MỞ ĐẦU Các nguyên tố đất hiếm (NTĐH) có những tính chất hết sức đặc biệt, do đó chúng được ứng dụng trong hầu hết các lĩnh vực khoa học kỹ thuật như làm vật liệu từ, công nghiệp thủy tinh màu và thủy tinh quang học, làm chất xúc tác trong công nghiệp hóa dầu, tổng hợp hữu cơ, làm nguyên liệu và phụ gia trong công nghệ hạt nhân, luyện kim, chế tạo gốm, vật liệu composit, chế tạo vật liệu phát quang, chế tạo thiết bị laze… Trong thời gian gần đây, hóa học phức chất các NTĐH thông qua các ứng dụng rộng rãi của nó đã ngày càng phát triển và khẳng định vai trò quan trọng trong khoa học và đời sống. Các NTĐH có khả năng tạo phức với nhiều phối tử vô cơ lẫn hữu cơ. Nhiều phối tử hữu cơ có khả năng tạo phức tốt với các NTĐH đã được nghiên cứu như hợp chất màu azo, các hợp chất hữu cơ chứa photpho, các hợp chất hữu cơ đa chức… Một trong những phối tử hữu cơ đáng chú ý là các amino axit. Các công trình khoa học mới đây về phức chất của NTĐH với các amino axit đã chỉ ra những hoạt tính sinh học đặc biệt của chúng như khả năng ức chế sự phát triển của các loại vi trùng của Aspartat đất hiếm, ảnh hưởng của các Glutamat Europi đến sinh tổng hợp Protein và enzim ở chủng nấm mốc, khả năng kích thích tăng trưởng của các NTĐH với cây trồng [17], [18], [19], [22], 24. Trong lĩnh vực nông nghiệp các nguyên tố đất hiếm (NTĐH) là một trong những nguyên tố vi lượng rất cần thiết cho một số loại cây trồng [4], [5], [10], [15], [20]. Các NTĐH tồn tại rất ít ỏi trong đất mới được khai phá lần đầu tiên để trồng trọt, do đó khi trồng trọt trên loại đất này thì cây phát triển tốt, chất lượng đặc biệt trong những vụ đầu tiên. Nhưng trãi qua vài, ba vụ gieo trồng các NTĐH và các chất dinh dưỡng đa lượng cũng như vi lượng bị hao hụt dần qua quá trình sử dụng của thực vật và bị rửa trôi bởi mưa, lũ. Khi đó cần thiết phải bổ sung các loại phân bón thì cây trồng phát triển tốt [1], [6], [8]. Sở dĩ các NTĐH có thể gây nên những ảnh hưởng nhất định đến dinh dưỡng và năng suất cây trồng là vì chúng tham gia vào thành phần nhiều loại enzim, có khả năng thúc đẩy sự hoạt động của các loại enzim đó, như khả năng tăng hàm lượng diệp lục, tăng quá trình quang hoá, tăng sự hấp thu các chất dinh dưỡng đa lượng, tăng khả năng chống chịu điều kiện thời tiết, môi trường...[10], [12], [21], [23]. Vì vậy các NTĐH đều rất cần thiết cho cây trồng, tuy chỉ chiếm một tỷ lệ rất thấp. Nồng độ các NTĐH trong dung dịch đất thấp quá hoặc cao quá, so với nhu cầu dinh
1