Ô NHIỄM KIM LOẠI NẶNG TRONG XI MẠ VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG TRONG NGÀNH SẢN XUẤT XI MẠ

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN

NGÀNH: KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

HV: NGUYỄN PHƯỚC HIẾU GVHD: PGS.TS. VŨ CHÍ HIẾU KHÓA HỌC: K27

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Ý

-H

Ó

A

10 00

B

VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG TRONG NGÀNH SẢN XUẤT XI MẠ

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TR ẦN

Ô NHIỄM KIM LOẠI NẶNG TRONG XI MẠ

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

TIỂU LUẬN

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

Y

N

H

Ơ

N

KHOA MÔI TRƯỜNG

TP. Hồ Chí Minh – 2018

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

MỤC LỤC CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN............................................................................................ 1 1.1 Giới thiệu về ngành sản xuất xi mạ ........................................................................ 1

H

Ơ

1.1.2 Ngành mạ trên thế giới .................................................................................... 1

N

1.1.1 Lịch sử phát triển ............................................................................................ 1

N

1.1.3 Ngành mạ tại Việt Nam .................................................................................. 2

U

Y

1.2 Khái quát về công nghệ xi mạ ................................................................................ 3

TP

1.2.2 Công nghệ mạ điện ......................................................................................... 4

G

1.2.2.3 Thành phần dung dịch và chế độ mạ ....................................................... 7

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

1.2.2.4 Quy trình công nghệ mạ điện ................................................................... 9 1.2.2.5 Xử lý làm sạch bề mặt kim loại trước khi mạ ........................................ 10

TR ẦN

1.2.2.5.1 Gia công cơ học. ............................................................................. 11 1.2.2.5.2 Tẩy dầu mỡ trên chi tiết cần mạ: ..................................................... 12

B

1.2.2.5.3 Tẩy gỉ trên chi tiết cần mạ ............................................................... 14

10 00

1.2.2.5.4 Tẩy nhẹ chi tiết cần mạ ................................................................... 15 1.2.2.6 Mạ: ......................................................................................................... 16

Ó

A

1.2.3 Công nghệ mạ hóa học không điện cực ........................................................ 18

-H

1.2.3.1 Khái niệm về công nghệ mạ hóa học không điện cực ........................... 18

Ý

1.2.3.2 Cơ chế chung của phản ứng mạ hóa học................................................ 18

-L

1.2.4 Rửa và nước rửa ............................................................................................ 19

TO

ÁN

CHƯƠNG 2: NHỮNG VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG TRONG NGÀNH SẢN XUẤT XI MẠ ................................................................................................................................. 22

D

IỄ N

Đ

ÀN

2.1 Các nguồn thải trong sản xuất xi mạ .................................................................... 23

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

1.2.2.2 Nguyên tắc quá trình mạ điện .................................................................. 5

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

1.2.2.1 Khái niệm về công nghệ mạ điện ............................................................. 4

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

1.2.1 Phân loại mạ .................................................................................................... 4

2.1.1 Khí thải .......................................................................................................... 23 2.1.1.1 Các nguồn khí thải ................................................................................. 24 2.1.1.1.1 Quá trình xử lý bề mặt: ................................................................... 24 2.1.1.1.2 Quá trình mạ điện:........................................................................... 24 2.1.1.1.3 Khu vực lò hơi: ............................................................................... 25 2.1.1.2 Đặc tính chung của khí thải công nghiệp mạ: ........................................ 25 2.1.2 Nước thải: ...................................................................................................... 27

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

2.1.2.1 Nguồn nước thải:.................................................................................... 27 2.1.2.1.1 Nước thải từ quá trình làm sạch bề mặt vật liệu nền ...................... 28 2.1.2.1.2 Nước thải từ quá trình mạ: .............................................................. 29

Ơ

2.1.2.2 Đặc tính chung của nước thải công nghiệp mạ: ..................................... 29

N

2.1.2.1.3 Nước rửa chi tiết sau mạ ................................................................. 29

N

H

2.1.2.3 Hiện trạng nước thải mạ tại Việt Nam ................................................... 33

U

Y

2.1.3 Chất thải rắn: ................................................................................................. 35

TP

2.1.3.1.1 Công đoạn làm sạch bề mặt: ........................................................... 35

G

2.1.3.2 Đặc tính chung của chất thải rắn: ........................................................... 36

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

2.1.4 Nhiệt độ và tiếng ồn: ..................................................................................... 36 2.2 Ảnh hưởng do chất ô nhiễm gây ra ...................................................................... 37

TR ẦN

2.2.1 Nước thải ....................................................................................................... 37 2.2.1.1 Ảnh hưởng đến sức khỏe con người: ..................................................... 37

B

2.2.1.1.1 Crom và hợp chất của Crom: .......................................................... 37

10 00

2.2.1.1.2 Niken và hợp chất của Niken .......................................................... 38 2.2.1.1.3 Pb và các hợp chất cùa chì .............................................................. 38

Ó

A

2.2.1.1.4 Kẽm và hợp chất của kẽm ............................................................... 38

-H

2.2.1.1.5 Đồng và các hợp chất của đồng ...................................................... 39

Ý

2.2.1.2 Ảnh hưởng ô nhiễm nước mặt và nước ngầm........................................ 39

-L

2.2.1.3 Ảnh hưởng đến việc xử lý nước thải ...................................................... 40

ÁN

2.2.2 Khí thải, bụi ................................................................................................... 40

TO

2.2.3 Chất thải rắn .................................................................................................. 40

ÀN

2.2.4 Tiếng ồn ........................................................................................................ 40

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

2.1.3.1.3 Chất thải rắn sinh hoạt: chất thải nhà bếp, vãn phòng... ................. 36

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

2.1.3.1.2 Công đoạn mạ điện: ........................................................................ 35

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

2.1.3.1 Nguồn phát sinh chất thải rắn: ............................................................... 35

D

IỄ N

Đ

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG ............................................... 42 3.1 Kinh tế .................................................................................................................. 42 3.2 Xã hội ................................................................................................................... 43 3.3 Môi trường ........................................................................................................... 44 3.3.1 Các giải pháp công nghệ ............................................................................... 44 3.3.1.1 Phương pháp xử lý khí thải .................................................................... 44 3.3.1.1.1 Thông gió cho xưởng mạ: ............................................................... 44

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

3.3.1.1.2 Thiết kế để thông gỉó cho xưởng mạ: ............................................. 45 3.3.1.1.3 Thông gió cho phòng máy mài và đánh bóng: ................................ 45 3.3.1.1.4 Thông gió cho phòng phun cát và phun bỉ kim loại ....................... 46

Ơ

3.3.1.2 Phương pháp xử lý nước thải ................................................................. 47

N

3.3.1.1.5 Hệ thống ổng thông gió:.................................................................. 46

N

H

3.3.1.2.1 Công nghệ xử lý nước thải tại Việt Nam ........................................ 47

U

Y

3.3.1.2.2 Phương pháp kết tủa........................................................................ 48

TP

3.3.1.2.4 Phương pháp trao đổi ion ................................................................ 50

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

3.3.1.2.6 So sánh vè hiệu quả và giá thành các phương pháp xử lý nước thải ........................................................................................................................ 54

H Ư

3.3.1.3 Phương pháp xử lý chất thải rắn ............................................................ 54

TR ẦN

3.3.2 Giải pháp quản lý .......................................................................................... 55 3.3.2.1 Quy hoạch .............................................................................................. 55

B

3.3.2.2 Sản xuất sạch hơn trong mạ ................................................................... 55

10 00

3.3.2.2.1 Khái niệm ........................................................................................ 55 3.3.2.2.2 Các cơ hội sản xuất sạch hơn .......................................................... 56

A

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................. 59

-H

Ó

Phụ lục 1: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp ............................... 60

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Ý

QCVN 40:2011/BTNMT ............................................................................................... 60

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

3.3.1.2.5 Phương pháp sinh học ..................................................................... 53

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

3.3.1.2.5 Phương pháp điện hóa:.................................................................... 52

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

3.3.1.2.3 Phương pháp hấp phụ...................................................................... 49

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1 Giới thiệu về ngành sản xuất xi mạ

Ơ

N

1.1.1 Lịch sử phát triển

N

H

Mạ là một trong những phương pháp rất hiệu quả để bảo vệ kim loại khỏi ăn mòn

Y

trong môi trường xâm thực và trong khí quyển. Ngày nay các vật mạ điện có giá trị trang

N

G

phát hiện lần đầu tiên vào năm 1805 bởi nhà hóa học Luigi V. Brugnatelli người Ý- tạo

H Ư

một lớp phủ bên ngoài kim loại khác. Tuy nhiên lúc đó người ta không quan tâm lắm

TR ẦN

đến phát hiện của Luigi Brungnatelli mà mãi sau này, đến năm 1840, khi các nhà khoa học Anh đã phát minh ra phương pháp mạ vàng, mạ bạc với xúc tác kali xyanua và lần

B

đầu tiên phương pháp mạ điện được đưa vào sản xuất với mục đích thương mại thì công

10 00

nghiệp mạ chính thức phổ biến trên thế giới. Sau đó là sự phát triển của các công nghệ mạ khác như: mạ niken, mạ đồng, mạ kẽm, … Những năm 1940 của thế kỷ XX được coi

Ó

A

là bước ngoặc lớn đối với ngành mạ điện bởi sự ra đời của công nghiệp điện tử.

-H

Từ đó đến nay, cùng với sự phát triển vượt bậc của ngành công nghiệp hóa chất

-L

Ý

và sự hiểu biết sâu rộng về lĩnh vực điện hóa, công nghiệp mạ điện cũng phát triển tới

ÁN

mức độ tinh vi. Sự phát triển của công nghệ mạ điện đóng vai trò rất quan trọng trong sự

TO

phát triển không chỉ của ngành cơ khí chế tạo mà còn của rất nhiều ngành công nghiệp

IỄ N

Đ

ÀN

khác.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Ngành mạ ra đời và phát triển hàng trăm năm nay. Phương pháp mạ điện được

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

điện phát triển rất mạnh.

http://daykemquynhon.ucoz.com

D

TP

ôtô, xe máy, xe đạp, các hàng kim khí tiêu dùng v.v. Ở các nước công nghiệp, ngành mạ

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

sức cao, có độ cứng, độ dẫn điện cao, được áp dụng rộng rãi trong các nhà máy cơ khí,

1.1.2 Ngành mạ trên thế giới Các quốc gia trên thế giới, ngành mạ phát triển rất mạnh, đặc biệt là mạ điện kim

loại, hầu hết ở các các Quốc gia phát triển như Mỹ, Nhật, Đức, Pháp, Hà Lan… Xét riêng cho khu vực Đông Nam Á, sau chiến tranh thế giới lần thứ 2, một loạt các cơ sở mạ điện quy mô vừa và nhỏ đã phát triển mạnh mẽ và hoạt động một cách độc lập. Sự phát triển lớn mạnh của những cơ sở mạ điện quy mô nhỏ này là do nhu cầu đáp ứng việc nâng cao

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

chất lượng sản phẩm của ngành công nghiệp vừa và nhỏ. Người ta nhận thấy rằng việc phủ một lớp kim loại bên ngoài sản phẩm nhằm tạo nên những tính chất đặc biệt cho sản Kông hiện nay đã có khoảng 770 cơ sở mạ điện đăng ký kinh doanh với nhà nước, riêng

10 00

B

81

-H

-L

Ý

42

Ó

A

20

Hà Nội

Bình Dương

Đồng Nai

Long An

Bắc Ninh

Hưng Yên

Các tỉnh khác

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

Tp. HCM

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

19

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

N

9

5

H Ư

6

5

TR ẦN

http://daykemquynhon.ucoz.com

G

Đ ẠO

TP

Theo kết quả điều tra, hiện nay ở Việt Nam có khoảng 187 nhà máy xi mạ quy mô khác nhau đang hoạt động. Sự phân bố các nhà máy xi mạ được thể hiện theo hình 1.1

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

1.1.3 Ngành mạ tại Việt Nam

D

N

Y

thì ngoài ra còn một số lượng lớn các cơ sở khác đang hoạt động không đăng ký.

H

Ơ

vùng Kowloon đã có hơn 450 cơ sở. Theo hiệp hội Bảo vệ môi trường của Hồng Kông

N

phẩm trở nên đơn giản và kinh tế hơn nếu áp dụng phương pháp mạ điện. Ví dụ ở Hồng

Hình 1.1 Phân bố nhà máy xi mạ ở Việt Nam Dựa vào hình 1.1 ta thấy, các nhà máy xi mạ ở Việt Nam phân bố không đồng

đều, chủ yếu tập trung tại 2 vùng kinh tế trọng điểm miền Bắc và miền Nam, trong đó 2 thành phố lớn của cả nước là Tp. Hồ Chí Minh và Thủ đô Hà Nội và 2 tỉnh công nghiệp là Bình Dương và Đồng Nai chiếm phần lớn số lượng nhà máy xi mạ của cả nước, tương ứng là 81, 42, 20 và 19 nhà máy, chiếm 86,6% số lượng nhà máy xi mạ của cả nước. Các

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

nhà máy còn lại phân bố rãi rác ở các tỉnh như: Long An, Bắc Ninh, Hưng Yên, Bình Phước, Nam Định, Vĩnh Phúc, Bình Định, Hải Dương, Kiên Giang, Tây Ninh và Thái đây là một công đoạn nhỏ trong dây chuyền sản xuất. Sự phân bố các nhà máy xi mạ tập

H

Ơ

trung tại 2 khu vực chính, thuận lợi cho việc quản lý các vấn đề ô nhiễm phát sinh từ các

N

Nguyên. Ngoài ra, ở nhiều nhà máy loại hình sản xuất chính không phải là xi mạ nhưng

N

nhà máy này, tuy nhiên vấn đề ô nhiễm cũng sẽ ở mức độ cao hơn so với các khu vực ít

.Q TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

kém hiệu quả.

G N

http://daykemquynhon.ucoz.com

xi mạ vàng.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

nhau, trong đó chủ yếu là các kim loại: kẽm, crom, niken, đồng, thiếc nhôm và một số ít

Tp. Hồ Chí Minh

15 10

10

14

4

10 00

B

44

TR ẦN

H Ư

Việt Nam

15 22

39 24

Niken

ÁN

Kẽm

-L

Ý

32

-H

Ó

A

27

Crom

Đồng

Thiếc

Nhôm

Kẽm

Niken

Crom

Đồng

Thiếc

Nhôm

Hình 1.2 Thành phần các loại hình kim loại xi mạ phân chia theo nhà máy

TO

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

Các nhà máy xi mạ đang hoạt động, tiến hành xi mạ nhiều loại kim loại khác

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

tập trung các nhà máy xi mạ, nếu công tác quản lý các nguồn ô nhiễm nước thải xi mạ

D

IỄ N

Đ

ÀN

Dựa vào hình 1.2 ta thấy, xi mạ kẽm là loại hình phổ biến nhất ở Việt Nam (44 nhà máy), sau đó là niken (39 nhà máy), crom (32 nhà máy) và đồng (27 nhà máy). Riêng ở Tp. Hồ Chí Minh (nơi tập trung các nhà máy xi mạ nhiều nhất cả nước) thì crom và đồng là 2 loại hình phổ biến nhất (tương ứng là 24 và 22 nhà máy). Các loại hình xi mạ này quyết định đến thành phần kim loại nặng và các chất ô nhiễm khác có trong nước thải xi mạ.

1.2 Khái quát về công nghệ xi mạ

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

1.2.1 Phân loại mạ ➢ Mạ trống quay:

N

Loại kỹ thuật này dùng để mạ một lúc rất nhiều các chi tiết nhỏ. Các chi tiết này

H

Ơ

được đổ ào vào bể mạ từ các thùng hoặc các thùng nhúng.

Y

N

➢ Mạ xoa:

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

mạ giống như một cây chổi quét, đóng vai trò như cực dương. Chi tiết

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

Là một quá trình diễn ra trong thùng lắng kim loại lên nhiều chất

➢ Mạ trên rá:

TR ẦN

làm nền sử dụng cơ học chứ không dùng năng lượng điện

10 00

➢ Mạ xung điện:

B

Đặt các chi tiết lên vị trí dễ mạ nhất để tiếp xúc với dòng mạ.

Ó

A

Được sử dụng phổ biến để mạ vàng và hợp kim vàng, nickel,

-H

bạc, chromium, hợp kim thiếc và palladium.

-L

Ý

➢ Mạ điện:

ÁN

Là một quy trình phổ biến nhất tại các nhà máy hoàn tất kim loại.

TO

Trong một số kỹ thuật mạ điện các ion kim loại trong môi trường dung dịch a-xít, kiềm, hoặc trung tính được giảm xuống trên vật cần mạ. Các ion kim loại trong dung dịch

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

➢ Mạ cơ khí:

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

cần mạ giữ vai trò là cực âm và quá trình được thực hiện bằng một dòng điện trực tiếp.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

U

Lớp dung dịch mạ được phủ lên bề mặt vật cần mạ bằng một vật thấm dung dịch

ÀN

thường được bổ sung bằng sự tan rã kim loại từ cực dương kim loại rắn được làm từ

D

IỄ N

Đ

chính loại kim loại đang mạ, hoặc có thể được bổ sung trực tiếp dung dịch muối kim loại hoặc các loại ô-xít xyanua, thường ở dạng muối hoặc kali xyanua thường.

1.2.2 Công nghệ mạ điện 1.2.2.1 Khái niệm về công nghệ mạ điện

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Mạ điện là một quá trình kết tủa bằng điện để tạo thành một lớp phủ dày, đồng bộ và bám chặt thường bằng kim loại hoặc hợp kim trên một bề mặt dưới tác dụng của dòng

trí, bảo vệ, hoặc nâng cao thuộc tính cụ thể của bề mặt. Các bề mặt có thể là một chất

H

Ơ

dẫn điện chẳng hạn như kim loại, hoặc không dẫn điện như chất dẻo. Sản phẩm xi mạ

N

điện (Helen, 2006). Các lớp phủ tạo ra trên bề mặt thường nhằm mục đích mục đích trang

N

được sử dụng rộng rãi cho nhiều ngành công nghiệp, như ô tô, tàu, hàng không, máy

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

cốt lõi của quá trình mạ điện là các tế bào điện phân (đơn vị xi mạ). Trong các tế bào

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

Toàn bộ quá trình mạ điện sử dụng một bể điện phân bao gồm vật cần mạ được

H Ư

gắn với cực âm (cathode), kim loại mạ gắn với cực dương (anode) của nguồn điện một

TR ẦN

chiều trong dung dịch điện phân (có thể là dung dịch muối kim loại cần mạ hoặc các acid

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Ý

-H

Ó

A

10 00

B

loãng).

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

1.2.2.2 Nguyên tắc quá trình mạ điện

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

điện phân một dòng điện đi qua một buồng có chứa chất điện phân, các anode và cathode.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

móc, thiết bị điện tử, đồ trang sức, quốc phòng, và các ngành công nghiệp đồ chơi. Phần

Hình 1.3 Tổng quát quá trình mạ điện Tại cực dương (anode) xảy ra quá trình oxy hóa kim loại, giải phóng các ion kim loại vào dung dịch, dưới tác dụng lực tĩnh điện các ion dương này sẽ di chuyển về cực âm (cathode), tại đây các ion kim loại bị khử hình thành lớp kim loại bám trên bề mặt

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

của vật được mạ. Độ dày của lớp mạ tỉ lệ thuận với cường độ dòng điện của nguồn và thời gian mạ.

Thực tế quá trình này xảy ra theo nhiều bước liên tiếp nhau, bao gồm nhiều giai

N

H

• Cation hydrat hóa Mn+.mH2O di chuyển từ dung dịch vào bề mặt Kathode.

Ơ

N

đoạn nối tiếp. Quá trình xảy ra tại Kathode gồm các bước sau:

• Các nguyên tử kim loại này sẽ tạo thành tinh thể mới hoặc sẽ tham gia nuôi lớn

N

http://daykemquynhon.ucoz.com

G

mầm tinh thể đã sinh ra trước. Mầm phát triển thành tinh thể, tinh thể kết tủa thành lớp

H Ư

mạ.

TR ẦN

Tốc độ chung của quá trình Kathode nhanh hay chậm là do tốc độ chậm nhất của một trong các bước trên quyết định. Mọi trở ngại của các bước trên đều được thực

10 00

B

hiện ở độ phân cực Kathode (quá thế Kathode ηc), tức là điện thế Kathode dịch về phía âm hơn một lượng ηc so với cân bằng:

Ó

A

ηc = φcb – φ (1.1)

-H

Trong đó:

-L

Ý

φcb: điện thế cân bằng của Kathode (V)

ÁN

φ: điện thế phân cực của Kathode (V)

TO

Giữa phân cực Kathode (quá thế Kathode) và cấu trúc kết tủa (lớp mạ) có quan

hệ

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ ẠO

nguyên tử kim loại trung hòa ở dạng hấp thụ.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

• Điện tử (e) từ Kathode điền vào vành điện tử hóa trị của Cation, biến nó thành

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

U

Y

• Cation mất vỏ hydrat (mH2O), vào tiếp xúc trực tiếp với bề mặt Kathode.

Đ

ÀN

chặt chẽ với nhau: phân cực Kathode càng lớn, tinh thể càng nhỏ mịn.

D

IỄ N

Sự phân cực gây nên do tốc độ di chuyển của ion, gọi là sự phân cực nồng độ. Sự phân cực nồng độ là do sự thay đổi nồng độ ion kim loại ở lớp sát anode và kathode. Ở lớp sát anode nồng độ ion kim loại tăng lên, ở lớp sát kathode nồng độ ion kim loại giảm đi.

Sự phân cực có quan hệ mật thiết với mạ và quyết định:

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

• Được lớp kết tinh mịn.

• Khả năng phân bố tốt, lớp mạ đồng đều.

N

• Làm Hydro thoát ra mạnh, làm giảm hiệu suất dòng điện và độ bám lớp mạ. Khi

H

Ơ

nghiêm trọng có thể gây ra bọt khí, tróc.

N

• Sự phân cực anode làm cho hòa tan không bình thường, dung dịch không ổn

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Nói chung, sự phân cực của dung dịch nồng độ thấp lớn hơn sự phân cực của dung

G

dịch muối đơn. Khi cho phụ gia vào dung dịch, sẽ có ảnh hưởng lớn tới sự phân cực. Đa

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

số trường hợp khi cho chất phụ gia vào làm tăng sự phân cực.

TR ẦN

Nhiệt độ của dung dịch tăng lên, làm tăng sự dịch chuyển của ion, bổ sung rất nhanh số ion ở lớp sát kathode và khuyếch tán mạnh số ion của anode hòa tan, do đó làm

B

giảm sự phân cực.

10 00

1.2.2.3 Thành phần dung dịch và chế độ mạ

A

Dung dịch mạ giữ vai trò quyết định về năng lực mạ (tốc độ mạ, chiều dày tối đa,

-H

Ó

mặt hàng mạ, …) và chất lượng mạ. Dung dịch mạ thường là một hỗn hợp khá phức tạp

Ý

gồm ion kim loại mạ, chất điên li, và các loại phụ gia nhằm đảm bảo thu được lớp mạ có

ÁN

-L

chất lượng và tính chất mong muốn. ➢ Ion kim loại mạ:

TO

Trong dung dịch chúng tồn tại ở dạng ion hydrat hoá hoặc ion phức, nhưng nói

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

khó bổ sung vào lớp sát kathode. Dung dịch muối phức có sự phân cực lớn hơn dung

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

dịch nồng độ cao. Hiện tượng này do trong dung dịch nồng độ thấp, số ion của nó rất

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

U

Y

định.

ÀN

chung đều có nồng độ lớn là để tăng giá trị của dòng điện giới hạn, tạo điều kiện nâng

D

IỄ N

Đ

cao hơn giải mật độ dòng điện thích hợp cho lớp mạ tốt. Dung dich đơn thường dùng để mạ với tốc độ cao cho các vật có hình thù đơn giản, còn dung dịch phức dùng cho trường hợp cần có khả năng phân bố cao để mạ cho vật có hình dạng phức tạp. ➢ Chất điện ly: Chất điện ly được đưa vào dung dịch với nồng độ cao để tăng độ dẫn điện cho chúng và cũng đóng vai trò là chất đệm, khống chế pH luôn ổn định.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

➢ Chất tạo phức: Dùng phức chất để làm cho điện thế kết tủa trở nên âm hơn nhằm tránh hiện tượng đổi phản ứng khử kim loại nhằm cải thiện khả năng phân bố của dung dịch mạ. Nó cũng

N

H

Ơ

có vai trò làm hoà tan anode vì chúng ngăn cản được sự thụ động anode.

N

tự xảy ra phản ứng hoá học giữa kathode và ion kim loại mạ và cũng dùng để làm thay

Y

➢ Phụ gia hữu cơ:

TP

cấu trúc, hình thái và tính chất của kết tủa kathode. Chúng thường có khả năng hấp phụ

H Ư

bị lẫn vào lớp mạ khá nhiều. Chúng cho lớp mạ nhẵn, mịn và có thể làm thay đổi quá

TR ẦN

trình tạo mầm.

- Chất san bằng: các chất này cho lớp mạ nhẵn, phẳng trong phạm vi khá rộng.

B

Nguyên nhân là chúng hấp phụ lên những điểm có tốc độ mạ lớn và làm giảm tốc độ ở

10 00

đó xuống.

A

- Biến đổi cấu trúc: các phụ gia là thay đổi cấu trúc lớp mạ và thậm chí có thể ưu

-H

Ó

tiên định hướng tinh thể hay ưu tiên sinh ra kiểu mạng tinh thể nào đó. Một số chất được

-L

trong lớp mạ.

Ý

dùng để tạo ra các tính chất đặc biệt cho lớp mạ, số khác dùng để điều chỉnh ứng suất

ÁN

- Chất thấm ướt: cho vào để thúc đẩy các bọt khí, bột hydro mau chóng tách khỏi

IỄ N

Đ

ÀN

TO

bề mặt điện cực.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

N

G

- Chất bóng: chất bóng thường được dùng với liều lượng tương đối lớn và có thể

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

làm tăng quá thế điện kết tủa.

http://daykemquynhon.ucoz.com

D

Đ ẠO

lên bề mặt kathode, và có trường hợp chất hữu cơ bị giữ lại và kết tủa. Nhiều chất cũng

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

- Chất hữu cơ được cho vào bể mạ với nồng độ tương đối thấp nhằm làm thay đổi

➢ Mật độ dòng điện kathode: Mật độ dòng điện giữ vai trò rất quan trọng trong khi mạ. Nếu mật độ dòng điện

thấp, tốc độ chuyển đổi điện tử trong các phản ứng điện cực sẽ nhỏ, các nguyên tử mới hình thành có đủ thời gian gia nhập có trật tự vào mạng tinh thể, vì vậy mạng lưới và cấu trúc tinh thể được duy trì, không bị biến đổi.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Khi tăng mật độ dòng điện, tốc độ điện tăng nhanh, các nguyên tử kim loại sinh ra ồ ạt, không chịu gia nhập vào vị trí cân bằng trong mạng tinh thể. Mặt khác do quá mất trật tự và được thể hiện ra là lớp mạ có nhiều lớp, nhiều gợn sóng, và nhiều khối đa

H

Ơ

tinh.

N

thế lúc đó lớn, nên nhiều mầm tinh thể mới tiếp tục sinh ra. Do vậy mà tinh thể trở nên

N

Nếu tiếp tục tăng mật độ dòng điện lên cao hơn nữa, tốc độ phóng điện quá nhanh, làm

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

phối bởi sự khuếch tán: những điểm lồi, mũi nhọn,...được ion kim loại chuyển đến dễ dàng hơn, đồng thời điện thế rơi từ các điểm này đến anode lại dễ hơn, nên tại đó sẽ được

N H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

cực thì kết tủa thu được thì sẽ là bột kim loại.

TR ẦN

➢ Anode:

Anode thường làm bằng kim loại cùng loại với lớp mạ và chọn cách sử dụng sao cho nồng độ ion kim loại trong dung dịch thay đổi chậm nhất. Muốn vậy phải làm cho

10 00

B

hiệu suất dòng điện kathode và anode phải bằng nhau trong suốt thời gian phục vụ của anode. Phải đảm bảo cho anode không bị thụ động, anode phải luôn dễ tan và tan đều;

Ó

A

muốn thế diện tích bề mặt anot phải lớn để mật độ dòng điện đủ nhỏ, tức là giữ anode

-H

nằm trong vùng hoạt động.

-L

Ý

Phải khống chế các điều kiện kỹ thuật để anode tan thành các ion có hoá trị mong muốn. Anode phải được chế tạo sao cho khi hoà tan ít tạo thành bùn cặn nhất, ít tạp chất

1.2.2.4 Quy trình công nghệ mạ điện

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

nhất và khó bị tơi rã nhất.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

tiếp mật độ dòng điện thì nó sẽ khuếch tán ion hoàn toàn không kịp cho quá trình điện

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

ưu tiên phóng điện, kết tủa là kết tủa có sần sùi hoặc có dạng hình nhánh cây. Nếu tăng

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

cho ion kim loại gần kathode quá nghèo, quá trình điện cực bị lâm vào tình trạng bị chi

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Dung môi

Mài nhẵn, đánh bóng

Bụi, gỉ

Bụi kim loại

N

Làm sạch cơ học

N

H

Ơ

Vật cần mạ

Y

Nước thải chứa dầu

TR ẦN

Làm sạch điện hóa Zn(CN)2 ZnCl2 ZnO

10 00

B

Chất làm bóng NiSO4

Mạ nickel

H2SO4 NaCN

CuSO4 Cu(CN)2

Acid Muối vàng Muối bạc

Mạ kẽm

Mạ đồng

Mạ vàng

CN-, Zn2+, acid

Cu2+, acid

CN-, acid

Ý

Ni2+, acid

ÁN

-L

Cr(VI)

-H

Ó

A

Mạ crom

NaCN NaOH H3PO3

Cặn

IỄ N

Đ

ÀN

TO

Hình 1.4 Quy trình chung của công nghệ mạ điện ở Việt Nam kèm theo dòng thải

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

Nước thải chứa acid, kiềm

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

Hơi acid, kiềm

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Làm sạch bằng hóa học và điện hóa

U

NaOH, HCl, H2SO4

Hơi dung môi

.Q

Tẩy đầu, mỡ

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

D

Xăng, dầu mỡ

(Bùi Thị Thu Dung và cộng sự, 2008)

Quy trình chung của công nghệ mạ điện bao gồm 2 giai đoạn chính: gia công bề

mặt và mạ.

1.2.2.5 Xử lý làm sạch bề mặt kim loại trước khi mạ Để sản phẩm sau khi mạ có lớp mạ đồng nhất thì gia công bề mặt là giai đoạn không thể thiếu trong quá trình xi mạ. Gia công bề mặt trước khi mạ có ảnh hưởng đến

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

chất lượng lớp mạ. Ngoài việc làm cho bề mặt nhẵn bóng nó còn có tác dụng khử sạch các lớp gỉ, các màng oxide mỏng hoặc các chất bẩn, dầu mỡ trên bề mặt vật liệu cần mạ,

Ơ

Chuẩn bị bề mặt trước khi mạ phải trải qua nhiều bước, tùy đặc điểm của phôi,

N

tạo điều kiện thuận lợi cho lớp mạ gắn chắc với kim loại nền.

N

H

yêu cầu của sản phẩm và căn cứ vào thiết bị, vật liệu của chi tiết mạ. Chọn dây chuyền

Y

mạ (chọn số bước và thứ tự các bước đó) sao cho hợp lý nhất cả về kinh tế lẫn kỹ thuật.

G

1.2.2.5.1 Gia công cơ học.

N

http://daykemquynhon.ucoz.com

Có nhiều cách gia công cơ học: mài, đánh bóng, quay xóc, rung, phun cát, phun

H Ư

nước, chải…

TR ẦN

- Mài: được thực hiện bằng bột mài với nhiều cỡ hạt khác nhau. Dùng keo để gắn bột mài lên các loại đế có hình dạng khác nhau: dạng đĩa trụ (phớt mài), dạng đai

10 00

B

chuyền... và chúng được gắn lên máy quay để mài.

- Đánh bóng: được dùng để gia công lần cuối cho bề mặt thép đã mài, để đánh

Ó

A

bóng các vật bằng đồng, nhôm, kẽm...hoặc đánh bóng cho các lớp mạ trang trí...Cách

-H

thực hiện cũng giống như mài nhưng vật liệu dùng và chế độ gia công có khác. Chất

Ý

kết dính được đun nóng chảy rồi trộn đều với bột mài, đóng thành bánh ở dạng sáp, khi

-L

dùng bôi lên mặt chiếc bóng. Bột mài là một trong các oxit của crôm, sắt, kẽm... Chất

TO

ÁN

kết dính là một hỗn hợp gồm parafin, stearin, axit oleic, dầu hỏa...

- Quay xóc: áp dụng cho các vật bé, mảnh. Chúng được đổ vào thùng quay

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ ẠO

công nghệ nào đó cho hợp lý.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

nên chỉ lấy ví dụ để tham khảo. Khi điều kiện và yêu cầu thay đổi cần thêm bớt một

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

U

Vì vậy ở đây không thể tìm được quy trình công nghệ xử lý chung cho các vật mạ cho

D

IỄ N

Đ

ÀN

hay máng rung cùng với chất tẩy rửa và chất độn.

- Chải: áp dụng cho các vật có nhiều khe, kẽ, lỗ, rãnh, răng... Bàn chải quay

làm bằng dây thép, dây đồng thau hoặc rễ cây... Thường chải ướt bằng dung dịch xà phòng.

Trong quá trình gia công cơ học, lớp kim loại bề mặt của sản phẩm bị biến dạng, làm giảm độ gắn bám với lớp mạ sau này. Khắc phục bằng cách trước khi mạ phải tẩy

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

sạch dầu mỡ lại, hoạt hóa bề mặt kim loại sau đó rửa sạch trong nước chảy rồi mạ ngay.

Ơ

Bề mặt kim loại thường dính dầu mỡ, dù rất mỏng cũng đủ làm cho bề mặt kim

N

1.2.2.5.2 Tẩy dầu mỡ trên chi tiết cần mạ:

N

H

loại trở nên kỵ nước, không tiếp xúc được với các dụng dịch tẩy, dung dịch mạ...

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

Loại thứ nhất có nguồn gốc thực vật (dầu) và động vật (mỡ): dễ bị xà phòng hóa

G

Loại thứ hai có nguồn gốc dầu mỏ: dầu hỏa, dầu nhờn, parafin: các loại dầu mỡ

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

không bị xà phòng hóa, nhưng chúng dễ bị nhũ hóa bởi các chất kiềm và cũng có thể bị

TR ẦN

tách khỏi bề mặt chi tiết.

Tùy thuộc bản chất dầu mỡ bám trên bề mặt chi tiết ta có thể áp dụng phương

B

pháp tẩy dầu mỡ khác nhau:

10 00

➢ Tẩy dầu mỡ trong dung môi hữu cơ:

A

Dung môi thường dùng là trycloetylen C2HCl3, hòa tan tốt nhiều loại chất béo,

-H

Ó

không bắt lửa, không ăn mòn kim loại (trừ Ag, Mg) nhưng độc. Hơi của nó nặng gấp 4

Ý

lần không khí, nên phải dung các thiết bị tẩy thích hợp sao cho chỗ đứng thao tác ở trên

-L

cao và không khí mát luôn cho vào từ trên xuống nên hơi của chúng luôn ở dưới thấp.

ÁN

Tẩy bằng nhúng vật vào dung môi, tuy nhiên tẩy ở trạng thái hơi ngưng tụ vẫn tốt hơn.

TO

Cặn dầu mỡ được loại bỏ sau khi chưng. Tất cả được thực hiện trong máy kín, liên

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ ẠO

nước.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

bởi xút (NaOH), tạo thành các muối của axit béo bậc cao (xà phòng) tan được trong

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

Có 2 loại dầu mỡ bám trên bề mặt chi tiết mạ.

D

IỄ N

Đ

ÀN

hoàn.

Các dung môi khác có thể dùng được là tetracloetylen C2Cl4, cacbon tetraclorua

CCl4, tetracloeta C2H2Cl4, hexancloetan C2Cl6…… Những điểm cần lưu ý khi dùng các dung môi này: vật tẩy phải khô, vì hơi ẩm hoặc dung dịch axit sót lại dễ tạo với dung môi ở nhiệt độ cao thành HCl gây ăn mòn nhất là các vật bằng nhôm. Sau khi tẩy, dung môi bốc hơi, để lại dầu mỡ hòa tan trên bề mặt tạo thành màng rất mỏng, cần phải tẩy tiếp chúng trong dung dịch kiềm nóng hoặc tẩy điện hóa.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

➢ Tẩy dầu mỡ trong dung dịch kiềm và nhũ tương: Dầu mỡ bám trên bề mặt vật tẩy có 2 loại: loại có nguồn gốc từ động – thực vật và loại có nguồn gốc từ khoáng vật. Dưới tác dụng của kim loại kiềm loại dầu mỡ từ

H5

+

NaOH

=

3C17H35COO)Na

+

C3H5(OH)3

N

(C17H35COO)3C3

H

Ơ

N

động - thực vật biến thành xà phòng dễ tan và glyxerin.

đến

lượt

nó,

xà

phòng

trể

lại

tẩy

rửa

cho

bề

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

Xà phòng (natri stearat) được sinh ra dễ tan trong nước, nhất là nước nóng, và mặt

kim

loại.

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

Na2SiO3 cho môi trường kiềm yếu, có tác dụng nhũ hóa và ức chế ăn mòn. Khi thủy phân nó tạo thành axit silixit keo, làm phân tán chất rắn, cải thiện khả năng tẩy

TR ẦN

rửa, ngăn cản không cho chất bẩn kết tủa lại trên bề mặt vừa được tẩy. Sau khi tẩy

10 00

nước trung tính hoặc kiềm yếu.

B

xong trên bề mặt kim loại có màng mỏng của NaSiO3 và Na3PO4, rất dễ rửa sạch trong

➢ Tẩy dầu mỡ điện hóa:

Ó

A

Ưu điểm: tẩy rất nhanh, rất sạch. Thường tẩy Kathode, nhưng đôi khi cũng tẩy

-H

Anode Dung dịch tẩy có thành phần giống tẩy dầu mỡ hóa học nhưng loãng hơn.

-L

Ý

Cơ chế của tẩy dầu mỡ điện hóa: Dùng dòng điện 1 chiều tách dầu mỡ trong

ÁN

dung môi hữu cơ. Tách dầu mỡ trên bề mặt thành nhũ tương trong dung dịch nhờ việc

TO

thoát các bọt hidro trên Kathode hoặc oxi trên Anode.

ÀN

Thường tẩy Kathode (chi tiết nối với cực âm) nhưng đôi khi cũng tẩy anôt hoặc

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

đồng, gây thụ động, còn đối với kim loại màu khác và với kim loại nhẹ lại bị ăn mòn.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

Nồng độ NaOH đặc quá dễ tạo thành màng oxit trên bề mặt thép, đồng, hợp kim

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

Stearin xà phòng glyxerin.

Đ

tẩy liên hoàn Kathode - Anode. Dung dịch tẩy có thành phần giống tẩy dầu mỡ hóa học

D

IỄ N

nhưng loãng hơn. Cơ chế của tẩy dầu mỡ điện hóa là tách dầu mỡ trên bề mặt thành nhũ tương trong dung dịch nhờ thoát các bọt hiđrô trên kathode hoặc ôxi trên anode.

Khi nhúng chi tiết dính dầu mỡ vào dung dịch kiềm, do tác dụng của sức căng bề mặt, màng dầu mỡ bị nứt vỡ và co lại thành giọt nhỏ. Dưới tác dụng của phân cực, độ bám của dầu trên kim loại yếu đi, các giọt dầu càng co lại mạnh hơn, đồng thời tính thấm

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

ướt của kim loại tăng lên. Các bọt khí nhỏ tách khỏi bề mặt kim loại sẽ bám lên các giọt dầu cạnh đó. Dần dần bọt khí lớn lên ôm lấy giọt dầu và cùng tách khỏi bề mặt kim loại do sức đẩy thủy tĩnh.

Ơ

N

➢ Tẩy dầu mỡ siêu âm:

N

H

Tẩy dầu mỡ trong dung môi hữu cơ hoặc trong dung dịch kiềm yếu có thêm tác

.Q TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ôxit cũng bị bào mòn, bong ra.

Tăng nhiệt độ cho dung dịch tác dụng của tẩy siêu âm càng tăng lên. Thành

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

tạo ra bởi siêu âm. Thường người ta tẩy trong dung dịch kiềm để tận dụng cả tác dụng

TR ẦN

hóa học của nó nữa.

1.2.2.5.3 Tẩy gỉ trên chi tiết cần mạ

B

➢ Tẩy gỉ hóa học trên chi tiết cần mạ

10 00

Bề mặt đen thường phủ một lớp oxi dày FeO, Fe2O3, Fe3O4 (gọi là gỉ) và các hidrogenxit của Fe2+ và Fe3+. Tẩy gỉ hóa học cho sắt thép thường dùng dung dịch axit

Ó

A

loãng H2SO4 hoặc HCl hay hỗn hợp của chúng. Khi tẩy thường diễn ra đồng thời hai

-H

quá trình: hòa tan oxit và hòa tan sắt nền. HCl hòa tan oxit là chính: H2SO4 hòa tan sắt

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Ý

nền là chính và cho khí hydrogen thoát ra làm bong màng oxit.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

lỏng không có tác dụng gì với chất bẩn thì vật vẫn được tẩy sạch do tác dụng cơ học

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

phần dung dịch tẩy siêu âm cũng ảnh hưởng đến chất lượng và tốc độ tẩy rửa. Nếu chất

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

dụng của siêu âm sẽ rất nhanh và rất sạch. Không chỉ dầu mỡ được tẩy sạch mà màng

Hình 1.5 Sắt gỉ do tác động của môi trường bám trên chi tiết cần mạ

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Tẩy bằng HCl nhanh hơn, cho bề mặt trắng hơn nồng độ tốt nhất là 150-200g/l và tẩy ở nhiệt độ dưới 400C. Nồng độ và nhiệt độ cao hơn sẽ bốc mùi khó chịu, sắt nền

Ơ

Tẩy bằng H2SO4 sẽ nhanh nếu tăng nhiệt độ dung dịch. Sau khi tẩy phải lảm

N

bị ăn mòn nhanh.

N

H

sạch mùn đen trên mặt vật tẩy. Tốt nhất là dùng nồng độ 80-120g/l ở 50-700C.

Y

Để hạn chế hòa tan kim loại nền trong khi tẩy, ngày nay thường dùng các chất

Khi tẩy anode màng ôxit bị mất đi do hòa tan điện hóa và bị bong ra do tác dụng

TR ẦN

cơ học của khí thoát ra. Dung dịch là H2SO4, HCl hoặc muối của các axit ấy. Kathode (anode) làm bằng chì. Tẩy anode bề mặt rất sạch và hơi nhám nên độ gắn bám của lớp

10 00

B

mạ sẽ rất tốt. Khi tẩy anode, thoạt đầu màng ôxit bị tẩy đi, tiếp đó trên bề mặt kim loại có thể hình thành một màng thụ động, tạo điều kiện cho OH- phóng điện và giải phóng

Ó

A

ôxi.

-H

Tốc độ tẩy anode rất nhanh và mạnh nên dễ bị tẩy quá nếu không theo dõi đầy

Ý

đủ. Tẩy anode hay dùng cho các vật bằng thép cacbon, thép hợp kim có hình thù đơn

-L

giản. Có thể tẩy anode cho thép cacbon trong dung dịch axit hoặc kiềm.

ÁN

Tẩy gỉ kim loại màu để áp dụng để hoàn thiện bề mặt sản phẩm và tiếp đó phải

TO

có lớp thụ động hay lớp sơn không màu bảo vệ, hoặc để chuẩn bị bề mặt trước khi mạ

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

tẩy có thể nối với cực âm hay cực dương của nguồn điện.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

G

Tẩy gỉ điện hóa là tẩy gỉ hóa học đồng thới có sự tham gia của dòng điện. Vật

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

➢ Tẩy gỉ điện hóa

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

dưới những tên gọi đã mã hóa nhưng có hướng dẫn sử dụng.

.Q

U

ức chế dưới dang phụ gia của dung dịch. Các chất này đươc các nhà chế tạo cung cấp

ÀN

lên nó. Tẩy gỉ cho Cu và hợp kim Cu thường dùng H2SO4. Tẩy nhẵn cho Cu và hớp

D

IỄ N

Đ

kim Cu thường dùng HNO3 có cho thêm H2SO4 và/hoặc HCl. Khi tẩy có thoát khí NO, NO2 rất độc, cần phải có thiết bị an toàn tốt.

1.2.2.5.4 Tẩy nhẹ chi tiết cần mạ Tẩy nhẹ còn gọi là hoạt hóa bề mặt (tẩm thực), nhằm lấy đi lớp ôxit rất mỏng, không nhìn thấy bằng mắt thường, được hình thành trong quá trình chuẩn bị ngay trước

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

khi mạ. Khi tẩy nhẹ xong, cấu trúc của nền được lộ ra, độ gắn bám của lớp mạ được tăng lên. Tẩy nhẹ tiến hành ngay trước khi nhúng vật mạ vào bể mạ. kim Cu thực hiện trong H2SO4 ở một bể riêng. Có thể tẩy nhẹ trong NaCN cho Zn,

H

Ơ

Al... trước khi mạ trong môi trường kiềm. Thời gian tẩy nhẹ chỉ cần 5- 10s. Sau tẩy nhẹ

N

Dung dịch tẩy nhẹ hóa học thường là H2SO4 hoặc HCl. Tẩy nhẹ cho đồng, hợp

Y

N

phải rửa và mạ ngay.

bể điện phân và tiến hành mạ. Đặc điểm của quá trình mạ điện chọn lọc được trình bày

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

trong Bảng 1.1.

Sodium cyanide Cadmium oxide (chất làm sáng) Cromic acid Sulfuric acid (potassium silicofluoride) Muối crom hỗn hợp muối dẫn điện

Nhiệt độ

Tỷ lệ mạ

Khả năng phân bố

Mục đích chính

Kiềm

Lạnh

Trung bình

Tốt

Chức năng

Acid

Ấm

Thấp

Kém

Trang trí Chức năng

Acid yếu

Lạnh đến ấm

Thấp

Tốt

Trang trí

Acid

Lạnh

Trung bình

Kém/khá tốt

Chức năng, Lớp lót phẳng

Kiềm

Nóng

Trung bình

Tốt

Lớp lót thông thường

Kiềm yếu

Ấm

Trung bình

Khá tốt

Chức năng Lớp lót

Kiềm

Lạnh đến ấm

Thấp

Rất rốt

Chức năng

10 00

Cadmium cyanide

Tính acid hoặc kiềm

TR ẦN

Thành phần chính

B

Kim loại mạ (loại dung dịch)

Ó

A

Crom (VI)

-H

(III)

Copper sulfate Sulfuric acid (chất làm sáng và làm phẳng)

TO

ÁN

-L

Ý

Đồng acid

pyrophosphate

D

IỄ N

Đ

ÀN

cyanide

electroless

H Ư

Bảng 1.1 Đặc điểm của quá trình mạ điện chọn lọc

Sodium cyanide Copper cyanide (các muối, hydroxide khác) Potassium pyrophosphate Copper pyrophosphate (muối làm sáng và làm phẳng) Sodium potassium tartrate Copper sulfate (muối, hydroxide)

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ ẠO

của

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Sau khi vật liệu cần mạ được gia công bề mặt, chúng sẽ được gắn vào cathode

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

1.2.2.6 Mạ:

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Nóng

Thấp

Tốt

Trang trí

Acid yếu

Ấm

Thấp

Tốt

acid

Ấm

Cao

acid

Lạnh

H

N Y U .Q

Bảo vệ (sulfuric acid)

Trung bình

Tốt

Hàn thiếc vào bạc đạn chì

Ấm

Trung bình

Khá tốt

Chức năng Trang trí

Acid yếu

Ấm/nóng

Cao

Khá tốt

Chức năng

Acid yếu

Nóng

Thấp

Rất rốt

Chức năng

Kiềm

Lạnh

Trung bình

Tốt

Chức năng Trang trí

Kiềm

Nóng

Trung bình

Tốt

Dẫn điện Bảo vệ

G

Tốt

Acid yếu

-L

Ý

ÀN

TO

ÁN

electroless

Đ IỄ N Thiếc stannate

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

Đ ẠO

Dẫn điện Trang trí

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

A

Ơ

N Kiềm yếu

-H

Ó

Sulfamate

Bạc cyanide

D

Trang trí Kết dính vào cao su

10 00

Nickel Watts

Tốt

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Chì – thiếc fluoborate

Thấp

N

http://daykemquynhon.ucoz.com

Chì fluoborate

Lạnh

H Ư

acid

Kiềm

TR ẦN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Vàng cyanide

thêm formaldehyde Sodium cyanide Copper cyanide Zinc cyanide (chất làm sáng) Potassium gold cyanide Potassium phosphate (chất làm sáng hợp kim bổ sung) Potassium gold cyanide Potassium citrate citric acid (phosphates hợp kim bổ sung) Lead fluoroborate Fluoroboric acid bổ sung hạt làm mịn Lead fluoroborate Tin fluoroborate Fluoroboric acid (bổ sung hạt làm mịn) Nickel sulfate Nickel chroride Boric acid (chất làm sáng, phẳng, chất chống lõm) Nickel sulfamate Boric acid Nickel chroride (chất chống lõm) Nickel sulfate (or chroride) muối sodium của acid carboxylic thêm sodium hypophosphite* Potassium cyanide Silver cyanide Potassium carbonate (chất làm sáng, chất làm đông) Sodium stannate Sodium hydroxide (hay muối sodium cho tỷ lệ mạ cao hơn)

B

Đồng thau – kẽm cyanide

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Cao

Tốt

Bạc đạn dây

Kiềm

Lạnh/ấm

Trung bình

Tốt

Trang trí Bảo vệ

Kiềm

Lạnh

Thấp

Tốt

Acid yếu

Lạnh/ấm

Trung bình

Sắt dây, đúc và rèn

TR ẦN

Chú thích: *Borohydrides hoặc alkylamine - boranes sinh ra lớp phủ Ni-B thay vì Ni-P. Nguồn: Joseph, 198

1.2.3 Công nghệ mạ hóa học không điện cực

10 00

B

1.2.3.1 Khái niệm về công nghệ mạ hóa học không điện cực Mạ hóa học không điện cực, còn được gọi tắt là mạ không điện cực (ectroless

Ó

A

plating), hay mạ hóa học tự động xúc tác là một phương pháp mạ có liên quan đến một

-H

số phản ứng đồng thời xảy ra trong dung dịch mạ, quá trình mạ xảy ra một cách tự nhiên

Ý

mà không cần đến việc sử dụng nguồn điện tác động từ bên ngoài. Mạ không điện cực

-L

khác với mạ điện phân ở chỗ mạ không điện cực không sử dụng dòng điện cung cấp từ

1.2.3.2 Cơ chế chung của phản ứng mạ hóa học

Bản chất quá trình mạ hóa học xảy ra phức tạp và đa dạng, phụ thuộc chính vào

Đ

ÀN

TO

ÁN

bên ngoài (Loto,2015).

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Khá tốt

Tổng hợp (nhưng không có cyanide)

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

TP

.Q

U

Y

N

H

Ơ

N Lạnh/ấm

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

http://daykemquynhon.ucoz.com

acid

Acid

Đ ẠO

zincate

Lạnh

G

Kẽm cyanide

Acid

N

fluoroborate

Khá tốt

Liên tục hoặc cuống: Chức năng Làm sáng; Trang trí

Cao/ trung bình

H Ư

Phenolsulfonic acid (hoặc sulfonic acid) Tin(II) sulfate bổ sung hạt xác định (hoặc chất làm sáng) Fluoroboric acid Tin fluoroborate Boric acid Sodium cyanide Sodium hydroxide Zinc oxide (chất làm sáng) Sodium hydroxide Zinc oxide (chất làm sáng) Zinc sulfate (hoặc Zinc chroride) các muối khác (chất làm sáng)

acid

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

D

IỄ N

hai yếu tố: đặc điểm từng hệ mạ và từng loại chất khử. Tuy nhiên vẫn có nhiều điểm chung như: quá trình mạ luôn đi cùng quá trình giải thoát H2 và các kim loại có khả năng mạ hóa học đều có tác dụng xúc tác nhận – tách hydro. Các chất phụ gia có tác dụng kích thích trong quá trình tách và nhận hydro trong quá trình mạ ngoài ra còn có tác dụng làm ổn định dung dịch mạ hóa học (Loto, 2015).

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Khi quá trình mạ được tiến hành thì ion phức kim loại MLm sẽ khử nguyên tử kim loại M, đồng thời chất khử R bị oxi hóa thành dạng Rn+ các phản ứng này có bản chất giống như phản ứng điện hóa. Bao gồm phản ứng xảy riêng biệt:

Ơ

N

MLmn+ + ne → M + mL

H

R → Rn+ + ne

Y

N

Phản ứng tổng hợp:

N

G

độ gắn bám của lớp mạ, nhằm loại bỏ hết hóa chất khỏi sản phẩm ở bước cuối cùng để

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

đảm bảo vẻ đẹp và độ bền cho hàng hóa làm ra ,... Bình thường phải cần đến 2 m3 nước

TR ẦN

cho 1 m2 bề mặt gia công. Do đó tổng lượng nước tiêu thụ sẽ rất lớn, đồng thời lượng nước thải mang nhiều hóa chất độc hại cần xử lý cũng không nhỏ. Để tăng hiệu quả của việc rửa đồng thời tiết kiệm nước đến mức tối đa người ta đã sáng tạo ra nhiều phương

10 00

B

pháp rửa khác nhau, nhờ đó lượng nước rửa tiêu tốn có thể chỉ cần 0,2-0,4 m3/ m2. Sau đây là những cách rửa đang được sử dụng:

-H

Ó

A

➢ Rửa nhúng tĩnh: Vật nhúng vào một hay nhiều bể rửa đựng nước không chảy. Cách này tốn nhiều

ÁN

-L

Ý

nước và hiệu quả rửa không cao. ➢ Rửa nhúng có nưởc chảy tràn liên tục:

TO

Trong một hay nhiều bể rửa độc lập. Thích hợp cho vật rửa có nhiều khe, rãnh, lỗ

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

lẫn hóa chất từ bể này theo vật gia công sang bể khác, nhằm làm sạch bề mặt nền để tăng

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

Xưởng mạ cần rất nhiều nước để rửa trong suốt quá trình công nghệ nhằm tránh

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U .Q TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

MLmn+ + R → M + mL + Rn+ 1.2.4 Rửa và nước rửa

D

IỄ N

Đ

ÀN

sâu. Thời gian rửa thủ công không ít hơn 6s, rửa trong thiết bị tự động không ít hơn 20s. ➢ Rửa ngược chiều: Bể rửa có 2 hay 3 ngăn, nước sạch chi cấp vào ở ngăn đầu rồi tự chảy tràn từ dưối lên (theo ống hay vách dẫn) sang ngăn 2, rồi cũng như vậy sang ngăn 3, cuối cùng thải ra rãnh. Mức nước mỗi ngăn chênh nhau không thấp hơn 3 cm. Vật rửa lần lượt đưa vào

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

ngăn 3, sang ngăn 2, cuốỉ cùng ngăn 1 (nước sạch). Cách này tiết kiệm khá nhiều nước (giảm được 4-5 lần) mà hiệu quả rửa cũng cao.

Ơ

Dùng không khí nén đã khử dầu sục vào bể rửa chảy tràn để rửa sản phẩm. Lượng

N

➢ Rửa sục khí:

N

H

khí sục: 0,2 l/ph cho 1 lít nước rửa. Hiệu quả rửa tăng lên rất nhiều; nhưng không dùng

.Q TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

➢ Rửa phun:

G

tiến này rất hiệu quả, rất sạch mà lại tốn ít nước. Rất thích hợp cho vật đơn giản,'dạng

N H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

tấm, lá phẳng.

TR ẦN

➢ Rửa liên hợp:

Lúc đầu rửa nhúng tràn cho vật ở phần dưới của bể, sau đó đưa lên phần trên

B

của bể để rửa phun tiếp cho vật. Nước rửa phun xong rơi xuống phần rửa nhúng tràn ở

10 00

dưới. Sục khí ở phần nước rửa nhúng. Cách này thích hợp để rửa các loại ống, lò xo, ...

Ó

A

➢ Rửa ngưng:

-H

Vật rửa đặt trong buồng kín nạp đầy hơi nước, hơi ngưng tụ lên bề mặt vật cần

Ý

rửa và cuốn đi màng dung dịch bám theo chúng từ bể trước đó. Cách này rất tiên tiến,

ÁN ➢ Rửa siêu âm:

Bể mước hay dung môi rửa được đặt trong trường siêu âm để rửa cho các vật có

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

nưóc.

-L

rất sạch, ít tốn nước, dễ thu hồi hóa chất và xử lý nước thải, thích hợp cho nơi nào hiếm

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

cần rửa đặt trong bể cạn. Có thể rửa phun nước nóng hoặc nước thường. Cách rửa tiên

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

Đạp chân để mở khóa cho nước phun mạnh thành nhiêu chùm tia nhỏ bắn vào vật

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

được cho vật dề rơi khỏi khung treo hay vật ul bị oxyt hóa, ...

yêu cầu đặc biệt.

Ngoài ra tùy trường hợp cụ thể mà phải rửa bằng nước nóng (70- 90 °C), nước ấm (40-50 °C) hay nước thường để đạt hiệu quả cao nhất, hợp lý và tiết kiệm nhất.

Sau các bể mạ crom, mạ kim loại quý, mạ nóng, ... nên có bể rửa thu hồi để dùng lại đồng thời giảm nhẹ cho khâu xử lý nước thải.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Bể rửa bằng thép, nhựa, ... phía trên phải có khe chảy tràn cho váng bẩn thoát ra, phía đáy có ống tháo kiệt. Ống cấp nước vào có van điều chỉnh tốc độ chảy. Bể rứa lớn nên có sục khí nén. Thể tích bể rửa 1 lần, ít nhất phải bằng thể tích nước rửa trong lh tại

Ơ

N

bể ấy; nếu rửa nhiều lần thì thể tích bể nhỏ hơn.

N

H

Để tiết kiệm nước, giảm bớt khối lượng nước thải phải xử lý, bảo vệ tốt môi

Y

trường người ta thường dùng hệ thống rửa tuần hoàn liên tục, trong đó nhờ các máy khử

TP

Nước dùng trong xưởng mạ có hai loại: nước rửa và nước pha chế, bổ sung dung

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

trên mặt vật rửa màng muốỉ khó tan; nước cứng sẽ tạo thành màng bám chắc lên bề mặt

H Ư

rất khó rửa sạch. Để có chất lượng cao đôi khi phải rửa bằng nước đã làm sạch bằng cách

TR ẦN

trao đổi ion cho các khâu rửa sau tẩy dầu mỡ, tẩy gỉ, hoạt hóa, ... và sau khi mạ đồng, kẽm, cađimi từ dung dịch xyanua, cũng như rửa trước khi sấy khô. Vài ví du cho thấy tác hại của nước không đủ độ sạch; nước có hơn 3g/l SO4 sẽ làm giảm tác dụng tẩy dầu

10 00

B

mỡ từ 93 xuống 75%; nước có đồng thời cả SO42'và Fe2+ tác dụng tẩy dầu mỡ rất kém ....

Ó

A

Nước pha chế và bổ sung dung dịch phải khử hết muối khoáng bằng cách chưng

-H

cất hoặc làm sạch bằng cách cho nước qua các cột trao đổi ion. Dung dịch thu hồi dùng

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Ý

để bổ sung vào bể hằng ngày hoặc để pha chế dung dịch mới.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

bảo độ cứng phải không quá 1,8 .10-3 N. Bởi vì nước lẫn nhiều muối khoáng sẽ tạo thành

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

dịch. Nước rửa có thể dùng nước máy thành phố hoặc nước tự khai thác, nhưng phải đảm

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

dầu mỡ, máy lọc đã cho phép sử dụng lại 50 - 80% nước rửa.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

CHƯƠNG 2: NHỮNG VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG TRONG NGÀNH SẢN XUẤT XI MẠ

Ơ

liệu mạ. Về nguyên tắc, vật liệu nền có thể là kim loại hoặc hợp kim, đôi khi còn là chất

N

Trong sản xuất xi mạ cần quan tâm đến 2 vật liệu chính đó là vật liệu nền và vật

N

H

dẻo, gốm sứ hoặc composit. Lớp mạ cũng vậy, ngoài kim loại và hợp kim ra nó còn có

Y

thể là compoist của kim loại - chất dẻo hoặc kim loại - gốm… Tuy nhiên chọn vật liệu

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

vật chất ban đầu nhất định ở trạng thái rắn, lỏng hay khí cộng với vật chất phụ gia thông

H Ư

qua quá trình trao đổi và chuyển hóa vật chất đã tạo nên sản phẩm mong muốn và đồng

TR ẦN

thời cũng không thể tránh khỏi việc thải bỏ chất thải ra môi trường. Chương 2 sẽ trình bày về các tác động đến môi trường và sức khỏe con người của ngành sản xuất xi mạ

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Ý

-H

Ó

A

10 00

B

dựa trên nguyên lý bảo toàn vật chất.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Vận dụng nguyên lý bảo toàn vật chất ta có thể thấy đối với từng vật liệu đều có

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

mạ: đắt, quý hiếm hơn, nhưng chỉ là lớp mỏng bên ngoài.

TP

lớp mạ và vào giá thành. Xu hướng chung là dùng vật liệu nền: rẻ, sẵn có; còn vật liệu

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

nền và mạ nào còn tùy thuộc vào trình độ và năng lực công nghệ, vào tính chất cần có ở

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Dung môi, xăng, dầu mỡ, NaOH, HCl, H2SO4 …

Bụi, bụi kim loại, gỉ

Ơ

Y

H Ư

N

G

Mạ

CN-, Zn2+, acid Cu2+, acid CN-, acid

10 00

B

Sản phẩm xi mạ

A

Hình 2.1: Sự chuyển hóa vật chất trong sản xuất mạ

-H

Ó

Đối với vật liệu nền phải thông qua các quá trình làm sạch, mài nhẵn đánh bóng

Ý

để loại bỏ hết gỉ, oxyt, chất bẩn, ba via, khuyết tật, … và đạt được độ nhẵn, bóng để tạo

-L

điều kiện cho vật liệu mạ bám tốt hơn. Sau khi các quá trình này hoàn tất sẽ tạo ra vật

ÁN

liệu nền đạt tiêu chuẩn tuy nhiên sẽ kèm theo dòng thải, chủ yếu là bụi do quá trình làm

ÀN

TO

sạch bề mặt và các chất thải do dung môi, vào môi trường không khí, đất và nước.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Ni2+, acid

TR ẦN

http://daykemquynhon.ucoz.com

Vật liệu mạ (Crom, Nickel, Kẽm, Đồng, Vàng….)

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Đ ẠO

Cr(VI)

MÔI TRƯỜNG TIẾP NHẬN

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Nước thải chứa acid, kiềm Cặn, …

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

N

Hơi acid, kiềm

H

Nước thải chứa dầu

Làm sạch bề mặt và tạo mặt bám

.Q

Vật liệu nền (kim loại, hợp kim, gốm sứ, chất dẻo, …)

N

Hơi dung môi

Đối với vật liệu mạ, chủ yếu là các kim loại, hay hợp kim trải qua quá trình oxi

D

IỄ N

Đ

hóa – khử sẽ tạo ra lớp mạ bám trên bề mặt vật liệu nền. Chất thải do quá trình mạ đem lại chủ yếu là nước thải chứa các ion kim loại ở hóa trị cao gây ảnh hưởng nghiệm trọng đến sức khỏe con người người lao động và môi trường sống của người dân xung quanh.

2.1 Các nguồn thải trong sản xuất xi mạ 2.1.1 Khí thải

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Dựa vào sơ đồ công nghệ có kèm theo dòng thải của công nghệ mạ điện (1.4), ta thấy nguồn phát sinh ô nhiễm không khí có ở hầu hết các công đoạn trong quá trình: làm

Ơ

Mỗi một cơ sở mạ điện, tùy theo dây chuyền công nghệ, loại nhiên liệu sử dụng,

N

sạch cơ học, mài nhẵn đánh bóng, tẩy dầu mở, làm sạch hóa học và mạ.

N

H

đặc điểm, quỵ mô sản xuất và mức độ cơ giới hóa, tự động hóa của nhà máy mà số lượng

U

Y

và dạng khí thải độc hại sẽ khác nhau.

TP

nhúng axit hơi nhẹ), hơi kiềm (ở bể tẩy dầu mỡ hóa học), CxHy (ở bể tẩy dầu mờ bằng

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

vực làm việc cũng như vùng dân cư lân cận kể sát với cơ sở sản xuất.

TR ẦN

2.1.1.1 Các nguồn khí thải

2.1.1.1.1 Quá trình xử lý bề mặt:

B

Trong công đoạn gia công bề mặt trước khi mạ bằng phương pháp cơ học thì bụi

10 00

kim loại như bụi Fe, Cu, CrO3...và bụi silic xuất hiện rất nhiều trong khu vực sản xuất do

quá trình mài và đánh bóng. Tuy nhiên bụi kim loại có tỷ trọng cao vì thế không thế phát

Ó

A

tán đi xa được, ô nhiễm thấp. Tải lượng bụi kim loại phụ thuộc vào công suất sản xuất

-H

cũng như chất lượng bề mặt kim loại.

-L

Ý

Đối với các chi tiết, sản phẩm có hình dạng phức tạp hay yêu cầu cao về độ bóng

ÁN

bề mặt người ta hay xử lý bề mặt bằng phương pháp đánh bóng điện hóa. Ô nhiễm không

TO

khí trong công đoạn này có thể là các hơi axit.

ÀN

Trong công đoạn tẩy dầu mỡ, làm sạch các chi tiết người ta thường dùng dung

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

khí nên chúng làm tăng nồng độ chất thải độc hại trong phân xưởng, gây ô nhiễm khu

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

dung môi), hơi CrO3,NiO (ở bể mạ)...Các khí thải này phần lớn chúng nặng hơn không

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

Khí thải chủ yếu thường có ở các dạng: hơi axit (ở bể tẩy rỉ, bể tẩy điện hóa và bể

Đ

dịch kiềm, nồng độ phụ thuộc vào phương pháp xử lý ban đầu. Khí thải ở đây là hơi kiềm

D

IỄ N

nhưng nồng độ rất thấp do thời gian xử lý bề mặt ngắn và nồng độ hóa chất trong dung dịch thấp.

Trong quá trình hoạt hóa bề mặt cung làm phát sinh ra khí thải chứa chủ yếu là hơi axit.

2.1.1.1.2 Quá trình mạ điện:

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Do tính chất đặc thù của một số dung dịch mạ làm việc ở nhiệt độ cao, cường độ dung dịch ở bể mạ lớn, cùng với quá trình sục khí trong các bể mạ vì vậy một lượng đáng (H2CrO4, H2SO4…), hơi kiềm, CrO3, NiO, hơi các chất hữu cơ sử dụng làm phụ gia...

H

Ơ

Nếu cường độ dòng điện ở bể mạ càng cao thì dung dịch bay hơi càng lớn ở các điện

N

kể các hóa chất được sử dụng trong bể mạ bay hơi tạo nên chất ô nhiễm khí như hơi axit

N

cực. Ngoài ra việc sục khí chống khuyết tật bề mặt vật mạ cũng góp phần làm tăng lượng

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

lượng khí thải sinh ra sẽ được tính toán dựa trên các thông số đặc trưng của nhiên liệu

H Ư

(khí, than, dầu...), khí ô nhiễm sinh ra ở khu vực này thường là các khí như SO2, NOx,

TR ẦN

CO, CO2, muội bụi. Tải lượng chất ô nhiễm sinh ra từ khí thải lò hơi của các xưởng mạ nói chung là nhỏ vì lượng nhiên liệu sử dụng không nhiều cho nên nguồn thải này không phải là vấn đề môi trường đáng quan tâm. Đặc biệt xu thế công nghiệp hóa hiện nay các

10 00

B

xưởng mạ đều dùng nguồn điện để đun nóng dung dịch.

A

2.1.1.2 Đặc tính chung của khí thải công nghiệp mạ:

Ý

tắt theo bảng sau:

-H

Ó

Các thành phần đặc trưng của các nguồn khí thải công nghiệp mạ điện có thể tóm

-L

Bảng 2.1: Thành phần đặc trưng của các nguồn khí thải công nghiệp mạ

ÁN

STT Công đoạn

Hóa chất sử dụng

Gia công bề mặt trước khi mạ • *Đánh bóng Làm cho bề mặt bằng Al2O3, SiO2, viên granit, phẳng, nhẵn bóng, có hợp kim sắt và bột mài. cơ học hệ số phản xạ ánh sáng cao

Chất thải

TO

ÀN Đ IỄ N

Mục đích

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

phận khí thải nữa là khí thải của lò. Tùy theo loại nhiên liệu dùng để sản xuất hơi mà

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

Đối với các cơ sở sản xuất dùng hơi để đun nóng dung dịch thì còn có một bộ

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U .Q TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

2.1.1.1.3 Khu vực lò hơi:

1

D

Y

dung dịch bay hơi một cách đáng kể.

Bụi kim loại nặng và thô

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Trang trí bề mặt kim Hỗn hợp các axit: H3PO4, Hỗn hợp hơi các loại, loại bỏ các vết HCl, H2SO4, H2Cr2O7. Tùy axit: HC1, H3PO4, xước, sờn, anot hóa theo tính chất của kim loại H2SO4, H2Cr2O7... kim loại, chuẩn bị cho cần đánh bóng sẽ có các những chi tiết phức tạp hóa chất thích hợp.

Hơi kiềm... * Tẩy dầu mỡ Lớp dầu mỡ trên bề NaOH,Na2SiO3,Na2CO3, bằng dung mặt kim loại sẽ bị xà Na3PO4 và các hoạt chất dịch kiềm phòng hóa thành muối hoạt động bề mặt. axit béo dễ tan trong nước và glixerin

3

Mạ điện

B

Chủ yếu là hơi axit, kiềm và một ít oxit kim loại theo hơi nước bay lên.

Chống ăn mòn kim NiSO4: 280 - 300g/l loại, là lớp mạ tốt, tăng H3BO3: 35 g/1 độ dẫn điện NaCl: 15 g/1

Hơi axit, NiO...

-H

Ó

A

10 00

Chống ăn mòn, tăng độ Tùy thuộc loại hình công chịu mài mòn, độ nghệ mạ cứng, độ dẫn điện của các kim loại...

TO

ÁN

-L

Ý

Mạ Niken

Chủ yếu là bụi xỉ, mồ hóng, SO2, NOx, CO...

1-4 butydiol: 1 mg/1 Đường hóa học: 1 g/1

ÀN Đ IỄ N

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Cung cấp Cung cấp nhiệt lượng Than dầu, khí (nhiên liệu nhiệt (lò hơi) cho các bể mạ để đun nói chung) nóng dung dịch

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H Ư

2

TR ẦN

http://daykemquynhon.ucoz.com

D

Hỗn hợp hơi dung môi

G

Đ ẠO

* Tẩy dầu mỡ Tẩy dầu mỡ, parafin, Tricloetylen, toluen, trong các nhựa ra khỏi bề mặt benzen, pecloetylen, dầu dung môi kim loại bằng tác dụng hỏa và xăng... cơ học và hòa tan

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

Y

N

H

Ơ

N

*Đánh bóng hóa học và điện hóa

Mạ đồng (Trong dung dịch có xyanua)

Lớp mạ lót để tăng độ CuCN: 110 - 135 g/1 bám bề mặt cho các NaCN: 120 - 140 g/1 lớp mạ sau NaOH: 30 - 35 g/1

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

Hơi kiềm và xyanua

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

CuC12.2H2O: 35 - 50 g/1 NH4OH 25%: 150 – 200 ml/1

Hơi kiềm và NH4OH

Ơ

N

NH4Cl: 260 - 300 g/1

H

Hơi kiềm và xyanua

Thường dùng với ZnO: 60 g/1 những sản phẩm không Zn(CN)2: 45 g/1 cần trang trí. Bảo vệ NaCN: 22,5 g/1 kim loại, chống ăn mòn NaOH: 52,5 g/1

Mạ vàng

Có tính chất trang trí, K2CO3: 65 g/1 làm tăng giá trị kim AuCl (tính theo Au): 4g/l loại KFe(CN)2: 200 g/1

Hơi phức chất xyanua...

N

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

TR ẦN

Kali sunfoxyanua: 100 g/l Hơi xyanua và Tăng độ chịu mài mòn, AgCN: 35 - 40 g/1 chịu lực ma sát cho CS2 KCN: 35 - 40 g/1 kim loại...

K2CO3: 25 - 35 g/1 CS2: 1 - 2 g/1

Ó

A

10 00

B

Mạ bạc

-H

Nhận xét: Từ bảng trên ta thấy, tuân theo nguyên lý bảo toàn vật chất các dạng

-L

Ý

chất thải chủ yếu phụ thuộc nhiều vào các công đoạn và hóa chất sử dụng ở đầu vào mỗi giai đoạn. Khí thải phát sinh tại các bể mạ chủ yếu theo quá trình bay hơi nước kéo theo

ÁN

các oxit kim loại và hơi axit. Thực tế, khó có thể tính chính xác tải lượng, nồng độ của

TO

khí ô nhiễm vì chúng phụ thuộc vào nhiều yếu tố (tốc độ hút của quạt, nhiệt độ, cường

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ ẠO

TP

.Q

U

Y

N

Mạ kẽm

G

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Amonioxalat: 10 - 30 g/1

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Mạ đồng (trong dung dịch không có xyanua)

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

ÀN

độ dòng điện mạ...) vì vậy để quản lý được nguồn thải này người ta thường phải quy về

D

IỄ N

Đ

từng khâu riêng biệt để đo đạc và tính toán theo các chỉ tiêu hao hụt, định mức...

2.1.2 Nước thải: 2.1.2.1 Nguồn nước thải: Nước thải chính là vấn đề gây ô nhiễm môi trường đáng lo ngại nhất trong ngành xi mạ. Toàn bộ quá trình mạ tiêu tốn một lượng nước tương đối lớn bởi hầu hết mọi công

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

đoạn trong dây chuyền mạ điện đều phải sử dụng đến nước. Nước thải mạ điện chứa một lượng lớn kim loại và hóa chất độc hại, tác động mạnh tói sức khỏe con người và hệ sinh

Ơ

Nguồn nước thải từ khâu sản xuất của các xí nghiệp rất đa dạng và phức tạp, nó

N

thái.

N

H

phụ thuộc vào loại hình sản xuất, dây chuyền công nghệ, thành phần nguyên vật liệu,

U

Y

chất lượng sản phẩm...

TP

của ngành sản xuất xi mạ 1.4, cho thấy sau các công đoạn của quy trình mạ điện đều thải

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

dòng thải ra qua mỗi công đoạn đều có tính chất hóa học khác nhau. Nước thải từ khâu

H Ư

sản xuất trong các xí nghiệp thường chia làm 2 loại: nguồn thải từ: quá trình làm sạch bề

TR ẦN

mặt vật liệu nền và quá trình mạ. Chúng khác nhau cơ bản về lưu lượng và nồng độ.

2.1.2.1.1 Nước thải từ quá trình làm sạch bề mặt vật liệu nền

10 00

B

Trước khi mạ, bề mặt cần phải bằng phẳng, sắc nét, bóng và tuyệt đối sạch các chất dầu mỡ, màng oxit, như vậy lớp mạ mới có độ bám tốt, không xước, không sần sùi,

A

bóng sáng đều và đồng nhất. Để sản phẩm có được lớp mạ sáng bóng, trước khi đem vật

-H

Ó

liệu nền đi mạ phủ kim loại thì cần phải qua các công đoạn gia công bề mặt như: mài thô, mài tinh, đánh bóng, quay bóng, tẩy dầu mỡ, tẩy gỉ. Các công đoạn trong quá trình

-L

Ý

làm sạch bề mặt vật liệu nền đều có thể gây ô nhiễm môi trường trong đó công đoạn mài

ÁN

thô và mài tinh không sinh ra nước thải mà chỉ tạo ra bụi bột mài, bụi kim loại ảnh hưởng

TO

trực tiếp đến người lao động như đã trình bày ở trên. Nước thải sinh ra chủ yếu ở các

➢ Quay bóng ướt:

D

IỄ N

Đ

ÀN

công đoạn:

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

nghiệp, cho thấy một lượng lớn hóa chất độc hại tham gia vào dây chuyền sản xuất nên

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

ra nhiều chất thải đi cùng với nước thải ra ngoài. Áp dụng kiểm toán chất thải công

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

Áp dụng nguyên lý bảo toàn vật chất cho sơ đồ công nghệ có kèm theo dòng thải

Khi quay bóng tạo ra bột kim loại, axit sunfuaric và các chất hoạt động bề mặt.

Các chất này bị cuốn trôi và hòa tan vào nước nên nước thải ra chứa axit, cặn kim loại. ➢ Tẩy dầu mỡ:

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Thường sử dụng kiềm hoặc dùng chất tẩy rửa kim loại (Na2CO3, NaOH, Na3PO4, Na2SiO2...), hoặc dùng dung môi hữu cơ như: tricloetylen (C2HCI3), tetracloetylen (C4Cl4) tetracloetan (C2H2C14) .... Vì vậy nước thải trong công đoạn này có chứa dầu mỡ,

Ơ

N

dung môi hữu cơ, cặn kim loại và có độ axit và kiềm cao.

N

H

➢ Tẩy gỉ:

.Q

Dung dịch trong bể mạ có thể bị rò rỉ, rơi vãi hoặc bám theo các gá mạ và các chi

G

tiết ra ngoài. Các bể mạ sau một thời gian vận hành cần phải được vệ sinh thải các chất

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

bẩn, cặn... Do đó, phát sinh lượng nước thải tuy không nhiều nhưng chất ô nhiễm đa

TR ẦN

dạng, nồng độ chất ô nhiễm cao (Cr6+, Ni2+, CN- Zn2+, ...)

2.1.2.1.3 Nước rửa chi tiết sau mạ

B

Chi tiết sau mạ được rửa bằng nước sạch để loại bỏ các dung dịch mạ còn dính

10 00

lại. Các hóa chất có trong bể sẽ theo các chi tiết và giá treo đi vào nước thải nên nước thải trong công đoạn này chứa kim loại nặng có trong dung dịch mạ. Tùy vào từng dây

-H

Ó

A

chuyền công nghệ mạ mà nước thải có thành phần và nồng độ khác nhau.

Ý

2.1.2.2 Đặc tính chung của nước thải công nghiệp mạ:

-L

Một trong những đặc tính cơ bản của nước thải ngành công nghiệp mạ là có lưu

ÁN

lượng dao động trong khoảng rất rộng tùy thuộc vào loại hình sản xuất, dây chuyền công

ÀN

TO

nghệ, thành phần nguyên vật liệu, yêu cầu đối với chất lượng sản phẩm...

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ ẠO

2.1.2.1.2 Nước thải từ quá trình mạ:

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

mang tính axit và chứa hàm lượng Fe2+ khá cao.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

Thường sử dụng dung dịch axit (HCl, H2SO4) nên nước thải trong công đoạn này

Không chỉ có lưu lượng dao động trong khoảng rộng, nước thải ngành công

D

IỄ N

Đ

nghiệp mạ còn có đặc tính và thành phần các chất ô nhiễm biến đổi rất phức tạp. Bảng sau trình bày đặc tính cơ bản và thành phần các chất ô nhiễm của nước thải tại một số cơ sở mạ điện ở Việt Nam. Bảng 2.2: Nước thải mạ điện tại một số nhà máy ở Hà Nội

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

pH

23,5 - 25

2,2- 6,7

Cr6+

Ni2+

1.1 -6,6

0,1-0,45

2,9 - 12 0,21 - 14,8

0,5-20,1

6,3- 7,5

5-20

0,1-48

23,4

5,82

3-10

20-22

4,0

<40

5,5-9

0,1

0,5

N H Ư

TR ẦN

Bảng 2.3: Lưu lượng và thành phần đặc trưng của các loại nước thải Công ty cổ phần Khóa Minh Khai (2008) Nước thải mạ (mg/1)

30

Nước mạ Nỉken 30

Nước thải sinh hoạt (mg/1) 25-30

3-7

3-7

3-7

6,5 - 7,5

-

500

500

700

-

-

-

-

-

-

250 - 400

50 -100

-

-

200 - 250

600 - 700

-

50

-

-

-

Nhiệt độ °c

2.

pH

3.

TSS

4.

BODs

5.

COD

6.

Cr6+

10 00

Ó -H Ý

ÁN

-L

Ni

0,4

-

80

-

-

8.

Zn

-

-

4,7

-

-

9.

Cu

-

-

5,9

-

-

10.

Qthải (m3/ngày.đêm)

26-50

15-30

25-50

20-40

30-60

TO

7.

ÀN Đ IỄ N

Nước mạ Crom

B

1.

Nước axit, kiềm 30

A

STT Chỉ tiêu

Nước thải cơ khí (mg/1) 30

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

50,2

G

QCVN 24:2009/BTNMT (B)

6,0

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Nhà máy khóa Việt Tiệp

0,2 - 6,05

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U .Q

Nhà máy điện cơ thống nhất

http://daykemquynhon.ucoz.com

D

21-23

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Nhà máy khóa Minh Khai ( trước khi qua hệ thống xử lý)

Y

N

24,3

H

Nhà máy cơ khí chính xác

Ơ

N

Nhà máy dụng cụ cơ khí xuất khẩu

Thành phần (mg/1)

Nhiệt độ (°C)

Đ ẠO

Một số nhà máy ở Hà Nội có phân xưởng mạ

(Nguồn: Kết quả đo đạc do Trung tâm Môi trường Đô thị và KCN-ĐHXD) Bảng 2.4: Kết quả khảo sát đặc tính nước thải của phân xưởng mạ Công ty cổ phần Khóa Minh Khai sau khi phân luồng dòng thải

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Độ (C)

lượng

pH

Cr6+

Ni2+

mg/1 mg/1

3

(m /ng) 23,7

6,71

25

(2)

24,2

3,5

15

80 50

P Tổng

SS

0,5

0,28

500

0,5

200

0,8

65

COD

mg/1 mg/1 mg/1 108

N

(1)

Fe Cr Tổng Tổng mg/1 mg/1

N

Điểm lấy mẫu

Lưu

Ơ

Nhiệt

H

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

.Q

Điểm 2: Rãnh thoát nước từ các bể mạ Crom.

G

Từ những phân tích và thống kê đưa ra ở trên, chúng ta có thể tóm tắt các đặc tính

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

chung của nước thải công nghiệp mạ vào bảng dưới đây:

TR ẦN

Bảng 2.5: Các chất ô nhiễm phát sinh trong quá trình xi mạ và tác động Công đoạn

Quay bóng khô

Bụi bột mài, bụi kim Gây bệnh về mắt, phổi, ngoài loại, SiO2, Cr2O3 da.

B

2

-H Ý

-L

Quay bóng ướt

4

Tẩy dầu mỡ bằng dung môi hữu cơ

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

3

Tác động

10 00

Mài thô, mài tinh

Ó

1

Chất thải chính

Bụi mùn cưa, dầu hôi, bụi công nghiệp ảnh hưởng oxide kim loại đến môi trường.

A

STT

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

Nước thải acid, cặn thải kim Bột kim loại, acid loại gây ô nhiễm môi trường, sulfuric, các chất hoạt hơi acid, khí hydro dễ gây các động bề mặt bệnh đường hô hấp.

Các chất kiềm: NaOH, Na2CO3, Na3PO4, dầu mỡ

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ ẠO

TP

Điểm 1: Rãnh thoát nước từ các bể mạ Niken

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ĐHBKHN).

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

(Nguôn: Trung tâm Kỹ thuật Môi trường Đô thị và KCN-ĐHXD và Viện KH và CNMT-

Các chất dầu mỡ, dung Dung môi: tricloetylen, xăng, môi, hơi dung môi, cặn dầu, Pecloetylen...là các chất kim loại dễ cháy, nổ, bay hơi gây độc đối với công nhân.

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

Tẩy gỉ hóa học

Nước thải có pH thấp, gây ăn Dung dịch acid, muối mòn, các kim loại nặng gây kim loại nặng độc.

Mạ kẽm

Nước có pH cao, chứa Nước thải có chứa nhiều kẽm, nhiều kẽm, muối kẽm, cyanide gây ô nhiễm môi muối cyanide ,.. trường.

Mạ niken

Muối niken, muối florur, acid boric, acid sulfuric, phosphite, hypophosphote, khí độc thoát ra từ bể mạ

Y

-H

Ó

công nhân làm việc trực tiếp.

-L

Ý

Qua bảng trên ta thấy thành phần chủ yếu trong nước thải của ngành công nghiệp

ÁN

mạ điện là các kim loại nặng có tính độc hại như: Cr6+, Ni2+, Zn2+, Cu2+...và CN-, Cl-, S2-

TO

, ... Lượng nước thải của xi mạ không phải là lớn so với các ngành công nghiệp khác như nước thải của ngành công nghiệp giấy, dệt,... đối với các cơ sở nhỏ, hộ gia đình 5 - 10

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

A

10 00

Mạ đồng

9

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

B

Nước thải chứa độc tố cyanide Nước thải có chứa đồng gây ô nhiễm nguồn muối vô cơ cao, muối nước. đồng, muối amoni, Muối đồng, muối cyanide gây cyanide ngộ độc cấp tính cho người

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

.Q

TP

Đ ẠO

G

Acid sulfuric, cromic

Mạ crom

Nước thải có chứa cromate rất acid độc cho người và động vật.

Cromate là chất gây ung thư da, ung thư phổi.

TR ẦN

8

Khí độc ảnh hưởng đến sức khỏe.

N

http://daykemquynhon.ucoz.com

7

Nước thải chứa kim loại nặng gây ô nhiễm môi trường.

H Ư

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

N

H

6

Ơ

5

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

N

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

ÀN

m3/ngày và đối với cơ sở lớn khoảng 12 -50 m3/ngày. Song thành phần và nồng độ các

D

IỄ N

Đ

chất độc hại trong đó khá lớn, pH quá cao (pH > 9) hoặc quá thấp (pH < 4). Hơn nữa các hóa chất độc hại này lại có những biến thiên hết sức phức tạp và phụ thuộc vào quy trình công nghệ cũng như từng công đoạn trong quy trình đó. Vi vậy, muốn xử lý đạt hiệu quả cao thì chúng ta cần phải thu gom, tách dòng theo từng công đoạn, từng trường họp cụ thể và lựa chọn phương án xử lý thích hợp.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

2.1.2.3 Hiện trạng nước thải mạ tại Việt Nam Theo các tài liệu thống kê cho ta thấy, hầu hết các nhà máy, cơ sở xi mạ có quy

Ơ

TP.HCM, Biên Hòa... Trong quá trình sản xuất, nước thải của các nhà máy xí nghiệp này

N

mô nhỏ và vừa đều tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng,

N

H

đều bị ô nhiễm các kim loại nặng, nhưng vấn đề xử lý nước thải còn chưa được quan

Y

tâm, xem xét đầy đủ hoặc việc xử lý chỉ mang tính hình thức vì đầu tư cho một quy trình

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

thay đổi pH rất rộng từ rất axit (pH = 2-3) đến rất kiềm (pH = 10-11). Các chất hữu cơ

H Ư

thường có rất ít trong nước thải xi mạ, phần đóng góp chính là các chất tạo bóng, chất

TR ẦN

hoạt động bề mặt... nên chỉ số COD, BOD của nước thải mạ điện thường nhỏ và không thuộc đối tượng cần xử lý. Đối tượng cần xử lý chính trong nước thải là các muối kim

B

loại nặng như crom, niken, đồng, kẽm, sắt, photpho...

10 00

Nước thải có thể tách riêng thành ba dòng riêng biệt dựa theo thành phần và nồng

A

độ chất ô nhiễm:

-H

Ó

- Dung dịch thải đậm đặc từ các bể nhúng, bể ngâm.

ÁN

-L

xà phòng, …)

Ý

- Nước rửa thiết bị có hàm lượng chất bẩn trung bình (muối kim loại, dầu mỡ và

TO

- Nước rửa loãng

IỄ N

Đ

ÀN

Chất gây ô nhiễm tồn tại trong nước thải xi mạ có thể chia làm các nhóm sau:

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

và kim loại nặng như đồng, kẽm, crom, niken ... Trong nước thải xi mạ thường có sự

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

Đặc trưng chung của nước thải ngành mạ là chứa hàm lượng cao các muối vô cơ

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

TP

minh, còn mang tính đối phó.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

D

.Q

U

xử lý nước thải khá tốn kém và việc thực thi Luật Bảo vệ môi trường chưa được nghiêm

- Chất ô nhiễm độc như CN-, Cr6+, F-, ...

- Chất ô nhiễm làm thay đổi pH như dòng thải axit và kiềm.

- Chất ô nhiễm hình thành cặn lơ lửng như hydroxit, cacbonat và photphat.

- Chất ô nhiễm hữu cơ như dầu mỡ, ...

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Nước thải sinh ra trong quá trình mạ kim loại chứa hàm lượng độc chất cao nên mức độ ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe cộng đồng là đáng kể.

Ơ

TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai đều thấy hàm lượng chất hữu cơ cao, kim loại nặng

N

Với các kết quả phân tích chất lượng nước thải của các nhà máy, cơ sở xi mạ tại

N

H

vượt tiêu chuẩn nhiều lần tiêu chuẩn cho phép, COD dao động trong khoảng 320 - 885

Y

mg/lít, nước thải chứa dầu nhớt.... Hơn nữa, khoảng 80% nước thải của các nhà máy, cơ

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

đến môi trường nước mặt, ảnh hưởng đáng kể chất lượng nước sông Sài Gòn, sông Đồng

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

Điển hình, tại cơ sở xi mạ Đinh Phong - Bình Dương đã đổ thải nước thải chưa

H Ư

qua xử lý ra môi trường làm ô nhiễm nghiêm trọng đến nguồn nước sinh hoạt và ảnh

TR ẦN

hưởng lớn tới môi trường chung. Đặc biệt trong cơ sở này chỉ trong tháng 9 năm 2008, hàm lượng các chất ô nhiễm quá cao đổ trực tiếp ra môi trường không qua xử lý đã làm 11 con bò tử vong sau khi uống phải nước thải của cơ sở này chỉ trong 10 - 15 phút sau.

10 00

B

Vụ việc đã được làm rõ nguyên nhân, kết quả ban đầu cho thấy nước thải cơ sở xi mạ, hàm lượng CN" trong mẫu nước uống khu vực xung quanh lên tới 350mg/L, vượt quá

Ó

A

tiêu chuẩn cho phép tới 5000 lần. Do đó cơ sở đã bị đóng cửa, đình chỉ hoạt động vì gây

-H

ô nhiễm nghiêm trọng tới môi trường [9].

-L

Ý

Trên địa bàn Hà Nội, ngành cơ khí tập trung chủ yếu vào lĩnh vực gia công kim loại, chế tạo máy móc, chi tiết phụ tùng máy nên quá trình liên quan đến mạ khá phong

ÁN

phú. Theo số liệu thống kê, các cơ sở mạ lớn của công ty xe đạp Lixeha, kim khí Cầu

TO

Bươu, công ty khóa Minh Khai, công ty Dụng cụ cơ khí xuất khẩu, công ty kim khí

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

năm tới sẽ lên đến hàng ngàn tấn mỗi năm.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

Nai. Ước tính, lượng chất thải các loại phát sinh trong công nghiệp xi mạ trong những

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

U

sở xi mạ không được xử lý. Chính nguồn thải này đã và đang gây ô nhiễm nghiêm trọng

ÀN

Thăng Long hàng ngày thải ra môi trường khoảng 8,6kg Cu, 14kg Ni, 7 kg Cr, 20kg Zn

D

IỄ N

Đ

và 5kg CN- [9].

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Bảng 2.6 Lưu lượng thải của một số cơ sở sản xuất cơ khí có phân xưởng mạ Tổng lượng

Nước thải từ

nước thải

phân xưởng mạ

(m3/ngày)

(m3/ngày)

H

Công ty khóa Minh Khai

120

70

2

Nhà máy cơ khí chính xác

80

10

3

Công ty dụng cụ cơ khí xuất khẩu

240

120

4

Xí nghiệp kim khí Cầu Bươu

-

5

Cơ khí Cổ Loa

6

Công ty xe đạp Lixeha

7

Nhà máy cột thép Huydai

Y

153

10 00

Ó

A

2.1.3.1 Nguồn phát sinh chất thải rắn:

-H

Chất thải rắn trong các xí nghiệp mạ chủ yếu từ các nguồn thải sau:

-L

Ý

2.1.3.1.1 Công đoạn làm sạch bề mặt:

ÁN

Chất thải rắn từ công đoạn làm sạch bằng phương pháp cơ học ở đây chủ yếu là

TO

phoi, đề xê kim loại do quá trình gia công bề mặt. Đối với những chi tiết nhỏ người ta

2.1.3.1.2 Công đoạn mạ điện:

D

IỄ N

Đ

ÀN

thường dùng trấu, cát để làm sạch. Vậy chất thải rắn ở đây còn có cát và trấu.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Ít

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Ít

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

20

B

-

U

.Q

TP Đ ẠO G

80

Nguồn: Đặng Đình Kim - 2002 2.1.3 Chất thải rắn:

N

H Ư

50

N

1

TR ẦN

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Ơ

N

Cơ sở sản xuất

STT

Chất thải rắn là bùn thải chu kì trong một thời gian tại bể trung hòa axit nhẹ và bể mạ (oxit, hydroxit, muối của các kim loại tạo thành trong quá trình làm việc). Lượng bùn này tương đối nhỏ, thường theo nước thải ra ngoài. Bên cạnh đó còn có một lượng bùn thải do hệ thống xử lý nước thải và khí thải. Lượng bùn này tùy thuộc vào công nghệ xử lý. Thường lượng bùn thải từ các bể xử lý nước thải công nghiệp mạ không lớn nhưng

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

lại có tính độc hại cao vì nó thường chứa hỗn hợp các kim loại nặng kết tủa và các chất khác. Nó sẽ gây ô nhiễm đất và nguồn nước nếu không được xử lý và chôn lấp cẩn thận.

Các chất gây ô nhiễm này có thể theo chuỗi thức ăn đi vào cơ thể người gây ra những

H

N

2.1.3.1.3 Chất thải rắn sinh hoạt: chất thải nhà bếp, vãn phòng...

Ơ

N

bệnh nguy hiểm

U

Y

Ngoài ra những chất thải rắn được đề cập ở trên, còn có một lượng lớn chất thải

TP

bao giấy, bao tải …), các can đựng hóa chất lỏng ... Các túi đựng, cạn đựng này cũng

Trong công nghệ mạ, chất thải rắn có thể xuất hiện từ nhiều công đoạn khác nhau

TR ẦN

với số lượng và thành phần tùy thuộc vào công nghệ sản xuất và chất lượng sản phẩm.

Các chất thải rắn có thể được tạo ra từ các nguồn thải sau: nguồn thải của quá trình tạo

10 00

B

phôi, làm sạch bề mặt bằng phương pháp cơ học hoặc chất thải rắn là bùn thải của quá trình xử lý nước thải và khí thải. Tại Việt Nam đến nay vẫn chưa có một số liệu chính

A

thức nào, tuy nhiên theo đánh giá chung thì lượng chất thải rắn do ngành mạ tạo ra là

-H

Ó

khá lớn và là một trong những vấn đề đáng được quan tâm hiện nay.

-L

Ý

2.1.4 Nhiệt độ và tiếng ồn:

ÁN

Nếu như công nghệ mạ nóng chảy sử dụng một lượng nhiệt khá lớn cho quá trình

TO

mạ thì công nghệ mạ điện không sử dụng nhiệt độ cao. Nên ô nhiễm nhiệt thường có tại các phân xưởng mạ nóng chảy và gần như không có đối với phân xưởng mạ các nhà máy

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

2.1.3.2 Đặc tính chung của chất thải rắn:

G

xảy ra về mặt môi trường cũng như sức khỏe con người.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

cần được quan tâm thu gom, xử lý một cách phù họp nhằm giảm bót các rủi ro có thể

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

rắn khác sinh ra từ công nghiệp mạ. Đó là các bao bì đựng hóa chất khô (như túi nilon,

ÀN

mạ điện. Còn về vấn đề tiếng ồn thì nhà máy mạ nào cũng có. Tiếng ồn chủ yếu phát

D

IỄ N

Đ

sinh từ các công đoạn của quá trình chuẩn bị nguyên liệu như mài, đánh bóng, dập, cắt...

Một nguồn phát sinh tiếng ồn nữa của các nhà máy mạ điện là từ quá trình vận chuyển, tháo xếp và bốc dỡ nguyên liệu sản phẩm.

Theo tiêu chuẩn vi khí hậu cùa QĐ-BYT số 3733/2002 quy định cho mùa lạnh thì khu vực sàn xuất phải đảm bảo nhiệt độ cao hơn 180C. Kết quả kiểm tra tại các cơ

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

sờ mạ ờ Việt Nam đều đạt tiêu chuẩn cho phép. Tương tự, kết quà đo tiếng ồn của các cơ sở mạ đều nằm trong giới hạn cho phép cùa tiêu chấn vi khí hậu nói trên.

N

2.2 Ảnh hưởng do chất ô nhiễm gây ra

H

Ơ

2.2.1 Nước thải

Y

N

2.2.1.1 Ảnh hưởng đến sức khỏe con người:

TP

chứa nhiều chất độc hại chủ yếu là các muối kim loại. Các chất này hoà tan trong nước

Crom là kim loại màu trắng bạc, có ánh xanh. Trong tự nhiên, crom có nhiều trong nhưng dạng Cr3+ thường gặp hơn.

TR ẦN

khoáng vật cromit, trong đá serpentine, granit. Trong nước, crom ở dạng Cr3+ và Cr6+

10 00

B

Crom xâm nhập vào cơ thể theo ba con đường: hô hấp, tiêu hóa và qua da. Nhìn chung, sự hấp phụ của Cr vào cơ thể con người tùy thuộc vào trạng thái oxi hóa của nó.

A

Cr6+ hấp thụ qua dạ dày, ruột nhiều hơn Cr3+ và còn có thể thấm qua màng tế bào. Nếu

-H

Ó

Cr3+ chỉ hấp thu 1% thì lượng hấp thu của Cr6+ lên tới 50%. Crom hòa tan trong máu ở

Ý

nồng độ 0,001 mg/L, sau đó chuyển vào hồng cầu và hòa tan với tốc độ nhanh từ 10-20

-L

lần, từ hồng cầu crom chuyển vào các tổ chức phụ tạng, một phần bị giữ lại trong đó,

ÁN

một phần thải ra ngoài qua nước tiểu nhưng phải mất vài tháng đến vài năm.

ÀN

TO

Các bệnh thường gặp khi tiếp xúc với crom:

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

2.2.1.1.1 Crom và hợp chất của Crom:

G

người cũng như sinh vật ở vùng lân cận khu công nghiệp có thể gây nhiễm độc mãn tính.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

sau đó ngấm vào nước ngầm theo chuỗi thức ăn thâm nhập vào cơ thể sống của con

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

Nước thải ngành mạ tuy không lớn so với các ngành công nghiệp khác song nó

+ Khi tiếp xúc qua da: Crom và các hợp chất của crom chủ yếu gây ra các bệnh

D

IỄ N

Đ

ngoài da như tổn thương bề mặt da, da bị nổi các mụn nhọt loét sâu (có thể loét đến xương) khó lành thường thấy ở xung quanh móng tay, khớp ngón tay , mu bàn tay và cánh tay. Viêm da dị ứng, gây hiện tượng dị ứng có thể dẫn đến tràm hóa.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

+ Khi xâm nhập qua đường hô hấp: gây bệnh viêm yết hầu, viêm phế quản, viêm thanh quản, loét niêm mạc mũi, làm thủng phần sụn của vách mũi. Khi ở dạng CrO3 hơi

Ơ

+ Nhiễm độc crom có thể làm ảnh hưởng đến hệ tiêu hoá, gan, thận, còn có thể bị

N

hóa chất này gây bỏng nghiêm trọng cho hệ hô hấp.

N

H

ung thư, gây độc cho hệ thần kinh và tim. Công nhân tiếp xúc thường xuyên với muối

.Q TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

2.2.1.1.2 Niken và hợp chất của Niken

Được coi là chất gây ô nhiễm hệ thống. Nó gây bệnh viêm da, đặc biệt là môi

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

nguồn gốc từ Ni. Niken cacbonyl có khả năng aây kích thích và gây ngạt thở.

TR ẦN

2.2.1.1.3 Pb và các hợp chất cùa chì

Có thê gây độc với những triệu chứng đau bụng trên, táo bón và nôn mửa. Chì có

B

thể gây viêm não, mặc dù rất hiếm nhưng lại có biến chứng rất nghiêm trọng. Bệnh phổ

10 00

biến nhất của các công nhân làm việc tiếp xúc với chì là bệnh thiếu máu . Nguyên nhân của bệnh này là do chì có khá năng ức chế các enzim liên quan đến quá trình tổ hợp máu.

Ó

A

Đồng thời chì cũng có thể tác động trực tiếp đến hồng cầu , làm cho thời kỳ bán phân

-H

huỷ của hồng cầu ngắn lại.

-L

Ý

2.2.1.1.4 Kẽm và hợp chất của kẽm

ÁN

Kẽm là kim loại có mầu trắng bạc. Kẽm là nguyên tố cần thiết để duy trì sự sống

TO

của con người và động vật. Sự thiếu hụt kẽm để lại những hiệu ứng rõ nét trong việc

ÀN

tăng trọng của động vật. Kẽm tìm thấy trong insulin, các protein chứa kẽm và các enzym

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

bệnh buộc phải chuyển nghề. Người ta cũng phát hiện được một số bệnh ngứa là có

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

trường ẩm và nhiệt độ cao. Bệnh viêm da do niken có thể nặng đến nỗi khiến người mắc

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

Cromat có khả năng nhiễm bệnh ung thư phổi cao hơn người bình thường.

D

IỄ N

Đ

như superoxit dismutas.

Kẽm được đưa vào cơ thể chủ yếu qua đường tiêu hóa và được hấp phụ phần lớn

ở ruột non. Khi vào cơ thể, phần lớn kẽm tập trung trong tế bào, chỉ một lượng nhỏ trong huyết tương. Sau khi vào cơ thể nó được thải ra ngoài với một lượng lớn qua dịch ruột, dịch tụy (2-5 mg), qua nước tiểu và mồ hôi chỉ khoảng 0,5 mg.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Kẽm kim loại không bị coi là độc, nhưng có những tình huống gọi là sự run kẽm hay ớn lạnh kẽm sinh ra do hít phải các dạng bột ôxít kẽm nguyên chất, hít phải khói các ngón tay, bàn tay. Lượng nhỏ muối kẽm khi nuốt phải muối kẽm có thể gây ói mửa,

H

Ơ

nhiều hơn gây ói mạnh và gây xổ. Nếu bị ngộ độc kẽm sẽ thấy trong miệng có vị kim

N

kẽm clorua sẽ bị tổn thương phổi, niêm mạc hô hấp và nếu tiếp xúc lâu có thể gây lở loét

N

loại, mạch chậm, co giật. Khi tiếp xúc nhiều với muối ZnCl2 có thể gây lở loét ngón tay,

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

2.2.1.1.5 Đồng và các hợp chất của đồng

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

thường xuyên tiếp xúc với các hợp chất của đồng thường mắc phải hiện tượng mất màu

H Ư

của da. Người uống phải đồng sunfat sẽ bị ói mửa, choáng, co giật, hôn mê và nếu nặng

TR ẦN

có thể tử vong.

Ngoài ra, nước thải ngành mạ điện có chứa một lượng đáng kể axit (chủ yếu là

B

H2SO4, HCl) và kiềm (chủ yểu là NaOH . Ca(OH)2) . Các loại axit có khá năng gây bòng

10 00

nặng, phá hủy tế bào hoặc nhẹ hơn là hại da, viêm da, viêm đường hô hấp và viêm phế

A

quản mãn tính. Các axit này nói chung dễ bay hơi. Khi hít phải sẽ gây những hậu quả

Ó

nghiêm trọng như hư hại tế bào phổi, choáng và ngất, kích thích niêm mạc cơ, mắt... Các

-H

hợp chất kiềm có tác đụng ăn mòn mạnh đối với tế bào cơ thể khiến gây bỏng rất sâu và

-L

Ý

rất khó lành. Nếu tiếp xúc với kiềm ớ nồng độ loãng cũng có thể gây viêm da , không

ÀN

TO

ÁN

khôi phục được.

2.2.1.2 Ảnh hưởng ô nhiễm nước mặt và nước ngầm

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

mạc. Oxit đồng hoá trị 1 còn gây kích thích ngứa mắt và đường hô hấp. Những người

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

Có thể gây kích thích nhẹ hoặc gây dị ứng nhẹ. Muối đồng gây ngứa da và kết

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

U

Y

bàn tay, cánh tay vì ZnCl2 có tính ăn mòn.

Việc thải bỏ trực tiếp nước thải công nghiệp mạ điện vào nguồn mà không qua xử

D

IỄ N

Đ

lý có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự có mặt của các ion kim loại độc trong lòng đất, trong nước ngầm và nguồn nước mặt. Nó có thể là nguyên nhân gây suy giảm chất lượng nước ngầm, nước bề mặt và ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng.

Hiện nay cùng với sự phát hiển chung của nền công nghiệp, công nghiệp mạ cũng ngày càng phát triển. Do đó lượng rác thải, nước thải của công nghiệp mạ cũng gia tăng.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ tới môi trường và nguồn nước sinh hoạt ở một số địa phương.

Ơ

Nước thải công nghiệp mạ điện ảnh hưởng có hại đến quá trình xử lý nước thải

N

2.2.1.3 Ảnh hưởng đến việc xử lý nước thải

N

H

bằng phương pháp sinh học. Đó là do sự có mặt của axit, kiềm và các ion kim loại độc

U

Y

như: Cr6+, Ni2+, Zn2+, Cu2+... đã kìm hãm hoặc giết chết vi sinh vật trong quá trình làm

TP

cũng ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp và nitrat hóa của nhà máy xử lý nước thải. Natri

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

thải bằng các phương pháp sinh học.

2.2.2 Khí thải, bụi

TR ẦN

Bụi kim loại phát sinh từ công đoạn gia công bề mặt trước khi vào mạ. Bụi này đi vào phổi có thể gây bệnh bụi phổi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ con người.

10 00

B

Ngoài ra có thể gây viêm da, viêm niêm mạc họng và mũi, gây bệnh bụi phổi.

A

- Các hơi dung môi hữu cơ như benzen, toluen..., hơi Crom, Niken, hơi axit,

Ó

kiềm, ... có thể gây khó chịu cho công nhân khi làm việc. Nếu thời gian tiếp xúc kéo dài

-H

thì có thể dẫn đến các bệnh mãn tính, làm rối loạn hệ thống tuần hoàn và hệ thống thần

-L

Ý

kinh, gây tổn thương thận và các nội tạng khác, bệnh ung thư ở người. Hơi axit khi thoát

ÁN

ra ngoài gặp lạnh (đặc biệt vào mùa đông) sẽ ngưng tụ thành các giọt mù axit có kích

TO

thước rất nhỏ lơ lửng trong không khí gây các bệnh về đường hô hấp.

Chất thải rắn từ phân xưởng mạ có rất nhiều loại khác nhau nhưng hầu hết có

D

IỄ N

Đ

ÀN

2.2.3 Chất thải rắn

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

không còn ảnh hưởng nữa nhưng cũng gây tác động không nhỏ tới hiệu suất xử lý nước

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

xianua và kalixianua tuy chỉ cản trở quá trình nitrat lúc ban đầu và sau một vài ngày

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

sạch nước thải bằng các phương pháp sinh học. Với một hàm lượng rất nhỏ Cr6+ và Ni2+

chứa các kim loại nặng và các kim loại độc hại khác.

Chẳng hạn như bùn thải từ quá hình xử lý bụi ở khu vực đánh bóng, phân xưởng nếu không có kế hoạch quản lý họp lý có thể làm cho kim loại hoà tan trở lại và đi vào nguồn nước ngầm đang khai thác của nhà máy hoặc dân cư xung quanh.

2.2.4 Tiếng ồn

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Tiếng ồn trong phân xưởng sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả công việc của công nhân.

Ngoài ra còn gây các bệnh cho công nhân như ù tai, dẫn đến điếc tai nếu công nhân làm

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Ý

-H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

Đ ẠO

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

Y

N

H

Ơ

N

việc trong phân xưởng thời gian dài.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Ơ

Tại Việt Nam, cùng với sự phát triển của ngành cơ khí, ngành công nghiệp mạ

N

3.1 Kinh tế

H

điện được hình thành từ khoảng 40 năm trước và đặc biệt phát triển mạnh trong giai đoạn

Y

N

những năm 1970 – 1980. Các cơ sở mạ của Việt Nam hiện nay tồn tại một các độc lập

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

liên doanh với nước ngoài. Các cơ sở này hầu hết có quy mô vừa và nhỏ, số ít có quy mô

G

sắt và mạ hợp kim cũng được phát triển để đáp ứng nhu cầu của các ngành công nghiệp

N H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

hiện đại.

TR ẦN

Nhằm đáp ứng các yêu cầu của người tiêu dùng Việt Nam, ngành mạ điện đang phát triển mạnh hầu hết các thành phố lớn như ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Bình Dương...

Cả nước có hơn 450 cơ sở xí nghiệp quốc doanh, với tổng giá trị tài sản cố định trên

10 00

B

3.500 tỷ đồng, 50.000 máy công cụ các loại với đội ngũ lao động khoảng 105.000 người.

Hầu hết các cơ sở này được lắp đặt vào những năm 70 với công nghệ cũ, thiết bị lạc hậu

Ó

A

dẫn đến năng suất làm việc thấp, tiêu hao nhiều nguyên, nhiên liệu.

-H

Lực lượng xí nghiệp ngoài quốc doanh gồm trên 900 cơ sở sản xuất tập thể, gần

Ý

50 xí nghiệp tư doanh và khoảng 29.000 hộ sản xuất tiểu thủ công nghiệp với lực lượng

-L

lao động khoảng 93.000 người, chuyên sản xuất các sản phẩm cơ khí như nông cụ, máy

ÁN

chế biến nhỏ cho hộ gia đình, hàng tiêu dùng cần thiết cho nhân dân ở từng địa bàn. Nổi

TO

bật trong loại sản xuất này là các làng nghề. Hầu hết các làng nghề đều có từ lâu đời,

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

niken, ... Ngoài ra các loại hình mạ điện đặc biệt như mạ cadimi, mạ thiếc, mạ chì, mạ

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

lớn, được tập trung ở các thành phố lớn với sản phẩm chủ yếu được mạ đồng, crom, kẽm,

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

U

hoặc đi liền với các cơ sở cơ khí, dưới dạng công ty cổ phần, công ty tư nhân và công ty

ÀN

công nghệ sản xuất mang tính chất thủ công, các công đoạn ít được cơ giới hóa, quy mô

D

IỄ N

Đ

sản xuất nhỏ. Sản phẩm có độ tinh xảo không cao và mang nét văn hóa địa phương như cửa hoa, cửa xếp, phụ tùng xe, dao kéo, đồ điện…

Loại hình công ty liên doanh có vốn đầu tư nước ngoài hiện nay cũng đang phát triển mạnh mẽ với gần 200 cơ sở. Tổng số vốn đầu tư đăng ký khoảng 2.500 triệu USD với trên 6.000 lao động. Các công ty này được lắp đặt dây chuyền sản xuất tương đối

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

hiện đại, hệ thống quản lý ở mức độ cao. Sản phẩm chủ yếu phục vụ trong các lĩnh vực ô tô, xe máy và điện năng.

Ơ

chính vì vậy cần phát triển nó. Ngoài việc tạo công ăn việc làm cho người dân còn cần

N

Không thể phủ nhận ngành xi mạ là một ngành không thể thiếu và xóa bỏ được,

N

H

phát triển các khu công nghiệp tập chung, và phát triển những công nghệ mới, tiên tiến

Y

hơn để đem lại lợi ích kinh tế cao đồng thời không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi

3.2 Xã hội

-H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

Bảng 3.1 Tính chất độc hạỉ trong quá trình sản xuất xi mạ

Ý

Nồng độ giới hạn cho phép của các chất độc hội được quy định chặt chẽ trong các

-L

tiêu chuẩn nhà nước cũa từng quốc gia. Việt Nam cũng cớ các tiêu chuẫn nhà nước quy

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

định vê nồng độ cốc chất độc hại này (TCVN 5938-1995 và 5939-1995).

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ ẠO

tế lớn.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

vàng, cải tiến phương pháp mạ để dát mỏng và và đạt độ bền cao, mang lại lợi ích kinh

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

U

trường. Cần phát triển công nghệ mà và các phương pháp mạ hiện đại, trong đó có mạ

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

-L

chế độ độc hại và tăng lương cho người hoạt động ngành này. Bồi dưỡng trực tiếp cho

ÁN

họ, để tạo ra hiệu suất làm việc cao, tái phục hồi khả năng lao động. Quy định tuổi về

TO

hưu là 50 năm để làm mới lực lượng lao động, đồng thời thu hút nhiều người làm trong

ÀN

lĩnh vực này.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Ý

Nghề xi mạ là nghề độc hại. Cần quy định về nghề nghiệp cho người lao động về

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

-H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

Bảng 3.3 Nồng đô bụi tối đa cho phép trong không khí

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

Y

N

H

Ơ

N

Bảng 3.2 Nồng độ tối đa cho phép của một số chất độc hại trong không khí

D

IỄ N

Đ

3.3 Môi trường 3.3.1 Các giải pháp công nghệ 3.3.1.1 Phương pháp xử lý khí thải 3.3.1.1.1 Thông gió cho xưởng mạ: Để kiểm soát hơi axit cromit và hơi kiềm thoát ra trong quá trình mạ.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

- Quá trình chuẩn bị vật mạ và quá trình mạ thường phát sinh một lượng lớn hơi, khí bụi... độc hại đối với con người và làm hư hại máy móc, vì thế xưởng mạ nhất thiết

Ơ

- Các bể mạ đều được lắp đặt hệ thống hút và xử lý hơi sinh ra trong quá trình mạ,

N

phải được trang bị tốt thiết bị thông gió để đảm bảo vệ sinh công nghiệp.

N

H

đảm bảo nồng độ hơi, khí thải sau xử lý đạt. TCVN - 5939- 5540-1995. hệ thống gồm

U

Y

các miệng hút trên từng bể cần thiết.

TR ẦN

+ Phun nuớc tẩy rửa độc tố

+ Chặn khí ẩm và đưa khí sạch thoát ra không khí

10 00

B

+ Cho phép tuần hoàn sử dụng nước rửa sau đó thải vào bể nước thải để xử lý chung.

Ó

A

Hệ thống xử lý có thể đạt 90% hiệu quả xử lý.

Ý

-H

3.3.1.1.2 Thiết kế để thông gỉó cho xưởng mạ:

-L

Phòng mạ phải được thiết kế đúng quy định về khoảng cách giữa các thiết bị, diện

ÁN

tích dành cho đường vận chuyển phải trang bị hệ thống hút khí, sưởi, hút ẩm, sao cho

TO

phòng luôn thông thoáng, nhiệt độ không dưới 18°C, độ ẩm không quá 70-75%. Kho bảo

ÀN

quản hóa chất, nhất là muốn xyanua, phải có quạt hút khí ra từ phía dưới.Các bể tỏa hơi,

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

N H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

+ Giảm tốc, hút dính

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

G

+ Làm ướt và hạ nhiệt độ khí thải bằng nước phun

Đ ẠO

vào tháp rửa và được tẩy sạch qua nhiều công đoạn xử lý sau:

TP

Khí thải bao gồm hơi kiềm, hơi axit, hơi kim loại được quạt hút trực tiếp từ các bể đưa

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

- Hiện tại nhiều nhà máy có sử dụng hệ thống xử lý khí thải với phân xưởng mạ.

D

IỄ N

Đ

khí độc hại phải trang bị máng hút khí tại miệng bể tỏa nhiều khí độc hại như bể tẩy đồng và hợp kim đồng... phải đặt trong tủ hút kín.  Đối với nhà xưởng sản xuất, khi thiết kế có chú ý đến sự thông gió tự nhiên để giảm lượng khí độc hại nhất là phân xưởng mạ.

3.3.1.1.3 Thông gió cho phòng máy mài và đánh bóng:

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Phòng này phát sinh nhiều bụi kim loại, bụi bông vải, bụi hạt mài và hơi thuốc mài, đánh bóng... phải đặt phòng này cách xa phòng mạ, phòng thí nghiệm, đồng thời

Ơ

nhân thao tác máy. Nên tận dụng thông gió và ánh sáng tự nhiên tối đa cho phòng này.

N

phả hút bụi cục bộ tại bánh mài, bánh đánh bóng và phải thổi gió tươi mát vào chỗ công

N

H

Tốc độ không khí trong ống phải đạt 16-20m/s để cho tốc độ không khí bị hut tại

U

Y

miệng vỏ chụp không thấp hơn 3-4m/s mới đủ sức hút được bụi kim loại vào ống.

G

3.3.1.1.4 Thông gió cho phòng phun cát và phun bỉ kim loại

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

Phun cát làm sạch bề mặt kim loại phải dùng tia cát có áp suất lớn 6kg/cm2, hiện nay đang sử dụng phương pháp phun cát ướt hoặc phun bi hay cát kim loại, phòng phun

TR ẦN

cát phải cách li khỏi phòng mạ, phòng cơ khí và các phòng kị bụi khác.

B

3.3.1.1.5 Hệ thống ổng thông gió:

10 00

Thiết bị tách bụi trong khí thải, dựa trên nguyên tắc tác dụng của trọng lực, lực

A

quán tính và lực li tâm có thể tách khô hoặc ướt được chia làm ba nhóm thiết bị: buồng

-H

Ó

lắng, buồng xoáy lốc, xyclon và buồng nón tách bụi,

Ý

Buồng lắng để lắng bụi hạt to có hàm lượng đến 200g/m3,

ÁN

-L

Buồng xoáy lốc lắng bằng lọc li tâm

TO

Buồng nón và cyclon tách bụi, không khí vào nón lớn tách bụi và ra khỏi nón

bằng khe 60 độ, bụi trong nón nhỏ cùng với 5-7% không khí theo ống dẫn đến xyclon

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ ẠO

ướt...

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

làm sạch hết bụi, bẩn. Thiết bị làm sạch có thể là xyclon, buồng lắng, buồng rửa, lọc

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

Không khí hút từ các máy mà - đánh bóng tước khi thải ra ngoài trời phải được

ÀN

rồi tách ra và rơi xuống buồng chứa còn không khí sạch được quạt phóng không ra ngoài.

D

IỄ N

Đ

Loại này thường dùng làm sạch bụi cho phòng phun cát. Nhờ có bộ tách bụi hình nón mà xyclon có thể nhỏ đi từ 3-6 lần.

Lắp dặt hê thống cyclon đủ công sất hút thu gom bụi cho các khu vực sản xuất:mài và đánh bóng vành, đánh bóng trong vành, đánh bóng cạnhvà đánh bóng ống xả,

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Các cyclon này là loại ướt bao gồm 2 phần:phần tách bụi và phần phun nước để gom bụi nhẹ lơ lửng về bể lắng.

N

3.3.1.2 Phương pháp xử lý nước thải

H

Ơ

3.3.1.2.1 Công nghệ xử lý nước thải tại Việt Nam

N

Ở Việt Nam các công nghệ được áp dụng để xử lý nước thải chứa kim loại nặng

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

điện hóa, ... chỉ được nghiên cứu mà chưa được áp dụng. Số liệu khảo sát thực tế cho thấy, nước thải sau xử lý của một số nhà máy xi mạ vẫn chưa đạt tiêu chuẩn xả thải,

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

(pH<3), và hàm lượng dầu khóang cao, ... vì thế việc xử lý rất khó khăn và rất tốn kém.

H Ư

Giá thành xử lý nước thải dao động từ 10.000 - 20.000 đồng/m3 chưa tính đến chi phí

TR ẦN

xử lý bùn thải và đây cũng là một trong những lý do mà các nhà máy xây dựng trạm xử lý nước thải nhưng không vận hành thường xuyên, mục đích chỉ là đối phó các cơ quan

10 00

B

quản lý.

mg/1

5-85

1,0

2,0

Crom

mg/1

1,0-100

0,1

0,5

Kẽm

mg/1

2,0-150

1,0

5

Đồng

mg/1

15-200

0,1

5

Sắt

mg/1

1,0 – 5,0

5,0

10

Xyanua

mg/1

1,0-50 1

6,1

0,2

pH

Lfì

D

IỄ N

Đ

ÀN

ÁN

Niken

-L

-H

Ó

Đơn vị

Chỉ tiêu

A

Ý

Nước thải chưa xử Tiêu chuẩn kiểm soát TCVN 5945 - 1995 lý Loại B Loại C 3,11 5,5-9,0 5-9,0

TO

Bảng 3.4 các chỉ sổ ô nhiễm kim loại nặng của nước thải mạ điện

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

nặng mà chúng còn có pH dao động rất lớn từ nước rất kiềm (pH >9) đến nước rất axit

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

nguyên nhân là do thành phần nước thải rất phức tạp. Nước thải không chỉ chứa kim loại

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

chủ yếu là kết tủa và keo tụ. Các phương pháp xử lý nước thải khác như trao đổi ion,

© Ghi chú:

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

+ Nước thải công nghiệp có thông số và nồng độ các chất thành phần bằng hoặc nhỏ hon giá trị quy định trong cột B được đổ vào vùng nước không dùng làm nguồn

Y

N

H

trị quy định trong cột B và nhỏ hơn giá trị trong cột c. Chỉ được đổ vào đúng nơi quy định.

Ơ

+ Nước thải công nghiệp có thông số và nồng độ các chất thành phần lớn hơn giá

N

nước cấp sinh hoạt.

TP

Phương pháp xử lý nước thải xi mạ bằng phương pháp kết tủa là phương pháp

N

➢ Cơ chế của phương pháp

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

G

thì phương pháp này đang là lựa chọn số một cho các nhà máy công nghiệp ở Việt Nam.

TR ẦN

Mn+ +Am- → MmAn (kết tủa)

B

[M]m.[A]n > T MA

10 00

Trong đó:

Ó

A

- Mn+: ion kim loại

-H

- Am-: ion kết tủa

-L

Ý

- T: Tích số tan

ÁN

Phương pháp này người ta có thể sử dụng nhiều các tác nhân để tạo kết tủa với

TO

kim loại như: S2-, SO42-, PO43-, Cl-, OH-…nhưng trong đó S2-,OH- được sử dụng nhiều

ÀN

nhất vì nó có thể tạo kết tủa dễ dàng hầu hết với các kim loại, còn các SO42-, PO43-, Cl-

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

lý nhiều kim loại trong dòng thải cùng một lúc và hiệu quả xử lý ở mức chấp nhận được

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

phổ biến và thông dụng nhất ở Việt Nam hiện nay. Với ưu điểm là rẻ tiền, khả năng xử

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

3.3.1.2.2 Phương pháp kết tủa

Đ

… chỉ tạo kết tủa với một số kim loại nhất định do vậy chúng chỉ được dùng khi dòng

D

IỄ N

thải chứa đơn kim loại hoặc một vài kim loại nhất định. Đối với mỗi kim loại khác nhau có pH thích hợp để kết tủa khác nhau tùy thuộc vào khả năng tạo kết tủa của M(OH)n và tùy thuộc vào nồng độ kim loại có trong nước thải cần xử lý.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Trong nước thải xi mạ, KLN thường tồn tại dưới dạng ion ở nhiều dạng khác nhau, sẽ có những chất dễ kết tủa nhưng có những chất khó kết tủa hoặc cực độc hại như các hợp chất của Cr6+ ta phải tiến hành xử lý biến đổi các chất đó về dạng ít độc hơn

Ơ

N

hoặc dễ kết tủa hơn.

N

H

➢ Ưu nhược điểm của phương pháp kết tủa

.Q

- Xử lý được cùng lúc nhiều kim loại

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

- Xử lý được nước thải đối với các nhà máy có quy mô lớn ❖ Nhược điểm

B

- Tạo ra bùn thải kim loại

TR ẦN

- Với nồng độ kim loại cao thì phương pháp này xử lý không triệt để

10 00

- Tốn kinh phí như vận chuyển, chôn lấp khi đưa bùn thải đi xử lý

A

- Khi sử dụng tác nhân tạo kết tủa là OH- thì khó điều chỉnh pH đối với nước thải

-H

Ó

có chứa KLN lưỡng tính Zn.

-L

Ý

3.3.1.2.3 Phương pháp hấp phụ Phương pháp hấp phụ là một trong những phương pháp phổ biến nhất trong xử lý

ÁN

nước thải nói chung và nước thải chứa KLN nói riêng. Phương pháp chất hấp phụ được

TO

xử dụng khi xử lý nước thải chứa hàm lượng chất độc hại không cao. Quá trình hấp phụ

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ ẠO

- Rẻ tiền, nguyên vật liệu dễ kiếm

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

- Đơn giản, dễ sử dụng

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

❖ Ưu điểm

D

IỄ N

Đ

ÀN

KLN xảy ra giữa bề mặt lỏng của dung dịch chứa KLN và bề mặt rắn.

Hiện nay người ta đã tìm ra nhiều loại vật liệu có khả năng hấp phụ KLN như:

than hoạt tính, than bùn, các loại vật liệu vô cơ như oxit sắt, oxit mangan, tro bay, xỉ than, bằng các vật liệu polyme hóa học hay polyme sinh học. ➢ Cơ chế của quá trình hấp phụ Trong hấp phụ thường diễn ra hai kiểu hấp phụ:

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

- Hấp phụ vật lý: được thực hiện bởi các tương tác yếu và thuận nghịch giữa các phân tử và các tâm hấp phụ trên bề mặt than hoạt tính.

N

- Hấp phụ hóa học: được thực hiện bởi các liên kết hóa học

H

Ơ

Tái sinh bằng phương pháp vật lý:

N

- Nhờ nhiệt độ: người ta thường dùng hơi nước bão hòa hay hơi nước quá nhiệt,

H Ư

bằng phương pháp hóa học thường phải phá vỡ cấu trúc của chất bị hấp phụ đôi khi là

TR ẦN

các chất hấp phụ.

➢ Ưu nhược điểm của phương pháp hấp phụ

10 00

B

❖ Ưu điểm

- Xử lý hiệu quả KLN ở nồng độ thấp

Ó

A

- Đơn giản, dễ sử dụng

Ý

-H

- Có thể tận dụng một số vật liệu là chất thải của các ngành khác như Fe2O3

-L

- Có thể nhả hấp phụ để tái sinh vật liệu hấp phụ

ÁN

❖ Nhược điểm

IỄ N

Đ

ÀN

TO

- Thường chỉ áp dụng cho xử lý KLN ở nồng độ thấp

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

các chất bị hấp phụ được chuyển hóa thành dạng dễ tách từ chất hấp phụ hơn. Tái sinh

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Tái sinh bằng phương pháp hóa học: trong một số trường hợp, trước khi tái sinh

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U .Q

Đ ẠO

thấp và dễ chưng bằng hơi nước như methanol, benzene, toluene…

TP

- Nhờ phương pháp trích ly (nhả pha lỏng) bằng các chất hữu cơ có nhiệt độ sôi

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

D

Y

hoặc bằng khí trơ nóng.

- Chi phí xử lý vẫn còn cao 3.3.1.2.4 Phương pháp trao đổi ion Phương pháp trao đổi ion là một trong những phương pháp phổ biển để xử lý các

ion KLN trong nước thải như Ni2+, Fe2+, Fe3+, Cr6+, … Phương pháp này khá hiệu quả trong việc xử lý KLN, đặc biệt là có thể thu hồi một số kim loại có giá trị. Quá trình trao

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

đổi ion diễn ra giữa hai pha lỏng – rắn, giữa các ion có trong dung dịch và các ion có trong pha rắn.

Ơ

Thực chất phương pháp trao đổi ion cũng là một phần của phương pháp hấp phụ,

N

➢ Cơ chế của phương pháp trao đổi ion

N

H

nhưng là quá trình hấp phụ có kèm theo trao đổi ion là một quá trình trong đó các ion

U

Y

trên bề mặt của chất rắn trao đổi với ion có cùng điện tích trong dung dịch khi tiếp xúc

TR ẦN

Cr6+…

Trao đổi anion:

10 00

B

RA + B-  RB +AĐối với trao đổi KLN thì B- có thể là Cr2O72-, MoO42-

Khuếch tán ion kim loại từ dung dịch tới lớp màng bao quanh hạt trao đổi

Khuếch tán các ion qua lớp màng

-

Khuếch tán các ion tới vị trí trao đổi ion

-

Quá trình trao đổi ion

-

Khuếch tán của các ion được giải phóng từ vị trí trao đổi ion đến bề mặt

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-

-L

Ý

ion.

-H

-

Ó

A

Có thể mô tả động học của quá trình trao đổi ion qua các quá trình như sau:

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

H Ư

N

G

RA + B+  RB + A+ Đối với trao đổi kim loại thì B+ là các ion kim loại như: Ni2+, Cu2+, Fe2+, Cr3+,

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Trao đổi cation:

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

Cơ chế trao đổi ion:

http://daykemquynhon.ucoz.com

D

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

với nhau. Các chất này gọi là các ionit, chúng hoàn toàn không tan trong nước.

hạt.

-

Khuếch tán các ion được giải phóng qua màng

-

Quá trình động học của một quá trình được quyết định bởi bước chậm nhất.

Trong hầu hết các quá trình thì quá trình phản ứng trao đổi ion là quá trình

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

nhanh nhất. Nói chung là chỉ có hai quá trình ảnh hưởng mạnh mẽ đến

-

Khuếch tán ion và hạt trao đổi ion.

Ơ

Khuếch tán qua màng

H

-

N

động học trao đổi ion là

Y

N

➢ Ưu nhược điểm của phương pháp trao đổi ion

Thích hợp để xử lý nước thải có chứa nhiều hơn một kim loại.

-

Không gian xử lý nhỏ.

-

Có khả năng thu hồi các kim loại có giá trị

-

Không tạo ra chất thải thứ cấp.

N H Ư TR ẦN

10 00

B

http://daykemquynhon.ucoz.com

❖ Nhược điểm

Đắt tiền, đặc biệt là đối với các nhà máy có quy mô lớn, lượng nước thải

A

-

-H

Ó

nhiều thì phương pháp này đòi hỏi chi phí khá lớn.

-L

Ý

3.3.1.2.5 Phương pháp điện hóa:

ÁN

➢ Cơ chế của phương pháp trao đổi ion

TO

Chuyển hóa các chất bẩn có hại trực tiếp bằng phản ứng điện cực trên anot và

ÀN

catot. cần bổ sung ion C1 và nước thải để khắc phục hiện tượng thụ động anot và catot.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

-

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Đơn giản dễ sử dụng.

G

-

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

trong những phương pháp tốt nhất trong xử lý KLN.

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

❖ Ưu điểm - Khả năng trao đổi ion lớn, do vậy xử lý rất hiệu quả đối với KLN. Đây là một

D

IỄ N

Đ

➢ Ưu nhược điểm của phương pháp trao đổi ion

❖ Ưu điểm: - Thu hồi kim loại sạch và kim loại quí - Công nghệ đơn giản dễ tự động hóa.

- Không tiêu tốn chất xử lý

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

❖ Nhược đỉểm: - Tiêu tốn nhiều điện năng nên chi phí xử lý lớn (0,22kwh/m3)

Ơ

- Khi có nhiều ion khác nhau thì khó điều khiển quá trình xư lý do có nhiều yếu

N

- Thích họp với nước thải có hàm lượng ion kim loại nhỏ

Y

N

H

tố ảnh hưởng

TP

Phương pháp sinh học dể xử lý nước thải chứa kim loại nặng hiện nay đang được chú ý

H Ư

Sử dụng các loại thực vật, các thủy vi sinh vật hiếm khí và yếm khí, cỏ nến, bèo,

TR ẦN

lục bình, cây ngũ sắc, cây thơm ổi… và các loại nấm, vi tảo…... để tiêu thụ kim loại nặng trong nước thải. Các vi sinh vật này sử dụng kim loại nặng như nguồn dinh dưỡng

10 00

B

để phát triển

A

-Hiện nay đã có một số nghiên cứu áp dụng tảo để xử lý crom, niken với hiệu suất khoảng 80%.

Ó

-Tuy nhiên việc áp dụng phương pháp sinh học còn nhiều hạn chế do phải đảm bảo các

-L

Ý

-H

điều kiện về dinh dưỡng, nhiệt độ và hàm lượng kim loại nặng không quá cao khi đó vi sinh vật mới tồn tại được.

ÁN

➢ Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp sinh học

TO

❖ Ưu điểm:

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

➢ Cơ chế của phương pháp sinh học

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

hiệu quả tích cực cho việc xử lý KLN

Đ ẠO

nghiên cứu và ứng dụng do có nhiều ưu điểm lớn về hiệu quả kinh tế, mang lại những

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

3.3.1.2.5 Phương pháp sinh học

D

IỄ N

Đ

ÀN

- Thân thiện với thiên nhiên - Ít tạo ra các ô nhiễm thứ cấp - Chi phí xử lý thấp, rẻ tiền.

- Không tốn hóa chất và năng lượng vận hành

❖ Nhược điểm: - Mặt bằng lớn

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

- Thời gian xử lý dài khi có nhiều kim loại thì hiệu quả thấp - Cần đảm bảo điều kiện môi trường cho vi sinh vật phát triển.

N

 Do vậy không thích hợp với cơ sở nằm trong thành phố hoặc dân cư.

H U

Giá thành, đơn vị

20-50

100-200

400-500

80-92

60-200

360-500

65-95

50-300

10-20

60-80

65-100

2-5

90-98

200-500

100-200

90-98

-H

Ó

A

Trao đổi ion (các chất vô cơ, n, họp chất chứa P)

-L

Ý

Thẩm thấu ngược (siêu lọc) dùng

TO

ÁN

cho chất vô cơ hoà tan.

Điện thẩm tích dùng cho các chất

Chưng cất

D

IỄ N

Đ

ÀN

vô cơ và một phần các chất hữu cơ hoà tan

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G 30-80

10 00

chất vô cơ và hữu cơ)

340-380

N 50-90

B

Hấp phụ bằng than hoạt tính (các

50-80

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Lọc (tạp chất keo, hydroxyt, huyền phù)

80-95

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

hoà, khử, oxy hoá các chất vô cơ) và làm một phần chất hữu cơ

TR ẦN

Làm sạch bằng hoá chất (trung

Đ ẠO

tiền/kg

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Giá thành, đơn vị tiền/m3

.Q

hiệu quả làm sạch, %

TP

Phương pháp làm sạch

Y

N

nước thải

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Ơ

3.3.1.2.6 So sánh vè hiệu quả và giá thành các phương pháp xử lý

3.3.1.3 Phương pháp xử lý chất thải rắn

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Lượng chất thải rắn được tạo thành không đáng kể và được xử lý như sau: - Chất thải rắn sinh hoạt được đưa đi xử lý cùng với rác thải của thành phố. Công ty họp đồng với công ty môi trường địa phương để vận chuyển tới bãi chôn lấp theo quy

Ơ

N

định.

N

H

- Phế thải kim loại, ở đây chủ yếu là thép vụn thì được tái sử dụng quay trở lại nơi

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

- Riêng nguồn thải có chứa kim loại nặng được thu gom và xử lý tập trung theo

G N

http://daykemquynhon.ucoz.com

3.3.2 Giải pháp quản lý

H Ư

3.3.2.1 Quy hoạch

TR ẦN

Không thể xem ngành sản xuất xi mạ là những làng nghề, và hoạt động trong các họ gia đình, khu dân cần. Cần chuyển các xí nghiệp nhỏ lẻ vào các khu công nghiệp tập

10 00

B

trung.

Chuyển các dự án có công đoạn xi mạ, phun phủ, đánh bóng kim loại vào các

A

KCN: KCN Long Đức, KCN Nhơn Trạch 3 - giai đoạn 02, KCN Nhơn Trạch 6, KCN

-H

Ó

Ông Kèo, KCN An Phước, KCN Nhơn Trạch 5, KCN Long Khánh, KCN Sông Mây,

Ý

KCN Loteco, KCN Thạnh Phú, KCN Lộc An Bình Sơn, KCN Amata, KCN Nhơn Trạch

-L

1, KCN Xuân Lộc, KCN Nhơn Trạch 2 - Lộc Khang, KCN Giang Điền, KCN Dầu Giây,

ÁN

KCN Bàu Xéo.

TO

Riêng đối với dự án chuyên ngành xi mạ, chỉ cho phép đầu tư thí điểm vào Khu

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ ẠO

chất thải độc hại về nơi xử lý.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

quy trình công nghệ cần thiết công ty ký hợp đồng với những đơn vị chuyên về xử lý

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

sản xuất thép để sản xuất thép thành phần.

D

IỄ N

Đ

ÀN

công nghiệp Long Đức sau khi có đề án được UBND tỉnh phê duyệt.

3.3.2.2 Sản xuất sạch hơn trong mạ 3.3.2.2.1 Khái niệm Trong quá trình gia công bề mặt kim loại và mạ dùng nhiều loại hóa chất, nước và năng lượng đồng thải ra nhiều khí thải độc hại, nước thải có nhiều chất làm ô nhiễm môi trường và những chất thải rắn như bùn thải chữa kim loại, dầu, vảy kim loại v.v...

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Nếu xử lỷ ô nhiễm đòi hỏi lắp đặt nhà máy xử lý nước thải, thiết bị lọc khí, như vậy tốn chi phí lắp dật. Chi phí vận hành cao, khô/ig thu được lợi nhuận từ việc xử lý ồ nhiễm. lượng và nguyên liệu, tiết kiệm tiền, đồng thời giảm sự cần thiết phải lắp đặt hay giảm

H

Ơ

quy mô của nhà máy xử lý nước thải, giảm chi phí vận hành v.v... Vậy áp dụng sản xuất

N

Nếu giảm thiểu hoặc phòng ngừa ô nhiểm sế làm giảm ô nhiễm, giảm tổn thất nước, năng

N

sạch hơn là một sự áp dụng liên tục chiến lượng phòng ngừa tổng hợp đối với các quá

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

ngưòi và môi trường, một cách nghĩ mới có tính sáng tạo đổi với các sản phẩm và quá trình sản xuất. Đối với quá trình sản xuất, sản xuất sạch hơn, làm giảm tiêu thụ nguyên

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

xuất. Đối với sản phẩm giảm các ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường trong suốt chu kỳ

H Ư

sống của sản phẩm từ khâu khai thác đến thải bỏ. Vì vậy trong sự phát triển lâu dài, sản

TR ẦN

xuất sạch hơn là phương cách tốt nhất để kết hợp các lợi ích kinh tế và lợi ích môi trường trong công ty. Sản xuất sạch hơn không chỉ giúp tránh được các tác động mồi trường và

10 00

B

sức khòe xấu mà còn mang lại nhiều lợi ích trực tiếp cho các công ty.

3.3.2.2.2 Các cơ hội sản xuất sạch hơn

Ó

A

Tìm các cơ hội sản xuất sạch hơn để đề xuất, đánh giá các giải pháp. Thực hiện

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Ý

-H

ngay các giải pháp đơn giản, các giải pháp khác phân tích tính khả

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

và độc tính của tất cả các dòng thải và chất thải trước khi chúng ra khỏi quá trình sản

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

liệu, năng lượng cho một đơn vị sản phẩm, loại bỏ tối đa các vật liệu độc hại, giảm lượng

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U

Y

trình sản xuất, các sản phẩm và dịch vụ nhằm nâng cao hiệu suất và giảm rủi ro đến con

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

thi và thực hiện các giải pháp có tính lâu dài đưa vào danh sách có kế hoạch thực hiện, giải pháp khó có thổ thực hiện ưong thời gian dự án, nghiên cứu trong tương lai.

H

Ơ

N

Các cơ hội sản xuất sạch hơn trong mạ bao gồm những cồng việc sau đây:

Y

Kiểm soát chặt chẽ tổng lượng nước thải.

-

Bảo dưỡng thiết bị cẩn thận để giảm thời gian ngừng hoạt động.

-

Tăng nồng độ chất lỏng ở bể thu hổi và hổi lưu chất lỏng này về bể mạ.

-

Để thời gian róc nước các chi tiết trên bể mạ hơn 10 giây.

-

Sửa chữa ngay các hỏn? hóc đường ống nưóc các bể mạ, các đổng hồ bị hỏng

G

N

H Ư

TR ẦN

B

10 00

v.v...

A

Cần đo, đong, đếm các hóa chất chính xác, không để rơi vãi ở nền nhà.

Ó

-

Ý

-H

➢ Kiểm soát tốt hơn các dây chuyền sản xuất

-L

Hàng ngày phải theo dõi chặt chẽ dây chuyền sản xuất, có sổ sách theo dõi, ghi chép

ÁN

dòng điện, số lượng mạ, thời gian mạ, độ pH dung dịch, bổ sung các hóa chất v.v... Nếu có

TO

sự cô' phải chấn chỉnh ngay, để tránh mạ hòng hàng loạt, gây lãng phí hóa chất và ô nhiễm môi trường. Bảo đảm chất lượng mạ khâu then chốt, quan trọng nhất của cơ hội sản xuất

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

-

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

Cấm đổ chất lỏng nồng độ cao vào bể rửa hoặc trực tiếp vào đường ống thoát.

Đ ẠO

-

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

U

Khuyến khích cán bộ cống nhân viên thực hiện chương trình sản xuất sạch hơn có thưởng phạt nghiêm minh.

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

-

N

➢ Quản lý nội vi tốt

➢ Cải tiến quy trình công nghệ, áp dụng những nghiên cứu, cải tiến công nghệ mạ

D

IỄ N

Đ

ÀN

sạch hơn.

Trong mạ có rất nhiều loại mạ, trong mỗi loại mạ có rất nhiều dung dịch mạ, quy trình mạ v.v... Tìm tòi, nghiên cứu để tìm ra dung dịch mạ quy trình mạ thích hợp nhất để

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

đảm bảo chất lượng sản phẩm, không ô nhiểm môi trường, có năng suất cao v.v... là trách mạ crôm nồng độ thấp, thay đổi dung dịch mạ kẽm xianua sang mạ kẽm không độc, sử

H

Ơ

dụng phương pháp rửa ngược dòng để rửa các chi tiết mạ 3 lần, vừa tiết kiệm nước, vừa

N

nhiệm người làm công tác sản xuất sạch hơn. Thí dụ thay đổi từ mạ crôm nồng độ cao sang

Y

N

rửa sạch v.v...

H Ư

N

➢ Thu hổi và táỉ sử dụng trong nhà máy

TR ẦN

Nước thải có thể thu hổi và tái sử dụng. Thí dụ: Bể rửa thu hồi crôm có thể bổ sung vào dung dịch mạ, dung dịch mạ thải ra ngoài có chứa vàng, bạc kim loại quý phải thu hồi

B

kim loại v.v...

10 00

➢ Sử dụng năng lượng có hiệu quả

A

Phân xưởng mạ là đơn vị sử dụng điện, nước hơi rất nhiều. Những chi phí này chiếm

Ó

tỷ trọng rất lớn trong giá thành mạ. Vì vậy sử dụng tiết kiộm những nguồn năng lượng này,

-H

có lợi ích to lớn. Phải bổ trí ca kíp hợp lý để tận dụng nhiệt độ mạ của bể mạ niken, crôm

-L

Ý

v.v... để các ca sản xuất vào làm việc ngay khổng phải tăng nhiệt. Cài tiến thiết bị đốt, tận

ÁN

dụng nhiệt của các quá trình sinh nhiệt khác thải ra, sử dụng nhiên liệu chất đốt rẻ tíển v.v...

TO

Thí dụ: sấy chất trợ dung khi mạ kẽm nóng, có thể thực hiện trên bể mạ kẽm nóng.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

tốt để bảo đảm chế độ công nghệ mạ. Nếu có điều kiện thì áp dụng quy trình mạ tự động.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

máy lọc, máy nắn dòng tòt v.v... Phải thường xuyên bảo dưỡng và duy trì máy hoạt động

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

TP

Để đảm bảo chất lượng sản phẩm phải có thiết bị máy móc tốt như máy sục khí,

D

IỄ N

Đ

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

U

➢ Cải tiến thiết bị máy móc, áp dụng những thiết bị mạ hiện đại

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

TÀI LIỆU THAM KHẢO

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

TP

Đ ẠO

G

N

H Ư

TR ẦN

B

10 00 A Ó -H Ý -L ÁN TO

D

IỄ N

Đ

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

U

Y

N

H

Ơ

[1] Bùi Thị Thu Dung, Nguyễn Ngọc Hân, Nguyễn Trần Thiện Tài, Phan Thị Mộng Tuyền và Nguyễn Tấn Tới (2008), Kiểm soát ô nhiễm ngành mạ điện, Trường ĐH Nông Lâm Tp. Hồ Chí Minh, 29 trang.

[2] Đinh Tuấn (2011), Nghiên cứu xử lý nước thải dệt nhuộm bằng phương pháp keo tụ tuyển nổi điện hóa với anode hòa tan nhôm, sắt, Trường ĐH Đà Nẵng, 24 trang.

[3] Tô Thị Hiền, (2014). Tài liệu hướng dẫn thực hành quan trắc môi trường. Khoa môi trường, trường Đại học Khoa học Tự nhiên TP HCM. [4] Lê Minh Hoàng và Nguyễn Thị Phương Thảo (2015), Nghiên cứu xử lý nước thải xi mạ bằng phương pháp keo tụ điện hoá với điện cực sắt hình trụ, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Tp. Hồ Chí Minh, 98 trang.

[5] Nguyễn Xuân Hoàng, Lê Diệp Thùy Trang, Ngô Thị Thy Trúc và Lê Hoàng Việt (2017), Tiền xử lý nước rỉ rác bằng keo tụ điện hóa kết hợp fenton-ozone. Môi trường và Biến đổi khí hậu, trang 153-161.

[6] QCVN 40:2011/BTNMT, (2011). Quy chuẩn kĩ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp. Bộ Tài Nguyên và Môi Trường.

[7] Sở Khoa Học Công Nghệ và Môi Trường Thành Phố Hồ Chí Minh (1998) Sổ tay hướng dẫn xử lý ô nhiễm môi trường trong sản xuất tiểu thủ công nghiệp - Tập 8, 40 trang.

N

Tài liệu tham khảo Tiếng Việt

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Phụ lục 1: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

HÀ NỘI - 2011

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Ý

-H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

G

National Technical Regulation on Indus trial Wastewater

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

QUY CHUẨN KỸ THUẬT QUỐC GIA VỀ NƯỚC THẢI CÔNG NGHIỆP

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

.Q

U

Y

N

H

Ơ

N

QCVN 40:2011/BTNMT

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

N

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

H

Ơ

Lời nói đầu

1.1. Phạm vi điều chỉnh

TR ẦN

Quy chuẩn này quy định giá trị tối đa cho phép của các thông số ô nhiễm trong nước thải công nghiệp khi xả ra nguồn tiếp nhận n ước thải.

B

1.2. Đối tượng áp dụng

10 00

1.2.1. Quy chuẩn này áp dụng đối với tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động xả nước thải công nghiệp ra nguồn tiếp nhận nước thải.

Ó

A

1.2.2. Nước thải công nghiệp của một số ngành đặc thù được áp dụng theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia riêng.

-L

Ý

-H

1.2.3. Nước thải công nghiệp xả vào hệ thống thu gom của nhà máy xử lý nước thải tập trung tuân thủ theo quy định của đơn vị quản lý và vận hành nhà máy xử lý nước thải tập trung.

ÁN

1.3. Giải thích thuật ngữ

TO

Trong Quy chuẩn này, các thuật ngữ dưới đây được hiểu như sau: 1.3.1. Nước thải công nghiệp là nước thải phát sinh từ quá trình công nghệ của cơ sở sản xuất, dịch vụ công nghiệp (sau đây gọi chung l à cơ sở công nghiệp), từ nhà máy xử lý nước thải tập trung có đấu nối nước thải của cơ sở công nghiệp.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

H Ư

N

1. QUY ĐỊNH CHUNG

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

G

National Technical Regulation on Industrial Wastewater

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

TP

.Q

VỀ NƯỚC THẢI CÔNG NGHIỆP

Đ ẠO

QUY CHUẨN KỸ THUẬT QUỐC GIA

Đ

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

U

Y

N

QCVN 40:2011/BTNMT do Ban soạn thảo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất l ượng nước biên soạn thay thế QCVN 24:2009/BTNMT, Tổng cục Môi trường, Vụ Khoa học và Công nghệ, Vụ Pháp chế trình duyệt và được ban hành theo Thông tư số 47/2011/TTBTNMT ngày 28 tháng 12 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường.

D

IỄ N

1.3.2. Nguồn tiếp nhận nước thải là: hệ thống thoát nước đô thị, khu dân cư; sông, suối, khe, rạch; kênh, mương; hồ, ao, đầm; vùng nước biển ven bờ có mục đích sử dụng xác định.

2. QUY ĐỊNH KỸ THUẬT

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

2.1. Giá trị tối đa cho phép của các thông số ô nhiễm trong nước thải công nghiệp khi xả vào nguồn tiếp nhận nước thải

Ơ

N

2.1.1. Giá trị tối đa cho phép của các thông số ô nhiễm trong n ước thải công nghiệp khi xả vào nguồn tiếp nhận nước thải được tính toán như sau:

H

Cmax = C x Kq x Kf

Y

N

Trong đó:

TR ẦN

2.1.2. Áp dụng giá trị tối đa cho phép Cmax = C (không áp dụng hệ số Kq và Kf) đối với các thông số: nhiệt độ, màu, pH, coliform, Tổng hoạt độ phóng xạ α, Tổng hoạt độ phóng xạ β.

10 00

B

2.1.3. Nước thải công nghiệp xả vào hệ thống thoát nước đô thị, khu dân cư chưa có nhà máy xử lý nước thải tập trung thì áp dụng giá trị Cmax = C quy định tại cột B Bảng 1.

2.2. Giá trị C của các thông số ô nhiễm trong nước thải công nghiệp được quy định tại Bảng 1 Thông số

Ý

ÁN

-L

Nhiệt độ Màu pH BOD5 (20oC) COD Chất rắn lơ lửng Asen Thuỷ ngân Chì Cadimi Crom (VI) Crom (III)

TO

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

-H

TT

Ó

A

Bảng 1: Giá trị C của các thông số ô nhiễm trong nước thải công nghiệp

Đ IỄ N D

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

Đơn vị oC Pt/Co mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l

Giá trị C A 40 50 6 đến 9 30 75 50 0,05 0,005 0,1 0,05 0,05 0,2

B 40 150 5,5 đến 9 50 150 100 0,1 0,01 0,5 0,1 0,1 1

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

H Ư

N

G

- Kf là hệ số lưu lượng nguồn thải quy định tại mục 2.4 ứng với tổng lưu lượng nước thải của các cơ sở công nghiệp khi xả vào nguồn tiếp nhận nước thải;

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

- Kq là hệ số nguồn tiếp nhận nước thải quy định tại mục 2.3 ứng với lưu lượng dòng chảy của sông, suối, khe, rạch; kênh, mương; dung tích của hồ, ao, đầm; mục đích sử dụng của vùng nước biển ven bờ;

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

TP

- C là giá trị của thông số ô nhiễm trong nước thải công nghiệp quy định tại Bảng 1 ;

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

U

- Cmax là giá trị tối đa cho phép của thông số ô nhiễm trong n ước thải công nghiệp khi xả vào nguồn tiếp nhận nước thải.

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

N Ơ H N

1000

ÁN

-L

Ý

-H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

(không áp dụng khi xả vào nguồn nước mặn, nước lợ) 27 Clo dư mg/l 1 2 28 Tổng hoá chất bảo vệ thực mg/l 0,05 0,1 vật clo hữu cơ 29 Tổng hoá chất bảo vệ thực mg/l 0,3 1 vật phốt pho hữu cơ 30 Tổng PCB mg/l 0,003 0,01 31 Coliform vi khuẩn/100ml 3000 5000 32 Tổng hoạt độ phóng xạ α Bq/l 0,1 0,1 33 Tổng hoạt độ phóng xạ β Bq/l 1,0 1,0 Cột A Bảng 1 quy định giá trị C của các thông số ô nhiễm trong nước thải công nghiệp khi xả vào nguồn nước được dùng cho mục đích cấp nước sinh hoạt;

TO

Cột B Bảng 1 quy định giá trị C của các thông số ô nhiễm trong nước thải công nghiệp khi xả vào nguồn nước không dùng cho mục đích cấp nước sinh hoạt;

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

500

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

G mg/l

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

U

Y

2 3 0,5 1 5 0,1 0,5 10 0,5 10 10 40 6

TP

2 3 0,2 0,5 1 0,07 0,1 5 0,2 5 5 20 4

Đ ẠO

mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l

N

26

Đồng Kẽm Niken Mangan Sắt Tổng xianua Tổng phenol Tổng dầu mỡ khoán g Sunfua Florua Amoni (tính theo N) Tổng nitơ Tổng phốt pho (tính theo P) Chloride

H Ư

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

IỄ N

Đ

Mục đích sử dụng của nguồn tiếp nhận nước thải được xác định tại khu vực tiếp nhận nước thải.

D

2.3. Hệ số nguồn tiếp nhận n ước thải Kq 2.3.1.Hệ số Kq ứng với l ưu lượng dòng chảy của sông, suối, khe, rạch; kênh, mương được quy định tại Bảng 2 dưới đây: Bảng 2: Hệ số Kq ứng với l ưu lượng dòng chảy của nguồn tiếp nhận n ước thải

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Hệ số Kq

10 00

B

TR ẦN

H Ư

Đơn vị tính: mét khối (m 3) V ≤ 10 x 106 0,6 10 x 106 < V ≤ 100 x 106 0,8 V > 100 x 106 1,0 V được tính theo giá trị trung bình dung tích của hồ, ao, đầm tiếp nhận nước thải 03 tháng khô kiệt nhất trong 03 năm liên tiếp (số liệu của cơ quan Khí tượng Thuỷ văn).

A

2.3.3. Khi nguồn tiếpnhận nước thải không có số liệu về lưu lượng dòng chảy của sông, suối, khe, rạch, kênh, mương thì áp dụng Kq = 0,9; hồ, ao, đầm không có số liệu về dung tích thì áp dụng Kết quả = 0,6.

-H

Ó

2.3.4. Hệ số Kq đối với nguồn tiếp nhận nước thải là vùng nước biển ven bờ, đầm phá nước mặn và nước lợ ven biển.

-L

Ý

Vùng nước biển ven bờ dùng cho mục đích bảo vệ thuỷ sinh, thể thao v à giải trí dưới nước, đầm phá nước mặn và nước lợ ven biển áp dụng Kq = 1.

ÁN

Vùng nước biển ven bờ không dùng cho mục đích bảo vệ thuỷ sinh, thể thao hoặc giải trí dưới nước áp dụng Kq = 1,3.

2.4. Hệ số lưu lượng nguồn thải Kf

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Hệ số Kq

N

G

Dung tích nguồn tiếp nhận n ước thải (V)

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Bảng 3: Hệ số Kq ứng vớidung tích của nguồn tiếp nhận nước thải

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

TP

Đ ẠO

2.3.2. Hệ số Kq ứng với dung tích của nguồn tiếp nhận nước thải là hồ, ao, đầm được quy định tại Bảng 3 dưới đây:

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

U

Y

N

H

Ơ

Đơn vị tính: mét khối/giây (m 3/s) Q £ 50 0,9 50 < Q £ 200 1 200 < Q £ 500 1,1 Q > 500 1,2 Q được tính theo giá trị trung bình lưu lượng dòng chảy của nguồn tiếp nhận nước thải 03 tháng khô kiệt nhất trong 03 năm liên tiếp (số liệu của cơ quan Khí tượng Thuỷ văn).

N

Lưu lượng dòng chảy của nguồn tiếp nhận n ước thải (Q)

ÀN

Hệ số lưu lượng nguồn thải Kf được quy định tại Bảng 4 d ưới đây:

D

IỄ N

Đ

Bảng 4: Hệ số lưu lượng nguồn thải Kf Lưu lượng nguồn thải (F )

Hệ số Kf

Đơn vị tính: mét khối/ng ày đêm (m3/24h) F ≤ 50 50 < F ≤ 500

1,2 1,1

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

Ơ

N

500 < F ≤ 5.000 1,0 F > 5.000 0,9 Lưu lượng nguồn thải F được tính theo lưu lượng thải lớn nhất nêu trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường, Cam kết bảo vệ môi trường hoặc Đề án bảo vệ môi trường.

N

H Ư

N

3.2. Phương pháp xác định giá trị các thông số kiểm soát ô nhiễm trong nước thải công nghiệp thực hiện theo các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế sau đây:

TR ẦN

- TCVN 4557:1988 Chất lượng nước - Phương pháp xác định nhiệt độ; - TCVN 6492:2011 (ISO 10523:2008) Chất lượng nước - Xác định pH ;

B

- TCVN 6185:2008 - Chất lượng nước - Kiểm tra và xác định màu sắc;

A

10 00

- TCVN 6001-1:2008 (ISO 5815-1:2003), Chất lượng nước – Xác định nhu cầu oxy sinh hóa sau n ngày (BODn) – Phần 1: Phương pháp pha loãng và cấy có bổ sung allylthiourea ;

-H

Ó

- TCVN 6001-2:2008 (ISO 5815-2:2003), Chất lượng nước – Xác định nhu cầu oxy sinh hóa sau n ngày (BODn) – Phần 2: Phương pháp dùng cho m ẫu không pha loãng;

-L

Ý

- TCVN 6491:1999 (ISO 6060:1989) Chất lượng nước - Xác định nhu cầu oxy hoá học (COD) ;

ÁN

- TCVN 6625:2000 (ISO 11923:1997) Chất lượng nước - Xác định chất rắn lơ lửng bằng cách lọc qua cái lọc sợi thuỷ tinh;

TO

- TCVN 6626:2000 Chất lượng nước - Xác định asen - Phương pháp đo ph ổ hấp thụ nguyên tử (kỹ thuật hydro);

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

- TCVN 5999:1995 (ISO 5667 -10: 1992) - Chất lượng nước - Lấy mẫu. Hướng dẫn lấy mẫu nước thải.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

- TCVN 6663-3:2008 (ISO 5667-3: 2003) - Chất lượng nước - Lấy mẫu. Hướng dẫn bảo quản và xử lý mẫu;

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

TP

.Q

- TCVN 6663-1:2011 (ISO 5667-1:2006) – Chất lượng nước – Phần 1: Hướng dẫn lập chương trình lấy mẫu và kỹ thuật lấy mẫu;

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

U

Y

3.1. Lấy mẫu để xác định chất lượng nước thải áp dụng theo hướng dẫn của các tiêu chuẩn quốc gia sau đây :

H

3. PHƯƠNG PHÁP XÁC Đ ỊNH

Đ

- TCVN 7877:2008 (ISO 5666:1999) Chất lượng nước - Xác định thuỷ ngân;

D

IỄ N

- TCVN 6193:1996 Chất lượng nước - Xác định coban, niken, đồng, kẽm, cadimi và chì.

Phương pháp trắc phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa; - TCVN 6222:2008 Chất lượng nước - Xác định crom - Phương pháp đo ph ổ hấp thụ nguyên tử;

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

H

N

- TCVN 6177:1996 Chất lượng nước – Xác định sắt bằng phương pháp trắc phổ dùng thuốc thử 1,10- phenantrolin;

Ơ

- TCVN 6002:1995 Chất lượng nước – Xác định mangan – Phương pháp trắc quang dùng formaldoxim;

N

- TCVN 6658:2000 Chất lượng nước – Xác định crom hóa trị sáu – Phương pháp trắc quang dùng 1,5 – diphenylcacbazid ;

TR ẦN

- TCVN 6199-1:1995 (ISO 8165/1:1992) Chất lượng nước- Xác định các phenol đơn hoá trị lựa chọn. Phần 1: Phương pháp sắc ký khí sau khi làm giàu bằng chiết; - TCVN 5070:1995 Chất lượng nước - Phương pháp khối lượng xác định dầu mỏ và sản phẩm dầu mỏ;

10 00

B

- TCVN 7875:2008 Nước – Xác định dầu và mỡ – Phương pháp chiếu hồng ngoại; - TCVN 6637:2000 (ISO 10530:1992) Chất lượng nước-Xác định sunfua hoà tanPhương pháp đo quang dùng metylen xanh ;

-H

Ó

A

- TCVN 5988:1995 (ISO 5664:1984) Chất lượng nước - Xác định amoni - Phương pháp chưng cất và chuẩn độ;

Ý

- TCVN 6620:2000 Chất lượng nước - Xác định amoni - Phương pháp điện thế;

ÁN

-L

- TCVN 6638:2000 Chất lượng nước - Xác định nitơ - Vô cơ hóa xúc tác sau khi kh ử bằng hợp kim Devarda; - TCVN 6202:2008 (ISO 6878:2004) Chất lượng nước - Xác định phôt pho - Phương pháp đo ph ổ dùng amoni molipdat ;

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

H Ư

N

G

- TCVN 6216:1996 (ISO 6439:1990) Chất lượng nước - Xác định chỉ số phenol - Phương pháp trắc phổ dùng 4-aminoantipyrin sau khi chưng cất;

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

Đ ẠO

- TCVN 6494-1:2011 (ISO 10304 -1:2007) Chất lượng nước – Xác định các anion hòa tan bằng phương pháp sắc kí lỏng ion – Phần 1: Xác định bromua, chloride, florua, nitrat, nitr it, phosphat và sunphat hòa tan;

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

TP

- TCVN 6181:1996 (ISO 6703 -1:1984) Chất lượng nước - Xác định xianua tổng;

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

U

Y

- TCVN 6665:2011 (ISO 11885:2007) Chất lượng nước- Xác định nguyên tố chọn lọc bằng phổ phát xạ quang Plasma cặp cảm ứng ( ICP-OES) ;

ÀN

- TCVN 8775:2011 Chất lượng nước - Xác định coliform tổng số - Kỹ thuật màng lọc;

D

IỄ N

Đ

- TCVN 6187-1:2009 (ISO 9308-1: 2000) Chất lượng nước - Phát hiện và đếm escherichia coli và vi khuẩn coliform. Phần 1: Phương pháp lọc màng; - TCVN 6187-2:1996 (ISO 9308 -2:1990(E)) Chất lượng nước - Phát hiện và đếm vi khuẩn coliform, vi khuẩn coliform chịu nhiệt và escherichia coli giả định. Phần 2: Phương pháp nhiều ống (số có xác suất cao nhất); - TCVN 6225-3:2011 (ISO 7393-3:1990) Chất lượng nước - Xác định clo tự do và clo tổng số. Phần 3 – Phương pháp chuẩn độ iot xác định clo tổng số ;

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon https://daykemquynhon.blogspot.com

- TCVN 7876:2008 Nước – Xác định hàm lượng thuốc trừ sâu clo hữu cơ - Phương pháp sắc ký khí chiết lỏng-lỏng;

Ơ H N

- TCVN 6053:2011 Chất lượng nước - Đo tổng hoạt độ phóng xạ anpha trong nước không mặn - Phương pháp nguồn dày;

N

- TCVN 8062:2009 Xác định hợp chất phospho hữu cơ bằng sắc ký khí - Kỹ thuật cột mao quản;

10 00

B

4.2. UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương công bố mục đích sử dụng nguồn nước và Hệ số Kq trong quy hoạch sử dụng nguồn nước và phân vùng tiếp nhận nước thải.

-H

Ó

A

4.3. Cơ quan quản lý nhà nước về môi trường căn cứ vào đặc điểm, tính chất của nước thải công nghiệp và mục đích sử dụng của nguồn tiếp nhận để lựa chọn các thông số ô nhiễm đặc trưng và giá trị cơ bản (giá trị C) quy định tại Bảng 1 trong việc kiểm soát ô nhiễm môi trường.

TO

ÁN

-L

Ý

4.4. Trường hợp các tiêu chuẩn quốc gia viện dẫn trong Quy chuẩn này sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế thì áp dụng theo tiêu chuẩn mới.

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TR ẦN

H Ư

N

4.1. Quy chuẩn này áp dụng thay thế QCVN 24:2009/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp ban hành kèm theo Thông tư số 25/2009/TT-BTNMT ngày 16 tháng 11 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường.

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO)

G

4. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

Đ ẠO

TP

3.3. Chấp nhận các phương pháp phân tích hướng dẫn trong các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế có độ chính xác tương đương hoặc cao hơn các tiêu chuẩn viện dẫn ở mục 3.2. v à các tiêu chuẩn quốc gia, quốc tế mới ban hành nhưng chưa được viện dẫn trong quy chuẩn này.

D

IỄ N

Đ

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

U

Y

- TCVN 6219:2011 Chất lượng nước - Đo tổng hoạt độ phóng xạ beta trong nước không mặn.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial