NGHIÊN CỨU THUỐC TRỪ SÂU SINH HỌC TỪ MỘT SỐ DƯỢC LIỆU (2018)

LUẬN VĂN SIÊU CẤP CHANNEL *Dịch chiết cồn đơn kim có tác dụng trừ sâu mạnh hơn các dịch chiết cồn 60⁰ tỏi, ớt ngay cả dịch chiết kết hợp từ 3 loại dịch chiết (tỏi, ớt, đơn kim) *Khảo sát các điều kiện chiết tối ưu cho quá trình chiết dịch chiết đơn kim có tác dụng diệt sâu bọ *Định tính được một số hợp chất có trong dịch chiết đơn kim

vectorstock.com/1593604

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection DẠY KÈM QUY NHƠN DISSERTATION PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

NGHIÊN CỨU THUỐC TRỪ SÂU SINH HỌC TỪ MỘT SỐ DƯỢC LIỆU (2018) PDF VERSION | 2018 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KHOA HÓA

NGHIÊN CỨU THUỐC TRỪ SÂU SINH HỌC TỪ MỘT SỐ DƯỢC LIỆU KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN SƯ PHẠM Giảng viên hướng dẫn : TS.DS. Phạm Văn Vượng Sinh viên thực hiện

: Võ Thị Phương Thảo

Lớp

: 14CHD

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

KHOA HÓA NHIỆM VỤ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Họ và tên sinh viên : VÕ THỊ PHƯƠNG THẢO Lớp

: 14CHD

1.Tên đề tài : “ Nghiên cứu thuốc trừ sâu sinh học từ một số dược liệu” 2. Nguyên liệu, dụng cụ, thiết bị và hóa chất: Nguyên liệu: Hoa đơn kim ở Đà Nẵng – Việt Nam Tỏi, ớt ở Đà Nẵng – Việt Nam Dụng cụ và thiết bị: Máy đo quang UV-VIS, cốc thủy tinh, ống đong, bếp cách thủy, ống nghiệm, cân kỹ thuật, các loại pipet, bình định mức,….

Hóa chất: nước cất, Cồn 60⁰.

3. Nội dung nghiên cứu: 3.1 Nghiên cứu lý thuyết -

Tìm hiểu tư liệu; sách báo trong và ngoài nước về đặc điểm; thành phần hóa học; công dụng của cây đơn kim, ớt, tỏi.

-

Trao đổi với giáo viên hướng dẫn về đặc điểm; công dụng của cây đơn kim, ớt, tỏi.

3.2 Nghiên cứu thực nghiệm -

Xử lý nguyên liệu.

-

Khảo sát công thức thuốc trừ sâu

-

Khảo sát nồng độ cồn chiết

-

Định tính một số nhóm hợp chất chính

4. Giáo viên hướng dẫn : TS.DS. Phạm Văn Vượng 5. Ngày giao đề tài: Tháng 6 năm 2017 6. Ngày hoàn thành: Tháng 3 năm 2018

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Chủ nhiệm khoa

Giáo viên hướng dẫn

( Kí ghi rõ họ tên)

(Kí ghi rõ họ tên

Sinh viên đã hoàn thành và nộp báo cáo cho Khoa ngày tháng năm 2018 Kết quả điểm đánh giá: Ngày … tháng … năm 2018 CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG (Kí và ghi rõ họ tên)

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Mục lục MỞ ĐẦU ....................................................................................................................4 1. Lí do chọn đề tài ....................................................................................................4 2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................4 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................5 4. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................5 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..................................................................6 A. Dược liệu ...............................................................................................................6 1. Đơn kim ..................................................................................................................6 1.1 Tên gọi ..................................................................................................................6 1.2 Phân bố .................................................................................................................6 1.4 Thành phần hóa học............................................................................................7 1.4.1 Favonoid ............................................................................................................7 1.4.2 Hợp chất acetylene ...........................................................................................8 1.4.3 Nhóm terpenoid ................................................................................................8 1.4.4 Một số hợp chất khác .......................................................................................8 1.5 Tác dụng sinh học................................................................................................8 1.5.1 Độc tính cấp ......................................................................................................9 1.5.2 Tính kháng khuẩn, kháng nấm của tinh dầu từ lá .......................................9 1.5.3 Tác dụng chống viêm .......................................................................................9 1.5.4 Tác dụng giảm đau ...........................................................................................9 1.5.5 Tác dụng bảo vệ gan ........................................................................................9 1.5.6 Tác dụng chống ung thư ..................................................................................9 1.6 Công dụng và các bài thuốc từ cây Đơn kim ..................................................10 1.6.1 Công dụng .......................................................................................................10 1.6.2 Một số bài thuốc từ cây Đơn kim..................................................................11 2. Ớt ..........................................................................................................................11 2.1 Tên gọi ................................................................................................................11 2.2 Phân bố ...............................................................................................................12 2.4 Thành phần hóa học..........................................................................................12 2.5 Tác dụng sinh học..............................................................................................13 2.5.1 Y học cổ truyền ...............................................................................................13 2.5.2 Y học hiện đại ................................................................................................13 2.6 Một số bài thuốc từ ớt .......................................................................................14 3. Tỏi .........................................................................................................................14 3.1 Tên gọi ................................................................................................................14 3.2 Phân bố ...............................................................................................................15 3.3 Đặc điểm hình thái ............................................................................................15 3.4 Thành phần hóa học..........................................................................................15 3.4.1 Tinh dầu tỏi .....................................................................................................15 3.4.2 Một số hợp chất sulfur của tỏi ......................................................................15 3.5 Tác dụng sinh học..............................................................................................17 3.5.1 Y học cổ truyền ...............................................................................................17 3.5.2 Y học hiện đại .................................................................................................18 B.Thuốc trừ sâu sinh học ........................................................................................20

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

1. Giới thiệu..............................................................................................................20 2. Ưu và nhược điểm ...............................................................................................20 2.1 Ưu điểm .............................................................................................................20 2.2 Nhược điểm ........................................................................................................20 3. Hiện trạng ............................................................................................................20 4. Một số hoạt chất thảo mộc được dùng làm thuốc trừ sâu có mặt ở Việt Nam ...................................................................................................................................21 5. Thuốc trừ sâu từ dược liệu nghiên cứu (tỏi, ớt) ...............................................22 5.1 Kinh nghiệm trong dân gian ............................................................................22 5.2 Nghiên cứu khoa học .........................................................................................23 CHƯƠNG 2: NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..............24 1. Nguyên liệu, hóa chất, dụng cụ ..........................................................................24 1.1 Nguyên liệu ........................................................................................................24 2. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................25 2.1 Phương pháp ngâm dầm với cồn 60⁰ ..............................................................25 2.1.1 Nguyên tắc.......................................................................................................25 2.1.2 Dụng cụ ...........................................................................................................25 2.1.3 Cách tiến hành ................................................................................................25 2.2 Phương pháp bào chế công thức (dung dịch) có tác dụng diệt sâu bọ .........26 2.3 Phương pháp thử hiệu lực trừ sâu của các công thức thuốc .........................26 2.4 Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết các hoạt chất của đơn kim có tác dụng diệt trừ sâu bọ..............................................................................27 2.4.1 Khảo sát thời gian chiết .................................................................................27 2.4.2 Khảo sát tỉ lệ rắn lỏng ....................................................................................27 2.4.3 Khảo sát số lần chiết ......................................................................................27 2.4 Định tính một số nhóm chức chứa trong dược liệu ...................................27 2.5.1 Saponin ............................................................................................................27 2.5.2 Coumarin ........................................................................................................28 2.5.3 Flavonoid .........................................................................................................28 2.5.4 Polyphenol .......................................................................................................28 2.5.5 Axit hữu cơ .....................................................................................................29 2.5.6 Polysaccarid ....................................................................................................29 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ KẾT LUẬN ............................................................30 1. Hiệu quả giết sâu trực tiếp của các công thức ..................................................30 2. Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết các hoạt chất từ đơn kim ...................................................................................................................................31 2.1 Khảo sát thời gian chiết ....................................................................................31 2.2 Khảo sát tỉ lệ rắn lỏng .......................................................................................32 3. Xây dựng quy trình tạo dung dịch đơn kim có tác dụng trừ sâu ...................33 2. Kết quả định tính một số hợp chất có trong dịch chiết ...................................34 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................37 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................38 Tiếng Việt .................................................................................................................38 Internet .....................................................................................................................38

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên em xin bày tỏ long biết ơn sâu sắc đến thầy TS.DS. Phạm Văn Vượng đã giao đề tài, hướng dẫn tận tình và luôn sẵn sang giúp đỡ em trong suốt quá trình thực hiện đề tài.

Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong khoa, thầy cô công tác tại phòng thí nghiệm thuộc Khoa Hóa Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng đã nhiệt tình giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho em trong thời gian học tập và thực hiện đề tài.

Trong quá trình làm khóa luận, mặc dù bản thân có nhiều cố gắng nhưng do bước đầu làm quen với việc nghiên cứu khoa học nên khó tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Vì vậy em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý thầy cô giáo và các ban để khóa luận được hoàn chỉnh hơn. Đà Nẵng, ngày… tháng… năm 2018 Sinh viên

Võ Thị Phương Thảo

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

1

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

DANH MỤC CÁC HÌNH Số hiệu hình

Tên hình

Trang

1.1

Hoa cây đơn kim

7

1.2

Cây đơn kim

7

1.3

Cây ớt

13

1.4

Quả ớt

13

1.5

Củ tỏi

16

1.6

Cây tỏi

16

2.1

Hoa đơn kim

25

2.2

Bột hoa đơn kim

25

2.3

Quả ớt

25

2.4

Bột quả ớt

25

2.5

Củ tỏi

25

2.6

Bột củ tỏi

25

2.7

Đơn kim ngâm trong cồn 40⁰,60⁰,80⁰

28

2.8

Ớt ngâm trong cồn 40⁰,60⁰,80⁰

28

2.9

Tỏi ngâm trong cồn 40⁰,60⁰,80⁰

28

3.1

Sâu hoảng loạn, giãy dụa

31

3.2

Sâu di chuyển nhanh ra khỏi nơi phun

31

3.3

Sâu bị chết sau 48h phun các công thức thuốc

32

3.4

Phổ UV-VIS của đơn kim

32

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

2

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu

Tên bảng

Trang

bảng 3.1

Hiệu quả giết sâu trực tiếp của các công thức

31

thuốc 3.2

Kết quả khảo sát thời gian chiết

33

3.3

Kết quả khảo sát tỉ lệ rắn lỏng

33

3.4

Kết quả khảo sát số lần chiết

35

3.5

Kết quả định tính các nhóm hợp chất chính trong

35

đơn kim

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

3

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Hiện nay, vấn nạn sử dụng thuốc trừ sâu một cách bừa bãi làm cho hiện tượng dư lượng thuốc trừ sâu trong rau củ ngày càng cao dẫn đến tình trạng ngộ độc thực phẩm cấp tính hoặc là chất độc sẽ ngấm sâu, tích tụ trong cơ thể lâu ngày sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của con người. Bên cạch đó cũng ảnh hưởng xấu đến môi trường nước, đất và không khí.

Chính vì vậy, xu hướng quay trở lại nền nông nghiệp hữu cơ với việc sử dụng thuốc trừ sâu sinh học thay thế cho thuốc trừ sâu hóa học, đảm bảo an toàn cho sức khỏe con người. Do đó, đòi hỏi các nhà nghiên cứu tìm ra các thuốc trừ sâu sinh học thân thiện với môi trường. Ở Việt Nam, có nhiều loại cây chứa chất độc đối với sâu bệnh hại cây, đến nay chưa phát hiện hết và chưa được khai thác triệt để. Một số cây đã được sử dụng trong sản xuất nông nghiệp như: cây bả đậu (Croton tiglium), cây sắn nước (Pachyrhizus erosus), cây duốc cá (Milletia ichthyochtona), dây thuốc cá (Derris elliptlica) . . . Một số chế phẩm đã được Phòng Sinh dược và Hóa bảo vệ thực vật (Viện Hóa học, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) thử nghiệm hiệu lực trừ sâu trong phòng thí nghiệm, trong lồng lưới và ngoài vườn cho kết quả rất tốt, đạt hiệu lực trừ sâu hơn 60%. Thuốc thảo mộc có những ưu điểm cơ bản như: Có hiệu lực trừ sâu bệnh cao, chọn lọc, các chất độc là các hợp chất thiên nhiên cho nên dễ bị phân hủy sau khi sử dụng, không để lại dư lượng ở trong đất và trong nông sản, ít gây độc hại cho người và môi trường Đơn kim(Bidens Pilosa L.) là loài cây mọc hoang dại ở khắp nơi trên đất nước ta từ miền núi, trung dung đến đồng bằng. Ngoài ra nó là thực vật có mặt ở nhiều nước trên thế giới: Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản,… Đây là một loài cây được sử dụng nhiều trong nhân gian của nhiều địa phương ở Việt Nam như một vị thuốc quan trọng trong các bài thuốc quý để chữa trị nhiều loại bệnh khác nhau.

2. Mục tiêu nghiên cứu - Khảo sát tác dụng trừ sâu từ dịch chiết Đơn kim, Tỏi, Ớt.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

4

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

- Khảo sát thành phần hoạt chất và phương pháp tác chiết dịch chiết có tác dụng trừ sâu.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng - Hoa đơn kim được thu hái tại Đà Nẵng.

- Ớt, tỏi được thu mua tại chợ tại Đà Nẵng.

3.2 Phạm vi nghiên cứu Các dịch chiết cồn từ hoa đơn kim, tỏi, ớt bằng phương pháp ngâm chiết 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1 Phương pháp tiếp cận - Tìm hiểu và đọc tài liệu từ các nghiên cứu trước đó.

- Hỏi ý kiến thầy cô, bạn bè.

4.2 Phương pháp nghiên cứu lý thuyết - Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến đề tài.

- Tổng quan các tài liệu, tư liệu, sách báo trong và ngoài nước về đặc điểm hình thái thực vật, thành phần hóa học và ứng dụng của các dược liệu nghiên cứu 4.3 Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm - Phương pháp lấy mẫu: Thu hái hoa cây đơn kim tại Đà Nẵng , thu mua quả ớt và tỏi tại Đà Nẵng.

- Phương pháp ngâm chiết.

- Xác định sơ bộ các nhóm hợp chất chính trong dịch chiết từ cây đơn kim bằng các phản ứng đặc trưng.

- Phương pháp điều chế dung dịch thuốc.

- Thử hoạt tính của công thức thuốc với sâu bọ.

5. Bố cục đề tài Nội dung đề tài chia làm 4 chương:  Chương 1: Tổng quan tài liệu.  Chương 2: Nguyên liệu và phương pháp nghiên cứu.  Chương 3: Kết quả và thảo luận.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

5

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU A. Dược liệu 1. Đơn kim 1.1 Tên gọi - Tên khoa học: Bidens pilosa L, thuộc chi Bidens, họ Cúc (Asteraceae), bộ Cúc (Asterales), lớp Ngọc lan (Magnoliopsida), ngành Ngọc lan (Magnoliophyta) - Tên thường gọi: Đơn buốt, Rau bộ lĩnh, Xuyến chi, Song nha lông…

Hình 1.1 Hoa cây đơn kim

Hình 1.2 Cây đơn kim

1.2 Phân bố Cây đơn kim phân bố hầu hết ở các nước nhiệt đới. Ở châu Á, có hầu hết ở các nước Đông Nam Á, Trung Quốc. Ở nước ta, cây đơn kim mọc hầu hết ở các tỉnh, từ đồng bằng đến trung du miền núi. Đơn kim thuộc loại cây mọc nhanh, ưa sáng và ưa ẩm thường mọc thành quần thể dày đặc trên đất sau nương rẫy, bãi hoang và dọc theo đường đi… Cây con mọc từ hạt xuất hiện vào cuối mùa xuân (khoảng tháng 4); sinh trưởng nhanh trong mùa hè, sau ra hoa quả nhiều rồi tàn lụi vào giữa mùa thu. Ở vùng núi, do mọc muộn nên thời gian tàn lụi của cây kéo dài hơn so với ở đồng bằng.

1.3 Mô tả thực vật

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

6

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Đơn kim còn gọi là đơn buốt, quỷ châm thảo, rau bộ binh, song lông nha, thuộc họ cúc, là cây thân thảo, mọc thành bụi cao từ 0.3 – 1m .Lá mọc đối có 3 lá chét hình mác hoặc trái xoan, dài 2–4 cm, rộng 1–2 cm, gốc thuôn, đầu nhọn, mép có răng cưa, hai mặt nhẵn. Cụm hoa mọc ở kẽ lá và đầu cành thành đầu đơn độc hoặc đôi một; đầu gần hình cầu, rộng 0,6–1,5 cm; lá bắc thuôn, dạng vảy, có lông, những hoa ở ngoài bất thụ, xếp thành một hành, hình lưỡi màu trắng; những hoa ở trong hữu thụ, hình ống màu vàng; cánh hoa bất thụ xẻ 3 thuỳ nhỏ ở đầu, nhị 4–5, thắt lại ở gốc và có tai ngắn; bầu của hoa bất thụ tiêu giảm, trái lại ở hoa hữu thụ, bầu to lên gấp 2–3 lần.

1.4 Thành phần hóa học Thành

phần

hóa

học

chính

bao

(gồm

301

hợp

chất)

thuộc

polyacetylenes, flavonoid, tecpen, pheophytins, acid béo và pytosterol đã được xác định hoặc được cô lập từ các bộ phận của cây khác nhau.

1.4.1 Favonoid Các flavonoid được tìm thấy trong cây Đơn kim có liên quan đến hoạt động bảo vệ

gan, bảo vệ

và làm chống oxy hóa làm tăng ổn định của

polyacetylenes, liên quan đến hoạt động chống sốt rét.Có khoảng 96 hợp chất flavonoid có trong cây Đơn kim. Các hợp chất flavonoid có mặt như là auron, chalcon, flavonon, flavon. a. Flavon Những flavon đại diện có mặt trong cây Đơn kim: Luteolin, apigenin, 5-Omethylhoslundin, 7,3’4’-trihydroxyflavon. b. Flavanon Những chất có mặt trong trong cây Đơn kim: Isookanin c. Flavonon Chất phổ biến trong cây Đơn kim: Keapferol, cetaureidin, iso-eupatorin d. Chalcon SVTH:Võ Thị Phương Thảo

7

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Đại diện cho hợp chất này là: Butein, okanin 1.4.2 Hợp chất acetylene Hợp chất acetylene là các hydrocacbon. Trong Chi Bidens, chúng có mặt ở tất cả bộ phận, nhưng chủ yếu là ở trong rễ. Đến nay đã có 34 acetylenes được phân lập từ Bidens Pilosa L. Trong đó polyacetylenes có nhiều nhất trong cây Đơn kim. Đại diện chính của poliacetylene là 1-phenylhepta-1,3,5, triyne có nhiều trong lá cành, và rễ cây của cây Đơn kim. Hợp chất nay nó hấp thụ mạnh bức xạ UV sóng dài và hoạt động được thay đổi khi tiếp xúc với ánh sáng.

C

C

C

C

C

C

CH3

Cấu trúc của hepta-1,3,5-tryn-1-ylbenzene 1.4.3 Nhóm terpenoid Đặc điểm: Terpene là loại hợp chất hydrocarbon có công thức tổng quát (C5H8)n. phân tử của các hợp chất này có các mạch nhánh là các nhóm CH3xuất hiện một cách chu kì trong mạch carbon, quan trọng hơn là các terpene là các dẫn xuất chứa oxi của nó như ancol, các aldehyde và ketone. Đại diện các hợp chất nhóm terpenoid được phân lập từ chi Bidens.

- Bicyclogermacren - Acid Phytenic - Campestrol 1.4.4 Một số hợp chất khác Ngoài những nhóm chất trên, cây Đơn kim còn có một số chất khác như: ethyl linoleate, methyl linolenat, acid salicylic, acid gallic, bidenphytin B 1.5 Tác dụng sinh học Trong luận văn Nghiên cứu thành phần hóa học và một số tác dụng sinh học của cây đơn kim (Bidens Pilosa L) của Tiến sỹ Phạm Văn Vượng đã chỉ rõ một số tác dụng dược lý, có ứng dụng to lớn trong y học, cụ thể: SVTH:Võ Thị Phương Thảo

8

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

1.5.1 Độc tính cấp Nghiên cứu ở trên chuột nhắt trắng với hàm lượng cao gấp hàng trăm lần so với liều dùng trên con người, phần trên mặt đất và rễ cây đơn kim không gây chết cho vật nghiên cứu. Vì vậy độc tính của nó hầu như là không có, an toàn với sức khỏe của con người.

1.5.2 Tính kháng khuẩn, kháng nấm của tinh dầu từ lá Tinh dầu lá cây Đơn kim có tác dụng với tất cả các chủng vi khuẩn thử là B.subtilis, B. pumilus, S. aureus, P. mirabilis, E. coli, S. typhi. Trong đó tác dung mạnh với 3 chủng: B. pumilus, E. coli, S typhi, tuy nhiên so sánh với tác dụng kháng khuẩn của kháng sinh chuẩn thì vẫn yếu hơn.

Tinh dầu lá Đơn kim cũng cho tác dụng kháng nấm trên 2 chủng thử nghiệm là Candida albicans, Asperilus niger.

1.5.3 Tác dụng chống viêm Dịch chiết phần trên mặt đất và phần rễ cây Đơn kim có tác dụng chống viêm mạn tính 1.5.4 Tác dụng giảm đau Dịch chiết cây Đơn kim không có tác dụng giảm đau theo kiểu ức chế các trung tâm cảm nhận đau ở não và không làm tăng ngưỡng đau tai bộ phận cảm nhận. Tuy nhiên cao chiết từ rễ cây Đơn kim có khả năng giảm đau theo cơ chế ngoại vi. Tác dụng giảm đau có thể do trong rễ có các hơp chất dọn gốc tự do, giảm viêm, làm giảm các hợp chất trung gian hóa học nên làm giảm kích thích trên các nocicefitor dẫn đến giảm đau.

1.5.5 Tác dụng bảo vệ gan Dịch chiết flavonoid toàn phần có tác dụng bảo vệ gan chuột thí nghiệm, trên mô hình gây tổn thương gan cấp bằng CCl4 ở liều 60mg/kg và 120mg/kg. Liều 120mg/kg có tác dụng tương đương như sylimarin liều 70mg/kg.

1.5.6 Tác dụng chống ung thư Các chất phân lập được từ cây Đơn kim, có 7 chất tác dụng chủ yếu đối với dòng ung thư máu, có 3 chất tác dụng chủ yếu với dòng ung thư phổi, có 3 chất có

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

9

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

tác dụng với dòng tế bào ung thư vú. Tuy nhiên, đây mới là kết quả nghiên cứu trên 3 dòng ung thư ở trên, nên chưa thể đánh giá hết khả năng chống ung thư của dịch chiết từ cây Đơn kim.

1.6 Công dụng và các bài thuốc từ cây Đơn kim 1.6.1 Công dụng Ở trên Thế giới, cây Đơn kim đước sử dụng rất phổ biến, ngoài việc dùng làm thuốc nó còn được sử dụng như thực phẩm hàng ngày.

- Trong tiểu vùng ở sa mạc Shahara, lá cây Đơn kim được ăn như rau trong thời kỳ khan hiếm thực phẩm.

- Ở Uganda, lá được luộc trong sữa chua, rồi được thêm vào các món hầm hay salad. Chồi non còn được dùng để pha trà.

- Tại Mexico, lá cũng được dùng để pha trà.

Trong dân gian các nước trên Thế giới, cây Đơn kim dùng làm thuốc có thể chữa được nhiều bệnh.

- Sử dụng như phòng ngừa bệnh cúm hoặc cảm lạnh, được sử dụng để điều trị đau sưng ở cổ họng, sốt ở trẻ, sợ thời tiết lạnh.

- Đối với đau mắt, đập lá được áp dụng trên mí mắt.

- Được sử dụng cho các loài côn trùng độc và rắn cắn.

- Đối với viêm ruột, đầy hơi, tiêu chảy, viêm ruột thừa.

- Đối với bong gân, contusions, viêm loét mãn tính.

- Được sử dụng để ngăn chặn chảy máu vết thương.

- Lá dùng để điều trị nấm và nấm Candida.

- Đối với các đống, loét mãn tính, các bệnh ngoài da khác nhau. Ở nước ta, do ít có công trình nghiên cứu về cây Đơn kim, nên ứng dụng của nó còn hạn chế, chủ yếu là làm thức ăn trong chăn nuôi và ứng dụng trong một số bài thuốc dân gian.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

10

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

1.6.2 Một số bài thuốc từ cây Đơn kim  Chữa viêm họng do lạnh: Đơn kim cả hoa và lá, kim ngân hoa, sài đất, lá húng chanh, cam thảo đất, mỗi thứ 10-15g. Sắc uống ngày một thang, chia 2 lần.

Dùng trong 5-7 ngày.  Chữa đau nhức do phong thấp: Lấy đơn kim 30-60g, rửa sạch sắc nước uống, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng 10-15 ngày.  Chữa trẻ nhỏ cam tích: Đơn kim 15g, gan lợn 30-60g. Rửa sạch lá đơn kim rồi cho lá xuống đáy nồi, đổ ngập nước, đặt gan lên phía trên hấp chín, ngày chia 2 lần, ăn liền 5-7 ngày.  Chữa chấn thương phần mềm nhẹ, tụ máu đau nhức: Đơn kim cả lá và hoa, lá cây đại, mỗi vị 10-15g, giã nát, băng đắp vào chỗ đau, ngày 1-3 lần.  Chữa đau răng, sâu răng: Đơn kim cả hoa và lá, rửa sạch cho vào ít muối, giã nhỏ đặt vào chỗ đau. Hoặc lấy đơn kim 50g, rửa sạch, ngâm với 250ml rượu trắng (theo tỷ lệ 1/5). Trường hợp bị đau răng, ngậm trong miệng một lúc rồi nhổ đi.  Chữa đau lưng do làm gắng sức: Đơn kim 150-180g, rửa sạch sắc lấy nước, thêm 250g đại táo, đường đỏ và chút rượu trắng, nấu nhỏ lửa cho đến khi táo chín nhừ; Chia 4-5 lần uống trong 2 ngày, uống liền 7-10 ngày.  Chữa mẩn ngứa do dị ứng thời tiết: Đơn kim 100-200g, nấu với 4-5 lít nước tắm, đồng thời lấy bã xát kỹ lên vết mẩn. Thường chỉ dùng 1-2 lần là có kết quả.

2. Ớt 2.1 Tên gọi -

Tên khoa học : Capsicum frutescens(L.) Bail

-

Tên thường gọi: Ớt

-

Tên khác: Lạc tiêu, Lạc tứ, Ngưu giác tiêu, Hải tiêu

-

Họ cà (Solanaceae)

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

11

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Hình 1.3 Cây ớt

Hình 1.4 Quả ớt

2.2 Phân bố Cây ớt có nguồn gốc Nam Mĩ, bắt nguồn từ một số loài cây hoang dại, được thuần hóa và trồng ở Châu Âu, Ấn Độ cách đây hơn 500 năm. Ở Việt Nam ớt được trồng ở khắp nơi vào hai vụ mùa chính đó là vụ đông xuân và vụ hè thu.

2.3 Đặc điểm hình thái Cây ớt thuộc cây thân thảo mộc hằng năm ở các nước ôn đới, sống lâu năm và thân ở dưới hóa gỗ ở các nước nhiệt đới.

Cây có nhiều cành, nhẵn. Lá mọc so le, mềm, hình thuôn dài, đầu nhọn, phiến lá dài 2 – 4 cm, rộng 1.5 – 2cm.

Hoa màu trắng, mọc đơn, mọc ở kẽ lá, mọc quanh năm nhưng nhiều nhất vào tháng 5, tháng 6. Quả mọc rũ xuống hay quay len trời(chỉ thiên), hình dáng quả thay đổi (quả tròn, quả dài), khi chín có màu đỏ hay tím, vàng, bên trong chứa nhiều hạt dẹp trắng.

2.4 Thành phần hóa học 

Trong ớt có 0.04 – 1.5 % dẫn chất benzylamin, vị cay, trong đó thành phần chính là capsaicin (chiếm tới 70%), phần lớn tập trung ở biểu bì giá noãn.

HO H3C

H3C NH

CH3

O O

Capsaicin

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

12

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

 Ngoài ra còn có một số chất khác như dihidrocapsaicin (khoảng 20 %), nordihidro-capsaicin(7%), homocapsaicin và homodihydrocapsaicin.

HO H3C NH CH3

H3C O

O

Dihidrocapsaicin HO

CH3

NH H3C

O

O

CH3

Nordihidro-capsaicin  Các chất carotenoid: chất chính là capsaithin có màu đỏ, ngoài ra còn có capsorubin, kryptoxanthin, zeaxanthin, lutein, α và β carotene.  Capsicosid là một saponin steroid có tác dụng kháng sinh.  Vitamin C, tỷ lệ có chừng 0.8% - 1.8% trong ớt của ta. Có những tác giả ở Châu Phi , hungary thấy hàm lượng vitamin C lên tới 4.89%.  Chất đường có tới 7%.  Ngoài ra còn có các acid hưu cơ như acid cutric, acid malic…

2.5 Tác dụng sinh học 2.5.1 Y học cổ truyền  Có tác dụng khoan trung, tán hàn, kiện tỳ, tiêu thực, giảm đau, chữa ung thư...  Thường dùng để chữa đau bụng do lạnh, tiêu hóa kém, đau khớp, dùng ngoài chữa rắn rết cắn...

2.5.2 Y học hiện đại Các nghiên cứu của các nhà khoa học Trung Quốc cho thấy quả ớt có rất nhiều ích lợi cho sức khỏe:

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

13

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

- Trong ớt có chứa capsicain là một akloid có hoạt tính gây đỏ, nóng, chỉ xuất hiện khi quả ớt chín. Capsicain có tác dụng khích thích não bộ sản xuất ra chất Endorphin là một chất morphin nội sinh, có đặc tính như thuốc giảm đau, đặc biệt có ích cho các bệnh nhân bị viêm khớp mãn tính và các bệnh ung thư.

- Ớt giúp ngăn ngừa bệnh tim do chứa một số hoạt chất giúp máu lưu thông tốt, tránh được tình trạng đông vón tiểu cầu dễ gây tai biến tim mạch.

- Ớt còn có tác dụng ngăn ngừa tình trạng huyết áp cao.

2.6 Một số bài thuốc từ ớt - Chữa đau dạ dày do lạnh: Ớt trái 1-2 quả, nghệ vàng 20g, tán bột uống ngày 23 lần.

- Chữa viêm khớp mãn tính: Ớt trái 1-2 quả, dây đau xương, thổ phục linh, mỗi vị 30g. Sắc uống ngày 1 lần.

- Chữa bệnh chàm: Lá ớt tươi một nắm, mẻh cua 1 thìa. Hai thứ giã nhỏ, lấy vải sạch gói lại, đắp nên nơi bị chàm đã rửa sạch bằng nước muối.

- Chữa tai biến mạch máu não: Lá ớt (loại ớt chỉ thiên quả nhỏ) đem giã nhỏ thêm nước và ít muối, chắt nước cho người bệnh bệnh uống, lấy bã đắp vào răng sẽ tỉnh.

- Chữa rắn rết cắn: Lá ớt giã nhỏ, đắp vào nơi bị thương, băng lại. Ngày làm 1-2 lần cho đến khi hết đau, 2-3 giờ là khỏi.

3. Tỏi 3.1 Tên gọi - Tên khoa học : Allium sativum L. - Tên thường gọi: Tỏi.

- Tên khác: tỏi ta, đại toán, hom kía(Thái), sluôn(Tày).

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

14

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Hình 1.5 Củ tỏi

Hình 1.6 Cây tỏi

3.2 Phân bố - Tỏi có nguồn gốc từ châu Á và được trồng nhiều ở màn ôn đới.

- Tại Việt Nam có nhiều vùng đất trồng tỏi nổi tiếng như: Lý Sơn, Phan Rang...

3.3 Đặc điểm hình thái Tỏi là cây thân thảo nhỏ, cao 25-50 cm. Thân hình trụ, phía dưới nhiều rễ phụ, phía trên màng nhiều lá cứng, thẳng, có mép hơi ráp, có rãnh dọc, rộng khoảng 1 cm và dài khoảng 15 cm. Ở mỗi nách lá phía gốc, có một chồi nhỏ sau này phát triển thành tép tỏi. Củ tỏi màu trắng nhạt.

3.4 Thành phần hóa học 3.4.1 Tinh dầu tỏi Tinh dầu tỏi ở điều kiện thường là chất lỏng có màu vàng nhạt, hơi xanh đến vàng xanh tùy theo phương pháp khai thác, tinh chế. Tinh dầu tỏi có vị hơi cay nóng, có mùi thơm đặc trưng của tỏi.

3.4.2 Một số hợp chất sulfur của tỏi Các hợp chất sulfur của tỏi rất được quan tâm vì những nguyên nhân sau: - Hàm lượng sulfur cao bất thường so với những thực phẩm khác. Những hợp chất sulfur này chủ yếu tập chung ở tinh dầu tỏi.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

15

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

- Hoạt tính của những vị thuốc có chứa hợp chất sulfur đã được nghiên cứu từ rất lâu.  Allincin CTCT: H2C

S S

CH2

O

- CTPT: C6H10S02.

- Tên IUPAC: 3-[(prop-2ene-1sulfanyl)sulfanyl]prop-1-ene.

- Khối lượng phân tử: 127,27 g/mol.

Trong tỏi allincin chiếm khoảng 70 – 80 % hợp chất chứa sulfur, tuy nhiên allincin không bền , dễ bị phân hủy bởi điều kiện thường như ánh sáng, nhiệt độ thành các hợp chất như: diallyl sulfide, diallyl disulfide, diallyl trisulfide, diallyl tetrasulfide, ajoene…

Bình thường trong tỏi không tồn tại allincin mà chất này được tạo ra khi củ tỏi được đập giập, cắt hoặc xay nhuyễn, quá trình hình thành allincin được diễn tả như sau: O

O

NH2

allinase/H2O H2C

S H2C

S

CH3 S O

COOH

+

H3C

COOH

+

NH3

 Garlicin -

CTCT: S H2C

S

-

CTPT: C6H10O2

-

Tên UIPAC: 3-(prop-2enydisulfanyl)prop-1-ene.

-

Khối lượng phân tử: 146,28 g/mol.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

CH2

16

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Garlicin (disulfide là hợp chất chủ yếu trong tinh dầu tỏi) là chất lỏng màu vàng, không tan trong nước và có mùi tỏi mạnh.  Vinyldithin Là sản phẩm tiêu biểu của sự biến đổi allicin dưới tác dụng của nhiệt độ. Nghiên cứu cho thấy rằng nếu trích ly tỏi bằng dung môi kém phân cực thì càng thu lượng vinyldithin càng nhiều.

S CH2

CH2

S

S

S

3-vinyl-4H-1,2-dithiin

2-vinyl-4H-1,3-dithiin Vinyldithiin

 Ajoene - CTPT: C9H10OS3 - Khối lượng phân tử: 234,4 g/mol - CTCT O S

S

H2C

CH2 S

Ajoene 3.5 Tác dụng sinh học 3.5.1 Y học cổ truyền Ở Việt Nam, đông y đã ghi nhận công dụng của tỏi như sau: “ tỏi có vị cay, tính ôn , có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, sát trùng, chữa bệnh lị ra máu, tiêu nhọt, hạch ở phổi, tiêu đàm, chữa chứng chướng bụng hoặc đại tiểu tiện khó khăn…

Trên thế giới :

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

17

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

- Ở Trung Quốc tỏi được dùng để chống độc, tiêu đờm, lợi tiểu, diệt giun, tăng cường tiêu hóa, chữa hạch, tả, vô kinh, thiếu vitamin và phối hợp với các dược liệu khác chữa vàng da, sốt và phòng sốt rét.

- Ở Ấn Độ, tỏi được dùng trong các chế phẩm chữa lao phổi và họ gà. Lao thanh quản, loét tá tràng điều trị với dịch ép tỏi. Hít dịch ép tỏi có ích trong điều trị lao phổi.

- Ở Nepal dùng tỏi trị thấp khớp.

- Ở Algriei thuốc tỏi ngâm trị tăng huyết áp.

- Ở Indosenia, tỏi là thành phần của một số thuốc bột dùng ngoài cho phụ nữ sau khi sinh, thuốc đắp trị đau cơ và các chứng đau khác , trị khó tiêu, trị tiêu chảy, nôn, đau thượng vị, rối loạn niệu, vô sinh ở nữ, chán ăn…

3.5.2 Y học hiện đại - Hoạt tính kháng khuẩn : Đặc trưng bởi hợp chất alliicin, đặc biệt đối với vi khuẩn Gram âm và Gram dương. Do đó tỏi được sử dụng nhiều để điều trị cảm cúm, viêm họng, viêm tai, ho gà…Tuy nhiên allicin dễ bị chuyển hóa nên không có hoạt tính trong các thử nghiệm in vivo.

- Hoạt tính chống ung thư: theo các nhà khoa học, ăn tỏi thường xuyên thì tỷ lệ ung thư dạ dày thấp (0.03% so với 0.4%)ở những người rất ít ăn tỏi). Các bác sĩ cũng xác nhận tỷ lệ ung thư dạ dày ở những người thường xuyên ăn tỏi thấp hơn 60% so với những người khác cùng khu vực nhưng không dùng tỏi.

- Hoạt tính tiêu diệt tinh trùng: Theo nhiều nghiên cứu cho thấy tác dụng diệt tinh trùng của allicin tốt hơn so với các loại thuốc thường dùng, nồng độ của các loại thuốc này là 0.5 – 10 % trong khi nồng độ tác dụng của allicin là 0.15 – 0.775%. Tác dụng diệt tinh trùng của allicin rất rõ rệt , không có tác dụng có hại như khích thích âm đạo tai chỗ, không ngăn căn sự phát triển bình thường của các vi khuẩn có lợi. Điều này chứng tỏ tỏi dùng cho người khá an toàn.

3.1 Một số bài thuốc từ tỏi  Cảm cúm:

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

18

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

- Dùng tỏi sống hoặc tỏi ngâm với dấm trong vòng 30 – 40 ngày để ăn hàng ngày.

- Ép lấy nước tỏi, pha loãng với nước sạch theo tỉ lệ 1:10. Cho thêm chút muối sạch. Dùng nước này để nhỏ vào mũi từ 2 -3lần/ngày.  Đầy bụng, khó tiêu: - Dùng nước ép tỏi, bỏ bã pha loãng với nước ấm để uống hàng ngày.

- Lấy 50g tỏi xay nhỏ, ngâm với 200ml rượu trắng trong vòng 15 ngày. Dùng rượu và bã tỏi để uống. Mỗi lần 1thìa cà phê, 2-3lần/ngày.  Ho, viêm họng: - Tỏi bóc sạch, để cả nhánh khoảng 10g. Ngâm tỏi với dấm trong vòng 30 ngày. Dùng nhánh tỏi đã ngâm thái lát mỏng rồi ngậm từ 10- 15phút. Dùng kiên trì có thể chữa được bệnh ho mãn tính.

- Lưu ý: Không dùng tỏi sống để ngậm vì đễ gây bỏng họng. Chỗ viêm trong họng sẽ càng nghiêm trọng.  Tiểu đường: Nên ăn ít nhất là 5g tỏi ngâm dấm mỗi ngày. Ăn liền trong vòng 1 tháng sẽ giúp làm giảm lượng đường trong máu một cách đáng kể.  Huyết áp cao: - 10g tỏi ngâm dấm hoặc rượu mỗi ngày sẽ là phương thức giúp ổn định huyết áp hiệu quả. Lưu ý chỉ nên ăn tỏi ngâm, không nên dùng kết hợp với rượu đã ngâm qua tỏi. Hoặc có thể dùng 100g tỏi đã bóc sạch vỏ trộn với 100g đậu trắng, Ninh nhừ với 2 lít nước sạch trong vòng 2h.

- Dùng nước này để uống hàng ngày. Có thể ăn hạt đậu đã ninh nhừ. Nên sử dụng bài thuốc này ít nhất 2tuần/lần.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

19

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

B.Thuốc trừ sâu sinh học 1. Giới thiệu Từ xa xưa, nông dân ở nhiều nước trên thế giới đã biết sử dụng một số loài thực vật chứa chất độc để trừ một số loại côn trùng gây hại trên cây trồng bằng cách dùng diệt chiết phun lên cây.

Trên thế giới có khoảng 2000 loài cây có chất độc, trong đó có 10-12 loài cây được dùng phổ biến.Ở Việt nam, đã phát hiện khoảng 335 loài cây độc, gần 40 loài cây độc có khả năng trừ sâu (trong đó có 10 loài có khả năng diệt sâu tốt) ( Nguyễn Duy Trang, 1998 Trừ nicotin ( thuốc rất độc với động vật máu nóng, có thể gây ung thư, nên đã bị cấm ở nhiều nước, trong đó có Việt nam), Ryania và Sabadilla, các thuốc thảo mộc nói chung ít độc đối với người và động vật máu nóng, các sinh vật có ích và động vật hoang dã.

2. Ưu và nhược điểm 2.1 Ưu điểm Do thuốc trừ sâu thảo mộc nhanh bị phân huỷ, nên chúng không tích luỹ trong cơ thể sinh vật, trong môi trường và không gây hiện tượng sâu chống thuốc.

Thuốc thảo mộc rất an toàn đối với thực vật, thậm chí trong một số trường hợp chúng còn kích thích cây phát triển.

2.2 Nhược điểm Do việc thu hái bảo quản khó khăn, giá thành ñắt, nên trong một thời gian dài, các thuốc trừ sâu thảo mộc ñã bị các thuốc trừ sâu hoá học lấn át.

3. Hiện trạng Ngày nay, với yêu cầu bảo vệ môi trường ngày càng ñược nâng cao, cộng với kỹ thuật gia công được phát triển, nên nhiều thuốc trừ sâu thảo mộc được dùng trở lại, đã đem lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần bảo vệ môi trường. Nhiều chất mới được phát hiện dùng làm thuốc trừ sâu như tinh dàu chàm, tinh dàu bạch ñàn, tinh dầu tỏi…

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

20

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

4. Một số hoạt chất thảo mộc được dùng làm thuốc trừ sâu có mặt ở Việt Nam - Pyrethrin: có trong hoa cây cúc sát trùng Chrysanthemun leucanthemun và các cây Chrysanthemun khác. Cơ chế tác động của pyrethrin là: + Tác động mạnh đến côn trùng bằng con đường tiếp xúc. + Tác động yếu hơn đến các loài nhện, bằng cách bịt kênh vận chuyển ion Na+, kéo dài giai đoạn mở nên côn trùng bị quật ngã và chết nhanh.

Thuốc ñược dùng trừ côn trùng và nhện trên rau, chè, nhiều cây trồng, cây cảnh; côn trùng ký sinh trên gia súc và động vật trong nhà. Có độ độc rất thấp với người, động vật máu nóng và môi trường. Ngày nay, bắt chước các pyrethrin tự nhiên, người ta đã tổng hợp ra vài chục hợp chất pyrethroid khác, trở thành một nhóm thuốc trừ sâu lớn, có nhiều ưu ñiểm hơn pyrethrin tự nhiên.

- Rotenon và các rotenoit: là các alkaloid có trong rễ, thân lá, hạt của một số loài cây thuộc họ Papilionaceae .Cơ chế tác động của Rotenon và các rotenoit: + Gây độc bằng cách ức chế sự chuyển hoá trong hô hấp, gây rối chuyển hoá điện tử của NADH và dehydrogenaza, tách và vận chuyển hydro từ cơ chất đến ubiquinon; men citorom b, CX1, C và men oxydaza có tác dụng xúc tác vận chuyển điện tử đến oxy, hoạt hoá oxy phân tử và coenzym Q, làm giảm nghiêm trọng tiêu thụ oxi, ức chế hô hấp trong ty thể. + Rotenon và các rotenoit tác động đến côn trùng (rệp muội, bọ trĩ, ngài, các bọ cánh cứng) và nhện bằng con đường tiếp xúc mạnh và vị độc.

- Azadirachtin là một trong 4 chất chính có tác dụng diệt sâu của dịch chiết hạt (chủ yếu) và lá cây neem, một loài cây có nguồn gốc ở Ân ñộ, Myanma, sau được trồng ở Tây Phi. Cơ chế tác động của Azadirachtin: +Làm giảm hay ức chế hoàn toàn khả năng sinh sản, hoặc làm giảm khả năng trứng nở; rút ngắn thời gian sống của con trưởng thành, ngăn con cái đẻ trứng, trực tiếp diệt trứng; gây ngán cho ấu trùng, trưởng thành; làm sâu non không biến thái, tác động tới sự lột xác giữa các tuổi sâu, tiền nhộng và gây tê liệt ấu trùng - nhộng, ấu trùng – trưởng thành, nhộng - trưởng thành và trưởng thành.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

21

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

+ Azadirachtin còn có tác dụng gây ngán và xua đuổi. Bên cạnh tác dụng diệt côn trùng, Azadirachtin còn diệt ñược cả tuyến trùng và trừ nấm.

- Matrine: hoạt chất có hiệu lực diệt sâu mạnh nhất trong dịch chiết cây khổ sâm. Matrine có phổ tác động rộng, diệt được nhiều loài côn trùng chích hút và miệng nhai, ngoài ra còn diệt được cả nhện hại cây. Cơ chế tác động của Matrine: + Làm tê liệt hệ thần kinh trung ương, bịt lỗ thở côn trùng làm cho côn trùng không hô hấp ñược và bị chết nhanh chóng. + Tác động gây ngán và xua đuổi, nên thuốc có hiệu lực dài.

- Arteminisinin: Có khoảng 0.3 - 0.5% trong thân lá khô của cây thanh hao hoa vàng (Artemisia annua L.). Arteminisinin được dùng chủ yếu trừ bệnh sốt rét cho người. Gần đây Arteminisinin được dùng ñể trừ sâu tơ, sâu xanh, sâu khoang hại rau; rầy xanh hại chè; rệp muội , bọ trĩ hại cam chanh. Thuốc hầu như không ảnh hưởng đến cá và động vật thuỷ sinh; ong mật, chim và động vật hoang dã. Không gây độc cho cây.

- Cnidiadin: Thuốc có phổ tác động rộng, trừ được nhiều loài sâu hại thuộc bộ cánh phấn và nhện đỏ. Triệu chứng ngộ độc thể hiện nhanh. Thuốc ít độc với người và động vật máu nóng cũng như các loài sinh vật khác.

- Eucalyptol: Có trong cây bạch đàn. Phổ tác động rất rộng, trừ được nhiều loài sâu và nhện. Thuốc ít gây độc với người, động vật máu nóng và các loài sinh vật khác. Bị phân huỷ nhanh trong môi trường.

5. Thuốc trừ sâu từ dược liệu nghiên cứu (tỏi, ớt) 5.1 Kinh nghiệm trong dân gian Tỏi và ớt chứa hàm lượng acid cao có tác động đến các bộ phần mắt da của loại sâu bọ hại cây trồng và có thể tiêu diệt chúng. Người nông dân ở nhiều nơi đã sử dụng dịch chiết từ tỏi, ớt để sử dụng làm thuốc trừ sâu.

Cách pha chế: - Chuẩn bị nguyên liệu: 1kg ớt, 1kg tỏi, 1kg gừng.

- Sau đó đem chum hoặc thùng kín, đổ khoảng 1 lít rượu vào và bịt kín. Trong quá trình ngâm không nên để thùng ngâm ở những nơi quá nóng hoặc để hở, tránh

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

22

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

làm bay mất hơi rượu. Có thể ngâm riêng lẽ hoặc ngâm trong cùng một lúc, Thời gian ngâm nguyên liệu là 15 ngày.

5.2 Nghiên cứu khoa học - Đề tài: “ Hiệu quả phòng trừ sâu hại cây lâm nghiệp của dịch chiết từ một số loài thực vật” của Lê Bảo Thanh ( trường Đại học Lâm nghiệp).

- Các dung dịch nghiên cứu: Ớt, tỏi, gừng.

- Loại sâu nghiên cứu: Sâu xanh ăn lá trầm.

- Kết quả: Dịch chiết từ quả ớt có hiệu quả diệt trừ sâu hại cao nhất(85.8% đối với sâu non 1-3 tuổi và 56,2% đối với sâu non tuổi 4-5). Thấp nhất là từ gừng (57,1% và 37%), dịch chiết từ gừng gây hiện tượng ngán ăn ở sâu non cao nhất là 50,9%. Dịch chiết từ ớt và tỏi có khả năng xua đuổi mạnh nhất, hiệu quả xua đuổi theo thời gian, sau 6 ngày phun hiệu quả xua đuổi không rõ rệt ở hầu hết các loại dịch chiết. Các loại dịch chiết đều có hiệu quả phòng trừ cao nhất sau khi bảo quản 2 ngày, sau đó giảm dần theo thời gian.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

23

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

CHƯƠNG 2: NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Nguyên liệu, hóa chất, dụng cụ 1.1 Nguyên liệu  Thu gom nguyên liệu: -

Hoa cây đơn kim thu hái tại Đà Nẵng vào tháng 8 năm 2017.

-

Quả ớt và tỏi thu mua tại Đà Nẵng vào tháng 8 năm 2017.

Hình 2.1 Hoa đơn kim

Hình 2.2 Bột hoa đơn kim

Hình 2.3 quả ớt

Hình 2.4 Bột quả ớt

Hình 2.5 củ tỏi

Hình 2.6 bột củ tỏi

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

24

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

1.2 Thiết bị- dụng cụ - Máy quang phổ UV-VIS LAMBDA25 (TB 2007) (Phòng thí nghiệm khoa hóa, trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng).

- Cân phân tích, cốc thủy tinh, đũa thủy tinh, ống đong, phễu lọc, các loại pipet, bình định mức...

1.3 Hóa chất - Cồn 60 ⁰ , H2O cất.

- Hóa chất định tính: FeCl3 5%, H2SO4đ, NaOH 10%, KI, I2.

1.4 Nghiên cứu thực nghiệm - Nguyên liệu là hoa đơn kim, ớt và tỏi đập dập.

- Tiến hành chiết tách bằng phương pháp ngâm dầm với dung môi(cồn 60⁰).

- Thu được các dịch chiết tỏi, ớt, đơn kim.

- Định tính các nhóm hợp chất chính trong đơn kim.

- Khảo sát hiệu quả diệt trừ sâu hại của các dịch chiết.

2. Phương pháp nghiên cứu 2.1 Phương pháp ngâm dầm với cồn 60⁰ 2.1.1 Nguyên tắc Trong quá trình chiết ngâm dầm, dung môi tiếp xúc với nguyên liệu hoàn toàn trong quá trình đó các chất tan trong nguyên liệu sẽ chuyển sang hòa tan trong dung môi.

2.1.2 Dụng cụ Ngâm mẫu nguyên liệu trong một bình thủy tinh hoặc thép không gỉ, bình có nắp đậy. Tránh sử dụng bình nhựa vì dung môi hữu cơ có thể hòa tan một ít nhựa, gây nhầm lẫn là hợp chất đó có chứa trong cây.

2.1.3 Cách tiến hành Rót dung môi tinh khiết vào bình cho đến khi xâm xấp bề mặt của lớp nguyên liệu. Giữ yên ở nhiệt độ phòng trong một đem hoặc một ngày, để cho dung môi xuyên thấm vào cấu trúc tế bào thực vật và hòa tan các hợp chất tự nhiên. Sau

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

25

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

đó lọc lấy dung dịch. Tiếp theo, rót dung môi vào bình chứa nguyên liệu và tiếp tục quá trình chiết một lần nữa đến khi chiết kiệt mẫu nguyên liệu. Để tăng hiệu suất của quá trình chiết cần thỉnh thoảng đảo trộn, xốc đều lớp nguyên liệu hoặc có thể gắn bình vào máy lắc để lắc nhẹ.

Mỗi lần ngâm dung môi chỉ cần 24 giờ là đủ, vì một lượng dung môi cố định trong bình, mẫu chất chỉ hòa tan vào dung môi đến mức đạt bão hòa, không thể hòa tan được nhiều hơn ( ngâm lâu chỉ mất thời gian).

2.2 Phương pháp bào chế công thức (dung dịch) có tác dụng diệt sâu bọ  Cách tiến hành: - Chuẩn bị nguyên liệu: 100g tỏi, 100g ớt, 100g hoa đơn kim.

- Sơ chế nguyên liệu: tỏi và ớt đập dập.

- Ngâm các nguyên liệu cùng với cồn 60⁰ - Lọc lấy các dịch chiết.

- Cô cạn đến 10 ml.

- Pha chế các dung dịch có tác dụng diệt sâu bọ. + Công thức 1: dịch chiết đơn kim. + Công thức 2: dịch chiết tỏi. + Công thức 3: dịch chiết ớt. + Công thức 4: bao gồm dịch chiết đơn kim, tỏi, ớt với tỷ lệ 1:1:1 2.3 Phương pháp thử hiệu lực trừ sâu của các công thức thuốc Pha loãng các công thức bằng nước cất với nồng độ 50%. Thử nghiệm trên sâu đất ăn rau cải. Đánh giá hiệu lực giết sâu trực tiếp: Tiến hành phun các công thức thuốc đã được pha loãng trực tiếp lên 4 lồng nuôi sâu. Phun nước ở lồng sâu đối chứng.

Thống kê số lượng sâu chết trong các khoảng thời gian: 1 giờ, 12 giờ, 24 giờ, 48 giờ và 72 giờ. Sau đó sử dụng công thức Schneider-Oreli.

Trong đó:

H: độ hữu hiệu của thuốc.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

26

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

b: tỷ lệ chết của sâu hại ở công thức có phun thuốc. k: tỷ lệ chết của sâu hại ở công thức đối chứng.

2.4 Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết các hoạt chất của đơn kim có tác dụng diệt trừ sâu bọ Các hoạt chất có tác dụng trừ sâu bọ trong đơn kim nằm trong vùng UV , như vậy dựa định luật Lambert – Beer : Hàm lượng chất chiết ra tỷ lệ với mật độ quang A tại bước sóng có cường độ hấp thụ lớn nhất sẽ ứng với mẫu có hàm lượng chất lớn nhất.

2.4.1 Khảo sát thời gian chiết - Thời gian cũng ảnh hưởng đến quá trình chiết tách , tại một thời điểm nhất định, lượng chất sẽ chiết được nhiều nhất.

- Cân khối lượng chính xác bột Đơn Kim ngâm trong cồn 60 ⁰ trong 24 giờ, 48 giờ, 72 giờ, 96 giờ, sau đó lấy dịch chiết đem đi đo UV-VIS lấy kết quả tối ưu.

2.4.2 Khảo sát tỉ lệ rắn lỏng Ảnh hưởng của tỉ lệ nguyên liệu rắn và dung môi

làm ảnh hưởng đến hiệu suất

chiết các hoạt chất trừ sâu. Cách tiến hành tương tự như cách làm khảo sát thời gian chiết lấy tỉ lệ 1:3, 1:5, 1:7, 1:9, sau đó lấy dịch chiết đem đo UV-VIS lấy kết quả tối ưu.

2.4.3 Khảo sát số lần chiết - Tùy vào mỗi cây, mỗi dược liệu khác nhau mà ta thu được các dịch chiết khác nhau, có cây chỉ ngâm trong một lần sẽ ra hết dịch chiết, nhưng cũng có dược liệu ngâm nhiều lần mới thu được dịch chiết tối ưu.

- Cách tiến hành cũng tương tự như cách khảo sát thời gian qua các lần chiết là 1, 2, 3, 4 sau đó đem các dịch chiết đem đi đo UV-VIS lấy kết quả tối ưu.

2.4 Định tính một số nhóm chức chứa trong dược liệu 2.5.1 Saponin  Cách tiến hành

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

27

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Cân 0,1 gam bột dược liệu cho vào trong ống nghiệm lớn, thêm 5mL nước cất.

Lắc mạnh ống nghiệm trong 5 phút, để yên và quan sát hiện tượng tạo cột bọt bền vững sau 15 phút thì dương tính 2.5.2 Coumarin  Cách tiến hành Cân 5 gam bột dược liệu cho vào bình nón 100mL có nắp đậy, thêm 50mL cồn 90˚. Đậy kín. Đun cách thủy trong 5 phút, lọc nóng qua bông, giữ lấy phần dịch. Dịch lọc thu được đem thử nghiệm với phản ứng mở đóng vòng lacton: Cho vào 2 ống nghiệm bằng nhau mỗi ống 1mL dịch chiết: -

Ống 1: thêm 0,5mL dung dịch NaOH 10%.

-

Ống 2: để nguyên.

Đun cả 2 ống nghiệm cho đến sôi. Để nguội quan sát hiện tượng. Nếu ống 1 màu đậm hơn ống 2 thì dương tính 2.5.3 Flavonoid  Cách tiến hành Cân 10 gam bột dược liệu cho vào bình nón 100mL có nắp đậy, thêm 50mL cồn 90˚. Đậy kín. Đun cách thủy trong 10 phút, lọc nóng lấy dịch lọc. Cho 1mL dịch chiết vào ống nghiệm rồi đem đi thử với các phản ứng sau: - Phản ứng với dung dịch NaOH 10%: Thêm vài giọt dung dịch NaOH 10%, nếu dịch chiết chứa Flavonoid thì dung dịch chuyển sang vàng đậm, khi đun nóng thấy xuất hiện màu đỏ.

- Phản ứng với dung dịch H2SO4 đặc: Thêm vài giọt H2SO4 đặc, nếu dịch chiết chứa Flavonoid thì dung dịch chuyển sang màu vàng hoặc cam.

- Phản ứng với FeCl3 5%: Thêm vài giọt FeCl3 5% thấy dung dịch chuyển qua màu xanh đen.

2.5.4 Polyphenol  Cách tiến hành

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

28

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Cân 1 gam bột dược liệu cho vào bình nón dung tích 50mL, thêm 20mL nước cất. Đun sôi trong 2 phút. Để nguội rồi đem lọc. Dịch lọc dùng để định tính với các phản ứng sau: lấy 2mL dịch lọc cho vào ống nghiệm, thêm 2 giọt dung dịch FeCl3 5%.

Quan sát hiện tượng nếu dung dịch chuyển sang màu xanh thẫm thì dương tính.

2.5.5 Axit hữu cơ  Cách tiến hành Cân khoảng 3 gam bột dược liệu cho vào ống nghiệm to, thêm 10mL nước cất rồi đem đun sôi trực tiếp 10 phút. Để nguội rồi lọc qua giấy lọc gấp nếp, giữ lấy phần dịch. Cho vào ống nghiệm nhỏ khoảng 2mL dịch lọc, thêm một ít tinh thể Na2CO3. Quan sát hiện tượng.

2.5.6 Polysaccarid  Cách tiến hành Pha thuốc thử Lugol: 0,5 gam KI + 1 gam I2 trong 5mL nước cất, lắc cho tan hết rồi chuyển toàn bộ vào bình định mức 100mL. Cân 3 gam bột dược liệu cho vào bình tam giác 100mL, thêm 20mL nước cất, đun sôi trong vài phút. Lọc qua giấy lọc vào một cốc thủy tinh 100mL, thu lấy phần dịch lọc và đem đi định tính bằng cách chia dịch chiết vào 3 ống nghiệm: - Ống 1: 2mL dịch chiết + 5 giọt thuốc thử Lugol.

- Ống 2: 2mL nước cất + 5 giọt thuốc thử Lugol.

- Ống 3: 2 mL dịch chiết.

Quan sát hiện tượng. Nếu dung dịch trong ống 1 đậm hơn ống 2 và ống 3 thì dương tính.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

29

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ KẾT LUẬN 1. Hiệu quả giết sâu trực tiếp của các công thức Kết quả thử nghiệm hiệu quả phòng trừ sâu đất ăn rau cải của các công thức thuốc nghiên cứu được thể hiện ở bảng 3.1 Bảng 3.1 Hiệu quả giết sâu trực tiếp STT Công thức thuốc có

Độ hữu hiệu của thuốc(%)

tác dụng trừ sâu

1h

12h

24h

48h

72h

1

Công thức 1

0

33,33%

55,56%

75%

87.5%

2

Công thức 2

0

25,8%

38,8%

66%

70%

3

Công thức 3

0

11.11%

22,22%

37,5%

50%

4

Công thức 4

0

31,11%

44,44%

50%

75%

Trong 4 công thức thì công thức 1 (dịch chiết đơn kim) có hiệu quả phòng trừ cao nhất 87,5%, tiếp theo là công thức 4 (dịch chiết tỏi, ớt, đơn kim) có hiệu quả phòng trừ là 75% , tiếp theo là công thức 2(dịch chiết ớt) có hiệu quả phòng trừ là 70%, công thức 3 (dịch chiết tỏi) có hiệu quả phòng trừ thấp nhất là 50%.

Sau khi bị dính dịch chiết , sâu có một số biểu hiện không bình thường như hoảng loạn, di chuyển rất nhanh, giãy dụa liên tục và sau vài giờ thì di chuyển rất nhanh, nhả tơ rơi xuống nền tìm nơi ẩn nấp, sau khoảng một ngày phần đông số sâu này hoạt động chậm chạp và sau đó là chết.

Biểu hiện của sâu ngay khi phun các công thức thuốc:

Hình 3.2 Sâu hoảng loạn, giãy dụa

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

Hình 3.3 Sâu di chuyển nhanh ra khỏi nơi phun thuốc

30

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Hình 3.3 Sâu bị chết sau 48h phun các công thức thuốc Nhận xét : Khi tôi chọn các dược liệu nghiên cứu là tỏi, ớt và đơn kim để nghiên cứu thuốc trừ sâu là vì trước đây đã có nhiều nghiên cứu về thuốc trừ sâu sinh học từ tỏi và ớt đã cho thấy chúng có tác dụng diệt trừ sâu bọ ngoài ra đơn kim thì có các hợp chất tinh dầu có tác dụng xua đuổi sâu bọ, côn trùng. Qua nghiên cứu tác dụng diệt sâu thì thấy rằng dịch chiết đơn kim là mạnh nhất. Do đó tiếp tục nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết dịch đơn kim để thu được hiệu quả chiết là tốt nhất.

2. Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết các hoạt chất từ đơn kim Kết quả dò tìm bước sóng cực đại : λmax (nm) = 460nm

2.1 Khảo sát thời gian chiết

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

31

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

 Cách tiến hành Cân chính xác 10g bột Đơn Kim vào cốc ngâm với cồn 60⁰ trong vòng 1 ngày, 2 ngày, 3 ngày, 4 ngày. Sau đó đem dịch chiết đi đo UV-VIS ở bước sóng 460nm.

Chọn lấy mẫu có mật độ quang cao nhất Bảng 3.2 Kết quả khảo sát thời gian chiết Mật độ quang A Mẫu 1

λmax (nm)

Mẫu 2

Mẫu 3

Mẫu 4

(1ngày) (2 ngày) (4 ngày) (3 ngày) Nhận xét: Qua bảng 3.2 ta thấy mật độ quang cao nhất ở ngày 3 do đó thời gian chiết tối ưu nhất là 3 ngày.

2.2 Khảo sát tỉ lệ rắn lỏng  Cách tiến hành Lấy 4 mẫu bột Đơn Kim với mỗi mẫu là 10g cho vào cốc ngâm ở cồn 60⁰ theo tỉ lệ bột đơn kim : cồn 60⁰ là 1:3, 1:5, 1:7, 1:9, sau đó đem dịch chiết đi đo UV-VIS tại bước sóng 460nm, chọn lấy mẫu có mật độ quang cao nhất Bảng 3.3 Kết quả khảo sát tỉ lệ rắn lỏng 2

Mật độ quang A

λmax (nm) 460 Nhận xét:

Mẫu 1(1:3)

Mẫu 2(1:5)

Mẫu 3(1:7)

Mẫu 4(1:9)

0,6013

0,6974

0,4658

0,3335

Qua bảng 3.3 ta thấy mật độ quang lớn nhất ở tỉ lệ 1:5 vậy chiết ở tỉ lệ 1:5 là tối ưu nhất 2.3 Khảo sát số lần chiết  Cách tiến hành Lấy 4 mẫu bột Đơn Kim với mỗi mẫu là 10g cho vào cốc ngâm ở cồn 60⁰.

Sau đó lấy dịch chiết ra theo số lần: 1 lần, 2 lần, 3 lần, 4 lần trong 3 ngày. Sau đó đem dịch chiết đi đo UV-VIS tại bước sóng 460nm, chọn lấy mẫu có mật độ quang cao nhất

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

32

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Bảng 3.4 Kết quả khảo sát số lần chiết theo mật độ quang Mật độ quang A

λmax (nm) 460

Mẫu 1 (1 lần)

Mẫu 2(2 lần)

Mẫu 3(3 lần)

0,6854

0,7874

0,5801

Mẫu 4 (4 Lần) 0,4640

Nhận xét Qua bảng 3.4 ta thấy mật độ quang ở làn 2 là cao nhất do đó chiết ở 2 lần là tối ưu nhất.

3. Xây dựng quy trình tạo dung dịch đơn kim có tác dụng trừ sâu Hoa Đơn Kim Phơi khô, xay

Bột hoa Đơn Kim

Ngâm cồn 60⁰ ở điều kiện: - Thời gian: 3 ngày - Tỉ lệ rắn lỏng : 1:5 - Số lần chiết: 2 lần

Dịch chiết đơn kim

Cô cạn dung môi

Cao chiết Đơn Kim

Sau đó đem cao chiết được chiết theo quy trình trên pha loãng với nước cất để thử nghiệm lại tác dụng trừ sâu thì vẫn cho tác dụng trừ sâu như lần khảo sát trên.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

33

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

2. Kết quả định tính một số hợp chất có trong dịch chiết Bảng 3.6 Kết quả định tính các nhóm hợp chất chính trong hoa đơn kim

STT

Nhóm chất

Thuốc thử đặc hiệu

Hiện tượng

Kết quả

Kết luận sơ bộ

Tạo cột bọt bền

1

Saponin

Phản ứng tạo bọt

++

Có

++

Có

+++

Có

Dung dịch trong ống 1(có NaOH 10% có màu đậm hơn ống 2(chỉ chứa dịch chiết) 2

Coumarin

Dung dịch NaOH 10%

Dung dịch chuyển sang màu xanh đen

3

Dung dịch Flavonoid

FeCl3

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

34

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Dung dịch chuyển sang màu vàng đậm sau đó đun nóng chuyển qua màu đỏ Dung dịch

++

NaOH 10%

Dung dịch chuyển sang màu cam Dung dịch

++

H2SO4

Dung dịch chuyển màu nâu trên vành có màu xanh thẩm 4

Polyphenol

Dung dịch

+++

FeCl3 5%

Có

Phản ứng với 5

Acid hữu cơ

Na2CO3 tinh

Có bọt khí bay lên

++

Có

thể

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

35

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

Dung dịch ống 1(chứa dịch chiết và thuốc thử lugol) đậm màu hơn ống 2(chứa thuốc thử lugol và nước cất) và ống 3 (chỉ chứa dịch 6

Polysaccarid

Thuốc thử Lugol

chiết)

+++

Có

Ghi chú: Dấu (+++): Phản ứng rất rõ (++) : Phản ứng rõ (+)

: Có phản ứng

(-)

: Không có phản ứng

Nhận xét: Qua kết quả định tính các nhóm hợp chất chính trên có thể thấy, trong dịch chiết hoa đơn kim có các nhóm hợp chất chính như: saponin, coumarin, flavonoid, polyphenol, polysaccarid, acid hữu cơ.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

36

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Qua nghiên cứu thực nghiệm, chúng tôi đã rút ra được một số kết quả thực nghiệm như sau: - Dịch chiết cồn đơn kim có tác dụng trừ sâu mạnh hơn các dịch chiết cồn 60⁰ tỏi, ớt ngay cả dịch chiết kết hợp từ 3 loại dịch chiết ( tỏi, ớt, đơn kim ).

- Khảo sát các điều kiện chiết tối ưu cho quá trình chiết dịch chiết đơn kim có tác dụng diệt sâu bọ: + Thời gian chiết: 3 ngày. + Tỉ lê rắn lỏng: 1:5. + Số lần chiết: 2 lần.

- Xây dựng được quy trình chiết dịch chiết đơn kim có tác dụng trừ sâu.

- Định tính được một số hợp chất có trong dịch chiết đơn kim : Saponin, coumarin, flavonoid, polyphenol, acid hữu cơ, polysaccarid.

2. Kiến nghị Tiếp tục nghiên cứu sâu hơn: - Nghiên cứu thêm thành phần hóa học của các Đơn kim - Có thể nghiên cứu mở rộng ứng dụng các chất có hoạt tính sinh học vào thực tiễn, tạo ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu cho con người.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

37

Khóa luận tốt nghiệp

GVHD: TS.DS Phạm Văn Vượng

TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt [1] Bộ Y Tế(2010), Dược Điển Việt Nam IV, NXB Y học, Hà Nội.

[2] Nguyễn Trần Oánh, Giáo Trình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, NXB ĐH Nông Nghiệp Hà Nội.

[3] Đái Duy Ban, Các hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học phòng chống một số bệnh cho người và vật nuôi, NXB Khoa học tự nhiên & công nghệ, Hà Nội, 2008.

[4] Phạm Văn Vượng, Nghiên cứu các thành phần hóa học và một số tác dụng sinh học của cây Đơn kim (Bens pilosa L, họ asteraceae), Luận án Tiến sĩ Dược học, Trường Đại học Dược Hà Nội, 2014.

[5] Lê Bảo Thanh, Hiệu quả phòng trừ sâu hại cây lâm nghiệp của dịch chiết từ một số loài thực vật, NXB Tạp chí khoa học và công nghệ Lâm Nghiệp số 4- 2014.

[6] Nguyễn Kim Phụng (2007), Phương pháp cô lập hợp chất hữu cơ, NXB ĐH Quốc gia TP.HCM. Internet [7] https://text.xemtailieu.com/tai-lieu/nghien-cuu-quy-trinh-chiet-tach-tinh-dau-tucu-toi-allium-saticum-l-va-xac-dinh-thanh-phan-hoa-hoc-trong-tinh-dau283104.html [8] http://luanvan.co/luan-van/chiet-xuat-va-phan-lap-capsaicin-tu-cay-ot-183/.

SVTH:Võ Thị Phương Thảo

38