Xác định hàm lượng một số kim loại nặng trong cây “Khấu rẻ” bằng phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC

LÊ ĐÌNH HƯỞNG

NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG MỘT SỐ KIM LOẠI NẶNG TRONG CÂY “KHẤU RẺ” CHỮA BỆNH NHIỆT MIỆNG Ở KHU VỰC THÁI NGUYÊN BẰNG PHƯƠNG PHÁP PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ

LUẬN VĂN THẠC SĨ HÓA HỌC

Thái Nguyên - Năm 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC

LÊ ĐÌNH HƯỞNG

NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG MỘT SỐ KIM LOẠI NẶNG TRONG CÂY “KHẤU RẺ” CHỮA BỆNH NHIỆT MIỆNG Ở KHU VỰC THÁI NGUYÊN BẰNG PHƯƠNG PHÁP PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ Chuyên ngành: Hóa phân tích Mã số: 60440118

LUẬN VĂN THẠC SĨ HÓA HỌC Người hướng dẫn khoa học: TS. Hoàng Lâm

Thái Nguyên - Năm 2017

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

i

LỜI CAM ĐOAN

N

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

Ơ

kết quả nêu trong luận văn là trung thực. Những kết luận của luận văn chưa

.Q

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

N

LÊ ĐÌNH HƯỞNG

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

G

Đ

ẠO

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

H

từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

ii

LỜI CẢM ƠN

Ơ

cho em đề tài và tận tình hướng dẫn và tạo mọi điều kiện cho em hoàn thành

N

Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo TS. Hoàng Lâm đã trực tiếp giao

U Y

Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong tổ bộ môn Hoá Phân Tích,

.Q

TP

em hoàn thành luận văn này.

ẠO

Em xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Trung tâm y tế dự phòng tỉnh

G

Đ

Thái Nguyên, các anh, chị khoa xét nghiệm đã tạo điều kiện giúp đỡ em về cơ

H Ư

N

sở vật chất, hướng dẫn em trong suốt quá trình làm phần thực nghiệm của đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới bạn bè, đồng nghiệp, gia đình đã quan

TR ẦN

tâm, giúp đỡ và động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.

Học viên

Lê Đình Hưởng

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

Thái Nguyên, ngày ….. tháng …. năm 2017

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Ban Chủ nhiệm khoa Hoá học, trường Đại học Khoa học Thái Nguyên đã giúp

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

luận văn.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

iii

MỤC LỤC

H

Ơ

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................... 3

N

MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1

.Q

1.1.1 Giới thiệu chung về cây “ Khấu rẻ” ......................................................... 3

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Đ

1.2. GIỚI THIỆU VỀ NGUYÊN TỐ CADIMI VÀ ASEN.............................. 4

G

1.2.1. Cadimi ..................................................................................................... 4

H Ư

N

1.2.2. Giới thiệu về nguyên tố Asen (As) ......................................................... 6 1.3. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH CADIMI VÀ ASEN ................. 9

TR ẦN

1.3.1. Các phương pháp phân tích hóa học ....................................................... 9 1.3.2. Các phương pháp phân tích công cụ ..................................................... 11

10 00

B

1.4. GIỚI THIỆU MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ (AAS). ........................................................................... 17

Ó

A

1.4.1. Nguyên tắc của phép đo phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) ....................... 18

H

1.4.2. Những ưu, nhược điểm của phép đo AAS ............................................ 21

-L

Í-

1.4.3. Đối tượng và phạm vi ứng dụng của AAS ............................................ 23

ÁN

1.5. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ MẪU PHÂN TÍCH XÁC ĐỊNH CADIMI VÀ ASEN ....................................................................................................... 24

ÀN

1.5.1. Phương pháp xử lý ướt (bằng axit đặc oxi hóa mạnh) .......................... 24

D

IỄ N

Đ

1.5.2. Phương pháp xử lý khô ......................................................................... 25

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

1.1.2 Công dụng của cây “Khấu rẻ”.................................................................. 4

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

CÂY “KHẤU RẺ “ ........................................................................................... 3

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

1.1 GIỚI THIỆU VỀ CÂY “ KHẤU RẺ “, CÔNG DỤNG CỦA

CHƯƠNG 2. THỰC NGHIỆM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........ 26 2.1. THIẾT BỊ, HÓA CHẤT, DỤNG CỤ ...................................................... 26 2.1.1. Thiết bị .................................................................................................. 26 2.1.2. Dụng cụ ................................................................................................. 26 2.1.3. Hoá chất................................................................................................. 26

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

iv

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................................ 26 2.2.1. Trang bị của phép đo ............................................................................. 27

Ơ

2.2.3 Phương pháp thêm chuẩn ....................................................................... 29

N

2.2.2 Phương pháp đường chuẩn..................................................................... 28

U Y

2.2.5. Xử lý mẫu .............................................................................................. 32

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

3.1. KHẢO SÁT KHOẢNG TUYẾN TÍNH NỒNG ĐỘ CÁC KIM LOẠI. . 34

G

Đ

3.2. XÂY DỰNG ĐƯỜNG CHUẨN CỦA As, Cd........................................ 37

H Ư

N

3.2.1. Đường chuẩn của asen .......................................................................... 37 3.2.2. Đường chuẩn của Cadimi. ..................................................................... 38

TR ẦN

3.3. ĐÁNH GIÁ SAI SỐ VÀ ĐỘ LẶP VÀ GIỚI HẠN PHÁT HIỆN (LOD), GIỚI HẠN ĐỊNH LƯỢNG (LOQ) CỦA PHƯƠNG PHÁP. ......................... 39

10 00

B

3.3.1. Đánh giá sai số và độ lặp lại của phương pháp ..................................... 39 3.3.2 .Giới hạn phát hiện và giới hạn đinh lượng của phép đo GF-AAS .. 43

Ó

A

3.4. PHÂN TÍCH MẪU THỰC TẾ BẰNG PHƯƠNG PHÁP

H

ĐƯỜNG CHUẨN ........................................................................................... 43

-L

Í-

3.4.1. Xác định hàm lượng kim loại trong mẫu bằng phương pháp đường chuẩn.. 44

ÁN

3.4.2.Xác định hàm lượng kim loại bằng phương pháp thêm chuẩn .............. 49

TO

KẾT LUẬN ..................................................................................................... 51 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 52

D

IỄ N

Đ

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN .......................... 34

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

2.2.6. Xác định hàm lượng kim loại Cadimi và Asen trong cây “Khấu rẻ” ... 32

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

2.2.4 Lấy mẫu và bảo quản mẫu ..................................................................... 31

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

H

Ơ

Bảng 1.2. Một số hằng số vật lí của asen [2, 3]. ............................................... 7

N

Bảng 1.1. Một số hằng số vật lí của cadimi [2, 3]. ........................................... 5

.Q

vực tỉnh Thái Nguyên ...................................................................................... 31

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Đ

Bảng 3.2: Kết quả khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của As ..................... 35

G

Bảng 3.3: Kết quả khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của Cd ..................... 36

H Ư

N

Bảng 3.4: Kết quả xác định sai số của phương pháp với phép đo As............ 41 Bảng 3.5: Kết quả xác định sai số của phương pháp với phép đo Cd ............ 42

TR ẦN

Bảng 3.6 : Kết quả xác định nồng độ As trong mẫu theo đường chuẩn ......... 45 Bảng 3.7 : Kết quả xác định nồng độ Cd trong mẫu theo đường chuẩn ......... 46

10 00

B

Bảng 3.8: Kết quả nồng độ As, Cd trong các mẫu cây khấu rẻ ...................... 47 Bảng 3.9: Giới hạn tối đa hàm lượng kim loại nặng trong các loại rau .......... 47

Ó

A

Bảng 3.10:So sánh hàm lượng As và Cd trong mẫu cây “ Khấu rẻ” thu được tại

H

Thái Nguyên với quy chuẩn QCVN 8-2:2011/BYT ....................................... 48

-L

Í-

Bảng 3.11: Kết quả phân tích As bằng phương pháp thêm chuẩn .................. 49

TO

ÁN

Bảng 3.12: Kết quả phân tích Cd bằng phương pháp thêm chuẩn ................. 49

D

IỄ N

Đ

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

Bảng 3.1: Các điều kiện đo phổ của As, Cd ................................................... 34

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

Bảng 2.1. Các mẫu cây “khấu rẻ” tươi lấy tại các địa điểm khác nhau của khu

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

Bảng 1.3: Độ nhạy của các nguyên tố theo phép đo AAS .............................. 22

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

vi

DANH MỤC CÁC HÌNH

Ơ

Hình 1.2 Hoa cây khấu rẻ .................................................................................. 4

N

Hình 1.1: Cây khấu rẻ ....................................................................................... 3

.Q

Hình 1.5: Máy Quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) ..................................... 18

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

Hình 2.1. Máy quang phổ hấp thụ nguyên tử Shimadzu AAS-6300.............. 27

G

Đ

Hình 2.2: Nguyên tắc cấu tạo của máy đo AAS ............................................. 28

H Ư

N

Hình 2.3. Đồ thị của phương pháp đường chuẩn ............................................ 29 Hình 2.4. Đồ thị của phương pháp thêm chuẩn .............................................. 30

TR ẦN

Hình 2.5 Quá trình axit hóa sử lý mẫu cây “Khấu rẻ” .................................... 32 Hình 3.1: Đồ thị khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của As ........................ 36

10 00

B

Hình 3.2: Đồ thị khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của Cd ........................ 37 Hình 3.3: Đường chuẩn của Asen ................................................................... 37

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

Hình 3.4: Đường chuẩn của Cd....................................................................... 38

D

IỄ N

Đ

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Hình 1.6: Sơ đồ khối thiết bị AAS .................................................................. 20

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

Hình 1.4: Đường cong đặc trưng kính ảnh...................................................... 17

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Hình 1.3: Sự phụ thuộc tuyến tính của lgR theo lgC ...................................... 16

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

vii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT

3

AES

4

F-AAS

5

GF-AAS

6

HCL

7

HPLC

8

ICP-OES

9 10

UV – Vis LOD

11

LOQ

12

ppb

13

ppm

Absorbance (Độ hấp thụ) Atomic Emission Spectrometry (Phổ phát xạ nguyên tử) Flame- Atomic Absorption Spectrometry (Phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa) Graphite Furnace- Atomic Absorption Spectrometry (Phổ hấp thụ nguyên tử không ngọn lửa) Hollow Cathode Lamp (Đèn catot rỗng) High Performance Liquid Chromatography (Sắc kí lỏng hiệu năng cao) Inductively Coupled Plasma Optical EmissionSpectroscopy (Quang phổ phát xạ quy nạp plasma) Ultra Violet – Visible Limit of detection (Giới hạn xác định) Limit of quantitation (Giới hạn định lượng) Part per billion Phần tỷ Part per million Phần triệu

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

.Q

TP

ẠO

G

N

H Ư

TR ẦN

B

10 00

A Ó

H

Í-

-L

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

Ơ H

Abs

N

2

Đ

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

Tên đầy đủ Atomic Absorption Spectrometry (Phổ hấp thụ nguyên tử)

STT Từ viết tắt 1 AAS

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

1

MỞ ĐẦU Theo dân gian, cây chữa bệnh nhiệt miệng được gọi là cây “ Khấu rẻ”

Ơ

mặt lá, hoa chùm màu trắng hoặc tím đỏ. Cây phát triển tốt từ mùa xuân và hè,

N

(tiếng Tày) là loại cây thân thảo thuộc họ Rau dăm, lá có lông nhỏ ở hai bên bề

U Y

tươi để chữa trị bệnh nhiệt miệng cho trẻ nhỏ, người lớn và làm thuốc giải độc

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

môi trường ảnh hưởng có hại đến chất lượng của cây “Khấu rẻ” dùng làm thuốc

G

Đ

đặc biệt là những cây mọc tự nhiên và đó là một vấn đề cần phải kiểm tra, xem

H Ư

N

xét. Do việc sử dụng các loại hoá chất như thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu… cùng với các chất thải của nền công nghiệp, đã dẫn đến các nguồn đất,

TR ẦN

nước và không khí bị ô nhiễm, đặc biệt do các nghành công nghiệp đang ngày càng phát triển thì sự ô nhiễm môi trường bởi các kim loại nặng như As, Pb,

10 00

B

Cd, Zn, Cu, Hg …. ngày càng nghiêm trọng. Cây “Khấu rẻ” có thể bị nhiễm một số kim loại nặng từ đất, nước và không khí. Vì vậy chúng ta không chỉ

Ó

A

quan tâm nghiên cứu các hoạt chất có tác dụng sinh học tốt với sức khoẻ con

H

người mà cần phải quan tâm nghiên cứu và kiểm tra khống chế các chất có hại

-L

Í-

đặc biệt là các kim loại nặng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ người sử dụng.

ÁN

Nhất là đối với những cây, cỏ được sử dụng trực tiếp làm truốc chữa bệnh như cây “Khấu rẻ”. Hiện nay, trên thế giới vẫn chưa có đề tài nào nghiên cứu xác định hàm lượng các kim loại nặng có trong cây “Khấu rẻ”, do vậy cần phải

D

IỄ N

Đ

ÀN

phân tích để đánh giá hàm lượng kim loại nặng có trong cây “ Khấu rẻ” ở khu

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

Nhưng cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật thì vấn đề ô nhiễm

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

theo nhiều bài thuốc dân gian khác.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

ra hoa vào mùa thu. Đồng bào dân tộc Tày, Nùng thường sử dụng trực tiếp lá

vực Thái Nguyên xem có vượt quá tiêu chuẩn cho phép hay không và có đảm bảo an toàn cho người sử dụng hay không.

Với những lý do như trên tôi đã chọn đề tài “ Nghiên cứu xác định hàm lượng một số kim loại nặng trong cây “ Khấu rẻ” chữa bệnh nhiệt miệng ở khu vực Thái Nguyên bằng phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử”.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

2

Để thực hiện đề tài này, tôi tập trung giải quyết các nhiệm vụ sau: 1. Nghiên cứu, xây dựng quy trình phân tích xác định hàm lượng kim

N

loại cadimi, asen trong cây “ Khấu rẻ ” bằng phương pháp phổ hấp thụ nguyên

Ơ

tử không ngọn lửa (GF - AAS).

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

phương pháp đường chuẩn.

G

Đ

6. Kiểm tra độ chính xác của kết quả phân tích bằng phương pháp thêm chuẩn.

H Ư

N

7. So sánh kết quả phân tích hàm lượng cadimi và asen trong mẫu cây

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

“ Khấu rẻ “ với tiêu chuẩn trong cây sử dụng lá, thân và rễ của Việt Nam.

D

IỄ N

Đ

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

5. Xác định hàm lượng cadimi, asen trong các mẫu cây “ Khấu rẻ “ bằng

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

4. Đánh giá sai số, độ lặp, khoảng tin cậy của phép đo, xác định LOD, LOQ.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

3. Khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của cadimi, asen.

N

H

2. Khảo sát các điều kiện tối ưu cho phép đo của kim loại cadimi và asen.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

3

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU

N

1.1 GIỚI THIỆU VỀ CÂY “ KHẤU RẺ “, CÔNG DỤNG CỦA CÂY

Ơ

“KHẤU RẺ “

U Y

Cây “ Khấu rẻ “ có tên khoa học là Polygonum caespitosum Blume hay

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

hoặc cây nghể nhỏ, đồng bào dân tộc tày, nùng thường gọi là cây “Khấu rẻ”.

G

Đ

Cây “Khấu rẻ” là dạng cây thảo sống một năm, họ rau răm, cao 30 –

H Ư

N

50cm mọc thành bụi, lá có phiến thon, dài 5-8cm, rộng 1,5-3cm đầu có ngọn dài, gốc nhọn, có lông nằm nằm trên cả hai mặt, cuống lá 1cm; bẹ chìa có lông

TR ẦN

to, mỏng và tơ dài 1cm. Cụm hoa ở nách lá và ngọn nhánh; bông hẹp; hoa thưa đơn độc, màu trắng hay màu hồng. Quả bế 3 cạnh, mặt lõm, cao 2mm, màu đen

10 00

B

bóng. Ra hoa vào tháng 8-9.[1]

Cây “Khấu rẻ” mọc hoang ở khắp nơi trên đất nước ta đặc biệt là những

H

TO

ÁN

-L

Í-

Indonexia.....

Ó

A

nơi ẩm thấp, cây còn phân bố ở nhiều nước khác như Ấn Độ, Trung Quốc,

D

IỄ N

Đ

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

posumbu (Buch.-Ham.ex D. Don) H. Gross. Tên tiếng việt là cây nghể phù

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

tên gọi khác là Polygonum posumbu Buch – Ham.ex D.Don hoặc Persicaria

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

1.1.1 Giới thiệu chung về cây “ Khấu rẻ”

Hình 1.1: Cây khấu rẻ

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

Trong dân gian, cây “Khấu rẻ” dùng làm thuốc có tác dụng thanh nhiệt,

B

giải độc, bổ, lọc máu và chữa ho, nhiệt miệng. Tuy nhiên việc nghiên cứu và

10 00

sử dụng cây khấu rẻ làm thuốc hiện nay còn hạn chế. Một số bài thuốc có sử

A

dụng cây “Khấu rẻ” trong dân gian:

H

Ó

- Thuốc chữa nhiệt miệng: Lấy khoảng 15 – 20 ngọn lá “Khấu rẻ” tươi,

Í-

giã nát sau đó gạn lấy nước để uống còn bã đắp trực tiếp vào vết nhiệt miệng.

-L

- Bài thuốc chữa rắn cắn: cây “Khấu rẻ” 25 ngọn, lá phèn đen 25 lá, thuốc

ÁN

lào một điếu (viên tròn bằng hạt ngô), hồng hoàng một cục bằng hạt đậu xanh.

TO

Cả 4 vị giã nhỏ. Thêm một bát nước đun sôi để nguội lọc lấy nước, cho vài hạt

D

IỄ N

Đ

ÀN

muối và rồi uống. Chia làm 3 lần trong ngày. Bã đắp vào nơi rắn cắn. thời gian

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TR ẦN

1.1.2 Công dụng của cây “Khấu rẻ”

H Ư

Hình 1.2 Hoa cây khấu rẻ

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q N

G

Đ

ẠO

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

N

H

Ơ

N

4

điều trị chừng 3 ngày (kinh nghiệm dân gian).[1] 1.2. GIỚI THIỆU VỀ NGUYÊN TỐ CADIMI VÀ ASEN 1.2.1. Giới thiệu về nguyên tố Cadimi (Cd) 1.2.1.1. Trạng thái tự nhiên của cadimi Cadimi được phát hiện vào năm 1817 bởi nhà khoa học người Đức F.Stromeyer ( 1778 – 1835). Trong thiên nhiên, cadimi tồn tại ở dạng bền vững

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

5

là Cd(II). Trữ lượng của cadimi trong vỏ Trái đất là 7,6.10-6% tổng số nguyên tử tương ứng. Khoáng vật chính của cadimi là grenokit (CdS), khoáng vật này

N

hiếm khi tồn tại riêng mà thường ở lẫn với khoáng vật của kẽm và thủy ngân là

Ơ

xinaba hay thần sa (HgS) [2 ,3].

[Kr]4d105s2

Năng lượng ion hóa thứ nhất (eV)

8,99

G

Đ

ẠO

Cấu hình electron

Bán kính nguyên tử (A0)

H Ư

N

1,56

Thế điện cực chuẩn (V)

TR ẦN

-0,402

Khối lượng nguyên tử (đvC)

B

Nhiệt độ nóng chảy (oC)

10 00

Nhiệt độ sôi (oC)

321,07 767 Lục giác bó chặt

Ó

A

Cấu trúc tinh thể

112,411

Í-

H

1.2.1.3. Tính chất hóa học của cadimi

-L

Cadimi là nguyên tố tương đối hoạt động hóa học. Trong không khí ẩm,

ÁN

cadimi bền ở nhiệt độ thường nhờ màng oxit bảo vệ. Nhưng ở nhiệt độ cao

Đ

ÀN

TO

cadimi cháy mãnh liệt cho ngọn lửa mầu sẫm.

2Cd + O2 → 2CdO

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Bảng 1.1. Một số hằng số vật lí của cadimi [2, 3].

IỄ N D

.Q

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

ẩm cadimi dần bị bao phủ bởi lớp màng oxit nên mất ánh kim.

U Y

Cadimi là kim loại màu trắng bạc, mềm, dễ nóng chảy, ở trong không khí

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

1.2.1.2. Tính chất vật lí của cadimi

Tác dụng với halogen tạo thành đihalogenua, tác dụng với lưu huỳnh và

các nguyên tố không kim loại khác như photpho, selen….

Cd + S → CdS Ở nhiệt độ thường cadimi bền với nước vì có màng oxit bảo vệ, nhưng ở nhiệt độ cao cadimi khử hơi nước biến thành oxit.

Cd + H2O → CdO + H2↑

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

6

Cadimi tác dụng dễ dàng với axit không phải là chất oxi hoá, giải phóng khí hiđro [2, 3].

N

Ví dụ với axit HCl

H

Ơ

Cd + 2HCl → CdCl2 + H2↑

U Y

Cd + H3O+ + H2O → [Cd(H2O)2]]2+ + 1/2H2↑

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

cách khác nhau và được tích tụ lại chủ yếu trong thận và có thời gian bán huỷ

G

Đ

sinh học rất dài từ 20 - 30 năm. Nhiễm độc cadimi gây nên chứng bệnh giòn

H Ư

N

xương. Ở nồng độ cao, cadimi gây đau thận, thiếu máu và phá huỷ tuỷ xương.

Phần lớn cadimi thâm nhập vào cơ thể con người được giữ lại ở thận và được

TR ẦN

đào thải, còn một phần ít (khoảng 1%) được giữ lại trong thận, do cadimi liên kết với protein tạo thành metallotionein có ở thận. Phần còn lại được giữ lại

10 00

B

trong cơ thể và dần dần được tích luỹ cùng với tuổi tác.

Cadimi thường gắn liền với kẽm nên có khả năng thay thế kẽm. Trong

Ó

A

cơ thể, kẽm là thành phần thiết yếu của một số hệ thống enzim nên khi bị cadimi

H

thay thế sẽ gây ra rối loạn tiêu hoá và các chứng bệnh rối loạn chức năng thận,

-L

Í-

thiếu máu, tăng huyết áp, phá huỷ tuỷ sống, gây ung thư [4].

ÁN

1.2.2. Giới thiệu về nguyên tố Asen (As) 1.2.2.1.Trạng thái tự nhiên của Asen Asen chiếm khoảng 10-4 % tổng số nguyên tử trong vỏ trái đất là các

D

IỄ N

Đ

ÀN

nguyên tố giàu thứ 20 sau các nguyên tố khác, nhưng ít tồn tại ở dạng nguyên

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

Cadimi là nguyên tố rất độc. Cadimi thâm nhập vào cơ thể bằng nhiều

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

1.2.1.4. Độc tính của cadimi.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

Trong dung dịch thì:

chất trong tự nhiên. Người ta tìm thấy Asen tồn tại ở dạng hợp chất với một hay một số nguyên tố khác. Thường thì các các dạng hợp chất hữu cơ của Asen ít độc hơn hợp chất Asen vô cơ.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

7

Asen phân bố rộng rãi trên vỏ trái đất với nồng độ trung bình khoảng 2mg/kg. Nó có mặt trong đá đất nước không khí, và một số sinh vật. Asen có

Ơ

Asen là nguyên tố cancofil dễ tạo sunfua với lưu huỳnh, tạo hợp chất với

N

thể tồn tại với 4 trạng thái oxi hóa: -3, 0, +3, +5.

.Q

vật quan trọng nhất của Asen là: Asenopirit (FeAsS), Ocpirmen(As2S3), Rialga

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

G

Đ

thường tạo thành ở nhiệt độ thấp.[5]

H Ư

N

1.2.2.2. Tính chất vật lí

Asen hay còn gọi là thạch tín, là một á kim có màu xám kim loại, rất

TR ẦN

giòn, kết tinh dạng tinh thể. Asen lần đầu tiên được Albertus Magnus (Đức) viết về nó vào năm 1250. Asen là một á kim gây ngộ độc mạnh.

10 00

B

Asen có một vài dạng thù hình, dạng kim loại và dạng không kim loại. Ở dạng không kim loại Asen được tạo nên khi ngưng tụ hơi của nó. Đó là chất rắn

Ó

A

mầu vàng, ở nhiệt độ thường dưới tác dụng của ánh sáng nó chuyển nhanh

H

thành bột. Ở dạng kim loại: Asen có màu xám và là dạng bền nhất, dễ nghiền

-L

Í-

nhỏ thành bột, dẫn nhiệt và dẫn điện tốt, hơi Asen có mùi tỏi rất độc[5].

Bảng 1.2. Một số hằng số vật lí của asen [2, 3].

TO

ÁN

Dưới đây là một số hằng số vật lí của Asen:

Cấu hình electron

Đ IỄ N D

ẠO

hợp chất như: Lơlingit ( FeAs2), Smartina (As2Co), các loại hợp chất này

[Ar]3d104s24p3

Năng lượng ion hóa thứ nhất (eV)

10,5

Bán kính nguyên tử (A0)

1,25

Khối lượng nguyên tử (đvC)

74,92

Nhiệt độ nóng chảy (oC)

817

Nhiệt độ sôi (oC)

610

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

(AsS)... Asen còn kết hợp các nguyên tố khác, thay thế lưu huỳnh trong các

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

vật độc lập của Asen, trong đó 60% là Asenat và 35% là Sunfua. Các khoáng

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

selen, telua và đặc biệt với đồng, niken, sắt, bạc,... Có khoảng gần 140 khoáng

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

8

1.2.2.3. Tính chất hóa học Asen là nguyên tố vừa có tính kim loại vừa có tính phi kim. Về lí tính nó

N

có tính chất giống kim loại nhưng hóa tính lại giống các phi kim. Khi đun nóng

Ơ

trong không khí nó cháy tạo thành As2O3 màu trắng [5].

U Y

.Q

2As + 3Cl2 → 2AsCl3

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

kim loại khác tạo nên Asenua.

G

Đ

2As + 3M → M3As2 (đun nóng, M = Mg, Ca, Cu)

H Ư

N

2As + M → MAs2 (đun nóng, M = Zn, Ca, Fe)

As + M → MAs ( đun nóng, M = Al, Ga, In, La)

TR ẦN

Asen không phản ứng với nước, axit loãng nhưng tan trong HNO3 đặc, cường thủy, kiềm, chất ôxi hóa điển hình.

10 00

B

As + 3HClđ + HNO3đ → AsCl3 + NO↑ + H2O As + 5 HNO3 + 2 H2O → 3 H3AsO4 + 5 NO↑

Ó

A

As + 6 NaOH → 2NaAsO3 + 2H2

H

1.2.2.4. Độc tính của Asen

-L

Í-

Về mặt hoá học As là một á kim, về mặt sinh học As nằm trong danh

ÁN

mục các hoá chất độc hại cần được kiểm soát. As được xếp cùng hàng với các kim loại nặng, As là chất độc có thể gây nên 19 bệnh khác nhau trong đó có ung thư da và phổi, bàng quang, ruột. Các triệu chứng cổ điển của nhiễm độc

D

IỄ N

Đ

ÀN

As là sậm màu da, tăng sừng hóa và ung thư, tác động đến hệ thần kinh ngoại

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

TP

Khi đun nóng As tương tác với Br, S, kim loại kiềm, kiềm thổ và một số

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

Ở dạng bột nhỏ As có thể bốc cháy trong khí clo tạo thành triclorua.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

As + 3O2 → As2O3

biên và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe như chứng to chướng gan, bệnh đái tháo đường, cao huyết áp, bệnh tim, viêm cuống phổi, các bệnh về đường hô hấp….

As ở dạng vô cơ có độc tính cao gấp nhiều lần As ở dạng hữu cơ, trong đó các hợp chất có chứa As thì hợp chất chứa As (III) độc tính cao hơn As (V), tuy

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

9

nhiên trong cơ thể As (V) có thể bị khử về As (III); As(III) tác động vào nhóm - SH của các enzim do vậy ức chế hoạt động của men.[4]

N

1.3. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH CADIMI VÀ ASEN

Ơ

Hiện nay có rất nhiều phương pháp khác nhau để xác định asen và cadimi

U Y

tử UV – VIS, phổ phát xạ nguyên tử (ICP-OES), phổ hấp thụ nguyên tử ngọn

.Q

TP

pháp xác định cadimi và asen.

ẠO

1.3.1. Các phương pháp phân tích hóa học

G

Đ

1.3.1.1. Phương pháp phân tích khối lượng

H Ư

N

Phương pháp phân tích khối lượng là phương pháp cổ điển, độ chính xác có thể đạt tới 0,1%. Cơ sở của phương pháp là sự kết tủa định lượng của chất

TR ẦN

phân tích với một thuốc thử thích hợp.

Cadimi thường được kết tủa dưới dạng CdS, CdSO4, CdNH4PO4 sau

10 00

B

đó kết tủa được lọc, rửa, sấy (hoặc nung) rồi đem cân từ đó xác định hàm lượng chất phân tích.

Ó

A

Asen thường được kết tủa dưới dạng Ag3AsO4, As2S3, Mg(NH4)AsO4

H

hay Ag2HAsO4, sau đó kết tủa được lọc, rửa, sấy rồi đem cân từ đó xác định

-L

Í-

hàm lượng chất phân tích.

ÁN

Phương pháp này không đòi hỏi dụng cụ đắt tiền nhưng quá trình phân

TO

tích lâu, nhiều giai đoạn phức tạp đặc biệt khi phân tích lượng vết các chất. Vì vậy phương pháp này không được dùng phổ biến trong thực tế để xác định

D

IỄ N

Đ

ÀN

lượng vết các chất mà chỉ dùng trong phân tích hàm lượng lớn [6].

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

lửa (F-AAS) và không ngọn lửa (GF-AAS),.… Dưới đây là một số phương

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

như phương pháp phân tích khối lượng, phân tích thể tích, điện hoá, phổ phân

1.3.1.2. Phương pháp phân tích thể tích Phương pháp phân tích thể tích dựa trên sự đo thể tích dung dịch thuốc thử để biết nồng độ chính xác (dung dịch chuẩn) được thêm vào dung dịch chất định phân để tác dụng đủ toàn bộ lượng chất định phân đó. Thời điểm thêm lượng thuốc thử tác dụng với toàn bộ chất định phân gọi là điểm tương đương.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

10

Để nhận biết điểm tương đương, người ta dùng các chất gây ra hiện tượng có thể quan sát bằng mắt gọi là các chất chỉ thị [6].

N

Với cadimi và asen, ta có thể dùng các phép chuẩn độ như chuẩn độ phức

Ơ

chất, chuẩn độ ôxi hoá - khử với các chất chỉ thị khác nhau.

U Y

chỉ thị ET-OO hoặc môi trường pH = 6 với chỉ thị xylendacam. Khi đó chất chỉ

.Q TP

H6F + Cd2+ → H4FCd + 2H+ (đỏ)

ẠO

H4FCd + H2Y2- → CdY2- + H6F

G

Đ

(vàng)

H Ư

N

Asen có thể được xác định bằng phương pháp chuẩn độ iot, chuẩn độ bicromat hay phương pháp chuẩn độ Brom.

TR ẦN

Xác định Asen bằng chuẩn độ iot người ta chuyển Asen về dạng AsO33bằng K2CO3, NaHCO3 và H2SO4 loãng, sau đó chuẩn độ bằng iot với chỉ thị hồ

10 00

B

tinh bột cho tới khi dung dịch xuất hiện màu xanh. Phương pháp này xác định được hàm lượng As trong khoảng từ 0,1% đến vài chục %.

Ó

A

Phương pháp phân tích công cụ

H

Phương pháp phổ hấp thụ phân tử UV - VIS

-L

Í-

Phương pháp này chính là phương pháp phổ hấp thụ phân tử trong vùng

ÁN

UV - VIS. Ở điều kiện thường, các phân tử, nhóm phân tử của chất bền vững

TO

và nghèo năng lượng. Đây là trạng thái cơ bản. Nhưng khi có một chùm sáng với năng lượng thích hợp chiếu vào thì các điện tử hoá trị trong các liên kết (л,

D

IỄ N

Đ

ÀN

∂ , n) sẽ hấp thụ năng lượng chùm sáng, chuyển lên trạng thái kích thích với

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

thị chuyển từ màu đỏ sang màu vàng :

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Ta có thể xác định cadimi bằng EDTA ở môi trường pH = 9 đến 10 với

năng lượng cao hơn. Hiệu số giữa hai mức năng lượng (cơ bản Eo và kích thích Em) chính là năng lượng mà phân tử hấp thụ từ nguồn sáng để tạo ra phổ hấp thụ phân tử của chất.

Nguyên tắc: Phương pháp xác định dựa trên việc đo độ hấp thụ ánh sáng của một dung dịch phức tạo thành giữa ion cần xác định với một thuốc thử vô

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

11

cơ hay hữu cơ trong môi trường thích hợp khi được chiếu bởi chùm sáng.

Phương pháp định lượng phép đo:

Ơ

A: độ hấp thụ quang

H N

K: hằng số thực nghiệm

U Y

C: nồng độ nguyên tố phân tích

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

Phương pháp trắc quang có độ nhạy, độ ổn định và độ chính xác khá cao,

G

Đ

được sử dụng nhiều trong phân tích vi lượng. Tuy nhiên với việc xác định

H Ư

N

cađimi, asen thì lại gặp rất nhiều khó khăn do ảnh hưởng của một số ion kim loại tương tự. Khi đó phải thực hiện các công đoạn che, tách phức tạp [7, 8].

1.3.2.1. Phương pháp điện hoá.

10 00

B

a. Phương pháp cực phổ

TR ẦN

1.3.2. Các phương pháp phân tích công cụ

Nguyên tắc: Người ta thay đổi liên tục và tuyến tính điện áp đặt vào 2

Ó

A

cực để khử các ion kim loại, do mỗi kim loại có thế khử khác nhau. Thông qua

H

chiều cao của đường cong Von-Ampe có thể định lượng được ion kim loại trong

-L

Í-

dung dịch ghi cực phổ. Vì dòng giới hạn Igh ở các điều kiện xác định tỉ lệ thuận với

ÁN

nồng độ ion trong dung dịch ghi cực phổ theo phương trình: I = k.C

Phương pháp này sử dụng điện cực giọt thuỷ ngân rơi làm cực làm việc,

D

IỄ N

Đ

ÀN

trong đó thế được quét tuyến tính rất chậm theo thời gian (thường 1 – 5 mV/s)

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

10-7M và là một trong các phương pháp được sử dụng khá phổ biến.

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

Phương pháp này cho phép xác định nồng độ chất ở khoảng 10-5 đến

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Trong đó:

N

A = K.C

đồng thời ghi dòng là hàm của thế trên cực giọt thuỷ ngân rơi. Sóng cực phổ thu được có dạng bậc thang, dựa vào chiều cao có thể định lượng được chất phân tích.

Phương pháp này có khá nhiều ưu điểm: Nó cho phép xác định cả chất vô cơ và hữu cơ với nồng độ 10-5 ÷ 10-6M tuỳ thuộc vào cường độ và độ lặp lại

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

12

của dòng dư. Sai số của phương pháp thường là 2 ÷ 3% với nồng độ 10-3 ÷ 104

M, là 5% với nồng độ 10-5 M (ở điều kiện nhiệt độ không đổi). Tuy nhiên

U Y

Nhằm loại trừ ảnh hưởng trên đồng thời tăng độ nhạy, hiện nay đã có các

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

b. Phương pháp Von-Ampe hoà tan

G

Đ

Về bản chất, phương pháp Von-Ampe hoà tan cũng giống như phương

H Ư

N

pháp cực phổ là dựa trên việc đo cường độ dòng để xác định nồng độ các chất trong dung dịch. Nguyên tắc gồm hai bước:

TR ẦN

Bước 1: Điện hoá làm giàu chất cần phân tích trên bề mặt điện cực làm việc trong khoảng thời gian xác định, tại thế điện cực xác định.

10 00

B

Bước 2: Hoà tan kết tủa đã được làm giàu bằng cách phân cực ngược cực làm việc, đo và ghi dòng hoà tan. Trên đường Von-Ampe hoà tan xuất hiện pic

Ó

A

của nguyên tố cần phân tích. Chiều cao pic tỉ lệ thuận với nồng độ [8, 9].

H

1.3.2.2. Phương pháp phổ phát xạ nguyên tử (ICP-OES).

-L

Í-

Khi ở điều kiện thường, nguyên tử không thu hay phát ra năng lượng

ÁN

nhưng nếu bị kích thích thì các điện tử hoá trị sẽ nhận năng lượng chuyển lên trạng thái có năng lượng cao hơn (trạng thái kích thích). Trạng thái này không bền, chúng có xu hướng giải phóng năng lượng để trở về trạng thái ban đầu bền

D

IỄ N

Đ

ÀN

vững dưới dạng các bức xạ. Các bức xạ này được gọi là phổ phát xạ của nguyên

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

(SQWP)… chúng cho phép xác định lượng vết của nhiều nguyên tố [9, 10].

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

phương pháp cực phổ hiện đại: cực phổ xung vi phân (DPP), cực phổ sóng vuông

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

10-5 đến 10-6 M.

Ơ

lượng oxi hoà tan hay bề mặt điện cực nên giới hạn phát hiện kém khoảng

N

phương pháp cực phổ bị ảnh hưởng rất lớn của dòng tụ điện, dòng cực đại,

tử.

Phương pháp OES dựa trên sự xuất hiện phổ phát xạ của nguyên tử tự do của nguyên tố phân tích ở trạng thái khí khi có sự tương tác với nguồn năng lượng phù hợp. Hiện nay, người ta dùng một số nguồn năng lượng để kích thích

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

13

phổ OES như ngọn lửa đèn khí, hồ quang điện, tia lửa điện, plasma cao tần cảm ứng (ICP)… đến n.10-4%), lại tốn ít mẫu, có thể phân tích đồng thời nhiều nguyên tố trong

Ơ

3

N

Nhìn chung, phương pháp ICP - OES đạt độ nhạy rất cao (thường từ n.10-

U Y

nguyên liệu tinh khiết, phân tích lượng vết ion kim loại độc trong nước, lương

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

[7, 8].

G

Đ

a. Nguyên tắc của phép đo phổ phát xạ nguyên tử

H Ư

N

Phương pháp phân tích dựa trên cơ sở đo phát xạ nguyên tử bao gồm các bước:

TR ẦN

Bước 1: Tìm các điều kiện phù hợp để hoá hơi mẫu phân tích hoàn toàn, tức là biến tất cả mẫu phân tích thành trạng thái hơi (thể khí) của chất mẫu.

10 00

B

Bước 2: Nguyên tử hoá (phân ly) của đám hơi phân tử của mẫu để tạo ra đám hơi của các nguyên tử tự do của các nguyên tố phân tích có trong mẫu một

Ó

A

cách hoàn toàn và ổn định. Nghĩa là tạo ra môi trường của các nguyên tử tự do

H

có khả năng sinh phổ phát xạ, khi chúng bị kích thích.

-L

Í-

Bước 3: Cung cấp năng lượng thích hợp để kích thích các nguyên tử của

ÁN

nguyên tố cần phân tích trong đám hơi đó, để chúng phát ra phổ phát xạ, sao cho có hiệu suất cao, ổn định và lặp lại được tốt.

Bước 4: Thu toàn bộ chùm sáng phát xạ của mẫu đã sinh ra, phân ly

D

IỄ N

Đ

ÀN

chúng thành phổ và ghi phổ đó lại. Như vậy chúng ta có phổ phát xạ của mẫu

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

TP

nguyên tố trong mẫu mà không chỉ ra được trạng thái liên kết của nó trong mẫu

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

thực, thực phẩm. Tuy nhiên, phương pháp này lại chỉ cho biết thành phần

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

cùng một mẫu. Vì vậy, đây là phương pháp dùng để kiểm tra đánh giá hoá chất,

phân tích.

Bước 5: Đánh giá định tính và định lượng phổ thu được theo yêu cầu đặt ra [7, 8]. b. Các ứng dụng của phép đo phổ phát xạ nguyên tử - Phân tích định tính và bán định lượng.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DấyKèmQuyNhƥn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

14

* PhĆ°ĆĄng phĂĄp Ä‘áť‹nh tĂ­nh: Ta biáşżt ráşąng máť—i nguyĂŞn táť­ khi báť‹ kĂ­ch thĂ­ch sáş˝ nhảy lĂŞn cĂĄc mᝊc năng lưᝣng cao đạc trĆ°ng riĂŞng cho tᝍng loấi. Do váş­y, khi

Ć

cho chĂşng. Ä?ây chĂ­nh lĂ cĆĄ sáť&#x; cᝧa phĆ°ĆĄng phĂĄp Ä‘áť‹nh tĂ­nh (xĂĄc Ä‘áť‹nh sáťą cĂł mạt

N

chĂşng tráť&#x; váť lấi mᝊc cĆĄ bản, chĂşng sáş˝ bᝊc xấ ra nhᝯng tần sáť‘ đạc trĆ°ng riĂŞng

U Y

xÊt cåc vấch ph᝕ đạc trưng cᝧa cåc nguyên t᝭ trên phim (hoạc kính ảnh) mà ta

.Q

NĆĄi báť“i dưᝥng kiáşżn thᝊc ToĂĄn - LĂ˝ - HĂła cho háť?c sinh cẼp 2+3 / Diáť…n Ä?Ă n ToĂĄn - LĂ˝ - HĂła 1000B Trần HĆ°ng Ä?ấo Tp.Quy NhĆĄn Tᝉnh BĂŹnh Ä?áť‹nh

áş O

có trong mẍu cŊng phải hết sᝊc cẊn thận. Trư᝛c hết ta phải xÊt xem có xuẼt

G

Ä?

hiᝇn ít nhẼt là 3 vấch ph᝕ đạc trưng cᝧa nguyên t᝭ hay không, nhẼt là s᝹ tᝓn tấi

H ĆŻ

N

cᝧa vấch pháť• cuáť‘i cĂšng (vấch pháť• nhấy nhẼt ᝊng váť›i náť“ng Ä‘áť™ bĂŠ nhẼt, Ä‘ĂŁ Ä‘áť cáş­p áť&#x; phần trĂŞn). VĂŹ náşżu chᝉ xem xĂŠt duy nhẼt cĂł máť™t vấch pháť• sáş˝ dáť… báť‹ nhầm vĂ chen lẼn lẍn nhau [7, 8]

TR ẌN

lẍn do hiᝇn tưᝣng cåc vấch ph᝕ cᝧa cåc nguyên t᝭ khåc nhau nẹm trÚng vấch,

10 00

B

* Phưƥng phåp bån đᝋnh lưᝣng: Thông thư�ng ta dÚng phưƥng phåp so sånh và phưƥng phåp hiᝇn vấch. Phưong phåp hiᝇn vấch sẽ xem xÊt s᝹ biến mẼt

Ă“

A

dần cåc vấch ph᝕ đạc trưng khi giảm nᝓng đ᝙ nguyên t᝭ trong mẍu. Tuy vậy,

H

khi th᝹c hiᝇn ta sẽ là m ngưᝣc lấi, nghĊa ta xÊt dần tᝍng vấch ph᝕ đạc trưng có

-L

Ă?-

náť“ng Ä‘áť™ tăng dần (bắt đầu lĂ vấch pháť• cuáť‘i cĂšng cĂł náť“ng Ä‘áť™ bĂŠ nhẼt), náť“ng Ä‘áť™

Ă N

cᝧa nguyên t᝭ trong mẍu sẽ tưƥng ᝊng v᝛i vấch ph᝕ có nᝓng đ᝙ l᝛n nhẼt. Ví

TO

d᝼ ta xĂŠt cĂĄc vấch đạc trĆ°ng cĂł náť“ng Ä‘áť™ tăng dần cᝧa nguyĂŞn t᝭‌[7, 8].

- Phân tích đᝋnh lưᝣng.

Ä?

ph᝕ I và nᝓng đ᝙ C cᝧa nguyên tᝑ trong m᝙t khoảng nᝓng đ᝙ xåc đᝋnh nà o đó.

Mᝑi liên hᝇ nà y d᝹a trên công thᝊc th᝹c nghiᝇm [7, 8]:

D

Iáť„ N

PhÊp phân tích đᝋnh lưᝣng d᝹a trên s᝹ liên hᝇ giᝯa cư�ng đ᝙ vấch quag

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

Tuy vậy, viᝇc khẳng đᝋnh là có hay không có m᝙t loấi nguyên t᝭ nà o đó

Ă€N

http://daykemquynhon.ucoz.com

thu đưᝣc.

Dáş Y KĂˆM QUY NHĆ N OFFICIAL ST&GT : Ä?/C 1000B TRẌN HĆŻNG Ä?áş O TP.QUY NHĆ N

N

H

cᝧa cåc nguyên tᝍ trong mẍu). Phưƥng phåp nà y khå đƥn giản bẹng viᝇc xem

Ä?Ăłng gĂłp PDF báť&#x;i GV. Nguyáť…n Thanh TĂş

đ??ź = đ?‘Ž. đ??ś đ?‘?

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DấyKèmQuyNhƥn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

15

b << 1 lĂ háşąng sáť&#x2018; trong máť&#x2122;t khoảng thay Ä&#x2018;áť&#x2022;i nháť? cᝧa náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122;; a lĂ háşąng sáť&#x2018; Ä&#x2018;ạc trĆ°ng cho quĂĄ trĂŹnh trong nguáť&#x201C;n sĂĄng vĂ tĂšy thuáť&#x2122;c vĂ o bản chẼt cᝧa

N

nguyĂŞn táť&#x2018; cần phân tĂ­ch. LẼy log 2 váşż biáť&#x192;u thᝊc trĂŞn ta cĂł:

Ć

đ?&#x2018;&#x2122;đ?&#x2018;&#x201D;đ??ź = đ?&#x2018;&#x2122;đ?&#x2018;&#x201D;đ?&#x2018;&#x17D; + đ?&#x2018;?đ?&#x2018;&#x2122;đ?&#x2018;&#x201D;đ??ś

U Y

.Q

CĂĄc phĆ°ĆĄng phĂĄp dĂšng cho phĂŠp Ä&#x2018;áť&#x2039;nh lưᝣng bao gáť&#x201C;m: phĆ°ĆĄng phĂĄp ba

TP

NĆĄi báť&#x201C;i dưᝥng kiáşżn thᝊc ToĂĄn - LĂ˝ - HĂła cho háť?c sinh cẼp 2+3 / Diáť&#x2026;n Ä?Ă n ToĂĄn - LĂ˝ - HĂła 1000B Trần HĆ°ng Ä?ấo Tp.Quy NhĆĄn Táť&#x2030;nh BĂŹnh Ä?áť&#x2039;nh

áş O

phĂĄp phân tĂ­ch, ta cần phải xĂŠt cĂĄch cháť?n 2 vấch quang pháť&#x2022; Ä&#x2018;áť&#x192; phân tĂ­ch.

G

Ä?

CĂĄch cháť?n cạp vấch Ä&#x2018;áť&#x2018;i ᝊng:

H ĆŻ

N

Tháş­t ra cĆ°áť?ng Ä&#x2018;áť&#x2122; cᝧa vấch còn ph᝼ thuáť&#x2122;c vĂ o nhiĂŞt Ä&#x2018;áť&#x2122; theo biáť&#x192;u thᝊc: đ??¸

TR ẌN

đ??ź = đ?&#x2018;&#x17D;â&#x20AC;˛đ?&#x2018;&#x2019; đ?&#x2018;&#x2DC;đ?&#x2018;&#x2021; đ??ś đ?&#x2018;?

aâ&#x20AC;&#x2122; lĂ háşąng sáť&#x2018; khĂ´ng ph᝼ thuáť&#x2122;c vĂ o nhiáť&#x2021;t Ä&#x2018;áť&#x2122;.

B

Do nhiáť&#x2021;t Ä&#x2018;áť&#x2122; cᝧa nguáť&#x201C;n sĂĄng khĂ´ng áť&#x2022;n Ä&#x2018;áť&#x2039;nh, thĆ°áť?ng thay Ä&#x2018;áť&#x2022;i do nhiáť u

10 00

nguyĂŞn nhân nĂŞn cĆ°áť?ng Ä&#x2018;áť&#x2122; I cĹŠng thay Ä&#x2018;áť&#x2022;i dẍn Ä&#x2018;áşżn viáť&#x2021;c xĂĄc Ä&#x2018;áť&#x2039;nh náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; C cĂł tháť&#x192; sáş˝ khĂ´ng chĂ­nh xĂĄc. Ä?áť&#x192; khắc ph᝼c Ä&#x2018;iáť u nĂ y, khi phân tĂ­ch, ta khĂ´ng Ä&#x2018;o

Ă&#x201C;

A

cĆ°áť?ng Ä&#x2018;áť&#x2122; cᝧa máť&#x2122;t vấch mĂ phải Ä&#x2018;o cĆ°áť?ng Ä&#x2018;áť&#x2122; cᝧa hai vấch. Trong Ä&#x2018;Ăł máť&#x2122;t vấch

Ă?-

H

thuáť&#x2122;c váť nguyĂŞn táť&#x2018; chĂ­nh cᝧa mẍu (ta gáť?i lĂ vấch phân tĂ­ch) vĂ máť&#x2122;t vấch khĂĄc

-L

Ä&#x2018;áť&#x192; so sĂĄnh.[7, 8]

Ă N

Gáť?i I1 lĂ cĆ°áť?ng Ä&#x2018;áť&#x2122; cᝧa vấch phân tĂ­ch, vĂ I2 lĂ cĆ°áť?ng Ä&#x2018;áť&#x2122; cᝧa vấch so sĂĄnh, đ?&#x2018;&#x2026;=

TO

ta cĂł

đ?&#x2018;&#x17D;â&#x20AC;˛1 đ?&#x2018;&#x17D;â&#x20AC;˛2 đ??ś0đ?&#x2018;?

đ??ź2

=

đ?&#x2018;&#x17D;â&#x20AC;˛1 đ?&#x2018;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019;đ??¸1/đ?&#x2018;&#x2DC;đ?&#x2018;&#x2021; đ??ś đ?&#x2018;? đ?&#x2018;&#x17D;â&#x20AC;˛2 đ?&#x2018;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019;đ??¸2/đ?&#x2018;&#x2DC;đ?&#x2018;&#x2021; đ??ś0đ?&#x2018;?

= const

D

Iáť&#x201E; N

Ä?

Ä?ạt đ??´ =

đ??ź1

Váş­y

đ?&#x2018;&#x2026; = đ??´đ?&#x2018;&#x2019;

đ??¸1 â&#x2C6;&#x2019;đ??¸2 đ?&#x2018;&#x2DC;đ?&#x2018;&#x2021;

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

mẍu chuẊn vĂ phĆ°ĆĄng phĂĄp cáť&#x2122;ng thĂŞm. TrĆ°áť&#x203A;c khi Ä&#x2018;i vĂ o c᝼ tháť&#x192; cĂĄc phĆ°ong

Ă&#x20AC;N

http://daykemquynhon.ucoz.com

tĆ°ĆĄng ᝊng váť&#x203A;i sáťą táť&#x2039;nh tiáşżn Ä&#x2018;áť&#x201C; tháť&#x2039;.

Dáş Y KĂ&#x2C6;M QUY NHĆ N OFFICIAL ST&GT : Ä?/C 1000B TRẌN HĆŻNG Ä?áş O TP.QUY NHĆ N

N

H

Khi váş˝ Ä&#x2018;áť&#x201C; tháť&#x2039; lgI theo lgC, sáťą thay Ä&#x2018;áť&#x2022;i Ä&#x2018;iáť u kiáť&#x2021;n kĂ­ch thĂ­ch trong nguáť&#x201C;n

đ??śđ?&#x2018;?

Náşżu ta cháť?n Ä&#x2018;ưᝣc 2 vấch cĂł E1 ~ E2, thĂŹ tᝡ sáť&#x2018; cĆ°áť?ng Ä&#x2018;áť&#x2122; sáş˝ khĂ´ng ph᝼ thuáť&#x2122;c vĂ o nhiáť&#x2021;t Ä&#x2018;áť&#x2122; nᝯa, nĂł cháť&#x2030; ph᝼ thuáť&#x2122;c vĂ o náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; C. Do váş­y viáť&#x2021;c láťąa cháť?n cạp vấch Ä&#x2018;áť&#x2018;i ᝊng cĂł Ă˝ nghÄŠa rẼt quan tráť?ng.

Ä?Ăłng gĂłp PDF báť&#x;i GV. Nguyáť&#x2026;n Thanh TĂş

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DấyKèmQuyNhƥn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

16

PhĆ°ĆĄng phĂĄp ba mẍu chuẊn: Giả sáť­ ta cháť?n Ä&#x2018;ưᝣc cạp vấch Ä&#x2018;áť&#x2018;i ᝊng tháť?a mĂŁn Ä&#x2018;iáť u kiáť&#x2021;n: đ??ź2

= đ?&#x2018;&#x17D;đ??ś đ?&#x2018;? (10)

N

.Q 10 00

HĂŹnh 1.3: Sáťą ph᝼ thuáť&#x2122;c tuyáşżn tĂ­nh cᝧa lgR theo lgC

A

Theo Ä&#x2018;áť&#x201C; tháť&#x2039; trĂŞn, ta phải cháşż tấo ba mẍu chuẊn giáť&#x2018;ng thĂ nh phần mẍu

H

Ă&#x201C;

phân tĂ­ch cĂł cĂĄc náť&#x201C;ng Ä&#x2018;áť&#x2122; C1, C2, C3 lân cáş­n Cx (bao quanh Cx) cᝧa nguyĂŞn táť&#x2018;

Ă?-

cần phân tĂ­ch trong mẍu. Sau khi thu Ä&#x2018;ưᝣc pháť&#x2022; cᝧa chĂşng, ta cháť?n cạp vấch

-L

Ä&#x2018;áť&#x2018;i ᝊng, Ä&#x2018;o tᝡ sáť&#x2018; R1, R2, R3 tĆ°ĆĄng ᝊng vĂ cả Rx, sau Ä&#x2018;Ăł váş˝ Ä&#x2018;áť&#x201C; tháť&#x2039; vĂ suy ra náť&#x201C;ng

Ă N

Ä&#x2018;áť&#x2122; Cx cần phân tĂ­ch. Viáť&#x2021;c Ä&#x2018;o tᝡ sáť&#x2018; cĆ°áť?ng Ä&#x2018;áť&#x2122; cần phải thĂ´ng qua Ä&#x2018;Ć°áť?ng Ä&#x2018;ạc

D

Iáť&#x201E; N

Ä?

Ă&#x20AC;N

TO

trĆ°ng kĂ­nh ảnh [7, 8]. Ä?Ć°áť?ng Ä&#x2018;ạc trĆ°ng kĂ­nh ảnh:

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

B

TR ẌN

H ĆŻ

N

G

Ä?

áş O

TP

NĆĄi báť&#x201C;i dưᝥng kiáşżn thᝊc ToĂĄn - LĂ˝ - HĂła cho háť?c sinh cẼp 2+3 / Diáť&#x2026;n Ä?Ă n ToĂĄn - LĂ˝ - HĂła 1000B Trần HĆ°ng Ä?ấo Tp.Quy NhĆĄn Táť&#x2030;nh BĂŹnh Ä?áť&#x2039;nh

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

Váş˝ Ä&#x2018;áť&#x201C; tháť&#x2039; lgR theo LgC Ä&#x2018;ưᝣc Ä&#x2018;Ć°áť?ng tháşłng cĂł háť&#x2021; sáť&#x2018; gĂłc lĂ b,

H

Ć

đ?&#x2018;&#x2122;đ?&#x2018;&#x201D;đ??ś = đ?&#x2018;&#x2122;đ?&#x2018;&#x201D;đ?&#x2018;&#x17D; + đ?&#x2018;?đ?&#x2018;&#x2122;đ?&#x2018;&#x201D;đ??ś (11)

Dáş Y KĂ&#x2C6;M QUY NHĆ N OFFICIAL ST&GT : Ä?/C 1000B TRẌN HĆŻNG Ä?áş O TP.QUY NHĆ N

đ??ź1

N

đ?&#x2018;&#x2026;=

Máť&#x2014;i loấi phim cĂł máť&#x2122;t Ä&#x2018;áť&#x2122; nhấy riĂŞng, Ä&#x2018;ưᝣc Ä&#x2018;ạc trĆ°ng báşąng Ä&#x2018;áť&#x2122; Ä&#x2018;en S dĆ°áť&#x203A;i

tĂĄc d᝼ng cᝧa nÄ&#x192;ng lưᝣng ĂĄnh sĂĄng H chiáşżu vĂ o.

Ta cĂł: H = E.t; trong Ä&#x2018;Ăł E lĂ Ä&#x2018;áť&#x2122; ráť?i vĂ t lĂ tháť?i gian.

CĂł nhiáť u cĂĄch lĂ m E thay Ä&#x2018;áť&#x2022;i vĂ dẍn táť&#x203A;i lĂ H báť&#x2039; thay Ä&#x2018;áť&#x2022;i. E báť&#x2039; thay Ä&#x2018;áť&#x2022;i khi: Ä?áť&#x2122; ráť&#x2122;ng cᝧa khe a thay Ä&#x2018;áť&#x2022;i. Ä?áť&#x2122; Ä&#x2018;en S = f(lga).

Khoảng cĂĄch r tᝍ nguáť&#x201C;n kĂ­ch thĂ­ch Ä&#x2018;áşżn khe thay Ä&#x2018;áť&#x2022;i. Ä?áť&#x2122; Ä&#x2018;en = f(lg1/r2)

Ä?Ăłng gĂłp PDF báť&#x;i GV. Nguyáť&#x2026;n Thanh TĂş

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DấyKèmQuyNhƥn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

17

Ä?áť&#x2122; truyáť n qua lĆ°áť&#x203A;i kim loấi thay Ä&#x2018;áť&#x2022;i â&#x20AC;Ś.

ThĆ°áť?ng ta phải chuẊn táť&#x2018;i Ć°u cĂĄc Ä&#x2018;iáť u kiáť&#x2021;n trĂŞn vĂ khĂ´ng thay Ä&#x2018;áť&#x2022;i trong

N

suáť&#x2018;t quĂĄ trĂŹnh tháťąc nghiáť&#x2021;m. Do váş­y H cháť&#x2030; còn thay Ä&#x2018;áť&#x2022;i lĂ do tháť?i gian ch᝼p pháť&#x2022;,

10 00

B

Phần AB là phần ch᝼p non Phần BC là phần ch᝼p vᝍa

A

Phần CD lĂ phân ch᝼p giĂ

H

Ă&#x201C;

Ta phải lĂ m viáť&#x2021;c áť&#x; vĂšng ch᝼p vᝍa (cháť?n tháť?i gian ch᝼p pháť&#x2022; trong vĂšng

Ă?-

nĂ y), vĂŹ sáťą ph᝼ thuáť&#x2122;c giᝯa S vĂ lgH Ä&#x2018;ĆĄn giản. VĂšng AB kĂ­nh ảnh chĆ°a Ä&#x2018;ᝧ nhấy

-L

Ä&#x2018;ĂŞ bắt sĂĄng. VĂšng CD Ä&#x2018;áť&#x2122; Ä&#x2018;en Ä&#x2018;ĂŁ bĂŁo hòa.

Ă N

Trong vĂšng ch᝼p vᝍa S lĂ máť&#x2122;t Ä&#x2018;Ć°áť?ng tháşłng, Ä&#x2018;ưᝣc biáť&#x192;u diáť&#x2026;n báť&#x;i phĆ°ĆĄng trĂŹnh:

D

Iáť&#x201E; N

Ä?

Ă&#x20AC;N

TO

đ?&#x2018;&#x2020; = đ?&#x203A;žđ?&#x2018;&#x2122;đ?&#x2018;&#x201D;đ??ť â&#x2C6;&#x2019; đ?&#x203A;žđ?&#x2018;&#x2122;đ?&#x2018;&#x201D;đ??ťđ?&#x2018;&#x2013; (12) Îł lĂ Ä&#x2018;áť&#x2122; tĆ°ĆĄng phản cᝧa kĂ­nh ảnh hoạc phim ảnh.

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

HĂŹnh 1.4: Ä?Ć°áť?ng cong Ä&#x2018;ạc trĆ°ng kĂ­nh ảnh

Dáş Y KĂ&#x2C6;M QUY NHĆ N OFFICIAL ST&GT : Ä?/C 1000B TRẌN HĆŻNG Ä?áş O TP.QUY NHĆ N

.Q TR ẌN

H ĆŻ

N

G

Ä?

áş O

TP

NĆĄi báť&#x201C;i dưᝥng kiáşżn thᝊc ToĂĄn - LĂ˝ - HĂła cho háť?c sinh cẼp 2+3 / Diáť&#x2026;n Ä?Ă n ToĂĄn - LĂ˝ - HĂła 1000B Trần HĆ°ng Ä?ấo Tp.Quy NhĆĄn Táť&#x2030;nh BĂŹnh Ä?áť&#x2039;nh

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

N

H

Ć

ta cĂł máť&#x2018;i liĂŞn háť&#x2021; giᝯa Ä&#x2018;áť&#x2122; Ä&#x2018;en vĂ H vĂ tháť?i gian ch᝼p nhĆ° hĂŹnh 1.3 [7, 8].

Hi là quån tính cᝧa phim ảnh.

1.3.2.3. PhĆ°ĆĄng phĂĄp pháť&#x2022; hẼp th᝼ phân táť­ UV - VIS PhĆ°ĆĄng phĂĄp nĂ y chĂ­nh lĂ phĆ°ĆĄng phĂĄp pháť&#x2022; hẼp th᝼ phân táť­ trong vĂšng UV - VIS. áť&#x17E; Ä&#x2018;iáť u kiáť&#x2021;n thĆ°áť?ng, cĂĄc phân táť­, nhĂłm phân táť­ cᝧa chẼt báť n vᝯng vĂ nghèo nÄ&#x192;ng lưᝣng. Ä?ây lĂ trấng thĂĄi cĆĄ bản. NhĆ°ng khi cĂł máť&#x2122;t chĂšm sĂĄng váť&#x203A;i nÄ&#x192;ng lưᝣng thĂ­ch hᝣp chiáşżu vĂ o thĂŹ cĂĄc Ä&#x2018;iáť&#x2021;n táť­ hoĂĄ tráť&#x2039; trong cĂĄc liĂŞn káşżt (Đť,

Ä?Ăłng gĂłp PDF báť&#x;i GV. Nguyáť&#x2026;n Thanh TĂş

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

18

∂, n) sẽ hấp thụ năng lượng chùm sáng, chuyển lên trạng thái kích thích với năng lượng cao hơn. Hiệu số giữa hai mức năng lượng (cơ bản Eo và kích

N

thích Em) chính là năng lượng mà phân tử hấp thụ từ nguồn sáng để tạo ra

Ơ

phổ hấp thụ phân tử của chất [5,7].

N

H

Nguyên tắc: Phương pháp xác định dựa trên việc đo độ hấp thụ ánh sáng

.Q

K: hằng số thực nghiệm

H Ư

C: nồng độ nguyên tố phân tích

G

Đ

A: độ hấp thụ quang

N

Trong đó:

ẠO

A = K.C

Phương pháp này cho phép xác định nồng độ chất ở khoảng 10-5 - 10-7 M

TR ẦN

và là một trong các phương pháp được sử dụng khá phổ biến.

Phương pháp trắc quang có độ nhạy, độ ổn định và độ chính xác khá cao,

B

được sử dụng nhiều trong phân tích vi lượng. Tuy nhiên với việc xác định Pb

10 00

thì lại gặp rất nhiều khó khăn do ảnh hưởng của một số ion kim loại tương tự.

A

Khi đó phải thực hiện các công đoạn che, tách phức tạp[6].

H

Ó

1.4. GIỚI THIỆU MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHỔ HẤP THỤ

Í-

NGUYÊN TỬ (AAS).

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

1.4.1. Nguyên tắc của phép đo phổ hấp thụ nguyên tử (AAS)

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

Phương pháp định lượng phép đo:

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

cơ hay hữu cơ trong môi trường thích hợp khi được chiếu bởi chùm sáng.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

của một dung dịch phức tạo thành giữa ion cần xác định với một thuốc thử vô

Hình 1.5: Máy Quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS)

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

19

Muốn thực hiện được phép đo phổ hấp thụ nguyên tử của một nguyên tố cần phải thực hiện các quá trình sau đây: 1. Chọn các điều kiện và loại trang bị phù hợp để chuyển mẫu phân tích

Ơ

N

từ trạng thái ban đầu (rắn hay dung dịch) thành trạng thái hơi của các nguyên

N

H

tử tự do. Đó là quá trình hóa hơi và nguyên tử hóa mẫu.

.Q

tia bức xạ nhất định và tạo ra phổ hấp thụ của nó. Ở đây phần cường độ của

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Đ

nó trong môi trường hấp thụ. Nguồn cung cấp chùm tia sáng phát xạ của nguyên

G

tố cần nghiên cứu được gọi là nguồn bức xạ đơn sắc hay bức xạ cộng hưởng.

H Ư

N

3. Tiếp đó, nhờ một hệ thống máy quang phổ, người ta thu toàn bộ chùm sáng, phân ly và chọn 1 vạch hấp thụ của nguyên tố cần nghiên cứu để đo cường

TR ẦN

độ của nó. Cường độ đó chính là tín hiệu hấp thụ của vạch phổ hấp thụ nguyên tử. Trong một thời gian nhất định của nồng độ C, giá trị cường độ này là phụ

10 00

B

thuộc tuyến tính vào nồng độ C của nguyên tố trong mẫu phân tích.

Ba quá trình trên chính là nguyên tắc của phép đo AAS. Vì vậy, muốn

A

thực hiện phép đo phổ hấp thụ nguyên tử hệ thống máy đo phổ hấp thụ phải

Ó

bao gồm các phần cơ bản sau :

Í-

H

Phần 1: Nguồn phát tia cộng hưởng. Đó chính là các đèn catôt rỗng

-L

(HCL), các đèn phóng điện không điện cực hay nguồn phát bức xạ liên tục đã

ÁN

được biến điện.

Phần 2: Hệ thống nguyên tử hóa mẫu. Hệ thống này được chế tạo theo 2

ÀN

loại kỹ thuật, đó là kỹ thuật nguyên tử hóa mẫu bằng ngọn lửa đèn khí và kỹ

D

IỄ N

Đ

thuật nguyên tử hóa không ngọn lửa.

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

chùm tia sáng đã bị một loại nguyên tử hấp thụ là phụ thuộc vào nồng độ của

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

đám hơi nguyên tử vừa sinh ra. Các nguyên tử ở trạng thái hơi sẽ hấp thụ những

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

2. Chiếu chùm tia sáng bức xạ đặc trưng của nguyên tố cần phân tích qua

Phần 3 : Là máy quang phổ, nó là bộ phận đơn sắc, có nhiệm vụ thu,

phân ly và chọn tia sáng (vạch phổ) cần đo hướng vào nhân quang điện để phát hiện tín hiệu hấp thụ AAS của vạch phổ.

Phần 4 : Là hệ thống chỉ thị tín hiệu hấp thụ của vạch phổ (tức là cường độ của vạch phổ hấp thụ hay nồng độ nguyên tố phân tích.

1

2

3

4 5

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

N

G

hóa, (3) hệ thống đơn sắc, (4) detector, (5) bộ khuếch đại tín hiệu [6].

H Ư

a. Phép đo phổ F-AAS

TR ẦN

Kỹ thuật F-AAS dùng năng lượng nhiệt của ngọn lửa đèn khí để hoá hơi và nguyên tử hoá mẫu phân tích. Do đó mọi quá trình xảy ra trong khi

10 00

B

nguyên tử hoá mẫu phụ thuộc vào đặc trưng và tính chất của ngọn lửa đèn khí nhưng chủ yếu là nhiệt độ ngọn lửa. Đây là yếu tố quyết định hiệu suất nguyên

A

tử hoá mẫu phân tích, mọi yếu tố ảnh hưởng đến nhiệt độ ngọn lửa đèn khí đều

H

Ó

ảnh hưởng đến kết quả của phương pháp phân tích. [7, 8].

-L

Í-

b. Phép đo phổ GF-AAS

ÁN

Kỹ thuật GF-AAS ra đời sau kỹ thuật F-AAS nhưng đã được phát triển

TO

rất nhanh, nó đã nâng cao độ nhạy của phép xác định lên gấp hàng trăm lần so

D

IỄ N

Đ

ÀN

với kỹ thuật F-AAS. Mẫu phân tích bằng kỹ thuật này không cần làm giàu sơ

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Đ

Trong đó : (1) là nguồn phát tia bức xạ đơn sắc, (2) hệ thống nguyên tử

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q ẠO

Hình 1.6: Sơ đồ khối thiết bị AAS

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

N

H

Ơ

N

20

bộ và lượng mẫu tiêu tốn ít.

Kỹ thuật GF-AAS là quá trình nguyên tử hoá tức khắc trong thời gian rất ngắn nhờ năng lượng nhiệt của dòng điện có công suất lớn và trong môi trường khí trơ (Argon). Quá trình nguyên tử hoá xảy ra theo các giai đoạn kế tiếp nhau: sấy khô, tro hoá luyện mẫu, nguyên tử hoá để đo phổ hấp thụ nguyên tử và cuối cùng là làm sạch cuvet. Nhiệt độ trong cuvet graphit là yếu tố quyết định mọi

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

21

diễn biến của quá trình nguyên tử hoá mẫu. Trong đó hai giai đoạn đầu là chuẩn bị cho giai đoạn nguyên tử hóa để đạt kết quả tốt. Nhiệt độ trong cuvet graphit

N

là yếu tố chính quyết định mọi sự diễn biến của quá trình nguyên tử hóa mẫu.

H

Ơ

1.4.2. Những ưu, nhược điểm của phép đo AAS

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

nguyên tố hóa học có thể được xác định bằng phương pháp này với độ nhạy từ

Đ

1.10-4 đến 1.10-5%. Đặc biệt, nếu sử dụng kỹ thuật nguyên tử hóa không ngọn

N

G

lửa thì độ nhạy đạt 10-7%. Chính vì có độ nhạy cao, nên phương pháp phân tích

H Ư

này đã được sử dụng rất rộng rãi trong nhiều lĩnh vực để xác định lượng vết các

TR ẦN

kim loại. Nhất là trong phân tích các nguyên tố vi lượng trong các đối tượng mẫu y học, sinh học, nông nghiệp, kiểm tra hóa chất có độ tinh khiết cao.

10 00

B

- Đồng thời cũng do độ nhạy cao nên trong nhiều trường hợp không phải làm giàu nguyên tố cần xác định trước khi phân tích. Do đó tốn ít nguyên liệu

Ó

A

mẫu, tốn ít thời gian không cần phải dùng nhiều hóa chất tinh khiết cao khi làm

H

giàu mẫu. Mặt khác cũng tránh được sự nhiễm bẩn mẫu khi xử lý qua các giai

TO

ÁN

-L

Í-

đoạn phức tạp. Đó cũng là một ưu điểm lớn của phép đo AAS.

D

IỄ N

Đ

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

- Phép đo AAS có độ nhạy và độ chọn lọc tương đối cao. Khoảng 65

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

hấp thụ nguyên tử cũng có những ưu, nhược điểm nhất định. Đó là :

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

Cũng như các phương pháp phân tích khác, phương pháp phân tích phổ

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

22

Ơ H

ÁN

-L

Ghi chú : AA ngọn lửa ( không khí + Acetilen) NA ngọn lửa (khí N2O + Acetilen)

TO

- Ưu điểm thứ 3 của phương pháp này là các động tác thực hiện nhẹ

D

IỄ N

Đ

ÀN

nhàng. Các kết quả phân tích lại có thể ghi lại trên băng giấy hay giản đồ để

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

TP

.Q

U Y

N

ETA-AAS Độ nhạy (  g / ml ) 0,10 0,50 0,05 0,50 0,30 1,00 0,05 0,04 1,00 0,80 0,05 0,10 0,10 0,10 0,06 0,05 0,10 0,20 0,20 1,00 0,10

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

A

Ó

H

ẠO

Đ

G

N

H Ư

Ag - 328,10 Al – 309,30 Au – 242,80 Ba – 553,50 Be – 234,90 Bi – 223,10 Ca – 422,70 Cd – 228,80 Co – 240,70 Cr – 357,50 Cu – 324,70 Fe – 248,30 K – 766,50 Mg – 28,20 Mn - 279,50 Na – 589,60 Ni – 232,00 Pb – 283,30 Sr – 466,70 Si – 251,60 Zn – 213,90

TR ẦN

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

B

nm

10 00

STT

F-AAS Ngọn lửa Độ nhạy (  g / ml ) AA 0,05 NA 0,10 AA 0,05 NA 0,10 NA 0,10 AA 0,10 AA 0,05 AA 0,03 AA 0,10 AA 0,10 AA 0,04 AA 0,08 AA 0,05 AA 0,03 AA 0,05 AA 0,03 AA 0,10 AA 0,10 AA 0,08 NA 0,30 AA 0,03

Í-

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nguyên tố

N

Bảng 1.3: Độ nhạy của các nguyên tố theo phép đo AAS

lưu trữ lại sau này. Đồng thời với các trang bị hiện nay, người ta có thể xác định đồng thời hay liên tiếp nhiều nguyên tố trong một mẫu. Các kết quả phân tích lại rất ổn định, sai số nhỏ. Trong nhiều trường hợp sai số không quá 15% với vùng nồng độ cỡ 1-2 ppm. Hơn nữa bằng sự ghép với máy tính cá nhân và các phần mềm thích hợp quá trình đo và xử lý kết quả sẽ nhanh và dễ dàng, lưu lại đường chuẩn cho các lần sau.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

23

Bên cạnh những ưu điểm đã nêu, phép đo AAS cũng có một số hạn chế nhất định. Điều hạn chế trước hết là muốn thực hiện phép đo này cần phải có

N

một hệ thống máy AAS tương đối đắt tiền. Do đó nhiều cơ sở nhỏ không đủ

Ơ

điều kiện để xây dựng phòng thí nghiệm và mua sắm máy móc.

U Y

có ý nghĩa đối với kết quả phân tích hàm lượng vết. Vì thế môi trường không

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

này. Mặt khác cũng vì phép đo có độ nhạy cao nên các thiết bị máy móc là khá

G

Đ

tinh vi và phức tạp. Do đó cần phải có kỹ sư trình độ cao để bảo dưỡng và chăm

H Ư

N

sóc. Cần cán bộ làm phân tích công cụ thành thạo để vận hành máy. Những yếu tố này có thể khắc phục được qua công tác chuẩn bị và đào tạo cán bộ.

TR ẦN

Nhược điểm chính của phương pháp phân tích này là chỉ cho ta biết thành phần nguyên tố của chất ở trong mẫu phân tích, mà không chỉ ra trạng thái liên

10 00

B

kết của nguyên tố trong mẫu. Vì thế, nó chỉ là phương pháp phân tích thành phần hóa học của nguyên tố mà thôi [10].

Ó

A

1.4.3. Đối tượng và phạm vi ứng dụng của AAS

H

Đối tượng chính của phương pháp phân tích theo phổ hấp thụ nguyên tử

-L

Í-

là phân tích lượng nhỏ (lượng vết) các kim loại trong các loại mẫu khác nhau

ÁN

của các chất vô cơ và hữu cơ. Với các trang bị kỹ thuật hiện nay, bằng phương pháp phân tích này người ta có thể định lượng được hầu hết các kim loại (khoảng 65 nguyên tố) và một số á kim đến giới hạn nồng độ cỡ ppm bằng kỹ

D

IỄ N

Đ

ÀN

thuật F-AAS, và đến nồng độ cỡ ppb bằng kỹ thuật ETA-AAS với sai số không

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

phép đo có độ tinh khiết cao. Đó cũng là một khó khăn khi ứng dụng phân tích

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

khí phòng thí nghiệm phải không có bụi. Các dụng cụ, hóa chất dùng trong

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

- Mặt khác cũng chính do phép đo có độ nhạy cao, cho nên sự nhiễm bẩn

lớn hơn 15%.

Trong khoảng 10 năm nay, phương pháp phân tích phổ hấp thụ nguyên tử đã được sử dụng khá phổ biến để xác định các kim loại trong mẫu quặng, đất, đá,...

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

24

Bên cạnh các kim loại, một số á kim như Si, P, S, Se, Te cũng được xác định bằng phương pháp phân tích này. Các á kim C, Cl, O, N không xác định thường nằm ngoài vùng phổ của các máy hấp thụ nguyên tử thông dụng.

U Y

1.5. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ MẪU PHÂN TÍCH XÁC ĐỊNH CADIMI

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

phải tiến hành xử lý mẫu nhằm chuyển các nguyên tố cần xác định có trong

G

Đ

mẫu từ trạng thái ban đầu (dạng rắn) về dạng dung dịch. Đây là công việc rất

H Ư

N

quan trọng vì có thể dẫn đến những sai lệch có trong kết quả phân tích do sự nhiễm bẩn hay làm mất chất phân tích nếu thực hiện không tốt. Hiện nay có

TR ẦN

nhiều kĩ thuật xử lý mẫu phân tích, với đối tượng cây “ Khấu rẻ” thì hai kĩ thuật dùng để phá mẫu gồm kỹ thuật tro hóa ướt bằng axit đặc hoặc axit mạnh

10 00

B

(phương pháp xử lý ướt) và kĩ thuật tro hóa khô (phương pháp tro hóa khô) [11].

1.5.1. Phương pháp xử lý ướt (bằng axit đặc oxi hóa mạnh)

Ó

A

Nguyên tắc của phương pháp là dùng axit đặc có tính oxi hóa mạnh như

H

(HNO3, HClO4…), hay hỗn hợp cả axit đặc có tính oxi hóa mạnh (HNO3 +

-L

Í-

H2O2)…để phân hủy hết các chất hữu cơ của mẫu trong bình Kendan, để chuyển

ÁN

các kim loại ở dạng hữu cơ về dạng các ion trong dung dịch muối vô cơ. Việc

TO

phân hủy có thể thực hiện trong hệ đóng kín (áp suất cao), hay trong hệ mở (áp suất thường). Lượng axit thường phải dùng gấp từ 10- 15 lần lượng mẫu, tùy

D

IỄ N

Đ

thuộc mỗi loại mẫu và cấu trúc vật lý hóa học của nó. Thời gian phân hủy mẫu

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

Để xác định hàm lượng cadimi, asen trong cây “Khấu rẻ”, trước hết ta

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

VÀ ASEN

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Do đó muốn phân tích các á kim này cần phải có các bộ đơn sắc đặc biệt

Ơ

N

trực tiếp được bằng phương pháp này. Vì các vạch phân tích của các á kim này

trong các hệ mở, bình Kendan, ống nghiệm, cốc… thường từ vài giờ đến vài chục giờ, cũng tùy loại mẫu, bản chất của các chất, còn nếu trong lò vi sóng hệ kín thì chỉ cần vài chục phút. Thường khi phân hủy xong phải đuổi hết axit dư trước khi định mức và tiến hành đo phổ. Ưu nhược điểm của kĩ thuật này là:

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

25

+ Không mất một số kim loại như Pb, Fe, Zn, Cu… + Thời gian phân huỷ lâu, thường là từ 10 -12 giờ.

N

+ Tốn nhiều axit tinh khiết, axit dư nhiều, phải đuổi axit sau khi xử lý.

Ơ

+ Dễ gây nhiễm bẩn, nếu các hoá chất không có độ sạch cao.

G

Đ

chất hữu cơ và đưa các kim loại về dạng oxit hay muối của chúng. Cụ thể là:

H Ư

N

Cân lấy một lượng mẫu nhất định (1- 5g) vào chén nung. Nung chất mẫu ở nhiệt độ thích hợp, để đốt cháy hết các chất hữu cơ, và lấy bã vô cơ còn lại của

TR ẦN

các mẫu là các oxit, các muối…sau đó hòa tan bã thu được trong axit vô cơ như HCl (1/1), HNO3 (1/2)…để chuyển các kim loại về dạng ion trong dung dịch.

10 00

B

Quyết định dạng tro hóa ở đây là nhiệt độ nung và thời gian nung (nhiệt độ tro hóa và thời gian tro hóa) và các chất phụ gia thêm vào mẫu khi nung. Nhiệt độ

C, tùy theo mỗi loại mẫu và chất cần phân tích.

H

0

Ó

A

tro hóa các chất hữu cơ thường được chọn thích hợp trong khoảng 400 - 550

-L

Í-

Sử dụng phương pháp này có những ưu nhược điểm như:

ÁN

+ Tro hóa triệt để được mẫu, hết các chất hữu cơ.

TO

+ Đơn giản, dễ thực hiện, quá trình xử lý không lâu như phương pháp vô

Đ

ÀN

cơ hóa ướt. + Không tốn nhiều axit tinh khiết cao, và không có axit dư.

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

thành bột, vữa hay thể huyền phù. Sau đó dùng nhiệt để hóa tro mẫu, đốt cháy

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

TP

Nguyên tắc: Đối với các mẫu hữu cơ trước hết phải được xay nghiền

IỄ N D

.Q

1.5.2. Phương pháp xử lý khô

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

đun đuổi axit lâu lại gây ra sự nhiễm bẩn hay bắn mất mẫu [11].

N

H

+ Phải đuổi axit dư lâu, có khi khó khăn không hết được. Đồng thời khi

+ Hạn chế được sự nhiểm bẩn do dùng ít hóa chất. + Mẫu dung dịch thu được sạch sẽ và trong. + Nhưng hay bị mất một số nguyên tố phân tích (Pb, Zn, Cu, Cd…), nếu

không dùng chất bảo vệ và chất chảy.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

26

CHƯƠNG 2 THỰC NGHIỆM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Ơ

N

2.1. THIẾT BỊ, HÓA CHẤT, DỤNG CỤ

H

2.1.1. Thiết bị

.Q

Đ

2.1.2. Dụng cụ

N

G

- Bình định mức các loại: 10, 25, 50, 100, 250 ml.

TR ẦN

- Pipet bầu 1, 2, 5, 10 ml

H Ư

- Pipet man.

- Cốc thuỷ tinh, ống đong, phễu các loại.

B

2.1.3. Hoá chất

10 00

- Các dung dịch chuẩn của cađimi, asen được pha từ dung dịch chuẩn có

A

nồng độ 1000mg/l của hãng Merk (Germani) sản xuất.

H

Ó

- Dung dịch HCl, HNO3, HClO4 , Mg(NO3)2 (Merk).

Í-

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

-L

Phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử là một phương pháp hiện đại,

ÁN

có độ chính xác cao. Ngoài ra phương pháp này còn có độ nhạy và độ chọn lọc

TO

cao, phù hợp với xác định vi lượng các nguyên tố. Khi sử dụng phương pháp

D

IỄ N

Đ

ÀN

này trong nhiều trường hợp không phải làm giàu nguyên tố trước khi phân tích

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

- Tủ lạnh, bếp điện.

TP

- Cân phân tích CPA2245 của Đức (  0,1 mg).

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

- Máy cất nước hai lần Aquatron A4000D của Mỹ .

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

- Máy quang phổ hấp thụ nguyên tử Shimadzu AA – 6300 của Nhật Bản.

nên tốn ít mẫu và thời gian. Phương pháp này còn cho phép xác định đồng thời nhiều nguyên tố, phù hợp cho việc xác định hàm lượng các kim loại trong các trường hợp khác nhau. Chính vì thế mà chúng tôi đã sư dụng phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử không ngọn lửa (GF-AAS) để xác định hàm lượng cadimi và asen trong mẫu cây “khấu rẻ: [12].

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

27

Với phương pháp này đối với mỗi loại máy đo của các hãng sản xuất khác nhau khi sử dụng để phân tích đều cho kết quả tốt ở những điều kiện thí

Ơ

Trung tâm y tế Dự phòng Thái Nguyên. Từ những khảo sát đi trước và điều

N

nghiệm khác nhau. Chúng tôi dùng máy Shimadzu AA – 6300 - Nhật Bản, tại

U Y

chuẩn rồi phân tích mẫu thực tế theo phương pháp đường chuẩn và kiểm tra lại

.Q

H

Ó

Hình 2.1. Máy quang phổ hấp thụ nguyên tử Shimadzu AAS-6300

Í-

2.2.1. Trang bị của phép đo

-L

Muốn thực hiện phép đo phổ hấp thụ nguyên tử hệ thống máy đo phổ hấp

ÁN

thụ nguyên tử phải bao gồm các phần cơ bản sau:

TO

Phần 1. Nguồn phát tia phát xạ cộng hưởng (vạch phổ phát xạ đặc trưng

D

IỄ N

Đ

ÀN

của nguyên tố cần phân tích), để chiếu vào môi trường hấp thụ nguyên tử tự do

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

N

G

Đ

ẠO

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

bằng phương pháp thêm chuẩn. [14]

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

kiện thực tế của máy chúng tôi chọn các điều kiện tối ưu, tiến hành đo trên mẫu

của nguyên tố: + Đèn catot rỗng (HCL). + Đèn phóng điện không điện cực (EDL) + Đèn phát xạ liên tục đã được biến điệu (D2).

Phần 2. Hệ thống nguyên tử hóa mẫu phân tích. Hệ thống này được chế tạo theo 3 kỹ thuật nguyên tử hóa mẫu. Đó là kỹ thuật nguyên tử hóa bằng ngọn

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

28

lửa (lúc này ta có phép đo F- AAS) và kỹ thuật không ngọn lửa (lúc này ta có phép đo GF- AAS) và kỹ thuật hoá hơi lạnh (MVU-AAS).

Ơ

ly và chọn tia sáng (vạch phổ) cần đo hướng vào nhân quang điện để phát tín

N

Phần 3. Máy quang phổ, nó thường là bộ đơn sắc, có nhiệm vụ thu, phân

U Y

Phần 4. Hệ thống tín hiệu hấp thụ của vạch phổ (tức là cường độ của

ẠO

+ Điện kế chỉ tín hiệu AAS

G

Đ

+ Bộ tự ghi để chỉ các pic hấp thụ

H Ư

N

+ Bộ chỉ hiện số. + Bộ máy in.

TR ẦN

+ Máy tính với màn hình để hiển thị dữ liệu, phần mền xử lí số liệu và điều khiển toàn bộ hệ thống máy đo.

2

3

4

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

1

Hình 2.2: Nguyên tắc cấu tạo của máy đo AAS

1. Nguồn đơn sắc

3. Hệ thống đơn sắc và detector.

2. Hệ nguyên tử hoá mẫu

4. Hệ điện tử.

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

các trang bị:

IỄ N D

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

vạch phổ hấp thụ hay nồng độ nguyên tố cần phân tích). Hệ thống này có thể là

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

hiệu hấp thụ AAS của vạch phổ.

2.2.2 Phương pháp đường chuẩn Nguyên tắc của phương pháp này là dựa vào phương trình cơ bản của phép đo A = K.C và một dãy mẫu đầu để dựng một đường chuẩn, sau đó nhờ đường chuẩn này và giá trị A để xác định nồng độ CX của nguyên tố cần phân tích trong mẫu đo phổ, rồi từ đó tính được nồng độ của nó trong mẫu phân tích.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

29

Trước hết phải chuẩn bị một dãy mẫu đầu, dãy mẫu chuẩn (thông thường là 5 mẫu) và các mẫu phân tích trong cùng điều kiện. Ví dụ các mẫu đầu có

Ơ

là CX1, CX2… Rồi sau đó chọn một quá trình phân tích phù hợp để rồi đo phổ.

N

nồng độ của nguyên tố X cần xác định C1, C2, C3, C4, C5 và các mẫu phân tích

U Y

TP

.Q

AX1, AX2… Sau đó dựng đường chuẩn theo hệ toạ độ A - Cx.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

Đ

CX. Công việc cụ thể là đem các giá trị AX đặt lên trục tung A của hệ toạ độ,

G

từ đó kẻ đường song song với trục hoành CX. Đường này sẽ cắt đường chuẩn

ÁN

-L

A

Í-

H

Ó

Ax

10 00

B



TR ẦN

CX. CX là nồng độ cần tìm [7, 8, 13].

H Ư

N

tại điểm M. Từ điểm M hạ đường vuông góc với trục hoành cắt trục hoành tại

0 C1 C2 C3 C4

Cx

C5 C6

C7

C(mg/ml)

Hình 2.3. Đồ thị của phương pháp đường chuẩn

D

IỄ N

Đ

ÀN

2.2.3 Phương pháp thêm chuẩn Nguyên tắc của phương pháp này là người ta dùng ngay một mẫu phân

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

Nhờ đường chuẩn và các giá trị AX ta sẽ dễ dàng xác định được nồng độ

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

được các giá trị cường độ tương ứng với các nồng độ là A 1, A2, A3, A4, A5, và

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Đo các mẫu chuẩn và các mẫu phân tích theo một vạch  đã chọn. Ví dụ thu

tích làm nền để chuẩn bị một dãy mẫu đầu bằng cách lấy một lượng mẫu phân tích nhất định và thêm vào đó những lượng nhất định của nguyên tố cần xác định theo từng bậc nồng độ (theo cấp số cộng). Ví dụ lượng thêm vào là C1, C2, C3, C4, như thế chúng ta sẽ có một dãy mẫu chuẩn là: C0 = Cx

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

30

C1 = (Cx + C1) C2 = (Cx + C2)

N

C3 = (Cx + C3)

H

Ơ

C4 = (Cx + C4)

TP

C2 A2

C3 A3

C4 A4

G

C1 A1

N

C0 A0

Cx1 Ax1

Cx2 Ax2

Cx3 Ax3

H Ư

Mẫu A

Đ

tất cả dãy mẫu đầu và các mẫu phân tích. Kết quả thu được như bảng sau:

10 00

B

TR ẦN

A

A0

ÁN

-L

Í-

C0

H

Ó

A

M

O

C0

C1

C2

C3

C4

C (g/ml)

Hình 2.4. Đồ thị của phương pháp thêm chuẩn

TO

Từ các giá trị cường độ này ứng với các nồng độ thêm vào của các

D

IỄ N

Đ

ÀN

nguyên tố phân tích chúng ta dựng được một đường chuẩn theo hệ toạ độ A  -

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

nguyên tố phân tích, tiến hành ghi cường độ hấp thụ của vạch phổ đó theo

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

Tiếp đó chọn các điều kiện thí nghiệm phù hợp và một vạch phổ của

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

đã chọn. Các mẫu phân tích còn lại giả sử kí hiệu Cx1, Cx2, Cx3, …

U Y

N

Trong đó Cx là nồng độ của nguyên tố cần xác định trong mẫu phân tích

Cx. Đường này cắt trục tung tại điểm có toạ độ (A0, 0). Sau đó để xác định được nồng độ Cx chưa biết chúng ta làm như sau: Cách 1: Kéo dài đường chuẩn về phía trái, nó cắt trục hoành tại điểm C 0.

Chính đoạn OC0 bằng giá trị nồng độ Cx cần tìm.

Cách 2: Cũng có thể xác định Cx bằng cách từ gốc toạ độ kẻ một đường song song với đường chuẩn và từ điểm A0 kẻ đường song song với trục hoành hai

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

31

điểm này cắt nhau tại điểm M. Từ điểm M hạ đường vuông góc với trục hoành. Đường này cắt trục hoành tại điểm C0. Chính đoạn C0 là giá trị Cx cần tìm [7, 8,

N

13].

Ơ

2.2.4 Lấy mẫu và bảo quản mẫu

U Y

đựng trong túi nilon sạch và đưa về phòng thí nghiệm [11].

A2

3

Cây khấu rẻ 3

A3

4

Cây khấu rẻ 4

A4

5

Cây khấu rẻ 5

A5

6

Cây khấu rẻ 6

7

Cây khấu rẻ 7

8

Cây khấu rẻ 8

10 00

A

Ó

H

Í-

-L

Cây khấu rẻ 9

ÁN

9 10

A7 A8 A9 A10

Cây khấu rẻ 11

A11

12

Cây khấu rẻ 12

A12

13

Cây khấu rẻ 13

A13

14

Cây khấu rẻ 14

A14

15

Cây khấu rẻ 15

A15

TO

Cây khấu rẻ 10

ÀN Đ IỄ N

A6

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

Ngày lấy mẫu 10/3/2017 10/3/2017 10/3/2017 10/3/2017 5/3/2017 5/3/2017 5/3/2017 5/3/2017 15/3/2017 15/3/2017 15/3/2017

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Cây khấu rẻ 2

ẠO

2

Xóm Làng Chảo – Động Đạt – Phú Lương – Thái Nguyên Xóm Làng Chảo – Động Đạt – Phú Lương – Thái Nguyên Xóm Quyết Tiến – Hợp Thành – Phú Lương – Thái Nguyên Xóm Quyết Tiến – Hợp Thành – Phú Lương – Thái Nguyên Xóm Lưu Quang 1 – Minh Tiến – Đại Từ - Thái Nguyên Xóm Lưu Quang 1 – Minh Tiến – Đại Từ - Thái Nguyên Xóm 4 – Hà Thượng – Đại Từ Thái Nguyên Xóm 4 – Hà Thượng – Đại Từ Thái Nguyên Xóm Đồng Kiệu – Phú Đình Định Hóa – Thái Nguyên Xóm Bản Là – Bình Thành – Định Hóa – Thái Nguyên Xóm Bản Là – Bình Thành – Định Hóa – Thái Nguyên Xóm Đồng Kiệu – Phú Đình Định Hóa – Thái Nguyên Xóm A Nhì 2 – Bảo Linh – Định Hóa – Thái Nguyên Tổ 4 – Phường Hoàng Văn Thụ Thành phố Thái Nguyên Tổ 4 – Phường Hoàng Văn Thụ Thành phố Thái Nguyên

Đ

A1

G

Cây khấu rẻ 1

N

1

Địa điểm lấy mẫu

H Ư

Kí hiệu

TR ẦN

Tên mẫu

B

STT

11

D

.Q

khu vực tỉnh Thái Nguyên

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Bảng 2.1. Các mẫu cây “khấu rẻ” tươi lấy tại các địa điểm khác nhau của

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Mẫu “Khấu rẻ” tươi sau khi lấy ở các địa điểm trên (Bảng 2.1), được

15/3/2017 15/3/2017 20/3/2017 20/3/2017

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

32

2.2.5. Xử lý mẫu Nguyên tắc: Chuyển các ion kim loại về dạng muối vô cơ tan trong nước,

N

rồi xác định hàm lượng của chúng trong dung dịch đó.

Ơ

Cân một lượng 1 – 2 gam mẫu cây tươi cắt nhỏ, sau đó chuyển vào

U Y

3000 C. Nếu mẫu không màu hoặc hơi vàng nhạt trong ta đun tiếp khoảng 15

.Q

TP

HNO3 2% đi xác định hàm lượng As và Cd.

ẠO

Nếu mẫu có màu tối, đục cho thêm 1ml HClO4 đun tiếp trong 15 phút

G

Đ

đến khi còn muối ẩm, hòa tan muối ẩm bằng HNO3 2%, chuyển toàn bộ dung

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

N

dịch trên vào bình định mức để đi xác định hàm lượng As và Cd.[11].

Hình 2.5 Quá trình axit hóa sử lý mẫu cây “Khấu rẻ”

D

IỄ N

Đ

ÀN

2.2.6. Xác định hàm lượng kim loại Cadimi và Asen trong cây “Khấu rẻ”

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

phút đến cạn thành dạng tinh thể muối ẩm để nguội và đem định mức bằng

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

bình đốt, thêm vào 10ml dung dịch HNO3 65%, Đun trong 45 phút nhiệt độ

Dựa vào đường chuẩn đã xây dựng, chúng tôi tiến hành phân tích các

mẫu cây “khấu rẻ” đã qua xử lý bằng phương pháp hấp thụ nguyên tử không ngọn lửa GF-AAS. Sau khi xác định nồng độ của cadimi và asen trong các mẫu “Khấu rẻ”. Hàm lượng kim loại cần xác định được quy về trọng lượng kim loại đó trên 1 kg mẫu tính theo công thức sau:

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

33

X1 =(Cs – Co) 10-3 f V/m Trong đó :

Ơ

- Cs là nồng độ A trong dung dịch mẫu thử đo được từ đường chuẩn (ppb)

N

- X1 là hàm lượng A của mẫu thử (mg/kg)

U Y

- m là khối lượng phần mẫu thử (g)

.Q

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

N

G

Đ

ẠO

TP

- V là thể tích dung dịch thử (ml)

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

- f là hệ số pha loãng

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

- Co là hàm lượng A của dung dịch mẫu trắng đo được từ đường chuẩn (ppb)

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

34

CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN

N

Từ các kết quả khảo sát đã tham khảo được, chúng tôi đã chọn được các

Ơ

điều kiên tối ưu cho phép đo GF-AAS (Shimazu 6300) đối với cadimi và asen

Khe đo (nm) Cường độ dòng đèn (mA) Khí môi trường Nồng độ HNO3 (%)

0,7 9 Argon 2 Mg(NO3)2 0,01%

0,5 7 Argon 2 Mg(NO3)2 0,01%

20

20

G

N

H Ư

B

Nền mẫu (modify)

10 00

Lượng mẫu nạp (μl)

Các điều kiện nguyên tử hóa mẫu

228,8

Đ

193,7

T(s)

T(0C)

T(s)

100 150

20 15

100 150

20 15

Tro hóa có Ramp

600

30 10

550

20 10

Nguyên tử hóa đo phổ

2100

5

1700

5

Làm sạch cuvet

2300

3

2300

3

H

Ó

A

T(0C)

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

Sấy mẫu

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Cd

Vạch phổ hấp thụ (nm)

TR ẦN

Thành phần mẫu

U Y .Q

As

Các yếu tố

Thông số máy

TP

Nguyên tố

ẠO

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Bảng 3.1: Các điều kiện đo phổ của As, Cd

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

như sau [ 7,14].

3.1. KHẢO SÁT KHOẢNG TUYẾN TÍNH NỒNG ĐỘ CÁC KIM LOẠI. Trong phép đo phổ hấp thụ nguyên tử, tín hiệu hấp thụ của vạch phổ phụ thuộc vào nồng độ của nguyên tố phân tích và được xác định theo phương trình sau:

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

35

Aλ = K. Cb Trong đó:

Aλ : Cường độ vạch phổ hấp thụ

N

K: Hằng số thực nghiệm

Ơ

C: Nồng độ của nguyên tố trong mẫu đo phổ

U Y

Trong một khoảng nồng độ nhất định thì b = 1, mối quan hệ giữa A và C

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

khoảng tuyến tính khác nhau và phụ thuộc vào kĩ thuật đo.

G

Đ

Để xác định khoảng tuyến tính của As, Cd chúng tôi tiến hành pha dãy

H Ư

N

mẫu chuẩn, nồng độ As trong khoảng 0.5–36 ppb, Cd có nồng độ từ 0.1 – 15 ppb trong HNO3 2%. Đo phổ lặp lại 3 lần và lấy kết quả trung bình. Kết quả thu

TR ẦN

được ở các bảng 3.2 - 3.3 và biểu diễn trên các hình 3.1 - 3.2.[12] Bảng 3.2: Kết quả khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của As

B

Độ hấp thụ (A)

0,5

0,0075

2

1

0,0138

2

0,0301

5

0,0712

5

10

0,1436

6

15

0,2138

7

20

0,2793

8

25

0,3381

9

30

0,4013

10

32

0,4103

11

34

0,4205

12

36

0,4266

H

Ó

A

1

-L

TO

ÁN

4

Í-

3

Đ IỄ N D

Nồng độ As (ppb)

10 00

STT

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

khoảng tuyến tính của phép đo. Đối với các nguyên tố khác nhau thì giá trị

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

là tuyến tính theo phương trình dạng y = ax. Khoảng nồng độ này được gọi là

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

b: Hằng số bản chất (0 < b ≤1)

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

36

0.5 0.45

0.4

N Ơ H

0.3

0.2

ẠO

0.05 5

10

15

20

25

35

40

H Ư

N

Nồng độ (ppm)

30

G

0

Đ

0

TR ẦN

Hình 3.1: Đồ thị khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của As

10 00

B

Bảng 3.3: Kết quả khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của Cd Nồng độ Cd (ppb)

Độ hấp thụ (A)

1

0,2

0,0105

0,5

0,0420

1

0,1001

2

0,2213

5

4

0,4592

6

5

0,5711

7

10

1,0810

8

12

1,1893

9

15

1,3597

Ó

A

STT

Đ

ÀN

Í-

TO

ÁN

4

-L

3

H

2

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

0.1

IỄ N D

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

0.15

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

0.25

U Y

Độ hấp thụ (A)

0.35

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

37

1.6 1.2

N

1

Ơ

0.8

H

0.6

U Y

0.2

2

4

6

8

10

12

16

ẠO

TP

Nồng độ (ppm)

14

Đ

Hình 3.2: Đồ thị khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của Cd

N

G

Kết quả khảo sát cho thấy khoảng nồng độ tuyến tính của của As là 0.5÷

H Ư

30 ppm, Cd là 0,2 ÷10 ppm.

TR ẦN

3.2. XÂY DỰNG ĐƯỜNG CHUẨN CỦA As, Cd. Trên cơ sở các điều kiện đã khảo sát cho máy đo phổ hấp thụ Shimadzu

B

AA - 6300, chúng tôi sử dụng phần mềm origin 8.5 để xây dựng đường chuẩn

10 00

của As, Cd trong khoảng nồng độ tuyến tính hình 3.3 và hình 3.4. [15, 18, 19] 3.2.1. Đường chuẩn của asen

Ó

A

Từ kết quả ở bảng 3.2, chúng tôi sử dụng phần mềm Origin 8.5 để xây

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

dựng đường chuẩn của Asen thu được kết quả như hình 3.3.

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

0

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

0

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

0.4

.Q

Độ hấp thụ (A)

1.4

Hình 3.3: Đường chuẩn của Asen

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

38

As Y=A+B*X Error

Ơ

N

-----------------------------------------------------------0,00425

0,00271

B

0,01346

1,69947E-4

U Y

N

H

A

N

.Q

SD

P

TP

R

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

0,99944

0,00154

9

ẠO

-----------------------------------------------------------<0.0001

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

N

G

Đ

Phương trình hồi quy đầy đủ của đường chuẩn As có dạng Y = a + b.X được viết như sau: Ai = (a ± Δa) + (b ± Δb) . CAs Trong đó: Ai là nồng độ hấp thụ của chất i CAs là nồng độ As (ppb) Tra bảng ta được giá trị t(0,95; 8) = 2,306 Δa = t (0,95; 8) . Sa = 2,306× 0,00271 = 0,0062 Δb = t (0,95; 8) . Sb = 2,306× 1,6994 × 10-4 = 0,0004 Vậy phương trình hồi quy đầy đủ của đường chuẩn As là: Ai = (0,0042 ± 0,0062) + (0,0134 ± 0,0004). CAs 3.2.2. Đường chuẩn của Cadimi.

Từ kết quả thu được ở bảng 3.3 chúng tôi dùng phần mềm Origin 8.5 để xác định đường chuẩn của cadimi và thu được kết quả ở hình 3.4.[15, 18, 19]

D

IỄ N

Đ

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

------------------------------------------------------------

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Value

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Parameter

Hình 3.4: Đường chuẩn của Cd

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

39

Cd Y=A+B*X Error

B

0,1102

0,00207

Ơ

0,00945

H

-0,00233

N

A

N

------------------------------------------------------------

SD

N

P

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

7

<0.0001

ẠO

0,01062

Đ

0,99912

TP

------------------------------------------------------------

N

G

Phương trình hồi quy đầy đủ của đường chuẩn Cd có dạng Y = a + b. X

Trong đó:

TR ẦN

Ai = (a ± Δ a) + (b ± Δb) . CCd

H Ư

được viết như sau:

Ai là nồng độ hấp thụ của chất i

B

CCd là nồng độ Cd (ppb)

10 00

Tra bảng ta được giá trị t(0,95; 6) = 2,447

A

Δa = t (0,95; 6) . SA = 2,447× 0,00945= 0,023

H

Ó

Δb = t (0,95; 6) . SB = 2,447× 0,00207= 0,51

Í-

Vậy phương trình hồi quy đầy đủ của đường chuẩn Cd là:

-L

Ai = (-0,0023 ± 0,023) + (0,1102 ± 0,0051). CCd

ÁN

3.3. ĐÁNH GIÁ SAI SỐ VÀ ĐỘ LẶP VÀ GIỚI HẠN PHÁT HIỆN (LOD), GIỚI HẠN ĐỊNH LƯỢNG (LOQ) CỦA PHƯƠNG PHÁP.

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

R

U Y

------------------------------------------------------------

D

IỄ N

Đ

ÀN

3.3.1. Đánh giá sai số và độ lặp lại của phương pháp

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

Value

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

Parameter

Để đánh giá sai số và độ lặp lại của phép đo chúng tôi chuẩn bị 3 mẫu

chuẩn có nồng độ nằm ở đầu, giữa và cuối khoảng tuyến tính của mỗi nguyên tố, ở mỗi loại nồng độ chúng tôi tiến hành đo lặp lại 10 lần.

Các kết quả thí nghiệm được xử lý thống kê theo các công thức sau: + Độ lệch chuẩn:

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

40

 X n

n  1

N

Stt: Độ lệch chuẩn

Ơ

Trong đó:

i 1

2

N

H

n: Số lần phân tích lặp lại của mẫu i

U Y

Xi: Giá trị phân tích lần thứ i

t: Chuẩn Student

.Q

S tt

G

X 

N

Trong đó:

 100

X

TR ẦN

µ: Giá trị thực cần đo được

 

10 00

B

+ Độ chính xác ε:

t.S tt n

H

Ó

A

+ Khoảng tin cậy của giá trị phân tích: X     X 

-L

Í-

Tiến hành thực nghiệm với các mẫu chuẩn và xử lý các kết quả thu được

ÁN

bằng thống kê chúng tôi xác định được sai số và độ lặp lại của phép đo. Kết

TO

quả được trình bày trong các bảng 3.4 đến 3.5.

f,

- Các kết quả phân tích đều có độ lặp tốt.

- So sánh chuẩn Student t với tα, f = 2,262 (α = 0,95; f = 9) cho thấy t < tα,

do đó phép đo không mắc sai số hệ thống.[16, 18, 19]

D

IỄ N

Đ

ÀN

Từ kết quả tính toán chúng tôi thấy:

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

t

TP

+ Chuẩn Student:

S tt

ẠO

S td 

Đ

+ Độ lệch chuẩn tương đối:

H Ư

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

X : Giá trị phân tích trung bình của n lần phân tích

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

S tt 



X

i

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

41

15 ppb

30 ppb

Lần 1

0,5003

15,0067

29,1368

Lần 2

0,4987

15,0022

28,7981

Lần 3

0,4891

15,0103

Lần 4

0,4798

15,0030

29,1329

Lần 5

0,4903

14,9870

ẠO

29,7321

Lần 6

0,4872

Lần 7

30,0103

0,4816

14,8909

30,0623

0,4907

15,0024

30,0081

0,5012

15,0067

29,6347

0,4922

15,0022

29,7238

0,4911

14,9839

29,5211

0,0073

0,0398

0,4702

Độ lệch chuẩn tương đối (Stđ)

1,4926

0,2653

1,5929

Chuẩn Student (t)

1,219

0,4045

1,0185

Độ chính xác (ε)

0,00281

0,0056

0,1514

H Ư

TR ẦN

10 00

B

Lần 8 Lần 9

N

14,9324

Ó

A

Lần 10

Í-

H

̅) Nồng độ trung bình (X

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Độ lệch chuẩn (Stt)

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

.Q

TP

Đ

28,9723

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

H

Ơ

0.5 ppb

G

Nồng độ được phát hiện ở 10 lần đo (ppb)

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nồng độ chuẩn bị

N

Bảng 3.4: Kết quả xác định sai số của phương pháp với phép đo As

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

42

Bảng 3.5: Kết quả xác định sai số của phương pháp với phép đo Cd

0,2003

4,8994

9,9673

Lần 2

0,2012

4,9987

9,8981

Lần 3

0,2018

4,9697

Lần 4

0,2001

4,8996

Lần 5

0,1989

Lần 6 Lần 7

10,0004

0,1992

4,8992

9,8990

0,1983

4,9985

9,7973

0,2010

4,9903

10,0086

0,1908

5,0197

9,7625

Lần 10

0,1997

4,9394

9,8795

̅) Nồng độ trung bình (X

0,1991

4,9635

9,9202

Độ lệch chuẩn (Stt)

0,0031

0,0501

0,0894

Độ lệch chuẩn tương đối (Stđ)

1,5675

1,0089

0,9010

Chuẩn Student (t)

0,2903

0,7285

0,885

Độ chính xác (ε)

0,0003

0,0115

0,0250

TR ẦN

10 00

B

Lần 8

N

G

Đ

5,0208

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

Lần 9

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

9,9696

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

U Y .Q

TP

ẠO

10,0215

D

IỄ N

Ơ

Lần 1

H

5 ppb

N

10 ppb

0.2 ppb

H Ư

Nồng độ được phát hiện ở 10 lần đo (ppb)

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Nồng độ chuẩn bị

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

43

3.3.2 .Giới hạn phát hiện và giới hạn đinh lượng của phép đo GF-AAS - Giới hạn phát hiện (LOD): là nồng độ thấp nhất của chất phân tích mà

N

hệ thống phân tích còn cho tín hiệu phân tích khác có nghĩa với tín hiệu của

Ơ

mẫu trắng hay tín hiệu nền.

U Y

mà hệ thống định lượng được với tín hiệu phân tích khác có ý nghĩa định lượng

.Q

LOQ > LOD

N

Sλ là độ lệch chuản của tín hiệu mẫu đo

B

Trong đó:

10S B

TR ẦN

LOQ 

3S B

H Ư

LOD 

G

Đ

sử dụng phần mềm origin 8.5 và áp dụng công thức:

ẠO

Để tính được giới hạn phát hiên và giới hạn định lượng, ở đây chúng tôi

10 00

B là hệ số góc của phương trình hồi quy tuyến tính 3.3.2.1. Giới hạn phát hiện và giới hạn định lượng của As.

H

Ó

A

Giới hạn phát hiện As bằng phép đo GF – AAS theo đường chuẩn:

-L

Í-

LOD =

ÁN

LOQ =

3. Sy 3. SD 3.0,00154 = = = 0,343 (ppb) B B 0,0681

10. Sy 10. SD 10.0,00154= = = 1,14(ppb) B B 0,0681

TO

3.3.2.2. Giới hạn phát hiện và giới hạn định lượng của Cadimi

D

IỄ N

Đ

ÀN

Giới hạn phát hiện Cd bằng phép đo GF – AAS theo đường chuẩn: LOD = LOQ =

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

với tín hiệu của mẫu trắng hay tín hiệu nền và đạt độ tin cậy ≥ 95%.[15, 16]

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

- Giới hạn định lượng (LOQ): là nồng độ thấp nhất của chất phân tích

3. Sy 3. SD 3.0,01062= = = 0,289 (ppb) B B 0,1102

10. Sy 10. SD 10.0,01062= = = 0,963(ppb) B B 0,1102

3.4. PHÂN TÍCH MẪU THỰC TẾ BẰNG PHƯƠNG PHÁP ĐƯỜNG CHUẨN Để xác định lượng vết các kim loại nặng theo phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử, thông thường ta phải sử dụng các phương pháp như: phương pháp

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

44

đường chuẩn, phương pháp thêm chuẩn. Trong đó phương pháp đường chuẩn có nhiều ưu điểm trong phân tích hàng loạt, nhưng không loại trừ được yếu tố

N

phông nền. Phương pháp thêm chuẩn không thuận lợi cho phân tích hàng loạt,

Ơ

nhưng loại trừ được yếu tố phông nền…

U Y

chuẩn và thêm chuẩn. Trong đó phương pháp chủ yếu dùng để xác định mẫu là

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

lớn thì phương pháp đường chuẩn không bị ảnh hưởng nhiều bởi yếu tố phông

3.4.1. Xác định hàm lượng kim loại trong mẫu bằng phương pháp đường chuẩn

TR ẦN

Dựa vào đường chuẩn đã xây dựng ở trên, chúng tôi tiến hành phân tích các mẫu đã qua xử lý bằng phương pháp hấp thụ nguyên tử không ngọn lửa

10 00

B

GF-AAS. Kết quả xác định nồng độ của As, Cd trong các mẫu “Khấu rẻ” thể hiện qua bảng 3.6 và bảng 3.7

Ó

A

Hàm lượng kim loại As, Cd trong cây cần xác định được quy về trọng

H

lượng kim loại đó trên 1 kg mẫu tươi tính theo công thức sau:

ÁN

-L

Í-

- Hàm lượng kim loại tính theo mẫu tươi:

IỄ N

Đ

ÀN

Trong đó:

D

N

H Ư

theo phương pháp đường chuẩn là tin cậy.

G

Đ

nền, đường chuẩn dùng để xác định có độ tin cậy cao. Khi đó kết quả phân tích

C.V.106 C.V.103 m= .1000 = mT mT m: hàm lượng kim loại trên 1 kg mẫu tươi C: nồng độ kim loại đo được theo đường chuẩn (ppb)

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

phân tích giữa hai phương pháp. Nếu sai số giữa hai phương pháp không quá

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

phương pháp đường chuẩn, phương pháp thêm chuẩn dùng để so sánh kết quả

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Trong luận văn này chúng tôi tiến hành theo cả hai phương pháp đường

V: thể tích định mức (ml) mT: khối lượng mẫu đem xử lí Kết quả tính quy đổi hàm lượng As, Cd trong các mẫu cây “ Khấu rẻ” được ghi trong bảng 3.8

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

45

Bảng 3.6 : Kết quả xác định nồng độ As trong mẫu theo đường chuẩn

%RSD

KR1

2.0132

0,0024

0,1192

2

KR2

1,2433

0,0085

1,7061

3

KR3

1,1649

0,0063

4

KR4

1,2615

0,0051

5

KR5

2,0930

0,0038

6

KR6

1,1918

7

KR7

8

1,0145

G

0,5438

1,2550

0,0032

0,6359

KR8

1,4181

0,0028

0,4937

9

KR9

2,3337

10 00

0,0009

0,0965

10

KR10

2,4619

0,0012

0,1221

11

KR11

2,4221

0,0018

0,1854

2,0219

0,0021

0,2594

-L

Í-

H

Ó

A

B

TR ẦN

0,0026

KR12

ÁN

12

KR13

2,1801

0,0027

0,3095

14

KR14

1,7377

0,0034

0,4898

15

KR15

2,3065

0,0011

0,1193

Đ

ÀN

TO

13

D

IỄ N

H Ư

N

0,1815

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

1,3467

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

TP

.Q

U Y

N

1

N

SD

Ơ

C (ppm)

H

Ký hiệu mẫu

Đ

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

STT

Nồng độ As trung bình của 3 lần đo mẫu, độ lệch chuẩn, độ lệch chuẩn tương đối.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

46

Bảng 3.7 : Kết quả xác định nồng độ Cd trong mẫu theo đường chuẩn Nồng độ Cd trung bình của 3 lần đo mẫu, độ lệch Ký hiệu

chuẩn, độ lệch chuẩn tương đối.

SD

%RSD 0,0127

H

C (ppm)

Ơ

N

mẫu

0,0008

3

KR3

3,0836

0,0012

4

KR4

3,5341

0,0011

5

KR5

3,7365

6

KR6

7

0,0342

G

0,0389 0,0311

3,9195

0,0007

0,0179

KR7

5,2036

0,0014

0,0269

8

KR8

10 00

H Ư

0,0241

4,2173

0,0021

0,0498

9

KR9

3,2081

0,0023

0,0717

10

KR10

3,0195

0,0016

0,0530

KR11

3,0008

0,0023

0,0766

12

KR12

2,8610

0,0021

0,0734

13

KR13

2,1703

0,0017

0,0783

14

KR14

2,6809

0,0022

0,0821

15

KR15

2,4576

0,0013

0,0529

D

IỄ N

-L

Đ

ÀN

TO

ÁN

11

Í-

H

Ó

A

B

TR ẦN

0,0009

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

2,3422

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

KR2

U Y

2

.Q

0,0003

TP

2,3635

ẠO

KR1

Đ

1

N

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

N

STT

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

47

- Hàm lượng Cadmi nằm trong khoảng 0,0108 - 0,0233 mg/kg.

Ó

A

Theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với giới hạn ô nhiễm kim loại nặng

Í-

H

trong thực phẩm không có trường hợp áp dụng riêng cho cây “Khấu rẻ”, chúng

-L

tôi áp dụng QCVN 8-2:2011/BYT ban hành ngày 13/01/2011 và quyết định

ÁN

46/2007/QĐ-BYT ngày 19/12/2007, giới hạn tối đa hàm lượng kim loại trong Bảng 3.9: Giới hạn tối đa hàm lượng kim loại nặng trong các loại rau Giới hạn tối đa hàm lượng kim loại trong các mẫu rau tươi

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

các mẫu rau tươi được thể hiện qua bảng 3.9.[20]

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

10 00

- Hàm lượng Asen nằm trong khoảng 0,0084 – 0,0311 mg/kg.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

.Q

B

TR ẦN

H Ư

N

G

Đ

ẠO

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

N

H

Ơ

Hàm lượng As, Cd trong mẫu cây Khấu Rẻ (mg/kg mẫu tươi) Stt Ký hiệu As Cd 1 KR1 0,0117 0,0084 2 KR2 0,0113 0,0179 3 KR3 0,0104 0,0120 4 KR4 0,0125 0,0122 5 KR5 0,0108 0,0161 6 KR6 0,0118 0,0132 7 KR7 0,0130 0,0233 8 KR8 0,0174 0,0178 9 KR9 0,0218 0,0132 10 KR10 0,0239 0,0137 11 KR11 0,0240 0,0148 12 KR12 0,0249 0,0143 13 KR13 0,0311 0,0108 14 KR14 0,0180 0,0134 15 KR15 0,0283 0,0122 Từ kết quả phân tích các mẫu cây “Khấu rẻ” (bảng 3.8) chúng tôi thấy:

N

Bảng 3.8: Kết quả nồng độ As, Cd trong các mẫu cây khấu rẻ

Mẫu rau

Rau tươi (mg/kg rau tươi)

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

As

Cd

Rau ăn lá

Rau ăn lá

Rau ăn thân, củ, rễ

1,0

0,2

0,1

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

48

Đối chiếu với QCVN 8-2:2011/BYT, ta thấy hàm lượng kim loại As, Cd

cho phép.

.Q KR2

0,0113

Không vượt

3

KR3

0,0104

4

KR4

0,0125

5

KR5

0,0108

6

KR6

0,0118

7

KR7

8

KR8

9

KR9

10 11

Ký

Không vượt

Không vượt

0,0120

Không vượt

Không vượt

0,0122

Không vượt

Không vượt

0,0161

Không vượt

Không vượt

0,0132

Không vượt

0,0130

Không vượt

0,0233

Không vượt

0,0174

Không vượt

0,0178

Không vượt

0,0218

Không vượt

0,0132

Không vượt

KR10

0,0239

Không vượt

0,0137

Không vượt

KR11

0,0240

Không vượt

0,0148

Không vượt

12

KR12

0,0249

Không vượt

0,0143

Không vượt

13

KR13

0,0311

Không vượt

0,0108

Không vượt

14

KR14

0,0180

Không vượt

0,0134

Không vượt

15

KR15

0,0283

Không vượt

0,0122

Không vượt

TO

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

0,0179

ÁN

H Ư

N

G

hiệu

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

2

ÀN Đ IỄ N D

TP

KR1

Stt

ẠO

1

Hàm lượng As, Cd trong mẫu cây Khấu Rẻ (mg/kg mẫu tươi) Giới hạn hàm lượng Giới hạn hàm lượng As Cd cho phép của As cho phép của Cd < 1,0 mg/kg cây tươi < 0,1 mg/kg cây tươi Không vượt 0,0117 0,0084 Không vượt

Đ

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

U Y

thu được tại Thái Nguyên với quy chuẩn QCVN 8-2:2011/BYT

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

Bảng 3.10: So sánh hàm lượng As và Cd trong mẫu cây “ Khấu rẻ”

Ơ

N

trong các mẫu cây “ Khấu rẻ” ở khu vực Thái Nguyên không vượt quá giới hạn

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

49

3.4.2.Xác định hàm lượng kim loại bằng phương pháp thêm chuẩn Chúng tôi chọn ra 2 mẫu (KR1, KR10) đại diện cho các mẫu cây “Khấu

N

rẻ” ở trên để tiến hành làm mẫu thêm chuẩn. Đối với mỗi mẫu chúng tôi thêm

Ơ

vào những lượng nhất định dung dịch chuẩn của As, Cd ở điểm đầu, giữa và

U Y

chuẩn) cụ thể như ở bảng 3.10 – 3.11

G

Cđo (ppm) Lần 2

Lần 3

Lần 4

Trung bình

KR1

1,0128

1,0056

1,0072

1,0217

1,0118

0,7186

KR1 +0.5

1,5218

1,5332

1,5280

1,5004

1,5209

0,9476 101,80

KR1 +15

16,1017 16,0025 16,1245 16,0039 16,0582 0,3994 100,31

KR1 +28

28,8312 28,4047 28,7121 28,9618 28,7275 0,8289 98,98

10 00

B

H Ư

Lần 1

N

%RS D

Độ thu hồi (%)

TR ẦN

ppm

Ó

A

Bảng 3.12: Kết quả phân tích Cd bằng phương pháp thêm chuẩn Độ

H

Cđo (ppm)

Í-L

Đ

ÀN

TO

ÁN

ppm

IỄ N D

Đ

ẠO

Bảng 3.11: Kết quả phân tích As bằng phương pháp thêm chuẩn

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

phương pháp thêm chuẩn được ghi ở các bảng 3.10 và 3.11.

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

Kết quả phân tích hàm lượng As và Cd trong một số mẫu rau bằng

Lần 1

Lần 2

Lần 3

Lần 4

Trung

%RSD

bình

thu hồi (%)

KR15

2,4581

2,4316

2,4464

2,4612

2,4493

0,5481

KR15+0.2

2,6518

2,6327

2,6081

2,6802

2,6432

1,1528

96,94

KR15 + 4

6,3501

6,4512

6,4619

6,4210

6,4211

0,7845

99,29

KR15 +7

9,3428

9,3321

9,4231

9,3872

9,3713

0,4479

98,89

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

gần cuối đường chuẩn (lượng mẫu + chuẩn thêm vào vẫn nằm trong đường

Kết quả phân tích stheo phương pháp thêm chuẩn cho thấy hiệu suất thu hồi Cd và As đều lớn hơn 90% và sai số nhỏ hơn 10%. Sai số đối với những

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

50

mẫu thêm chuẩn ở đầu đường chuẩn và cuối đường chuẩn là lớn hơn sai số đối với mẫu thêm ở giữa đường chuẩn, kết quả này hoàn toàn phù hợp với lí thuyết

N

phân bố sai số Gauss.

Ơ

Như vậy có thể sử dụng một trong hai phương pháp đường chuẩn hoặc

U Y

Qua việc phân tích hàm lượng As và Cd cây “Khấu rẻ”, chúng tôi nhận

.Q

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

D

IỄ N

Đ

ÀN

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

TR ẦN

H Ư

N

G

Đ

ẠO

TP

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

thấy hàm lượng trên an toàn cho người sử dụng.

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

thêm chuẩn để xác định hàm lượng As, Cd trong cây

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

51

KẾT LUẬN Với mục đích ứng dụng phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử kĩ thuật

N

không ngọn lửa để phân tích, điều tra xác định hàm lượng các kim loại nặng

Ơ

As, Cd trong cây “Khấu rẻ” tại khu vực Thái Nguyên, chúng tôi đã tìm hiểu đối

U Y

mẫu thực tế. Luận văn thu được một số kết quả sau:

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

Thái Nguyên bằng phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử không ngọn lửa (GF-AAS)

G

Đ

2. Xác định được khoảng tuyến tính và lập đường chuẩn của Cd, As bằng

H Ư

N

phép đo GF –AAS là: Cd từ 0,2 - 10 ppb và của As là 0,5 - 30 ppb.

3. Đánh giá được sai số và độ lặp lại của phép đo GF – AAS. Xác định

TR ẦN

được giới hạn phát hiện và giới hạn định lượng của phép đo. Đối với As: LOD = 0,343 ppb và LOQ = 1,44 ppb. Đối với Cd: LOD = 0,289 ppb và LOQ =

10 00

B

0,963 ppb.

4. Chọn được quy trình phù hợp để xử lý. Kiểm tra kết quả xử lý mẫu

Ó

A

cây “Khấu rẻ” chữa bệnh nhiệt miệng bằng phương pháp mẫu lặp, mẫu thêm

H

chuẩn cho kết quả tốt.

-L

Í-

5. Xác định được hàm lượng As, Cd trong 15 mẫu cây “Khấu rẻ” tại khu

ÁN

vực Thái Nguyên, hàm lượng Asen nằm trong khoảng 0,0084 – 0,0311 mg/kg và hàm lượng Cadimi nằm trong khoảng 0,0108 - 0,0233 mg/kg.

Qua thực nghiệm cho thấy phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử không

D

IỄ N

Đ

ÀN

ngọn lửa (GF – AAS) là một kỹ thuật phù hợp để xác định các nguyên tố có

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

loại cadimi, asen trong trong cây “Khấu rẻ” chữa bệnh nhiệt miệng ở khu vực

TO

http://daykemquynhon.ucoz.com

1. Nghiên cứu, xây dựng quy trình phân tích xác định hàm lượng kim

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

tượng, tham khảo tài liệu áp dụng các điều kiện tối ưu rồi tiến hành phân tích

hàm lượng vết như As và Cd trong các mẫu cây “Khấu rẻ” chữa bệnh nhiệt miệng với độ chính xác cao, độ lặp lại tốt và độ chọn lọc cao.

Các mẫu cây “Khấu rẻ” đã khảo sát quanh khu vực Thái Nguyên có hàm lượng As và Cd nằm trong giới hạn cho phép.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

52

TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Đỗ Tất Lợi, (2015). Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, NXB y học.

Ơ

N

[2]. Hoàng Nhâm, (2003). “Hóa học vô cơ - Tập 3”, NXB Giáo dục.

H

[3]. R.A.LINDIN, V.A.MOLSCO, L.L.ANDREEVA – Lê Kim Long dịch

.Q N

G

hiện đại”, NXB Đại học Sư phạm Hà Nội.

Đ

[6]. Hồ Viết Quý, (2009). “Các phương phân tích công cụ trong hoá học

TR ẦN

Quốc Gia Hà Nội.

H Ư

[7]. Phạm Luận (2006), Phương pháp phân tích phổ nguyên tử, NXB Đại học [8]. Nguyễn Đình Lâm các phương pháp phân tích công cụ phần I - ĐH bách

B

khoa Đà nẵng 2009.

10 00

[9]. Dương Quang Phùng (2009), ‘‘Một số phương pháp phân tích điện hóa’’,

A

NXB công ty cổ phần KOV.

H

Ó

[10]. Nguyễn Thị Hân, “Xác định hàm lượng Cadimi và Chì trong một số loại

Í-

rau xanh tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên bằng phương pháp phổ hấp

-L

thụ nguyên tử F – AAS”. Luận văn thạc sĩ Khoa học Hóa Học (2010), Đại

ÁN

Học Sư Phạm Thái Nguyên.

Đ

ÀN

TO

[11]. Phạm Luận, (1999). “Giáo trình hướng dẫn về những vấn đề cơ sở của các kỹ thuật xử lí mẫu phân tích” - Phần I: những vấn đề chung,

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

ẠO

[5]. Hoàng Nhâm, (2001). “Hoá vô cơ Tập- 2”, NXB Giáo dục.

IỄ N D

TP

NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

http://daykemquynhon.ucoz.com

[4]. Trịnh Thị Thanh (2003), “Độc hại môi trường và sức khỏe con người”,

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

U Y

N

(2001), Tính chất hóa lí các chất vô cơ, Nxb Khoa học và kĩ thuật Hà Nội.

ĐHKHTN - ĐHQG Hà Nội.

[12]. Nguyễn Đăng Đức, (2006). Xác định hàm lượng các ion kim loại Crom, Mangan, Đồng, Chì, Cađimi, Asen, Thủy ngân trong nước và lập biểu đồ ô nhiễm ở TP Thái Nguyên. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ - Khoa Khoa học tự nhiên - Đại học Thái Nguyên.

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial

https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn

www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com

53

[13]. Makoto Takagi các phương pháp phân tích trong hóa học - NXB kaguku dojin (2010).

N

[14]. Shimadzu corporation (1875), Atomic Absorption Spectrophotometry

Ơ

cookbook, kyoto, Japan.

U Y

[16]. Nguyễn Thị Vinh, (2010). ” Xác định hàm lượng một số kim loại nặng

.Q

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định

ẠO

[17]. Trần Vĩnh Quý, (2006). “Giáo trình hóa tin học”, NXB Đại học Sư phạm.

G

Đ

[18]. Lê Đức Ngọc, (2001). “Xử lý số liệu và kế hoạch hóa thực nghiệm”, NXB

H Ư

N

ĐHKHTN – ĐHQG Hà Nội.

[19]. Tạ Thị Thảo, “Giáo trình thống kê”, (2008).

TR ẦN

[20]. Thông tư 02/2011 TT/BYT. (Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với giới

TO

ÁN

-L

Í-

H

Ó

A

10 00

B

hạn ô nhiễm kim loại nặng có trong thực phẩm).

D

IỄ N

Đ

Skype : daykemquynhon@hotmail.com https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/

TP

Học, Đại học Khoa Học Tự Nhiên – Đại học Quốc Gia Hà Nội.

ÀN

http://daykemquynhon.ucoz.com

trong động vật nhuyễn thể ở khu vực Hồ Tây”, Luận văn thạc sĩ Khoa học Hóa

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

N

H

[15]. Aiming, Chua – singapore (2005), “AAS Application data”

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú

www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial