Nâng cao ý thức tham gia giao thông cho học sinh qua một số bài học trong chương trình vật lý lớp 10

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM VẬT LÝ LỚP 10

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

Nâng cao ý thức tham gia giao thông cho học sinh qua một số bài học trong chương trình vật lý lớp 10 Giáo viên Bùi Văn Cơ WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018-2019

Giáo viên: Bùi Văn Cơ

PHẦN I - ĐẶT VẤN ĐỀ

MỤC LỤC Trang PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ.................................................................................. 1 PHẦN II – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ................................................................. 3 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ AN TOÀN GIAO THÔNG 1.1. An toàn giao thông ...................................................................................... 3 1.2. Tai nạn giao thông ....................................................................................... 3 1.3. Văn hóa giao thông...................................................................................... 3 1.4. Một số điều luật an toàn giao thông đường bộ. ............................................ 4 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ AN TOÀN GIAO THÔNG. ................................... 6 2.1.Thực trạng về ý thức người tham gia giao thông ......................................... 6 2.2.Thực trạng học sinh tham gia giao thông ...................................................... 7 2.3. Nguyên nhân học sinh vi phạm an toàn giao thông ..................................... 10 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO Ý THỨC THAM GIA GIAO THÔNG CỦA HỌC SINH QUA MỘT SỐ BÀI HỌC VẬT LÝ LỚP 10 ......................... 12 3.1. Những nguyên tắc cơ bản khi tham gia giao thông liên quan đến kiến thức Vật lý .. .............................................................................................. 12 3.2. Giải pháp nâng cao ý thức của học sinh khi tham gia giao thông qua một số bài học Vật lý trong chương trình lớp 10.. ........................................ 13 3.3. Câu hỏi kiểm tra đánh giá kiến thức và các mức độ nhận thức của học sinh khi học xong các nội dung nêu ra trong đề tài..................................................... 13 4. 4. TIẾN HÀNH THỰC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI 4.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm ............................................................. 34 4.2. Phương pháp thực nghiệm ........................................................................... 34 4.3. Tiến hành thực nghiệm ................................................................................ 34 4.4. Kết quả thực nghiệm ................................................................................... 35 4.5. Hiệu quả của sang kiến kinh nghiệm ........................................................... 37 PHẦN III – KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................... 38 TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Lý do chọn đề tài.

Tai nạn giao thông là vấn đề nhức nhối đang được xã hội quan tâm và trở thành hiểm họa đối với bất kì ai khi tham gia giao thông. Trên thực tế tai nạn giao thông đang diễn ra từng ngày, từng giờ và có thể cướp đi mạng sống của con người bất kì lúc nào. Mỗi ngày trôi qua có hơn 30 người chết và bị thương vì tai nạn giao thông. Đáng buồn hơn khi không ít những nạn nhân của tai nạn giao thông là học sinh.

Làm thế nào để giảm thiểu tai nạn giao thông nói chung và nâng cao ý thức tham giao giao thông của học sinh nói riêng là vấn đề đang được các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm. Trong đó, việc giáo dục nâng cao ý thức tham gia giao thông của học sinh trung học phổ thông từ 15 đến 18 tuổi là nhiệm vụ quan trọng của ngành giáo dục, của nhà trường và của các thầy cô giáo hằng ngày giảng dạy các em... Học sinh THPT là những người chưa đến tuổi trưởng thành, đây là lứa tuổi rất cần được gieo vào ý thức tham gia giao thông an toàn để khi lớn lên, các em sẽ trở thành những người tham gia giao thông có văn hóa. Tuy nhiên, những gì các em được học ở trường lại chỉ nặng về lý thuyết, chưa có nhiều hoạt động thực hành cụ thể, chính vì vậy các em chưa có nhận thức sâu sắc, cũng như ý thức bắt buộc mình phải tuân thủ luật lệ giao thông. Để các em học sinh, và lớn hơn là thế hệ trẻ có được ý thức, văn hóa giao thông và tham gia giao thông có trách nhiệm, chúng ta không thể chỉ xây dựng ý thức giao thông cho các em nhờ vào những bài giảng lý thuyết. Việc giáo viên cần làm là tăng sự hứng thú trong các giờ học về an toàn giao thông và lồng ghép các nội dung về an toàn giao thông trong các tiết học, các bài học, môn học có liên quan trong chương trình giáo dục THPT. Từ đó, kích thích học sinh có ý thức hơn trong việc tiếp nhận kiến thức. Giáo viên cần được trang bị cả kiến thức chuyên môn và kiến thức về an toàn giao thông khi giảng dạy cho học sinh. Một trong những việc làm quan trọng của giáo viên khi giảng dạy là lồng ghép các nội dung bài học vào tình huống thực tế liên quan đến an toàn giao thông và nâng cao ý thức tham gia giao thông cho học sinh.

Với chương trình dạy học vật lý, giáo viên có rất nhiều cơ hội để thực hiện điều đó. Vì vậy trong sáng kiến kinh nghiệm này tôi nghiên cứu đề tài với nội dung: “Nâng cao ý thức tham gia giao thông cho học sinh qua một số bài học trong chương trình vật lý lớp 10”. Để xây dựng một xã hội có văn hóa giao thông, chúng ta phải có những hành động thiết thực, phải đổi mới cách dạy vừa thực tế, vừa có chiều sâu và gắn liền kiến thức bài học vào thực tiễn. Được như vậy, chắc chắn nâng cao được ý thức tham gia giao thông của học sinh nhằm hạn chế được các vụ tai nạn giao thông xảy ra đối với học sinh nói riêng và đối với tất cả mọi người tham gia giao thông nói chung.

Trang 1

2. Mục đính nghiên cứu

PHẦN II – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

Nghiên cứu và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao ý thức của học sinh khi tham gia giao thông qua một số bài học vật lý trong chương trình lớp 10.

1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ AN TOÀN GIAO THÔNG

3. Nhiệm vụ nghiên cứu.

An toàn giao thông là tuân thủ theo các quy định của luật giao thông, là sự bình an khi tham gia giao thông. An toàn giao thông đường bộ đề cập đến các cách thức, biện pháp được để ngăn chặn người tham gia giao thông đường bộ bị chết hoặc bị thương. Những người tham gia giao thông đường bộ bao gồm: người đi bộ, người đi xe đạp, người lái các loại xe máy khác nhau, hành khách trên các phương tiện công cộng.

- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về an toàn giao thông. Thực trạng viêc tham gia giao thông của học sinh hiện nay - Đề xuất giải pháp nâng cao ý thức tham gia giao thông của học sinh qua việc dạy học một số bài vật lý trong chương trình lớp 10 - Tiến hành thự nghiệm để đánh giá kết quả nghiên cứu và rút ra kết luận

1.1. An toàn giao thông.

1.2. Tai nạn giao thông.

4. Đối tượng nghiên cứu - Cơ sở lý luận về an toàn giao thông, một số điều luật về giao thông đường bộ - Hoạt động dạy và học của giáo viên ở trường THPT 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.

Tai nạn giao thông là sự việc bất ngờ, xảy ra ngoài ý muốn chủ quan của con người, khi các đối tượng tham gia giao thông đang hoạt động trên đường giao thông công cộng nhưng chủ quan vi phạm các quy tắc an toàn giao thông hoặc gặp phải tình huống, sự cố không kịp phòng tránh đã gây ra thiệt hại nhất định về người và tài sản cho xã hội.

1.3. Văn hóa giao thông.

- Phương pháp thực nghiệm sư phạm.

- Phương pháp thống kê toán học để đánh giá kết quả thực nghiệm 6. Giới hạn đề tài.

Do thời gian và năng lực còn hạn chế, tôi chỉ đề xuất nghiên cứu một số bài trong chương trình vật lý lớp 10. Lồng ghép các nội dung giáo dục an toàn giao thông cho họ sinh trong khi giảng dạy và liên hệ thực tế về những vụ tai nạn giao thông xảy ra. Hơn nữa, đề tài chỉ nằm trong khuôn khổ một sang kiến kinh nghiệm nên việc thực nghiệm sư phạm chưa được tiến hành rộng rãi để đánh giá chính xác hơn kết quả nghiên cứu.

Theo Uỷ ban an toàn giao thông quốc gia: “Văn hoá giao thông được biểu hiện bằng hành vi xử sự đúng pháp luật, theo các chuẩn mực của xã hội về lẽ phải, cái đẹp, cái thiện của người tham gia giao thông. Xây dựng văn hoá giao thông nhằm tạo nên thói quen cư xử có văn hoá, đúng pháp luật; coi việc tự giác tuân thủ pháp luật về đảm bảo trật tự an toàn giao thông như một chuẩn mực đạo đức truyền thống và là biểu hiện văn minh hiện đại của con người khi tham gia giao thông”. Cũng theo Uỷ ban an toàn giao thông quốc gia, trong văn hoá giao thông có ba tiêu chí: một là, về nhận thức và hành động, hiểu biết đầy đủ và tự giác chấp hành đúng các quy định của pháp luật về đảm bảo trật tự an toàn giao thông; hai là, có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng, tôn trọng, nhường nhịn và giúp đỡ người khác; ba là, có thái độ ứng xử văn minh lịch sự khi xảy ra va chạm giao thông và tinh thần thượng tôn pháp luật.

Theo báo Văn hoá: “Văn hoá giao thông là tự giác chấp hành trật tự an toàn giao thông, ngăn chặn các hành vi gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông, tôn trọng, nhường nhịn người khác, tận tình giúp đỡ người tham gia giao thông gặp hoạn nạn, giúp đỡ người tàn tật, trẻ em, người cao tuổi để hướng tới một xã hội giao thông an toàn, thân thiện”.

Như vậy, chúng ta có thể hiểu: Văn hoá giao thông là văn hoá của người trực tiếp tham gia giao thông và văn hoá của các thành viên khác trong xã hội có tác động, ảnh hưởng đến quá trình hình thành văn hoá giao thông như: Nhà làm luật giao thông; cơ quan quy hoạch giao thông; cảnh sát giao thông; thanh tra giao

Trang 2

Trang 3

thông; ban quản lý các khu công nghiệp, khu đô thị, khu chế xuất; ban quản lý các chợ, các công trình xây dựng; người phụ trách và nhân viên ở các trung tâm đào tạo, sát hạch, cấp bằng lái xe, trung tâm đăng kiểm phương tiện... Trong những yếu tố trên đây thì người trực tiếp tham gia giao thông đóng một vai trò quan trọng tạo nên văn hoá giao thông. Văn hoá của người trực tiếp tham gia giao thông được biểu hiện cụ thể như: phải hiểu biết đầy đủ và nghiêm chỉnh chấp hành luật lệ giao thông; phải có tính cộng đồng khi tham gia giao thông, khi lưu thông trên đường phải biết không chỉ vì lợi ích bản thân mình mà còn phải đảm bảo an toàn cho những người khác, gặp trường hợp người bị nạn cần giúp đỡ phải chia sẻ kịp thời; phải cư xử có văn hoá khi lưu thông trên đường như tham gia giao thông từ tốn, bình tĩnh, ưu tiên cho người già, trẻ nhỏ, biết xin lỗi, cảm ơn khi có va quệt... Văn hoá giao thông phải được nhìn nhận từ hai phía, đó là người tham gia giao thông và các lực lượng chức năng quản lý giao thông trong đó quan trọng nhất là người trực tiếp tham gia giao thông.

1.4. Một số điều luật ATGT đường bộ số 23/2008/QH12 Điều 9. Quy tắc chung Nguời tham gia giao thông phải đi bên phải theo chiều đi của mình, đi đúng làn đường, phần đường quy định và phải chấp hành hệ thống báo giao thông. Điều 10. Hệ thống báo hiệu đường bộ

e. Biển phụ để thuyết minh bổ sung các loại biển báo cấm, biển báo nguy hiểm, biển hiệu lệnh và biển chỉ dẫn.

4. Vạch kẻ đường là vạch chỉ sự phân chia làn đường, vị trí hoặc hướng đi, vị trí dừng lại. Điều 24. Nhường đường tại nơi đường giao nhau Khi đến gần đường giao nhau, người điều khiển phương tiện phải cho xe giảm tốc độ và nhường đường theo quy định sau đây: 1. Tại nơi đường giao nhau không có báo hiệu đi theo vòng xuyến, phải nhường đường cho xe đi đến từ bên phải; 2. Tại nơi đường giao nhau có báo hiệu đi theo vòng xuyến, phải nhường đường cho xe đi bên trái; 3. Tại nơi đường giao nhau giữa đường không ưu tiên và đường ưu tiên hoặc giữa đường nhánh và đường chính thì xe đi từ đường không ưu tiên hoặc đường nhánh phải nhường đường cho xe đi trên đương ưu tiên hoặc đường chính từ bất kỳ hướng nào tới. Điều 30. Người điều khiển, người ngồi trên xe mô tô, xe gắn máy 1. Người điều khiển xe mô tô hai bánh, xe gắn máy chỉ được chở một nguời, trừ những trường hợp sau thì được chở tối đa hai người:

1. Hệ thống báo hiệu đường bộ gồm hiệu lệnh của nguời điều khiển giao thông; tín hiệu đèn giao thông, biển báo hiệu, vạch kẻ đường, cọc tiêu hoặc tường bảo vệ, rào chắn.

a. Chở người bệnh đi cấp cứu;

2. Tín hiệu đèn giao thông có ba màu, quy định nhu sau:

c. Trẻ em dưới 14 tuổi.

b. Áp giải người có hành vi vi phạm pháp luật; 2. Người điều khiển, người ngồi trên xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh, xe gắn máy phải đội mũ bảo hiểm có cài quai đúng quy cách.

a. Tín hiệu xanh là được đi; b. Tín hiệu đỏ là cấm đi; c.Tín hiệu vàng là phải dừng lại truớc vạch dừng, trừ trường hợp đã đi quá vạch dừng thì được đi tiếp; trong trường hợp tín hiệu vàng nhấp nháy là được đi nhưng phải giảm tốc độ, chú ý quan sát, nhường đường cho người đi bộ qua đường.

3. Biển báo hiệu đường bộ gồm 5 nhóm, quy định như sau:

3. Nguời điều khiển xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh, xe gắn máy không được thực hiện các hành vi sau đây: a. Đi xe dàn hàng ngang; b. Đi xe vào phần đường dành cho người đi bộ và phương tiện khác; c. Sử dụng ô, điện thoại di động, thiết bị âm thanh, trừ thiết bị trợ thính;

a. Biển báo cấm để biểu thị các điều cấm;

d. Sử dụng xe để kéo, đẩy xe khác, vật khác, mang, vác và chở vật cồng kềnh;

b. Biển báo nguy hiểm để cảnh báo các tình huống nguy hiểm có thể xảy ra; c. Biển hiệu lệnh để báo các hiệu lệnh phải thi hành;

đ. Buông cả hai tay hoặc đi xe bằng một bánh đối với xe hai bánh, bằng hai bánh đối với xe ba bánh; e. Hành vi khác gây mất trật tự, an toàn giao thông.

d. Biển chỉ dẫn để chỉ dẫn huớng đi hoặc các điều cần biết;

4. Người ngồi trên xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh, xe gắn máy khi tham gia giao thông không được thực hiện các hành vi sau đây: Trang 4

Trang 5

a. Mang, vác vật cồng kềnh;

2. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ VẤN ĐỀ AN TOÀN GIAO THÔNG

b. Sử dụng ô;

2.1. Thực trạng về ý thức người tham giao giao thông

c. Bám, kéo hoặc đẩy các phương tiện khác;

Việc tham gia giao thông của người Việt Nam có nhiều vấn đề cần suy nghĩ.

Bên cạnh những người tham gia giao thông có ý thức tốt, có văn hoá, thực hiện nghiêm chỉnh luật giao thông là một bộ phận không nhỏ những người dân, người tham gia giao thông có ý thức kém, thậm chí đáng báo động. Mặt khác, tai nạn giao thông gây nên những tác động tâm lý cả trước mắt cũng như về lâu dài đối với mọi người, nó để lại những di chứng về tâm lý hết sức nặng nề cho người bị tai nạn và người thân của họ, gây nên hiện tượng bất an cho những người xung quanh.

d. Đứng trên yên, giá đèo hàng hoặc ngồi trên tay lái; đ. Hành vi khác gây mất trật tự, an toàn giao thông. Điều 31. Người điều khiển, nguời ngồi trên xe đạp, người điều khiển xe thô sơ 1. Nguời điều khiển xe đạp chỉ được chở một nguời, trừ truờng hợp chở thêm một trẻ em dưới 7 tuổi thì được chở tối đa hai người. Người điều khiển xe đạp phải thực hiện quy định tại khoản 3 điều 30 của Luật này; người ngồi trên xe đạp khi tham gia giao thông phải thực hiện quy định tại khoản 4 điều 30 của Luật này.

2. Người điều khiển, nguời ngồi trên xe đạp máy phải đội mũ bảo hiểm có cài quai đúng quy cách.

3. Nguời điều khiển xe thô sơ khác phải cho xe đi hàng một, nơi có phần đường dành cho xe thô sơ thì phải đi đúng phần đường quy định; khi đi ban đêm phải có báo hiệu ở phía truớc và phía sau xe. Nguời điều khiển xe súc vật kéo phải có biện pháp bảo đảm vệ sinh trên đường.

4. Hàng hóa xếp trên xe thô sơ phải bảo đảm an toàn, không gây cản trở giao thông và che khuất tầm nhìn của người điều khiển. Điều 32. Người đi bộ 1. Người đi bộ phải đi trên hè phố, lề đường; trường hợp đường không có hè phố, lề đường thì người đi bộ phải đi sát mép đường.

2. Người đi bộ chỉ được qua đường ở những nơi có đèn tín hiệu, có vạch kẻ đường hoặc có cầu vượt, hầm dành cho nguời đi bộ và phải tuân thủ tín hiệu chỉ dẫn.

3. Trường hợp không có đèn tín hiệu, không có vạch kẻ đường, cầu vuợt, hầm dành cho người đi bộ thì người đi bộ phải quan sát các xe đang đi tới, chỉ qua đường khi bảo đảm an toàn và chịu trách nhiệm bảo đảm an toàn khi qua đường.

4. Người đi bộ không được vuợt qua dải phân cách, không được bám vào phương tiện giao thông đang chạy; khi mang vác vật cồng kềnh phải bảo đảm an toàn và không gây trở ngại cho nguời và phương tiện tham gia giao thông đường bộ.

5. Trẻ em duới 7 tuổi khi đi qua đường đô thị, đường thường xuyên có xe cơ giới qua lại phải có nguời lớn dắt; mọi người có trách nhiệm giúp đỡ trẻ em duới 7 tuổi khi đi qua đường.

Trang 6

Theo dõi việc tham gia giao thông của người dân, nhất là ở những đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh...chúng ta rất dễ nhận ra những hành vi thiếu ý thức, kém văn hoá khi tham gia giao thông như: không có giấy phép lái xe vẫn sử dụng xe máy; không thắt dây an toàn khi đi xe ôtô; dừng xe, đỗ xe, quay đầu xe không đúng quy định; đi xe buýt không nhường ghế cho người già, trẻ nhỏ, phụ nữ có thai, người tàn tật; phóng nhanh; vượt ẩu; đi vào đường ngược chiều; uống rượu, bia trước khi điều khiển phương tiện cơ giới; không có tín hiệu xin đường khi chuyển làn chuyển hướng; không đi đúng phần đường của loại phương tiện điều khiển; đi xe quá tốc độ cho phép; vượt đèn đỏ; lạng lách; không đội mũ bảo hiểm hoặc đội mũ bảo hiểm mang tính chất đối phó; kẹp ba, kẹp bốn trên xe máy; vừa điều khiển phương tiện giao thông vừa nghe điện thoại, nghe nhạc; làm xiếc khi đi xe máy như đi xe máy một bánh; rú còi inh ỏi; đua xe trái phép; vượt qua đường sắt khi tàu sắp tới, hành hung cảnh sát giao thông khi bị dừng xe vì vi phạm luật giao thông...Chỉ một va chạm nhỏ trên đường phố, thay vì xin lỗi, cảm ơn thì người ta quay ra cãi lộn, đánh đấm nhau thậm chí rượt đuổi đâm chém, bắn nhau dẫn đến tử vong… Ở Việt Nam hiện còn tồn tại rất nhiều hành vi gây cản trở giao thông như: Mang vật liệu cồng kềnh quá giới hạn cho phép, gây cản trở tầm nhìn và tầm hoạt động cho các phương tiện khác; đi bộ sai đường không đúng vạch quy định; tụ tập đông người dưới lòng đường, trên vỉa hè, trước cổng trường học, bệnh viện, nhà hát...Đặc biệt nguy hiểm là hành vi tự mở đường ngang dân sinh qua đường sắt.

2.2. Thực trạng về ý thức học sinh khi tham gia giao thông Giờ tan học, tại cổng trường, nhiều học sinh đi xe đạp điện không đội mũ bảo hiểm; một số học sinh đi hàng 2, hàng 3, khiến nhiều người điều khiển xe máy, ô tô phải giảm tốc độ, thậm chí dừng lại nhường đường. Tuy nhà trường đã nghiêm cấm học sinh đi xe máy, nhưng một số em vẫn đi và gửi xe ở các bãi xe tư nhân gần trường, số lượng xe máy gửi tương đối nhiều. Dù nhà trường đã phối hợp với lực lượng xung kích của Đoàn giữ trật tự giao thông trước cổng trường, vẫn có khá nhiều học sinh “tụm năm, tụm ba” trước cổng trường gây ách tắc giao thông. Giờ Trang 7

tan học, hàng chục học sinh “đầu trần” đi xe máy điện, xe đạp điện phóng từ khu vực cổng trường ra. Thậm chí có học sinh, đội mũ bảo hiểm đi xe đạp điện từ trong sân trường ra khỏi cổng đã tháo ngay mũ ra khỏi đầu. Sau đó, các học sinh này tụ tập rất đông tại cổng trường để “buôn dưa lê” rất lâu mới về, gây cản trở giao thông tại khu vực này.

Việc cấm học sinh đi xe máy đã có trong nội quy của nhà trường, từ phụ huynh đến học sinh đều biết nhưng để kiểm soát triệt để việc này rất khó. Học sinh đi xe máy gửi ở các nhà dân và bãi gửi xe bên ngoài với nhiều lý do khác nhau.

Ban giám hiệu đã làm việc với chính quyền địa phương để nhắc nhở, vận động các điểm giữ xe không giữ xe cho các em, nhưng chỉ được một thời gian rồi đâu lại vào đó. Một số phụ huynh được nhà trường nhắc nhở việc cho con em mình đi xe máy thì nêu lý do nhà xa, công việc bận rộn không đưa đón được nên mới làm vậy…

Đề cập tới ý thức tham gia giao thông của học sinh thì vấn đề giáo dục cần được nhắc đến. Có quá nhiều áp lực không đáng có đang đè nặng tâm lí của học sinh. Đó là thành tích, là điểm số; những điều đó khiến cho từ việc nhỏ nhất là đọc thuộc nội quy nhà trường để thực hiện và điều chỉnh hành vi ứng xử của học sinh cũng được thực hiện một cách hình thức. Chừng nào việc dạy để học sinh nên người, giáo dục rèn luyện các kỹ năng cần thiết cho học sinh còn chưa được chú trọng bằng việc dạy để học sinh thi đạt điểm cao, thi đỗ vào các trường Đại học, Cao đẳng… thì việc tuyên truyền về an toàn giao thông ở nhà trường chưa thể tác động gì nhiều tới hệ tư duy cũng như phẩm chất đạo đức của học sinh "những chủ nhân tương lai của đất nước".

Ngoài mặt ý thức, học sinh còn thường xuyên có các hành vi vi phạm về an toàn giao thông như: điều khiển xe phân khối lớn khi tham gia giao thông, không đội mũ bảo hiểm, chở quá số người quy định, phóng nhanh, vượt ẩu, đi hàng ngang...Chính vì vậy, số vụ tai nạn giao thông trong độ tuổi học sinh là con số không hề nhỏ, khiến dư luận xã hội lo ngại.

Hình ảnh: Học sinh đi xe máy điện chở 3, sang đường vượt ẩu

Từ đầu năm học, Sở Giáo dục và Đào tạo đã có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các đơn vị, trường học trong toàn ngành giáo dục thực hiện tốt công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông trong và ngoài trường học. Học sinh các trường khi bước vào năm học mới đều phải ký cam kết chấp hành nghiêm túc Luật Giao thông đường bộ. Tuy nhiên, sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng với nhà trường, gia đình chưa chặt chẽ, nên việc quản lý học sinh tham gia giao thông vẫn chưa đạt kết quả như mong muốn. Trách nhiệm các trường chỉ là tuyên truyền, giáo dục, nhắc nhở chứ không có quyền xử phạt. Chỉ những trường hợp học sinh đi xe máy vào trường hay vi phạm Luật Giao thông đường bộ, bị Cảnh sát giao thông gửi thông báo về trường thì lúc đó nhà trường mới có thể đưa ra hình thức xử lý.

Trang 8

Hình ảnh: Học sinh đi xe máy phân khối lớn chở 3, không đội MBH tham gia giao thông

Còn trước các cổng Trường Tiểu học và THCS, vào giờ tan học thường xuyên diễn ra cảnh nhốn nháo, mất trật tự, ùn tắc giao thông. Một phần là do phụ huynh đến đón con đứng chật cả cổng trường lẫn đường đi. Một phần khi đến giờ tan học, các em học sinh thường xuyên tụ tập trước cổng trường mua quà vặt, vui đùa, bất chấp cả dòng phương tiện đang ùn ứ, càng làm cho khung cảnh cổng trường giờ tan học như ong vỡ tổ và ẩn chứa nhiều nguy cơ tai nạn giao thông.

Trang 9

2.3. Nguyên nhân học sinh vi phạm an toàn giao thông.

Hình ảnh: Phụ huynh đón con gây mất an toàn giao thông trước cổng trường

Trên đường, người đi đường dễ dàng bắt gặp các học sinh mặc đồng phục sử dụng phương tiện xe đạp, xe đạp điện chở quá số người quy định, dàn hàng ngang, đánh võng, lạng lách, học sinh cầm ô khi đi xe đạp điện, xe máy điện lao vun vút.

Tình trạng vi phạm an toàn giao thông của học sinh diễn biến phức tạp phần lớn là do phụ huynh chưa quan tâm nhắc nhỡ, công tác giáo dục của nhà trường còn gặp phải một số khó khăn. Đồng thời, việc xử lý các hành vi vi phạm an toàn giao thông của học sinh, chưa đủ sức răn đe. Vì vậy, vấn đề đặt ra là làm thế nào để nâng cao hiệu quả sự phối hợp của gia đình, nhà trường để giáo dục an toàn giao thông cho học sinh.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng vi phạm an toàn giao thông phần lớn do các em chưa nhận thức đầy đủ về Luật giao thông đường bộ. Không chấp hành đúng luật đã quy định. Các bài học về an toàn giao thông ở trường chưa nhiều, chưa có sự đồng bộ giữa các bộ môn. Các em chưa chú trọng đến việc tìm hiểu và thực hiện nghiêm túc luật giao thông đường bộ. Nhiều môn học chưa lồng ghép các nội dung giáo dục về an toàn toàn giao thông cho học sinh. Các nguyên tắc cơ bản khi tham gia giao thông chưa được học sinh chú ý, học sinh chưa liên hệ được kiến thức môn học với thực tế. Học sinh chưa ý thức được việc tham gia giao thông an toàn là bảo vệ bản thân mình và bảo vệ cho người khác. Đa số các em còn suy nghĩ chủ quan về những hành vi vi phạm an toàn giao thông của bản thân mình. Những vụ tai nạn giao thông diễn ra hằng ngày không liên quan đến mình. Một bộ phận không nhỏ học sinh thiếu ý thức, thiếu trách nhiệm khi tham gia giao thông… Mặt khác, do hằng ngày các em thấy cha mẹ, anh chị, những người xung quanh chưa thực sự làm gương cho con em trong việc chấp hành luật an toàn giao thông.

Chúng ta có thể liệt kê một số nguyên nhân học sinh vi phạm an toàn giao thông như sau: + Thái độ, ý thức của học sinh khi tham gia giao thông chưa cao, chưa tự giác chấp hành luật giao thông đường bộ. Chưa nhận thức được những hành vi sai trái của mình, dẫn đến những hành vi khi tham gia giao thông chưa đảm bảo an toàn. + Học sinh chưa được học tập đầy đủ về luật giao thông đường bộ ở trường ở lớp, chưa nắm vững các quy định đảm bảo an toàn giao thông. + Học sinh còn xem thường các hành vi vi phạm về an toàn giao thông như: đi xe lạng lách, đánh võng trên đường; đi xe máy khi chưa có bằng lái; vượt đèn đỏ; đi sai phần đường; dừng đỗ không đúng quy định, khi rẽ ngang hoặc dừng lại không quan sát cẩn thận và không có tín hiệu báo cho người sau biết; đeo tai nghe nghe nhạc khi điều khiển xe; Đi hàng hai, hàng ba, chở quá số người quy định, sử dụng điện thoại, cầm ô khi điều khiển xe; phóng nhanh, vượt ẩu… + Một số học sinh còn vui chơi dưới lòng đường nơi các phương tiện đang tham gia giao thông; vui chơi gần đường sắt có tàu chạy qua. + Học sinh chưa nhận thức được trách nhiệm với bản thân và với cộng đồng; chưa biết tôn trọng, nhường nhịn và giúp đỡ người khác khi tham gia giao thông. + Các hoạt động xây dựng mô hình văn hoá giao thông như: “Đội thanh niên tình nguyện”, “Đội thanh niên xung kích đảm bảo an toàn giao thông”, “Cổng trường an toàn giao thông”, “Chương trình phát thanh học đường về an toàn giao thông”...Các hoạt động khác như Hội diễn văn hoá văn nghệ; hội thi về an toàn giao thông chưa được tổ chức nhiều ở các trường THPT.

Hình ảnh: Học sinh dàn hàng ngang và cầm ô khi tham gia giao thông Trang 10

Trang 11

+ Học sinh chưa mạnh dạn đấu tranh với những biểu hiện tiêu cực, với những hành vi vi phạm trật tự an toàn giao thông diễn ra hằng ngày mà trong số đó không ít người học sinh.

Nguyên nhân hàng đầu của các vụ tai nạn giao thông của học sinh phổ thông được chỉ ra là do đi sai phần đường, vi phạm tốc độ và thiếu quan sát, dàn hang ngang, chở quá số người quy định... Trong khi đó, việc xử lý học sinh vi phạm quy định an toàn giao thông lại không đơn giản, hầu hết các trường hợp sai phạm mới chỉ dừng lại ở việc nhắc nhở, hoặc nếu có thông báo từ công an gửi về trường thì nặng nhất cũng chỉ bị hạ một bậc hạnh kiểm. Hơn nữa, học sinh có hành vi sai phạm khi bị lực lượng chức năng phát hiện thường tìm cách trốn tránh, dễ gây nguy hiểm cho những người cùng tham gia giao thông. Thậm chí, khi bị bắt lỗi, chính các bậc phụ huynh lại gây khó dễ cho lực lượng chức năng, khiến công tác xử lý học sinh vi phạm giao thông không đạt hiệu quả. Trong tất cả các nguyên nhân trên thì ý thức khi tham gia giao thông của học sinh là vấn đề đáng báo động 3. NÂNG CAO Ý THỨC THAM GIA GIAO THÔNG CHO HỌC SINH QUA MỘT SỐ BÀI HỌC TRONG CHƯƠNG TRÌNH VẬT LÝ LỚP 10

qua (Định luật Becnuly). Điều này cũng xảy ra khi chúng ta đứng gần đường giao thông mà có xe ô tô lớn chạy qua.

- Khi đi xe dưới trời mưa thì các hạt mưa luôn rơi xiên từ phía trước vào mặt chúng ta theo công thức cộng vận tốc, nhưng tuyệt đối không được cầm ô, dù hướng về phía trước để tránh mưa vì một phần làm khuất tầm nhìn, một phần làm cản trở khả năng điều khiển xe, dễ gây tai nạn cho bản thân và cho người khác.

- Khi trời mưa, đường trơn, ma sát giữa bánh xe và mặt đường giảm xuống, đồng thời hạn chế tầm nhìn, nếu đi tốc độ cao rất dễ gây tai nạn. Khả năng phanh để xe dừng lại cũng hạn chế hơn, quảng đường xe đi được đến khi dừng lại xa hơn.

- Khi chuyển động đến đường cua, đường vòng xe rất dễ bị ngã hoặc bi văng ra khỏi đường. Tốc độ xe càng lớn, bán kính khúc cua càng nhỏ thì xe càng dễ bị ngã văng ra khỏi đường gây tai nạn. Khi xe đi qua cầu vượt vồng lên, áp lực của xe lên mặt đường giảm, xe không bám chắc vào mặt đường như bình thường nên khó điều khiển xe hơn.

Khi tham gia giao thông trên đường, học sinh phải chú ý một số nguyên tắc cơ bản có liên quan đến kiến thức vật lý như sau:

- Khi tham gia giao thông, xe nào có trọng tâm càng cao, chiều rộng xe càng nhỏ càng dễ bị lật (cân bằng của vật có mặt chân đế và mức vững vàng của cân bằng).

Các xe Container thường có khối lượng lớn chở hàng hóa nặng nên trọng tâm càng cao, khi tránh chướng ngại vật lái xe đánh tay lái đột ngột nên xe rất dễ bị lật. Vì vậy khi tham gia giao thông không nên đi gần các xe Container.

- Khi đi xe đạp điện, xe máy điện và xe máy dưới 50 phân khối, tốc độ tương đối lớn (khoảng 40km/h) nên khi tăng tốc độ hoặc giảm tốc độ đều có một gia tốc nhất định cần có thời gian để tăng tốc hoặc giảm tốc độ. Quảng đường khi tăng tốc và giảm tốc phụ thuộc vào khối lượng người ngồi trên xe, vận tốc ban đầu, công suất của xe, lực cản ma sát của mặt đường…Khối lượng trên xe càng lớn thì càng khó tăng tốc hoặc giảm tốc độ.

- Với các phương tiện giao thông, khi chuyển động với vận tốc v nào đó thì luôn có năng lượng là động năng. Động năng phụ thuộc vào khối lượng và bình phương vận tốc. Khối lượng càng lớn thì động năng càng lớn, vận tốc tăng lên gấp đôi thì động năng tăng lên bốn lần. Xe có năng lượng lớn khi gây tai nạn càng nghiệm trọng. Vì vậy xe nào có khối lượng lớn, chạy với tốc độ nhanh thì khi tai nạn xảy ra càng nghiêm trọng, gây thiệt hại càng lớn.

- Khi hai xe chạy cùng chiều thì vận tốc của xe này đối với xe kia giảm đi so với vận tốc của mỗi xe, còn khi hai xe chạy ngược chiều thì vận tốc này được tăng lên, bằng tổng độ lớn vận tốc của mỗi xe.

- Khi va chạm giữa hai xe xảy ra, lực tương tác giữa hai xe bằng nhau. Nhưng xe nào có khối lượng lớn thì thu được gia tốc nhỏ, xe nào khối lượng nhỏ thì thu gia tốc lớn. Vì vậy, phần lớn các xe khối lượng nhỏ thường bị thiệt hại nặng nề hơn so với xe khối lượng lớn (Ví dụ: Ô tô va chạm xe máy; Xe con va chạm xe tải…)

3.1. Những nguyên tắc cơ bản khi tham gia giao thông liên quan đến Vật lý.

- Khi chạy xe tốc độ càng lớn thì tầm quan sát phía trước càng hạn chế và khả năng xử lý tình huống càng khó khăn, dễ gây tai nạn.

- Khi các phương tiện giao thông chuyển động trên đường luôn có xu hướng bảo toàn vận tốc của nó. Đó là do quán tính, khối lượng lớn thì mức quán tính lớn. Xe nào có khối lượng càng lớn thì bảo toàn vận tốc càng lâu, nghĩa là muốn giảm vận tốc để dừng lại thì thời gian dài hơn, quảng đường đi được xa hơn.

- Khi đứng gần đường sắt mà có tàu chạy qua thì chúng ta bị hút về phía đường sắt, có thể bị tai nạn, do áp suất phía ngoài lớn hơn áp suất phía đường ray có tàu chạy

Trang 12

3.2. Giải pháp nâng cao ý thức tham gia giao thông của học sinh qua một số bài học vật lý trong chương trình lớp 10.

Trong quá trình dạy học, một trong những biện pháp đổi mới nội dung, phương pháp dạy học là lồng ghép các nội dung giáo dục, nâng cao ý thức tham gia giao thông cho học sinh thông qua các môn học, qua các bài học cụ thể. Liên hệ kiến thức đã học với thực tiễn cuộc sống. Từ những bài học trên lớp, các em liên hệ với thực tế, với những vụ tai nạn giao thông, biết được nguyên nhân, dự đoán được hậu quả xảy ra để có biện pháp phòng ngừa. Trong đó, bộ môn Vật lý lớp 10 có rất nhiều nội dung về chuyển động, về va chạm, về năng lượng…liên Trang 13

quan đến an toàn giao thông. Đồng thời từ những bài học đó, xây dựng các bài tập Vật lý về an toàn giao thông, khi giải các em sẽ hiểu được nguyên nhân của việc tham gia giao thông mất an toàn, nguyên nhân các vụ tai nạn xảy ra... Từ đó, các em sẽ thay đổi nhận thức và nâng cao hiểu biết về việc tham gia giao thông an toàn, giảm thiểu các tai nạn xảy ra đối với bản thân và những người xung quanh.

Như vậy nếu người điều khiển phương tiện phát hiện chướng ngại vật ở cự ly xa hơn 49,52 m (quãng đường phanh 47,52 m + khoảng cách an toàn 2 m) tai nạn sẽ không xảy ra. Những trường hợp chướng ngại vật được phát hiện trong khoảng cách dưới 47,52 m thì tai nạn có thể xảy ra.

Sau đây chúng ta sẽ nghiên cứu một số bài học vật lý lớp 10 liên quan đến nội dung giáo dục, nâng cao ý thứ tham gia giao thông cho học sinh.

Thông thường, những chiếc xe đầu kéo có khối lượng rất lớn (kể cả khi chạy không tải) nên khi ở tốc độ cao chúng thường mất một quãng đường khá lớn để có thể dừng lại hoàn toàn, do quán tính lớn. Theo tính toán dựa trên các số liệu của xe Container, trên mặt đường khô ráo, nếu xe chạy ở tốc độ 60 km/h thì cần 81 m để phanh dừng, trong khi xe con chỉ mất 32 m. Còn ở tốc độ 100 km/h, quãng đường với xe Container phanh dừng tăng lên là 185 m, của xe con khi đó là 76 m.

Bài 3: Chuyển động thẳng biến đổi đều.

1. Mục tiêu - Nªu ®−îc ®Æc ®iÓm cña vect¬ gia tèc trong chuyÓn ®éng th¼ng nhanh dÇn ®Òu, trong chuyÓn ®éng th¼ng chËm dÇn ®Òu.

- Biết cách lập công thức và tính được các đại lượng trong công thức của chuyển động biến đổi đều.

- Vận dụng được các công thức gia tốc, vận tốc, quảng đường, công thức liên hệ để giải bài toán chuyển động của các phương tiện giao thông. v = v0 + at;

s = v0t +

1 2 at 2

; v2 – v02 = 2as

- Liên hệ được với thực tế về chuyển động chậm dần đều của các phương tiện giao thông. Tính được vận tốc, quảng đường của xe từ lúc hãm phanh đến khi dừng lại.

2. Liên hệ thực tế về giao thông.

Dựa vào tính chất của chuyển động chậm dần đều, quảng đường vật đi được, kết hợp với các yếu tố khác về điều kiện của xe, tính chất mặt đường…người ta có thể xác định được vận tốc của ô tô tại thời điểm phanh là bao nhiêu. Từ đó có thể khẳng định ô tô có vượt quá giới hạn cho phép về tốc độ hay không. Công việc này thường gặp khi xử lý các vụ tai nạn giao thông đường bộ.

Mặc dù, khi phanh bộ phận phanh hãm đã có hiệu lực nhưng do quán tính làm cho phương tiện vẫn bị đẩy, trượt trên đường tạo nên những vết trượt, vết phanh.

Vết trượt, vết phanh dài hay ngắn, phụ thuộc vào: tốc độ; trọng lượng của xe; phản xạ và kỹ thuật của người điều khiển xe; chất lượng phanh; tính chất mặt đường (độ dốc, độ nghiêng mặt đường, đường nhựa, đường đá, đường khô hay ướt…).

Ví dụ1: Một xe du lịch 40 chổ ngồi, chạy với tốc độ 60 km/h khi phát hiện chướng ngại vật đạp phanh đến khi dừng hẳn diễn ra như sau: Giai đoạn nhận thức của tài xế (0,2 giây): 3,33 m.

Giai đoạn phản xạ của tài xế (0,6 giây): 9,99 m.

Ví dụ 2: Xe Container cần quãng đường bao nhiêu để phanh dừng lại?

3. Bài tập vận dụng về giao thông.

Ví dụ 1: Một người đi xe máy đang chạy với tốc độ 54 km/h thì thấy một chướng ngại vật trước mặt cách 20m không thể tránh. Người ấy phanh gấp với lực cản tối đa để bánh xe trượt trên mặt đường và xe dừng lại khi vừa chạm vào chướng ngại vật. a. Tính gia tốc của xe và thời gian từ lúc phanh đến khi dừng lại b. Nếu người ấy chạy với tốc độ 72 km/h và cũng phanh như lúc đầu liệu có an toàn không? Vì sao?

- Hướng dẫn: v0 = 54km/h = 15m/s a. Khi hãm phanh để xe dừng lại khi vừa chạm vào chướng ngại vật: v = 0 khi s = 20m. Gia tốc của xe là: a =

v 2 − v 02 0 − 152 2 = = −5,6 (m/s ) 2s 2.20

b. Với gia tốc a = -5,6(m/s2) và v0 = 72 km/h = 20 (m/s) thì quảng đường xe đi được đến khi dừng lại là: s =

v 2 − v 02 0 − 202 = = 35,7 (m) 2a 2.( −5,6)

Khi đó quảng xe máy đi lớn hơn khoảng cách đến chướng ngài vật nên xe máy sẽ húc vào chướng ngại vật có thể gây tai nạn.

Ví dụ 2: Một bạn học sinh đi xe máy điện với vận tốc 36 km/h sau xe tải 10m (cùng làn đường). Vì có chướng ngại vật phía trước, xe tải đột ngột phanh dừng lại, khi đó bạn học sinh bị bất ngờ đã giảm ga và phanh tối đa để chuyển động chậm dần đều nhưng vẫn đâm vào xe tải với vận tốc 18 km/h và bị tai nạn. a. Tính gia tốc của xe máy điện khi phanh tối đa.

Sau thời gian phanh làm việc (0,2 giây): 3,33 m.

Vết phanh theo công thức: 30,87 m.

b. Với vận tốc như trên thì khoảng cách an toàn khi đi sau xe tải là bao nhiêu?

Tổng cộng từ lúc nhận thức để phanh đến khi xe dừng là: 47,52 m.

- Hướng dẫn: v0 = 36km/h = 10m/s Trang 14

Trang 15

a. Khi hãm phanh để xe máy điện va chạm với xe tải cách s = 10m.

Ví dụ 4: Một ô tô chạy trên đường thẳng với vận tốc không đổi là 30 m/s vượt quá tốc độ cho phép và bị cảnh sát giao thông phát hiện. Chỉ sau 1s khi ô tô đi ngang qua 1 cảnh sát phóng xe chuyên dụng đuổi theo với gia tốc không đổi 3 m/s2

Vận tốc khi va chạm là: v = 18km/h =5m/s Gia tốc của xe máy điện là: a =

v 2 − v 02 52 − 102 2 = = −3,75 (m/s ) 2s 2.10

a. Sau bao lâu cảnh sát đuổi kịp ô tô.

2

b. Với gia tốc a = -3,75(m/s ) và v0= 10 (m/s) thì quảng đường xe đi được đến khi dừng lại là: s =

b. Quãng đường anh đi được là bao nhiêu? v 2 − v 02 0 − 102 = = 13,3 (m) 2a 2.(−3,75)

Để không xảy ra tai nạn thì khi xe máy điện dừng cũng phải cách ít nhất 3m đối với xe tải và từ lúc phát hiện xe tải dừng đột ngột đến khi hãm phanh cũng mất khoảng 5m. Do đó khoảng cách an toàn khi đi sau xe tải là 20m (đối với xe đi sau có vận tốc 10m/s) Trong thực tế, người ta đưa ra nguyên tắc để đảm bảo an toàn khi đi sau xe khác là nguyên tắc “2 giây”. Nghĩa là, nếu chạy với vận tốc 10m/s thì khoảng cách an toàn là 20m, nếu vận tốc là 15m/s thì khoảng cách an toàn là 30m, nếu đi với vận tốc 20m/s thì khoảng cách an toàn là 40m…

Ví dụ 3: Một xe Container khối lượng 30 tấn đang chuyển động với vận tốc 72 km/h thì hãm phanh chuyển động chậm dần đều bằng lực hãm tối đa Fh = 6.104 N.

- Hướng dẫn: Chọn hệ quy chiếu gắn với quảng đường, gốc tọa độ tại vi trí Cảnh sát giao thông đứng, gốc thời gian lúc xe ô tô chạy qua, chiều dương cùng chiều chuyển động. a. Phương trình chuyển động của ô tô là:

x1 = 30t

Phương trình chuyển động của xe cảnh sát là: 1 1 x2 = a(t − 1)2 = .3(t − 1)2 = 1,5t 2 − 3t + 1,5 2 2 2 Khi cảnh sát đuổi kịp ô tô: x1 = x2 => 30t = 1,5t - 3t + 1,5 => t = 21,9(s) Vậy chỉ sau 21,9 giây thì xe cảnh sát đã đuổi kịp ô tô. b. Quảng đường mà 2 xe đã đi được là: s1 = s2 = 30.21,9 = 657,6 (m) Bài 6: Tính tương đối của chuyển động. Công thức cộng vận tốc

a. Tính vận tốc từ lúc hãm phanh đến khi xe đi được 50m.

1. Mục tiêu

- Viết được công thức cộng vận tốc: v1,3 = v1,2 + v 2,3 .

b. Nếu gặp đèn đỏ, muốn xe dừng lại đúng quy định thì phải hãm phanh cách vị trí dừng bao xa

- Biết cách áp dụng được công thức cộng vận tốc trong các trường hợp:

c. Tại sao khi tham gia giao thông, chúng ta cần phải đi cách xa các xe Container.

- Hướng dẫn: v0 = 72km/h = 20m/s;

m = 30 tấn = 3.104(kg)

- Giải được bài tập về công thức cộng vận tốc liên quan trong thự tế.

2. Liên hệ thực tế về giao thông

−Fh −6.104 2 = = −2 (m/s ) m 3.104

2

b. Với gia tốc a = -2(m/s ) và v0= 20 (m/s) thì quảng đường xe đi được đến khi dừng lại là: s =

+ Vận tốc tương đối cùng phương, ngược chiều với vận tốc kéo theo.

- Giải thích được các hiện tượng thực tế liên quan đến công thức cộng vận tốc.

a. Khi hãm phanhbằng lực Fh = 6.104N. Gia tốc của xe container là : a =

+ Vận tốc tương đối cùng phương, cùng chiều với vận tốc kéo theo.

v 2 − v 02 0 − 202 = = 100 (m) 2a 2.( −2)

Vậy muốn xe dừng lại đúng quy định phải hãm phanh từ lúc cách vị trí dừng 100m. c. Khi tham gia giao thông chúng ta phải đi cách xa các xe Container vì khi gặp sự cố xe rất khó dừng lại nên dễ gây tai nạn. Mặt khác xe Container chở hàng nặng, trọng tâm của xe nâng lên cao nên rất dễ mất cân bằng. Nếu tài xé đánh lái đột ngột thùng Container dễ bị lật xuống đường do không được cài chắc chắc vào xe, thậm chí khi cài chắc chắc rồi có thể lật cả xe, gây rat a nạn rất nghiêm trọng.

Trang 16

Khi học về tính tương đối của chuyển động, chúng ta hiểu đúng quy luật chuyển động của các phương tiện giao thông. Ví dụ như khi đang đi cùng chiều với các phương tiện khác, chúng ta hình như thấy mình đi chậm lại muốn tăng tốc thêm để vượt qua. Nếu điều kiện không an toàn, hoặc xe cùng chiều phía trước đột ngột dừng lại thì tai nạn có thể xảy ra.

3. Bài tập vận dụng về giao thông Ví dụ 1: Ô tô A đang chuyển động với vận tốc 60 km/h. Ô tô B đang chuyển động với vận tốc 50 km/h. a. Tính vận tốc của ô tô A so với ô tô B trong 2 trường hợp: - Hai xe chuyển động cùng chiều Trang 17

- Hai xe chuyển động ngược chiều b. Nếu xảy ra va chạm giữa hai xe thì trường hợp nào tai nạn nghiêm trọng hơn (cùng chiều hay ngược chiều). Tại sao?

v1,2 : là vận tốc của mưa đối với mặt đất ((Hình vẽ)

v 2,3 : là vận tốc của mặt đất so với người đi xe (ngược lại với vận tốc của xe)

Theo bài ra có: Độ lớn: v2,3 = 10 m/s, góc nghiêng α = 300.

- Hướng dẫn: a. Áp dụng công thức cộng vận tốc: v1,3 = v1,2 + v 2,3

+Khi hai xe chạy cùng chiều:

Độ lớn: v1,3 = v1,2 − v 2,3 = 60 – 50 = 10(km/h)

+Khi hai xe chạy ngược chiều:

Độ lớn: v1,3 = v1,2 + v 2,3 = 60 + 50 = 110(km/h)

b. Nếu xảy ra va chạm giữa hai xe thì khi chạy ngược chiều tai nạn sẽ nghiêm trọng hơn, vì vận tốc tương đối lớn hơn nên động năng lớn hơn nhiều lần, Năng lượng càng lớn thì hậu quả tai nạn càng nặng nề.

Ví dụ 2: Khi đi xe trong trời mưa ta thường có cảm giác giọt mưa rơi nghiêng (hắt vào mặt ta) ngay cả khi trời lặng gió. a. Hãy giải thích vì sao như vậy.

tan α =

v v 2,3 10 => v1,2 = 2,3 = = 10 3 (m/s) v1,2 tan α tan 300

Bài 10: Ba định luật Niu Tơn 1. Mục tiêu - Phát biểu được các định luật Niu-tơn.

- Nêu được quán tính của vật là gì và kể được một số ví dụ về quán tính. Nêu được khối lượng là số đo mức quán tính.

- Nêu được mối quan hệ giữa lực, khối lượng và gia tốc được thể hiện trong định luật II Niu-tơn.

b. Để tránh bị mưa tạt vào người, các bạn học sinh thường cầm ô che mưa khi đi xe và hướng ô về phía trước, điều đó có an toàn không? Vì sao? v 3,2 - Hướng dẫn:

- Vận dụng được các định luật I, II, III Niu-tơn để giải được các bài toán đối với một vật hoặc hệ hai vật chuyển động.

a. Theo công thức cộng vận tốc: v1,3 = v1,2 + v 2,3

- Biết cách tính gia tốc và các đại lượng trong công thức của các định luật Niu-tơn để viết phương trình chuyển động cho vật hoặc hệ vật.

Trong đó: v1,3 : là vận tốc của mưa đối với người đi xe

v1,2 : là vận tốc của mưa đối với mặt đất (Hình vẽ)

v1,3

v 2,3 v1,2

v 2,3 : là vận tốc của mặt đất so với người đi xe (ngược lại với vận tốc của xe)

Dễ dàng nhận thấy vận tốc v1,3 xiên góc α so với phương thẳng đứng. Vì vậy ta

thấy giọt mưa luôn rơi xiên góc hắt vào mặt người đi xe. b. Để tránh mưa tạt vào người, chúng ta cầm ô che mưa hướng về phía trước xiên góc α như trên là đúng. Tuy nhiên, khi đi xe làm như thế rất nguy hiểm, vừa che khuất tầm nhìn, vừa gây cản trở trong quá trình điều khiển xe. Nếu gặp gió lớn có thể làm chúng ta bị ngã gây tai nạn. Vì vậy tuyệt đối không được sử dụng ô khi đi xe đạp, xe máy điện để đảm bảo an toàn cho bản thân và cho những người khác khi tham gia giao thông.

Ví dụ 3: : Khi ôtô đang chuyển động với vận tốc 10m/s thì người ngồi trong xe thấy các giọt nước rơi xuống tạo thành những vạch làm với phương thẳng đứng một góc α = 300. Tính vận tốc rơi xuống của các giọt mưa. Giả thiết rằng khi tới

v 3,2 gần mặt đất, giọt nước mưa chuyển động thẳng đứng và đều đối với đất.

- Hướng dẫn: Theo công thức cộng vận tốc: v1,3 = v1,2 + v 2,3

Trong đó: v1,3 : là vận tốc của mưa đối với người đi xe

α

v1,3

v 2,3 v1,2 Trang 18

− Vận dụng được mối quan hệ giữa khối lượng và mức quán tính của vật để giải thích một số hiện tượng thường gặp trong đời sống liên quan đến giao thông.

2. Liên hệ thực tế về giao thông.

Ba định luật Niu tơn là các định luật cơ bản chi phối chuyển động của các vật.

Mọi tính toàn về chuyển động trong khi tham gia giao thông đều sử dụng các định luật Niu Tơn. Đặc điểm chuyển động của các xe khi tham gia giao thông phụ thuộc vào khối lượng, vận tốc, lực kéo động cơ, lực ma sát với mặt đường…Lực có ảnh hưởng đến tính chất của chuyển động, là nguyên nhân làm biến đổi chuyển động của các xe.

Xu hướng giữ nguyên trạng thái chuyển động của vật được phát biểu lần đầu bởi Galileo và được Newton tổng kết lại trong định luật I Newton (còn được gọi là định luật quán tính). Mọi vật đều có xu hướng bảo toàn vận tốc cả hướng và độ lớn. + Nếu vật đang đứng yên thì có xu hướng giữ nguyên trạng thái đứng yên + Nếu vật đang chuyển động thì có xu hướng giữ nguyên trạng thái chuyển động thẳng đều.

Trang 19

+ Khi không có ngoại lực dụng vào vật hoặc các ngoại lực có hợp lực bằng 0 thì vật giữ nguyên trạng thái chuyển động. Đây chính là chuyển động theo quán tính.

Quán tính là một xu hướng của một vật thể giữ nguyên chuyển động của nó khi có bất cứ vật gì chống lại chuyển động này. Hay nói cách khác, quán tính là sự chống lại của vật thể đối với sự thay đổi tốc độ và hướng chuyển động. Mọi vật đều muốn giữ chuyển động của chúng một cách tự nhiên.

hẳn, khi hãm phanh gấp trên đoạn đường dài 400m mới dừng hẳn; tàu chở hàng nặng cũng phải 500 – 600m. Với những trường hợp phát hiện vật cản quá gần, lái tàu cũng sẽ không phanh khẩn cấp được bởi có thể làm lật tàu hoặc trật bánh các toa tàu khỏi đường ray ảnh hưởng tới hàng trăm hành khách trên tàu.

6. Tại sao khi đi ô tô phải thắt dây an toàn?

- Dây an toàn giữ chặt chúng ta không bị bay về trước và đập vào kính chắn gió hoặc va đập vào bảng đồng hồ khi chiếc xe đột ngột dừng lại do tai nạn.

Nếu một chiếc ô tô có tốc độ 50 km/giờ, quán tính sẽ luôn muốn giữ chúng chuyển động ở 50 km/giờ ở hướng đó. Bất cứ vật gì ở trên chiếc xe, bao gồm cả người lái và hành khách đều có quán tính riêng, theo quán tính của chiếc xe. Chiếc xe làm tăng vận tốc của người lái theo tốc độ của nó. Hãy tưởng tượng rằng chúng ta đang lao đi với vận tốc đều đều 50 km/h. Tốc độ của chúng ta và tốc độ chiếc xe gần như bằng nhau, vì vậy ta cảm thấy mình và chiếc xe đang di chuyển như một khối duy nhất.

Theo tính toán, nếu người ngồi trên xe không thắt dây an toàn thì việc va đập vào kính chắn gió, vô lăng, ghế phía trước... với vận tốc và lực rất mạnh. Đây là lý do nhiều người bay về phía trước khi xe gặp tai nạn. Với những va chạm này, nguy cơ bị chấn thương nghiêm trọng hoặc tử vong là rất lớn. Nếu thắt dây đai an toàn đúng quy cách, các dây đai sẽ truyền phần lớn lực dừng thông qua các phần trên cơ thể, như: khung xương chậu, xương sườn, vai. Lực này tác động vào nhiều điểm trên cơ thể nên không gây nhiều tổn thương và sẽ giảm được phần lớn tác hại.

3. Câu hỏi và bài tập định tính về an toàn giao thông

7. Tại sao khi xe bị tai nạn, người ngồi trong xe sẽ lao về phía trước. Tốc độ càng cao, trọng lượng càng lớn thì lực va càng mạnh?

1. Tại sao khi hành khách ngồi trên ô tô đang chuyển động, nếu ô tô chuyển động sang trái thì người trong xe sẽ nghiêng sang bên phải và ngược lại?

- Vì khi xe đang chạy thẳng cả người và xe có vận tốc hướng thẳng, khi xe chuyển động sang trái, người vẫn còn bảo toàn vận tốc thẳng sẽ tiếp tục chuyển động trong khi xe đã rẽ sang trái nên người ngã vào bên phải của xe. Tương tự như vậy cho trường hợp xe rã sang bên phải.

2. Trong tai nạn giao thông, một ô tô tải đâm vào một ô tô con đang chạy ngược chiều. Ô tô nào chịu lực lớn hơn? Ô tô nào nhận được gia tốc lớn hơn? Hãy giải thích?

- Ô tô tải khối lượng m1 va chạm với ô tô con khối lượng m2 Hai ô tô chịu lực F như nhau theo định luật 3 Newton. Nhưng mỗi xe lại thu được gia tốc khác nhau: F = m1.a1 = m2.a2 vì m1 > m2 => a2 > a1 hay ô tô con nhận được gia tốc lớn hơn (dễ bi hư hỏng nhiều hơn, tai nạn cũng nguy hiểm hơn) 4. Tại sao khi đi xe máy điện, xe máy nếu dùng phanh trước đột ngột thì có thể bị ngã xe, gây tai nạn?

- Vì sử dụng phanh trước đột ngột và bóp quá mạnh khiến bánh trước hoàn toàn bị bó cứng, đầu xe trượt trên đường và mất hoàn toàn khả năng điều khiển xe, làm cho xe bị ngã, gây tai nạn 5. Tại sao tàu hỏa không thể dừng lại ngay khi gặp chướng ngại vật?

- Tàu hỏa không giống phương tiện giao thông đường bộ muốn dừng là dừng được ngay, mà cần có thời gian nhất định. Với tàu khách chạy 80km/h muốn dừng Trang 20

- Dựa trên định luật Newton và định luật bảo toàn năng lượng, khi xảy ra va chạm, theo quán tính xe dừng lại thì người ngồi trên xe vẫn lao về phía trước. Với công thức F = ma, trong đó a là gia tốc, m là khối lượng người, nếu người có khối lượng m = 50 kg thì khi hai xe chạy ngược chiều với vận tốc tương đương là v= 50 km/h, thời gian va chạm là 0,1 giây thì lực va đập khoảng 15000 N (tương đương 1,5 tấn). Còn va chạm xảy ra trong 1/100 giây thì lực tác động tương đương 15 tấn đè lên người, bằng rơi từ tòa nhà cao 45m xuống đất.

Tương tự tốc độ càng cao, số người trên xe càng nhiều thì động năng càng lớn và lực va chạm càng mạnh. Khi ôtô di chuyển ở tốc độ 50 km/h và phanh gấp thì lực quán tính sẽ đẩy người ngồi trên xe về phía trước với tốc độ tương tự. Khi đó đầu sẽ lao về trước tốc độ mạnh nhất (khoảng 40 km/h).

Bài 13: Lực ma sát 1. Mục tiêu - Viết được công thức xác định lực ma sát trượt: Fmst = µt N - Vận dụng được công thức tính lực ma sát trượt để giải được các bài tập.

- Biết tính lực ma sát trượt và các đại lượng trong công thức tính lực ma sát.

- Nêu được đặc điểm của các loại lực ma sát: ảnh hưởng của ma sát đến chuyển động của cá vật.

1. Lực ma sát nghỉ có một giá trị cực đại của nó và tỷ lệ với phản lực vuông góc N Trang 21

(Fmsn) max = µ ng.N

Bài tập: Một xe ôtô đang chạy trên đường lát bêtông với vận tốc v0 = 100 km/h thì hãm phanh để dừng lại. Cho g = 10 m/s2. Hãy tính quãng đường ngắn nhất mà ôtô có thể đi cho tới lúc dừng lại trong hai trường hợp :

trong đó µng là hệ số ma sát nghỉ.

2. Lực ma sát trượt có đặc điểm sau: + Xuất hiện tại bề mặt tiếp xúc khi hai vật trượt tương đối với nhau. + Có phương song song với bề mặt tiếp xúc và hướng cản trở chuyển động.

b. Trời mưa, đường trơn, hệ số ma sát giảm còn lại là µ =0,4.

+ Có độ lớn tỷ lệ với phản lực vuông góc Fmst = µ.N

a. Đường khô, hệ số ma sát trượt giữa lốp xe với mặt đường là µ = 0,7.

với µ là hệ số ma sát trượt.

3. Lực ma sát trượt, lực ma sát lăn cũng tỷ lệ với phản lực vuông góc

- Hướng dẫn:

Biểu diễn và phân tích các lực:

Fmsl = µ l.N Tuy nhiên, hệ số ma sát lăn nhỏ hơn nhiều so với hệ so ma sát trượt.

4. Lực cản môi trường là một dạng của lực ma sát.

Lực cản môi trường xuất hiện khi một vật chuyển động trong một môi trường nhớt (lỏng hoặc khí). Tuy nhiên, khác với lực ma sát, lực cản môi trường phụ thuộc mạnh vào vận tốc. Với vận tốc nhỏ, lực cản môi trường tỷ lệ với vận tốc, khi vận tốc lớn, lực cản môi trường tỷ lệ với bình phương vận tốc.

2. Liên hệ thực tế với giao thông Lực ma sát luôn xuất hiện trong sự chuyển động tương đối của các vật với nhau. Có nhiều trường hợp ma sát là có hại nhưng cũng không ít trường hợp ma sát là có lợi. Chẳng hạn ma sát làm mòn lốp xe, ma sát làm mòn các trục máy, ổ bi khi chuyển động…Nhưng nếu không có ma sát nghỉ chúng ta lại không cầm nắm được các vật, các chi tiết máy sẽ không được lắp ghép, liên kết với nhau và đặc biệt ma sát nghỉ còn đóng vai trò là lực phát động làm cho các phương tiện giao thông chuyển động được trên mặt đường. Ví dụ khi ô tô chuyển động lăn bánh trên mặt đường có ma sát nghỉ tác dụng lực vào bánh xe làm bánh xe tiến về phía trước, nhưng ma sát lăn làm cản trở chuyển động và làm mòn lớp xe và ổ trục. Khi xe phanh, bánh xe không lăn mà chỉ trượt trên mặt đường thì ma sát trượt giúp xe dừng lại…

3. Câu hỏi thực tế và bài tập liên quan đến giao thông.

Câu hỏi: Các lốp xe ảnh hưởng đến sự an toàn giao thông đến mức nào khi chúng ta lái xe trên xa lộ? Yếu tố nào ngăn cho xe khỏi bị trượt và cho phép chúng ta kiểm soát được xe khi cua xe hay dừng lại? Ma sát làm được gì ở đây?

- Bề mặt lốp xe đóng vai trò chủ yếu trong việc tạo ma sát hay chống trượt.

Trong điều kiện khô ráo, một lốp xe nhẵn sẽ tạo lực đẩy lớn hơn bởi vì diện tích tiếp xúc lớn hơn sẽ làm tăng lực ma sát. Vì vậy, lốp xe dùng cho xe đua trên các đường đua có bề mặt nhẵn không có khía.

Trang 22

hoặc Chọn gốc toạ độ tại vị trí xe có v0 = 100 km/h ≈ 27,8 m/s.

Mốc thời gian tại lúc bắt đầu hãm xe.

Theo định luật II Niutơn và công thức tính Fms ta có:

a=

−Fms −µmg = = −µg m m

a. Khi đường khô µ = 0,7 => a = - 0,7.10 = - 7(m/s2) Quãng đường xe đi được là: v2 – v02 = 2as = > s =

v 2 − v 02 0 − 27,82 = =55,2 (m) 2a 2( −7)

b. Khi đường ướt µ = 0,4 => a = - 0,4.10 = - 4(m/s2).

Quãng đường xe đi được là: s =

v 2 − v 20 0 − 27,82 = = 96,6(m).

2a 2(−4)

Như vậy là khi trời mưa, đường trơn xe muốn phanh để dừng lại quảng đường đi được xa hơn, ngoài ra còn hạn chế về tầm nhìn nên dễ gây tai nạn hơn. Vì vậy trời mưa phải hạn chế tốc độ trong khả năng kiểm soát của mình.

Trang 23

Bài 14: Lực hướng tâm và chuyển động ly tâm 1. Mục tiêu - Nêu được lực hướng tâm trong chuyển động tròn đều là hợp lực tác dụng lên vật và viết được công thức F ht =

Để không tăng bán kính cong mà vẫn đảm bảo vận tốc xe chạy, tại các đoạn cong người ta thường làm đường nghiêng về phía trong để một phần trọng lực của xe tác dụng như lực hướng tâm, đối ngược lại tác động của lực ly tâm.

mv 2 = mω2r r

- Xác định được lực hướng tâm và giải được bài toán về chuyển động tròn đều khi vật chịu tác dụng của một hoặc hai lực.

- Hiểu được chuyển động ly tâm và cách phòng tránh.

- Biết cách xác định lực hướng tâm và giải được bài toán: Hợp lực của trọng lực và phản lực đóng vai trò lực hướng tâm khi tàu hoả đi vào khúc lượn cong, ô tô chuyển động trên cầu cong ...

2. Liên hệ thực tế về giao thông Khi đi xe đạp, xe máy vào các đường cua đường vòng, một cách tự nhiên ta phải làm xe nghiêng so với mặt đường một góc nào đó. Bản thân các đoạn đường vòng người ta thường làm hơi nghiêng để tạo ra lực hướng tâm làm cho xe chuyển động cua dễ dàng. Vậy lực hướng tâm ảnh hưởng như thế nào cho các phương tiện khi đến đường vòng.

Hình ảnh: Ô tô bị văng ra khỏi làn đường khi vào khúc cua

Lực ly tâm (lực quán tính ly tâm) là một lực quán tính xuất hiện trên mọi vật nằm yên trong hệ quy chiếu quay so với một hệ quy chiếu quán tính. Nó là hệ quả của trường gia tốc, xuất hiện trong hệ quy chiếu phi quán tính mà trong trường hợp này là hệ quy chiếu quay.

Cũng có thể hiểu lực ly tâm là phản lực của lực hướng tâm tác động vào vật đang chuyển động theo một đường cong (thành phần lực vuông góc với vận tốc và làm đổi hướng vận tốc), để giữ cho vật nằm cân bằng trong hệ quy chiếu quay.

Công thức tính lực quán tính ly tâm: Fq = Fht = mv2/ R= m ω2R 3. Lực ly tâm ảnh hưởng đến chuyển động của các xe tham gia giao thông như thế nào?

1. Đối với đoạn đường cong trên mặt phẳng nằm ngang Khi xe chạy trên đoạn đường cong, sẽ xuất hiện một lực ly tâm: + Có điểm gốc là trọng tâm xe; Phương nằm ngang + Chiều hướng từ tâm của đoạn cong ra ngoài. + Độ lớn F = mv2/R , tỉ lệ thuận với m, với bình phương v và tỉ lệ nghị với R Mỗi xe có trọng lượng cố định, vì thế để giảm lực này phải giảm vận tốc khi vào cua hoặc phải tăng bán kính (tức là phải cua rộng ra, dễ gây tai nạn khi đi vào làn đường khác mất an toàn).

Trang 24

Hình ảnh: Xe máy bị trượt ngã khi đi qua khúc cua

Ví dụ: Một xe có khối lượng là m = 5 tấn = 5000 kg, chạy trên đoạn đường cong có bán kính cong là 50 m. Tốc độ xe chạy v = 50 km/h = 13,89 m/s. Lực ly tâm khi đó sẽ là: F = 19 290 N, đẩy vào trọng tâm xe theo phương nằm ngang, theo chiều từ tâm của đoạn đường cong hướng ra ngoài. Ngoài lực ly tâm, xe còn có trọng lực. P = mg = 50 000 N. Lực ly tâm và trọng lực tạo thành một hợp lực làm xa chuyển động luôn có xu hướng văng ra ngoài đường cong của khúc cua.

Lực ly tâm cũng có thể là một phần nguyên nhân gây tai nạn ở một số trường hợp đi xe đi xe máy, xe đạp điện khi rẽ ở ngã ba, ngã tư với tốc độ cao.

Trang 25

Có thể đưa ra 4 yếu tốc tác động tới hiện tượng lật xe. Thứ nhất, tốc độ càng cao càng nguy hiểm. Thứ hai, bán kính cong của đoạn đường càng nhỏ càng bất lợi. Thứ ba, xe càng chất nặng, xếp cao càng nguy hiểm, vì trọng tâm xe càng cao so với mặt đường. Cuối cùng, chiều rộng đế càng hẹp xe càng dễ đổ. Điều này giải thích tai nạn đổ tàu E1 năm 2005 tại Lăng Cô – Thừa Thiên Huế, vì tuy bán kính cong của đường sắt thường không nhỏ hơn 100 m, nhưng khoảng cách giữa hai thanh ray tức là chiều rộng của mặt đế lại hẹp, thường không quá 1,2 m, nên hợp lực của trọng lực và lực ly tâm dễ kéo ra ngoài mặt đế, gây đổ tàu. Do đó, ở đoạn đường ray có bán kính cong 100 m, thường phải hạn chế tốc độ dưới 60 km/h. Nếu chạy quá 60 km/h thì tai nạn xảy ra là khó tránh khỏi.

không bám đường nữa, giống như bị nhấc bỗng lên, tay lái mất tác dụng và xe hoàn toàn bất định, bị lăng sang ngang theo quán tính.

Bài tập vận dụng: Xe có khối lượng 10 tấn đi qua cầu vồng. Cầu có bán kính cong là 50m. Giả sử xe chuyển động đều với vận tốc 10 m/s.

1. Tính lực nén của xe lên cầu a. Tại điểm A cao nhất của cầu (đỉnh cầu) b. Tại điểm B nơi bán kính cong hợp với phương thẳng đứng góc 300. Lấy g = 10m/s2.

2. Với vận tốc của xe bằng bao nhiêu thì khi lên đến điểm cao nhất không có lực nén lên cầu, khi đó thì xe chuyển động như thế nào?

Q

B

- Hướng dẫn:

1. Khi ô tô qua cầu, hợp lực của P và Q , gây ra gia tốc hướng tâm: Độ lớn:

Pcosα – Q = maht = m

v2 R

A

P

v2 => Q = m(gcosα - ) R

v2 ) = 80000( N) R v2 b. Tại B góc α = 300 => Q = m(gcosα - ) = 66602,5 (N) R

a. Tại A góc α = 0

=> Q = m(g -

Phản lực Q có độ lớn bằng áp lực N của xe nén lên cầu. Luôn nhỏ hơn trọng lượng của xe 2. Khi không có lực nén lên cầu nghĩa là: Q = 0 Hình ảnh: Đoàn tàu E1 bị lật và đứt lìa các toa tại Lăng Cô – Thừa Thiên Huế

2. Đoạn đường cong theo mặt phẳng đứng Đây là đoạn đường có tuyến thẳng trên mặt bằng, nhưng bị uốn vồng lên hoặc lõm xuống, trường hợp này lực ly tâm vẫn tính như trên và xuất phát từ trọng tâm xe, nhưng có phương thẳng đứng, có chiều từ dưới lên trên nếu đường cong vồng lên. Còn chiều từ trên xuống dưới, nếu đường cong lõm xuống.

Ví dụ: Xe có khối lượng m = 5000 kg, chạy với tốc độ v = 60 km/h trên đoạn đường cong theo mặt phẳng đứng, vồng lên, với bán kính cong R = 50 m. Trường hợp này, lực ly tâm F = 27 750 N, nhưng có chiều thẳng đứng từ dưới lên trên.

Trọng lực xe vẫn tính như trên bằng 50.000 N. Do lực ly tâm và trọng lực ngược chiều nên trọng lực xe còn 22 250 N, tức là xe nhẹ đi quá nửa, xe sẽ có hiện tượng như đi trên đường trơn, hệ số ma sát nhỏ đi quá nửa, dễ bị trượt sang ngang do tay lái đột nhiên nhẹ bỗng. Cũng trường hợp này, nếu xe chạy với tốc độ 80 km/h, lực ly tâm sẽ bằng 49 327 N, nghĩa là xấp xỉ bằng trọng lực. Lúc này hầu như xe Trang 26

Tại điểm cao nhất: Q = m(g -

v2 v2 ) = 0 => g = 0 => v = R R

Rg = 10 5 (m/s)

Khi đó xe chuyển động giống như bay khỏi mặt đường, rất khó điều khiển và có thể gây tai nạn trên cầu.

Bài 23: Định luật bảo toàn động lượng và các bài toán va chạm.

1. Mục tiêu − Viết được công thức tính động lượng và nêu được đơn vị đo động lượng. − Phát biểu và viết được hệ thức của định luật bảo toàn động lượng đối với hệ hai vật. − Nêu được nguyên tắc chuyển động bằng phản lực.

- Vận dụng định luật bảo toàn động lượng để giải được các bài tập đối với hai vật va chạm mềm:

m1 v1 = (m1 + m 2 )v , suy ra

v=

m1 v1 m1 + m 2

- Giải thích được lực tương tác trong các vụ va chạm giữa các xe khi tham gia giao thông Trang 27

2. Liên hệ thực tế về các vụ va chạm giao thông Ví dụ: Vụ tai nạn ngày 18/3/2018 trên đường cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ giữa xe khách 54 chỗ mang biển kiểm soát 29B-078.43 và xe cứu hộ của lực lượng PCCC Hà Nội đã để lại hậu quả đau xót.

- Để tính được sự thay đổi của gia tốc, chúng ta cần tính được thời gian va chạm (do quá nhanh và ngắn nên ở đây chúng ta sẽ lấy thời gian va chạm vào khoảng 0,05 giây, sau va chạm xem như xe khách đứng yên và có gia tốc bằng 0) Khi đó, gia tốc của xe khách sẽ là: a =

v − v0 2 = - 444 (m/s ) ∆t

- Cuối cùng chỉ việc áp dụng định luật II Newton: F = ma = 7 326 000 (N).

Chuyện xe khách sai hay xe cứu hỏa sai vẫn đang là chủ đề tranh luận của cộng đồng mạng suốt mấy ngày qua và chưa "ngã ngũ". Nhưng có một điều chắc chắn: lực va chạm giữa hai xe rất mạnh, đến nỗi cả hai xe bị phá hủy nặng nề, cả đoạn phân cách cứng của đường cũng bị uốn cong, một chiến sĩ cảnh sát PCCC thiệt mạng... Trong cuộc sống thì các vụ va chạm có sự kết hợp giữa cả hai loại va chạm mềm và va chạm đàn hồi, nhưng có thể xem vụ va chạm giữa hai xe là một vụ va chạm không đàn hồi. Với các va chạm loại này động năng có được của các vật sẽ chuyển hóa thành nhiệt và công biến dạng. Để tính toán lực va chạm của một vụ tai nạn, chúng ta có thể đơn giản nhân khối lượng của vật va chạm với gia tốc sau khi giảm của nó. Ở đây, chúng ta sẽ lý tưởng hóa bài toán thực tế bằng cách: - Xem như xe cứu hỏa đứng yên (vì khi đó chiếc xe này vừa rẽ vào đường cao tốc, chưa đạt tốc độ cao).

- Vụ va chạm là trực diện, xe khách chạy với tốc độ v = 80 km/h ≈ 22,2 m/s (tốc độ tối thiểu trên tuyến đường cao tốc này là 80 km/h) và khối lượng xe khách là khoảng m = 16500 kg (đây là khối lượng của một chiếc xe khách Daewoo 50 chỗ ngồi).

Lực va chạm này tương đương lực tác dụng của một vật có khối lượng m = 732600kg = 732,6 tấn tác dụng lên mặt đất (lấy g = 10m/s2). Thật là khủng khiếp. Trong thực tế thì các số liệu trên có sự sai lệch do va chạm không hoàn toàn đàn hồi, sau va chạm, các xe không dừng lại ngay, do yếu tố tác động của ma sát…Tuy nhiên qua số liệu tính toán như trên chúng ta cũng có thể thấy rằng, khi xảy ra va chạm giữa các xe có tốc độ cao thì tai nạn gây hậu quả rất nghiêm trọng.

Theo tính toán của các chuyên gia, khi xảy ra các vụ va chạm giao thông, lực tác dụng của các xe tương đương với lực rơi của chính ô tô đó từ các độ cao như sau: + Khi ô tô đâm vào một vật với vận tốc 50 km/h sẽ tương đương với ô tô rơi từ độ cao 10m. + Khi ô tô đâm vào một vật với vận tốc 44 km/h sẽ tương đương với ô tô rơi từ độ cao 7,5m. + Khi ô tô đâm vào một vật với vận tốc 36 km/h sẽ tương đương với ô tô rơi từ độ cao 5m.

Với tốc độ 70 km/h sự va đập tăng lên gấp 2 lần so với tốc độ 50 km/h; với tốc độ 87 km/h sự va đập tăng lên gấp 3 lần so với tốc độ 50 km/h; với tốc độ 100 km/h sự va đập tăng lên gấp 4 lần so với tốc độ 50 km/h.

Bài 25: Động năng và định lý đông năng 1. Mục tiêu - Phát biểu được định nghĩa và viết được công thức tính động năng. Nêu được đơn vị đo động năng.

- Động năng của một vật khối lượng m đang chuyển động với vận tốc v được xác định theo công thức : Wđ =

1 mv2 2

- Trong hệ SI, đơn vị của động năng là jun (J). Đặc điểm của động năng: - Chỉ phụ thuộc độ lớn vận tốc, không phụ thuộc hướng vận tốc.

- Là đại lượng vô hướng, có giá trị dương. Có tính tương đối.

Trang 28

Trang 29

- Giải thích được các hiện tượng về tai nạn giao thông của các phương tiện. Tại sao

một tai nạn giao thông, ô tô có trọng tải càng lớn và chạy càng nhanh thì hậu quả tai nạn do nó gây ra càng nghiêm trọng?

2. Liên hệ thực tế về giao thông Động năng của một vật là năng lượng mà nó có được từ chuyển động của nó.

Nó được định nghĩa là công cần thực hiện để gia tốc một vật với khối lượng cho trước từ trạng thái nghỉ tới vận tốc hiện thời của nó. Sau khi đạt được năng lượng này bởi gia tốc của nó, vật sẽ duy trì động năng này trừ khi tốc độ của nó thay đổi. Động năng phụ thuộc vào khối lượng và bình phương vận tốc. Khối lượng càng lớn thì động năng càng lớn, vận tốc tăng lên gấp đôi thì động năng tăng lên bốn lần. Xe có năng lượng lớn khi gây tai nạn càng nghiệm trọng. Vì vậy xe nào có khối lượng lớn, chạy với tốc độ nhanh thì khi tai nạn xảy ra càng nghiêm trọng, gây thiệt hại càng lớn.

3. Bài tập vận dụng giao thông Ví dụ 1: Một ô tô tải khối lượng m1 = 15 tấn chuyển động với vận tốc không đổi v1 = 54km/h. Một ô tô con khối lượng m2 =2,3 tấn chuyển động ngược chiều với vận tốc không đổi v2 = 72 km/h.

3.3. Hệ thống câu hỏi kiểm tra đánh giá kiến thức và mức độ nhận thức của học sinh 1. Câu hỏi kiểm tra kiến thức của hoc sinh về ATGT khi học xong nội dung trong đề tài sáng kiến kinh nghiệm * Hãy đánh dấu vào ý em cho là đúng nhất.

1. Theo em, an toàn giao thông là gì? €Không bị tai nạn cho bản thân €Sự bình an khi tham gia giao thông €Tuân thủ đầy đủ luật giao thông €Đảm bảo cho mọi người được an toàn 2. Khi hai xe chạy cùng chiều thì vận tốc của xe này đối với xe kia giảm đi so với vận tốc của mỗi xe, còn khi hai xe chạy ngược chiều thì vận tốc này được tăng lên. Đây là nội dung nào của vật lý? €Chuyển động thẳng biến đổi đều €Vận tốc và quảng đường

a. Tính động năng của mỗi ô tô.

€Tính tương đối của chuyển động

b. Nếu xảy ra va chạm giữa hai thì thì năng lượng để gây ra tai nạn là bao nhiêu?

€Vận tốc và thời gian

c. Nếu xe con tăng vận tốc lên v2’ = 90 km/h thì động năng tăng thêm một lượng là bao nhiêu?

- Hướng dẫn: m1 = 15 tấn = 15.103 kg ; m2 = 2,3 tấn = 2,3.103kg

Động năng của xe con: Wđ2 =

€Khó điều khiển xe €Động năng của xe lớn

1 1 m1v12 = .15.103.152 = 1687,5.103 (J) 2 2

4. Khi đứng gần đường sắt mà có tàu chạy qua thì chúng ta bị hút về phía đường sắt. Vì sao?

1 1 m2v22 = .2,3.103.202 = 460.103 (J) 2 2

€Bất ngờ, tự ngã vào đường sắt

b. Nếu xảy ra va chạm thì động năng của 2 xe chuyển thành năng lượng gây ra tai nạn, tổng cọng là: W = Wđ1 + Wđ2 = 2147,5.103 (J) c. Nếu xe con có vận tốc v2’ = 90 km/h = 25m/s thì động năng tăng thêm một lượng là: ∆Wđ = Wđ’ – Wđ =

€Khó quan sát chướng ngại vật €Không kịp xử lý tình huống xảy ra

v1 = 54 km/h = 15 m/s ; v2 = 72 km/h = 20 m/s a. Động năng của xe tải: Wđ1 =

3. Khi người điều khiển xe chạy tốc độ càng lớn thì dễ gây tai nạn. Vì sao?

1 1 3 m2 (v2 '2 − v22 ) = .2,3.103 (252 − 202 ) =258,8.10 (J) 2 2

€Do quán tính của tàu lớn €Do áp suất không khí bên ngoài lớn €Do tàu có lực hút 5. Khi đi xe dưới trời mưa thì các hạt mưa luôn rơi xiên từ phía trước vào mặt chúng ta là do đâu? €Gió thổi từ phía trước €Sức cản không khí

Trang 30

Trang 31

2. Câu hỏi hỏi đánh giá về nhận thức của học sinh theo các mức độ khác nhau.

€Vận tốc của xe lớn hơn vận tốc hạt mưa €Vận tốc tương đối của hạt mưa đối với xe 6. Khi đi xe đạp, xe máy chuyển động đến đường cua, đường vòng trường hợp nào làm xe dễ bị ngã hoặc bị văng ra khỏi đường?

TT

Em đã từng vi phạm về an €Thường toàn giao thông chưa? xuyên

€Thỉnh thoảng

€Chưa bao giờ

2

Tại sao học sinh thường vi €Chưa biết phạm ATGT? luật

€Chưa có kỹ năng lái xe

€Chưa có ý thức cao

3

Tại sao học sinh chưa quan €Không chú tâm đến việc thực hiện tốt ý đến vấn ATGT? đề đó

€Không liên quan đến bản thân HS

€Chưa có ý thức cao về ATGT

4

Em có nhắc nhỡ khi bạn €Có nhắc mình vi phạm an toàn giao nhỡ thông không?

€Chưa nhắc nhở

€Không dám nhắc nhở

5

Em đã liên hệ kiến thức vật €Đã liên hệ €Chưa liên hệ €Không biết lý trong bài học vào thực tế một số kiến được kiến liên quan đến khi tham gia GT chưa? thức thức kiến thức nào.

6

Tại sao học sinh đi xe máy €Không điện, xe máy thường không thích đội, đội mũ bảo hiểm? nặng nề

€Chưa có thói €Chưa có ý quen đội mũ thức bảo vệ bảo hiểm bản thân.

7

Theo em, để không vi €Thực hiện phạm ATGT học sinh cần tốt luật làm gì? giao thông

€Có ý thức tốt khi tham gia giao thông

8

Hành vi nào sau đây liên €Chưa hiểu quan đến ý thức học sinh luật giao khi tham gia giao thông? thông

€Lạng lách, €Tất cả hành đánh võng, vi làm mất an chạy quá tốc toàn giao độ… thông.

9

Theo em, mọi hành vi vi €Xử lý nhẹ phạm ATGT đối với học nhành, có sinh nên được xử lý như tính giáo thế nào? dục

€Phải được xử lý nghiêm minh và kịp thời

10

Việc bảo đảm an toàn giao €Là trách €Là trách €Là trách thông đối với học sinh là nhiệm của nhiệm của nhiệm của trách nhiệm của ai? nhà trường bản thân học học sinh,nhà và gia đình sinh và gia trường và học sinh đình toàn xã hội

€Vận tốc xe lớn và bán kính khúc cua nhỏ €Xe không có lực hướng tâm 7. Khi va chạm giữa hai xe xảy ra, tại sao phần lớn các xe khối lượng nhỏ thường bị thiệt hại nặng nề hơn so với xe khối lượng lớn? (Ví dụ: Ô tô và xe máy; Xe con và xe tải…) €Xe khối lượng nhỏ chịu lực lớn hơn €Xe khối lượng lớn gia tốc lớn hơn €Xe khối lượng nhỏ gia tốc lớn hơn €Xe khối lượng lớn vận tốc lớn hơn.

8. Tại sao khi đi xe máy điện, xe máy nếu dùng phanh trước đột ngột thì có thể bị ngã xe, gây tai nạn? €Vì xe không chạy được

Các mức độ nhận thức

1

€Xe có khối lượng lớn €Đường cua có ma sát lớn

Câu hỏi đánh giá

€Vì quán tính xe lớn €Vì mất thăng bằng €Vì đầu xe trượt không điều khiển được 9. Một xe ô tô, chạy với tốc độ 60 km/h khi phát hiện chướng ngại vật tài xế đạp phanh để dừng xe quá trình diễn ra như thế nào? €Nhận thức của tài xế để hành động €Phản xạ của tài xế để hành động €Nhận thức, phản xạ của tài xế để hành động €Hành động ngay lập tức để phanh dừng xe.

10. Một chiếc xe đang chạy với tốc độ 36 km/h thì tài xế hãm phanh, xe chuyển động thẳng chậm dần đều rồi dừng lại sau 5s. Quãng đường xe chạy được trong giây cuối cùng là A. 2,5 m.

B. 2 m.

C. 1,25 m.

D. 1 m.

Trang 32

€Nhắc nhở mọi người không vi phạm GT

€Phải xử lý kịp thời và đúng pháp luật để giáo dục các bạn khác

Trang 33

4. TIẾN HÀNH THỰC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI

- Mức độ 1: Kiến thức dưới 5 điểm, nhận thức đúng dưới 50 %

4.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm

- Mức độ 2: Kiến thức từ 5 đến < 7 điểm, nhận thức đúng 50 – 70%

Nhằm đánh giá lại kết quả nghiên cứu của đề tài, kiểm tra hiệu quả của các biện pháp nâng cao ý thức của học sinh khi an toàn giao thông đã nêu ra. Kết quả thực nghiệm góp phần khẳng định tính hiệu quả của nội dung nghiên cứu.

- Mức độ 3: Kiến thức từ 7 đến < 9 điểm, nhận thức đúng 70 - 80%

Nhiệm vụ đặt ra là phải tiến hành thăm dò ý kiến học sinh về vấn đề an toàn giao thông. Áp dụng các biện pháp nêu ra trong đề tài, tiến hành dạy theo nội dung từng bài liên quan đến an toàn giao thông trong chương trình vật lý lớp 10. Từ đó đánh giá kết quả bước đầu sự thay đổi nhận thức và nâng cao ý thức cho hoc sinh khi tham gia giao thông.

- Mức độ 4: Kiến thức từ 9 – 10 điểm, nhận thứ từ 80% trở lên Bảng 1: Bảng kết quả số liệu ( phân phối tần số mức độ fi ) Bài KT Lớp Số Tấn số đánh giá mức độ hiểu biết và nhận thức fi HS Mức độ 1 Mức độ 2 Mứ độ 3 Mức độ 4 ĐC 10C1 42 5 15 12 10 TN 10C2

42

2

5

10

25

ĐC 10C6

40

10

15

10

5

4.2. Phương pháp thực nghiệm

TN 10C3

42

5

12

15

20

Việc thực nghiệm được tiến hành tại một số trường THPT trong Huyện Diễn Châu, trong đó được tiến hành rộng rãi tại Trường THPT Diễn Châu 4 với học sinh khối 10 năm học 2018 – 2019. Số học sinh được chọn thực nghiệm ở 6 lớp bao gồm: 10C1 và 10C2 năng lực học tập khá - giỏi; lớp 10C3 và 10C6 năng lực học tập trung bình - khá; lớp 10C4 và 10C5 năng lực học tập trung bình. Mỗi nhóm lớp chọn một lớp đối chứng và một lớp thực nghiệm. Cụ thể như sau:

ĐC 10C4

42

15

17

8

2

TN 10C5

40

6

10

14

10

ĐC

124

30

47

30

17

TN

124

13

27

39

55

ĐC 10C1

42

0

5

20

17

TN 10C2

42

0

3

10

29

ĐC 10C6

40

5

18

10

7

TN 10C3

42

0

10

18

14

4.3. Tiến hành thực nghiệm

ĐC 10C4

42

7

20

11

4

Trước khi áp dụng đề tài, tiến hành dự giờ, thăm lớp, trao đổi với giáo viên và học sinh về các vấn đề liên quan đến giao thông hiện nay. Quá trình tiến hành thực nghiệm có quan sát và ghi chép đầy đủ các hoạt động của giáo viên và học sinh. Đặc biệt chú ý đến khả năng theo dõi, tìm hiểu về các vấn đề liên quan đến giao thông qua bài học mà giáo viên nêu ra. Số học sinh tham gia hoạt động, việc thực hiện nhiệm vụ và kết quả học sinh nhận thức được. Cuối giờ học có sự trao đổi với giáo viên và học sinh để rút kinh nghiệm và có những nhận xét đánh giá chính xác.

Sau khi học sinh các bài đã nêu trong đề tài, tiến hành kiểm tra đánh giá kết quả theo các mức độ nhận thức của học sinh về vấn đề nâng cao ý thức tham gia giao thông của học sinh.

TN 10C5

40

1

12

17

10

ĐC

124

12

43

41

28

TN

124

1

25

45

53

1.Kiến thức

Tổng số

- Nhóm lớp khá – giỏi: Lớp đối chứng 10C1, lớp thực nghiệm 10C2 - Nhóm lớp trung bình – khá: Lớp đối chứng 10C6, lớp thực nghiệm 10C3 - Nhóm lớp trung bình: Lớp đối chứng 10C4, lớp thực nghiệm 10C5.

4.4. Kết quả thực nghiệm.

Tôi đã soạn 2 nhóm câu hỏi liên quan đến kiến thức vật lý và mức độ nhận thức của học sinh để kiểm tra đánh giá khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế và việc nâng cao ý thức của hoc sinh. Qua đó đánh giá được mức độ thay đổi nhận thức của học sinh khi tham gia giao thông. Kết quả như sau: Trang 34

1. Nhận thức

Tổng số

Bảng 2: Bảng phân phối tần suất tổng hợp các bài kiểm tra đánh giá Lớp

Số HS

ĐC

124

TN

124

Số % học sinh đạt mức độ hiểu kiến thức và nhận thức xi Mức độ 1 Mức độ 2 Mức độ 3 Mức độ 4 Cộng 16,90% 36,29% 28,62% 18,19% 100% 5,64%

20,96%

33,87%

39,53%

100%

Bảng 3: Bảng phân phối tần suất tích lũy các bài kiểm tra đánh giá Lớp Số HS Số % học sinh đạt mức độ hiểu kiến thức và nhận thức từ xi trở xuống Mức độ 1 Mức độ 2 Mức độ 3 Mức độ 4 Cộng ĐC 124 16,90 53,19 81,81 100 100% TN

124

5,64

26,60

60,47

100

100% Trang 35

4.5. Đánh giá hiệu quả của sang kiến kinh nghiệm

*Biểu diễn bằng đồ thị để so sánh: Đồ thị phân phối tần số tích lũy + Trục tung: Chỉ số % học sinh đạt mức độ xi trở xuống + Trục hoành: Chỉ số mức độ xi

Nội dung đề tài “Nâng cao ý thức tham giao giao thông cho học sinh qua một số bài học trong chương trình vật lý lớp 10 ” đã được áp dụng giảng dạy tại một số trường THPT trong huyện Diễn Châu thu được những kết quả đáng khích lệ. Khi vận dụng giảng dạy một số bài đã nêu trong đề tài, học sinh rất thích thú và hào hứng. Học sinh mạnh dạn nêu về những vụ tai nạn giao thông xảy ra hằng ngày mà các em đã chứng kiến, chỉ ra được nguyên nhân và các hiện tượng vật lý xảy ra. Khi làm các bài tập thực tế về giao thông học sinh luôn tranh luận sôi nổi, các em thấy được nhiều vấn đề được mở rộng, phát triển nâng cao, liên hệ các tình huống trong thực tế. Qua đó, học sinh sẽ thay đổi về nhận thức khi tham gia giao thông, làm thế nào để đảm bảo an toàn cho bản thân và cho những người xung quanh. Nếu mỗi giáo viên chúng ta luôn tìm tòi, nghiên cứu, vận dụng kiến thức môn học vào các vấn đề thực tiễn hằng ngày thì nội dung bài học sẽ sinh động, đem đến sự thích thú cho học sinh. Điều đó góp phần không nhỏ trong việc đổi nội dung chương trình giáo dục THPT trong giai đoạn hiện nay. Đặc biệt là giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, nâng cao ý thức việc tham gia giao thông an toàn.

120 100 80 60 40 20 0

Mức độ 1

Mức độ 2

Mức độ 3

Mức độ 4

Lớp ĐC

16.9

53.19

81.81

100

Lớp TN

5.64

26.6

60.47

100

Đồ thị phân phối tần số tích lũy mức độ nhận thức của học sinh các lớp ĐC và TN

- Tính mức độ trung bình các lớp đối chứng và thực nghiệm:

Đề tài đã được áp dụng giảng dạy cho học sinh lớp 10 khi học về chương trình cơ học. Nội dung đề tài cũng là một tài liệu tham khảo đáng tin cậy cho các thầy cô giáo đang giảng dạy vật lý nói chung và giảng dạy chương trình vật lý lớp 10 nói riêng. Khi áp dụng giảng dạy nội dung nàys học sinh hiểu biết hơn về các nguyên tắc khi tham gia giao thông liên quan đến kiến thức vật lý đã học. Khi giải các bài tập thực tế, học sinh biết thêm về các vụ tai nạn giao thông để biết cách phòng tránh, hạn chế được tai nạn giao thông đối với các em. Đặc biệt, khi áp dụng đề tài vào giảng dạy đã nâng cao được ý thức tham gia giao thông của học sinh.

n

x=

x1 + x2 + ... + xn = n

∑x

i

i =1

n

=

1 n ∑ fi xi n i =1

Trong đó : fi : là tần số tương ứng với số học sinh đạt mức độ nhân thức xi n : là số học sinh tham gia đánh giá n

Tính độ lệch chuẩn:

S=

∑ ( x − x) i

i =1

n −1

2

 n   ∑ xi  xi2 −  i =1  ∑ n = i =1 n −1

2

n

Kết quả cụ thể: Lớp Mức độ nhận thức trung bình ( x ) ĐC 2,08 TN 2,48

Danh sách giáo viên ở các trường THPT Huyện Diễn Châu, đã áp dụng nội dung đề tài vào giảng dạy: TT Độ lệch chuẩn (S) 0,22 0,18

Như vậy kết quả đánh giá mức độ hiểu biết và nhận thức của học sinh các lớp thực nghiệm cao hơn các lớp đối chứng.

Nếu dùng phương pháp kiểm định giả thuyết thống kê toán học ta có những kết luận sau: - Học sinh lớp chọn làm thực nghiệm hiểu biết và nắm vững kiến thức hơn, nhận thức về các vấn đề an toàn giao thông sâu hơn.

Họ và tên giáo viên

Chức vụ

Điện thoại

Trường THPT

Thời gian áp dụng

1

Bùi Văn Cơ

Giáo viên

0966713758 Diễn Châu 4

2018 - 2109

2

Bùi Hữu Đại

Giáo viên - 0915039767 Diễn Châu 4

2018 - 2019

3

Bùi Thái Cường

Giáo Viên

0972270823 Diễn Châu 4

2018 - 2019

4

Nguyễn Văn Võ

Giáo viên

0977113199 Diễn Châu 2

2018 – 2019

5

Bùi Đức Thuận

Giáo viên

0975752288 Nguyễn Xuân Ôn

2018 - 2019

- Học sinh hiểu rõ hơn các nguyên tắc khi tham gia giao thông an toàn, có thay đổi nhận thức về các mức độ cao hơn về mặt kiến thức cũng như nhận thức.

Trang 36

Trang 37

PHẦN III – KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận.

đã học vào các tình huống cụ thể khi tham gia giao thông, nâng cao được ý thức của học sinh ki tham gia giao thông.

Đất nước ta đang trên đường phát triển kinh tế nên không thể một sớm một chiều có thể giải quyết tốt các vấn đề về kết cấu hạ tầng giao thông, về phương thức quản lý xã hội...Hơn nữa nếu chờ phát triển hạ tầng xong mới chuyển biến ý thức, mới xác lập các chuẩn mực giá trị của văn hoá giao thông là quá muộn. Do vậy, xây dựng hiểu biết luật an toàn giao thông, tự giác giữ gìn kỷ cương và tuân thủ đạo đức xã hội khi tham gia giao thông của mỗi con người và cộng đồng là việc làm rất cần thiết trong tình hình hiện nay. Trong đó, việc giáo dục ý thức cho học sinh khi tham gia giao thông ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường góp phần quan trọng trong việc kiềm chế và giảm thiểu tai nạn giao thông, ùn tắc giao thông, tạo môi trường văn hoá giao thông lành mạnh.

Do nội dung đề tài nằm trong giới hạn của một sáng kiến kinh nghiệm trong năm học nên các vấn đề nêu ra còn hạn chế về nội dung, nhiều vấn đề khác chưa được khai thác. Trong thời gian tới, hướng phát triển của đề tài là tiếp tục nghiên cứu sâu về các vấn đề liên quan đến giao thông kết hợp kiến thức liên môn để giải quyết vấn đề. Từ tâm lý lứa tuổi học trò đến những hành động gây mất an toàn khi tham gia giao thông. Kết hợp với các vấn đề liên quan đến cở sở hạ tầng, phương tiện giao thông, điều kiện môi trường, thời tiết, ảnh hưởng của khí thải của các phương tiện giao thông...Từ đó có cái nhìn tổng quát hơn về việc nhận thức của học sinh khi tham gia giao thông an toàn. Nâng cao được ý thức của học sinh khi tham gia giao thông.

Để nâng cao ý thức học sinh thì công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức văn hoá giao thông cần phải được mở rộng, thực hiện một cách đồng bộ từ cơ quan nhà nước, các ban ngành, đoàn thể. Từ trường học đến các khu dân cư, mỗi gia đình và từng thành viên trong xã hội. Cần hình thành chương trình giảng dạy chính khoá trong các cấp học của nhà trường, trở thành tiêu chí để xã hội nhìn nhận, đánh giá về cá nhân, tập thể. Phải xã hội hoá công tác giáo dục an toàn giao thông, thông qua việc tạo dư luận trên địa bàn khu dân cư, có sự giám sát của mọi người trong việc giáo dục, ngăn chặn các hành vi vi phạm an toàn giao thông của học sinh. Đồng thời các hành vi đẹp về văn hoá giao thông phải được biểu dương, khen thưởng và giới thiệu, nhân rộng. Từ đó, tạo ra chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của học sinh, góp phần trong việc kiềm chế và giảm thiểu tai nạn giao thông xãy ra đối với học sinh nói riêng và cho mọi người tham gia giao thông nói chung.

Mặc dù đã rất cố gắng để hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm này, song nội dung và hình thức trình bày còn nhiều hạn chế, thời gian nghiên cứu chưa được nhiều, chắc chắn không tránh khỏi được những thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của các bạn đồng nghiệp để đề tài hoàn thiện hơn.

Xin chân thành cảm ơn những đóng góp ý kiến của quý thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp và các em học sinh.

Diễn Châu, tháng 3 năm 2019

2. Kiến nghị.

- Sau khi nghiên cứu và viết đề tài sáng kiến kinh nghiệm này, tôi cũng mong các thầy giáo, cô giáo cần tìm tòi nghiên cứu thêm các chuyên đề mới để phát triển kiến thức từ những bài học trong chương trình sách giáo khoa thành các chuyên đề gần gủi, thiết thực đối với hoc sinh, có nhiều ứng dụng trong thực tế để giảng dạy.

Qua đó học sinh biết được việc ứng dụng kiến thức môn học vào giải quyết các tình huống xảy ra trong cuộc sống hàng ngày.

Tác giả: Bùi Văn Cơ Giáo viên vật lý – Trường THPT Diễn Châu 4

- Các bậc phụ huynh và học sinh cần thay đổi nhận thức về các vấn đề liên quan đến an toàn giao thông. Thường xuyên tuyên truyền, vận động mọi người tham gia giao thông an toàn. Tránh các hành vi vi phạm đến an toàn giao thông gây thiệt hại cho bản thân mình và cho những người xung quanh.

- Các cấp lãnh đạo cần quan tâm hơn nữa về công tá giáo dục an toàn giao thông cho học sinh thông qua nhiều hình thức khác nhau. Tạo các cuộc thi, và các sân chơi để học sinh được thể hiện khả năng hiểu biết cũng như vận dụng kiến thức Trang 38

Trang 39

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Lương Duyên Bình, Nguyễn Xuân Chi, Tô Giang: “Vật Lý 10” ; “Bài tập vật lý 10” . Nhà xuất bản giáo dục 2015.

2. Vũ Thanh Khiết, Nguyễn Thanh Hải : “Bài tập định tinhs và âu hỏi thực tế Vật Lý 10” . Nhà xuất bản giáo dục 2008.

3. TS. Lê Thị Anh: “Văn hóa giao thông – Cái nhìn toàn cảnh ”, Học viện báo chí và tuyên truyền năm 2012 4. “Luật giao thông đường bộ số 23/2008/QH12”, Văn bản pháp luật năm 2008.

5. Công văn Số: 168/SGD&ĐT-GDCN. V/v hướng dẫn công tác NCKH và đúc kết SKKN. Của Sở GD&ĐT Nghệ an ngày 29 tháng 1 năm 2010 6. Phạm Phúc Tuy: “Một số vấn đề cơ bản về phương pháp viết sáng kiên kinh nghiệm ” (Đề tài nghiên cứu khoa học trường CĐSP Bình Dương, 2011).

7. Nguồn tài liệu từ Internet về các vấn đề nghiên cứu.

8. Phương pháp thống kê toán học.