coù nhöõng tính chaát hoùa b. CO2 laø oxit axít taùc duïng vôùi hoïc gì ? Vieát phöông trình oxít bazô vaø bazô taïo muoái . phaûn öùng ñeå minh hoïa ?

- CO2 khoâng chaùy , khoâng - Khi tan trong nöôùc : duy trì söï chaùy, CO2 + H2O ⇌ H2CO3 - GV nhaän xeùt vaø giaûi thích - CO2 laø oxit axít taùc duïng roõ hôn : CO2 khoâng duy trì söï vôùi oxít bazô vaø bazô taïo chaùy , soá oxi hoaù +4 cuûa C tuy muoái . beàn nhöng khi gaëp chaát khöû - Khi tan trong nöôùc : maïnh noù cuõng phaûn öùng .

CO2 + H2O ⇌ H2CO3 Chuù yù : Phaûn öùng cuûa CO2 vôùi

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

88

Năm học 2017-2018 TL

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

Nội dung bài

dd k ieàm , tæ leä soá mol cuûa CO2 - CO2 coù tính oxihoùa khi vôùi NaOH hoaëc Ca(OH)2 taïo gaëp chaát khöû maïnh : ra caùc muoái khaùc nhau VD : +4

C O2 +2Mg → 2MgO + C0

3p

2p

3p

Hoaït ñoäng 6: Điều chế: 3– Ñieàu cheá : - HS vieát phöông trình - CO2 ñöôïc ñieàu cheá nhö theá a.

Trong phoøng thí nghieäm : minh hoïa naøo ?

CaCO3 +2HCl → CaCl2 + CO2 + H2O Trong phoøng thí nghieäm : b.

Trong coâ n g nghieä p : CaCO3 +2HCl → CaCl2 0 + CO2 + H2O ÔÛ nhieät ñoä 900 – 1000 C : CaCO3(r) → CaO(r) + CO2(k) Trong coâng nghieäp :

ÔÛ nhieät ñoä 900 – 10000C : CaCO3(r) →CaO(r) + CO2(k) - HS ñoïc theâm SGK phaàn III – AXIT CACBONIC VAØ thu hoài CO2 trong coâng III – AXIT CACBONIC VAØ MUOÁI CACBONAT : MUOÁI CACBONAT : nghieäp Hoaït ñoäng 7: Axit cacbonic: 1/ Axit cacbonic: GV dieãn giaûng: H2CO3 raát H2CO3 raát keùm beàn, chæ toàn taïi keùm beàn, chæ toàn taïi trong trong dung dòch loaõng, deã bò dung dòch loaõng, deã bò phaân phaân huyû thaønh CO2 vaø H2O. huyû thaønh CO2 vaø H2O. Trong Trong dung dòch, axit naøy phaân dung dòch, axit naøy phaân li hai li hai naác naác H2CO3 ⇌ H+ +HCO3- Yêu cầu hs viết phương trình (chuû yeáu) + 2phân li của H2CO3?

HS vieát phöông trình phaân HCO3 ⇌ H +CO3 Axit cacbonic taïo ra 2 loaïi li H2CO3 + muoáilaø muoái cacbonat vaø muoái H2CO3 ⇌ H +HCO3 (chuû yeáu) hidrocacbonat - Như vậy axit cacbonic có khả HCO3- ⇌ H++CO32năng tạo mấy muối?

- Axit cacbonic taïo ra 2 Hoaït ñoäng 8: Muối cacbonat: loaïi muoáilaø muoái cacbonat 2 – Muoái cacbonat : - Yêu cầu học sinh cho ví dụ vaø muoái hidrocacbonat về một số muối cacbonat và - Muoái cacbonat:Na2CO3, hidrocacbonat?

- Các muối này có tính chất gì? CaCO3…

- Muoái hidrocacbonat: Chúng ta cùng nhau tìm hiểu. a/ Tính chaát: NaHCO3, Ca(HCO3)2… a/ Tính chaát: *. Tính tan : - Thông qua quan sát thí nghiệm và bảng tính tan, yêu - Muoái trung hoøa cuûa kim - Các muối trung hòa của kim cầu học sinh nêu tính tan cuûa loaïi kieàm amoni vaø caùc loại kiềm, amoni và các muối muoái cacbonat ? muoái hiñrocacbonat deã tan hidrocacbonat dễ tan trong trong nöôùc (tröø NaHCO3) . nước.

- Muoái cacbonat trung hoøa - Muối cacbonat trung hòa của cuûa caùc kim loaïi khaùc các kim loại khác không tan hoặc khoâng tan hoaëc ít tan trong ít tan trong nước.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

89

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

nöôùc .

- Muối này có tác dụng được với axit không? Nếu có hãy - Có, ví dụ: cho ví dụ?

Na2CO3+2HCl → 2NaCl - Từ phương trình phân tử hãy +CO2 + H2O chuyển thành phương trình ion CO 2- +2H+ → CO + H O 3 2 2 thu gọn?

- Cho ví dụ khác?

NaHCO3+HCl → NaCl +CO2 + H2O HCO3- +H+ → CO2 +H2O .

- CaCO3 có tác dụng được với - Có, axit HCl không?

CaCO3 + 2HCl →CaCl2 + CO2 + H2O 12p - Từ các ví dụ hãy nhận xét về - Nhận xét: Muối cacbonat tác dụng của muối cacbonat dù không tan hay tan trong với axit? nước đều tác dụng với axit mạnh hơn axit cacbonic và giải phóng khí CO2 - Muối cacbonat tác dụng ñược với axit giải phóng khí CO2, còn với dung dịch kiềm thì sao?

- Yêu cầu học sinh cho ví dụ?

- Vieát phöông trình phaân töû vaø NaHCO3 + NaOH → ion ruùt goïn .

Na2CO3 + H2O * Như vậy, muối cacbonat HCO3 + OH- → CO32cũng tác dụng ñược với dung + H2O . dịch kiềm nhưng chỉ dành cho muối hidrocacbonat. * Từ 2 tính chất trên của muối cacbonat, có nhận xét gì về ion - Là chất lưỡng tính.

HCO3-?

- Ngoài 2 tính chất hóa học trên thì muối cacbonat còn có khả năng bị phân hủy bởi nhiệt: + Muoái cacbonat trung hoøa cuûa kim loaïi kieàm ñeàu beàn vôùi nhieät + Caùc muoái khaùc vaø muoái hiñrocacbonat deã bò phaân huûy khi ñun noùng .

- Yêu cầu học sinh cho ví dụ? t0 MgCO3  → MgO + CO2 .

*.Taùc duïng vôùi axít : -NaHCO3+HCl → NaCl +CO2 + H2O + HCO3 +H → CO2 +H2O .

-Na2CO3+2HCl → 2NaCl +CO2 +H2O 2+ CO3 +2H → CO2 + H2O . * Các muối cacbonat đều tác dụng dễ dàng với dung dịch axit, giải phóng khí CO2.

*. Taùc duïng vôùi dung dòch kieàm NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 + H2O 2HCO3 + OH → CO3 + H2O .

*. Phaûn öùng nhieät phaân : - Muoái cacbonat trung hoøa cuûa kim loaïi kieàm ñeàu beàn vôùi nhieät - Caùc muoái khaùc vaø muoái hiñrocacbonat deã bò phaân huûy khi ñun noùng .

VD : t0 MgCO3  → MgO + CO2 .

0

t 2NaHCO3  → Na2CO3 + CO2 + H2O t0 Ca(HCO3)2  → CaCO3 + CO2 + H2O

0

t 2NaHCO3  → Na2CO3 + CO2 + H2O

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

90

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh 0

t Ca(HCO3)2  → CaCO3 + CO2 + H2O

b/ Ứng dụng: - Gv giôùi thieäu moät soá muoái cacbonat ñeå hs tìm hieåu .

HS : nghieân cöùu traû lôøi .

Neâu moät soá öùng duïng cuûa muoái cacbonat ?

Nội dung bài .b/ Ứng dụng: - Canxicacbonat (CaCO3 ) : Laø chaát boät nheï maøu traéng , ñöôïc duøng laøm chaát ñoän trong löu hoùa vaø moät soá nghaønh coâng nghieäp .

Natricacbonat khan (Na2CO3) Laø chaát boät maøu traéng , tan nhieàu trong nöôùc ñöôïc duøng trong coâng nghieäp thuûy tinh , ñoà goám , boät giaët . . .

- NaHCO3 : Laø tinh theå maøu traéng hôi ít tan trong nöôùc , ñöôïc duøng trong coâng nghieäp thöïc phaåm , y hoïc .

3. Củng cố và BTVN: (5p) a. Củng cố: - Nhắc lại tính chất hóa học cơ bản của các hợp chất cacbon - Làm bài 1, 2, 3 SGK. b. BTVN: - Làm bài 4,5,6 SGK. 4. Dặn dò:(1p) Chuẩn bị bài hợp chất của cacbon IV. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

91

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Tiết 23

SILIC VAØ HÔÏP CHAÁT CUÛA SILIC I. MUÏC TIEÂU : 1. Kieán thöùc : Học sinh nêu được: - Tính chaát vaät lyù , hoùa hoïc cuûa silic .

- Tính chaát vaät lyù vaø hoùa hoïc cuûa caùc hôïp chaát cuûa silic .

- SiO2 taùc duïng vôùi kieàm - H2SiO3 laø axit raát yeáu , keát tuûa keo , khoâng tan trong nöôùc , deã tan trong kieám - Muoái silicat : chæ coù silicat kim loaïi kieàm tan trong nöôùc - Bieát moät soá öùng duïng cuûa silic trong ngaønh kyõ thuaät .

2. Kyõ naêng : - Suy ñoaùn tính chaát hoaù hoïc cuûa silic vaø so saùnh vôùi cacbon - Vieát phöông trình phaûn öùng chöùng minh tính chaát cuûa cuûa silic vaø moät soá hôïp chaát cuûa silic .

- Vaän duïng kieán thöùc ñeå giaûi caùc baøi taäp coù lieân quan .

- Vaän duïng kieán thöùc ñeå giaûi thích moät soá vaán ñeà trong thöïc teá ñôøi soáng II. CHUAÅN BÒ : - Maãu vaät caùt , thaïch anh , maûnh vaûi boâng , dung dòch Na2SiO3 ,HCl ,pp , coác oáng nghieäm , ñuõa thuûy tinh - Heä thoáng caâu hoûi - Baûng tuaàn hoaøn caùc nguyeân toá hoaù hoïc III. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG : 1. Ổn định lớp: (1p) Kiểm tra sĩ số lớp.

2. Kieåm tra bài cũ : (7p) * Kể tên các hợp chất của cacbon đã học. * Thực hiện chuỗi phản ứng: (1) (2) (3) (4) (5) (6) C → CO2  → NaHCO3  → Na2CO3  → CO2  → CO  → Fe 3. Baøi môùi : HĐ của giáo viên HĐ của học sinh Nội dung bài TL I – SILIC : Hoïat ñoäng 1 : Tính chaát vaät lyù 4' 1 – Tính chaát vaät lyù : - Hs döïa vaøo sgk ñeå traû lôøi: - Coù hai daïng thuø hình : Tinh theå - Cho bieát tính chaát vaät lyù cuûa + Silic cũng có các dạng thù vaø voâ ñònh hình . hình.

- Silic tinh theå coù caáu truùc gioáng + Silic dạng tinh thể thì có cacbon , maøu xaùm coù aùnh kim, daãn silic ? So saùnh vôùi cacbon ? cấu trúc giống cacbon. ñieän , t0n/c= 14200C , t0s= 26200C .

Coù tính baùn daãn .

- Silic voâ ñònh hình laø chaát boät maøu naâu .

Hoạt động 2: Tính chất hóa học

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

92

Năm học 2017-2018 8'

Hóa học 11CB

- Giáo viên yêu cầu học sinh viết cấu hình, độ âm điện ?

Các mức oxi hoá của silic ? Từ cấu tạo hãy dự đoán tính chất hoá học của silic So sánh cacbon với silic ?

- Che: [Ar]3s23p2 . χ = 1,9 - Töông töï cacbon , silic theå hieän tính khöû , tính oxh.

Silic voâ ñònh hình coù khaû naêng phaûn öùng cao hôn. + Trong caùc phaûn öùng soá oxh taêng töø 0 → +4. Si coù tính khöû maïnh hôn C . + Tính oxh gioáng cacbon, số oxi hóa giảm từ 0 ñến -4.

- Khaùc cacbon : Silic khoâng phaûn öùng tröïc tieáp vôùi H2 , Si coù theå tan trong kieàm . → silic laø phi kim hoaït ñoäng yeáu hôn cacbon .

a. Tính khử: - Tác dụng với phi kim : +4 0 - Cho ví dụ và viết phương Si + 2F2 → Si F4 (silic tetraflorua) trình minh họa về tính khử của +4 Silic thể hiện với đơn chất? t0 Si0 + O2  → Si O2 (silic ñioxit) * Bổ sung: Tác dụng với F 2

nhiệt độ thường , Cl2 , Br2 , I2 , t 0 cao O2 ( nung nóng ) , C , N2 , S (to Si0 + C  → SiC cao) (silic cacbua).

2 – Tính chaát hoùa hoïc : - Các mức oxi hoá của silic.

-4 0 (+2) +4 Tính oxi Tính khử hoá Td với Td với chất khử chất oxi hoá

a. Tính khöû : - Taùc duïng vôùi phi kim : +ÔÛ nhieät ñoä thöôøng :taùc duïng vôùi Flo +4

Si0 + 2F2 → Si F4 (silic tetraflorua) +Khi ñun noùng :taùc duïng vôùi Clo, brom, iot, oxi +4

t Si0 + O2  → Si O2 (silic ñioxit) + Taùc duïng vôùi cacbon, nitô, löu huyønh ôû nhieät ñoä raát cao 0

+4

t cao Si0 + C  → Si C - Si tác dụng được với dung (silic cacbua). dịch kiềm.

- Tác dụng với hợp chất : - Taùc duïng vôùi hôïp chaát :dd kieàm - Silic có tính chất gì đặc biệt - Nghieân cöùu SGK traû lôøi +4 0 mà cacbon không thể hiện Si + 2NaOH+ H2O→ Si0 + 2NaOH+ H2O→Na2 Si O3 được? +4 + 2H2↑ Na2 Si O3+ 2H2↑ - Viết phương trình chứng minh? b. Tính oxi hóa: Taùc duïng vôùi kim loaïi : ( b. Tính oxi hoùa : - Silic thể hiện tính oxi hóa Ca , Mg , Fe . . .) ôû nhieät ñoä Taùc duïng vôùi kim loaïi : ( Ca , Mg , như thế nào? Cho ví dụ?

Fe . . .) ôû nhieät ñoä cao cao 0

0

−4

2Mg + Si → Mg2 Si (magie silixua) Hoạt động 3: Trạng thái tự nhiên:

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

−4

2Mg + Si0 → Mg2 Si (magie silixua)

93

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

- Silic chiếm gần 29,5% khối 3 – Traïng thaùi thieân nhieân : lượng vỏ TĐ, là nguyên tố phổ - Silic trong tự nhiên không - Silic chieám gaàn 29,5% khoái löôïng biến thứ 2 sau oxi. tồn tại ở dạng tự do như voû traùi ñaát , toàn taïi ôû daïng hôïp chaát - Dựa vào các hợp chât trong cacbon mà chỉ tồn tại ở dạng (caùt , khoaùng vaät silicat , tự nhiên cho biết sự khác nhau hợp chất. giữa C và Si về trạng thái tự - Cát, khoáng vật Silicat, aluminosilicat ) - Silic coøn coù trong cô theå ngöôøi vaø nhiên? aluminosilicat...

- Kể tên một vài hợp chất của thöïc vaät .

Si? Hoạt động 4: Ứng dụng và điều chế - Silic có những ứng dụng gì?

- HS nghiên cứu SGK trả lời a/ Ứng dụng: GV nhận xét - Coù nhieàu öùng duïng trong kyõ thuaät (kyõ thuaät voâ tuyeán vaø ñieän töû , pin maët trôøi, luyeän kim ).

- Duøng trong coâng nghieäp cheá taïo thuûy tinh , luyeän kim ,xaây döïng . . . b/ Ñieàu cheá : t0 - Như vậy, Silic được điều chế - HS trả lời SiO2 + 2Mg  → Si + bằng cách nào?

2MgO II – HÔÏP CHAÁT CUÛA SILIC Hoaït ñoäng 5: Silic ñioxit (SiO2) - Cho học sinh quan sát mẫu HS quan saùt maãu caùt saïch 1 – Silic ñioxit (SiO2) : cát sạch, yêu cầu nêu tính chất keát luaän veà tính chaát vaät lí - SiO2 ôû daïng tinh theå nguyeân töû vật lí của SiO2? cuûa SiO2 . maøu traéng raát cöùng, khoâng tan Boå sung : SiO2 coù laãn taïp chaát trong nöôùc ,t0n/c=17130C, t0s= thöôøng coù maøu .

25900C .

- Trong thieân nhieân chuû yeáu ôû daïng khoaùng vaät thaïch anh , khoâng maøu trong suoát goïi laø pha leâ thieân nhieân .

- Laø oxit axit , tan chaäm trong dung dòch kieàm ñaëc noùng , tan nhanh trong kieàm noùng chaûy hoaëc cacbonat kim loaïi kieàm noùng chaûy .

- SiO2 coù nhöõng tính chaát hoùa - HS viết phương trình minh VD : hoïc gì ? vieát phöông trình h ọa SiO2 + 2NaOH → Na2SiO3 + phaûn öùng chöùng minh?

H2O. → Khoâng chöùa kieàm trong loï SiO2 + Na2CO3 → Na2SiO3 + thuyû tinh .

- neâu moät soá öùng duïng cuûa CO2.

- SiO2 coù öùng duïng gì trong SiO2 trong thöïc teá : sản xuất -Tan trong axit flohiñric: thöïc teá ? thủy tinh , đồ gốm...

SiO2 + 4HF → SiF4 ↑ + 2H2O.

Hoạt động 6 : Axit silic và muối silicat

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

94

Năm học 2017-2018 Giaùo vieân chiếu thí nhieäm : - HCl + Na2SiO3 - CO2 + Na2SiO3 - Từ hiện tượng quan sát, kết hợp sách giáo khoa hãy nêu một vài tính chất của H2SiO3 - H2SiO3 là axit rất yếu, yếu hơn cả axit cacbonic, hãy viết pthh chứng minh?

Hóa học 11CB -HS quan saùt thí nghieäm ruùt ra keát luaän veà tính chaát cuûa H2SiO3 và viết PTHH minh h ọa .

2 – Axit silixic - Laø chaát ôû daïng keát tuûa keo , khoâng tan trong nöôùc , ñun noùng deã maát nöôùc H2SiO3 → SiO2 + H2O .

- H2SiO3 khi saáy khoâ maát nöôùc taïo silicagen : duøng ñeå huùt aåm vaø haáp phuï nhieàu chaát .

- H2SiO3 laø axit raát yeáu : Na2SiO3+CO2+H2O→H2SiO3+ Na2CO3 3. Muoái silicat : - Gv chiếu thí nghieäm : Quan saùt : thaáy dd chuyeån - Muoái cuûa kim loaïi kieàm tan ñöôïc - CO2 + Na2SiO3 sang maøu hoàng . trong nöôùc , cho moâi tröôøng kieàm .

TN : + Nhoû vaøi gioïpt PP vaøo → Coù moâi tröôøng kieàm .

- Dung dòch ñaëc Na2SiO3 vaø dd Na2SiO3 - Maûnh vaûi khoâng chaùy .

K2SiO3 goïi laø thuûy tinh loûng . + Nhuùng vaûi vaøo Na2SiO3 saáy - Vaûi hoaëc goã taåm thuûy tinh loûng seõ khoâ roài ñoát . khoù bò chaùy ,Thuûy tinh loûng ñöôïc duøng ñeå cheá keo daùn thuûy tinh vaø söù III. Củng cố và dặn dò 1. Củng cố và BTVN: (5p) a. Củng cố: - Nhắc lại các tính chất hóa học cơ bản của silic và các hợp chất của silic?

- Làm bài 1, 2, 3 SGK. b. BTVN: - Làm bài 4,5, 6 SGK. 2. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã giao.

- Ôn tập lại toàn bộ kiến thức trong chương.

IV. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

95

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 24 LUYỆN TẬP: TÍNH CHẤT CỦA CACBON, SILIC VÀ HỢP CHẤT CỦA CỦA CHÚNG

I/ MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC. 1. Kieán thöùc: Heä thoáng hoaù, cuûng coá, khaéc saâu kieán thöùc veà: - Söï gioáng nhau vaø khaùc nhau veà caáu hình electron nguyeân töû, tính chaát cô baûn cuûa cacbon vaø silic.

- Söï gioáng nhau vaø khaùc nhau veà thaønh phaàn phaân töû, caáu taïo phaân töû, tính chaát cô baûn giöõa caùc hôïp chaát: oxit CO2 vaø SiO2, axit H2CO3 vaø H2SiO3, muoái cacbonat vaø muoái silicat.

2. Kó naêng: - So saùnh caáu hình electron, tính chaát cô baûn giöõa cacbon vaø silic vaø giöõa caùc loaïi hôïp chaát töông öùng ruùt ra nhöõng ñieåm gioáng nhau vaø khaùc nhau.

- Vieát caùc PTHH minh hoaï cho nhöõng keát luaän veà söï gioáng nhau vaø khaùc nhau giöõa caùc ñôn chaát vaø giöõa caùc hôïp chaát.

- Giaûi caùc baøi taäp: phaân bieät caùc chaát ñaõ bieát, tính phaàn traêm khoái löôïng cuûa caùc chaát trong hoãn hôïp phaûn öùng vaø moät soá baøi taäp toång hôïp coù noâi dung lieân quan.

II/ CHUAÅN BÒ.

GV: - Chuaån bò caùc baûng phuï ñeå so saùnh ñoái chieáu keát quaû.

- Yeâu caàu HS chuaån bò caùc baûng so saùnh tính chaát cuûa cacbon vaø silic, CO2 vaø SiO2, H2CO3 vaø H2SiO3, muoái cacbonat vaø muoái silicat.

HS : Caùc nhoùm HS ( ñaõ chuaån bò baûng toång keát veà tính chaát cuûa C vaø Si vaø caùc hôïp chaát cuûa chuùng ôû nhaø ) ñieàn caùc keát quaû vaøo caùc baûng sau: Baûng 1: SO SAÙNH TÍNH CHAÁT CUÛA CACBON & SILIC Caùc tính chaát Caáu hình electron NT. Ñoä aâm ñieän Caùc soá Oxy hoaù Caùc daïng thuø hình

Cacbon 1s2 2s22p2

Silic 1s2 2s22p6 3s23p2

2,55 1,9 -4, 0, +2, +4 -4, 0, (+2 ), +4 KC, TC, C VÑH Si TT, Si VÑH 0 + Taùc duïng vôùi O2 ( t ) * Vôùi caùc NToá PK coù ÑAÂÑ Phaûn öùng theå hieän tính + Taùc duïng vôùi hôïp chaát lôùn hôn nhö F2, O2 ( t0)… khöû ( oxi hoaù maïnh) HNO3 * Vôùi dd kieàm. ñ, H2SO4 ñ, KClO3… + Taùc duïng H2 ( Ni, t0) ÔÛ t0 cao t/d vôùi caùc LK Ca, Phaûn öùng theå hieän tính + Taùc duïng KL ( Al, Mg, Fe… Oxy hoaù Mg… caàn t0).

Baûng 2: SO SAÙNH TÍNH CHAÁT CUÛA CO, CO2 , SiO2.

Caùc tính chaát CO2 SiO2 CO (oxit khoâng taïo muoái) ( oxit axit) ( oxit axit) Soh cuûa C & +2 +4 +4 Si Traïng thaùi, Khí, ñoäc Khí, khoâng ñoäc Raén, khoâng ñoäc GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Nhaän xeùt + Ñeàu coù 4 e ng/c. ÑAÂÑC > ÑAÂÑSi

Nhaän xeùt

96

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

ñoäc tính Khoâng Taùc duïng vôùi Kieàm Phaûn öùng theå hieän tính khöû

CO+ CuO ( t0) CO+ FeO ( t0) CO+ O2 CO2

Phaûn öùng theå hieän tính Oxy hoaù Tính chaát khaùc

CO2+ NaOH

CO2 + 2NaOH

Taïo vaùng cöùng vôùi nöôùc voâi trong Ca(OH)2 khoâng

SiO2 + 2NaOH, t0

Na2SiO2 + 2H2O

C + CO2 2CO t0C CO2 + Mg  →C + 2MgO

SiO2 + Mg → Si + 2MgO

khoâng

t0C

Tan trong HF

Baûng 3: SO SAÙNH TÍNH CHAÁT CUÛA H2CO3 & H2SiO3 Caùc tính chaát H2CO3 H2SiO3 Nhaän xeùt - Chæ toàn taïi trong dung - Beàn hôn H2CO3, H2SiO3 coù - Ñeàu laø chaát keùm dòch loaõng, raát deã bò phaân daïng keo, khi ñun noùng môùi beàn.

Tính beàn huyû thaønh CO2 vaø H2O. bò maát nöôùc. (H2SiO3 saáy khoâ moät phaàn bò maát nöôùc taïo thaønh Silicagen coù S beà maët lôùn laøm chaát haáp phuï…)

- Axit yeáu Tính Axit

( taùc duïng vôùi kieàm vaø caùc oxit kim loaïi kieàm, muoái cuûa axit yeáu hôn, nhö phenolat, xilicat…)

- Axit raát yeáu ( yeáu hôn axit - Ñeàu laø axit yeáu.

H2CO3), neân coù phaûn öùng:

Na2SiO3 + CO2+ H2O H2SiO3 + Na2CO3.

- Khi ñun noùng bò maát nöôùc moät phaàn taïo silicagen coù S beà maët lôùn laø chaát haáp phuï.

Baûng 4: SO SAÙNH TÍNH CHAÁT MUOÁI CACBONAT & MUOÁI SILICAT Caùc tính Muối Cacbonat Na2SiO3,CaSiO3 chaát - Muối của KLK, NH4+ - Na2SiO3 tan ( chæ coù muoái silicat Tính tan tan.

KLK tan coøn caùc silicat KL khaùc haàu trong - Muối Hidrocacbonat tan nhö khoâng tan) nöôùc - Còn lại haàu nhö khoâng tan Taùc duïng - Taïo muoái CO2 + H2O - taïo H2SiO3 + muoái cuûa axit maïnh vôùi Axit … hôn…

- Chæ coù muoái cacbonat - Muoái silicat KLK khaù beàn.

Taùc duïng KLK beàn, muoái axit vaø bôûi nhieät muoái KL# khoâng beàn … ( Dung dòch ñaäm ñaëc cuûa Na2SiO3 vaø K2SiO3 ñöôïc goïi laø thuyû tinh loûng).

-

III/ CAÙC BÖÔÙC THÖÏC HIEÄN. 1/ OÅn ñònh lôùp: (1p) Kieåm tra só soá, naém tình hình lôùp.

2/ Kieåm tra baøi cuõ: Kiểm tra trong lúc luyện tập 3/ Baøi môùi : TL HĐ của giáo viên HĐ của học sinh Nội dung bài HOAÏT ÑOÄNG 1: KIEÁN THÖÙC CAÀN NẮM VÖÕNG GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

97

Năm học 2017-2018 - Yêu cầu các nhóm mang 10p bảng phụ đã chuẩn bị ra.

- Yêu cầu các nhóm thực hiện chéo bảng với nhau: Nhóm 1 – Bảng 2; Nhóm 2- bảng 1; Nhóm 3- bảng 4; Nhóm 4 – bảng 3.

- Yêu cầu hs hoàn thành nhanh trong vòng 3 phút.

- Yêu cầu các nhóm trình diện sản phẩm lên bảng đen.

- Yêu cầu các nhóm khác nhận xét sản phẩm của từng nhóm.

- GV nhận xét lại và dán bảng phụ đã chuẩn bị đầy đủ, chính xác các thông tin để học nắm vững.

Hóa học 11CB A- KIEÁN THÖÙC CAÀN NẮM VÖÕNG. 1. SO SAÙNH TÍNH CHAÁT CUÛA CACBON & SILIC. 2. SO SAÙNH TÍNH CHAÁT CUÛA CO, CO2 , SiO2.

- các thành viên trong 3.

SO SAÙNH TÍNH CHAÁT CUÛA nhóm cùng nhau thực H2CO3 & H2SiO3 hiện khẩn trương.

4. SO SAÙNH TÍNH CHAÁT MUOÁI CACBONAT & MUOÁI SILICAT A- KIEÁN THÖÙC CAÀN NẮM VÖÕNG. - Các nhóm trưng bày bảng.

- HS nhận xét.

HOẠT ĐỘNG 2: BÀI TẬP GV gôïi yù vaø höôùng daãn HS laøm baøi taäp: Baøi taäp 1: GV vaán ñaùp HS. Neâu nhöõng ñieåm gioáng nhau vaø khaùc nhau veà tính chaát - HS chép đề suy nghĩ giöõa cacbon ñioxit vaø silic câu trả lời. ñioxit.

30p - Gọi 1 học sinh trả lời nhanh, yêu cầu các hs còn lại chú ý - HS trả lời. lắng nghe và nhận xét.

- Giáo viên nhận xét lại.

B – BÀI TẬP: Baøi taäp 1: Neâu nhöõng ñieåm gioáng nhau vaø khaùc nhau veà tính chaát giöõa cacbon ñioxit vaø silic ñioxit. a) Gioáng nhau giöõa CO2 vaø SiO2 - Ñeàu laø oxit axit, taùc duïng ñöôïc vôùi dung dòch kieàm taïo muoái.

- Beàn nhieät, khoù bò phaân huyû.

- C vaø Si ñeàu coù soh + 4.

- Chuùng ñeàu coù khaû naêng theå hieän tính oxi hoaù ôû nhieät ñoä cao vaø vôùi chaát khöû maïnh: +4

0

+2

0

+4

t C C O 2 + Mg  → Mg O + C ; Si O 2 + 0

Baøi taäp 2: - GV hướng dẫn: Phản ứng muốn xảy ra thì cần đảm bảo những điều kiện gì? + Phản ứng trao đổi. + Phản ứng oxi hóa khử. + Phản ứng axit- bazo.

- Gọi học sinh trả lời các phản ứng xảy ra được và không xảy ra được.

- GV chæ roõ hôn caùc phaûn GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

0

+2

0

t C Mg  → Mg O + Si b) Khaùc nhau: - CO2 chaát khí, SiO2 chaát raén.

- CO2 tan ñöôïc trong nöôùc, SiO2 haàu nhö khoâng tan trong nöôùc.

- SiO2 taùc duïng ñöôïc vôùi HF. Baøi taäp 2: Phaûn öùng hoaù hoïc khoâng xaûy ra ôû nhöõng caëp chaát naøo sau ñaây ? a) C vaø CO·; b) CO2 vaø NaOH - Học sinh suy nghĩ và c) K2CO3 vaø SiO2 vận dụng vào bài tập. d) H2CO3 vaø Na2SiO3 e) CO vaø CaO· g) CO2 vaø Mg h) SiO2 vaø HCl· i) Si vaø NaOH BL: Các phản ứng: a) e) h) không xảy ra.

- Các phản ứng xảy ra b) CO2 + NaOH NaHCO3 0

98

Năm học 2017-2018 öùng xaûy ra, yêu cầu các học sinh khác lên viết phương trình phản ứng. b) CO2 + NaOH NaHCO3 hoaëc : CO2+2NaOH

Na2CO3+ H2O c) SiO2+K2CO3 K2SiO3 + CO2 d) H2CO3 + Na2SiO3

Na2CO3 + H2SiO3 g) t0C CO2 + Mg → MgO + C i) Si + 2NaOH + H2O

Na2SiO3 + H2 (xaûy ra maõnh lieät ) Baøi taäp 3: Coù caùc chaát sau: CO2, Na2CO3, C, NaOH, Na2SiO3, H2SiO3. Haõy laäp thành 1 dãy chuyển hóa?

- GV cho HS vieát PTHH.

Hóa học 11CB hoaëc CO2+2NaOH Na2CO3+ H2O - HS viết phương c) SiO2+K2CO3 K2SiO3 + CO2 trình phản ứng xảy ra. d) H2CO3 + Na2SiO3 Na2CO3 + H2SiO3 t0C g) CO2 + Mg → MgO + C i) Si + 2NaOH + H2O Na2SiO3 + H2 (xaûy ra maõnh lieät ) là: b, c, d, g, i.

- Học sinh chép đề và suy nghĩ.

- Theo sự gợi ý của GV học sinh hoàn thành và thực hiễn chuỗi phản ứng.

Baøi taäp 4: Cho 5,94 g hoãn hôïp K2CO3 vaø Na2CO3 taùc duïng vôùi dung dòch H2SO4 dö thu ñöôïc 7,74 g hoãn hôïp - Học sinh chép đề và caùc muoái khan K2SO4 vaø chú ý sự hướng dẫn Na2SO4. Thaønh phaàn cuûa của giáo viên. hoãn hôïp ñaàu laø: A) 3,18 g Na2CO3 vaø2,76 g K2CO2 * ( x = 0,03, y = 0,02) B) 3,81 g Na2CO3 vaø 2,67 g K2CO2 C) 3,02 g Na2CO3 vaø 2,25 g K2CO2 D) 4,27 g Na2CO3 vaø 3,82 g K2CO2 - Giáo viên hướng dẫn cách giải cho học sinh: đây là phương pháp tăng giảm khối lượng.

Baøi taäp 5: Ñeå ñoát chaùy 6,80 g hoãn hôïp X goàm hiñro vaø cacbon mono oxit caàn 8,96 lít oxi ( ño ôû ñktc). Xaùc ñònh thành phaàn phaàn traêm theo GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Baøi taäp 3: Coù caùc chaát sau: CO2, Na2CO3, C, NaOH, Na2SiO3, H2SiO3.

Haõy laäp thành 1 dãy chuyển hóa?

Gôïi yù: +Na 2 O C

CO2  → Na2CO3 +Ba(OH)2 + SiO 2  → NaOH → Na2SiO3 + HCl  → H2SiO3 Baøi taäp 4 Ñaët M2CO3 laø coâng thöùc chung cuûa Na2CO3 vaø K2CO2 Thì khoái löôïng taêng: Cöù 1 mol M2CO3 M2SO4 (2M+96,0) –(2M + 60,0) = 36,0g Vaäy x mol M2CO3 M2SO4 7,74 – 5,94 = 1,8g 1,8 x1,0 Suy ra x = = 0,500 mol . Phuø 36,0 hôïp ñaùp aùn A. ( x + y = 0,05 mol)

Baøi taäp 5: Gôïi yù:

99

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

theå tích vaø theo khoái löôïng 2H2 + O2 2H2O (1) - HS chép đề và suy cuûa hoãn hôïp X. x

0,50x - yêu cầu học sinh viết nghĩ.

2CO + O2 2CO2 (2) phương trình phản ứng. y 0,50y - GV gợi ý cho học sinh.

Goïi x laø soá mol H2 vaø y laø soá mol - Yêu cầu học sinh hoàn CO 2x + 28 y = 6,80 (a) thành.

8,96 Ptpư: 0,50 (x + y) = = 0,4 mol

22,4 2H2 + O2 2H2O 2CO + O2 2CO2 x + y = 0,800 (b) - HS lắng nghe.

Giaûi ra ñöôïc x = 0,600 vaø y = 0,200 - lên bảng hoàn thành. vì soá mol tæ leä vôùi theå tích vaäy H 2 chieám 75.0% ( öùng vôùi 0,600mol) vaø 25,0% ( öùng vôùi 0,200mol).

0,600x2,0 - Khoái löôïng hiñro: .100 = 6,8 17,6% - Khoái löôïng cacbon mono oxit: 100%-17,6% = 82,4%.

III. Củng cố và dặn dò 1. Củng cố và BTVN: (3p) a. Củng cố: - Nhắc lại các kiến thức đã luyện tập. b. BTVN: Làm bài tập còn lại trong SGK. 2. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Ôn lại toàn bộ các kiến thức đã học từ đầu năm đến giờ.

IV. RÚT KINH NGHIỆM: …............................................................................................................................................................. ....…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

100

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Tiết 25

ÔN TẬP PHẦN HÓA HỌC VÔ CƠ I/ MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC. 1. Kieán thöùc: - Hệ thống hóa các khái niệm cơ bản như: sự điện li, axit, bazơ, muối theo thuyết điện li; tính chất của nitơ – photpho và cacbon – silic.

- Nêu được mối liên hệ giữa thuyết điện li với ứng dụng của thuyết này khi nghiên cứu các hợp chất của nitơ, photpho như axit nitric, các muối nitrat, axit photphoric, các muối photphat,…

- Nội dung phần phi kim ( nitơ – photpho, cacbon – silic) được nghiên cứu dựa trên cơ sở lí thuyết hóa học về nguyên tử, liên kết hóa học và phản ứng hóa học.

2. Kó naêng: - Phát triển năng lực hoạt động hợp tác theo nhóm.

- Phát triển năng lực tự học thông qua phần chuẩn bị bài ôn tập.

- Rèn năng lực giải các bài tập hóa học phần điện li, bài tập hỗn hợp.

II/ CHUAÅN BÒ.

- GV chuẩn bị bốn phiếu học tập với hệ thống câu hỏi và bài tập.

Phiếu số 1: 1/ Thế nào là sự điện li? Khái niệm về axit, bazo, muối, hidroxit lưỡng tính theo thuyết điện li. Cho ví dụ minh họa.

2/ Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi giữa các ion trong dung dịch các chất điện li. Viết phương trình ion đầy đủ và thu gọn của các phản ứng sau: AgNO3 + NaCl → AgCl↓ + NaNO3.

Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + H2O + CO2↑ 3/ Một cốc dung dịch có chứa a mol Ca2+, b mol Mg2+, c mol HCO3-. Hệ thức liên hệ giữa a, b, c, d là: A. 2a + 2b = c – d.

B. a + b = c + d.

C. 2a+ 2b = c + d.

D. a + b = 2c + 2d.

Phiếu số 2: 1/ Có V1 ml dung dịch axit HCl có pH = 3, pha loãng thành V2 ml dung dịch axit HCl có pH= 4. Biểu thức liên hệ giữa V1 và V2 là: A. V1 = 9V2 B. V2 = 10V1.

C. V2 = 9V1.

D. V1 = V2 2/ Một cốc đựng 200ml dung dịch AlCl3 0,2 M. Rót vào cốc này 20 ml dung dịch NaOH nồng độ a mol/l, ta thu được một kết tủa, đem sấy khô và nung đến khối lượng không đổi thì được 0,51 gam chất rắn. Hỏi a có giá trị nào sau đây?

A. 1,5M. B. 1,5M hay 3,0M. C. 1M hay 1,5M. D. 1,5M hay 7,5M. Phiếu số 3: 1/ So sánh nitơ – photpho và cacbon – silic về các nội dung: - Đặc điểm cấu tạo nguyên tử và liên kết hóa học.

- Tính chất vật lý và hóa học của các đơn chất nitơ, photpho và cacbon, silic.

- Thế nào là dạng thù hình? Hiện tượng thù hình ở photpho và cacbon.

- Các hợp chất quan trọng, có nhiều ứng dụng của nitơ – photpho và cacbon – silic.

2/ Vai trò của N – P và C – Si đối với công, nông nghiệp.

3/ So sánh các axit HNO3, HCl và H2SO4 về thành phần phân tử, tính chất điện li, tính axit. Lập bảng so sánh.

Phiếu số 4: 1/ Các biện pháp kĩ thuật áp dụng lý thuyết tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học trong sản xuất amoniac và axit nitric.

2/ Đồng ( Cu) tác dụng với dung dịch axit nitric đặc thì thu được khí nào sau đây?

A. H2.

B. N2.

C. NO2.

D. NO 3/ Chất nào sau đây là nguyên nhân chính làm cho khí hậu Trái Đất ấm dần lên?

A. H2O. B. CO2.

C. SiO2.

D. SO2 GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

101

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

- HS: chuẩn bị các kiến thức đã học.

III. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG: 1/ Ổn định lớp: (1p) Kiểm tra sĩ số lớp.

2/ Kiểm tra bài cũ: (15p) Kiểm tra 15 phút. Đề kiểm tra: Câu 1: Chất nào sau đây là nguyên nhân chính gây ra hiệu ứng nhà kính?

A. SiO2.

B. CO2.

C. H2O. D. SO2 Câu 2: Cho 25 gam CaCO3 vµo dd HCl dư. Sau phản ứng thu được V lit CO2 (®ktc). Gi¸ trÞ cña V lµ: A. 2,5 B. 6,72 C. 8,96 D. 5,6 Câu 3: Thuốc thử để nhận biết CO2 là: A. H2O B. HCl. C. Ca(OH)2.

D. NaOH. Câu 4: Cho 0,5 mol NaOH phản ứng với 0,3 mol CO2 thì sau phản ứng sẽ thu được muối: A. Na2CO3.

B. NaHCO3.

C. Na2CO3 và NaHCO3.

D. Không có muối nào.

Câu 5: Khi ®un nãng th× muèi nµo sau ®©y kh«ng bÞ nhiÖt ph©n A. Ca(HCO3)2 B. Na2CO3 C. NaHCO3 D. (NH4)2CO3 Câu 6: Khi đun nóng dd Magie hidrocacbonat đến khi có phản ứng giải phóng khí. Tổng hệ số tỉ lượng các chất trong phản ứng là: A. 7.

B. 6.

C. 5.

D. 4.

Câu 7: SiO2 tác dụng được với axit nào dưới đây A. HI B. HF C. HCl D. HNO3 Câu 8: Silic phản ứng được với tất cả các chất trong dãy nào sau đây A. O2, N2, F2, Mg, NaOH B. O2, S, F2, Mg, HCl, NaOH C. O2, S, F2, Mg, HCl, NaOH D. O2, Cl2, F2, Mg, HCl, KOH Câu 9: Chọn phát biểu sai: A. Thủy tinh lỏng là dung dịch đậm đặc của Na2SiO3 và K2SiO3.

B. Có thể dùng cát để dập tắt đám cháy Mg. C. Không nên dùng bình thủy tinh để cất giữ dung dịch NaOH và axit HF. D. Silicagen có tác dụng hút ẩm là sản phẩm của axit Silixic mất một phần nước.

Câu 10: Muèi nµo sau ®©y tan tèt trong nước?

A. Ca(HCO3)2 B. Ca3(PO4)2 C. FeCO3 D. CaCO3 ------------------------------------------

Đáp án 1 B

2 D

3 C

4 C

5 B

6 D

7 B

8 A

9 B

10 A

3/ Bài mới: Vào bài: (1p) Để giúp các em nắm vững các kiến thức hóa học vô cơ đã được học từ đầu năm đến giờ và bước sang một phần kiến thức mới đó là hóa hữu cơ, thì tiết hôm nay, cô và các em sẽ cùng nhau hệ thống lại kiến thức hóa học vô cơ.

TL

7p

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

- GV phát phiếu học tập cho các nhóm.

Hoạt động 1: Phiếu số 1.

1/ Thế nào là sự điện li? Khái - Các thành viên trong niệm về axit, bazo, muối, nhóm cùng nhau thực hidroxit lưỡng tính theo hiện khẩn trương. thuyết điện li. Cho ví dụ

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Nội dung bài I. SỰ ĐIỆN LI, PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION, AXIT, BAZƠ, MUỐI. ·/ Phiếu số 1: 1. - Quá trình phân li các chất trong nước ra ion gọi là sự điện li.

- Theo thuyết Areniut axit là chất khi tan trong nước phân li ra cation H+.

102

Năm học 2017-2018 minh họa.

2/ Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi giữa các ion trong dung dịch các chất điện li.

Viết phương trình ion đầy đủ và thu gọn của các phản ứng sau: AgNO3 + NaCl → AgCl↓ + NaNO3.

Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + H2 O + CO2↑ 3/ Một cốc dung dịch có chứa a mol Ca2+, b mol Mg2+, c mol HCO3-, d mol Cl-. Hệ thức liên hệ giữa a, b, c, d là: A. 2a + 2b = c – d.

B. a + b = c + d.

C. 2a+ 2b = c + d.

D. a + b = 2c + 2d.

- GV yêu cầu học sinh các nhóm cùng thảo luận và hoàn thành trong vòng 4p.

- Yêu cầu một nhóm trình bày một phần, các nhóm còn lại nhận xét, bổ sung.

6p

Hóa học 11CB VD: HCl, CH3COOH… - Theo thuyết Areniut bazơ là chất khi tan trong nước phân li ra anion OH-.

VD: NaOH, Ca(OH)2….

- Hiđroxit lưỡng tính là hiđroxit khi tan trong nước vừa có thể phân li như axit vừa có thể phân li như bazơ.

VD: Al(OH)3, Zn(OH)2…

- Muối là hợp chất khi tan trong nước phân li ra cation kim loại (hoặc cation NH4+) và anion gốc axit.

VD: CaCl2, NH4NO3…

2. Phản ứng tao đổi trong dung dịch các chất điện li chỉ xảy ra khi các ion kết hợp được với nhau tạo thành một trong các chất sau : - chất kết tủa.

- chất điện li yếu.

- chất khí.

Ag+ + NO3- + Na+ + Cl- → AgCl↓ + Na+ + NO3+ Ag + Cl → AgCl↓ + 2Na + CO32- + 2H+ + 2Cl- → 2Na+ - HS trả lời, nhận xét + 2Cl- + H2O + CO2↑ và bổ sung.

2+ CO3 + 2H → H2O + CO2↑ 3. Theo định luật bảo toàn điện tích, ta có: 2a + 2b = c + d.

Chọn đáp án C. ·/ Phiếu số 2: 1/ Bài toán về pha loãng dung dịch.

Ta có: pH= -lg[H+ ] Nên, pH tăng 1 đơn vị có nghĩa nồng độ H+ giảm 10 lần.

Mặt khác: n = C.V = const Suy ra, thể tích dung dịch tăng 10 lần.

Vậy, chọn B. V2 = 10V1 2/ Bài toán về hidroxit lưỡng tính: NaOH tác dụng với AlCl3 có thể xảy ra 2 trường hợp: - NaOH thiếu so với AlCl3.

- NaOH dư so với AlCl3.

Trường hợp 1:NaOH thiếu so với AlCl3 AlCl3 + 3NaOH → Al(OH)3 + 3NaCl

Hoạt động 2: Phiếu số 2.

1/ Có V1 ml dung dịch axit HCl có pH = 3, pha loãng thành V2 ml dung dịch axit HCl có pH= 4. Biểu thức liên hệ giữa V1 và V2 là: A. V1 = 9V2 B. V2 = 10V1.

C. V2 = 9V1.

D. V1 = V2 2/ Một cốc đựng 200ml dung dịch AlCl3 0,2 M. Rót vào cốc này 20 ml dung dịch NaOH nồng độ a mol/l, ta thu được một kết tủa, đem sấy t0 2Al(OH)3  → Al2O3 + 3H2O khô và nung đến khối lượng 0, 51 không đổi thì được 0,51 gam n Al2O3 = = 0, 005mol 102 chất rắn. Hỏi a có giá trị nào ⇒ nAl (OH )3 = 0, 005.2 = 0, 01mol sau đây?

A. 1,5M. ; B. 1,5M hay ⇒ nNaOH = 0, 01.3 = 0, 03mol 3,0M. 0,03 - Các thành viên trong C. 1M hay 1,5M. CM ( NaOH ) = = 1,5M nhóm cùng nhau thảo 0, 02 luận và hoàn thành.

D. 1,5M hay 7,5M. Trường hợp 2: NaOH dư so với AlCl3 GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

103

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận hoàn thành phiếu học tập số 2 trong vòng 3 phút.

- yêu cầu đại diện 2 nhóm lên giải, các nhóm còn lại chú ý để nhận xét bổ sung.

AlCl3 + 3NaOH → Al(OH)3 + 3NaCl Al(OH)3 + NaOH → NaAlO2 + 2H2O 0

t 2Al(OH)3  → Al2O3 + 3H2O n AlCl3 = 0, 2.0, 2 = 0, 04mol

nNaOH

= 0, 04.3 + 0, 04 − 0, 01 = 0,15mol 0,15 CM ( NaOH ) = = 7,5M 0, 02 Chọn đáp án D. II. NITƠ – PHOTPHO VÀ CACBON – SILIC: Phiếu số 3: 1/ So sánh nitơ – photpho và cacbon – silic về các nội dung: - Đặc điểm cấu tạo nguyên tử và liên kết hóa học.

- Tính chất vật lý và hóa học của các đơn chất nitơ, photpho và cacbon, silic.

- Thế nào là dạng thù hình? Hiện tượng thù hình ở photpho và cacbon.

- Các hợp chất quan trọng, có nhiều ứng dụng của nitơ – photpho và cacbon – silic.

2/ Vai trò của N – P và C – Si đối với công, nông nghiệp.

3/ So sánh các axit HNO3, HCl và H2SO4 về thành phần phân tử, tính chất điện li, tính axit. Lập bảng so sánh.

6p

5p

Hoạt động 3: Phiếu số 3: 1/ So sánh nitơ – photpho và cacbon – silic về các nội dung: - Đặc điểm cấu tạo nguyên tử và liên kết hóa học.

- Tính chất vật lý và hóa học của các đơn chất nitơ, photpho và cacbon, silic.

- Thế nào là dạng thù hình?

Hiện tượng thù hình ở photpho và cacbon.

- Các hợp chất quan trọng, có nhiều ứng dụng của nitơ – photpho và cacbon – silic.

2/ Vai trò của N – P và C – Si đối với công, nông nghiệp.

3/ So sánh các axit HNO3, HCl và H2SO4 về thành phần phân tử, tính chất điện li, tính axit. Lập bảng so sánh.

- Kiến thức này vừa mới học nên cho học sinh thảo luận nhanh và đứng tại chỗ trả lời.

Hoạt động 4: Phiếu số 4: 1/ Các biện pháp kĩ thuật áp dụng lý thuyết tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học trong sản xuất amoniac và axit nitric.

2/ Đồng ( Cu) tác dụng với dung dịch axit nitric đặc thì thu được khí nào sau đây?

A. H2.

B. N2.

C. NO2.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

0, 51 = 0, 005mol 102 = nNaOH (1) + nNaOH (2)

n Al2O3 =

- Học sinh thảo luận và trả lời, các học sinh còn lại sửa chữa, bổ sung.

Phiếu số 4: 1/ Các biện pháp kĩ thuật áp dụng lý thuyết tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học trong sản xuất amoniac và axit nitric.

2/ Đồng ( Cu) tác dụng với dung dịch axit nitric đặc thì thu được khí nào sau đây?

A. H2. B. N2. C. NO2.

D. NO 3/ Chất nào sau đây là nguyên nhân chính làm cho khí hậu Trái Đất ấm dần lên?

A. H2O. B. CO2.

C. SiO2.

104

Năm học 2017-2018 D. NO 3/ Chất nào sau đây là nguyên nhân chính làm cho khí hậu Trái Đất ấm dần lên? - Học sinh nhắc lại: A. H2O. B. CO2.

C. SiO2.

- HS hoàn thành.

D. SO2 - Yêu cầu học sinh nhắc lại phản ứng điều chế NH3 trong công nghiệp?

- Yêu cầu học sinh thảo luận và hoàn thành nhanh.

Hóa học 11CB D. SO2

Trả Tr lời: 1/ Phản ứng điều chế NH3: t 0 , P , xt

⇀ 2NH3 + Q N2 + 3H2 ↽ - Tăng áp suất.

- Giảm nhiệt độ.

- Tăng nồng độ của N2, H2 và giảm NH3 2/ Chọn đáp án C. NO2.

3/ Chọn đáp án B. CO2.

III/ Củng cố và dặn dò: 1. Củng cố và BTVN: (3p) a. Củng cố: - Nhắc lại các kiến thức đã ôn tập. b. BTVN: Bài 1: a/ Hấp thụ hoàn toàn 0,224 lít CO2(đktc) vào 2 lít dung dịch Ca(OH)2 0,01M thì được bao nhiêu gam kết tủa b/ Giải lại câu a nếu thể tích CO2 là 560ml (đktc) c/ Hấp thụ hoàn toàn V lít CO2(đktc) vào 2 lít dung dịch Ca(OH)2 0,01M thì được 1 gam kết tủa. Tìm V. Bài 2: Nhiệt phân hỗn hợp gồm 2 muối KNO3 và Cu(NO3)2 có khối lượng là 95,4 gam. Khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được hỗn hợp khí có M = 37,82. Vậy khối lượng mỗi muối trong hỗn hợp ban đầu là A. 20 và 75,4 B. 20,2 và 75,2 C. 15,4 và 80 D. 30 và 65,4 Bài 3: Dung dịch HNO3 loãng tác dụng với hỗn hợp Zn và ZnO tạo ra dd có chứa 8 g NH4NO3 và113,4g Zn(NO3)2. Khối lượng của Zn và ZnO trong hỗn hợp là A. 26; 16,2 B. 27; 23,2 C. 28; 22,2 D. 23; 24,2 .

2. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Chuẩn bị bài mở đầu về hóa hữu cơ.

IV. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………

Ngày soạn:........................................

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

105

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày dạy:..........................................

Tiết 26

Chöông 4 : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOÙA HOÏC HÖÕU CÔ

MÔÛ ÑAÀU VEÀ HOÙA HOÏC HÖÕU CÔ I. MUÏC TIEÂU : 1. Kieán thöùc : - HS nêu được: Caùc ñaëc ñieåm cuûa hôïp chaát höõu cô. Phaân bieät ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa hôïp chaát höõu cô vôùi hôïp chaát voâ cô; Caùch phaân loaïi hôïp chaát voâ cô theo thaønh phaàn hoaëc theo maïch cacbon; Phöông phaùp xaùc ñònh ñònh tính, ñònh löôïng caùc nguyeân toá hoaù hoïc trong hôïp chaát höõu cô.

- HS giải thích được: Vì sao tính chaát cuûa caùc hôïp chaát höõu cô laïi khaùc so vôí tính chaát cuûa hôïp chaát voâ cô; taàm quan troïng cuûa vieäc phaân tích nguyeân toá trong hôïp chaát höõu cô.

2. Kyõ naêng : - Tính ñöôïc phaân töû khoái cuûa chaát höõu cô döïa vaøo tæ khoái hôi.

- Xaùc ñònh % cuûa caùc nguyeân toá trong hôïp chaát höõu cô 3. Thaùi ñộ học tập: - Coù höùng thuù hoïc taäp moân hoaù höõu cô II. CHUAÅN BÒ : * GV: Baûng phaân loaïi chaát höõu cô (SGK tr 88). Thí nghieäm veà tính chaát vaät lí cuûa hôïp chaát höõu cô: thí nghieäm phaân tích ñònh tính caùc nguyeân toá trong phaân töû hôïp chaát höõu cô.

M a ø u t r a én g c u û a C u S O

H o ãn h ô ï p C 6H 12O 6 v a ø C u O

khan

4

c h u y e å n t h a øn h m a øu x a n h c u ûa m u o á i n g a äm n ö ô ù c C u S O 4 5 H 2 O , x a ùc n h a ä n c o ù H t r o n g h ô ïp c h a á t n g h i e ân c ö ùu

B o ân g t a åm b o ät C uSO 4 khan

B a n ñ a àu l a ø n ö ô ùc v o â i tro n g

S ö ï t a ïo t h a øn h k e á t t u û a t r a én g C a C O 3 x a ù c n h a ä n c o ù C t r o n g h ô ï p c h a á t h ö õu c ô

** HS: OÂn laïi kieán thöùc veà hôïp chaát höõu cô ñaõ hoïc ôû caáp THCS; Quan saùt nhöõng hôïp chaát höõu cô hay gaëp trong cuoäc soáng, töø ñoù coù nhöõng nhaän xeùt sô boä veà söï khaùc nhau giöõa hôïp chaát höõu cô vaø hôïp chaát voâ cô.

III.. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG : 1. Ổn định lớp: (1p) Kiểm tra sĩ số lớp.

2. Kiểm tra bài cũ: (5p) - Nêu các tính chất hóa học cơ bản của Cacbon? Viết phương trình phản ứng minh họa.

- Kể tên một số hợp chất vô cơ và hữu cơ có chứa Cacbon?

3. Bài mới: TL

HĐ của giaùo vieân

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

HĐ của học sinh

Nội dung baøi

106

Năm học 2017-2018 TL 4p

Hóa học 11CB

HĐ của giaùo vieân

Nội dung baøi

Hoaït ñoäng 1 : Khaùi niệm về HCHC veà HHHC: I – KHAÙI NIEÄM VEÀ HÔÏP CHAÁT Cho caùc hôïp chaát sau : HS : Nhôù laïi kieán thöùc ñaõ HÖÕU CÔ VAØ HOÙA HOÏC HÖÕU CCl4 , C2H5OH , Na2CO3 , hoïc ôû lôùp 9 ñeå traû lôøi : CÔ : Al4C3 , C6H5NH2 , C6H12O6 , - Hoùa hoïc höõu cô laø ngaønh hoùa hoïc CO , KCN . chuyeân nghieân cöùu caùc hôïp chaát - Cho bieát hôïp chaát naøo laø hôïp höõu cô.

- HCHC: CCl4 , C2H5OH, chaát höõu cô ? hôïp chaát naøo laø - Hôïp chaát höõu cô laø hôïp chaát cuûa H NH , C H O C 6 5 2 6 12 6 hôïp chaát voâ cô ? cacbon tröø CO, CO2, CO 32− , HCO 3− , - HCVC: Na2CO3 , Al4C3 , cacbua , xianua …

CO , KCN, - Y/C HS tìm ra ñieåm chung veà thaønh phaàn nguyeân toá taïo neân hôïp chaát höõu cô treân caùc chaát höõu cô ñaõ bieát coâng thöùc.

- Nhaéc laïi caùc khaùi nieäm veà hôïp chaát höõu cô , hoùa hoïc höõu cô ?

4p

HĐ của học sinh

- HS tìm ra ñieåm chung veà thaønh phaàn nguyeân toá taïo neân hôïp chaát höõu cô : caùc hợp chất naøy ñều chứa C. - HS KL: hôïp chaát höõu cô laø nhöõng hôïp chaát cuûa caùcbon ( tröø CO, CO2 vaø caùc muoái cacbonat, xianua vaø

caùcbua) - Hoùa hoïc höõu cô laø ngaønh hoùa hoïc chuyeân nghieân cöùu caùc hôïp chaát höõu cô.

Hoạt ñộng 2: Phaân loaïi hôïp chaát höõu cô: - GV ghi moät soá coâng thöùc cuûa - HS saép xeáp caùc chaát treân II – PHAÂN LOAÏI HÔÏP CHAÁT hiñrocacbon vaø daãn xuaát cuûa thaønh 2 loaïi vaø goïi teân HÖÕU CÔ : moã i loaï i hôï p chaá t . hiñrocacbon vaø yeâu caàu HS saép - Döïa vaøo thaønh phaàn nguyeân toá - HS xem baûng phaân loaïi xeáp caùc chaát treân thaønh 2 loaïi + Hi ñrocacbon: chæ chöùa cacbon vaø vaø goïi teân moãi loaïi hôïp chaát. chaát höõu cô ( trang 88 hiñro.

- GV cho HS xem baûng phaân SGK), ñöa ra moät soá ví duï + Daãn xuaát cuûa hiñrocacbon: Ngoaøi loaïi chaát höõu cô ( trang 88 veà söï phaân loaïi ñoù.

C, H coøn coù O, Cl, S… SGK), ñöa ra moät soá ví duï veà söï - Döïa vaøo maïch cacbon phaân loaïi ñoù. + Hôïp chaát höõu cô maïch voøng GV ñöa ra caùch phaân loaïi khaùc + Hôïp chaát höõu cô maïch khoâng theo maïch cacbon. voøng Hoaït ñoäng 3: Ñaëc ñieåm chung cuûa caùc hôïp chaát höõu cô:

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

107

Năm học 2017-2018 TL

Hóa học 11CB

HĐ của giaùo vieân

HĐ của học sinh

8p a) Ñaëc ñieåm caáu taïo : Vieát CTCT moät soá hôïp chaát ñaõ bieát : CH4 C2H4 , C2H5OH, CH3Cl . . . Nhaän xeùt veà caáu taïo ,lieân keát ,tính chaát ?

GV boå sung , toùm taét ñaëc ñieåm chung cuûa hôïp chaát höõu cô . b) Tính chaát vaät lyù : GV giôùi thieäu bình chöùa xaêng, yeâu caàu HS quan saùt vaø ñöa ra caùc nhaän xeùt veà tính chaát vaät lí. * Muøi ( chöùng toû coù nhieät ñoä noùng chaûy, nhieät ñoä soâi thaáp…) * Roùt töø töø xaêng vaøo nöôùc thaáy coù phaân lôùp ( chöùng toû khoâng tan trong nöôùc). + Töø nhöõng nhaän xeùt treân vaø nhöõng kieán thöùc ñaõ coù, HS ruùt ra nhaän xeùt chung veà tính chaát vaät lí cuûa chaát höõu cô. c)Tính chaát hoùa hoïc : - GV neâu thí duï: Đốt xăng với ñốt nước thì chất naøo dễ chaùy hơn?

- GV neâu cuï theå caùc phaûn öùng höõu cô trong ñôøi soáng: leân men tinh boät ñeå naáu röôïu, laøm giaám, laøm dưa chua, laøm rượu nho, naáu xaø phoøng…Coù phải laø laøm xong rồi sử dụng ngay hay phải chờ một thời gian rồi mới duøng ñöôïc?

- HS nhận xeùt: + Nguyeân toá baét buoäc coù laø C(cacbon), ngoaøi ra coøn coù H, O, N, S , P , Hal . . . + Lieân keát hoùa hoïc chuû yeáu trong chaát höõu cô laø lieân keát coäng hoùa trò.

- HS quan saùt vaø ñöa ra caùc nhaän xeùt veà tính chaát vaät lí: + Caùc hôïp chaát höõu cô thöôøng deã bay hôi + Khoâng tan hoaëc ít tan trong nöôùc , tan trong dung moâi höõu cô .

- Xăng dễ chaùy hơn keát luaän: hôïp chaát höõu cô keùm beàn nhieät vaø deã chaùy.

- Phải chờ một thời gian mới duøng ñöôïc.

KL: Caùc phaûn öùng cuûa hôïp chaát höõu cô thöôøng chaäm vaø khoâng hoaøn toaøn theo moät höôùng nhaát ñònh.

Nội dung baøi III – ÑẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CAÙC HỢP CHẤT HỮU CƠ : a) Ñaëc ñieåm caáu taïo : - Nguyeân toá baét buoäc coù laø C(cacbon), ngoaøi ra coøn coù H, O, N, S , P , Hal . .

- Lieân keát hoùa hoïc chuû yeáu trong chaát höõu cô laø lieân keát coäng hoùa trò. b) Tính chaát vaät lyù : - Caùc hôïp chaát höõu cô thöôøng deã bay hôi - Khoâng tan hoaëc ít tan trong nöôùc , tan trong dung moâi höõu cô .

c)Tính chaát hoùa hoïc : - Keùm beàn vôùi nhieät , deã bò phaân huûy .

- Caùc phaûn öùng cuûa hôïp chaát höõu cô thöôøng chaäm vaø khoâng hoaøn toaøn theo moät höôùng nhaát ñònh.

Hoạt ñộng 4: Sô löôïc veà phaân tích nguyeân toá:

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

108

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giaùo vieân

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

1- Phaân tích ñònh tính: - Phaân tích ñònh tính coù mục -HS nghiên cứu trả lời ñích gì?

- Nguyeân taéc phaân tích như thế naøo?

- Ñeå xaùc ñònh ñònh tính cacbon vaø hidro , ta laøm theá naøo ?

- GV tiến haønh thí nghiệm xaùc ñònh ñònh tính C, H coù trong glucozo.

- Yeâu caàu hoïc sinh quan saùt giải thích hiện tượng.

2- Phaân tích ñònh löôïng - GV cho HS tham khaûo SGK tr 90 vaø traû lôøi theo caùc caâu hoûi cuûa GV veà muïc ñích, nguyeân taéc vaø phöông phaùp tieán haønh.

Nội dung baøi IV – SƠ LƯỢC VỀ PHAÂÂN TÍCH NGUYEÂN TỐ: 1- Phaân tích ñònh tính: a/ Muïc ñích : xaùc ñònh nguyeân toá coù trong thaønh phaàn phaân töû hôïp chaát höõu cô b/ Nguyeân taéc: chuyeån caùc nguyeân toá trong hôïp chaát höõu cô thaønh caùc chaát voâ cô ñôn giaûn , roài nhaän bieát chuùng baèng phaûn öùng ñaëc tröng c/ Phöông phaùp tieán haønh : + Ñeå xaùc ñònh ñònh tính cacbon vaø hidro, ngöôøi ta nung hôïp chaát höõu cô vôùi CuO ñeå chuyeån nguyeân toá cacbon thaønh CO2, nguyeân toá H thaønh H2O + Xaùc ñònh nguyeân toá Nitô baèng caùch chuyeån nitô thaønh NH3 roài nhaän baèng giaáy quì.

2- Phaân tích ñònh löôïng a/ Muïc ñích: Xaùc ñònh thaønh phaàn % cuûa caùc nguyeân toá trong phaân töû hôïp chaát höõu cô b/ Nguyeân taéc : C

c/ Phöông phaùp tieán haønh : GV duøng lôøi ñeå dieãn taû hoaëc ñaët - Caân laáy chính xaùc a(g) chaát höõu caâu hoûi vôùi HS döïa vaøo SGK ñeå - HS tham khảo sgk trả lời. cô A. traû lôøi.

- Chuyeån A thaønh H2O ( cho loäi qua m (g) dd H2SO4 ñaëc bieát ñöôïc m H2O = m2 – m1; CO2 (cho qua m(g) dd KOH dö bieát ñöôïc m CO2 = m2KOH – m1KOH); N2 bieát ñöôïc baèng caùch ño tröïc tieáp V theå tích ( ôû ñkc) + tính % KL caùc nguyeân toá: + % O = 100% - ( % C + % H + % N…). d/ Bieåu thöùc tính :

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

109

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giaùo vieân - GV cho HS tham khaûo SGK tr 91 ñeå naém ñöôïc caùc bieåu thöùc tính: - GV boå sung: Hieän nay coù caùc thieát bò hieän ñaïi töï ñoäng phaân tích % KL haàu heát caùc nguyeân toá.

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

mC =

m CO2 .12,0

(g), m H =

Nội dung baøi

m H 2O .2,0

(g), m N =

VN2 .28,0

(g) 44,0 18,0 22,4 m .100% m .100% m .100% %C = C , %H = H , %N = N a a a Cuoá i cuø ng : %O =100% - (%C + %H + %N)

III/ Củng cố và dặn dò 1. Củng cố và BTVN: (7p) a. Củng cố: - GV choát laïi caùc kieán thöùc cuûa baøi: Ñặc điểm HCHC, PTÑT, PTÑL. - Baøi tập vận dụng: Ñốt chaùy 13,8 gam chaát höõu cô A thu ñöôïc 26,4 gam khí CO2 vaø 16,2 gam nöôùc. Haõy tính khoái löôïng vaø % khoái löôïng caùc nguyeân toá trong chaát höõu cô A. Giaûi: Tính khoái löôïng caùc nguyeân toá: m CO2 m H2O x 2,0 16,2 x 2,0 26,4 mC = x 12,0 = x 12,0 = 0,6 x 12 = 7,2 (g) , m H = = = 1,8 (g) 44 44 18,0 18,0 mO = 13,8 – ( 7,2+ 1,8) = 4,8 (g) Tính khoái % caùc nguyeân toá: ÔÛ ñaây a = 13,8 (g) m x 100% m x 100% 1,8 x100% 7,2 x 100% %C = C = = 52,18% , %H = H = = 13, 04% a 13,8 a 13,8 m x 100% 4,8 x100% %O = 100% - ( 52,17 + 13,04)% = 34,79% hoaëc ( % O = O = ≈ 34,78 %) a 13,8 b. BTVN: - Làm bài 4, 5 SGK. - Làm các bài tập từ 4.1 đến 4.7 SBT. 2. Dặn dò:(1p) Chuẩn bị bài công thức phân tử hợp chất hữu cơ.

IV. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

110

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 27 COÂNG THÖÙC PHAÂN TÖÛ HÔÏP CHAÁT HÖÕU CÔ

I/ MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC. 1. Kieán thöùc: a/ Học sinh trình bày được: - Bieåu dieãn thaønh phaàn phaân töû hôïp chaát höõu cô baèng caùc loaïi coâng thöùc. Bieát ñöôïc yù nghóa cuûa moãi loaïi coângt thöùc.

- Thieát laäp CTPT hôïp chaát höõu cô theo phöông phaùp phoå bieán laø döïa vaøo: (1) phaàn traêm khoái löôïng caùc nguyeân toá; (2) thoâng qua coâng thöùc ñôn giaûn nhaát (CTÑGN); (3) tính tröïc tieáp theo khoái löôïng saûn phaåm ñoát chaùy. b/ Học sing giải thích được: Ñeå laäp CTPT hôïp chaát höõu cô ngoaøi vieäc phaân tích ñònh tính, ñònh löôïng nguyeân toá, caàn xaùc ñònh khoái löôïng mol phaân töû hoaëc bieát teân loaïi hôïp chaát … töø ñoù, giuùp xaùc ñònh ñöôïc CTÑGN, CTPT cuûa hôïp chaát höõu cô khaûo saùt.

2. Kó naêng: HS vaän duïng: Giaûi ñöôïc moät soá baøi taäp laäp CTPT. II/ CHUAÅN BÒ.

GV Moät soá baøi taäp xaùc ñònh CTPT hôïp chaát höõu cô.

HS oân laïi phöông phaùp phaân tích ñònh tính, ñònh löôïng caùc nguyeân toá trong hôïp chaát höõu cô.

III/ CAÙC BÖÔÙC THÖÏC HIEÄN. 1/ OÅn ñònh lôùp: (1p) Kieåm tra só soá, naém tình hình lôùp.

2/ Kieåm tra baøi cuõ: (6p) a/ Hóa học hữu cơ, hợp chất hữu cơ là gì? b/ Trình baøy muïc ñích, nguyeân taéc vaø phöông phaùp phaân tích ñònh löôïng chaát höõu cô? c/ Vieát caùc bieåu thöùc tính khoái löôïng vaø % caùc nguyeân toá trong hôïp chaát höõu cô ?

3/ Hoïc baøi môùi: TL

5p

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

Nội dung bài

I – COÂNG THÖÙC ÑÔN GIAÛN NHAÁT: Hoạt động 1: Công thức đơn giản nhất: - Gv yêu cầu Hs viết CTPT của VD: 1 / Ñònh nghóa: CTñôn giaûn nhaát 1 số hợp chất HC đã biết, và Axit axetic : CH3COOH laø coâng thöùc bieåu thò tæ leä toái giaûn hướng dẫn các em tìm tæ leä soá CTPT : C2H4O2 veà soá nguyeân töû cuûa caùc nguyeân toá nguyeân töû töøng nguyeân toá CTÑG I : CH2O trong phaân töû trong moãi coâng thöùc CTTN : ( CH2O )n -CxHyOzNt =(CqHPOrNs)n → CTÑG nhaát .

CTTQ : CxHyOz (n = 1,2,3...)

Hs ruùt ra keát luaän.

- KL: CTñôn giaûn nhaát laø → x : y : z : t = p: q : r : s coâng thöùc bieåu thò tæ leä toái VD: - GV höôùng daãn cho hoïc sinh giaûn veà soá nguyeân töû cuûa - axit CH3COOH có CTĐG nhất là nhaän bieát ñöôïc caùc loaïi coâng caùc nguyeân toá trong phaân CH2O. - Butan C4H10 có CTĐG nhất là: thöùc. töû C2H5

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

111

Năm học 2017-2018 TL 6p

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

Hoaït ñoäng 2: Thieát laäp CTñôn giaûn nhaát: 2 / Thieát laäp CTñôn giaûn nhaát: GV höôùng daãn hs giaûi VD - Nghieân cöùu VD theo VD1:Hôïp chaát X : C(40,00% ), theo caùc böôùc : höôùng daãn cuûa Gv . Ruùt ra H(6,67%) , O(53,33%) . Thieát laäp + Ñaët CTTQ CxHyOz sô ñoà toång quaùt : CT ñôn giaûn nhaát cuûa X ?

- Ñaët CTPT cuûa X laø Giaûi : + Tìm tæ leä : x:y:z :CxHyOz , laäp tæ leä + Töø tæ leä tìm CTÑG nhaát . Ñaët CTPT cuûa X laø :CxHyOz , laäp tæ x : y : z = leä %C % H %O %C % H %O = : : x:y:z= = : : 12, 0 1, 0 16, 0 12, 0 1, 0 16, 0 40, 00 6, 67 53, 33 40, 00 6, 67 53, 33 : : : : 12, 0 1, 0 16, 0 12, 0 1, 0 16, 0 = 3, 33 : 6, 67 : 3,33 = 3, 33 : 6, 67 : 3,33 = 1: 2 :1 = 1: 2 :1 Vaäy CT ñôn giaûn nhaát cuûa Vaäy CT ñôn giaûn nhaát cuûa X laø X laø CH2O CH2O - Thoâng qua ví duï treân yêu → thoâng qua ví duï treân Toång quaùt : cầu HS ruùt ra sô ñoà toång quaùt HS ruùt ra sô ñoà toång quaùt Töø keát quaû phaân tích nguyeân toá hôïp xaùc ñònh CT ñôn giaûn nhaát . xaùc ñònh CT ñôn giaûn nhaát chaát CxHyOzNt laäp tæ leä : m m m . x:y:z:t = C : H : O Chuù yù: Ñeå ñöa ñeán caùc giaù trò 12, 0 1, 0 16, 0 soá nguyeân toái giaûn ta coù theå %C % H %O chia cho soá nhoû nhaát trong caùc hoaëc x:y:z:t= : : 12, 0 1, 0 16, 0 soá x’: y’: z’ hoaëc moät öôùc soá VD2:Hôïp chaát A : C(73,14% ), chung cho caû x’, y’ vaø z’ ñeå coù H(7,24%) , O(19,62%) . Thieát laäp ñöôïc caùc soá nguyeân CT ñôn giaûn nhaát cuûa A ? a: b : c.

Giaûi :CT ñôn giaûn nhaát laø : C5H6O CTPT cuûa A : (C5H6O)n (n=1,2,3 ..)

II – Coâng thöùcphaân töû: Hoaït ñoäng 3 : Coâng thöùcphaân töû:

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

112

Năm học 2017-2018 TL

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên

18p 1/ Ñònh nghóa: - GV ñöa ra moät soá ví ví duï veà coâng thöùc phaân töû. nhö: CH2O, C2H6O, C2H4O2, C2H4, C3H8O,…Theá naøo laø CTPT ?

2/ Quan heä giöõa coâng thöùc phaân töû vaø coâng thöùc ĐG: GV cho ví duï: CTPT CTÑGN C2H4 CH2 C2H4O2 CH2O C6H12O6 CH2O CH3 C2H6 CH4 CH4 C2H6O C2H6O CH2O CH2O … …

- Yêu cầu học sinh nêu nhận xét và cho ví dụ từng trường hợp.

3/ Caùch thieát laäp coâng thöùc phaân töû:

HĐ của học sinh

Nội dung bài

- Coâng thöùc phaân töû laø coâng thöùc bieåu thò soá löôïng nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá trong phaân töû.

1/ Ñònh nghóa: Coâng thöùc phaân töû laø coâng thöùc bieåu thò soá löôïng nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá trong phaân töû.

- HSù ruùt ra nhaän xeùt: + Soá nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá trong CTPT laø soá nguyeân laàn soá nguyeân töû cuûa noù trong CT ñôn giaûn nhất. + Nhieàu tröôøng hôïp CTPT cuõng chính laø CTÑG. + Moät soá chaát coù CTPT khaùc nhau nhöng coù cuøng CTÑG.

2/ Quan heä giöõa coâng thöùc phaân töû vaø coâng thöùc ñôn giaûn: + Soá nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá trong CTPT laø soá nguyeân laàn soá nguyeân töû cuûa noù trong CT ñôn giaûn nhất. + Nhieàu tröôøng hôïp CTPT cuõng chính laø CTÑG. + Moät soá chaát coù CTPT khaùc nhau nhöng coù cuøng CTÑG.

3 / Caùch thieát laäp coâng thöùc phaân töû:

* Gôïi yù HS vieát sô ñoà quaù trình xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû hôïp chaát höõu cô.

Hôïp chaát höõu cô

Phaâ n tích  → ñònh tính

Thaønh phaàn nguyeân toá

Phaân tích  → Coâng thöùc ñôn giaûn nhaát ñònh löôïng

Döï a vaø o M (g/mol)  → Coâng thöùc phaân töû. hoaë c bieä n luaä n

* Coù 3 phöông phaùp phoå bieán ñeå xaùc ñònh soá nguyeân töû x, y, z … cuûa moãi nguyeân toá C, H, O, …trong phaân töû CxHyOz, …

HS thöïc hieän ví duï theo Höôùng daãn hoïc sinh thöïc hieän töøng caùch caùc böôùc * Döïa vaøo thaønh phaàn phaàn traêm khoái löôïng caùc nguyeân HS XD tæ leä xaùc ñònh giaù toá trò x, y, z theo caùc soá lieäu GV höôùng daãn HS döïa vaøo ñaõ xaùc ñònh.

SGK caùch tính giaù trò x, y, z theo %C, %H, %O.

* Döïa vaøo thaønh phaàn phaàn traêm khoái löôïng caùc nguyeân toá : Xeùt sô ñoà: CxHyOz xC + yH + zO Kl:M (g) 12,0x 1,0y 16,0x %:100% %C %H %O Tæ leä: M 12,0.x 1,0.y 16,0.z = = = 100% %C %H %O M. %H , M. %C , y= x= 100%. 12,0 M . %O ï z= 100%.16,0

100%.1.0

Baøi toaùn aùp duïng: GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

113

Năm học 2017-2018 TL

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

- HS vận dụng công thức Baøi toaùn aùp duïng: ( baøi 5 SGK trang 95) để giải.

Hôïp chaát X coù % khoái löôïng M. %C 88, 0.54,54 x= = ≃4 C, H vaø O laàn löôït baèng 100%. 12,0 100.12, 0 54,54%; 9,10% vaø36,36%. Mx = 88,0 g/mol. CTPT naøo sau M. %H 88, 0.9,10 y= = ≃8 ñaây phuø hôïp vôùi hôïp chaát X. 100%.1.0 100.1, 0 A. C4H10O B. C4H8O2 M . %O 88,0.36,36 D. C4H10O2 C. C5H12O z= = ≃2 100%.16,0

* Thoâng qua coâng thöùc ñôn giaûn nhaát: - Nhắc lại mối quan hệ giữa công thức phân tử và công thức đơn giản nhất?

- Từ mối quan hệ thứ nhất ta lập được biểu thức tính: CTÑG. CaHbOc (CaHbOc)n

(12,0.a+1,0.b+16,0.c)n= Mx Bieát a, b, c vaø M n

CTPT. Ví duï 2: Chaát höõu cô B coù CTÑGN laø CH2O bieát MB = 60g/mol. Tìm CTPT cuûa B. *Tính tröïc tieáp theo khoái löôïng saûn phaåm ñoát chaùy.

- GV hướng dẫn học sinh cách giải.

- Ví dụ SGK trang 94.

Hôïp chaát Y chöùa caùc nguyeân toá C,H,O. Ñoát chaùy hoaøn toaøn 0,88 gam Y thu ñöôïc 1,76 gam CO2 vaø 0,72 gam H2O. Tæ khoái hôi cuûa Y so vôùi khoâng khí xaáp xæ 3,04. Xaùc ñònh CTPT cuûa Y ?

Như vậy, có 3 cách thiết lập CTPT hợp chất hữu cơ, tùy vào từng trường hợp bài cho mà ta áp dụng cho phù hợp.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

100.16,0

CTPT: C4H8O2

- CTPT của B là (CH2O)n Ta có: (12,0.1 + 1.2+ 16.1)n= 60 30n = 60 vaäy n = 2

B: C2H4O2.

- HS chú ý theo dõi.

- VD: MY=29,0.3,04=88,0g/mol nY = nC O2 n H 2O

0, 8 8 = 0, 0 1 0( m o l ) 8 8, 0 1, 7 6 = = 0, 04 0 ( m o l ) 4 4, 0 0, 7 2 = = 0, 0 4 0 ( m ol ) 18, 0

Ñaët Y là :CxHyOz CxHyOz +( x + y − z )O2 4

xCO2 + Töø tæ leä :

2

y 2

H2O

Nội dung bài Baøi toaùn aùp duïng: ( baøi 5 SGK trang 95) Hôïp chaát X coù % khoái löôïng C, H vaø O laàn löôït baèng 54,54%; 9,10% vaø36,36%. Mx = 88,0 g/mol. CTPT naøo sau ñaây phuø hôïp vôùi hôïp chaát X. A. C4H10O B. C4H8O2 D. C4H10O2 C. C5H12O *Thoâng qua CT ñôn giaûn nhaát.

- Vì nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá trong CTPT laø soá nguyeân laàn (n) soá nguyeân töû cuûa noù trong CTÑG. CaHbOc (CaHbOc)n

(12,0.a+1,0.b+16,0.c)n= Mx Bieát a, b, c vaø M n CTPT. Baøi toaùn aùp duïng: Chaát höõu cô B coù CTÑGN laø CH2O bieát MB = 60g/mol. Tìm CTPT cuûa B. ( 12,0.1 + 1.2+ 16.1) n = 60,0 30,0n = 60 vaäy n = 2

B: C2H4O2. *Tính tröïc tieáp theo khoái löôïng saûn phaåm ñoát chaùy.

CxHyOz + y  y z t → x CO 2 + H 2 O 1mol  x+ +  O 2  0



nx

4

2

2

y mol 2

n CO2

x mol

n H2O

Bieát nx, n CO2 , n H 2O tìm ñöôïc x, y .Bieát M suy ra z.

Ví dụ: SGK trang 94

1 x y = = 0, 010 0, 040 2 .0 , 0 4 0

Ta ñöôïc: x=4 ; y=8 MY=12,0.4+1,0.8+16,0.z= 88,0 z=2 Vaäy CTPT cuûa Y laø C4H8O2 114

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

III. Củng cố và dặn dò 1. Củng cố và BTVN: (8p) a. Củng cố: - Nhắc lại cách xác định CTPT HCHC. - Bài tập củng cố: Đoát chaùy hoaøn toaøn 3 gam chaát A, thu ñöôïc 2,24 lít CO2 (ñkc) vaø 1,8 gam H2O. Tæ khoái hôi cuûa A ñoái vôùi C2H6 laø 2. Ñònh coâng thöùc phaân töû cuûa A ?

2,24 x12 1,8 x 2 HD: caùch 1: Tính ñöôïc: mC = = 1,2 gam , mH = = 0,2 gam 18 22,4 Vì mC + mH =1,4 g < mA , do ñoù A coù chöùa oxi vôùi mO= 3 – 1,4 = 1,6 gam Ñaët coâng thöùc chaát A laø CXHYOZ . Ta coù MA =2 x 30 = 60 gam 12 x y 16z 60 Vaäy : x =2 ; y = 4 ; z = 2 . Vaäy coâng thöùc phaân töû cuûa A laø C2H4O2 = = = 1,2 0,2 1,6 3 1,2 0,2 1,6 Caùch 2: x : y : z = = = = 1: 2: 1 CT nguyeân cuûa A laø (CH2O)n 12 1 16 Ta coù MA = 60 hay ( CH2O)n = 60 n = 2 . Vaäy CTPT cuûa A laø C2H4O2 Caùch 3:Phöông trình phaûn öùng chaùy cuûa A : y z y Cx H y Oz + ( x + − )O2 → xCO2 + H 2O 4 2 2 3 2,24 1,8 nCx Hy Oz = = 0,05 ; nCO2 = = 0,1; nH2O = = 0,1 60 22,4 18 1 x y Ta coù : = = x=2;y=4 0,05 0,1 2.0,1 Suy ra : MA = 12x +y + 16z = 60 z = 60 – 28 / 16 = 2 Vaäy CTPT cuûa A laø C2H4O2 b. BTVN: - Làm bài 1, 2, 3, 6 SGK. 2. Dặn dò:(1p) Chuẩn bị bài hợp chất của cacbon IV. RÚT KINH NGHIỆM: ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

115

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 28 CẤU TRÚC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ I/ MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC. 1. Kieán thöùc: - Học sinh nêu được: Noäi dung cô baûn cuûa thuyeát caáu taïo hoaù hoïc, khaùi nieäm ñoàng ñaúng, ñoàng phaân.

- Học sinh trình bày được: Thuyeát caáu taïo hoaù hoïc giöõ vai troø quan troïng trong vieäc nghieân cöùu caáu taïo vaø tính chaát cuûa hôïp chaát höõu cô; Söï hình thaønh lieân keát ñôn, ñoâi, ba.

2. Kĩ năng: HS vaän duïng: Laäp ñöôïc daõy ñoàng ñaúng, vieát ñöôïc caùc CTCT caùc ñoàng phaân öùng vôùi CTPT cho tröôùc.

II/ CHUAÅN BÒ.

GV: Moâ hình hoaëc tranh aûnh veà caáu truùc phaân töû höõu cô ( phaân töû CH4).

HS: Xem tröôùc baøi hoïc.

III/ CAÙC BÖÔÙC THÖÏC HIEÄN. 1/ OÅn ñònh lôùp: (1p) Kieåm tra só soá, naém tình hình lôùp.

2/ Kieåm tra baøi cuõ (5p) a/ Neâu ñònh nghóa coâng thöùc ñôn giaûn nhaát vaø coâng thöùc phaân töû. Neâu moái quan heä giöõa hai loaïi coâng thöùc naøy cho ví duï minh hoaï. b/ Neâu caùc caùch thieát laäp coâng thöùc phaân töû ñaõ hoïc. c/ Baøi taäp 3 SGK trang 95 3/ Hoïc baøi môùi: TL HĐ của giáo viên HĐ của học sinh Nội dung bài 4p

Hoạt động 1: CÔNG THỨC CẤU TẠO: GV vieát coâng thöùc caáu taïo öùng HS ruùt ra khaùi nieäm veà I – CÔNG THỨC CẤU TẠO: 1/ Khái niệm: vôùi CTPT: C2H6O caáu taïo hoaù hoïc.

VD:CTCT ứng với CTPT C2H6O là: Y/C: Thaáy ñöôïc: Qua ví duï vaø SGK GV yeâu caàu a/ CTCT laø CT bieåu H3C–CH2–O–H neâu khaùi nieäm veà CTCT? dieãn thöù töï lieân keát vaø Hay H3C – O – CH3 caùch thöùc lieân keát ( lk * KN: CTCT bieåu dieán thöù töï vaø Vì moät CTPT coù theå coù nhieàu ñôn, lk boäi) cuûa caùc caùch thöùc lieân keát ( lieân keát ñôn, lieân CTCT nên để xaùc ñònh CTCT nguyeân töû trong phaân keát boäi) cuûa caùc nguyeân töû trong phaân töû. ñuùng caàn döïa vaøo:Thöïc nghieäm töû. keát hôïp vôùi thuyeát caáu taïo hoaù b/ Moät CTPT coù theå coù hoïc. nhieàu CTCT. - Có những loại CTCT nào?

- Hãy tham khoa sách giáo khoa và biểu diễn CTCT sau dưới các loại - CTCT khai triển và 2/ Các loại CTCT: a/- CTCT khai trieån: CTCT: CTCT thu gọn.

H3C–CH2–O–H - CTCT khai trieån : H H H Hãy nhận xét các loại CTCT trên?

H H H C C C H H C H H H H

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

…

116

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

H–C–C–O–H a/- CTCT khai trieån: H H - Caùch bieåu dieãn: Bieåu dieãn treân maët phaúng giaáy taát CTCT thu gọn: CH3 – CH2 – OH caû caùc lieân keát hoaù hoïc.

OH b/ CTCT thu goïn ( 2 loaïi).

Caùch 1: Caùc NT , nhoùm NT cuøng lieân keát vôùi moät NT C ñöôïc vieát - HS nhận xét. thaønh moät nhoùm Caùch 2: - Chæ bieåu dieãn lieân keát giöõa caùc NT C vaø nhoùm chöùc.

- Moãi ñaàu ñoaïn thaúng, moãi ñieåm gaáp khuùc öùng vôùi moät NT (C ).

- Khoâng bieåu dieán NT (H) lk Vôùi NT ( C).

15 p

Nội dung bài b/ CTCT thu goïn ( 2 loaïi).

Caùch 1: CH2 = C CH = CH2 CH3

CH3 CH2

CH2OH

Caùch 2:

vaø

OH

Hoạt động 2: THUYẾT CẤU TẠO HÓA HỌC: a/ GV ñöa ra caùc thí duï giuùp hoïc II - THUYẾT CẤU TẠO HÓA sinh phaân tích caùc thí duï.

Töø caùc thí duï HS neâu HỌC: GV bieåu dieãn CTCT cuûa C2H6O leân caùc noäi dung chính 1. Noäi dung. döôùi 2 daïng ( ghi song song 2 cuûa thuyeát caáu taïo hoaù a/ Trong phaân töû hôïp chaát höõu cô, caùc nguyeân töû lieân keát vôùi nhau theo ñuùng CTCT) keøm theo nhöõng tính chaát hoïc. hoaù trò vaø theo moät traät töï nhaát ñònh. khaùc nhau.

Thöù töï lieân keát ñoù ñöôïc goïi laø caáu taïo - GV giuùp HS phaân tích ôû choã: hoaù hoïc. Söï thay ñoåi lieân keát ñoù, töùc laø * Hoaù trò cuûa caùc nguyeân töû. thay ñoåi caáu taïo hoaù hoïc, seõ taïo ra hôïp * Traät töï lieân keát vaø söï thay ñoåi chaát khaùc.

CH3-CH2OH CH3-O-CH3 traät töï lieân keát thì tính chaát cuûa Thí duï: Cuøng CTPT laø C2H6O Röôïu etylic Ñimetyl ete chaát coù thay ñoåi theo khoâng?

TS = 78,30C TS = -230C Tan voâ haïn trong nöôùc, taùc - Ít tan trong nöôùc.

- GV cho HS söû duïng SGK veà noäi duïng vôùi Na giaûi phoùng khí - Khoâng taùc duïng vôùi Na dung vaø thí duï: H2 GV Hoûi theâm: Moãi chaát chæ coù moät CTCT hay coù nhieàu CTCT? b/ GV ñöa ra thí duï veà caùc CTCT - Moãi chaát chæ coù moät cuûa hôïp chaát höõu cô cuï theå : CTCT. * Maïch (C) hôû CH3- CH2-CH2-CH3 khoâng nhaùnh CH3 CH CH3 coù nhaùnh CH3

* Maïch voøng

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

b/ Trong phaân töû hôïp chaát höõu cô, cacbon coù hoaù trò boán. Nhöõng nguyeân töû cacbon khoâng nhöõng coù theå lieân keát vôùi nguyeân töû caùc nguyeân toá khaùc maø coøn lieân keát vôùi nhau taïo thaønh maïch cacbon (maïch voøng, maïch khoâng voøng, maïch nhaùnh, maïch khoâng nhaùnh)

117

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

- Thí duï: - Trong phaân töû h/c höõu * Maïch (C) hôû H2 C C H2 CH3- CH2CH2-CH3 khoâng nhaùnh cô C luoân coù hoaù trò 4. vaø ñaët caâu hoûi.

CH3 CH CH3 coù nhaùnh - NT C coù theå lk vôùi - Trong caùc thí duï treân soá lieân keát nhau taïo maïch hôû ( Coù CH3 maø moãi NT cacbon coù theå taïo ra nhaùnh, khoâng nhaùnh), * Maïch voøng laø bao nhieâu? maïch voøng vaø lieân keát H2 C CH2 - Haõy nhaän xeùt veà maïch C veà khaû vôùi caùc nguyeân toá khaùc. naêng lieân keát cuûa NT C vôùi caùc H2 C C H2 NT nguyeân toá khaùc?

- HS nhận xét và rút ra n c/ GV ñöa thí duï minh hoaï cuï theå ội dung thứ 3 của c/ Tính chaát cuûa caùc chaát phuï thuoäc veà söï phuï thuoäc cuûa tính chaát cuûa thuyết. vaøo thaønh phaàn phaân töû ( baûn chaát hôïp chaát höõu cô theo thaønh phaàn soá löôïng caùc nguyeân töû) vaø caáu taïo phaân töû vaø caáu taïo hoaù hoïc ( hoaëc hoaù hoïc ( thöù töï lieân keát caùc nguyeân yeâu caàu HS quan saùt baûng trong töû).

SGK trang 98, caên cöù vaøo caùc Thí duï: thoâng tin veà caùc chaát vaø ruùt ra CCl4 loûng, deã chaùy ∈ BC CH4 khí, nhaän xeùt. deã chaùy ∈ SL C4H8 khí GV Haõy neâu yù nghóa cuûa thuyeát C5H12 loûng ∈ CT caáu taïo hoaù hoïc.

C2H5OH loûng CH3OCH3 khí H2 C

11 p

CH2

2. YÙ nghóa.

Thuyeát CTHH giaûi thích hieän töôïng ñoàng ñaúng, ñoàng phaân.

Hoạt động 3: ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN III. ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN: 1. Ñoàng ñaúng a/ Thí duï: 1. Ñoàng ñaúng : - HS điền tiếp các chất: * Caùc ankan : CH4,C2H6,C3H8,C4H10 - GV ñöa ra moät daõy caùc CTPT ,C5H12 ….CnH2n+2 Ví duï: CH4, C2H6, C3H8… Yêu cầu C4H10, C5H12, C6H14… * Caùc ancol : CH3OH , C2H5OH , hs ñiền chất tiếp theo vào đúng với - HS rút ra qui luật: C3H7OH ,C4H9OH …CnH2n+1OH qui luật các chất đã cho.

- Giuùp HS tìm ra qui luaät?nhöõng nhöõng chaát sau hôn b/ Khaùi nieäm. Nhöõng hôïp chaát coù chaát sau hôn chaát tröôùc moät nhoùm chaát tröôùc moät nhoùm thaønh phaàn phaân töû hôn keùm nhau CH2 hay nhieàu nhoùm moät hay nhieàu nhoùm CH2 nhöng coù CH2 hay nhieàu nhoùm CH2). tính chaát hoaù hoïc töông töï nhau laø - Vaäy CT chung cuûa daõy ñöôïc kí CH2 - CT chung của dãy trên nhöõng chaát ñoàng ñaúng, chuùng hôïp hieäu nhöng theá naøo?. thaønh daõy ñoàng ñaúng.

GV boå sung: caùc chaát treân khoâng là CnH2n+2 chæ coù thaønh phaàn hôn keùm nhau moät hay nhieàu nhoùm CH2, chuùng coøn töông töï nhau veà ñaëc ñieåm caáu taïo neân tính chaát hoaù hoïc cuûa chuùng cuõng töông töï nhau. Hieän - Nhöõng hôïp chaát coù töôïng ñoù ñöôïc goïi laø ñoàng ñaúng.

- Yêu cầu HS nêu khái niệm đồng thaønh phaàn phaân töû hôn

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

118

Năm học 2017-2018 TL

HĐ của giáo viên

Hóa học 11CB HĐ của học sinh

Nội dung bài

đẳng? keùm nhau moät hay Gv cho moät soá ví duï : nhieàu nhoùm CH2 nhöng CH3 - CH2 - CH2 - CH3 coù tính chaát hoaù hoïc CH3 – CH – CH2 – CH3 töông töï nhau laø nhöõng CH3 chaát ñoàng ñaúng, chuùng CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – CH3 hôïp thaønh daõy ñoàng CH3 – CH – CH3 ñaúng.

CH3 - HS trả lời.

Chất nào là đồng đẳng của nhau?

2. Ñoàng phaân 2. Ñoàng phaân a/ Thí duï. Vôùi cuøng CTPT C2H6O ta GV neâu vaán ñeà: caùc chaát hôn keùm coù: nhau moät soá nhoùm CH2, caáu taïo vaø CH3-CH2OH CH3-O-CH3 tính chaát töông töï nhau ta coù khaùi Röôïu etylic Ñimetyl ete nieäm ñoàng ñaúng, vaäy neáu caùc chaát Chuùng coù tính chaát khaùc nhau. Ta coù cuøng CTPT nhöng CTCT khaùc noùi röôïu etylic vaø ñimetyl ete laø nhau ta seõ coù khaùi nieäm môùi naøo? ñoàng phaân cuûa nhau.

Ví Duï : C2H6O coù 2 CTCT b/ Khaùi nieäm: * H3C–O–CH3 Ñimetylete Nhöõng hôïp chaát khaùc nhau nhöng coù * H3C–CH2–O–H Etanol cuøng coâng thöùc phaân töû ñöôïc goïi laø C3H6O2 : caùc chaát ñoàng phân cuûa nhau. * CH3COOCH3 Metyl axetat VD: CTPT C3H6O2 có các đồng * HCOOC2H5 Etylfomiat phân: *CH3CH2COOH Axitpropionic * CH3COOCH3 Metyl axetat - Yêu cầu khaùi nieäm ñoàng phaân? * HCOOC2H5 Etylfomiat GV höôùng daãn HS phaân bieät caùc *CH3CH2COOH Axitpropionic loaïi ñoàng phaân: ñoàng phaân maïch + Caùc loaïi ñoàng phaân. ( Xem SGK C, ñoàng phaân vò trí liên kết boäi, tr 99). ñoàng phaân nhoùm chöùc, ñoàng phaân laäp theå…

- Nhöõng hôïp chaát khaùc + Ñoàng phaân maïch C: Maïch nhau nhöng coù cuøng thẳng, nhaùnh, voøng. coâng thöùc phaân töû ñöôïc + Ñoàng phaân vò trí noái boäi: thay goïi laø caùc chaát ñoàng ñoåi vò trí noái boäi. phân cuûa nhau. + Ñoàng phaân loaïi nhoùm chöùc. Ñoàng phaân coù söï thay ñoåi nhoùm chöùc. + Ñoàng phaân vò trí nhoùm chöùc.

Thay ñoåi vò trí nhoùm chöùc ở các NT C khaùc nhau.

- HS viết.

- Cho ví dụ: Yêu cầu HS viết các đồng phân của C4H10?

HOAÏT ÑOÄNG 2: LIEÂN KEÁT HÓA HOÏC VAØ CAÁU TRUÙC PHAÂN TÖÛ CHAÁT HÖÕU CÔ.

IV. LIEÂN KEÁT HOAÙ HOÏC VAØ CAÁU

- Liên kết chủ yếu là TRUÙC PHAÂN TÖÛ CHAÁT HÖÕU CÔ: - GV yeâu caàu HS nhaéc laïi: Lieân keát kiên CHT 1. Lieân keát ñôn. hoaù hoïc trong hôïp chaát höõu cô chuû - Taïo bôûi caëp e chung ñöôïc bieåu

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

119

Năm học 2017-2018 TL

Hóa học 11CB

HĐ của giáo viên

HĐ của học sinh

yeáu laø loaïi lieân keát naøo?

- GV thoâng baùo: Lieân keát coäng hoaù trò trong hôïp chaát höõu cô ñöôïc chia 2 loaïi: lieân keát ñôn coøn goïi lieân keát xich ma ( σ ) vaø lieân keát pi ( π ): Caùch bieåu dieãn vaø ñaëc ñieåm cuûa moãi - Lieân keát σ ñöôïc taïo loaïi lieân keát nhö theá naøo? thaønh do xen phuû truïc GV Yeâu caàu HS nhaéc laïi khaùi nieäm lieân keát σ ñaëc ñieåm cuûa lieân keát σ . Lieân keát π ñöôïc taïo

GV yeâu caàu HS nhaéc laïi khaùi thaønh do xen phuû beân. nieäm lieân keát pi ( π ), ñaëc ñieåm - Ví Duï : H cuûa lieân keát pi ( π ).

H– C–H H GV höôùng daãn HS töông töï nhö treân ñeå ruùt ra khaùi nieäm lieân keát H ba.

H

C=O

HC ≡ CH

Nội dung bài dieãn baèng gaïch noái giöõa hai nguyeân töû.

- Ñaëc ñieåm: Lieân keát σ laø lieân keát beàn.

Ví duï: Phaân töû metan CH4 chöùa 4 lieân keát σ .

Daïng ñaëc Daïng roãng 2. Lieân keát ñoâi.

- Taïo bôûi 2 caëp e chung ñöôïc bieåu dieãn baèng hai gaïch noái song song giöõa hai nguyeân töû.

- Ñaëc ñieåm: Lieân keát ñoâi goàm lieân keát σ laø lieân keát beàn vaø moät lieân keát π keùm beàn .

Ví duï: Phaân töû etilen C2H4 chöùa 1 lieân keát σ vaø 1 lieân keát π . σ

π

Daïng ñaëc Daïng roãng 3. Lieân keát ba.

- Taïo bôûi 3 caëp e chung ñöôïc bieåu dieãn baèng ba gaïch noái song song giöõa hai nguyeân töû.

- Ñaëc ñieåm: Lieân keát ba goàm lieân keát σ laø lieân keát beàn vaø hai lieân keát π keùm beàn .

Ví duï: Phaân töû axetilen C2H2 chöùa 1 lieân keát σ vaø 2 lieân keát π .

δ 2π Daïng ñaëc

Daïng roãng

3. Củng cố và BTVN: (6p) a. Củng cố: - Viết các đồng phân của C4H10O, C5H12, C4H8.

- Làm BT: 4, 5 SGK b. BTVN: - Làm bài 6, 7, 8 SGK. 4. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Ôn tập kiến thức toàn chương.

IV. RÚT KINH NGHIỆM: GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

120

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………

Ngày soạn:........................................

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

121

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày dạy:..........................................

Tiết 29

LUYỆN TẬP I/ MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC. 1. Kieán thöùc: - Caùch bieåu dieãn CTCT vaø caáu truùc khoâng gian cuûa caùc phaân töû höõu cô ñôn giaûn .

- Phaân bieät caùc loaïi ñoàng phaân caáu taïo vaø ñoàng phaân laäp theå .

2. Kyõ naêng HS naém vöõng caùch xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû töø keát quûa phaân tích 3. Thaùi ñoä :Reøn luyeän tính caån thaän vaø tæ mæ khi giaûi toaùn hoaù hoïc .

II/ CHUAÅN BÒ : Baûng phuï nhö sô ñoà SGK nhöng ñeå traéng .

III/ CAÙC BÖÔÙC THÖÏC HIEÄN. 1. OÅn ñònh lôùp: (1p) Kieåm tra só soá, naém tình hình lôùp.

2. Kieåm tra baøi cuõ : - Kiểm tra trong lúc luyện tập 3. Hoïc baøi môùi: Vào bài : (1p) Chúng ta đã học xong chương đại cương về hóa học hữu cơ, nắm được những kiến thức cơ bản ban đầu. Như vậy, để giúp các em nắm vững hơn các kiến thức đại cương này để làm nền bước sang các chương cụ thể, hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau luyện tập tiết thứ nhất.

TL HĐ của giáo viên HĐ của học sinh Nội dung bài

7p

Hoạt động 1: Khaùi nieäm HCHC, thaønh phaàn caùc nguyeân toá trong phaân töû HCHC: 1. Khaùi nieäm hôïp chaát höõu cô, thaønh phaàn caùc nguyeân toá trong GV toå chöùc cho HS oân taäp veà phaân töû hôïp chaát höõu cô: khaùi nieäm hôïp chaát höõu cô, thaønh HS tự cho ví dụ và Baøi taäp 1: Haõy vieát moät soá thí duï phaàn caùc nguyeân toá trong phaân töû nêu khái ni ệ m. minh hoaï veà hôïp chaát höõu cô, hôïp hôïp chaát höõu cô ( thoâng qua heä Hợp chất hữu c ơ là chaát voâ cô. Töø ñoù ruùt ra khaùi nieäm thoáng caùc baøi taäp 1 và 2). hợp chất của cacbon veà hôïp chaát höõu cô. (trừ CO, CO2 , muối Thí duï: - Chaát voá cô: CO2, CO, cacbonat, xianua, CaCO3, NaOH, NaCN, HBr… cacbua...)

- Chaát höõu cô: CH4, CH3OH, CH3-NH2…

Baøi taäp 2: Haõy vieát moät soá coâng -VD: CxHy, CxHyOz, thöùc toång quaùt bieåu dieãn chaát höõu CxHyOzNt, CxHyOz cô, töø ñoù trình baøy thaønh phaàn caùc Nt… nguyeân toá trong hôïp chaát höõu cô.

Thí duï: CxHy, CxHyOz, CxHyOzNt, CxHyOz N t…

Hoạt động 2: Phân loại HCHC theo thành phần nguyên tố

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

122

Năm học 2017-2018

6p

6p

GV toå chöùc cho HS oân taäp ( thoâng qua heä thoáng baøi taäp - HCHC được chia thành những loại chính nào?

Cho học sinh hoàn thành bài tập 3 và 4

Hóa học 11CB

- Hợp chất hữu cơ được chia thành 2 nhóm là hiđrocacbon và dẫ n xuất hiđrocacbon.

- Bài tập 3: + HC: C3H8; C5H12; C 4 H6 , + Dẫn xuất HC: CH2O; C5H10; CH3COOH; C2H5OH; CH3Cl; C6H12O6;

2. Phaân loaïi hôïp chaát höõu cô theo thaønh phaàn nguyeân toá.

-Phân loại: hiđrocacbon và dẫn xuất hiđrocacbon.

- Bài tập 3: Chia caùc chaát sau ñaây thaønh hai loaïi chính vaø goïi teân cho moãi loaïi:C3H8; C5H12; CH2O; C4H6, C5H10; CH3COOH; C2H5OH; CH3Cl; C6H12O6; + HC: C3H8; C5H12; C4H6, + Dẫn xuất HC: CH2O; C5H10; CH3COOH; C2H5OH; CH3Cl; C6H12O6;

- HC: C6H6.

- Dẫn xuất HC: CH2O, Bài tập 4: Bài 1 SGK Chất nào sau đây là hidrocacbon?

C2H5Br, CH2O2, Là dẫn xuất của hidroccacbon?

C6H5Br,CH3COOH. CH2O, C2H5Br, CH2O2, C6H5Br, C6H6, CH3COOH. Hoạt động 3: Liên kết hóa học trong phân tử HCHC 3. Lieân keát hoaù hoïc trong phaân GV toå chöùc cho HS oân taäp veà lieân HS oân taäp veà lieân keát töû hôïp chaát höõu cô. keát trong phaân töû hôïp chaát höõu cô. trong phaân töû hôïp Baøi taäp 5: Coù nhöõng lieân keát naøo chaá t höõ u cô.

Baøi taäp 5: Coù nhöõng lieân keát naøo trong caùc hôïp chaát höõu cô sau trong caùc hôïp chaát höõu cô sau ñaây?

CH3-CH2-CH2-CH2-CH3 : LK đơn - HS làm bt số 5: ñaây?

CH3-CH = CH-CH2-CH3: LK đơn CH3-CH2-CH2-CH2-CH3 và LK đôi CH3-CH = CH-CH2-CH3 CH3-C ≡ C - CH2-CH3: LK đơn CH3-C ≡ C - CH2-CH3 và LK ba CH2=CH-CH2-C ≡ CH CH =CH-CH -C ≡ CH : LK đơn, 2

2

LK đôi và LK ba.

Hoạt động 4: Đồng đẳng, đồng phân: 4. Đồng đẳng, đồng phân: Bài tập 6: Hãy viết CTCT có thể 7p GV tổ chức cho HS ôn tập về đồng - HS ôn tập về đồng đẳng và đồng phân. có của các đồng đẳng của ancol đẳng, đồng phân qua các bài tập etylic có CTPT C3H8O và C4H10O 6+7.

- HS xung phong lên Bài tập 7: Cho các chất sau: bảng giải bài tập C3H7OH, C4H9OH, CH3OC2H5, C2H5OC2H5. Những cặp chất nào có thể là đồng đẳng hoặc đồng phân của nhau.

IV. Củng cố và dặn dò: 1. Củng cố và BTVN: (16p) a. Củng cố: 1/ Choïn caâu traû lôøi ñuùng trong caùc caâu sau ñaây: Hoùa hoïc höõu cô laø: A. Laø ngaønh hoùa hoïc chuyeân nghieân cöùu caùc hôïp chaát höõu cô vaø voâ cô.

B. Laø ngaønh hoùa hoïc chuyeân nghieân cöùu caùc chaát trong töï nhieân.

C. Laø ngaønh hoùa hoïc chuyeân nghieân cöùu caùc hôïp chaát cuûa cacbon.

D. Laø ngaønh hoùa hoïc chuyeân nghieân cöùu caùc chaát ôû traïng thaùi loûng vaø khí.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

123

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

2/ Trong hôïp chaát höõu cô, lieân keát hoùa hoïc chuû yeáu laø: A. Lieân keát giöõa phi kim vôùi phi kim.

B. Lieân keát giöõa phi kim vôùi kim loaïi.

C. Lieân keát ion.

D. Lieân keát coäng hoùa trò.

3/ Choïn meänh ñeà ñuùng sau ñaây: A. Trong thaønh phaàn hôïp chaát höõu cô nhaát thieát phaûi coù hidroâ.

B. Caùc hôïp chaát höõu cô thöôøng khoù bay hôi, deã tan trong nöôùc, keùm beàn vôùi nhieät vaø deã chaùy hôn hôïp chaát voâ cô.

C. Caùc phaûn öùng cuûa hôïp chaát höõu cô thöôøng chaäm vaø hoaøn toaøn theo moät höôùng nhaát ñònh.

D. Taát caû ñeàu khoâng ñuùng.

4/ Caâu phaùt bieåu naøo sau ñaây ñuùng: A. Hidroâ cacbon laø hôõp chaát höõu cô maø phaân töû goàm 2 nguyeân töû C vaø H. B. Hidroâ cacbon laø hôïp chaát höõu cô goàm phaân töû cacbon vaø phaân töû hidroâ.

C. Hidroâ cacbon laø hôïp chaát höõu cô goàm phaân töû chæ caáu taïo bôûi 2 nguyeân toá cacbon vaø hidroâ.

D. Hidroâ cacbon thôm laø hôïp chaát höõu cô maø phaân töû coù nhoùm –OH lieân keát vôùi goác hidroâ cacbon thôm.

5/ Thuoäc tính naøo sau ñaây khoâng phaûi laø cuûa caùc hôïp chaát höõu cô?

A. Khoâng beàn ôû nhieät ñoä cao.

B. Khaû naêng phaûn öùng hoùa hoïc chaäm, theo chieáu höôùng khaùc nhau.

C. Lieân keát hoùa hoïc trong hôïp chaát höõu cô thöôøng laø lieân keát ion.

D. Deã bay hôi vaø deã chaùy hôn hôïp chaát voâ cô.

6/ Lieân keát ñoâi giöõa hai nguyeân töû cacbon laø do caùc lieân keát naøo sau ñaây taïo neân?

A. Hai beân lieân keát σ C. Moät lieân keát σ vaø moät lieân keát π B. Hai lieân keát π D. Phöông aùn khaùc.

7/ Caâu naøo phaùt bieåu ñuùng trong caùc caâu sau: A. Lieân keát ba do 3 electron duøng chung giöõa 2 nguyeân töû kim loaïi vaø phi kim.

B. Lieân keát ñoâi do 2 caëp electron duøng chung taïo neân.

C. Lieân keát ñoâi laø do söï xen phuû beân cuûa 2 obitan s vaø p taïo neân.

D. Lieân keát boäi chæ xaûy ra ñoái vôùi caùc nguyeân toá coù tính chaát gaàn gioáng nhau.

8/ Cho caùc hôïp chaát sau: (I) CO; (II) Na2CO3 ; (III) C2H6O; (IV) NaOOC- COONa ; (V) C6H5-ONa; (VI) CH4 (VII) CO2 ; (VIII) C2H5-Cl . Nhöõng chaát naøo laø hôïp chaát höõu cô: A. I, II, III, V B. III, IV, V, VI C. II, III, IV, V, VI, VII D. III, IV, V, VI, VIII 9/ Cho caùc chaát: CaC2, CO2, HCHO, C2H6O, CH3COOH, NaCN, CaCO3. Soá chaát höõu cô trong soá caùc chaát ñaõ cho laø: A. 1 B. 2 C. 3 D.4 10/Qua hieän töôïng ñoàng phaân cho thaáy a/ÖÙng vôùi moät coâng thöùc phaân töû coù theå toàn taïi nhieàu hôïp chaát höõu cô khaùc nhau bNhieàu hôïp chaát höõu cô coù caáu taïo khaùc nhau nhöng coù theå coù chung moät coâng thöùc phaân töû c/Nhieàu hôïp chaát höõu cô coù theå coù chung moät coâng thöùc phaân töû nhöng moãi hôïp chaát höõu cô chæ coù moät coâng thöùc caáu taïo d/Caû A, B, C ñeàu ñuùng 11 / Nguyeân nhaân gaây ra hieän töôïng ñoàng phaân laø: A. Do thaønh phaàn caùc nguyeân toá khaùc nhau.

B. Do söï thay ñoåi traät töï keát hôïp cuûa nguyeân töû trong phaân töû.

C. Do söï thay ñoåi lieân keát hoùa hoïc trong phaân töû.

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

124

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

D. Do söï thay ñoåi vò trí caùc nguyeân töû trong phaân töû.

12/ Hieän töôïng ñoàng ñaúng laø: A. Hieän töôïng caùc chaát coù cuøng coâng thöùc phaân töû nhöng khaùc nhau veà caáu taïo.

B. Hieän töôïng caùc chaát coù caáu taïo vaø tính chaát gioáng nhau.

C. Hieän töôïng caùc chaát coù thaønh phaàn nguyeân toá gioáng nhau nhöng khaùc nhau veà caáu taïo neân tính chaát gioáng nhau.

D. Hieän töôïng caùc chaát coù caáu taïo vaø tính chaát töôïng töï nhau nhöng thaønh phaàn phaân töû cuûa chuùng hôn keùm nhau moät hay nhieàu nhoùm –CH2– b. BTVN: - Làm bài thêm: Bài 1 : Một HCHC A có 51,3% C ; 9,4% H ; 12% N ; 27,3% O. Tỉ khối hơi của A so với không khí là 4,034. a/ Xác định CTĐGN của A. b/ Xác định CTPT của A. (C5H11O2N) Bài 2 : Một HCHC B chứa 7,86% H ; 15,73% N về khối lượng. Đốt cháy hoàn toàn 2,225g A thu được CO2, hơi nước và khí nitơ, trong đó thể tích của CO2 là 1,68 lít (đktc). Xác định CTPT của A, biết MA <100.

(C3H7O2N) Bài 3 : Hợp chất X có phần tẳm khối lượng C, H, O lần lượt bằng 54,54%; 9,10% và 36,36%. Khối lượng mol phân tử của X bằng 88. Xác định CTPT của X. 2. Dặn dò:(1p) - Học bài và làm các bài tập đã cho.

- Ôn tập kiến thức toàn chương.

V. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

125

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 30

LUYỆN TẬP (tt) I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC. 1. Kieán thöùc: - Lập CTĐG và CTPT của HCHC. 2. Kyõ naêng HS naém vöõng caùch xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû töø keát quûa phaân tích 3. Thaùi ñoä :Reøn luyeän tính caån thaän vaø tæ mæ khi giaûi toaùn hoaù hoïc .

II. CHUAÅN BÒ : Baûng phuï nhö sô ñoà SGK nhöng ñeå traéng .

III. CAÙC BÖÔÙC THÖÏC HIEÄN. 1. OÅn ñònh lôùp: (1p) Kieåm tra só soá, naém tình hình lôùp.

2. Kieåm tra baøi cuõ : - Kiểm tra trong lúc luyện tập 3. Hoïc baøi môùi: Vào bài : (1p) Tiết trước chúng ta đã luyện tập về những vấn đề nào? Khái niệm HCHC, phân loại HCHC, liên kết trong HCHC, hiện tượng đồng đẳng và đồng phân. Như vậy còn một vấn đề quan trọng nhất đó là xác định công thức phân tử HCHC, tiết hôm nay chúng ta sẽ tiếp tục luyện tập .

TL HĐ của giáo viên HĐ của học sinh Nội dung Hoạt động 1: Kiến thức cần nhớ: 12p I/Kiến thức cần nhớ: I/Kiến thức cần nhớ: 1/ Tính khối lượng các nguyên tố: - Hãy nhắc lại các công thức để tính khối lượng - HS lên bảng viết các - Tính khối lượng các nguyên tố: mCO2 và phần trăm khối lượng công thức tính. mC = 12 n CO2 = 12 các nguyên tố: C, H, N, 44 O. m H2O mH = 2 n H 2O = 2 18 - Tính thành phần % khối lượng các nguyên tố: m .100% m .100% %C = C %H = H a a Định lượng N m .100% mN = 28 n N 2 %N = N a Định lượng O: MO = a – ( mC + mH + mN) %O = 100 – (%C + %H + %N) 2/ Xác định CTĐGN của HCHC: - Yêu cầu HS đưa ra Dựa vào khối lượng hay (%) các nguyên tố. công thức để xác định - HS lên bảng ghi công C H O N (x, y, z, t nguyên dương) x y z t CTĐGN? thức xác định. m m m m - Yêu cầu các học sinh x : y : z : t = C : H : O : N hoặc 12 1 16 14 khác nhận xét. %C % H %O % N =α:β x:y:z:t= : : : 12 1 16 14 :γ:δ CTĐGN: CαHβOγNδ 3/ Lập CTPT hợp chất hữu cơ: - Có mấy cách xác định - HS nhớ lại kiến thức cũ 1. Dựa vào phần trăm khối lượng các GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

126

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

CTPT của hợp chất hữu và trả lời. cơ?

- Nêu cách xác định?

nguyên tố: 12x y 16z 14t M = = = = mC mH mO mN m Hoặc 12x y 16z 14t M = = = = %C %H %O %N 100% 2. Thông qua CTĐGN: Từ CTĐGN: CαHβOγNδ) suy ra CTPT: (CαHβOγNδ)n.

M = ( 12α + β + 16γ + 14δ )n M n= 12α + β + 16 γ + 14 δ ⇒ CTPT 3. Tính trực tiếp từ khối lượng sản phẩm đốt cháy: y z y t C x H y Oz N t + ( x + − )O2  → xCO2 + H 2O + N 2 M 4

44x m

9y

2

2

2

14t

mCO2 m H 2O

mN2

Do đó: M 44x 9y 14t = = = m mCO2 mH2O mN 2 Sau khi biết được x, y, t và M ta suy ra z 21p

Bài 1: Đốt cháy hoàn toàn 2,2 g chất hữu cơ A, người ta thu được 4,4 g CO2 và 1,8 g H2O. a/ Xác định công thức đơn giản nhất của A. b/ Xác định CTPT của A biết rằng khi làm bay hơi 1,1 g chất A thì thể tích hơi thu được đúng bằng thể tích của 0,4 g khí O2 ở cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất.

GV: Yêu cầu HS thảo luận làm bài.

- Cho HS xung phong lên bảng trình bày, các HS còn lại lấy nháp làm bài - Gọi HS nhận xét ghi đi ể m Bài 2: Đốt cháy hoàn toàn 4,1 g chất hữu cơ A người ta thu được 2,65 g Na2CO3,

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Hoạt động 2: Bài tập áp dụng: II- BÀI TẬP : Bài 1: Giải: - HS chép đề, suy nghĩ 4,4 làm bài, xung phong lên a/ m C = 44 .12 = 1,2g bảng giải.

1,8 mH = .2 = 0,2g 18 mO= 2,2 – 1,2 – 0,2 = 0,8 g Gọi CTĐGN là CxHyOz ( x, y, z nguyên dương) 1,2 0,2 0,8 x: y : z = : : = 2 : 4 :1 12 1 16 CTĐGN là C2H4O b/Số mol A trong 1,1 g A = sốmol O2 trong 0,4g O2 = 0,4 1,1 = 0,0125(mol);M A = = 88(g/mol) ( 32 0,0125

C2H4O)n = 88 ⇒ 44n =88 ⇒ n =2 CTPT là C4H8O2

Bài 2: Giải - HS chép đề vào vở, suy nghĩ giải quyết bài tập với Chất A chắc chắn có C, H, Na, có thể có O sự hướng dẫn của giáo Khối lượng C trong 1,68 lít CO2:

127

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

1,35 g nước và 1,68 lít CO2 ( đktc). Xác định công thức đơn giản nhất của A.

viên.

12.1,68 = 0,9( g ) - HS xung phong lên bảng 22,4 giải, các HS khác giải vào Khối lượng C trong trong 2,65 g Na CO : 2 3 giấy nháp.

12.2,65 = 0,3( g ) 106 GV: Gợi ý hướng dần Khối lượng C trong 4,1 g chất A: HS cách giải, yêu cầu 1 0,9 + 0,3 = 1,2(g) HS lên bảng trình bày, Khối lượng Na trong 2,65 g Na2CO3: các HS còn lại lấy nháp 46.2,65 làm bài = 1,15( g ) 106 Khối lượng H trong 1,35 g H2O: 2.1,35 = 0,15( g ) 18 Khối lượng O trong 4,1 g A: 4,1 -1,2 – 0,15 – 1,15 = 1,6 (g) Chất A có dạng CxHyOzNat: 1,2 0,15 1,6 1,15 x: y : z : t = : : : = 2 : 3 : 2 :1 12 1 16 23 CTĐGN là C2H3O2Na Bài 3: Bài 3: Để đốt cháy hoàn toàn Giải 4,45 g hợp chất A cần - HS chép đề vào vở, suy Theo định luật bảo toàn khối lượng dung vừa hết 4,2 lít O2. nghĩ làm bài và xung m CO2 + m N 2 = m A + mO2 − m H 2O = Sản phẩm cháy gồm có phong lên bảng giải.

4,2 3,15 g H2O và 3,92 lít 4,45 + .32 − 3,15 = 7,3( g ) hỗn hợp khí gồm CO2 và 22,4 N2 (đktc). Xác định CTĐGN của A. Đặt số mol CO2 là a , số mol N2 là b, ta có: a + b = 0,175 GV: Yêu cầu 1 HS lên 44a + 28b =7,3 bảng trình bày. Các HS a = 0,15; b = 0,025 còn lại làm và theo dõi Khối lượng C: 0,15.12 = 1,8 (g) bài của bạn 2.3,15 Khối lượng H: = 0,35( g ) 18 Khối lượng : 0,025.28 = 0,7 (g) Khối lượng O: 4,48 – 1,8 – 0,35 - 0,7 = 1,6 (g) Chất A có dạng CxHyNzOt 1,8 0,35 0,7 1,6 x: y : z : t = : : : = 3 : 7 :1: 2 12 1 14 16 CTĐGN là C3H7NO2 Bài 4: Bài 4: Hỗn hợp khí A Giải: chứa hai hiđrocacbon kế Hai hiđrocacbon kế tiếp nhau trong dãy tiếp nhau trong một dãy - HS chép đề, suy nghĩ đồng đẳng có CTPT là CxHy và Cx+1Hy + 2 đồng đẳng. Lấy 1,12 lít dạng toán mới dưới sự Gọi a là số mol CxHy A (đktc) đem đốt cháy hướng dẫn của giáo viên.

G ọi b là số mol Cx+1Hy + 2 hoàn toàn. Sản phẩm Ta có: a + b = 0,05 (1) cháy được dẫn qua bình y y (1) đựng H2SO4 (đặc), CxHy + (x + )O 2 → xCO 2 + H 2 O 4 2 sau đó qua bình (2) đựng a ax y/2a dung dịch NaOH ( có dư). Sau thí nghiệm,

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

128

Năm học 2017-2018 khối lựợng bình (1) tăng 2,16 g và bình (2) tăng 7,48g. Hãy xác định CTPT và % về thể tích của từng chất trong hỗn hợp A. GV: Gợi ý hướng dần HS cách giải

Hóa học 11CB C x +1 H y + 2 + (x +

y y+2 + 1,5)O 2 → (x + 1)CO 2 + H2O 4 2

y+2 b 2 Số mol CO2: ax + b(x + 1) = 0,17 (2) ay + b(y + 2) Số mol H2O: = 0,12 (3) 2 Từ (2) ta có (a + b)x + b =0,17 b = 0,17 - 0,05x b là số mol ủa một trong hai hât nên 0 < b < 0,05 Do đó 0 < 0,17 – 0,05x < 0,05 → 2,4 < x < 3,4 → x = 3 → b =0,17 – (0,05.3)=0,02 → a =0,05 – 0,02 = 0,03 Thay giá trị của a và b vào (3) ta có: 0,03y + 0,02( y + 2) = 0 → y = 4 CTPT của 2 chất là C3H4, C4H6 % về thể tích ( cũng là % về số mol) của 0,03 C3H4 trong hỗn hợp A. .100% = 60% 0,05 % về thể tích của C4H6 trong hỗn hợp là 40%

b

(x + 1)b

IV. Củng cố và dặn dò: 1. Củng cố và BTVN: (9p) a. Củng cố: Hợp chất X có % khối lượng cacbon, hiđro và oxi lần lượt bằng 54,54%, 9,1% và 36,36 %. MX = 88g/mol. CTPT của X là A. C4H10O C. C4H8O C. C5H12O D. C4H10O2 b. BTVN: - Làm bài thêm: Hỗn hợp M ở thể lỏng,chứa 2 hợp chất hữu cơ kế tiếp nhau trong một dãy đồng đẳng. Nếu làm bay hơi 2,58g M thì thể tích hơi thu được đúng bằng thể tích của 1,4 g khí N2 ở cùng điều kiện. Đốt cháy hoàn toàn 6,45 g M thì thu được 7,65 g H2O và 6,72 lít CO2(đktc). Xác định CTPT và % khối lượng của từng chất trong hỗn hợp M. 2. Dặn dò:(1p) - Ôn bài và làm các bài tập đã cho.

- Ôn tập kiến thức toàn học kì.

V. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………................................................................

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

129

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 31

ÔN TẬP HỌC KÌ I I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC. 1. Kieán thöùc: - Nhắc lại 1 số kiến thức của học kì I: + Khái niệm sự điện li, chất điện li. + Tính chất của nito, photpho, cacbon, silic và hợp chất của những nguyên tố đó. + Khái niệm Hóa học hữu, và 1 số khái niệm mở đầu hóa học hữu cơ.

2. Kyõ naêng - Kỹ năng giải bài tập trắc nghiệm và tự luận.

3. Thaùi ñoä : - Reøn luyeän tính caån thaän vaø tæ mæ khi giaûi toaùn hoaù hoïc .

II. CHUAÅN BÒ : Baûng phuï nhö sô ñoà SGK nhöng ñeå traéng .

III. CAÙC BÖÔÙC THÖÏC HIEÄN. 1. OÅn ñònh lôùp: (1p) Kieåm tra só soá, naém tình hình lôùp.

2. Kieåm tra baøi cuõ : - Kiểm tra trong lúc ôn tập.

3/ Baøi môùi : Vào bài: Để ôn luyện lại kiến thức toàn học kì, hôm nay cô và các em sẽ cùng nhau tiếp tục ôn tập.

TG Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung Hoạt động 1: Kiến thức cần nắm vững Ôn lại những kiến thức - Học sinh thảo luận A. Kiến thức cần nắm vững: cơ bản trong các nhóm.

1. Chương 1 – sự điện li. chương.

2. Chương 2 – Nhóm nitơ.

1. Chương 1 – sự điện 3. Chương 3 – Nhóm Cacbon. li.

4. Chương 4 – Đại cương về hóa học hữu cơ.

2. Chương 2 – Nhóm nitơ.

3. Chương 3 – Nhóm Cacbon.

4. Chương 4 – Đại cương về HHHC. Hoạt động 2: Bài tập lí thuyết B. Baøi taäp lí thuyeát : GV: Vieát phöông trình HS: Vieát ptpö daïng phtöû 1). Vieát phöông trình phaân töû, Ion ñaày ñuû, ptöû vaø phöông trình ion vaø ion thu goïn .

Ion thu goïn. thu goïn cho caùc tröôøng a).ddFe2(SO4)3+ddNaOH a). ddFe2(SO4)3 + ddNaOH → ? → hôïp sau ?

Fe2(SO4)3 + 6NaOH→ 2Fe(OH)3↓ b). Na2S + HCl → ? + ? +3Na2SO4 3+ + 2− c). FeS + HCl → ? + ?

2Fe +3SO 4 +6Na +6OH-→ 2Fe(OH)3↓ + 6Na+ + 3SO 24−

+ GV: Chæ ra axit, bazô, HS: Axit : NH4 , HSO4 2löôõng tính, trung tính: Bazô : NH3, CO3 , Löôõng tính: Zn(OH)2,

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Fe3+ + 3OH- → Fe(OH)3 ↓ b). Na2S + HCl → ? + ? c). FeS + HCl → ? + ?

2) Axit,bazô, muoái Chæ ra axit, bazô, löôõng tính, trung tính: CO32-, HCO3-, SO42-, HSO4-, Zn(OH)2, NH4+,

130

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

CO32-, HCO3-, SO42-, HCO3HSO4-, Zn(OH)2, Trung tính : SO42-, Na+.

NH4+, NH3, Na+ ?

GV: Hoaøn thaønh phöông trình phaûn öùng ? a). FeO + HNO3 ñaëc HS: Thöïc hieän chuoãi → phaûn öùng. b). Fe2O3 + HNO3 →

GV: Vieát ptpö thöïc hieän chuoãi phaûn öùng .

NH3, Na+.

3). Hoaøn thaønh phöông trình phaûn öùng sau : a). FeO + HNO3 ñaëc → FeO +4HNO3→Fe(NO3)3+NO2 +2H2O

b). Fe2O3 + HNO3 →

Fe2O3+6HNO3 → 2Fe(NO3)3 + 3H2O

4). Vieát phöông trình phaûn öùng thöïc hieän chuoãi chuyeån hoaù sau : a) NH4NO2 → N2→ NH3 → NO→ NO2→ HNO3 t0 NH4NO2  → N2 + 2H2O t0 N2+ 3H2  → 2NH3 xt 5 O2 → 2NO+3H2O 2 2NO + O2 → 2NO2 4NO2 + O2 + H2O → 4HNO3 b). NH4NO3 → NH3 → N2 → NO

2NH3 +

NH4NO3+NaOH→NaNO3+NH3+ H2O 0

t 2NH3  → N2+ 3H2 xt 0

GV: Töø caùc ion Cl-, SO 24− , S2-, NO 3− , NH +4 , 2+

2+

3+

3+

Mg , Cu , Fe , Al cho bieát caùc thuoác thöû thöôøng duøng ñeå nhaän bieát caùc ion naøy vaø neâu hieän töôïng xaûy ra ?

GV: Thöïc hieän baøi taäp nhaän bieát : Khoâng duøng thuoác thöû nhaän bieát caùc dung dòch NaOH, NH4NO3, MgCl2.

3000 C

⇀ N2 + O2 ↽ 2NO 5). Nhaän bieát HS: Neâu caùc thuoác thöû Daïng 1 : Duøng thuoác thöû tuyø yù thöôøng duøng vaø caùc hieän Caùc Ion Thuoác thöû Hieän töôïng töôïng xaûy ra.

ClddAgNO3 ↓traéng SO 24− dd Ba2+ ↓ traéng

S2NO 3−

ddPb2+ Vuïn Cu

NH

ddH2SO4ñ ↑naâu ñoû ddOH- ↑laømxanh

+ 4

Qt aåm Mg ddOH ↓ Traéng Cu2+ ddOH↓Xanh 3+ Fe ddOH ↓ñoû naâu 3+ Al ddOH ↓tr.keo,tan HS: Thöïc hieän baøi taäp trong kieàm dö nhaän bieát.

Daïng 2 : Khoâng duøng thuoác thöû + Maãu thöû naøy taùc duïng vôùi caùc maãu thöû coøn laïi ta coù baûng keát quaû + Nhaän xeùt + Vieát phöông trình phaûn öùng Ví duï : Khoâng duøng thuoác thöû nhaän bieát caùc dung dòch NaOH, NH4NO3, MgCl2 2+

-

NaOH NaOH

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

↓ ñen dd xanh

-

NH4NO3

MgCl2

↑

↓

131

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB NH4NO3 MgCl2

..

GV: Neâu caùch tính pH cho moâi tröôøng axit, HS: bazô ? * Moâi tröôøng axit : - Tính  H +  GV: Yeâu caàu hs thöïc - CT : pH = - lg  H +  hieän baøi taäp. * Moâi tröôøng bazô : - Tính OH −  - Tính  H +  - CT : pH = - lg  H +  HS: Töïc hieän baøi taäp.

↑ ↓ ↑↓

↑

↓

Maãu thöû vöøa keát tuûa vöøa bay hôi : NaOH Maãu thöû 1 laàn suõi boït khí : NH4NO3 Maãu thöû 1 laàn keát tuûa : MgCl2 NaOH+NH4NO3→NaNO3+NH3 +H2O 2NaOH + MgCl2 → Mg(OH)2 + NaCl 5). Tính pH cuûa dd a. dung dòch Ba(OH)2 0.005M Ba(OH)2 → Ba2+ + 2OH0,005M 0,01M −14 10 H+ = = 10 −12 M pH = 12 − OH b. Cho dd H2SO4 , pH=3. Tính noàng ñoä mol caùc ion trong dd H + = 10 −3 = 0,001 pH = 3 =>

[ ] [

]

[ ]

H2SO4 → 2H+ + SO420,001 0,0005M Hoạt động 3: Bài tập tổng hợp: BÀI TẬP: GV gôïi yù vaø höôùng daãn Câu 1: HS laøm baøi taäp: HS chép đề suy ngh ĩ câu a) +) 3Na2CO3 + 2FeCl3 + 3H2O → C©u 1. Cho c¸c dung tr ả l ờ i.

2Fe(OH)3↓ + 3CO2↑ + 6NaCl dÞch sau : Na2CO3 , - Học sinh lên bảng giải 3CO32- + 2Fe3+ + 3H2O → 2Fe(OH)3↓ + FeCl3 , Ba(NO3)2 , bài tập.

NaOH , HCl , K3PO4 3CO2 ↑ a) ViÕt ph−¬ng tr×nh +) Na2CO3 + Ba(NO3)2 → BaCO3 ↓ + 2NaNO3 ph¶n øng ho¸ häc x¶y CO32- + Ba2+ → BaCO3 ↓ ra ë d¹ng ph©n tö , ion +) Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2↑ + H2O rót gän( nÕu cã ) khi CO32- + 2H+ → CO2↑ + H2O cho c¸c dd trªn t¸c +) Na2CO3 + HCl → NaHCO3 + NaCl dông víi nhau tõng ®«i CO32- + H+ → HCO3mét . +) FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3↓ + 3NaCl b) ChØ dïng thªm quú Fe3+ + 3OH- → Fe(OH)3↓ tÝm . Tr×nh bµy c¸ch nhËn biÕt c¸c dung dÞch +) FeCl3 + K3PO4 → FePO4↓ + 3KCl trªn Fe3+ + PO43- → FePO4 ↓ * Gợi ý, hướng dẫn và +) 3Ba(NO3)2 + 2K3PO4 → Ba3(PO4)2↓ + gọi học sinh lên bảng 6KNO3 giải bài 1.

3Ba2+ + 2PO43- → Ba3(PO4)2 ↓ +) NaOH + HCl → NaCl + H2O OH- + H+ → H2O +) HCl + K3PO4 : Cã 3 tr−êng hîp b) Cho quú tÝm lÇn l−ît vµo c¸c mÈu thö cña c¸c dung dÞch trªn : +) NÕu mÈu nµo lµm cho quú tÝm ho¸ ®á ⇒ : HCl , FeCl3 ( nhãm I ) +) Quú tÝm ho¸ x¹nh : NaOH , Na2CO3 ,

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

132

Năm học 2017-2018

Bài 2: Hòa tan hoàn toàn 5,6 g Fe vào dung dịch HNO3 đặc nóng, thu được V lít khí (đktc).

Tìm V GV: Gợi ý hướng dần HS cách giải, yêu cầu 1 HS lên bảng trình bày GV: Gọi HS nhận xét, ghi điểm

Hóa học 11CB

K3PO4 ( Nhãm II ) +) Quú tÝm kh«ng ®æi mµu ⇒ Ba(NO3)2 - Cho Ba(NO3)2 lµm thuèc thñ vµo c¸c mÈu thñ cña nhãm (II) +) Kh«ng cã kÕt tña ⇒ NaOH +) Cã kÕt tña lµ Na2CO3 vµ K3PO4 - Cho NaOH võa nhËn biÕt ®c lµm thuèc thñ vµo c¸c mÈu thö cña nhãm (I) +) NÕu cã kÕt tña ⇒ FeC3 +) Kh«ng cã kÕt tña lµ HCl - Cho HCl lÇn l−ît vµo c¸c mÈu thñ cßn l¹i ë nhãm (II) +) Cã khÝ bay ra lµ Na2CO3 +) Kh«ng cã khÝ ⇒ K3PO4 Bài 2: Hòa tan hoàn toàn 5,6 g Fe vào dung dịch - HS chép đề, xung phong HNO3 đặc nóng, thu được V lít khí (đktc).

Tìm V? lên bảng giải.

Giải Fe + 6HNO3 → Fe(NO3)3 + 3NO2 ↑ + 3H2O 0,1 0,3 (mol) 5,6 n Fe = = 0,1(mol) → n NO 2 = n Fe = 0,3(mol) 56 VNO 2 = 0,3.22,4 = 6,72(l)

- HS chép đề và suy nghĩ, Bài 3: xung phong lên bảng giải.

Nhiệt phân 66,2 gam Pb(NO3)2 thu được 55,4 gam thu được 55,4 gam chất rắn. Tính hiệu suất của phản ứng phân hủy.

Bài 4: Chỉ dùng một hóa chất duy nhất để phân biệt các lọ mất nhãn đựng các dung dịch sau: NaCl, Na2SO4, NH4Cl, (NH4)2SO4

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Bài 3: Nhiệt phân 66,2 gam Pb(NO3)2 thu được 55,4 gam thu được 55,4 gam chất rắn. Tính hiệu suất của phản ứng phân hủy.

Giải Pb(NO3)2 → PbO+ 2NO2 ↑ + 1/2O2 ↑ x 2x x/2 Gọi x là số mol Pb(NO3)2 đã nhiệt phân Khối lượng khí thoát ra = 2x.46 + 0,5x.32 = 66,2 – 55,4 = 10,8 → x = 0,1 (mol) Hiệu suất của phản ứng là: 0,1 H= .100% = 50% 0,2 Bài 4: - HS chép đề, xác định Chỉ dùng một hóa chất duy nhất để phân biệt tính chất hóa học chung các lọ mất nhãn đựng các dung dịch sau: của các chất.

NaCl, Na2SO4, NH4Cl, (NH4)2SO4 Giải - Trích mỗi lọ ra một ít để làm mẫu thử - Cho Ba(OH)2 lần lượt vào các mẫu thử + Mẫu thử không có hiện tượng: dung dịch NaCl + Mẫu thử có kết tủa trắng : dung dịch Na2SO4 Na2SO4 + Ba(OH)2 → BaSO4 ↓ + 2NaOH + Mẫu thử có khí mùi khai : dung dịch 133

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB NH4Cl

2NH4Cl + Ba(OH)2 → BaCl2 + 2NH3 + 2H2 O + Mẫu thử có kết tủa trắng, có khí mùi khai : dung dịch (NH4)2SO4 (NH4)2SO4 + Ba(OH)2 → BaSO4 ↓ + 2NH3 + 2H2O

IV. Củng cố và BTVN: (3p) a. Củng cố: (8) (1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

2. Ca3 (PO 4 )2 → Ρ → Ρ2Ο5 → H3ΡΟ4 → NaH 2 PO 4 → Na2 HPO 4 → Na3PO 4 (7)

b. BTVN: Bµi 1: ViÕt PTHH cña d−íi d¹ng ph©n tö vµ d¹ng ion cña c¸c phön øng sau: a. Fe(OH)2 + H2SO4 loãng c. Na2CO3 + Ca(NO3)2 e. NaHCO3 + HCl d. FeSO4 + NaOH f. K2CO3 + HCl b. NaHCO3 + NaOH Bµi 2: Hoµ tan hoµn toµn 42g hçn hîp Cu vµ Ag trong dung dịch HNO3 1M thu ®−îc 4,48 lít NO(®ktc) hçn hîp hai muèi . a. Tính % khèi l−îng mçi kim lo¹i trong hçn hîp ban ®Çu? b. Tính khèi l−îng hai muèi thu ®−îc? c. Dặn dò:(1p) - Ôn bài và làm các bài tập đã cho.

- Ôn tập kiến thức toàn học kì.

V. RÚT KINH NGHIỆM: ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

134

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Ngày soạn:........................................

Ngày dạy:..........................................

Tiết 32

KIỂM TRA HỌC KỲ I I. Mục tiêu bài học 3. Kiến thức - Củng cố kiến toàn bộ kiến thức đã học trong chương trình hóa học kỳ I – lớp 11..

4. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng làm các dạng bài tập trắc nghiệm và tự luận.

II. Chuẩn bị 3. Giáo viên - Đề kiểm tra gồm 2 phần: trắc nghiệm và tự luận.

4. Học sinh - Cần chuẩn ôn lại các kiến thức đã học ở chương 2.

III. Tiến trình lên lớp 3. Ổn định lớp 4. Nội dung kiểm tra A. Ma trận đề kiểm tra Nhận biết TNKQ Tự luận - Khái niệm chất điện li - Thuyết SỰ ĐIỆN Areniuyt LI - Công thức pH 3 Số câu 1 điểm Điểm 10% % - Tính chất - Viết của NH3 PTHH của - Tính chất HNO3 của HNO3 NITƠ PHOTPHO - Tính chất muối nitrat - Tính chất của H3PO4 4 câu 1 câu Số câu 1,4 điểm 0,5 điểm Điểm 14% 5% % - Tính chất CACBON - của CO, CO2 - Bài toán SILIC CO2 + OH3 câu Số câu 1 điểm Điểm 10 % % - Khái niệm HCHC ĐẠI - Thuyết cấu CƯƠNG tạo HCHC HÓA HỮU - Khái niệm CƠ đồng đẳng, đồng phân 4 câu Số câu Chủ đề

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

Hiểu TNKQ

Tự luận

Vận dụng TNKQ Tự luận - Bài toán ion

1 câu 0,3 điểm 3%

Cộng

4 câu 1,3 điểm 20%

- Giải thích hiện tượng thiên nhiên

- Tính % theo khối lượng mỗi KL

1 câu 1 điểm 10%

1 câu 1,5 điểm 20%

7 câu 4,4 điểm 44%

3 câu 1 điểm 10% - Xác định CTĐGN, CTPT của hợp chất hữu cơ 1 câu

5câu

135

Năm học 2017-2018 Điểm % Tổng câu Điểm %

1,3 điểm 10% 14 câu 4,7 điểm 47%

Hóa học 11CB

1 câu 0,5 điểm 5%

2 điểm 20% 2 câu 3 điểm 30%

1 câu 0,3 điểm 3%

1 câu 1,5 điểm 20%

3,3 điểm 33% 6 10 điểm 100%

B. Đề kiểm tra và đáp án

* ĐỀ: 169 A. PHẦN TRẮC NGHIỆM: ( 5đ ) Câu 1: Cấu tạo hoá học là A. trật tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử.

B. các loại liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử.

C. số lượng liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử.

D. bản chất liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử.

Câu 2: Hấp thụ hoàn toàn 2,24 lit CO2 (đktc) vào dung dịch nước vôi trong có chứa 0,075 mol Ca(OH)2.

Sản phẩm thu được sau phản ứng gồm: A. Chỉ có CaCO3.

B. Chỉ có Ca(HCO3)2 C. Cả CaCO3 và Ca(HCO3)2 D. Không có cả hai chất CaCO3 và Ca(HCO3)2.

Câu 3: Cho phaûn öùng 2M(NO3)n → 2M + 2nNO2 + nO2. Choïn kim loaïi M trong soá caùc kim loaïi sau A. K, Na B. Fe, Cu C. Cu, Mg D. Câu 4: Tính bazô cuûa NH3 do A. phaân töû coù 3 lieân keát coäng hoùa trò phaân cöïc.

B. NH3 tan ñöôïc nhieàu trong nöôùc.

C. NH3 taùc duïng vôùi nöôùc taïo NH4OH D. treân N coøn caëp e töï do.

Câu 5: Vì sao dd của các dd axit, bazơ, muối dẫn được điện ?

A. Do phân tử của chúng dẫn được điện.

B. Do axit, bazơ, muối có khả năng phân li ra ion trong dung dịch.

C. Do có sự di chuyển của electron tạo thành dòng electron.

D. Do các ion hợp phần có khả năng dẫn điện.

Câu 6: Cho hỗn hợp gồm CuO, MgO, PbO và Al2O3 qua than nung nóng thu được hỗn hợp rắn X. Chất rắn X gồm: A. Al, Pb, Mg và CuO B. Cu, Pb, MgO và Al2O3 C. Cu, Al, MgO và Pb D. Pb, Cu, Al và Al + Câu 7: Một mẫu nước mưa có pH=5.Vậy nồng độ H trong dung dịch là A. 1,0.10-5 M B. =1,0.105M C. 1,0.10 -14 M D. 1,0.10-4 M Câu 8: Thêm 0,15 mol KOH vào dung dịch chứa 0,1 mol H3PO4. Sau phản ứng, trong dung dịch có các muối: A. KH2PO4 và K2HPO4 B. KH2PO4 và K3PO4 C. K2HPO4 và K3PO4 D. KH2PO4, K2HPO4 và K3PO4 Câu 9: Hiệu ứng nhà kính là hiện tượng Trái đất đang ấm dần lên, do các bức xạ có bước sóng dài trong vùng hồng ngoại bị giữ lại, mà không bức xạ ra ngoài vũ trụ. Chất khí nào sau đây là nguyên nhân gây ra hiệu ứ ng nhà kính?

A. H2.

B. N2.

C. CO2.

D. O2.

Câu 10: Dd X gồm các ion: Na + (0,1 mol), Mg 2+ (0,05 mol), Cl− (0,06 mol), SO24− . Số mol ion SO24− là: A. 0,05 mol B. 0,14 mol.

C. 0,06 mol D. 0,07mol Câu 11: Theo thuyết A-re-ni-ut bazo là chất A. khi tan trong nước chỉ phân li ra ion H+ B. khi tan trong nước phân li ra ion OH_ + C. khi tan trong nước phân li ra ion H D. khi tan trong nước chỉ phân li ra ion OH_ Câu 12: Nhóm chất nào sau đây chứa các đồng phân của nhau: GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

136

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

(I) CH2 = CH – CH = CH2 (III) CH2 = CH – CH2 – CH = CH2 A. II, III B. I, II, IV Câu 13: Các chất có cấu tạo và tính chất hoá học nhóm metylen (-CH2-) được gọi là A. đồng phân.

B. đồng vị.

(II) (CH3)2C = CH – CH3 (IV) CH2 = CH – CH = CH – CH3 C. II, III, IV D. III, IV tương tự nhau, chúng chỉ hơn kém nhau một hay nhiều

C. đồng đẳng.

D. đồng khối.

Câu 14: Tổng hệ số cân bằng của phản ứng sau là: Cu + HNO3 → Cu(NO3 ) 2 + NO 2 ↑ + H 2 O A. 8 B. 10 C. 5 D. 9 Câu 15: Thành phần các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ A. gồm có C, H và các nguyên tố khác.

B. thường có C, H hay gặp O, N, sau đó đến halogen, S, P. C. bao gồm tất cả các nguyên tố trong bảng tuần hoàn.

D. nhất thiết phải có cacbon, thường có H, hay gặp O, N sau đó đến halogen, S, P...

B. PHẦN TỰ LUẬN: ( 5đ )

Câu 1: (1,0đ) Giải thích câu ca dao sau bằng 4 phương trình hóa học và điện li? " Lúa chiêm phất phới đầu bờ Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên."

Câu 2: (2,0d) Cho 30,4g hỗn hợp 2 kim loại Fe và Cu (với tỉ lệ mol Fe và Cu là 2:3) tác dụng vừa đủ với dung dịch HNO3 2M thu được dung dịch X và V lít khí NO (đktc, và sản phẩm khử duy nhất). a. Viết PTHH xảy ra? b. Tính thể tích HNO3 phản ứng và thể tích NO thu được Câu 3: (2,0đ) Đốt cháy 27g hợp chất hữu cơ A thu được hỗn hợp gồm 20,16 lít CO2 (đktc) và 16,2g H2O. Trong A không chứa nitơ. a. Xác định CTĐGN của A. b. Xác định CTPT của A khi biết MA = 180 đvC. * Đáp án: A. PHẦN TRẮC NGHIỆM: 169 326 245 493 1.

A A A B 2.

C A D B 3.

D B C D 4.

D B D C 5.

B B A C 6.

B C A B 7.

A C D D 8.

A B B A 9.

C A C C 10.

D C B D 11.

B C B D 12.

C A A A 13.

C D A C 14.

B D D A 15.

D D C B B. PHẦN TỰ LUẬN: Câu 1: 0

3000 C N 2 + O2 → NO

NO + O2 → NO2 NO2 + O2 + H 2O → HNO3 HNO3 → H + + NO3− Ion NO3− là 1 dạng đạm giúp quá trình sinh trưởng và phát triển cây trồng

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

1đ

137

Năm học 2017-2018

Hóa học 11CB

Câu 2: a.

3Cu + 8HNO3 → 3Cu(NO3)2 + 2NO +4H2O 0,2 0,3 → 0,8 → Fe + 4HNO3 → Fe(NO3)3 + NO + 2H2O 0,2→0,8 → 0,2 b. Gọi lần lượt số mol của Cu và Fe là 3x (mol) và 2x (mol) => mCu = 64.3x (g) và mFe = 56.2x (g) x = 0,1 mol Theo đề bài ta có 64.3x + 56.2x = 30,4 g → Theo PTHH ta có: nNO = 0,2 + 0,2 = 0,4 mol → VNO = n.22,4 = 0,4.22,4 = 8,96 l và nHNO3 = 0,8 + 0,8 = 1,6 mol → VHNO3 = Câu 3: a. Gọi CTPT của A là: CxHyOz Áp dụng công thức ta có:

nC = nCO2 = nH = 2nH 2O →

0.5đ 0.25đ 0.25đ 0.5đ

1, 6 = 0,8l 2

0.5đ

V 20,16 = = 0,9mol 22, 4 22, 4 mH O 16, 2 = 2. 2 = 2. = 1,8mol 18 18

m o = m A − ( m c + m H ) = 27 − (12.0, 9 + 1, 8) = 14, 4 g → nO =

0.25đ 0.25đ mO = 0, 9 mol 16

Ta có tỉ lệ sau: x : y : z = nC : nH : nO = 0,9 :1,8 : 0,9 = 1: 2 :1 Vậy CTTN của A là (CH2O)n 180 b. Ta có: M A = (12.1 + 1.2 + 16.1).n = 180 → n = =6 12 + 2 + 16 Vậy CTPT của A là C6H12O6 C. Thống kê: Lớp 8 – 10đ 6,5 – 7,5đ 5 – 6đ 3 – 4,5đ

0.5đ 0.25đ 0.25đ

0 – 2,5đ

11 A20

IV. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………

GV: ThS. Lữ Bảo Khánh

138