GA HÓA HỌC 11 CB 3 CỘT HK2 THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC GV SOẠN PHAN DƯ TÚ TRƯỜNG THPT PHONG ĐIỀN

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--CHƯƠNG 5: Bài 25 – Tiết 37:

Hóa học 11 – CB

Ngày 03 tháng 01 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

HIĐROCACBON NO ANKAN

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức Biết được : − Định nghĩa hiđrocacbon, hiđrocacbon no và đặc điểm cấu tạo phân tử của chúng. − Công thức chung, đồng phân mạch cacbon, đặc điểm cấu tạo phân tử và danh pháp. − Tính chất vật lí chung (quy luật biến đổi về trạng thái, nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính tan).

2. Kỹ năng − Quan sát thí nghiệm, mô hình phân tử rút ra được nhận xét về cấu trúc phân tử, tính chất của ankan. − Viết được công thức cấu tạo, gọi tên một số ankan đồng phân mạch thẳng, mạch nhánh. − Xác Định công thức phân tử, viết công thức cấu tạo và gọi tên.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.4. Năng lực hợp tác.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.3. Năng lực giao tiếp.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Trọng tâm: Đặc điểm cấu trúc phân tử của ankan, đồng phân của ankan và tên gọi tương ứng.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Kiểm tra bài cũ: 2. Bài mới: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 1

Trường THPT Phong Điền

Hoạt động của giáo viên Hoạt động 1: (7ph) 1. Nêu hệ thống các câu hỏi giúp HS khắc sâu KN đồng đẳng.

- Nếu biết chất đồng đẳng đầu tiên của dãy ankan là CH4, em hãy lập công thức các chất đồng đăng tiếp theo.

- Vậy CT chung của dãy đồng đẳng ankan là như thế nào?

- Chỉ số n có giá trị như thế nào?

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động của học sinh

Nội dung ghi bảng

I. Đồng đẳng, đồng phân và danh pháp: 1. Dãy đồng đẳng ankan: (parafin) - CH4, C2H6, C3H8...lập thành dãy đồng đẳng ankan.

- Vận dụng khái niệm đồng đẳng để → CTTQ: CnH2n + 2 với n ≥ 1. xây dựng dãy đồng đẳng của CH4 (hơn, - Phân tử chỉ chứa liên kết đơn (δ) kém …CH2) - Mỗi C liên kết với 4 nguyên tử khác → tứ diện CH4, C2H6, C3H8... đều.

CTTQ: CnH2n + 2 với n ≥ 1.

- Mạch cacbon gấp khúc.

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ hóa * Phân tử chỉ chứa liên kết đơn (δ) học. Năng lực giải quyết vấn đề

* Mỗi C liên kết với 4 nguyên tử khác 2. Quan sát mô hình phân tử butan và nêu → tứ diện đều. đặc điểm cấu tạo của nó? * Mạch cacbon gấp khúc.

Giúp HS rút ra được các nhận xét.

GV nhấn mạnh thêm về các góc: CCC, CCH, HCH vào khoảng 109,50.

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ hóa học.

Hoạt động 2: (7ph) 3. Đồng phân là gì?

C4H10: Viết công thức cấu tạo các đồng phân của (1) CH3CH2CH2CH3. phân tử C4H10, C5H12?

(2) CH3CH(CH3)CH3.

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật C5H12: ngữ hóa học.

(1)CH3CH2CH2CH2CH3 Giáo viên: Phan Dư Tú

Hóa học 11 – CB

- Các góc: CCC, CCH, HCH vào khoảng 109,50.

C2H6

CH4

C3H8

10 9,50

10 9,50

10 9,5

0

C4H10 butan

C4H10 Izobutan

2. Đồng phân: * Từ C4H10 bắt đầu có đồng phân về mạch cacbon. * Vd: C4H10 có 2 đồng phân : (1) CH3-CH2-CH2-CH3.

(2) CH3-CH(CH3)-CH3.

Trang 2

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

(2) (CH3)2CHCH2CH3.

(3)CH3CH2CH(CH3)CH3 (4) CH3(CH3)2CCH3.

Hoạt động 3: (10ph) 4. Dựa vào cách gọi tên của các ankan mạch thẳng và nhánh, hãy gọi tên các chất có công thức cấu tạo vừa viết trên?

C4H10: (1) butan.

(2) isobutan hay 2-metyl propan.

C5H12: Năng lực sử dụng biểu tượng, danh pháp hóa (1) pentan. học. Năng lực giải quyết vấn đề (2) izopentan hay 2-metyl butan.

(3) 3-metyl pentan.

(4) neo pentan hay 2,2-dimetyl propan.

Hóa học 11 – CB

3. Danh pháp: * Tên gốc ankyl (phần còn lại của ankan khi mất đi 1H): thay an = yl. * Tên các ankan có nhánh : Soá TT

−

Teâ n

+

Teâ n

nhaù nh nhaù nh maï ch

+ AN

Quy ước: - Chọn mạch cacbon dài và chứa nhiều nhánh nhất làm mạch chính.

- Đánh số thứ tự từ phía các nguyên tử cacbon mạch chính gần nhánh hơn.

- Gọi tên mạch nhánh (nhóm ankyl) theo thứ tự vần CH3 CH3 chữ cái cùng với số chỉ vị trí của nó, sau đó gọi tên CH3 CH3 1 2 3 4 5 ankan mạch chính.

CH3 CH C CH2 CH3 CH3 CH C CH2 CH3 C2H5 VD: CH3-CH(CH3)CH(CH3)CH2CH3 :2,3-dimetyl C2H5 pentan.

3-etyl-2,3 –đimetylpentan * Một số chất có tên thông thường : CH3-CH-CH2-... izo...

CH3-CH2-CH-... sec...

CH3 CH3 CH3 CH3 CH3-C -CH2-... neo...

CH3-C - tert...

CH3 CH3 4. Bậc cacbon: Bậc của nguyên tử cacbon trong 5. Xác Định bậc của các nguyên tử cacbon hidrocacbon no là số liên kết của nó với các nguyên trong hợp chất sau: Học sinh xác Định và giáo viên kiểm tử cacbon khác.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 3

Trường THPT Phong Điền 1

C

1

4

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

tra lại.

2

3

1

C C C C C 1 1 C C

1

C

1

1

4

2

3

C C C C C 1 1 C C

1

C

1

4

2

3

1

C C C C C 1 1 C C

II. Tính chất vật lí:: * Ở điều kiện thường : Hoạt động 3: (10ph) - Từ C1 → C4: thể khí.

6. Tham khảo sách giáo khoa hãy nêu các * Ở điều kiện thường : - Từ C5 → C17: thể lỏng. tính chất vật lí cơ bản của ankan?

- Từ C1 → C4: thể khí.

- Các chất còn lại ở thể rắn.

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải - Từ C5 → C17: thể lỏng. * ts, tnc, khối lượng riêng d tăng theo chiều tăng của quyết vấn đề.

- Các chất còn lại ở thể rắn. khối lượng phân tử (xem bảng 5.1). * ts, tnc, khối lượng riêng d tăng theo * Nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được chiều tăng của khối lượng phân tử trong một số dung môi hữu cơ. * Nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được trong một số dung môi hữu cơ.

Năng lực tự học, giải quyết vấn đề.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 4

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Bài 25 – Tiết 38:

Hóa học 11 – CB

Ngày 03 tháng 01 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

ANKAN (tt)

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được : − Tính chất hoá học (phản ứng thế, phản ứng cháy, phản ứng tách hiđro, phản ứng crăckinh). − Phương pháp điều chế metan trong phòng thí nghiệm và khai thác các ankan trong công nghiệp. ứng dụng của ankan.

2. Kỹ năng − Quan sát thí nghiệm, mô hình phân tử rút ra được nhận xét về cấu trúc phân tử, tính chất của ankan. − Viết các phương trình hoá học biểu diễn tính chất hoá học của ankan. − Xác Định công thức phân tử, viết công thức cấu tạo và gọi tên. − Tính thành phần phần trăm về thể tích và khối lượng ankan trong hỗn hợp khí, tính nhiệt lượng của phản ứng cháy.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.3. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Trọng tâm:

3.4. Năng lực giao tiếp.

3.5. Năng lực thực hành hóa học.

− Tính chất hoá học của ankan − Phương pháp điều chế metan trong phòng thí nghiệm III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Kiểm tra bài cũ: 2. Bài mới: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 5

Trường THPT Phong Điền

Hoạt động của giáo viên

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: vào bài (3ph) * Nhắc lại đặc điểm cấu tạo các ankan, từ đặc Phân tử ankan chỉ có các liên kết C–C và điểm cấu tạo hướng dẫn HS dự đoán khả năng C–H đó là liên kết σ bền vững → ankan tham gia phản ứng của ankan tương đối trơ về mặt hoá học Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật ngữ Dưới tác dụng của ánh sáng xúc tác, nhiệt hóa học. độ ankan tham gia phản ứng thế, phản ứng tách và phản ứng oxyhoá.

Hoạt động 2: (10ph) - Viết phương trình phản ứng thế Cl vào CH4?

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

Viết ptpư:

- HS viết phương trình phản ứng

Hóa học 11 – CB

Nội dung ghi bảng III. Tính chất hóa học: 1. Phản ứng thế với halogen: (Cl2, Br2, askt) as → CH3Cl + HCl CH4 + Cl2 

clometan (metyl clorua) as → CH2Cl2 + HCl CH3Cl + Cl2 

điclo metan (mrtylen clrrua) as → CHCl3 + HCl CH2Cl2 + Cl2 

triclometan (clorofom) as → CCl4 CHCl3 + Cl2 

+

HCl

tetra clometan (cacbon tetra clorua

Là phản ứng trong đó một hoặc nhóm nguyên tử trong phân tử bị thay thế bởi một - Các đồng đẳng: Từ C3H8 trở đi thì Clo (nhất hoặc nhóm nguyên tử khác. là brôm) ưu tiên thế ở trong mạch.

Ví dụ:

C3H8 + Cl2 và C3H8 + Br2 - Thế nào là phản ứng thế? *Gv thông báo: Flo phản ứng mãnh liệt nên phân huỷ ankan thành C và HF. Iôt quá yếu nên không phản ứng Học sinh viết và đưa ra kết luận về sản phẩm tạo ra sau phản ứng .

Học sinh đọc và giáo viên bổ sung thêm.

- Hãy gọi tên các sản phẩm của phản ứng thế đã viết trên?

as

CH3 CH2 CH3+ Cl2 250C propan

CH3CH2CH2Cl + HCl 1-clopropan (43%) CH3 - CH - CH3 + HCl Cl 2- clopropan (57%)

CH3-CH2CH2Br + HBr C3H8 + Br2 a CH3CHBrCH3 + HBr 97% Nhận xét: * Các đồng đẳng khác của metan cũng tham

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 6

Trường THPT Phong Điền

Hoạt động 3: (5ph) Giáo viên hướng dẫn HS viết các phương trình phản ứng: o

t • C2H6  → o

t • C3H8  →

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

gia phản ứng thế tương tự. * Nguyên tử H của cacbon bậc cao hơn dễ bị thế hơn nguyên tử H của cacbon bậc thấp. * Các phản ứng trên gọi là phản ứng halogen hóa, sản phẩm gọi là dẫn xuất halogen của hidrocacbon.

2. Phản ứng tách: HS nhận xét: * Dưới tác dụng của nhiệt và xúc tác * Tách H2: 500 C , xt CH3-CH3  → CH2=CH2 + H2.

(Cr2O3, Fe, Pt … ) * Các ankan không những bị tách H tạo * Các ankan mạch C trên 3C ngoài tách H2 còn thành Hydrocacbon không no mà còn bị có thể bị bẻ gãy mạch C: gãy các liên kết C – C tạo ra các phân tử t0 CnH2 n + 2 CxH2x + CyH2y 2 xt nhỏ hơn * HS viết phương trình Đk: x ≥ 2; y ≥ 0, x+ y = n CH3CH = CHCH3 + H2 khi x = n thì y = 0 0

x = n – 1 thì y = 1 x = n – 2 thì y = 2….

CH4+CH2=CH2

Vd: 0

t C CH3-CH2-CH3 →

CH3-CH=CH2+H2

- HS viết phương trình phản ứng đốt cháy 3. Phản ứng oxi hóa: CH4 và phương trình phản ứng tổng quát * OXH hoàn toàn (cháy) : Hoạt động 4: (5ph) đốt cháy ankan.

3n + 1 t C - GV yêu cầu viết phương trình phản ứng đốt CnH2n+2 + O2 → nCO2 +(n+1)H2O 2 cháy CH4 .Nhận xét tỷ lệ mol CO2 và H2O sinh 3n + 1 t C nCO2 < (n+1) H2O O2 → nCO2+(n+1)H2O CnH2n+2+ ra sau phản ứng 0

0

2

- Viết phản ứng cháy tổng quát của dãy đồng Được ứng dụng làm nhiên liệu. đẳng ankan? Nêu ứng dụng của phản ứng này Giáo viên: Phan Dư Tú

VD: CH4 + 2 O2 đủ, dư CO2 + 2H2O * Thiếu oxi, phản ứng OXH không hoàn toàn Trang 7

Trường THPT Phong Điền Năng lực tự học, giải quyết vấn đề.

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

tạo ra nhiều sản phẩm khác như C, CO, axit hữu cơ...

CaO , t C Hoạt động 5: (10ph) CH3COONa + NaOH  → CH4 + IV. Điều chế: 1. Trong phòng thí nghiệm: GV giới thiệu phương pháp điều chế ankan Na2CO3.

CaO , t C trong công nghiệp CH3COONa+NaOH  → CH4 + Na2CO3.

- Viết phản ứng điều chế metan bằng phản ứng 2. Trong công nghiệp: của muối natri với vôi tôi xút? * Chưng cất phân đoạn dầu mỏ.

Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề.

Học sinh nêu, giáo viên bổ sung thêm . * Thu từ khí thiên nhiên và khí dầu mỏ.

V. Ứng dụng: - Từ C1 đến C20 được ứng dụng làm nhiên liệu 6. Nêu một vài ứng dụng của ankan trong đời - Nhiều Ankan được dùng làm dung môi và sống mà em biết? dầu bôi trơn máy Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề.

- Điều chế chất sinh hàn - Nhờ tác dụng của nhiệt và các phản ứng oxy hoá không hoàn toàn HCHO, rượu metylic, axitaxetic …v..v…

0

0

Hoạt động 6: (10ph)CỦNG CỐ.

GV khắc sâu kiến thức cho HS những nội dung sau: + Phản ứng đặc trưng của ankan là phản ứng thế. + Ứng dụng quan trọng của ankan: dùng làm nguyên liệu và nhiên liệu.

VI. Bài tập về nhà: 3, 4, 5, 6, 7 SGK trang 115 -116. t CnH2n+2 + 3n + 1 O2  → nCO2 + (n +1)H2O 0

Gợi ý bài 7:

2

(14n +2) (g)

3,60(g)

n mol CO2 5,60 14n + 2 n 14n + 2 n

= 4n = 0,25 (mol) ⇒ = = 22,4 3,60 0,25 3,60 0,25

14n + 2 = 4n.3,60 = 14,40n 0,40n = 2 n = 5 Giáo viên: Phan Dư Tú

C5H12 Trang 8

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hoá học ---*--Tiết 39:

Hóa học 11 – CB

Ngày 10 tháng 01 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

LUYỆN TẬP VỀ ANKAN (Thay bài XICLOANKAN)

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Củng cố, hệ thống lý thuyết về: − Khái niệm hiđrocacbon, hiđrocacbon no và đặc điểm cấu tạo phân tử của chúng. − Công thức chung, đồng phân mạch cacbon, đặc điểm cấu tạo phân tử và danh pháp. − Tính chất hoá học (phản ứng thế, phản ứng cháy, phản ứng tách hiđro, phản ứng crăckinh). − Phương pháp điều chế metan trong phòng thí nghiệm và khai thác các ankan trong công nghiệp. ứng dụng của ankan.

2. Kỹ năng − Viết được công thức cấu tạo, gọi tên một số ankan đồng phân mạch thẳng, mạch nhánh. − Xác định công thức phân tử, viết công thức cấu tạo và gọi tên.

3. Định hướng năng lực: * Năng lực chung 1. Năng lực tự học 4. Năng lực tự quản lý 2. Năng lực giải quyết vấn đề 5. Năng lực giao tiếp 3. Năng lực sáng tạo 6. Năng lực hợp tác

7. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 8. Năng lực tính toán

II. Trọng tâm: − Đặc điểm cấu trúc phân tử của ankan, đồng phân của ankan và tên gọi tương ứng. − Viết các phương trình hóa học có chú ý đến quy luật thế và ankan.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Kiểm tra bài cũ: 2. Bài mới: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 9

Trường THPT Phong Điền

Hoạt động của giáo viên

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: (3ph) - Nhắc lại các khái niệm về hidrocacbon, - Đưa các thí dụ minh hoạ, phân tích để khắc sâu và củng cố kiến thức đã được học. hidrocacbon no, mạch hở?

- Nêu các tính chất hóa học đặc trưng của Ankan?

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giao tiếp.

- Ankan có bao nhiêu loại đồng phân? Đó là những loại đồng phân nào?

Năng lực sử dụng thuật ngữ ngôn ngữ, giao tiếp Hoạt động 2: (15ph) 1. CH3-CH2-CH2-CH2-CH3.

Phiếu học tập 1: 2. CH3-CH(CH3)-CH2-CH3.

1. Viết CTCT của các ankan sau: Còn có tên gọi là isopentan.

1. pentan-2.

3. CH3-CH(CH3)-CH3.

2. 2-metylbutan.

Còn có tên gọi là 2-metylpropan.

3. isobutan.

4. CH3-C(CH3)2-CH3.

4. neopentan.

Còn có tên gọi là 2,2-dimetylpropan.

Các chất trên còn có tên gọi là gì?

2. Viết CTCT cho các tên gọi sau : a. CH3CH(CH3)CH2(CH3)CH2CH3. a. 2,3 – Đimetyl pentan b. CH3-CHBr-CH2(CH3)CH2 CH2CH3. b. 2 – Brôm – 3 – Metyl hexan c. CH3-C(CH3)2-C(CH3)2-CH3. c. 2,2,3,3 – Tetra metyl butan d. CH3-CH(CH3)-CH3. d. Iso – butan Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, năng Giáo viên: Phan Dư Tú

Hóa học 11 – CB

Nội dung ghi bảng I. Các kiến thức cần nắm vững: 1. Các phản ứng chính của hidrocacbon no: Thế và tách.

2. Ankan là hidrocacbon no mạch hở, CTTQ: CnH2n + 2 với n ≥ 1.

3. Ankan từ C4H10 trở đi có đồng phân mạch cacbon.

II. Bài tập luyện tập: 1. Bài tập 1: 1. CH3-CH2-CH2-CH2-CH3.

2. CH3-CH(CH3)-CH2-CH3.

Còn có tên gọi là isopentan.

3. CH3-CH(CH3)-CH3.

Còn có tên gọi là 2-metylpropan.

4. CH3-C(CH3)2-CH3.

Còn có tên gọi là 2,2-dimetylpropan.

2. Bài tập 2: Viết CTCT cho các tên gọi sau : a. 2,3 – Đimetyl pentan → CH3CH(CH3)CH2(CH3)CH2CH3. b. 2 – Brôm – 3 – Metyl hexan → CH3-CHBr-CH2(CH3)CH2 CH2CH3. c. 2,2,3,3 – Tetra metyl butan → CH3-C(CH3)2-C(CH3)2-CH3.

Trang 10

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

lực giao tiếp.

Hoạt động 3: (15ph) Phiếu học tập 2: 1. Viết PTPU của n – butan a. Tác dụng với clo theo tỷ lệ 1:1 b. Đề hidro hoá c. Crackinh

Học sinh giải, giáo viên kiểm tra lại.

- Cacbon và HCl

Năng lực giải quyết vấn đề 2. Khi đốt ankan trong khí clo sinh ra muội đen CH4 + 4Cl2 → CCl4 + 4HCl và một chất khí làm đỏ giấy quì ướt, những sản C3H8 + 8Cl2 → C3Cl8 + 8HCl phẩm đó là gì? Tính thể tích clo cần để đốt Vclo = 4.2 + 8.1 = 16 lít cháy hoàn toàn hh khí gồm 2 lít CH4 và 1 lít C3H8?

Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và tạo thành sau phản ứng.

CH3CH(CH3)CH2CH3 + Br2 → Hoạt động 4: (12ph) → CH3CBr(CH3)CH2CH3 + HBr Phiếu học tập 5: (spc) 2-brom-2-metyl pentan.

1. Khi cho izopentan tác dụng với Br2 theo tỷ lệ → Br-CH2CH(CH3)CH2CH3 + HBr mol 1:1, sản phẩm chính thu được là: (spp) 1-brom-2-metyl pentan.

A. 2-brompentan. → CH3CH(CH3)CHBr-CH3 + HBr B. 1-brompentan. (spp) 2-brom-3-metyl pentan.

C. 1,3-dibrompentan. → CH3CH(CH3)CH2CH2Br + HBr D. 2-brom-2-metyl pentan. (spp) 1-brom-3-metyl pentan.

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán để tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Hóa học 11 – CB

d. Iso – butan → CH3-CH(CH3)-CH3.

3. Bài tập 3: CH4 + 4Cl2 → CCl4 + 4HCl C3H8 + 8Cl2 → C3Cl8 + 8HCl Vclo = 4.2 + 8.1 = 16 lít

4. Bài tập 4: Theo phiếu học tập 5: Chọn đáp án là D. CH3CH(CH3)CH2CH3 + Br2 → → CH3CBr(CH3)CH2CH3 + HBr (spc) 2-brom-2-metyl pentan.

5. Bài tập 5: * CTPT của Y: (C2H5)m. * Trong 1 ankan thì số nguyên tử H = 2lân số nguyên tử H cộng 2, nên ta có Trang 11

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

5n = 2n + 2→ n = 2 Vậy CTPT Y là C4H10.

2. Ankan Y mạch cacbon không phân nhánh có CTDGN là C2H5 . a. Tìm CTPT, CTCT và gọi tên Y. b. Viết phản ứng của Y với Cl2 (askt) theo tỷ lệ mol 1:1, nêu sản phẩm chính.

3. Đánh dấu Đ ( đúng) hoặc S ( sai) vào các ô trống cạnh các câu sau đây. a) Ankan là hiđrocacno no, mạch hở.

a) b) c) d) e)

Đ Đ S Đ Đ

Đ

b) Ankan có thể bị tách hiđro thành Đ anken. c) Crắckinh ankan thu được hỗn hợp S các ankan. d) Phản ứng của clo với ankan tạo Đ thành ankyl clorua thuộc loại phản ứng thế. e) Ankan có nhiều trong dầu mỏ.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Đ

Trang 12

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hoá học ---*---

Hóa học 11 – CB

Ngày 10 tháng 01 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

Tiết 40: LUYỆN TẬP VỀ ANKAN (tt) I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Củng cố, hệ thống lý thuyết về: − Tính chất hoá học (phản ứng thế, phản ứng cháy, phản ứng tách hiđro, phản ứng crăckinh). − Phương pháp điều chế metan trong phòng thí nghiệm và khai thác các ankan trong công nghiệp. ứng dụng của ankan.

2. Kỹ năng: − Rèn luyện Kỹ năng viết các phương trình hóa học có chú ý đến quy luật thế và ankan. − Tính thành phần phần trăm về thể tích và khối lượng ankan trong hỗn hợp khí, tính nhiệt lượng của phản ứng cháy.

3. Định hướng năng lực: * Năng lực chung 1. Năng lực tự học 4. Năng lực tự quản lý 7. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 2. Năng lực giải quyết vấn đề 5. Năng lực giao tiếp 8. Năng lực tính toán 3. Năng lực sáng tạo 6. Năng lực hợp tác II. Trọng tâm − Viết các phương trình hoá học biểu diễn tính chất hoá học của ankan.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới:

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 13

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nhóm 01 Phiếu học tập 1: 01 .Đốt cháy hết 3,36 lít hh gồm metan và etan được Gọi V1(l) và V2(l) lần lượt là thể tích của C2H6 4,48 lít CO2. Thể tích đo ở đktc. Tính %(V) của các và CH4 khí bđầu.

V1 + V2 = 3,36 (1).

Năng lực tính toán: theo lượng chất tham gia và sản Theo phản ứng cháy ta có: phẩm phản ứng.

2V1 + V2 = 4,48 (2).

02 .Hỗn hợp X gồm 2 ankan A, B liên tiếp nhau trong Giải (1) và (2) ta được : dãy đồng đẳng, có tỷ khối hơi so với He là 16,6 . Xác %(V) C2H4 = 1,12/3,36 = 33,3%. Định CTPT A, B và % V của chúng trong hh? %(V)CH4 = 66,7%.

Năng lực tính toán: tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ giữa kiến thức hóa học và phép toán.

Nhóm 02 - Tính cho 1 gam nước: Phiếu học tập 2: Nâng 1,00 gam nước lên 1,00C cần tiêu 4,18J 03. Khi 1,00 gam metan cháy toả ra 55,6 kJ. Cần bao Vậy nâng 1,00 g nước từ 250 lên 1000 tức lên nhiêu lít metan (đktc) để lượng nhiệt toả ra đủ đun tổng cộng 1000 - 250 = 750 thì cần: 75,0 x 4,18 1,00 lít nước ( D = 1,00g/cm3) từ 250C lên 1000C. Biết = 314 (J) rằng muốn nâng 1,00 gam nước lên 1,00C cần tiêu tốn 4,18J và giả sử nhiệt sinh ra chỉ dùng để làm tăng nhiệt - Tính cho 1 lít nước.

Nếu là 1,00 lít nước ( tức 1,00.103g) thì cần: độ của nước. ( biết 1000J = 1kJ).

3 3 Năng lực tính toán: tìm ra mối quan hệ và thiết lập 314 x1,00.10 = 314 x 10 (J) = 314 KJ. Biết 1g CH4 khi cháy toả ra 55,6kJ mối quan hệ giữa kiến thức hóa học và phép toán. x  314kJ x=

Nội dung ghi bảng II. Bài tập luyện tập: 1. Bài tập 1: Gọi V1(l) và V2(l) lần lượt là thể tích của C2H6 và CH4 ban đầu, ta có: V1 + V2 = 3,36 (1).

Theo phản ứng cháy ta có: 2V1 + V2 = 4,48 (2).

Giải (1) và (2) ta được : V1 = 1,12 lít và V2 = 2,24 lít. %(V)C2H4 = 1,12/3,36 = 33,3%. %(V)CH4 = 66,7%.

2. Bài tập2: Theo phiếu học tập 3:

314 = 5,64 (g) . Đổi ra thể tích khí: 55,6

VCH 4 =

Giáo viên: Phan Dư Tú

Hóa học 11 – CB

5,64 x 22,4 = 7,90 (lit) 16,0

Trang 14

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Phiếu học tập 3: Nhóm 03 04. Đốt cháy hoàn toàn 1,44 g chất hữu cơ A thu được Đại diện nhóm lên trình bày 2,24 lit khí CO2 ( đktc) và 2,16 g nước . dA/H2 = 36 .

GV tổng kết a. Xác Định CTCT có thể có của A? b. Xác Định CTCT đúng của A? Biết rằng khi A tác dụng với clo ( as) với tỷ lệ mol 1/1 tạo 4 sản phẩm thế?

Năng lực tính toán: theo lượng chất tham gia và sản phẩm phản ứng.

Phiếu học tập 4: Nhóm 04 05. Đốt cháy hoàn toàn 1 HC B thể tích hơi nước tạo Đại diện nhóm lên trình bày thành gấp 1,2 lần thể tích CO2 ( đo cùng đk nhiệt độ và GV tổng kết áp xuất ) a. B thuộc loại HC nào? b. Xác Định CTHH của B, biết khi clo hoá B chiếu sáng chỉ tạo một dẫn xuất mono clo? c. Chất X là đồng đẳng của B có dB/X = 2,4 . Xác Định chất X? Năng lực tính toán: theo lượng chất tham gia và sản phẩm phản ứng, tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ giữa kiến thức hóa học và phép toán.

Phiếu học tập 5: 06 . Một chất ankan X có thành phần các n tố như sau: % C = 82,76 %, %H = 17,24 % ; dX/ kk = 2 . a. Xác Định CTCT và gọi tên? b. Tính thành phần thể tích hh gồm ankan và kk để khi bắt dầu nổ mạnh nhất . Giả sử kk gồm 20% V là oxi, N2 là 80 % )

Nhóm 05 Đại diện nhóm lên trình bày GV tổng kết

Hóa học 11 – CB

3. Bài tập 3: Theo phiếu học tập 4: 4. Bài tập 4: Theo phiếu học tập 5: Chọn đáp án là D.

5. Bài tập 5: Theo phiếu học tập 6: * CTPT của Y: (C2H5)m. * Trong 1 ankan thì số nguyên tử H = 2lân số nguyên tử H cộng 2, nên ta có 5n = 2n + 2→ n = 2 Vậy CTPT Y là C4H10.

Nhóm 06 Đại diện nhóm lên trình bày GV tổng kết

Năng lực tính toán: theo lượng chất tham gia và sản Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 15

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

phẩm phản ứng.

Phiếu học tập 6: 07. Khi đốt cháy 1 lượng H C A khí tạo số mol H2O > 1,5 số mol CO2. B là dẫn xuất clo của A, tỷ khối hơi của B so với H2 bằng 59,75 .

Xác Định CTPT, tên của A, B?

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 16

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Bài 28 – Tiết 41:

Ngày 17 tháng 01 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

THỰC HÀNH SỐ 3: PHÂN TÍCH ĐỊNH TÍNH NGUYÊN TỐ ĐIỀU CHẾ VÀ TÍNH CHẤT CỦA METAN

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được: Mục đích, cách tiến hành, kỹ thuật thực hiện các thí nghiệm cụ thể. − Phân tích Định tính các nguyên tố C và H. − Điều chế và thu khí metan. − Đốt cháy khí metan. − Dẫn khí metan vào dung dịch thuốc tím.

2. Kỹ năng − Sử dụng dụng cụ, hoá chất để tiến hành được an toàn, thành công các thí nghiệm trên. − Quan sát, mô tả hiện tượng, giải thích và viết các phương trình hoá học. − Viết tường trình thí nghiệm.

3. Định hướng năng lực: Năng lực chung 1. Năng lực tự học 2. Năng lực giải quyết vấn đề II. Trọng tâm

3. Năng lực tự quản lý 4. Năng lực giao tiếp

5. Năng lực hợp tác 6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ

− Phân tích Định tính C, H; Điều chế và thử tính chất của metan III. Chuẩn bị: 1. Dụng cụ thí nghiệm: - Ống nghiệm - Bộ giá thí nghiệm - Ống dẫn chữ L (dài, nhọn)

- Giá để ống nghiệm - Thìa lấy hoá chất

- Ống hút nhỏ giọt - Nút cao su - đèn cồn

2. Hoá chất:

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 17

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

- Saccarozơ ( đường kính) - CuO - CuSO4 khan dd Thuốc tím ( KMnO4). - Bông không thấm nước.

IV. Phương pháp: Thực nghiệm, phát vấn

Hóa học 11 – CB

- CH3COONa khan

- Vôi tôi xút (CaO+NaOH) -

V. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra: Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Thí nghiệm 1. Năng lực thực hành hoá học.

Xác định sự có mặt của C, H trong hợp chất hữu cơ HS xem cách lắp dụng cụ theo hình và dự - Nêu cách tiến hành thí nghiệm? đoán hiện tượng xảy ra: Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, + Phần chất rắn trong đáy ống nghiệm quy tắc an toàn PTN, phân tích cách lắp chuyển dần từ màu đen (CuO) → màu đỏ đúng sai của bộ dụng cụ thí nghiệm.

(Cu) ⇒ chất hữu cơ đã bị CuO oxi hóa.

- Dự đoán hiện tượng xảy ra? + Bông rắc CuSO4 khan chuyển từ màu Năng lực quan sát và nhận ra được và giải trắng → màu xanh (CuSO4.5H2O) ⇒ có thích các hiện tượng.

H2O tạo thành + Ống nghiệm đựng dung dịch Ca(OH)2 Hoãn hôï p 0,2gC H O Boâng taåm boät dư có vẩn đục (CaCO3) ⇒ có CO2 tạo vaø 1-2 g Cu O CuSO khan thành

Nội dung ghi bảng I. Cách tiến hành: Thí nghiệm 1. Xác Định sự có mặt của C, H trong hợp chất hữu cơ Trộn đều 0,2 g saccarozơ với 1-2 g CuO sau đó cho hỗn hợp vào ống nghiệm, cho tiếp 1 g CuO phủ hết bề mặt hỗn hợp trong ống nghiệm, lấy cục bông tẩm bột CuSO4 khan trắng để sát miệng ống nghiệm, dẫn khi thoát ra vào nước vôi trong, tiến hành lắp dụng cụ như hình vẽ: Đun ống nghiệm có chứa hỗn hợp rắn. Quan sát cục bông và nước vôi trong.

12 22 11

4

Thí nghiệm 2: Điều chế và thử tính chất của metan Ban ñaàu laø Nghiền nhỏ 1 g CH3COONa khan cùng với 2 g nöôùc voâi trong vôi tôi xút ( CaO + NaOH ) rồi cho vào đáy a) Không có hiện tượng gì ⇒ CH4 không ống nghiệm có lắp ống dẫn khí ( giống như Xaùc ñònh ñònh tính C, H trong saccarozô làm mất màu dung dịch KMnO4. hình 5.5) . Đun nóng từ từ, sau đó đun nóng b) Không có hiện tượng gì ⇒ CH không 4 mạnh phần ống nghiệm có chứa hổn hợp phản Thí nghiệm 2. Điều chế và thử tính chất của Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 18

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

metan - Nêu cách tiến hành thí nghiệm?

Hóa học 11 – CB

làm mất màu dung dịch Br2.

ứng đồng thời lần lượt làm các thao tác : a) Đưa đầu ống dẫn khí sục vào dung dịch c) Ngọn lửa cháy sáng ⇒ CH4 bị đốt KMNO4 1% .

Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, cháy b) Đưa đầu ống dẫn khí sục vào nước brom quy tắc an toàn PTN, phân tích cách lắp d) Ở mẩu sứ có đọng giọt nước ⇒ Phản . đúng sai của bộ dụng cụ thí nghiệm. ứng cháy CH4 tạo H2O - Dự đoán hiện tượng xảy ra? c) Đưa que diêm đang cháy tới đầu ống dẫn khí .

Năng lực quan sát, nhận ra được và giải Đưa một mẫu sứ trắng chạm vào ngọn lửa thích các hiện tượng. của metan 4-5 g hoãn hôïp CH3COONa:

Hoãn hôïp CH3COONa

Hoãn hôïp CH3COONa CaO, NaOH

CaO, NaOH tæ leä kl 1: 2

CaO, NaOH

CH4

H 2O Ñieàu cheá metan trong phoøng thí nghieäm

dd KMnO4

Ñieàu cheá vaø thöû tính chaát metan

dd Br2 Ñieàu cheá vaø thöû tính chaát metan

Giáo viên lưu ý: - Nên chuẩn bị sẳn vôi tôi xút và CH3COONa khan cho các nhóm thực hành: Tán nhỏ vôi sống ( không dùng bột vôi có sẳn ) rồi trộn nhanh với xút hạt theo tỉ lệ 1,5:1 sau đó trộn nhanh CH3COONa khan với vôi tôi xút theo tỉ lệ 2:3 - Cần chuẩn bị sẵn bột CuSO4: nghiền nhỏ các tinh thể CuSO4.5H2O bằng cối rồi sấy khô trong capsun sứ - Cần trộn kỹ hỗn hợp của chất hữu cơ và CuO, cho vào tận đáy ống nghiệm - Hướng dẫn HS đặt ống nghiệm nằm ngang - Đưa điểm nóng nhất của ngọn lửa đèn cồn tiếp xúc với phần đáy ống nghiệm .

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 19

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

BẢNG TƯỜNG TRÌNH THÍ NGHIỆM Tên thí nghiệm

1. Xác Định Định tính cacbon và hidro.

Dụng cụ và hóa chất

Nội dung tiến hành

2 ống nghiệm, giá thí nghiệm, đường, CuO, dd Ca(OH)2, bông trộn CuSO4 khan, đèn cồn.

- Trộn 0,2 gam đường với 1-2 gam CuO, cho vào ống nghiệm khô, thêm lớp mỏng CuO phủ kín hh, cho bông trộn CuSO4 khan nút phần trên của ống nghiệm. Ống nghiệm còn lại đựng dd Ca(OH)2.

- Đun ống nghiệm chứa hh phản ứng.

Hoãn hôï p 0,2gC12H22O11 vaø 1-2 g Cu O

Boâng taåm boät CuSO4 khan

Ban ñaàu laø nöôùc voâi trong Xaùc ñònh ñònh tính C, H trong saccarozô

2 ống nghiệm; Giá thí nghiệm, CH3COONa, CaO, NaOH, dd Br2; Đèn cồn.

2. Điều chế và thử tính chất của metan.

4-5 g hoãn hôïp CH3COONa: CaO, NaOH tæ leä kl 1: 2

CH4

H2O Ñieàu cheá metan trong phoøng thí nghieäm

Giáo viên: Phan Dư Tú

- Lấy một thìa nhỏ hh đã trộn sẵn gồm CH3COONa + CaO + NaOH cho vào ống nghiệm sạch. Nút ống nghiệm bằng nút cao su có ống dẫn hình chữ L. Ống nghiệm còn lại đựng dd Br2.

- Đun nóng đều ống nghiệm.

Hiện tượng

Giải thích, phương trình phản ứng

- CuSO4 khan hóa xanh do hấp thu nước, - Màu vậy trong sản phẩm phản ứng có hơi nước, chứng tỏ trong đường có H. của CuSO4 - dd Ca(OH)2 bị vẫn đục do tạo kết tủa, vậy hóa trong sản phẩm phản ứng có CO2, chứng tỏ xanh. trong thành phần của đường có C. - Dung - CuO oxi hóa hoàn toàn đường tạo ra sản phẩm là CO2 và hơi nước. dịch t C Ca(OH)2 C H O 12CO2 + → 12 22 11 + 24CuO vẫn đục. 11H O + 24Cu. 0

Ghi chú.

Đun lúc đầu nhẹ quanh ống nghiệm, sau đó đun tập trung ở phần phản ứng.

2

* Hơi nước + CuSO4 khan → màu xanh ↓ *CO2+Ca(OH)2→CaCO3↓+ H2O. - Khi đốt cần để CaO , t C cho CH4 sinh ra đủ CH3COONa+NaOH  → nhiều để đẩy hết CH4+Na2CO3 không khí ra ngoài - Khi đốt khí metan cháy tỏa nhiệt và có tránh gây nổ. ngọn lửa xanh.

- Chọn CaO mới - CH4 là hidrocacbon no, không làm mất nung, nhẹ, xốp, tán màu dd Br2. nhỏ, trộn nhanh, đều với xút rắn, tỷ lệ 1,5:1(m) (có thể nung trong chén sứ cho khô) trộn - Phản ứng điều chế metan: 0

- Khí ở ống dẫn cháy với ngọn lửa xanh.

- dd Br2 không bị mát

Trang 20

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

- Châm lửa đốt ở đầu màu. ống dẫn .

- Đưa ống dẫn vào dd Br2.

Hóa học 11 – CB

nhanh với CH3COONa tỷ lệ 2:3 (m).

Hoãn hôïp CH3COONa CaO, NaOH

dd KMnO4

Ñieàu cheá vaø thöû tính chaát metan

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 21

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--CHƯƠNG 6: Bài 29 – Tiết 42: I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được :

Hóa học 11 – CB

Ngày 20 tháng 01 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

HIĐROCACBON KHÔNG NO ANKEN

− Công thức chung, đặc điểm cấu tạo phân tử, đồng phân cấu tạo và đồng phân hình học. − Cách gọi tên thông thường và tên thay thế của anken. − Tính chất vật lí chung (quy luật biến đổi về nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính tan) của anken.

2. Kỹ năng − Quan sát thí nghiệm, mô hình rút ra được nhận xét về đặc điểm cấu tạo và tính chất. − Viết được công thức cấu tạo và tên gọi của các đồng phân tương ứng với một công thức phân tử (không quá 6 nguyên tử C trong phân tử).

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học 3.2. Năng lực giải quyết vấn đề 3.3. Năng lực sử dụng ngôn ngữ II. Trọng tâm: − Dãy đồng đẳng và cách gọi tên theo danh pháp thông thường và danh pháp hệ thống/ thay thế của anken.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp:

1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 22

Trường THPT Phong Điền

Hoạt động của giáo viên Hoạt động 1: (3ph) - Viết công thức phân tử của etylen và các đồng đẳng của nó? Từ dãy các chất đó, nêu công thức chung của dãy đồng đẳng này?

- Quan sát mô hình phân tử C2H4 và C3H6 từ đó nêu Định nghĩa anken?

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ hóa học.

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động của học sinh

R1 R2

C=C

R3 R4

Điều kiện: R1# R2 và R3 # R4 Thí dụ : Với

Nội dung ghi bảng

I Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp: * C2H4, C3H6, C4H8...

1. Dãy đồng đẳng anken: (olefin) * CT chung : * C2H4, C3H6, C4H8...lập thành dãy đồng đẳng anken .

CnH2n với n ≥ 2. * là hidrocacbon mạch hở, phân tử có 1 * Anken là các hidrocacbon mạch hở, trong phân tử có 1 liên kết đôi hay diolefin. liên kết đôi. * Công thức chung : CnH2n với n ≥ 2.

Hoạt động 2: (15ph) Viết CTCT của phân tử C4H8 và xét xem có CT * Các CTCT: nào có đồng phân hình học không?

(1) CH2=CH-CH2-CH3.

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật ngữ (2) CH3-CH=CH-CH3. hóa học.

(3) CH2=C(CH3)-CH3. * (2) có đồng phân hình học.

Hướng dẫn về đồng phân hình học.

Dạng- phân bố các nhóm nguyên tử khác nhau ở 2 C nối đôi tạo nên. TQ:

Hóa học 11 – CB

2. Đồng phân: a. Đồng phân cấu tạo: Bắt dầu từ C4H8 trở đi có đồng phân anken.

Ví dụ: C4H8 có các đồng phân cấu tạo: CH2 = CH – CH – CH3 CH3 – CH = CH – CH3 CH2 = C CH3 CH3

Anken có đồng phân mạch C và đồng phân vị trí nối đôi. b) Đồng phân hình học.

Dạng- phân bố các nhóm nguyên tử khác nhau ở 2 C nối đôi tạo nên. TQ: R1 R2

C=C

R3 R4

Điều kiện: R1# R2 và R3 # R4

Thí dụ : Với

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 23

Trường THPT Phong Điền

cis-but-2-en

Tổ Hóa – Sinh – CN

trans-but-2-en

cis-but-2-en trans-but-2-en - Trong phân tử anken, mạch chính là mạch chứa nhiều C nhất và có chứa liên kết đôi C=C. - Nếu hai đầu mạch chính cùng nằm về một phía so với liên kết đôi C= C là đồng phân cis-.

- Nếu hai đầu mạch chính nằm ở hai phía khác nhau so với liên kết đôi C = C là đồng phân trans-.

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật ngữ hóa học.

Hoạt động 3: (15ph) - Gọi tên thay thế của các CT trên?

Năng lực sử dụng biểu tượng, danh pháp hóa học.

(1) but-1-en.

(2) but-2-en.

(3) 2-metylprop-1en.

1

2

3

CH3 CH = C

- Viết CTCT của chất có tên: 3-metylpent-2en?

Năng lực giải quyết vấn đề

GV bổ sung thêm: có sử dụng thêm một số cách gọi tên tương tự ankan như: dùng đi, tri hoặc gọi theo vần A, B, C nếu có nhiều nhánh.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Hóa học 11 – CB

CH3

4

5

CH2 CH3

3. Danh pháp: a. Tên thông thường: Giống ankan, thay đuôi an bằng ilen.

VD: CH2=CH2 : etilen CH2=CH-CH3 : propilen. ...

Một số ít anken có tên thông thường. b. Tên thay thế: * Từ C4H8 trở đi có đồng phân nên có thêm số chỉ vị trí nối đôi trước en.

- Các anken có nhánh khác gọi qui tắc sau: 1. Chọn mạch C dài nhất chứa nối đôi làm mạch chính.

2. Đánh số thứ tự các nguyên tử C trong mạch chính, ưu tiên bắt đầu đánh từ phía Trang 24

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

nào có liên kết đôi gần nhất.

3. Gọi tên:

STT

−

Teân

+

Teân

−

STT

nhaùnh nhaùnh maïch lk ñoâi

− EN

VD: CH2=CH-CH(CH3)2: 3-metylbut-1-en.

Thí dụ: 4

3

2

CH3 CH = C

1

CH3

CH3

2-metylbut-2-en * Đánh số ưu tiên vị trí nhóm chức.

Hoạt động 4: (10ph) Theo dõi SGK và trả lời câu hỏi liên quan sau: • Những anken nào tồn tại ở trạng thái khí, lỏng, rắn?

• Qui luật biến đổi nhiệt độ nóng chảy, * Học sinh nêu, giáo viên bổ sung thêm. nhiệt độ sôi được thể hiện như thế nào?

• Sự biến đổi về khối lượng riêng như thế nào?

II. Tính chất vật lí: - Trạng thái: C2H4 C4H8 : chất khí Từ C5H10 trở đi là chất lỏng hoặc rắn.

- Khi phân tử khối càng tăng thì nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi càng tăng.

- Khi M tăng thì khối lượng riêng tăng, chúng đều nhẹ hơn nước vì (D< 1g/l). Các anken đều không tan trong nước.

• Tính tan các anken thể hiện như thế nào?

Năng lực tự học, giải quyết vấn đề.

GV cuối cùng nêu tóm tắt về tính chất vật lí của anken.

4/ Củng cố: Làm bài tập SGK trang 5/ Bài tập về nhà: 1,2 trang 132 SGK. Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 25

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*---

Hóa học 11 – CB

Ngày 20 tháng 01 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

Bài 29 – Tiết 43: I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được :

ANKEN (tt)

− Phương pháp điều chế anken trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp. ứng dụng. − Tính chất hoá học: Phản ứng cộng brom trong dung dịch, cộng hiđro, cộng HX theo quy tắc Mac-côp-nhi-côp ; phản ứng trùng hợp ; phản ứng oxi hoá.

2. Kỹ năng − Viết các phương trình hoá học của một số phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp cụ thể. − Phân biệt được một số anken với ankan cụ thể. − Xác Định công thức phân tử, viết công thức cấu tạo, gọi tên anken. − Tính thành phần phần trăm về thể tích trong hỗn hợp khí có một anken cụ thể.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.3. Năng lực tự quản lý.

II. Trọng tâm:

3.4. Năng lực giao tiếp.

3.5. Năng lực hợp tác.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

3.7. Năng lực thực hành hóa học.

− Tính chất hoá học của anken. − Phương pháp điều chế anken trong phòng thí nghiệm và sản xuất trong công nghiệp.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp:

1. Ổn Định lớp: 2. Bài mới: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 26

Trường THPT Phong Điền

Hoạt động của giáo viên

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: (3ph) - Dựa vào đặc điểm cấu tạo của phân tử có 1 liên kết π kém bền, dễ bị phân cắt, gây nên anken, hãy dự đoán tính chất hóa học đặc tính chất hoá học đặc trưng của anken: dễ tham trưng của anken? gia phản ứng cộng tạo thành hợp chất no tương ứng.

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

Hoạt động 2: (15ph) Đặt vấn đề: Phản ứng cộng vào anken nói riêng cũng như hiđrocacbon không no nói chung được xét với một số tác nhân: CH2=CH-CH3 + Cl2 → CH2Cl-CHCl-CH3.

H2, halogen (X2), và HX… (1,2-diclopropan)

Nội dung ghi bảng III. Tính chất hóa học: Anken chứa liên kết π kém bền, dễ bị phân cắt, gây nên tính chất hoá học đặc trưng của anken + Dễ tham gia phản ứng cộng tạo thành hợp chất no tương ứng.* + Trùng hợp. + Pứ oxi hóa Đặc trưng là phản ứng cộng để tạo hợp chất no.

1. Phản ứng cộng: a. Cộng H2: xt Ni, t0.

0

Ni ,t C CH2=CH-CH3 + H2  → CH3-CH2-CH3. (propan) 0

Ni ,t C CH2=CH2 + H2  → CH3-CH3.

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, Ni ,t C CH2=CH-CH3 + H2 → CH3-CH2-CH3. b. Cộng Halogen: giải quyết vấn đề. (propan) CH2=CH-CH3 + Cl2 → CH2Cl-CHCl-CH3.

- Viết phản ứng cộng của propen với Cl2, H (1,2-diclopropan) H2, H2O? Gọi tên các sản phẩm thu CH2=CH-CH3 + H2O → CH3CH(OH)-CH3. izopropylic hoặc propan-2-ol được?

CH2= CH2 +Br2 CH2Br – CH2Br 0

+

Làm thí nghiệm dẫn khí C2H4 từ từ đi qua dung dịch brom.

Maøu ñoû

khoâng maøu (1,2-ñi brometan)

- Duøng dung dòch brom ñeå phaân bieät anken vôùi ankan.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 27

Trường THPT Phong Điền 1ml C2H5OH

Hóa học 11 – CB

c. Cộng HX: (X là OH, Cl, Br...)

CH2=CH2 + HCl → CH3-CH2Cl.

C2H4

+ vaøi haït caùt laéc nheï + 3ml H2SO4 ñaëc

Tổ Hóa – Sinh – CN

+

H CH2=CH-CH3 + H2O → CH3CH(OH)CH3. izopropylic hoặc propan-2-ol

dd Br2

CH3 C H

Bổ sung: phản ứng cộng brom của anken dùng để phân biệt anken với ankan.

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa học.

- Viết PTHH của phản ứng propen với HBr. Yêu cầu HS xác Định bậc C. Sản phẩm chính được xác Định theo qui tắc cộng Mac – côp – nhi – côp. (SGK tr129) GV đưa ra một số ví dụ để HS vận dụng qui tắc.

2

1

R CH = CH 2

+ -

R

CH X

CH3 (SPC)

R

CH2

CH2 X (SPP)

HX

C H3

Br

CH 3 - CH = CH 2 + HBr

2 brompropan (SPC) CH3

CH2

CH2Br

1 brompropan (SPP)

* Với hợp chất ≥ 3C cộng HX tuân theo quy Trong phản cộng HX vào liên kết đôi, phần tắc cộng Maccopnhicop (1838 -1904):. mang điện dương (H+) chủ yếu cộng vào "Trong phản cộng HX vào liên kết đôi, phần nguyên tử C bậc thấp (có nhiều H hơn), còn mang điện dương (H+) chủ yếu cộng vào phần mang điện âm (X-) cộng vào C bậc cao nguyên tử C bậc thấp (có nhiều H hơn), còn hơn (có ít H hơn). phần mang điện âm (X-) cộng vào C bậc cao hơn (có ít H hơn)".

- Phát biểu quy tắc cộng Maccopnhicop?

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

Hoạt động 3: (10ph) 2. Phaûn öùng truøng hôïp.

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, hợp tác.

HS nêu khái niệm phản ứng trùng hợp ( SGK * Điều kiện: Ở nhiệt độ cao, áp suất cao và - Các anken còn có thể tham gia phản trang 130), điều kiện của phản ứng trùng hợp. xúc tác thích hợp: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 28

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

ứng cộng hợp liên tiếp với nhau tạo thành những phân tử có mạch dài và phân tử khối lớn.

- Phân tử anken tham gia ban đầu gọi là monome.

- Sản phẩm trùng hợp gọi là polime.

- n Gọi là “hệ số trùng hợp.”

- Phần trong dấu ngoặc gọi là mắt xích của phân tử polime.

GV Nhấn mạnh: Để có thể trùng hợp tạo phân tử polime thì các monome phải chứa liên kết bội.

Hoạt động 3: (10ph) Năng lực xử lý thông tin trong thực hành hóa học GV gợi ý HS viết PTHH cụ thể: 1ml C2H5OH

C2H4

+ vaøi haït caùt laéc nheï + 3ml H2SO4 ñaëc

Hóa học 11 – CB

… CH2=CH2+CH2=CH2+CH2=CH2+… … -CH2-CH2-CH2-CH2-CH2-CH2-…

Viết gọn: n CH2 = CH2

t0,p,xt

CH2

CH2

t0,p,xt

n

* Khái niệm: Phản ứng trùng hợp ( thuộc loại phản ứng polime hoá) là quá trình kết hợp liên tiếp nhiều phân tử nhỏ giống nhau hoặc tương tự nhau thành những phân tử rất lớn ( gọi là polime) 3. Phản ứng oxi hoá.

HS töï vieát PTHH daïng toång quaùt, nhaän xeùt soá a) Phản ứng oxi hoá hoàn toàn.

CnH2n + 3n O2 nCO2+ nH2O mol CO2 vaø soá mol H2O. nCO2 = nH2O

2

b) Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn.

- C2H4 làm mất màu dd KMnO4

3CH2=CH2 +4H2O + 2KMnO4 2HO-CH2 -CH2-OH + 2MnO2 +2KOH Phản ứng này dùng để phân biệt anken với ankan (2) dd KMnO4 10%

Hoạt động 4: (5ph) GV giới thiệu IV. ÑIEÀU CHEÁ phương pháp điều chế etilen trong phòng HS nhận xét điều kiện phản ứng và cách thu 1. Trong phòng thí nghiệm. thí nghiệm H SO ñaëc ,17 0 C khí etilen.

C2H5OH CH2= CH2 + H2O + Đá bọt mục đích để hỗn hợp sôi đều, không bắn ra khỏi miệng ống nghiệm, 2

Giáo viên: Phan Dư Tú

4

0

Trang 29

Trường THPT Phong Điền

gây nguy hiểm.

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

2. Trong côngnghiệp. + Anken được lấy từ sản phẩm tách H2.

Hoãn hôïp 2 ml C 2H5OH,

C2H4

4 ml H2SO4 ñaëc + ñaù boït

CnH2n +2

0

t , p, xt

ankan

CnH2n + H2 anken

H2O

Hoạt động 4: (3ph) GV Yêu cầu HS khai HS nghiên cứu SGK rút ra những ứng dụng của V. ỨNG DỤNG thác SGK. anken Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 30

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*---

Ngày 25 tháng 01 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

Bài 30 – Tiết 44:

ANKAĐIEN

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức Biết được : − Định nghĩa, công thức chung, đặc điểm cấu tạo của ankađien. − Đặc điểm cấu tạo, tính chất hoá học của ankađien liên hợp (buta-1,3-đien và isopren: phản ứng cộng 1, 2 và cộng 1, 4). Điều chế buta-1,3-đien từ butan hoặc butilen và isopren từ isopentan trong công nghiệp.

2. Kỹ năng − Quan sát được thí nghiệm, mô hình phân tử, rút ra nhận xét về cấu tạo và tính chất của ankađien. − Viết được công thức cấu tạo của một số ankađien cụ thể. − Dự đoán được tính chất hoá học, kiểm tra và kết luận. − Viết được các phương trình hoá học biểu diễn tính chất hoá học của buta-1,3-đien. − Tính thành phần phần trăm về thể tích khí trong hỗn hợp.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.3. Năng lực tự quản lý.

3.4. Năng lực giao tiếp.

II. Trọng tâm:

3.5. Năng lực hợp tác.

3.6. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.7. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

3.8. Năng lực tính toán.

3.9. Năng lực thực hành hóa học.

− Đặc điểm cấu trúc phân tử, cách gọi tên của ankađien. − Tính chất hoá học của ankađien (buta-1,3-dien và isopren). − Phương pháp điều chế buta-1,3-dien và isopren.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 31

Trường THPT Phong Điền

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp:

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung ghi bảng I. ÑÒNH NGHĨA VAØ PHAÂN LOAÏI

Hoạt động 1: (15ph) 1. Định nghĩa.

Quan sát một số CTCT, sau đó rút ra HS viết các CTCT của các ankađien có CTPT C H Ankađien là hiđrocacbon mạch hở có hai nối đôi C 5 8 kết luận ứng với các yêu cầu sau: = C trong phân tử.

CH2 = C= CH CH2 CH3 (1) • Khái niệm hợp chất đien.

Công thức phân tử chung của các ankađien là CH2 = CH CH = CH CH3 (2) CnH2n -2 ( điều kiện • CTTQ của đien.

• Phân loại đien.

CH2 = CH CH2 CH = CH2 (3) CH 3 CH= C = CH

n ≥ 3)

CH 3 (4)

2. Phân loại.

(5) CH3 C= C = CH2 Dựa vào vị trí tương đối của hai liên kết đôi, chia Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ hóa học. ankađien thành 3 loại: CH3 - Hãy viết các CTCT của các CH = C C = CH * Hai liên kết đơn liền nhau.

(6) 2 2 ankađien có CTPT C5H8.

CH2=C= CH - CH2 -CH3 CH3 Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, HS khái quát đưa ra công thức chung và điều kiện * Hai liên kết đôi cách nhau một liên kết đơn thuật ngữ hóa học. (ankađien liên hợp hay đien liên hợp). chỉ số n - Căn cứ vào vị trí tương đối giữa 2 CH2 = CH – CH = CH2 liên kết đôi để phân loại ankađien. * Hai liên kết đôi cách nhau từ hai liên kết đơn trở Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, lên. thuật ngữ hóa học.

CH2 = CH – CH2 – CH = CH2 * Lưu ý: Trong các loại ankađien thì ankađien có hai liên kết đôi cách • Danh pháp đien.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 32

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

nhau một liên kết đơn ( ankađien liên hợp) có nhiều ứng dụng trong kỹ thuật, tiêu biểu là buta-1,3-đien (đivinyl) và isopren.

Năng lực sử dụng biểu tượng, danh pháp hóa học.

- Ta nghiên cứu loại này: Cụ thể: là buta-1,3-đien và isopren Hoạt động 2: (15ph) - Hãy so sánh những điểm giống và khác nhau về cấu tạo của anken và ankađien, từ đó nhận xét khả năng phản ứng.

II. TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC

So sánh và nhận xét khả năng phản ứng của anken và ankađien.

- Cùng tham gia phản ứng cộng.

1. Phaûn öùng coäng.

- HS vận dụng viết PTHH các phản ứng: a) Coäng hiñro.

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

Thí duï: Nêu vấn đề: Tuỳ theo điều kiện về tỉ Tỉ lệ 1:2: Cộng vào 2 nối đôi: lệ mol, về nhiệt độ, phản ứng cộng Ni, t0 → CH – CH – CH – CH CH2 = CH – CH = CH2 + 2H2  3 2 2 3 có thể xảy ra: • Tỉ lệ 1:1 Cộng kiểu 1,2 - Tỉ lệ 1:1 Cộng 1,2 và 1,4. hoặc 1,4.

Ni, t → CH –CH –CH=CH (cộng 1.2) • Tỉ lệ 1:2 cộng đồng thời CH2 = CH–CH = CH2 +H2  3 2 2 0 vào hai liên kết đôi.

Ni, t → CH -CH =CH-CH (cộng 1.4) CH2 = CH – CH = CH2 + H2  3 3 Lưu ý khái niệm 1,2 và 1,4 cho b) Cộng brom HS… - Tỉ lệ 1:2: Cộng vào 2 nối đôi: CH2 = CH – CH = CH2 + 2Br2 CH2Br –CHBr –CHBr–CH2Br 0

- Tỉ lệ 1:1 Cộng 1,2 (-800C) tạo SPC là:CH2 = CH – CH = CH2 + Br2 CH2 = CH – CHBr – CH2Br Cộng 1,4 ( 400C) tạo SPC là:CH2 = CH – CH = CH2 + Br2 CH2Br – CH = CH – CH2Br Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 33

Trường THPT Phong Điền CH3 CH2 CH= CH2 Coäng 1,2 Coäng 1,4 CH3 CH = CH CH3

Tổ Hóa – Sinh – CN

c) Cộng hiđro halogenua.

- Tỉ lệ 1:1 Cộng 1,2 (-800C) tạo SPC là: Cộng 1,4 ( 400C) tạo SPC là:

Hóa học 11 – CB

CH2 = CH – CH = CH2 + HBr CH2 = CH – CHBr – CH3 CH2 = CH – CH = CH2 + HBr CH3 – CH = CH – CH2Br

2. Phaûn öùng truøng hôïp.

Quan trọng là trùng hợp buta – 1,3- đien, với điều kiện xt Na, t0, p thích hợp tạo ra cao su buna ( - Hãy nhắc lại khái niệm phản ứng polibutađien) trùng hợp, điều kiện để có phản ứng t0,p CH2 CH = CH CH2 n nCH2 = CH - CH = CH2 trùng hợp.

Na

Hoạt động 3: (10ph)

polibutañien

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ hóa học.

GV hướng dẫn HS viết PTHH của phản ứng trùng hợp: 1,4 (sp bền) - Hãy viết PTHH của phản ứng cháy.

- Thông báo buta -1,3-đien và isopren cũng làm mất màu dd brom và thuốc tím tương tự anken ( không viết PTHH).

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, hợp tác và sử dụng thuật ngữ hóa học.

Hoạt động 4: (5ph) GV cho HS xem SGK trang 135 và viết PTHH. Năng lực xử lý thông tin trong thực hành hóa học

3. Phản ứng oxi hoá. a) Oxi hoá hoàn toàn: 2C4H6 + 11O2 8CO2 + 6H2O b) Oxi hoá không hoàn toàn: Buta -1,3-đien và isopren cũng làm mất màu dd brom và thuốc tím tương tự anken

HS viết PTHH của phản ứng: * Điều chế buta- 1,3-đien.

- Từ butan hoặc buten bằng cách đêhiđro hoá.

CH3–CH2–CH2–CH3

Giáo viên: Phan Dư Tú

t0,xt

CH =CH–CH=CH2 +

III. ÑIEÀU CHEÁ. * Điều chế buta- 1,3-đien.

- Từ butan hoặc buten bằng cách đêhiđro hoá.

CH3 –CH2–CH2–CH3 2H2

t0,xt

CH2=CH – CH = CH2 +

Trang 34

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

2H2 ** Điều chế isopren bằng b cách tách hidro isopentan mỏ). ** Điềuu chế ch isopren bằng cách tách hidro isopentan ( lấy từ dầu m ( lấy từ dầuu mỏ). m

Hoạt động 5: (3ph) GV cho HS nghiên cứu SGK rút ra một số ứng dụng quan trọng của ankađien.

Năng lực xử lý thông tin trong thực hành hóa học

HS nghiên n ccứu SGK rút ra một số ứng dụng quan IV. ÖÙNG DUÏNG ( SGK) trọng củaa ankađien. anka * Sản phẩm m trùng tr hợp của buta -1,3-đen hoặc từ isopren điều u chế ch được polibutađien hoặc poli isopren có tính nh đàn hồi cao dùng để sản xuất cao su ( cao su buna, cao su isopren…)

4/ Củng cố: Làm bài tập SGK trang a) Khi cho isopren tác dụng vớii brôm theo ttỉ lệ 1:1 thì só sản phẩm tối đa thu được là: A. 2

B. 3

C.4

CHBr CBr CH = CH2 CH3

D.5

C CHBr C CH CHBr CH3

,

CH2 = C CHBr CHBr

và

CH3

b) Viết PTHH điều chế buta-1,3 – đien ien ttừ but- 1-en CH2 = CH – CH2 – CH3

t0,xt

CH2 = CH – CH = CH2 + H2

5/ Bài tập về nhà:: 1, 2, 3, 4 trang 135 SGK và v SBT 6. 14 đến 6.24.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 35

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Tiết 45:

Hóa học 11 – CB

Ngày 25 tháng 01 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

LUYỆN TẬP: ANKEN VÀ ANKADIEN

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Hệ thống kiến thức về: − Công thức chung, đặc điểm cấu tạo phân tử, đồng phân cấu tạo và đồng phân hình học của anken, ankadien. − Cách gọi tên thông thường và tên thay thế của anken, ankadien. − Tính chất vật lí chung (quy luật biến đổi về nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính tan) của anken, ankadien. − Tính chất hoá học: Phản ứng cộng brom trong dung dịch, cộng hiđro, cộng HX theo quy tắc Mac-côp-nhi-côp ; phản ứng trùng hợp ; phản ứng oxi hoá.

2. Kỹ năng − Viết được công thức cấu tạo và tên gọi của các đồng phân tương ứng với một công thức phân tử (không quá 6 nguyên tử C trong phân tử). − Viết các phương trình hoá học của một số phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp cụ thể; − Phân biệt được một số anken với ankan cụ thể. − Tính thành phần phần trăm về thể tích trong hỗn hợp khí có một anken, ankadien cụ thể.

3. Định hướng năng lực: * Năng lực chung 1. Năng lực tự học 4. Năng lực tự quản lý 2. Năng lực giải quyết vấn đề 5. Năng lực giao tiếp 3. Năng lực sáng tạo 6. Năng lực hợp tác II. Trọng tâm:

7. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 8. Năng lực tính toán

− Viết các phương trình hoá học của một số phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp cụ thể. − Phân biệt được một số anken với ankan cụ thể.

III. Chuẩn bị: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 36

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp:

Hóa học 11 – CB

1. Ổn Định lớp: 2. Bài mới: Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung ghi bảng I. KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG

Hoạt động 1: (10ph) Phiếu học tập số 1: Điền các thông tin cần thiết vào phiếu?

Năng lực tổng hợp và giải quyết vấn đề ANKEN

ANKANÑIEN

1. Công thức phân tử chung 2. Đặc điểm cấu tạo 3. Tính chất hoá học đặc trưng 4. Sự chuyển hoá giữa ankan, anken và ankađien ANKEN

ANKANĐIEN

1. Công thức phân tử chung

CnH2n, n ≥ 2

2. Đặc điểm cấu tạo

Mạch hở, chứa một liên kết đôi trong phân Mạch hở, chứa hai liên kết đôi trong phân tử, trong đó chứa một liên kết pi ( π ). tử, trong đó chứa hai liên kết pi ( π ).

3. Tính chất hoá học đặc trưng

+ Có đồng phân mạch C và đồng phân vị trí liên kết đôi. + Một số có đồng phân hình học ( cis và trans)

CnH2n -2, n ≥ 3

1. Phản ứng cộng hợp: H2, HX, Br2 ( dd).

2. Phản ứng trùng hợp.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 37

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

4. Sự chuyển hoá giữa ankan, anken và ankađien

Hoạt động 2: (10ph) Phiếu học tập số 2: 1. Viết các PTHH minh hoạ: a) Để tách metan từ hỗn hợp với một lượng nhỏ a) CH2 = CH2 + Br2 CH2Br – CH2Br etilen, người ta dẫn hỗn hợp khí đi qua dung dịch brom dư.

II. BAØI TAÄP

Năng lực giải quyết vấn đề b) Sục khí propilen vào dung dịch KMnO4, thấy màu của dung dịch nhạt dần, có kết tủa nâu đen xuất hiện.

b) 3CH3 - CH2 = CH2 + 2KMnO4 + 4H2O 3CH3-CH2OH–CH2OH + 2MnO2 2KOH

Năng lực giải quyết vấn đề 2. Trình bày phương pháp hoá học nhận biết 3 bình Cách 1: Dẫn lần lượt từng khí đi qua dd nước vôi trong Ca(OH)2 dư, khí nào phản ứng đựng 3 khí riêng biệt là metan, etilen, và cacbonic. cho kết tủa trắng đó là khí CO2: CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 trắng + H2O. Viết PTHHH minh hoạ.

Hai khí còn lại dẫn qua dung dịch brom loãng, khí nào phản ứng làm mất màu dung dịch brom là khí etilen, còn lại là khí metan: CH2= CH2 + Br2 CH2Br – CH2Br Năng lực giải quyết vấn đề Cách 2: Dẫn lần lượt từng khí qua bình đựng dung dịch KMnO4, khí nào làm mất mà dung dịch thuốc tím là khí etilen.

3CH2 = CH2 + 2KMnO4 + 4H2O 3CH2OH–CH2OH + 2MnO2 + 2KOH Hai khí còn lại dẫn lần lượt qua nước vôi trong dư, khí nào cho kết tủa trắng là khí CO2 khí còn lại là metan CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 trắng + H2O. Hoạt động 3: (10ph) Phiếu học tập số 3: 1. Viết PTHH của các phản ứng thực hiện sơ đồ Giáo viên: Phan Dư Tú

0

1500 C 1. 2CH4      → C2H2 + H2 laøm laïn h nhanh

Ni 3. C2H4+ H2 → C2H6 0 tC

Trang 38

Trường THPT Phong Điền

chuyển hoá sau: CH4 C2H2 C2H4 C2H6 C2H5Cl 2. Viết PTHH của các phản ứng điều chế các chất sau:1,2 – đicloetan; 1,1- đicloetan từ etan và các chất vô cơ cần thiết.

Năng lực tổng hợp và giải quyết vấn đề

Tổ Hóa – Sinh – CN

2. C2H2 +

Pd / PbNO3 H2  → t 0C

Hóa học 11 – CB

askt 4. C2H6 + Cl2  → C2H5Cl + HCl

C2H4

0

C,xt 1. CH3 – CH3 500   → CH2 = CH2 + H2 2. CH2 = CH2 + Cl2 CH2Cl – CH2Cl

askt 3. CH3 – CH3 + Cl2  → CH3- CHCl2 + 2HCl

Hoạt động 4: (15ph) Phiếu học tập số 4: 1. Cho 4,48 lít hỗn hợp khí gồm metan và etilen đi CH 4 1,12 lít khí ↑ dung dòch Brom → . Xaù c ñònh % CH 4 qua dung dịch brom dư, thấy dung dịch nhạt màu 4,48 lít hh C H  dung dòch nhaï t maø u  2 4 và còn 1,12 lit khí thoát ra. các thể tích đo ở đktc.

1,12 Thành phần % của khí metan trong hỗn hợp là: Khí thoát ra là CH4. Suy ra: Suy ra: %VCH = .100 = 25% 4, 48 A. 25% B. 50% C. 60% D. 37,5% 4

Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và   tạo thành sau phản ứng.

CnH2n – 2 +  3n − 1 O2 nCO2 + (n-1) H2O  2  2. Đốt cháy hoàn 5,40 g ankađien liên hợp X thu

n mol được 8,96 lít khí CO2 (đktc). Công thức nào sau (14n-2)g 5,40 g

0,4 mol đây là công thức cấu tạo của x? ⇒ 5,4n = (14n -2) .0,4 n = 4. CTPT: C4H6. Vì X là ankađien liên hợp → đáp án A A. CH2=CH–CH=CH2 B. CH2=CH–CH=CH–CH3 C. CH2=C(CH3)–CH2–CH3 D. CH2=C=CH–CH3 Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và tạo thành sau phản ứng.

0 3. Viết PTHH của các phản ứng điều chế polibut - CH2 = CH – CH2 – CH3 t , xt  → CH2 = CH – CH = CH2 + H2 1,3-đien từ but-1-en.

0 t , xt CH2 = CH – CH = CH2  → ( - CH2 – CH = CH – CH2 - )n

Na

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 39

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Bài 30 – Tiết 46: I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được :

Hóa học 11 – CB

Ngày 29 tháng 01 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

ANKIN

− Định nghĩa, công thức chung, đặc điểm cấu tạo, đồng phân, danh pháp, tính chất vật lí (quy luật biến đổi về trạng thái, nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính tan) của ankin. − Tính chất hoá học của ankin: Phản ứng cộng H2, Br2, HX ; Phản ứng thế nguyên tử H linh động của ank-1-in ; phản ứng oxi hoá). Điều chế axetilen trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp.

2. Kỹ năng − Viết được công thức cấu tạo của một số ankin cụ thể. − Viết được các phương trình hoá học biểu diễn tính chất hoá học của axetilen. − Phân biệt ank-1-in với anken bằng phương pháp hoá học. − Tính thành phần phần trăm về thể tích khí trong hỗn hợp.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.3. Năng lực giao tiếp.

3.4. Năng lực hợp tác.

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Trọng tâm: − Dãy đồng đẳng, đặc điểm cấu trúc phân tử, đồng phân và cách gọi tên theo danh pháp thông thường, danh pháp hệ thống của ankin. − Tính chất hoá học của ankin − Phương pháp điều chế axetilen trong phòng thí nghiệm, trong công nghiệp.

III. Chuẩn bị: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 40

Trường THPT Phong Điền

IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp:

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung ghi bảng

I. ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN, DANH PHÁP 1. Dãy đồng đẳng ankin GV Lấy thí dụ một số công thức cấu tạo của HS nhận xét rút ra khái niệm ankin: công ankin. thức electron, công thức cấu tạo và mô hình Axetilen (CH ≡ CH) và các chất đồng đẳng (C3H4, C4H6 ) có tính chất tương tự axetilen CTPT CTCT Tên TT cấu tạo phân tử axetilen. lập thành dãy đồng đẳng gọi là ankin.

C2H2 CH ≡ CH axetilen CTTQ: CnH2n – 2, n ≥ 2 C3H4 CH3- C ≡ CH metylaxetilen Nhận xét: Ankin là hiđrocacbon không no, C4H6 CH3 –CH2- C ≡ CH etylaxetilen mạch hở có một liên kết ba trong phân tử.

Chất tiêu biểu: C2H2 ….

CT electron CTCT Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ hóa học.

CH ≡ CH H : C::C : H Năng lực giải quyết vấn đề Hoạt động 1: (7ph)

Mô hình:

- Dựa vào kiến thức đồng phân, viết CTCT của các ankin có công thức phân tử: C4H6, C5H8,…Dựa vào mạch C và vị trí nối bội, phân loại các đồng phân vừa viết được.

Giáo viên: Phan Dư Tú

C4H6 CH ≡ C–CH2–CH3 CH3 – C ≡ C – CH3 C5H8

2. Đồng phân * Ankin từ C4 trở đi có đồng phân vị trí nhóm chức ( nối bội), từ C5 trở có thêm đồng phân mạch cacbon (tương tự anken).

Trang 41

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

CH ≡ C–CH2–CH2 –CH3, Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật ngữ CH3–C ≡ C–CH2 – CH3, hóa học.

Lưu ý: Các đồng phân ankin không có đồng phân hình học như anken.

HC C CH CH3 CH3

Hóa học 11 – CB

* Thí dụ: C4H6 CH ≡ C–CH2–CH3 CH3 – C ≡ C – CH3 C5H8 CH ≡ C–CH2–CH2 –CH3, CH3–C ≡ C–CH2 – CH3, HC C CH CH3 CH3

Hoạt động 2: (7ph) - Hãy phân loại các đồng phân ankin, so sánh HS nhận xét cấu tạo của các ankin, rút ra với các đồng phân anken và rút ra nhận xét. nhận xét về các loại đồng phân của ankin, Từ các thí dụ trên hãy rút ra cách gọi tên thông so sánh với anken. thường.

Năng lực sử dụng biểu tượng, danh pháp hóa học. Năng lực giải quyết vấn đề

GV lưu ý cho HS: Các ankin không có đồng phân hình học như anken và ankađien.

Theo IUPAC, quy tắc tên gọi ankin tương tự như anken, nhưng dùng đuôi in để chỉ liên kết ba.

Giáo viên: Phan Dư Tú

3. Danh pháp. a) Tên thông thường.

Tên gốc ankyl (nếu nhiều gốc khác nhau thì đọc theo thứ tự A, B, C) liên kết với nguyên tử C của liên kết ba + axetilen.

Thí dụ: CH ≡ C–CH2–CH3 propylaxetilen CH3–C ≡ C– CH3 đimetylaxetilen CH3–C ≡ C–CH2 – CH3 Etylmetylaxetilen b) Tên thay thế ( Tên IUPAC). * Tiến hành tương tự như đối với anken, nhưng dùng đuôi in để chỉ liên kết ba. * Các ankin có liên kết ba ở đầu mạch ( dạng R - C ≡ CH) gọi chung là các ank -1-in.

Thí dụ: CH≡C–CH2–CH3 but -1-in Trang 42

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

CH3–C≡C– CH3 but-2 -in CH3–C≡C–CH2 – CH3 pent-2-in HC C CH CH3 CH3

Hoạt động 3: (3ph) GV hướng dẫn HS nghiên cứu SGK và trả lời HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi. câu hỏi liên quan đến tính chất vật lí: trạng thái; qui luất biến đổi về nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng; tính tan.

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

GV nói thêm: Riêng C2H2 tan khá dễ trong axeton.

3-metylbut -1-in

II. TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ -Trạng thái: - Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi: - Khối lượng riêng.

- Tính tan.

Hoạt động 4: (17ph) III. TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC Nêu vấn đề: Từ đặc điểm cấu tạo của anken Từ đặc điểm cấu tạo của anken và ankin 1. Phản ứng cộng. và ankin hãy dự đoán về tính chất hoá học của hãy dự đoán về tính chất hoá học của a) Cộng H với xúc tác Ni, t0.

2 ankin? ankin?

Pd ,t CnH2n−2 + H2  → CnH2n 0

0

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

GV hướng dẫn HS viết PTHH của p/ứ cộng ankin với các tác nhân H2, X2, HX. Lưu ý HS: p/ứ xảy ra theo hai giai đoạn liên tiếp và cũng tuân theo qui tắc Mac- cốp – nhi-côp.

- Phân tích kỹ phản ứng của ankin với HX về điều kiện p/ứ, sự hình thành sản phẩm, đây là những phản ứng thể hiện ứng dụng của ankin.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Ni ,t CnH2n−2 + 2H2  → CnH2n+ 2

HS viết PTHH của p/ứ cộng ankin với các Ni,t CH ≡ CH + H2  → CH2=CH2 tác nhân H2, X2, HX 0

0

0

Ni,t CH2=CH2+ H2  → CH3-CH3

0

Với xúc tác Pd/PbCO3 hoặc Pd/ BaSO4 p/ứ dừng lại tạo anken.

Ni,t CH ≡ CH + H2  → CH2=CH2 Ni,t CH2=CH2+ H2  → CH3-CH3

CH ≡ CH + Br2 CHBr = CHBr 1,2 - đibrometen CH2=CH2+ Br2 CH2Br-CH2Br

0

Pd/PbCO ,t CH ≡ CH+H2   → CH2=CH2 Ứng dụng: phản ứng dùng để đ/c anken từ ankin.

3

Trang 43

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

1,1,2,2-tetrabrometan 0

t ,xt CH ≡ CH + HCl  → CH2=CHCl Vinylclorua CH2=CHCl+ HCl → CH3-CHCl2 1,1- đicloetan t 0 ,xt

Nước brom mất màu.

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa học.

Hóa học 11 – CB

b) Cộng brom, clo.

CnH2n−2 + 2Br2 → CnH2n−2Br4 (làm mất màu dung dịch brom) CH ≡ CH + Br2 CHBr = CHBr 1,2 - đibrometen CH2=CH2+ Br2 CH2Br-CH2Br 1,1,2,2-tetrabrometan c) Cộng HX( Xlà OH, Cl, Br, CH3COO…) + Cộng liên tiếp theo hai gai đoạn theo quy tắc Mac-côp-nhi-côp: CnH2n−2 + HX → CnH2n−1X CnH2n−2 + 2HX → CnH2nX2 HgCl VD: CH ≡ CH + HCl  →CH2=CHCl 150-200 C 2 0

Vinylclorua CH2=CHCl+ HCl → CH3-CHCl2 1,1- đicloetan Nếu (xt) thích hợp p/ứ dừng lại ở sản phẩm chứa nối đôi (dẫn monoclo của anken).

Quan trọng là: Phản ứng cộng H2O theo tỉ lệ: 1:1 t 0 ,xt

HgSO4 , H 2 SO4 CH ≡ CH + H2O  →[ CH2 = CH -OH] 800 C

→ CH3 -CH = O

d) Phaûn öùng ñme vaø trime hoaù: Hoạt động 4: (5ph) GV Cho HS xác Định bậc cacbon và viết Vôùi ankin baát ñoái xöùng, phaûn öùng tuaân theo qui taéc Mac-coâp-nhi-coâp.

PTHH áp dụng qui tắc :lấy thí dụ và HS viết Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 44

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

PTHH. CH3 C

CH

+

HCl

Cl CH3 C = CH2

+

HCl

CH3

GV thông báo: các phản ứng này có ứng dụng ( Thuoäc daïng coäng HX) trong thực tiễn. + Phaûn öùng ñime hoaù: + Tổng hợp cao su và điều chế benzen.

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

CH3

Cl 2,2- ñclopropan

Cl

CH

C

CH

+

CH

CH

xt, t0

CH C CH = CH2 vinyl axetilen

+ Phaûn öùng trime hoaù: 3CH

CH

6000C boät C

hay Bezen

HS quan sát, nêu hiện tượng Hoạt động 5: (5ph) GV làm thí nghiệm (như hình vẽ 6.1 trang 161: GV viết PTHH.

2. Phaûn öùng theá baèng ion kim loaïi. a) Thí nghieäm:

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện Phản ứng: tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa R−C≡CH + AgNO3 + NH3 → R−C≡C−Ag↓ + NH4NO3 học.

VD: CH ≡ CH + 2AgNO3 + 2NH3 Ag–C ≡ C–Ag + 2NH4NO3 Bạc axetilua ( Ag2C2 màu vàng) C 2H 2 H 2O

CaC 2

A g2C 2

dd A gN O 3 /N H 3

GV viết PTHH

Giáo viên: Phan Dư Tú

b) Nhận xét: + Nguyên tử H liên kết với nguyên tử C nối ba linh động hơn các nguyên tử H khác nên dễ bị thay thế bằng ion kim loại. + Phản ứng thế của ank-1-in với dung dịch AgNO3/ NH3 giúp phân biệt ank-1-in với các ankin khác.

Trang 45

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động 6: (5ph) GV cho HS viết PTHH dạng tổng quát và thí dụ cụ thể.

HS viết PTHH của phản ứng: GV làm thí nghiệm C2 H2 + dd thuốc tím.

HS viết thí dụ: Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện C H + O …

2 2 2 tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa học.

C2H2

Hóa học 11 – CB

3. Phaûn öùng oxi hoaù. a) Phaûn öùng oxi hoaù hoaøn toaøn.

3n − 1 t CnH2n−2+( ) O2  → nCO2 + (n−1)H2O 2 0

(tỷ lệ mol

Η 2Ο < 1) CΟ2

b) Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn.

Các ankin dễ làm mất màu dung dịch brom và thuốc tím như các anken.

dd KMnO4 MnO2 a

b

HS viết PTHH của phản ứng điều chế IV. ĐIỀU CHẾ Hoạt động 7: (5ph) 1. Trong PTN: GV hướng dẫn HS viết PTHH của phản ứng axetilen trong PTN và trong CN. điều chế axetilen trong PTN và trong CN. CaC2 + 2H2O C2H2 + Ca(OH)2 Đất đèn (Canxi cacbua).

2. Trong CN. Từ metan: 0

1500 C 2CH4  → C2H2 + 3H2 LLN

GV cho HS tìm hiểu SGK rút ra những ứng HS tìm hiểu SGK rút ra những ứng dụng V. ỨNG DỤNG dụng của axetilen. của axetilen. + Làm nhiên liệu: hàn cắt, đèn xì…

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, hợp tác. + Làm nguyên liệu sản xuất hoá hữu cơ: sản xuất PVC, tơ sợi tổng hợp, axit hữu cơ, este…

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 46

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

+ Môû roäng: Trong moâi tröôøng dung dòch thuoác tím.

3C2H2 + 8KMnO4 3K2C2O4 + 8MnO2 naâu ñen + 2KOH + 2H2O Trong moâi tröôøng axit, phaûn öùng maõnh lieät.

C2H2 + 2KMnO4 + 3H2SO4

2CO2 + K2SO4 + 2MnSO4 + 4H2O

5CH3 - C ≡ CH + 8KMnO4 + 12H2SO4 5CH3COOH+ 5CO2 + 4K2SO4 + 8MnSO4+12H2O Trong moâi tröôøng treân maøu tím cuûa dung dòch bò nhaït daàn, coù theå maát haún maøu tím.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 47

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Bài 34 – Tiết 48: I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Hệ thống kiến thức về:

Ngày 01 tháng 02 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

LUYỆN TẬP ANKIN

− Công thức chung, đặc điểm cấu tạo phân tử, đồng phân cấu tạo và đồng phân hình học của ankin − Cách gọi tên thông thường và tên thay thế của ankin − Tính chất vật lí chung (quy luật biến đổi về nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính tan) của ankin − Tính chất hoá học: Phản ứng cộng brom trong dung dịch, cộng hiđro, cộng HX theo quy tắc Mac-côp-nhi-côp; phản ứng oxi hoá.

2. Kỹ năng − Viết được công thức cấu tạo và tên gọi của các đồng phân tương ứng với một công thức phân tử (không quá 6 nguyên tử C trong phân tử). − Viết các phương trình hoá học của một số phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp cụ thể; − Phân biệt được một số anken với ankan cụ thể. − Tính thành phần phần trăm về thể tích trong hỗn hợp khí có một anken, ankadien cụ thể.

3. Định hướng năng lực: * Năng lực chung 1. Năng lực tự học 4. Năng lực tự quản lý 2. Năng lực giải quyết vấn đề 5. Năng lực giao tiếp 3. Năng lực sáng tạo 6. Năng lực hợp tác

7. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 8. Năng lực tính toán

II. Trọng tâm − Viết các phương trình hoá học của một số phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp cụ thể; − Phân biệt được một số anken với ankan cụ thể. − Tính thành phần phần trăm về thể tích trong hỗn hợp khí có một anken, ankadien cụ thể.

III. Chuẩn bị: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 48

Trường THPT Phong Điền

IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp:

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: (10ph) GV kẻ bẳng sau với các ô trống. HS lần lượt điền các thông HS lần lượt điền các thông tin theo đề tin theo đề mục: mục:

Nội dung ghi bảng I. KIẾN THỨC CẦN NẮM

Năng lực sử dụng thuật ngữ ngôn ngữ, giao tiếp, năng lực hợp tác.

ANKEN

ANKIN

Công thức chung

CnH2n (n ≥ 2)

CnH2n-2 (n ≥ 2)

Đặc điểm cấu tạo

Có 1 liên kết đôi C = C

Có 1 liên kết ba C ≡ C

Đồng phân

- Đồng phân mạch cacbon.

- Đồng phân vị trí liên kết đôi - Có đồng phân hình học.

- Đồng phân mạch cacbon.

- Đồng phân vị trí liên kết ba.

Tính chất hoá học

- Phản ứng cộng - Phản ứng cộng - Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn làm - Phản ứng thế (đối với ankin -1) mất màu dung dịch KMnO4 - Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn làm mất màu dung dịch KMnO4

Ứng dụng

- Điều chế PE, PP và là nguyên liệu tổng - Điều chế PVC, sản xuất cao su hợp chất hữu cơ khác. buna, nguyên liệu tổng hợp chất hữu cơ. C2H2 còn dùng làm nhiên liệu.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 49

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Sự chuyển hoá lẫn nhau giữa ankan, anken và ankin.

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, năng lực giao tiếp.

Hoạt động 2: (30ph) 1.Dẫn hỗn hợp khí gồm metan, etilen, axetilen đđi vào một lượng dư dung dịch bạc nitrat trong dung dịch amoniac. Khí còn lại được dẫn vào dung dịch brom (dư). Nêu và giải thích các hiện tượng xảy ra trong thí nghiệm.

1. C2H2 phản ứng tạo kết tủa màu vàng nhạt với dung dịch AgNO3 trong amoniac.

CH ≡ CH + 2AgNO3 + 2NH3 AgC ≡ CAg + 2NH4NO3 C2H4 phản ứng và làm nhạt màu dung dịch brom.

CH2 = CH2 + Br2 CH2Br – CH2Br

Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và tạo thành sau phản ứng.

2.Viết phương trình hoá học của các phản ứng thực hiện sơ 2. đồ chuyển hoá sau.

1500 C → C2H2 + 3H2 (1) 2CH4  (1) (2) (3) (4) CH4 → C2H2 → C4H4 → C4H6 →polibutađien.

Cl (2) 2CH ≡ CH  CuCl,NH CH2 = CH – C ≡ CH 100C→ Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán để tìm ra Pd/PbCO ,t (3) CH2 = CH–C ≡ CH + H2  → CH2 = CH- CH= CH2 mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

0

0

4

3

0

0

t ,p (4) nCH2 = CH- CH=CH2 → ( - CH2 – CH = CH – CH2 -) xt

3.Viết phương trình hoá học của các phản ứng từ axetilen và các chất vvô cơ cần thiết điều chế các chất sau. a) 1,2-đicloetan b) 1,1- đicloetan c) 1,2-đibrometan d) buta-1,3-đien e) 1,1,2-tribrometan Giáo viên: Phan Dư Tú

polibutađien 0

Pd/PbCO ,t → CH2 = CH2 a) CH ≡ CH + H2  CH2= CH2 + Cl2 CH2Cl – CH2Cl ( 1,2 – đicloetan) 3

askt b) CH ≡ CH + 2HCl → CH3 – CHCl2 ( 1,1- đicloetan) 1:1 c) CH ≡ CH+Br2 → CHBr = CHBr (1,2–đibrometen) Cl CH2 = CH – C ≡ CH d) 2CH ≡ CH  CuCl,N 100HC→ 0

4

0

Pd/PbCO ,t CH2 = CH–C ≡ CH + H2  → CH2 = CH- CH= CH2 3

Trang 50

Trường THPT Phong Điền

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, năng lực giao tiếp.

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1:1

e) ) CH ≡ CH+Br2 → CHBr = CHBr CHBr = CHBr + HBr CH2Br – CHBr2 ( 1,1,2- tribrometan)

4. Khi thực hiện phản ứng nhiệt phân điều chế axetilen thu 4.

1500 C 2CH4  → C2H2 + 3H2 được hỗn hợp X gồm axetilen, hiđro và metan chưa phản ứng Ban đầu n0 (mol) 1 0 0 hết. Tỉ khối của X so với H2 bằng 4,44. Tính hiệu suất cua n phản ứng (mol) 2a a 3a phản ứng. n sau phản ứng ( mol) 1-2a a 3a Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán theo lượng Áp dụng công thức tính phân tử khối trung bình: chất tham gia và tạo thành sau phản ứng.

MCH .(1-2a)+ MC H .a+ MH .3a 16(1-2a) + 26.a + 2.3a = = M= 1-2a + 4a 1-2a+a+3a 16 Mặt khác 1+ 2a 16 = 8,88 a = 0,40. Số mol CH4 ban đầu là 1 M = d X /H = 2x4, 44 . Suy ra 1+ 2a mol và số mol CH4 phản ứng là 2a mol, nên hiệu suất H= 2 x 0,40 x100% = 80% .

1 0

4

2 2

2

2

5. Bài giải: a) Các phản ứng: C2H2 + Br2 C2H2Br2 (1) C2H2 + 2Br2 C2H2Br4 (2) CH ≡ CH + 2AgNO3 + 2NH3 AgC ≡ CAg + 2NH4NO3 (3) 5. Dẫn 6,72 lít hỗn hợp khí gồm propan, etilen và axetilen b) Theo phương trình (3) số mol C2H2 là: qua dung dịch brom dư, thấy còn 1,68 lít khí không bị hấp m Ag C 24,24 nC H = nAg C = = = 0,1010 mol thụ. Nếu dẫn 6,72 lít khí X trên qua dung dịch Bạc nitrat MAg C 240,0 trong amoniac thấy có 24,24 gam kết tủa. Các thể tích khí đo ở điều kiện tiêu chuẩn.

2 2

2

2

2 2

2 2

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 51

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

6,72 -1,68 a) Viết các phương trình hoá học để giải thích quá trình thí - 0,1010 = 0,124 (mol) Số mol C2H4 là: nC H = 22,4 nghiệm trên. b) Tính thành phần phần trăn theo thể tích và theo khối lượng 1,68 = 0,0750 mol Số mol C3H8 là: n C H = của mỗi khí trong hỗn hợp.

22,4 2

3

4

8

6,72 Năng lực tính toán: theo lượng chất tham gia và sản = 0,300 mol Tổng số mol hỗn hợp: n hoãn hôïp = 22,4 phẩm phản ứng.

Tính % thể tích. %VC2H2 =

0,1010 x100% = 33, 7% 0, 300

6. Đốt cháy hoàn toàn 2,24 lít hiđrocacbon X thu được 6,72 lít CO2 ( các thể tích đo ở đktc). X tác dụng với dung dịch 0,124 x100%= 41,3%; %VC2H4 = %V C3H8 = 25,0% bạc nitrat trong NH3 sinh ra kết tủa Y. Công thức cấu tạo của 0,300 X là: Tính % khối lượng.

A. CH3 – CH = CH2 - Khối lượng của hỗn hợp: 26. 0,101 + 28. 0,124 + . 44. 0,075 = B. CH ≡ CH 2,628+ 3,472 + 3,3 = 9,40 (g) C. CH3 –C ≡ CH - %m C H = ( 2,628 x100% ) : 9,4 = 27,96% D. CH2 =CH- C ≡ CH ---------------------7. Ứng với công thức phân tử C5H8 có bao nhiêu ankin đồng phân của nahu?

A. 3

B. 4

C. 2

2

2

-

% m C2H4 = (3,472 x 100%) : 9,4 = 36,94

-

%m C3H8 = 100% - ( 27,96 + 36,94) = 35,10%

D. 5

Hoạt động 4: (5ph) Baøi taäp veà nhaø: 1, 2, 3, 4, 5, 6 trang 145 SGK. Höôùng daãn baøi taäp: 1. a) Vieát CTCT vaø goïi teân caùc ankin coù CTPT

Höôùng daãn:* C4H6: CH ≡ C – CH2 – CH3 vaø CH3 – C ≡ C- CH3

C4H6 vaø C5 H8:

* C5H8:

But- 1- in

CH ≡ C – CH2 – CH2- CH3, CH3 – C ≡ C- CH2- CH3 ; CH≡C-CH(CH3)-CH3.

Pent-1-in

Giáo viên: Phan Dư Tú

but- 2- in pent - 2-in

3-metylbut-1-in Trang 52

Trường THPT Phong Điền

b) Vieát CTCT cuûa pent-2-in 3-metylpent-1-in

Tổ Hóa – Sinh – CN

CH3 – C ≡ C- CH2- CH3 CH

C

CH

CH 2

Hóa học 11 – CB CH3

CH

C

CH 3

CH 3

C

CH CH 3

CH 3

2,5-ñimetylhex-3-in

CH 3

2. Viết PTHH của phản ứng propin với các chất sau: 0

a) H2 có xúc tác Pd/PbCO3 : b) dung dịch brom dư. c) dd AgNO3/ NH3

Pd/PbCO ,t CH ≡ C – CH3 + H2   → CH2=CH – CH3 CH ≡ C – CH3 + Br2 CHBr2 – CBr2 – CH3 CH ≡ C – CH3 + AgNO3 + NH3 AgC ≡ C – CH3 + NH4NO3

d) hiđro clorua có xt HgCl2

HgCl2 → CH2 = CCl –CH3 CH ≡ C – CH3 + HCl 

3

3. Trình bày phương pháp hoá học: a) Phân biệt axetilen với etilen.

Hướng dẫn: Axetilen tạo kết tủa vàng với dung dịch AgNO3 trong NH3 CH ≡ CH + 2AgNO3 + 2NH3 AgC ≡ CAg + 2NH4NO3 b) Phân biệt ba bình không dán nhãn chứa mỗi khí không màu sau: metan, etilen, axetilen.

Hướng dẫn: Phân biệt axetilen theo câu a.

Phân biệt etilen, dùng dung dịch brom, etilen làm mất màu dung dịch brom theo phản ứng: CH2 = CH2 + Br2 CH2 Br – CH2Br Còn lại là khí metan ( không làm mất màu dung dịch brom) 4. Dẫn 3,36 lít hỗn hợp A gồm propin và etilen đi vào một lượng dư dung dịch AgNO3 trong NH3 thấy còn 0,840 lit khí thoát ra và có m gam kết tủa. Các thể tích đo ở đktc. a) Tính phần trăm thể tích etilen trong A. b) Tính m.

Hướng dẫn: a) - Tổng số mol hỗn hợp khí:

3,36 0840 = 0,15mol . Khí thoát ra là khí etilen có số mol là: = 0,0375 mol . Số mol propin = 0,15 – 22,4 22,4

0,0375 = 0,1125 mol. Vậy %VC2H4 = 25,0% và % VC3H4 = 75,0%. b) m = 0,1125 x 147,0 = 16,54 gam.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 53

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*---

Hóa học 11 – CB

Ngày 07 tháng 02 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

Bài 34 – Tiết 48: THỰC HÀNH ĐIỀU CHẾ VÀ TÍNH CHẤT CỦA ETILEN, AXETILEN I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được : Mục đích, cách tiến hành, kỹ thuật thực hiện các thí nghiệm cụ thể. − Điều chế và thử tính chất của etilen: Phản ứng cháy và phản ứng với dung dịch brom. − Điều chế và thử tính chất của axetilen: Phản ứng cháy, phản ứng với dung dịch brom, với dung dịch AgNO3 trong NH3.

2. Kỹ năng − Sử dụng dụng cụ, hoá chất để tiến hành được an toàn, thành công các thí nghiệm trên. − Quan sát, mô tả hiện tượng, giải thích và viết các phương trình hoá học. − Viết tường trình thí nghiệm.

3. Định hướng năng lực: Năng lực chung 1. Năng lực tự học 2. Năng lực giải quyết vấn đề II. Trọng tâm

3. Năng lực tự quản lý 4. Năng lực giao tiếp

5. Năng lực hợp tác 6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ

− Điều chế và thử tính chất của etilen ; − Điều chế và thử tính chất của axetilen.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 54

Trường THPT Phong Điền

Hoạt động của giáo viên

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1. Thí nghiệm 1: Điều chế và thử tính chất của etilen. * Mục đích thí nghiệm là gì? theo nguyên tắc nào?

- Nêu cách tiến hành thí nghiệm?

Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, quy tắc an toàn PTN, phân tích cách lắp đúng sai của bộ dụng cụ thí nghiệm.

- Dự đoán hiện tượng xảy ra?

Hoá chất: 2ml C2H5OH + 4ml H2SO4 đặc lắc đều + vài viên đá bọt đun từ từ đến khi hỗn hợp chuyển màu đen đó là dấu hiệu sắp có khí Năng lực quan sát và nhận ra được và giải thích các etilen thoát ra. Bông tẩm NaOH đặc để hấp thụ khí CO2, SO2 do phản ứng phụ hiện tượng. giứa H2SO4 với C2H5OH tạo ra.

C2H4 Hoãn hôïp - Đốt khí thoát ra ở đầu ống thông vuốt 2ml C2H5OH + 4 ml dd H 2SO4 ñaëc Boâng taåm nhọn.

NaOH ñaëc - Dẫn khí đi qua dung dịch KMnO4. Quan Ñaù boït sát sự thay đổi màu của dung dịch. ( CaCO )

Hóa học 11 – CB

Nội dung ghi bảng I. Thí nghiệm 1: Điều chế và thử tính chất của etilen. a. Cách tiến hành:

b. Hiện tượng: + khí cháy sáng xanh ở đầu ống vuốt nhọn + Brom bị mất màu nâu (do C2H4 tạo ra phản ứng với Br2) + KMnO4 bị mất màu tím (do C2H4 tạo ra phản ứng với KMnO4) c. Giải thích:

3

Hoãn hôïp 2ml C2H5OH +4 ml dd H 2SO4 ñaëc

Boâng taåm NaOH ñaëc C2H4

Ñaù boït

( CaCO3)

dd Br2

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 55

Trường THPT Phong Điền Hoãn hôïp 2ml C2H5OH + 4 ml dd H2SO4 ñaëc

Boâng taåm NaOH ñaëc C2H4

Ñaù boït

Tổ Hóa – Sinh – CN

Cách tiến hành: -

Nước khoảng 1ml.

-

CaC2 : mẩu nhỏ (hạt bắp)

Hóa học 11 – CB

II. Thí nghiệm 2: Điều chế và thử tính chất của axetilen. a. Cách tiến hành:

-

( CaCO3)

dd KMnO4

* Dự đoán hiện tượng xảy ra và giải thích?

Các dung dịch brom hoặc thuốc tím phải loãng.

- Đốt khí thoát ra ở đầu ống vuốt nhọn.

Quan sát màu ngọn lửa. + khí cháy sáng xanh ở đầu ống vuốt nhọn

Hoạt động 2. Thí nghiệm 2: Điều chế và thử tính chất của axetilen. * Mục đích thí nghiệm là gì? theo nguyên tắc nào?

- Nêu cách tiến hành thí nghiệm?

- Dẫn khí qua dung dịch KMnO4.Quan sát hiện tượng.

Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, quy tắc an + KMnO4 bị mất màu tím (do C2H2 tạo ra toàn PTN, phân tích cách lắp đúng sai của bộ dụng phản ứng với KMnO4) cụ thí nghiệm.

- Dự đoán hiện tượng xảy ra?

b. Hiện tượng: + khí cháy sáng xanh ở đầu ống vuốt nhọn + KMnO4 bị mất màu tím (do C2H2 tạo ra phản ứng với KMnO4) + có kết tủa màu vàng (Ag−C≡C−Ag↓) xuất hiện c. Giải thích:

III. Viết tường trình thí nghiệm:

Năng lực quan sát và nhận ra được và giải thích các hiện tượng.

- Dẫn khí qua dung dịch AgNO3 trong NH3. Quan sát hiện tượng. + có kết tủa màu vàng (Ag−C≡C−Ag↓) xuất hiện 1ml H2O CaC2

Hoặc Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 56

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

C 2H 2

dd KMnO 4 MnO 2 a

dd KMnO 4

b

Sau phaûn öùn g

Hoặc C 2H 2

H 2O

C aC 2

A g2C 2

d d A g N O 3 /N H 3

* Dự đoán hiện tượng xảy ra và giải thích?

Hoạt động 4: Tiến hành thí nghiệm và ghi nhận hiện tượng thí nghiệm. ( 20 phút) Năng lực quan sát và nhận ra được và giải thích các hiện tượng.

Hoạt động 5: Vệ sinh khuôn viên thực hành và viết bản tường trình: (10ph) Nhận xét buổi thực hành: - Mức độ thành công của các thí nghiệm.

- Thái độ làm việc các nhóm.

- Khen thưởng, phê bình

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 57

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

BẢNG TƯỜNG TRÌNH THÍ NGHIỆM Tên thí nghiệm

Dụng cụ và hóa chất

Nội dung tiến hành

- Ống nghiệm, ống nghiệm thông 2 đầu, đèn cồn, giá - Cho 2ml lắp, đá bọt. etanol vào ống nghiệm - Bông tẩm NaOH đặc, etanol khan, ddH2SO4 đặc. khô có ít đá C2H4 Hoãn hôïp bọt, thêm tiếp 2ml C2H5OH + từng giọt 4 ml dd H 2SO4 ñaëc Boâng taåm NaOH ñaëc (4ml) dd H2SO4 đặc, Ñaù boït Điều lắc đều. ( CaCO ) chế và - Cho bông thử tính Hoãn hôïp 2ml Boâng taåm tẩm NaOH C2H5OH +4 ml NaOH ñaëc chất đặc vào giữa dd H 2SO4 ñaëc C2H4 của ống nghiệm etilen. thông 2 đầu.

Lắp dụng cụ Ñaù boït ( CaCO ) dd như hình 6.7 Br2 SGK. - Đun nóng hh phản ứng.

- Đốt khí tạo ra ở đầu ống dẫn.

- Dẫn khí sinh ra qua ống 3

3

Giáo viên: Phan Dư Tú

Hiện tượng

Giải thích, phương trình phản ứng

- Khi đốt, khí sinh ra cháy với ngọn lửa xanh rất sáng.

Dung dịch KMnO4 nhạt màu dần, đồng thời có kết tủa đen xuất hiện.

- Khi đun hh trong ống nghiệm, phản ứng tách nước xảy ra, sản phẩm thu được là C2H4 nên: * Khi đốt, khí này cháy sáng. * C2H4 bị KMnO4 oxi hóa, làm dd thuốc tím nhạt màu, tạo MnO2 kết tủa đen.

- Phản ứng : C2H5OH -H2SO4,t0-> C2H4 + H2O t0 C2H4 + O2 - -> 2CO2 + 2H2O + Q. 3C2H4+2KMnO4+4H2O → 3C2H4(OH)2+2MnO2+2KOH

Ghi chú.

Đun lúc đầu nhẹ quanh ống nghiệm, sau đó đun tập trung ở phần phản ứng, đến khi hh trong ống chuyển sang đen.

Trong hh sản phẩm còn có thêm CO2 và SO2, hơi H2O, nên phải có bông tẩm NaOH đặc

Trang 58

Trường THPT Phong Điền Hoãn hôïp 2ml C2H5OH + 4 ml dd H2SO4 ñaëc

Tổ Hóa – Sinh – CN

nghiệm chứa dd KMnO4.

Boâng taåm NaOH ñaëc C2H4

Hóa học 11 – CB

để hấp thụ.

Ñaù boït ( CaCO3)

dd KMnO4

- Ống nghiệm, nút cao su có ống dẫn khí đầu vuốt - Cho vài mẫu nhọn.

CaC2 vào ống nghiệm chứa - CaC2, nước cất, dd KMnO4, dd AgNO3/NH3. sẵn 1 ml H2O. Đậy nhanh Điều ống nghiệm chế và bằng nút cao thử tính su có gắn ống 1ml H2O chất CaC2 dẫn khí đầu của vuốt nhọn.

Hoaëc axetilen - Dẫn khí sinh C 2H 2 ra qua dd thuốc tím và dd qua dd KMnO 4 AgNO3/NH3.

MnO 2 a

dd KMnO 4

b

Hoaëc

Giáo viên: Phan Dư Tú

Sau phaûn öùn g

- Khí ở ống dẫn cháy với ngọn lửa rất sáng và tỏa nhiều nhiệt. dd KMnO4 nhạt màu, dd AgNO3 trong NH3 xuất hiện kết tủa

- Phản ứng điều chế axetilen: CaC2 + H2O → C2H2 + Nút ống Ca(OH)2 nghiệm thật - Khi đốt khí axetilen cháy nhanh để khí khỏi tỏa nhiệt và có ngọn lửa rất thoát ra sáng.

- C2H2 là hidrocacbon không bên ngoài do phản no, không làm mất màu dd KMnO4 và là ank-1-in nên ứng điều chế tạo kết tủa vàng. axetilen xảy ra rất nhanh.

Trang 59

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

vàng.

C 2H 2

H 2O

C aC 2 d d A g N O 3 /N H

A g2C 2 3

E.Củng cố và dặn dò: Soạn bài mới ở chương VII chuẩn bị cho tiết sau.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 60

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--TIẾT 49:

Hóa học 11 – CB

Ngày 25 tháng 02 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

KIỂM TRA ĐỊNH KÌ LẦN 3

I. Mục tiêu: - Nhằm đánh giá chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh và sự phối hợp trong hoạt động dạy học.

- Đánh giá tình hình đối tượng học sinh, để có biện pháp uốn nắn kịp thời.

- Cải tiến phương pháp dạy và học của giáo viên và học sinh. * Định hướng năng lực: Năng lực chung 1. Năng lực tự học 2. Năng lực giải quyết vấn đề 3. Năng lực tự quản lý

4. Năng lực sử lý thông tin 5. Năng lực sử dụng kiến thức thực hành

6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 7. Năng lực tính toán.

II. Chuẩn bị: Nội dung bài kiểm tra.

III. Phương pháp: Tự luận.

IV. Hình thức: Kiểm tra chung toàn trường

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 61

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

ĐỀ KIỂM TRA Câu 1: (1,5 điểm) Hãy chọn các CTHH và các chữ số thích hợp hoàn thành các PTHH sau 1. CH4 + …………. → CH3Cl + ……..

2. ………+ … O2 → …CO2 + …H2O 3. C2H2 + ………..→ C2H2Br4 Câu 2: (1,5 điểm) Nêu định nghĩa và viết công thức tổng quát của các hợp chất sau: a. Ankan

b. Anken

c. Ankin

Câu 3: (1,5 điểm) Bằng phương pháp hóa học nhận biết các chất khí sau (viết ptpư và ghi rõ điều kiện nếu có): CH4, C2H2, C2H4 Câu 4: (2 điểm) Viết các PTHH thực hiện các chuyển đổi sau: (1) ( 2) (3) (4) → C4H6  → Cao su buna CH4 → C2H2 → C4H4 

(5)

C2H4

Câu 5: (1 điểm) a. Viết công thức cấu tạo các chất có tên gọi tương ứng sau: 1. 3-etyl-2metylpentan

2. 2-metylbut-1-en

b. Gọi tên các chất có công thức cấu tạo tương ứng sau: 1. CH3-C≡C-CH2-CH3.

2. CH2=CH-CH2-CH=CH2.

Câu 6: (1 điểm) Cho 336 ml hỗn hợp khí metan và etilen (đktc) lội qua dung dịch brom dư thu được 0,94 g đibrometan. a. Viết phương trình phản ứng xảy ra. b. Tính thành phần phần trăm theo thể tích của mỗi khí trong hỗn hợp đầu.

Câu 7: (1 điểm) Dẫn 6,72 lít hỗn hợp khí gồm propan, etilen và axetilen qua dung dịch brom dư, thấy còn 1,68 lít khí không bị hấp thụ. Nếu dẫn 6,72 lít khí X trên qua dung dịch Bạc nitrat trong amoniac thấy có 24,24 gam kết tủa. Các thể tích khí đo ở điều kiện tiêu chuẩn. a. Viết các phương trình hoá học để giải thích quá trình thí nghiệm trên. b. Tính thành phần phần trăm theo khối lượng của mỗi khí trong hỗn hợp.

Câu 8: (0,5 điểm) Cho H2 và 1 olefin có thể tích bằng nhau qua Niken đun nóng ta được hỗn hợp A. Biết tỉ khối hơi của A đối với H2 là 23,2.

Hiệu suất phản ứng hiđro hoá là 75%. Hãy xác định công thức phân tử olefin?

--------------- Hết --------------Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 62

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*---

Hóa học 11 – CB

Ngày 03 tháng 03 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

CHƯƠNG 7: HIĐROCACBON THƠM - NGUỒN HIĐROCACBON THIÊN NHIÊN HỆ THỐNG HÓA VỀ HIĐROCACBON Bài 35 – Tiết 50: BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức Biết được :

− Định nghĩa, công thức chung, đặc điểm cấu tạo, đồng phân, danh pháp. − Tính chất vật lí: Quy luật biến đổi nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi của các chất trong dãy đồng đẳng benzen. − Tính chất hoá học: Phản ứng thế (quy tắc thế) 2. Kỹ năng − Viết được công thức cấu tạo của benzen và một số chất trong dãy đồng đẳng. − Viết được các phương trình hoá học biểu diễn tính chất hoá học của benzen, vận dụng quy tắc thế để dự đoán sản phẩm phản ứng.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.4. Năng lực hợp tác.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.3. Năng lực giao tiếp.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Trọng tâm: − Cấu trúc phân tử của benzen và một số chất trong dãy đồng đẳng. − Tính chất hoá học benzen và toluen.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 63

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới:

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: (5ph) Nghiên cứu phần mở đầu và rút ra các - Hiđrocacbon thơm là những nhận xét: hiđrocacbon trong phân tử chứa một hay - Hiđrocacbon thơm là gì? nhiều vòng benzen.

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ hóa - Hiđrocacbon thơm được chia thành hai học. loại: - Hiđrocacbon thơm được chia thành mấy * Loại có một vòng benzen, loại có nhiều loại? vòng benzen và có nhiều ứng dụng trong Năng lực giải quyết vấn đề CN hoá chất.

Nội dung ghi bảng HIĐROCACBON THƠM - Hiđrocacbon thơm là những hiđrocacbon trong phân tử chứa một hay nhiều vòng benzen.

- Hiđrocacbon thơm được chia thành hai loại: * Loại có một vòng benzen * Loại có nhiều vòng benzen và có nhiều ứng dụng trong CN hoá chất.

I. Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp và cấu tạo: 1. Dãy đồng đẳng của benzen: C6H6, C7H8, C8H10..., CT chung : CnH2n - 6 với n ≥ 6.

2. Đồng phân và danh pháp: 2. Viết các đồng phân cấu tạo của phân tử Học sinh viết, giáo viên cùng học sinh - Từ C8H10 trở đi bắt đầu có đồng phân: vị trí nhóm C8H12 và gọi tên? ankyl và cấu tạo mạch cacbon. kiểm tra lại.

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật - Tên hệ thống : số chỉ vị trí + nhóm ankyl + ngữ hóa học. benzen.

Hoạt động 2: (10ph) 1. Viết các đồng đẳng của benzen và đưa * C6H6, C7H8, C8H10... ra CT chung của dãy đồng đẳng này? * CT chung: CnH2n - 6 với n ≥ 6.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 64

Trường THPT Phong Điền

CTPT

C6H6

Tổ Hóa – Sinh – CN

C7H8 CH 3

C8H10 C2H5

CTCT Teân thoâng thöôøng

Benzen

Teân thay theá (teân heä thoáng)

Hóa học 11 – CB

Toluen metylbenzen etylbenzen

CH3

1

CH3

CH3

CH3 2

1

1

2 3

CH3

4 CH3

2 3

ortho –xilen

meta – xilen

para –xilen

(o-xilen)

(m-xilen)

(p-xilen)

1,2-ñimetylbenzen

1,3-ñimetylbenzen

1,4-ñimetylbenzen

(o-ñimetylbenzen)

(m-ñimetylbenzen)

(p-ñimetylbenzen)

Chú ý đối với tên hệ thống: Nếu vòng benzen có nhiều nhánh ( thế) phải đánh số vị trí các nhóm thế sao cho tổng số vị trí các nhóm thế là nhỏ nhất . Các nhóm thế đọc theo thứ tự A, B, C của chữ cái đầu gốc ankyl.

Kể chuyện “Rùa và Thỏ” hướng dẫn HS biết và nhớ vị trí octo, meta và para.

3. Cấu tạo: Hoạt động 3: (10ph) 3. Tham khảo hình 7.1 SGK và nêu nhận - 12 nguyên tử của benzen nằm trên một - 12 nguyên tử của benzen nằm trên một mặt xét? mặt phẳng. phẳng.

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật - Có 3 liên kết đôi liên hợp.

- Có 3 liên kết đôi liên hợp. ngữ hóa học.

- CTCT: hoặc - CTCT: hoặc Kể chuyện về giấc mơ vòng benzen.

Hoạt động 4: (5ph) 4. Nêu các tính chất vật lí của hidrocacbon - Chất lỏng hoặc rắn ở đk thường. thơm?

- t0s tăng khi M tăng.

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải - Thơm, không tan trong nước, nhẹ hơn quyết vấn đề. nước, tan được trong dung môi hữu cơ.

Giáo viên: Phan Dư Tú

II. Tính chất vật lí : - Chất lỏng hoặc rắn ở đk thường.

- t0s tăng khi M tăng.

- Thơm, không tan trong nước, nhẹ hơn nước, tan được trong dung môi hữu cơ.

Trang 65

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động 5: (15ph) - Nêu khái niệm phản ứng thế?

Hóa học 11 – CB

III. Tính chất ất hóa h học:

Nguyên ttử hoặc nhóm nguyên tử này bị thế bởi nguyên tử hay nhóm nguyên Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết thay th ttử khác. vấn đề.

- Hướng dẫn HS phân tích đặc điểm cấu tạo phân tử benzen và đồng đẳng từ đó xác Định được hai trung tâm phản ứng là vòng benzen và mạch nhánh ankyl.

Có tính chất ất củ của vòng thơm và nhóm ankyl. ng th thế: - Biểu diễn thí nghiệm. Chú ý dùng giấy vieát caùc phaûn öùng cuûa benzen, toluen 1. Phản ứng quì tẩm ướt để trên ống nghiệm để phát a. Thế H của ủa vvòng benzen : vôùi brom. hiện HBr. * Thế vớii halogen có Fe xt, t0. giaáy quì öôùt

benzen

*T Tỷ lệ 1:1 được 2 sản phẩm thế ở vị trí o và p. *T Tỷ lệ 1:3 thu được sản phẩm thế 3 lần th thế.

boät saét

dd brom a)

b)

- Benzen có phản ứng với brom không?

Nếu có, phản ứng xảy ra trong điều kiện nào?

Br + Brr2 benzen

Boät saét

+ HBr

brombenzen

* Các ankylbenzen dễ d tham gia phản ứng thế H của vòng òng benzen h hơn benzen và sự thế ưu tiên nhóm o và p so vvới nhóm ankyl.

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa học.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 66

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB CH3

Br (41%)

CH3

2-bromtoluen (o - bromtoluen)

+Br2 , Fe - HBr

CH3

Toluen

(59%) Br 4-bromtoluen (p - bromtoluen)

- Tương tự hãy viết phản ứng thế với axit nitric?

- GV biểu diễn thí nghiệm benzen phản ứng với axit nitric ( như hình vẽ trên

**Phản ứng với axit nitric NO2 + HNO3(ñaëc)

H2SO4 ñaëc

+ H2 O

nitrobenzen

benzen

CH 3

CH 3

H 2SO 4 ñaëc H NO 3 ñaëc - H 2O

toluen

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa học.

Giáo viên: Phan Dư Tú

NO 2

2- nitrotoluen (o - nitrroât luen) (58% ) CH 3

NO2 2- nitrotoluen (o - nitrroât luen) (42% )

Trang 67

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

- Hãy rút ra nhận xét sản phẩm của phẩm Qui taéc theá: Caùc ankylbenzen deã * Thế halogen vào H của nhánh: phản ứng của toluen với brom và HNO3) tham gia p/öù theá nguyeân töû H cuûa 0 t CH CH2Br + HBr töø ñoù ruùt ra quy taéc theá?

3 + Br2 voøng benzen hôn benzen vaø söï theá öu tieân vò trí ortho vaø para so vôùi vò trí nhoùm ankyl.

benzylbromua

Qui taéc theá: Caùc ankylbenzen deã tham gia p/öù

* Nếu không có Fe xt phản ứng thế ở theá nguyeân töû H cuûa voøng benzen hôn benzen mạch nhánh . vaø söï theá öu tieân vò trí ortho vaø para so vôùi vò trí nhoùm ankyl. * Nếu không có Fe xt phản ứng thế ở mạch nhánh VI. Rút kinh nghiệm:

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 68

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Bài 35 – Tiết 51: I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được:

Hóa học 11 – CB

Ngày 03 tháng 03 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG

− Tính chất hoá học: Phản ứng thế (quy tắc thế), phản ứng cộng vào vòng benzen ; Phản ứng thế và oxi hoá mạch nhánh. − Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí, tính chất hoá học của stiren (tính chất của hiđrocacbon thơm ; Tính chất của hiđrocacbon không no: Phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp ở liên kết đôi của mạch nhánh).

2. Kỹ năng − Viết được các pthh biểu diễn tính chất hoá học của benzen, vận dụng quy tắc thế để dự đoán sản phẩm phản ứng. − Tính khối lượng benzen, toluen tham gia phản ứng hoặc thành phần phần trăm về khối lượng của chất trong hỗn hợp. − Viết công thức cấu tạo, từ đó dự đoán được tính chất hoá học, viết được các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của stiren. − Phân biệt một số hiđrocacbon thơm bằng phương pháp hoá học. − Tính khối lượng sản phẩm thu được sau phản ứng trùng hợp.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.3. Năng lực giao tiếp.

3.4. Năng lực hợp tác.

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Trọng tâm: − Tính chất hoá học benzen và toluen. − Cấu trúc phân tử, tính chất hoá học của stiren.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 69

Trường THPT Phong Điền

V. Tiến trình lên lớp:

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: (10ph) 1. Giải thích về khả năng phản ứng của benzen?

2. Viết CTCT và gọi tên các CTCT tương ứng với hợp chất có CTPT C8H10.

3. Bài mới: Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung ghi bảng I. Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp và cấu tạo: II. Tính chất vật lí : III. Tính chất hóa học: 1. Phản ứng thế: 2. Phản ứng coäng.

Hoạt động 1: (7ph) a) Coäng hiñro.

- Viết phản ứng cộng H2 vào phân tử HS quan sát, nhận xét hiện tượng phản 0 t , Ni benzen và toluen? ứng. + 3H2 - Hướng dẫn HS viết PTHH cộng benzen benzen xiclohexan với clo.

Dưới sự hướng dẫn của GV HS viết b) Coäng clo Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải PTHH của phản ứng.

Cl quyết vấn đề. + Cl2

aùnh saùng

Cl

Cl

Cl

Cl Cl

hexacloran

Hay (666) * C6H6Cl6 (666) trước đây dùng làm thuốc trừ sâu, hiện nay không sử dụng do độc và phân hủy chậm.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 70

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Boät traéng cuûa

taïo ra 1,2,3,4,5,6 -hexacloxiclohexan C6H6Cl6 (coøn goïi hexacloran)

GV gợi ý: HS viết PTHH và lưu ý đến điều kiện của phản ứng.

Hoạt động 2: (10ph) GV tiến hành thí nghiệm như hướng dẫn SGK. Dưới sự hướng dẫn của GV HS viết PTHH của phản ứng oxi hoá không hoàn toàn toluen.

3. Phản ứng oxi hóa:

HS quan sát, nhận xét hiện tượng phản a. Oxi hóa hoàn toàn: Các hidrocacbon thơm cháy tỏa nhiều nhiệt : ứng 3n-3 Dưới sự hướng dẫn của GV HS viết t C O2 → nCO2 + (n-3)H2O. CnH2n-6 + PTHH của phản ứng oxi hoá không hoàn 2 Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá toàn toluen. hiện tượng và rút ra kết luận trong thực b. Oxi hóa không hoàn toàn : hành hóa học.

0

1 ml benzen

1 ml benzen 1 ml dd KMnO4

1 ml benzen

laéc nheï

ñun noùng Khoâng p/öù

1 ml toluen

1 ml dd KMnO4

1 ml benzen

1 ml dd KMnO4

1 ml toluen

laéc nheï

ñun noùng

laéc nheï

ñun noùng

Khoâng p/öù

Khoâng p/öù

Giáo viên: Phan Dư Tú

Khoâng p/öù

Khoâng p/öù

Coù p/öù

* Benzen không làm mất màu dd KMnO4 ở cả nhiệt độ thường và cao.

Trang 71

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB t 0C

C6H6+ KMnO4 → Không xảy ra * Các ankylbenzen làm mất màu dd KMnO4 ở nhiệt độ cao :

1 ml toluen 1 ml dd KMnO4

1 ml toluen

laéc nheï

ñun noùng Khoâng p/öù

0

t C C6H5-CH3+2KMnO4 → C6H5-COOK+ 2KOH + 2MnO2 + H2O. Tạo sản phẩm là kali benzoat.

Coù p/öù

9. Viết phản ứng đốt cháy tổng quát hidrocacbon thơm? Nêu nhận xét?

10. Cân bằng phản ứng oxi hóa không hoàn toàn toluen bằng phương pháp thăng bằng electron?

Hoạt động 3: (7ph) - Stiren có công thức phân tử là C8H8 và có một vòng benzen, chứa một liên kết đôi - CTPT: C8H8 ngoài vòng benzen hãy viết CTCT của - Phân tử có cấu tạo phẳng: stiren.

- CTCT: C6H5–CH=CH2 hoặc

Năng lực sử dụng biểu tượng, danh pháp hóa học. Năng lực giải quyết vấn đề

CH

CH2

B. MOÄT VAØI HIÑROCACBON THÔM KHAÙC I. STIREN 1. Caáu taïo vaø tính chaát vaät lí. a. Cấu tạo.- CTPT: C8H8 - Phân tử có cấu tạo phẳng: - CTCT: C6H5–CH=CH2 hoặc CH

- Nghieân cöùu SGK ñeå bieát veà tính chaát vaät lí cuûa stiren.

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

Giáo viên: Phan Dư Tú

CH2

Chất lỏng, không màu, t0s = 1460C, không b. Tính chất vật lí: tan trong nước, tan nhiều trong dung môi Chất lỏng không màu, nhẹ hơn nước, không tan hữu cơ. trong nước. Sôi ở 1460C, tan nhiều trong dung môi hữu cơ.

Trang 72

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

2. Tính chất ất hóa học: h Vừa có tính chất giống Hoạt động 3: (10ph) Vừa có tính chất giống anken vừa giống anken vừaa giống benzen.

- Em hãy so sánh cấu tạo của phân tử - V stiren với các hiđrocacbon đã học. Từ công benzen. thức cấu tạo hãy nêu các tính chất hóa học có thể có của nó?

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học. Năng lực giải quyết vấn đề

a) Phản ứng ng vớ với dung dịch brom.

C6H 5-CH=CH2 + Br2

- Viết phản ứng xảy ra khi cho Stiren tác dụng với dd Br2 và với H2 dư có xt và nung nóng? Gọi tên sản phẩm?

C6H5 CH CH2 Br

CH

CH2 +H

CH2 CH3

2

t0,xt,p

Br CH2 CH3

CH 2 0

t ,xt,p

CH

Br

b) Phản ứng ng vớ với hiđro.

CH

CH2 +H 2 0

t0,xt,p

C6H5 CH CH2 Br

+ 3H2

t ,xt,p

c) Ph Phản ứng trùng hợp.

CH

C6H 5-CH=CH2 + Br2

CH2 CH3

CH2 CH3

+ 3H2

t0,xt,p

c) Phản ứng ng tr trùng hợp.

CH 2

CH

CH2

CH

CH2

0

t ,xt,p p - Hãy viết PTHH phản ứng trùng hợp n n stiren. n n pol istirren polistirren - Thông báo thêm: stiren cũng tham gia phản ứng thế ở vòng benzen và làm mất Stiren dùng để chế tạo cao su Buna S, chế Stiren dùng đểể ch chế tạo cao su Buna S, chế tạo kính màu dung dịch thuốc tím. tạo ạo kính otô, ống tiêm, nhựa trao đổi otô, ống tiêm, êm, nh nhựa trao đổi ion… ion…

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 73

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

II. NAPHTALEN (baêng phieán) – Giảm tải

Hoạt động 4: NAPHTALEN (baêng phieán) – Giảm tải làm thí nghiệm naphtalen thăng hoa.

Boâng

Giaáy aåm

Naphtalen thaêng hoa

Hóa học 11 – CB

- CTPT: C10H8 - Phân tử có cấu tạo phẳng.

- CTCT:

Tôø giaáy coù ñuïc loã

hoặc

Naphtalen

Naphtalen là chất rắn, nóng chảt 800C, tan trong benzen, ete… có tính thăng hoa.

Hoạt động 5: (2ph)

C. ÖÙNG DUÏNG CUÛA MOÄT SOÁ

- Nghieân cöùu SGK, ruùt ra nhaän xeùt.

HIÑROCACBON THÔM - Benzen vaø toluen laøm nguyeân lieäu cho CN hoaù hoïc.

- Nguoàn cung caáp benzen vaø toluen chuû yeáu töø nhöïa than ñaù vaø töø hexan, heptan.

- Stiren laøm monome ñeå saûn xuaát chaát deûo, cao su…

Naphtalen laøm nguyeân lieäu ñeå saûm xuaát phaåm nhuoäm. Döôïc phaåm.

Cuûng coá: Kieán thöùc troïng taâm caàn cuûng coá: + Caáu taïo voøng cuûa benzen. + Phaûn öùng theá cuûa benzen vaø ñoàng ñaúng + Tính chaát cuûa moät soá hiñrocacbon thôm.

Baøi taäp veà nhaø: Baøi 8 ñeán baøi 13 trang 160 – 161 SGK Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 74

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Tiết 52:

Ngày 10 tháng 03 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

LUYỆN TẬP VỀ BENZEN (Thay bài: MỘT SỐ HIĐROCACBON THƠM KHÁC)

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức Ôn tập lại kiến thức:

− Định nghĩa, công thức chung, đặc điểm cấu tạo, đồng phân, danh pháp. − Tính chất vật lí: Quy luật biến đổi nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi của các chất trong dãy đồng đẳng benzen. − Tính chất hoá học: Phản ứng thế (quy tắc thế) 2. Kỹ năng − Viết được công thức cấu tạo của benzen và một số chất trong dãy đồng đẳng. − Tính chất hoá học: Phản ứng thế (quy tắc thế), phản ứng cộng vào vòng benzen ; Phản ứng thế và oxi hoá mạch nhánh. − Viết được các pthh biểu diễn tính chất hoá học của benzen, vận dụng quy tắc thế để dự đoán sản phẩm phản ứng. − Tính khối lượng benzen, toluen tham gia phản ứng hoặc thành phần phần trăm về khối lượng của chất trong hỗn hợp. − Tính chất hoá học benzen và toluen.

3. Định hướng năng lực: * Năng lực chung 1. Năng lực tự học 2. Năng lực giải quyết vấn đề 3. Năng lực sáng tạo

4. Năng lực tự quản lý 5. Năng lực giao tiếp 6. Năng lực hợp tác

7. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 8. Năng lực tính toán

II. Trọng tâm: − Cấu trúc phân tử của benzen và một số chất trong dãy đồng đẳng. − Tính chất hoá học benzen và toluen.

III. Chuẩn bị: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 75

Trường THPT Phong Điền

IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp:

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động của học sinh Nội dung ghi bảng

Hoạt động của giáo viên HÖÔÙNG DAÃN CAÙC BAØI TAÄP SGK.

CH2CH3

1. ÖÙng vôùi coâng thöùc phaân töû C8H10 coù bao nhieâu ñoàng

CH3 1 2

CH3 1 2

CH3

3

phaân hiñro cacbon thôm?

A. 2

B. 3

C. 4

D. 5

etylbenzen

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, năng lực giao tiếp.

1,2-ñimetylbenzen (o -ñimetylbenzen hay o - xilen)

1 CH3

1,3-ñimetylbenzen (m - ñimetylbenzen hay m - xilen)

CH3 2

4 CH3

3

1,4-ñimetylbenzen (p -ñimetylbenzen hay p - xilen)

2. Vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa caùc phaûn öùng xaûy ra trong moãi tröôøng hôïp sau: a) Toluen taùc duïng vôùi hiñro coù xuùc taùc niken, aùp suaát cao, ñun noùng. b) Ñun noùng benzen vôùi hoãn hôïp HNO3 ñaëc vaø

a)

CH3 + 3H2

t0, Ni

CH3

b)

NO2 + HNO3(ñaëc) benzen

H2SO4 ñaëc.

H2SO4 ñaëc

+ H2 O

nitrobenzen

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán để tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

3. trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc phaân bieä caùc chaát:

+ Nhoû dung dòch brom vaøo 3 oáng nghieäm ñöïng rieâng bieät benzen, hex-1 –en vaø

benzen, hex-1-en vaø toluen. Vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa caùc phaûn ngöù ñaõ duøng.

toluen. Oáng nghieäm coù hieän töôïng maát maøu laø hex-1-en.

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán để tìm

hieän töôïng maát maøu laø toluen.

Giáo viên: Phan Dư Tú

+ Nhoû dung dòch KMnO4 vaøo hai oáng nghieäm coøn laïi vaø ñun noùng, oáng nghieäm coù

Trang 76

Trường THPT Phong Điền

ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

+ khoâng coù hieän töôïng gì laø benzen.

Gôïi yù: Benzen 1 dung dòch

Toluen

Khoâng phaûn öùng

- Chæ khi coù aùnh saùng thì theá ôû nhaùnh.

brom

- Khi coù xuùc taùc laø boät Fe thi theá ôû nhaân benzen (o vaø p…)

trong CCl4 2 dung dòch 4. Benzen vaø toluen phaûn öùng ñöôïc vôùi chaát naøo sau ñaây: (1) dung dòch brom trong CCl4; (2) dung dòch kali pemanganat; (3) hiñrocoù xuùc taùc niken, ñun noùng.

(4) Br2 coù boät Fe, ñun noùng.

Vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa caùc phaûn öùng xaûy ra.

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán để tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

Chæ xaûy ra khi coù ñun noùng *

Khoâng phaûn öùng

kali pemanganat 3 hiñrocoù xuùc taùc niken, ñun

CH3

0

+ 3H2

t , Ni

benzen

CH3

0

t , Ni

+ 3H2

xiclohexan

noùng.

4 Br2 coù boät

Br

Fe, ñun noùng.

+ Br2

Boät saét

CH3

+ HBr

brombenzen

benzen

CH3

+ HBr

(41%)

2-bromtoluen (o - bromtoluen)

+Br2 , Fe Toluen

Br

(59%)

CH3 + HBr

Br 4-bromtoluen (p - bromtoluen) t * C6H5 –CH3 + 2KMnO4  → C6H5 COOK + 2MnO2 + KOH + H2O ( ñun caùch thuyû) 0

Kali benzoat Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 77

Trường THPT Phong Điền

5. Hiñrocac bon X laø chaát loûng coù tæ khoái hôi so vôùi khoâng khí baèng 3,17. Ñoát chaùy hoaøn toaøn X thu ñöôïc CO2 coù khoái löôïng baèng 4,28 laàn khoái löôïng H2O. ÔÛ nhieät ñoä thöôøng X khoâng laøm maát maøu dung dòch brom.

Khi ñun noùng X laøm maát maøu dung dòch KMnO4. a) Tìm coâng thöùc phaân töû vaø coâng thöùc caáu taïo cuûa X. Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và tạo thành sau phản ứng.

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

a) MX = 3,172 x 29,0 = 92,0 (g/mol). m CO2

m H2 O

4,28 n CO2 4,28 = ⇒ = 44, 0 = 7 : 4 Suy ra CxHy 7CO2 + 4H2O. Vaäy CTPT 1 1 n H2O 18, 0

cuûa X laø C7H8, CTCT: C6H5 – CH3 toluen. b) Vieát caùc phaûn öùng: (theo baøi hoïc)

b) Vieát PTHH cuûa X vôùi H2 ( xuùc taùc Ni ñun noùng), vôùi brom ( coù maët boät Fe) vôùi hoãn hôïp dö cuûa axit HNO3 vaø axit H2SO4 ñaëc.

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán để tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

6. ñaùnh daáu (+) vaøo oâ caëp chaát coù phaûn öùng vôùi nhau theo maãu sau: BENZEN HEXEN TOLUEN ETILEN H2, xt Ni.

H2, xuùc taùc Ni.

Br2 (dd)

Br2 coù Fe, ñun noùng.

Br2 coù

Dd KMnO4, ñun

Fe, ñun noùng.

KMnO4,, Giáo viên: Phan Dư Tú

BENZEN

HEXEN

TOLUEN

ETILEN

+

+

+

+

Br2 ( dd)

+ +

+

+

+

+

+

+

+

noùng.

HBr

+

+

H2O ( ( xt H+)

+

+ Trang 78

0

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

tC HBr H2O (xt H+) Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

7. Cho benzen taùc duïng vôùi löôïng dö HNO3 ñaëc coù xuùc taùc H2SO4 ñaëc ñeå ñieàu cheá nitrobenzen. Tính khoái

- Khoái löôïng nitrobenzen laø 1,23 taán.

löôïng nitrobenzen thu ñöôïc khi duøng 1 taán benzen vôùi hieäu suaát 78,0%.

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán để tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

Nhắc nhở: Làm các bài tập còn lại trong sgk chuẩn bị tiết sau luyện tập

Trường THPT Phong Điền Giáo viên: Phan Dư Tú

Ngày 17 tháng 03 năm 2015 Trang 79

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Tiết 53:

Hóa học 11 – CB

GV soạn: Phan Dư Tú.

LUYỆN TẬP VỀ HIĐROCACBON THƠM

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Hệ thống, ôn tập lại kiến thức: - Tính chất hóa học cơ bản của hidrocacbon thơm. So sánh được tính chất của hidrocacbon thơm với ankan, anken 2. Kỹ năng - Rèn luyện Kỹ năng viết đồng phân, gọi tên, viết các phương trình hóa học minh họa tính chất hóa học của hidrocacbon thơm.

- Rèn luyện Kỹ năng giải bài tập về hỗn hợp hidrocacbon - Rèn luyện thái độ làm việc khoa học, nghiêm túc.

- Xây dựng tính tích cực, chủ động, hợp tác, có kế hoạch và tạo cơ sở cho các em yêu thích môn hóa học.

3. Định hướng năng lực: * Năng lực chung 1. Năng lực tự học 4. Năng lực tự quản lý 7. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 2. Năng lực giải quyết vấn đề 5. Năng lực giao tiếp 8. Năng lực tính toán 3. Năng lực sáng tạo 6. Năng lực hợp tác II. Trọng tâm: - Rèn luyện Kỹ năng viết đồng phân, gọi tên, viết các phương trình hóa học minh họa tính chất hóa học của hidrocacbon thơm.

- Rèn luyện Kỹ năng giải bài tập về hỗn hợp hidrocacbon III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động của giáo viên Giáo viên: Phan Dư Tú

Hoạt động của học sinh

Nội dung ghi bảng Trang 80

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

I. Các kiến thức cần nắm vững: 1. Cách gọi tên các đồng đẳng của benzen, các 1. Phiếu học tập số 1: 1. Nhắc lại cách gọi tên của các đồng phân Học sinh nêu cách gọi, giáo viên bổ sung đồng phân có nhánh ở vòng benzen. hidrocacbon thơm theo danh pháp IUPAC? thêm.

Năng lực sử dụng thuật ngữ ngôn ngữ, a) Tên thông thường: giao tiếp, năng lực hợp tác.

- Tên nhân benzen.

- Một nhóm CH3 đính vào: toluen - Hai nhóm CH3: có các tên: o-xilen, mxilen, p-xilen. b) Tên hệ thống: - Nhân benzen - Có nhóm thế: Ankyl + benzen - Có nhiều nhóm thế thì phải đánh số chỉ rõ vị trí nhóm thế đối với vòng benzen.

Việc đánh số sao cho tống vị trí các nhóm thế là nhỏ nhất. Đọc tên các nhóm thế theo thứ tự bần A, B, C của chữ cái đầu của nhóm thế..

2. Nêu tính chất hidrocacbon thơm?

hóa

học

của

các

2. Phiếu học tập số 2: Viết CTCT và gọi tên các đồng phân của hidrocacbon thơm có CTPT là C8H10 và C8H8?Trong số các đồng phân đó, đồng phân nào tác dụng được với dd Brôm, hidro bromua?

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, Giáo viên: Phan Dư Tú

2. Nắm được tính chất hóa học chung của hidrocacbon thơm. a. Phản ứng thế H của vòng benzen. b. Phản ứng cộng hidro vào vòng benzen. c. Phản ứng thế H của nhánh ankyl liên kết với vòng benzen. d. Phản ứng oxi hóa nhánh ankyl bằng dd thuốc tím, t0. e. Phản ứng cộng và nối đôi ở nhánh của vòng benzen.

II. Bài tập luyện tập: 1. Bài tập 1: Theo phiếu học tập 2. * Với C8H10 viết được 4 đồng phân với * Với C8H10 viết được 4 đồng phân với tên gọi tên gọi là : là: (1) etylbenzen.

(1) etylbenzen.

(2) 1,2-dimetylbenzen (2) 1,2-dimetylbenzen hay o-dimetylbenzen, o-xilen. hay o-dimetylbenzen, o-xilen.

(3) 1,3-dimetylbenzen (3) 1,3-dimetylbenzen Trang 81

Trường THPT Phong Điền

năng lực giao tiếp.

3. Phiếu học tập số 3: - Viết PTHH. a - Toluen + Br2 (bột Fe) b - Toluen + HNO3 đặc ( H2SO4 đặc) c - Benzen + H2 ( xt: Ni) d - Etylbenzen + Cl2 (ás) e - Etylbenzen + dd KMnO4 (t0). g - Stile với dd Br2.

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

hay m-dimetylbenzen, m-xilen. hay m-dimetylbenzen, m-xilen.

(4) 1,4-dimetylbenzen (4) 1,4-dimetylbenzen hay p-dimetylbenzen, p-xilen. hay p-dimetylbenzen, p-xilen. * Với C8H8 viết được 1 đồng phân là * Với C8H8 viết được 1 đồng phân là vinylbenzen hay styren. vinylbenzen hay styren.

Br

+ Br2 ( Fe)

Brombenzen

theá

NO 2

HNO 3 ñaëc H 2 SO 4 ñaëc

(1)

3. Bài tập2: Theo phiếu học tập 3:

+ HBr

+ H2O

p/öù

CH3

P/öù coäng

0

CH3

+ 3H2 ,Ni,t

(3)

Nitrobenzen + 3H 2 ,Ni, t

Benzen

Toluen

0

t0 Xiclohexan

coän g +3Cl 2, aùs'

Oxi hoaù + 2KMnO4

Cl Cl

Cl

C6H5 COOK + 2MnO2 + KOH +H2O kalibenzoat

* Stiren tác dụng được với dd Br2 và HBr.

Cl

CH 2 -CH 3

Cl

+ H2

Cl Hexacloran

CH 2 -CH 3

+ 3H 2 N i , t0

N i , t0

CH Br -CH 2Br CH = CH 2

+ Br 2

P/öù/ coän g

(4)

CH Br -CH 3 + H Br

Stiren

H O-CH -CH 3

Theo qui taéc M ac-coâp - nhi- coáp

+ H 2O T ruøn g hôïp :

H+

n C 6H 5 -CH =CH 2

t 0, xt, p

- CH - CH 2 C 6H 5

n

Ñ oàn g truøn g hôïp : ( Truøn g hôïp stiren vôùi buta-1,3 -ñien, xt,t 0,p)

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 82

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

CH 2 Br + HBr

0

+ Br2 (t )

Benzylbromua CH 3

+Br2 0 Fe,t

Br + HBr

o-bromtoluen CH 3 CH 3 (2)

+ HBr

p/öù theá

Br p-bromtoluen

Toluen

CH 3 HNO 3 ñaëc H 2 SO 4 ñaëc

NO 2 + H 2O

o-nitrotoluen CH 3 + H 2O NO 2 p-nitrotoluen

4. Phiếu học tập số 4: a. Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt - Lấy mẫu thử, thêm dd AgNO3/NH3 vào ba bình dựng các chất lỏng : benzen, stiren, ta nhận ra hex-1-in : tạo kết tủa vàng. toluen và hex-1-in?

- Các mẫu thử còn lại thêm dd KMnO4 ở nhiệt độ thường ta nhận stiren và toluen ở Năng lực giải quyết vấn đề nhiệt độ cao : làm nhạt màu dd thuốc tím và có kết tủa đen xuất hiện.

4. Bài tập 3: Theo phiếu học tập 4: - Lấy mẫu thử, thêm dd AgNO3/NH3 vào ta nhận ra hex-1-in : tạo kết tủa vàng.

CH3(CH2)3C ≡ CH + [Ag(NH3)2]OH H2O + 2NH3 + CH3(CH2)3C ≡ CAg - Các mẫu thử còn lại thêm dd KMnO4 ở nhiệt độ thường ta nhận stiren và toluen ở nhiệt độ cao : làm nhạt màu dd thuốc tím và có kết tủa đen xuất hiện.

b. Vieát CTCT vaø goïi teân caùc hiñrocacbon thôm coù coâng thöùc phaân töû C8H10, C8H8.

Trong soá caùc ñoàng phaân ñoù, ñoàng phaân naøo phaûn öùng ñöôïc vôùi dung dòch brom, Giáo viên: Phan Dư Tú

Dd Br2

Dd HBr

C8H10 Trang 83

Trường THPT Phong Điền

hiñrobromua? Vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng ñaõ xaûy ra.

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

Tổ Hóa – Sinh – CN

C6H5CH2CH3

khoâng

khoâng

C6H5(CH3)2

khoâng

khoâng

Vieát p/öù

Vieát p/öù

Hóa học 11 – CB

C8H8 C6H5CH=CH2 4. Bài tập 3: Theo phiếu học tập 5: a) Ñieàu cheá C2H4, C2H2 töø

5. Phiếu học tập số 5: Vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa caùc phaûn öùng a) Ñieàu cheá C2H4, C2H2 15000 C ñieàu cheá etilen, axetilen, töø metan; ñieàu 2CH  → C2 H2 + 3H 2 4 Laøm laïnh nhanh cheá clobenzen vaø nitrobenzen töø benzen töø Pd/PbC O benzen vaø caùc chaát voâ cô khaùc.

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

0

1500 C töø 2CH4  → C2 H2 + 3H 2 Laøm laïnh nhanh

3 C2H 2 + H 2     → C2H 4

3 C 2 H 2 + H 2  Pd/PbC  O → C2H 4

b) Ñieàu cheá clobenzen vaø nitrobenzen töø C6H6

Fe,t b) Ñieàu cheá clobenzen vaø nitrobenzen töø C6H6 + Cl2  → C6H5Cl + HCl H2SO4 ñaëc C6H6 → C6H5NO2 + H2O C6H6 + HONO2  Fe,t C6H6 + Cl2  → C6H5Cl + HCl 0

0

H2SO4 ñaëc → C6H5NO2 + C6H6 + HONO2 

5. Phiếu học tập số 6: Cho 23,0 kg toluen tác dụng với hh axit HNO3 đặc, dư (xt H2SO4 đặc) . Cho rằng toàn bộ toluen chuyển hết thành 2,4,6trinitrotoluen (TNT), hãy tính khối lượng TNT thu được và lượng HNO3 dã dùng.

H2O

Năng lực tính toán theo lượng chất tham Học sinh giải, giáo viên cùng cả lớp kiểm tra lại. gia và tạo thành sau phản ứng.

5. Bài tập 4: Theo phiếu học tập 6: H SO ñaëc

2 4 → C6H5CH3(NO2)3 C6H5CH3+3HONO2 

+ 3H2O 92 189

227

23 y

x

54

- Khoái löôïng TNT laø: (23,0 x 27,0): 92,0 = 56,75 (kg) - Khoái löôïng HNO3 phaûn öùng laø: ( 23,0 x 189): 92,0 = 47,25 (kg)

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 84

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

6. Bài tập 5: Theo phiếu học tập số 7: Học sinh giải và đưa ra đáp án.

6. Phiếu học tập số 7: a. Hidrocacbon X ở thể lỏng có %(m) H = 7,7%. X tác dụng được với dd Br2 > Công thức phân tử của X là : A. C2H2 B. C4H4 C. C6H6 D. C8H8 * CTTQ : CnH2n - 6 b. Ankylbenzen X có %(C) = 91,31% . Tìm * Theo đề ta có : CTPT và CTCT của X 12n/(14n-6) = 91,31/100 → n = 7. * CTPT X là C7H8. * CTCT : C6H5-CH3 : toluen.

Giáo viên: Phan Dư Tú

ĐA: A

b.) Tìm CTPT cuûa X: Akylbenzen: CnH2n -6.

14n -6

12n

100% 91,31

Laäp tæ soá: 14n -6 100 = suy ra n = 7 Vaäy X laø : C7H8 12n 91,31

b) CTCT X laø: C6H5 – CH3

toluen.

Trang 85

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Tiết 54 :

Hóa học 11 – CB

Ngày 22 tháng 03 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

LUYỆN TẬP VỀ HIĐROCACBON THƠM (Thay bài 37. NGUỒN HIĐROCACBON THIÊN NHIÊN)

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Hệ thống, ôn tập lại kiến thức: - Tính chất hóa học cơ bản của hidrocacbon thơm. So sánh được tính chất của hidrocacbon thơm với ankan, anken 2. Kỹ năng - Rèn luyện Kỹ năng viết đồng phân, gọi tên, viết các phương trình hóa học minh họa tính chất hóa học của hidrocacbon thơm.

- Rèn luyện Kỹ năng giải bài tập về hỗn hợp hidrocacbon - Rèn luyện thái độ làm việc khoa học, nghiêm túc.

- Xây dựng tính tích cực, chủ động, hợp tác, có kế hoạch và tạo cơ sở cho các em yêu thích môn hóa học.

3. Định hướng năng lực: * Năng lực chung 1. Năng lực tự học 4. Năng lực tự quản lý 7. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 2. Năng lực giải quyết vấn đề 5. Năng lực giao tiếp 8. Năng lực tính toán 3. Năng lực sáng tạo 6. Năng lực hợp tác II. Trọng tâm: - Rèn luyện Kỹ năng viết đồng phân, gọi tên, viết các phương trình hóa học minh họa tính chất hóa học của hidrocacbon thơm.

- Rèn luyện Kỹ năng giải bài tập về hỗn hợp hidrocacbon III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 86

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động của giáo viên

Năng lực tổng hợp và giải quyết vấn đề

Hoạt động của học sinh và nội dung ghi bảng etylbenzen Ñeàu tham gia phaûn Gioáng nhau

Hoạt động 1: (15ph) So sánh tính chất hoá học của etylbenzen với stiren, viết phương trình hoá học của các phản ứng minh hoạ.

Hóa học 11 – CB

C6H5 CH2 CH3 + 3H2

stiren

xt, Ni t0

CH2 - CH3

xt, Ni C6H5CH=CH2 +H2  → C6H5–CH2CH3 t 0

öùng coäng Ñeàu tham - Khi đun nóng với dd KMnO4 gia phaûn nhóm etyl bị oxi hoá.

Làm mất màu dd KMnO4 và nhóm vinyl bị oxi hoá

Khi đốt cháy hoàn toàn cho CO2 và H2O ( Viết phương trình hoá học của phản ứng)

öùng oxi hoaù

Tham gia phản ứng thế.

- Phản ứng thế với brom khan * Thế ở nhân.

* Tham gia phản ứng trùng hợp.

C H 2C H 3 Br

CH + HBr

C H 2C H 3

Khaùc nhau

+ B r2 , F e

n

CH2

CH

CH2

0

t ,xt,p

C H 2C H 3

n

polistiren

+ HBr Br

* Tham gia phản ứng đồng trùng hợp.

* Thế ở nhánh.

CH 2CH 3 aùs ù

CH 2CH 2Br + HBr

nCH2 = CH - CH = CH2 + nCH = CH2 buta-1,3 ñien

C6H5 stiren

xt, p t0

-CH2-CH = CH -CH2 -CH - CH2C6H5 Co su Buna - S

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 87

n

Trường THPT Phong Điền

a) Hoạt động 2: (10ph) Dùng công thức cấu tạo viết phương trình hoá học của stiren với: a) H2O ( xúc tác H2SO4) b) HBr c) H2 ( theo tỉ lệ số mol 1: 1, xúc tác Ni)

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

b) CH = CH2 + H2O

H+

HO - CH -CH3

c) CH = CH2 + HBr

CHBr -CH3

CH = CH2 + H2

Ni

CH2 -CH3

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, năng lực tổng hợp và giải quyết vấn đề.

Toluen chỉ làm mất màu dung dịch KMnO4 ở điều kiện đun nóng, stiren làm mất màu dung dịch Hoạt động 3: (5ph) Trình bày phương pháp hoá học phân KMnO4 ở diều kiện thường, benzen không làm mất màu dung dịch KMnO4 cả khi đun nóng và điều biệt 3 chất lỏng sau: toluen, benzen, kiện thường. stiren. Điều kiện TOLUEN

STIREN

BENZEN

nhiệt độ Dung Năng lực tổng hợp và giải quyết vấn đề dịch Đun nóng Mất màu Không mất KMnO4 màu Mất màu Không đun nóng Không mất màu Không mất màu Hoạt động 4: (15ph) Khi tách hiđro của 66,25kg etylbenzen thu được 52,00 kg stiren.

Tiến hành phản ứng trùng hợp toàn bộ lượng stiren này thu được hỗn hợp A gồm politiren và phần stiren chưa tham gia phản ứng. Biết 5,20 gam A vừa đủ làm mất màu của 60,00 ml Giáo viên: Phan Dư Tú

a) Hiệu suất:

52,00 x100% = 78,49% ( ≈ 80%) 66,25

b) Khối lượng stiren đã tham gia phản ứng trùng hợp: 42,64kg Cụ thể: tính khối lượng stiren không phản ứng trùng hợp có trong 52,00kg hỗn hợn A. -

5,200 kg A làm mất màu: 0,060 x 0,15 = 0,009 kmol Br2.

Suy ra 52,00 kg hỗn hợp A sẽ làm mất màu: (0,009.10 = 0,09 kmol Theo phản ứng : C6H5 CH=CH2 + Br2 C6H5 CHBr-CH2Br (M C6H5 CH=CH2 =104) Trang 88

Trường THPT Phong Điền

dung dịch brom 0,15M. a) Tính hiệu suất của phản ứng tách hiđro của etylbenzen. b) Tính khối lượng stiren đã trùng hợp. c) Polistirren có phân phân tử khối trung bình bằng 3,12. 105. Tính hệ số trùng hợp trung bình của polime.

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Số mol stiren = số mol brom = 0,09 mol Khối lượng stiren chưa phản ứng bằng: 0,09. 104 = 9, 36 kg Khối lượng stiren đãn tham gia trùng hợp là: 52,00 – 9,36 = 42,64kg. c) Hệ số trùng hợp trung bình của polime 3000.

Mỗi mắt xích của phân tử polime có M C6H5 CH=CH2 =104, còn phân tử TB của polime là3,12. 105. nên hệ số trùng hợpTB của polime là: 3,12. 105 : 104 = 3000.

Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và tạo thành sau phản ứng.

Từ etilen và benzen tổng hợp được stiren theo sơ đồ: C6H6    → C6H5C2H5  → C2 H 4 H+

t0 xt

H a) C2H4 + C6H6  C  → C6H5C2H5 H 2

+

4

C6H5C2H5  txt→ C6H5 CH= CH2 + H2 0

H b) Theo sô ñoà: C6H6  C  → C6H5C2H5  txt→ C6H5 CH=CH2 H C6H5CH=CH2 (Mbenzen =78) a) Viết các phương trình hoá 1,00.106 = 12,8.103 mol - Số mol benzen tương ứng 1 tấn benzen là: nC H = học thực hiện các biến đổi trên.

78,0 b) Tính khối lượng stiren thu 78 78 x 12,8.103 mol = x 12,8 kmol - Số mol stiren theo thực tế thu được là: được từ 1,00 tấn benzen nếu hiệu suất 100 100 của quá trình là 78%.

78 x12,8x103 = 9,984x103 kg = 9,984 tấn. vì 1 tấn = 103 kg, nên ta có khối lượng stiren thu được là: Năng lực tổng hợp và giải quyết 100 vấn đề ----?---- có đúng không?----?----2

+

0

4

6

Cách khác:

6

H C6H6  C  → C6H5C2H5  txt→ C6H5 CH=CH2 Cứ 78 tấn C6H6 thu được 104 tấn H 2

+

4

0

stiren. Vậy 1,00 tấn C6H6 sẽ thu được (104 x1): 78 = 1,333 tấn stiren, vì hiệu suất là 78% nên thực tế chỉ thu được là: 78% x 1,333 ≈ 1,04 tấn stiren.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 89

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*---

Hóa học 11 – CB

Ngày 15 tháng 03 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

Bài 38 – Tiết 55: HỆ THỐNG HÓA VỀ HIĐROCACBON I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức Biết được: Mối quan hệ giữa các loại hiđrocacbon quan trọng.

2. Kỹ năng − Lập được sơ đồ quan hệ giữa các loại hiđrocacbon. − Viết được các phương trình hoá học biểu diễn mối quan hệ giữa các chất. − Tách chất ra khỏi hỗn hợp khí, hỗn hợp lỏng. − Xác Định công thức phân tử, viết công thức cấu tạo và gọi tên.

3. Định hướng năng lực: * Năng lực chung 1. Năng lực tự học 4. Năng lực tự quản lý 2. Năng lực giải quyết vấn đề 5. Năng lực giao tiếp 3. Năng lực sáng tạo 6. Năng lực hợp tác

7. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 8. Năng lực tính toán

II. Trọng tâm − Mối quan hệ giữa các loại hiđrocacbon quan trọng.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới:

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 90

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động của giáo viên

Hóa học 11 – CB

Hoạt động của học sinh

Nội dung ghi bảng

Hệ thống câu hỏi hệ thống kiến thức: 1. Viết các công thức chung của ankan, anken, ankin, và ankylbenzen ( Chú ý điều kiện của chỉ số n trong công thức chung).

2. Trình bày đặc điểm cấu tạo phân tử ankan, anken, ankin, và ankylbenzen.

3. Khái quát lại một số tính chất vật lí quan trọng của hiđrocacbon, cho thí dụ minh hoạ.

4. Trình bày tính chất hoá học của một loại hiđrocacbon, cho thí dụ minh hoạ bằng PTHH. Các HS khác nhận xét, bổ sung.

5. Trình bày một số ứng dụng quan trọng của mỗi loại hidrocacbon. Cho thí dụ minh hoạ.

6. tìm hiều sơ đồ mối quan hệ chuyển hoá giữa các loại hiđrocacbon trong SGK trang 172 và vận dụng viêt các PTHH minh hoạ.

Năng lực tổng hợp và giải quyết vấn đề Yeâu caàu vieát ñöôïc nhö sau: ANKAN Công thức phân tử Đặc điểm cấu tạo

Tính chất vật lí

CnH2n + 2 ( n

≥

ANKEN 1)

CnH2n ( n

≥

ANKADIEN CnH2n ( n

2)

≥

3)

- Chỉ có liên kết đơn C- C và CH.

- Có một liên kết đôi C= C.

- Có 2 liên kết đôi C= C.

- Chỉ có đồng phân mạch cacbon.

- Có đồng phân mạch cacbon.

- Có đồng phân mạch C

- Có đồng phân vị trí liên kết đôi.

- Có đồng phân vị trí liên kết đôi.

- Có đồng phân hình học.

- Có đồng phân hình học.

- Ở điều kiện thường, các hợp chất từ C1 – C4 là chất khí;

ANKIN CnH2n - 2 ( n - Có một liên kết ba C

ANKYLBENZEN

≥

≡

2) C.

- Có đồng phân mạch cacbon.

- Có đồng phân vị trí liên kết ba.

CnH2n - 6 ( n

≥

STIREN C8 H 8

6)

- Có vòng benzen.

- Có vòng benzen.

- Có đồng phân mạch cacbon của nhóm ankyl.

- Có một liên kết đơn C= C.

- Có đồng phân vị trí tương đối của các nhóm ankyl.

- CTCT: C6H5–CH=CH2

- Phân tử có cấu tạo phẳng:

≥ 5 là chất lỏng hoặc rắn.

- Tăng dần theo chiều tăng của phân tử khối (M). Nhẹ hơn nước, không tan trong nước tan tốt trong các dung môi hữu cơ.

- Không màu.

Tính chất hoá học đặc trưng

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 91

Trường THPT Phong Điền - Phản ứng thế (halogen).

- Phản ứng tách.

Tổ Hóa – Sinh – CN Khó xảy ra

a.s

→ CnH2n + 2 + X2 

Khó xảy ra

- Phản ứng thế H của ank-1-in.

CH ≡ CH + 2AgNO3 + 2NH3 AgC ≡ CAg + 2NH4NO3

CnH2n + 1X + HX

CnH2n + 2

Khó xảy ra

Fe Cr O ...

Hóa học 11 – CB

Khó xảy ra

Khó xảy ra

- Phản ứng thế (halogen khi có bột Fe và đun nóng, nitro hóa trong dung dịch H2SO4 đặc làm xúc tác).

Khó xảy ra

Khó xảy ra

2 3  →CnH2n −H 2

CnH2n + 2 → CqH2q + 2 + CpH2p (p+q=n) - Phản ứng oxi hoá.

CH4 + O2

t C , xt  → HCH=O −H O o

2

* Phaûn öùng oxi hoaù hoaøn toaøn vaø khoâng hoaøn

3CH ≡ CH + 8KMnO4

toaøn ( + O2 vaø dd KMnO4).

t0

* C6H5 –CH3 + 2KMnO4  →

3KOOC - COOK +

3CH2 =CH2 + 2KMnO4 + 4H2O 3 HOCH2–

C6H5 COOK + 2MnO2 + KOH + H2O ( ñun caùch thuyû)

8MnO2 +2KOH + 2H2O

CH2OH- 2MnO2 + 2KOH

(Trừ benzen)

(tương tự với ankadien) - Phản ứng cộng (H2, Br2, HX…)

Không

* Cuøng coù phaûn öùng coäng: 0

+ H2 ( Ni, t )

* Cuøng coù phaûn öùng coäng: 0

+ H2 ( Ni, t )

+ Halogen ( Br2)

+ Halogen ( Br2)

+ HX ( X= OH, Br,

+ HX ( X= OH,

Cl)

Làm mất màu dd KMnO4 và nhóm vinyl bị oxi hoá

Br, Cl)

Khó xảy ra

* Cuøng coù phaûn öùng coäng:

C 6H 5-CH=CH 2 + Br2

C6H 5 CH CH 2 Br

0

+2 H , Ni ,t C

2 CnH2n-2  → CnH2n+2

CH

+ H , Pd ,t 0C

2 CnH2n-2 → CnH2n

CH2

CH2 CH3

+H 2 0

CH2 CH3

+ 3H2

t ,xt,p

+ Halogen ( Br2)

Br

t0,xt,p

+ HX ( X= OH, Br, Cl) Muốn phản ứng dừng lại ở giai đoạn 1 cần có Hg2+ làm xúc tác và đun nóng.

- Phản ứng trùng hợp.

Không

Taïo PE. Vinyl axetilen, C6H6

Taïo PE. Vinyl axetilen, C6H6

Nhị hợp: 2CH ≡ CH 4 Cl  CuCl,N 1000 HC→

Không

CH2=CH–C

≡ CH

n

Tâm hợp: 3CH

CH

6000C boät C

CH

CH2

Điều chế

- Làm nguyên liệu, nhiên liệu, dung môi.

RCOONa Al4C3

+ NaOH ( r )  → CaO , t oC

- Làm nguyên liệu

- Làm nguyên liệu

polistirren

hay

- Làm nguyên liệu, dung môi.

RH

+ 12 H O

2  → 3CH4↑ -4Al ( OH ) 3

Giáo viên: Phan Dư Tú

CH2

t ,xt,p

Bezen

Ứng dụng

CH

0

Trang 92

n

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Sự chuyển hóa của Hidrocacbon

Hóa học 11 – CB

(3) (1)

(2)

Ankan (1) (2) Xicloankan CnH 2n + 2 Taùch H2 Taùch H2 CnH2n n= 6,7,8 ñoùng voøng

(4)

Benzen vaø ñoàng ñaúng CnH2n - 6

II. Bài tập

HOAÏT ÑOÄNG 2: HÖÔÙNG DAÃN GIAÛI BAØI TAÄP TRONG SGK 1. So sánh tính chất hoá học của: a) anken với ankin b) ankan với ankylbenzen Cho thí dụ minh hoạ.

Gioáng nhau: Phaûn öùng vôùi dung dòch KMnO4 3CH2 =CH2 + 2KMnO4 + 4H2O 3 HOCH2– CH2OH- 2MnO2 + 2KOH

Năng lực tổng hợp và giải quyết vấn đề

3CH ≡ CH + 8KMnO4 3KOOC - COOK + 8MnO2 +2KOH + 2H2O Khaùc nhau: Caùc ank 1-in vaø etin coù phaûn öùng vôùi dung dòch AgNO3 trong NH3, etin phaûn vôùi axit axetic taïo vinyl axetat, vôùi röôïu etylic taïo CH2 = CHO – C2H5.

Caùc phaûn öùng:

CH ≡ CH + 2AgNO3 + 2NH3 AgC ≡ CAg + 2NH4NO3

Hoaëc vieát

CH ≡ CH + 2[Ag(NH3)2]OH AgC ≡ CAg + 4NH3 + 2NH3

Vôùi axit axetic vaø röôïu etilic: HC ≡ CH + CH3COOH CH3COO-CH= CH2 ( vinyl axetat) HC ≡ CH + HOC2H5 H2C = CHO-C2H5 b)So saùnh tính chaát hoaù hoïc cuûa: ankan vôùi

b) Gioáng nhau:

ankylbenzen.

* Cuøng tham gia phaûn öùng theá:

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 93

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN CH3 -CH2 - CH3

Hóa học 11 – CB +Br2, aùs' t0

CH3 - CH - CH3

(spc)

Br CH3 - CH - CH2 Br (spp) CH2 -CH3 Br + HBr

+Br2 , Fe CH2 -CH3

( theá ôû nhaân)

CH2 -CH3 + HBr Br CH2 -CH2Br

+Br2 ,aùs' (theá ôû nhaùnh)

+HBr

** Cuøng tham gia phaûn öùng oxi hoaù hoaøn toaøn (chaùy cho khí CO2 vaø H2O) Khaùc nhau.

Ankylbenzen tham gia phaûn öùng coäng vaø oxi hoaù khoâng hoaøn toaøn, caùc ankan khoâng coù phaûn öùng naøy.

CH2 -CH3

+ H2 Ni, t0, xt

CH2 -CH3

Caùc ankylbenzen khi ñun noùng vôùi dung dòch KMnO4 thì nhoùm ankyl bò oxi hoaù vaø laøm maát maøu dung dòch KMnO4.

2. Trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc:

-

nhaït ( vieát PTHH).

a) Phaân bieät caùc bình ñöïng khí rieâng bieät khoâng daùn nhaõn: H2, O2, CH4, C2H4, C2H2.

-

Daãn 4 khí coøn laïi ñi qua dung dòch brom, khí naøo laøm maát maøu dung dòch brom laø C4H4 ( vieát PTHH).

Năng lực tổng hợp và giải quyết vấn đề Giáo viên: Phan Dư Tú

Duøng dung dòch AgNO3 trong NH3 ñeå nhaän bieát C2H2 vì coù keát tuûa maøu vaøng

Daãn 3 khí coøn laïi qua hoøn than chaùy hoàng. Khí naøo laøm cho hoøn than chaùy Trang 94

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

maïnh laø O2 ( vieát PTHH). Ñoát 2 khí coøn laïi trong bình chöùa khí oxi, daãn saûn phaåm qua bình nöôùc voâi trong, neáu vaån ñuïc laø bình chöùa CH4 ( Vieát PTHH). Coøn laïi laø H2.

3. Vieát phöông trình hoaù hoïc cuûa caùc phaûn öùng hoaøn thaønh daõy chuyeån hoaù sau: (1)

(2)

a) Etan → etilen → polietilen (1)

(2)

(3)

(4)

b) Metan → axetilen → vinylaxxetilen → butañien → polibutañien. c) Benzen brombenzen.

Năng lực tổng hợp và giải quyết vấn đề 4. Vieát phöông trình hoaù hoïc toång quaùt cuûa phaûn öùng ñoát chaùy caùc lloaïi hiñrocacbon ñaõ neáu trong baûng 7.2.

Nhaän xeùt gì veà tæ leä soá mol CO2 vaø soá mol H2O trong saûn phaåm chaùy cuûa moãi loaïi hiñrocacbon.

Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và tạo thành sau phản ứng.

5. Khi ñoát chaùy hoaøn toaøn hiñrocacbon X ( laø chaát loûng ôû ñieàu kieän thöôøng) thu ñöôïc CO2 vaø H2O coù soá mol theo tæ leä 2 : 1. Coâng thöùc phaân töû cuûa X coù theå laø coâng thöùc naøo sau ñaây.

A. C4H4

B. C5H12

C. C6H6

C2H2

Năng lực tính toán theo lượng chất tham gia và tạo thành sau phản ứng.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 95

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Tiết 56:

Ngày 16 tháng 03 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

CHƯƠNG 8: DẪN XUẤT HALOGEN – ANCOL - PHENOL LUYỆN TẬP TỔNG HỢP VỀ HIDROCACBON (Thay bài 39: DẪN XUẤT HALOGEN CỦA HIĐROCACBON)

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được : − Khái quát về các phương pháp giải toán về Hidrocacbon. + Phương pháp khối lượng. + Phương pháp thể tích.

+ Phương pháp dựa vào sản phẩm cháy. + Phương pháp trung bình.

2. Kỹ năng - Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học.

- Giải toán theo các phương pháp.

3. Định hướng năng lực: * Năng lực chung 1. Năng lực tự học 4. Năng lực tự quản lý 2. Năng lực giải quyết vấn đề 5. Năng lực giao tiếp 3. Năng lực sáng tạo 6. Năng lực hợp tác

7. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 8. Năng lực tính toán

II. Trọng tâm: - Giải toán theo các phương pháp.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn Định lớp: 2. Bài mới:

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 96

Trường THPT Phong Điền

Hoạt động của giáo viên Hoạt động 1: (15ph) 1. Phương pháp khối lượng hay % khối

lượng.

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học Năng lực giải quyết vấn đề Bước 1 : Tìm MA 1. Dựa vào khối lượng riêng DA (đktc)

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Hoạt động của học sinh

Nội dung ghi bảng

Bài tập 1: Một hydrocacbon A có thành phần nguyên tố: % C = 84,21; %H = 15,79; Tỉ khối hơi đối với không khí bằng dA/KK = 3,93. Xác Định CTPT của A

Bài tập 1: Bước 1: Tính MA: Biết dA/KK => MA = MKK. dA/KK = 29.3,93 = 114 Bước 2 : Đặt A : CxHy M 12x y = = A %C %H 100

x=

M A .%C 114.84,21 = =8 12.100 12.100

y=

M A .%H 114.15,79 = = 18 1.100 1.100

⇒MA = 22,4 . DA với DA đơn vị g/l 2. Dựa vào tỉ khối hơi của chất hữu cơ A MA = MB . dA/B MA = 29 . dA/KK 3. Dựa vào khối lượng (mA ) của một thể tích VA khí A ở đktc MA = (22,4 . mA)/ VA mA: khối lượng khí A chiếm thể tích VA ở đktc

Bài tập 2: Một hydrocacbon A ở thể khí có thể tích gấp 4 lần thể tích của lưu huỳnh đioxit có khối lượng tương đương trong cùng điều kiện. Sản phẩm cháy của A dẫn qua bình đựng nước vôi trong dư thì có 1g kết tủa đồng thời khối lượng bình tăng 0,8g. Tìm CTPT A.

Suy ra CTPT A: C8H18 Bài tập 2: * Tìm MA : 1VA = 4VSO2(ở cùng điều kiện ) ⇒nA = 4nSO2 ⇒

m SO2 mA 1 4 =4 ⇒ = MA M SO2 M A M SO2

có khối lượng tương đương nhau) ⇒ MA =

4. Dựa vào biểu thức phương trình Mendeleep – Claperon: Cho mA (g) chất hữu cơ A hóa hơi chiếm thể tích VA (l) ở nhiệt độ T (oK) và áp suất P(atm)

M SO 2 4

=

64 = 16 4

Cách 1 : giải theo phương pháp khối lượng hay % khối lượng : Đặt A : CxHy Bình đựng Ca(OH)2 hấp thụ CO2 và H2O Ca(OH)2

Giáo viên: Phan Dư Tú

(A và SO2

+

CO 2

CaCO 3

Trang 97

+ H 2O

Trường THPT Phong Điền mRT PV = nRT ⇒ M = (R = 0,082 pV

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

m↓ = mCaCO3 = 1g nCO2 = nCaCO3 = 1/100= 0,01mol

atm/ oKmol) 5. Dựa vào Định luật Avogadro: Định luật: Ở cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất, mọi thể tích khí bằng nhau đều chứa cùng một số phân tử khí.

⇒nC = nCO2 = 0,01mol ⇒mC = 12.0,01=0,12g mCO2 = 0,01.44 = 0,44g mbình = mCO2 + mH2O ⇒mH2O = 0,8-0,44 = 0,36g

m m VA = VB => nA = nB ⇒ A = B MA MB

mH = 2

m H 2O 18

=2

0,36 = 0,04 g 18

ĐLBT khối lượng (A) :mA = mC + mH = 0,12 +0,04 = 0,16 Ta có M .m 12x M y 16.0,12 = = A => x = A C = =1 mC m H m A 12.mA 12.0,16

M => MA = mA B mB

Bước 2 : Đặt CTPT chất A: CxHy

y=

M A .m H 16.0,04 = =4 mA 0,16

Vậy CTPT A : CH4 Cách 2 : Biện luận dựa vào điều kiện y ≤ 2x + 2; y chẵn, nguyên dương ; x ≥ 1, nguyên ⇒ x =1 và y = 4 CTPT A.

Hoạt động 2: (15ph) Phương pháp dựa vào phản ứng cháy Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học Năng lực giải quyết vấn đề Phương pháp giải: Giáo viên: Phan Dư Tú

Bài tập 3: Đốt hoàn toàn 0,58g một hydrocacbon A được 1,76g CO2 và 0,9g H2O. Biết A có khối lượng riêng DA ≅ 2,59g/l. Tìm CTPT A

Bài tập 3: Tóm tắt: 0,58g X + O2 → 1,76g CO2; 0,9 gH2O DA ≅ 2,59g/l. Tìm CTPT A? GIẢI : * Tìm MA : Trang 98

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Bước 1 : Tính MA (ở phần II.2.1.1) Bước 2 : Đặt A : CxHy * Viết phương trình phản ứng cháy.  Cx H y +  x + 

y y t0 O 2 → xCO 2 + H 2 O 4 2

MA(g) 44x mA(g) mCO2 * Lập tỉ lệ để tính x,y

9y mH2O

y y x+ 1 x 4= = = 2 n A n O2pu n CO2 n H2O

M A .m CO2 44mA

,y =

Biết DA => MA = 22,4.2,59 ≅ 58 * Viết phương trình phản ứng cháy, lập tỉ lệ để tìm x,y y y  t0 C x H y +  x + O 2 → xCO 2 + H 2 O 4 2 

MA(g) mA(g)

44x mCO2

9y mH2O

MA 44x 9y 58 44x 9y = = = = = m A m CO2 m H 2O 0,58 1,76 0,9

MA 44x 9y hoặc = = m A m CO2 m H 2O

x=

Hóa học 11 – CB

⇒ x = 4 ; y =10. Vậy CTPT A : C4H10

M A .m H 2O 9mA

* Từ đó suy ra CTPT A Bài tập 4: 1) Nếu đề bài cho: oxi hóa hòan tòan một chất Khi đốt cháy hòan tòan 0,42 g một Hydrocacbon X thu tòan bộ sản phẩm qua bình 1 đựng H2SO4 đặc, bình 2 đựng KOH dư. Kết quả, bình 1 tăng 0,54 g; bình 2 tăng 1,32 g. Biết rằng khi hữu cơ A thì có nghĩa là đốt cháy hòan tòan hóa hơi 0,42 g X chiếm thể tích bằng thể tích của 1,192 g O2 ở cùng điều kiện. Tìm CTPT của chất hữu cơ A thành CO2 và H2O X 2) Oxi hóa chất hữu cơ A bằng CuO thì khối Tóm tắt: lượng oxy tham gia phản ứng đúng bằng độ giảm khối lượng a(g) của bình đựng CuO sau CO2 Bình 1ñöïng ddH2SO4 ñ Bình 2 ñöïng KOHdö 0,42g X (CxHy) +O2 CO phản ứng oxi hóa. Thông thường trong bài 2 H2O -H2O, -CO2, m =1,32g m1=0,54g 2 toán cho lượng oxi tham gia phản ứng cháy, Giải: để tìm khối lượng chất hữu cơ A nên chú ý đến Định luật bảo toàn khối lượng * Tính MX : Một số lưu ý:

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 99

Trường THPT Phong Điền

mA + a = mCO2 + mH2O 3) Sản phẩm cháy (CO2, H2O) thường được cho qua các bình các chất hấp thụ chúng.

4) Bình đựng CaCl2 (khan), CuSO4 (khan), H2SO4 đặc, P2O5, dung dịch kiềm, … hấp thụ nước.

Bình đựng các dung dịch kiềm…hấp thụ CO2.

Bình đựng P trắng hấp thụ O2.

5) Độ tăng khối lượng các bình chính là khối lượng các chất mà bình đã hấp thụ.

6) Nếu bài toán cho CO2 phản ứng với dung dịch kiềm thì nên chú ý đến muối tạo thành để xác Định chính xác lượng CO2.

7) Viết phương trình phản ứng cháy của hợp chất hữu cơ với oxy nên để oxy lại cân bằng sau từ vế sau đến vế trước. Các nguyên tố còn lại nên cân bằng trước, từ vế trước ra vế sau phương trình phản ứng.

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

0,42g X có VX = VO2 của 0,192g O2 (cùng điều kiện) => nX = nO2 => => M X =

mX m = O2 M X M O2

m X .M O 2 m O2

=

0,42.32 = 70 0,192

* Gọi X : CxHy  Cx H y +  x + 

y y t0 O 2 → xCO 2 + H 2 O 4 2

MX 0,42 Ta có :

44x 9y (g) mCO2 mH2O (g)

MX 44x 9y = = mX mCO2 mH2O

(1)

Đề bài cho khối lượng CO2, H2O gián tiếp qua các phản ứng trung gian ta phải tìm khối lượng CO2, H2O * Tìm mCO2, mH2O : - Bình 1 đựng dd H2SO4 đ sẽ hấp thụ H2O do đó độ tăng khối lượng bình 1 chính là khối lượng của H2O : m1 = mH2O=0,54g (2) - Bình 2 đựng dd KOH dư sẽ hấp thụ CO2 do đó độ tăng khối lượng bình 2 chính là khối lượng của CO2 : m2 = mCO2 =1,32g (3) (1), (2), (3) ⇒

70 44x 9y = = 0,42 1,32 0,54

⇒x=5; y = 10 Vậy CTPT X : C5H10 (M = 70đvC) Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 100

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động 3: (10ph) Phương pháp thể tích Phương pháp giải Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học Năng lực giải quyết vấn đề Bước 1 : Tính thể tích các khí VA, VO2, VCO2, VH2O (hơi)…

Bước 2 : Viết và cân bằng các phương trình phản ứng cháy của hydrocacbon A dưới dạng CTTQ CxHy Bước 3 : Lập các tỉ lệ thể tích để tính x,y  Cx H y +  x + 

y y t0 O 2 → xCO 2 + H 2 O 4 2

y   x +  (l) 4 

1(l) VA(l)

 y   (l) 2

x(l)

VO2 (l)

VCO2 (l) VH2O (hơi)(l)

y y x+ 1 x 4 = = = 2 hay VA VÒ 2 VCO 2 VH 2O x+

1 = nA nO2

⇒x=

y 4 =

VCO2 VA

=

x nCO 2

n CO2 nA

=

0,5l hỗn hợp + 2,5l O2 ll(- H2O)

CO2,O2dư

ñoát

CO2 ,O2 dư,H2O

KOHñ(- CO 2)

O2 dư

GIẢI : * O2 dư, bài tóan lý luận theo Hydrocacbon A  Cx H y +  x + 

a

 

y y t0 O 2 → xCO 2 + H 2 O 4 2 y 4

ax + 

ax

a

y 2

(lít)

CO2 → CO2 b b (lít) Ta có Vhh = a + b = 0,5 (1) VCO2 = ax + b = 1,8 – 0,5 = 1,3 (2) y = 3,4 – 1,8 = 1,6 2

 

(3)

y 4

VO2 dư = 2,5 - a  x +  = 0,5

n H 2O

2VH 2O VA

=

2nH 2O nA

Cách khác : Sau khi thực hiện bước 1 có thể làm theo cách khác: Giáo viên: Phan Dư Tú

Bài tập 5:Tóm tắt đề : CxHy : a (l) Gọi 0,5 l hỗn hợp CO2 : b (l)

VH2O = a

y 2

; ⇒y=

Bài tập 5: Trộn 0,5 l hỗn hợp C gồm hydrocacbon A và CO2 với 2,5 l O2 rồi cho vào khí nhiên kế đốt cháy thì thu được 3,4 l khí, làm lạnh chỉ còn 1,8 l. Cho hỗn hợp qua tiếp dung dịch KOH (đặc) chỉ còn 0,5 l khí.

Các V khí đo cùng điều kiện. Tìm CTPT của hydrocacbon A.

Hóa học 11 – CB

⇒ ax + a

y =2 4

(4)

⇒ ax + 3,2/4 = 2 ⇒ ax = 1,2 (2), (3) VCO2 = b = 0,1 Vhh = a + b = 0,5 ⇒ a = 0,4 Trang 101

(5)

Trường THPT Phong Điền

- Lập tỉ lệ thể tích VA: VB : VCO2 : VH2O rồi đưa về tỉ lệ số nguyên tối giản m:n:p:q.

- Viết phương trình phản ứng cháy của hợp chất hữu cơ A dưới dạng: o

t pCO2 + qH2O mCxHy + nO2 → - Dùng Định luật bảo toàn nguyên tố để cân bằng phương trình phản ứng cháy sẽ tìm được x và y =>CTPT A * Một số lưu ý: - Nếu VCO2 : VH2O = 1:1 => C : H = nC : nH = 1: 2 - Nếu đề tóan cho oxy ban đầu dư thì sau khi bật tia lửa điện và làm lạnh (ngưng tụ hơi nước) thì trong khí nhiên kế có CO2 và O2 còn dư. Bài tóan lý luận theo CxHy - Nếu đề tóan cho VCxHy = VO2 thì sau khi bật tia lửa điện và làm lạnh thì trong khí nhiên kế có CO2 và CxHy dư. Bài tóan lý luận theo oxy.

- Khi đốt cháy hay oxi hóa hòan toàn một hydrocacbon mà giả thiết không xác Định rõ sản phẩm, thì các nguyên tố trong hydrocacbon sẽ chuyển thành oxit bền tương ứng trừ:

Tổ Hóa – Sinh – CN

⇒ x = ax /a = 3 ; ⇒ y = ay/a = 8 Vậy CTPT của A là C3H8 Bài tập 6: Tóm tắt 3

12cm CxHy 3

60cm O2 (dö)

ñoát

CO2 H2O laøm laïnh -H2O O2dö

Trộn 12 cm3 một hydrocacbon A ở thể khí với 60 cm3 oxi (lấy dư) rồi đốt cháy. Sau khi làm lạnh để nước ngưng tụ rồi đưa về điều kiện ban đầu thì thể tích khí còn lại là 48 cm3, trong đó có 24cm3 bị hấp thụ bởi KOH, phần còn lại bị hấp thụ bởi P. Tìm CTPT của A (các thể tích khí đo trong cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất)

Bài tập tương tự : Trong một bình kín thể tích 1dm3 có một hỗn Giáo viên: Phan Dư Tú

3

24cm khí bò haáp thuï bôû i KOH (- CO2)

CO2 O2 dö

khí coøn laïi bò haáp thuï bôû i P (-O2) (V=48cm ) 3

* Tính các V: VCO2 = 24cm3 VO2 dư = 48 – 24 = 24cm3 ⇒ VO2 pứ = 60 – 24 = 36 cm3 * Tìm CTPT : Cách 1: Tính trực tiếp từ phương trình phản ứng đốt cháy: y y  t0 C x H y +  x + O2 → xCO2 + H 2 O 4 2 

VCO2 =12x = 24 => x = 2  

y 4

VO2 dư = 60 – 12  x +  = 24 => y = 4 GIẢI : Tìm CTPT A?

N2 → khí N2 Halogen → khí X2 hay HX (tùy bài)

Hóa học 11 – CB

PV 1.1 n1 = = = 0,03(mol) RT 0,082.(273 + 133,5)

Vì hỗn hợp đồng thể tích nên nA = nO2 = 0,03/2 = 0,015 mol

⇒ CTPT của A: C2H4 Cách 2: Lập tỉ lệ thể tích  Cx H y +  x + 

1

y y t0 O 2 → xCO 2 + H 2 O 4 2

y  x +  4 

x

y 2 Trang 102

(cm3)

Trường THPT Phong Điền

hợp đồng thể tích gồm hydrocacbon A và O2 ở 133,5 oC, 1 atm. Sau khi bật tia lửa điện và đưa về nhiệt độ ban đầu (133,5 oC) thì áp suất trong bình tăng lên 10% so với ban đầu và khối lượng nước tạo ra là 0,216 g. Tìm CTPT A Năng lực giải quyết vấn đề

Tổ Hóa – Sinh – CN

=> CxHy dư, biện luận theo O2 Sau khi đưa về nhiệt độ ban đầu, các khí tạo áp suất có trong bình gồm H2O, CO2, CxHy dư có số mol là : n2 = n1 . P2/P1 = 0,03.110/100 = 0,033 mol nH2O = 0,216/18 = 0,012 mol ĐLBT khối lượng (O) : nO2 = n CO2 + 1/2n H2O => n CO2 = nO2 – 1/2nH2O = 0,015-0,012/2 = 0,009mol nCxHydư = n2 - nCO2 - nH2O = 0,033-0,012-0,009 =0,012mol =>nCxHyphản ứng = 0,015-0,012 = 0,003 mol y y  t0 C x H y +  x + O 2 → xCO 2 + H 2 O 4 2 

1 (mol) 0,003 (mol)

 x + 

y  4

0,015

x

y 2

0,009

0,012

Hóa học 11 – CB

12

36

24

y y x+ x+ 1 x 4 1 4 = x = = ⇔ = VA VO2 VCO2 12 36 24

=> x = 2 và y = 4 ⇒ CTPT của A: C2H4 Cách 3: Nhận xét: đốt 12 cm3 A đã dùng 36 cm3 oxy và tạo ra 24 cm3 CO2 Suy ra

0

t 12C x H y + 36O 2 → 24CO 2 + ?H 2 O

ĐLBT (O): => 0

t 12C x H y + 36O 2 → 24CO 2 + 24H 2 O

ĐLBT (C): 12x = 24 => x = 2 ĐLBT (H) :12y = 48 => y = 4 Vậy CTPT của A là C2H4

y y x+ 1 x 4 = Ta có : = = 2 0,003 0,015 0,009 0,012

=> x = 3 y=8 Vậy CTPT A : C3H8 Giáo viên: Phan Dư Tú

(cm3)

Trang 103

Trường THPT Phong Điền

Hoạt động 4: Phương pháp trung bình Bước 1 : Đặt CTPT của hai chất hữu cơ cần tìm rồi suy ra CTPT trung bình của chúng : Đặt A : CxHy ; B : Cx’Hy’ ⇒ CTPTTB :

Tổ Hóa – Sinh – CN

Gọi CTPT trung bình của hai ankan :

Cách 2: Dùng phương pháp phân tử khối trung

C n H 2n+ 2

bình M : Gọi 2 ankan A : CnH2n+2 (a mol) ; B : CmH2m+2 (b mol)

nCO2 =

PV 2.14,56 = = 1,3mol RT 273 .0,082

Cx H y Bước 2 : Viết phương trình phản ứng tổng quát và dữ liệu đề bài cho tính x, y

C n H 2n+ 2 +

3n + 1 O2  → nCO 2 + ( n + 1) H 2 O 2

Bước 3 : biện luận

mX MX

Nếu x<x’ ⇒ x < x < x’

Cách 1: phương pháp số C trung bình ( n )

y<y’ ⇒ y< y < y’ Dựa vào điều kiện x, x’, y, y’ thỏa mãn biện luận suy ra giá trị hợp lý của chúng ⇒ CTPT A, B. Phạm vi ứng dụng: sử dụng có lợi nhiều đối với hỗn hợp các chất cùng dãy đồng đẳng

m → X .n MX

Số mol hỗn hợp n X =

mX MX

Số mol CO2 : nCO2 = ⇒

mX . n = 1,3 MX

19,2 n = 1,3 ⇒ n = 2,6 14 n + 2

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học Năng lực giải quyết vấn đề

Hỗn hợp gồm 2 ankan liên tiếp CnH2n+2

Bài tập 7 Đốt cháy hòan tòan 19,2 g hỗn hợp 2 ankan liên tiếp thu được 14,56 l CO2 (ở OoC, 2 atm).

Tìm CTPT 2 ankan.

n<m;

Năng lực giải quyết vấn đề

Giáo viên: Phan Dư Tú

Hóa học 11 – CB

CmH2m+2 ;

 3n + 1  C n H 2n+ 2 +  → nCO2 + (n + 1)H 2 O O2   2 

a (mol)

 3m + 1  C m H 2m+2 +  → mCO2 + (m + 1)H 2 O O2   2 

b bm (mol) nCO2 = an + bm = 1,3 mhh = (14n + 2)a + (14m +2)b = 19,2 14(bm + an) + 2(a + b) = 19,2 Từ (1),(2) suy ra : a + b = 0,5 = nhh

A

1≤ n, m = n +1 n = 2 vậy 2 ankan là:

MA 16 M

C2H6 C3H8

(2)

CH4 C2H6 C3H8 C4H10

Vậy

30

38,4 38,4

MB 30 m=3

(1)

=> M = mhh / nhh = 19,2/0,5 = 38,4 MA < 38,4 < MB = MA + 14

n < n = 2,6 < m = n +1 Vậy

an

44

44

58

38,4

38,4

58

72

A : C2H6 B : C3H8

Trang 104

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Bài 40 – Tiết 57: I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được :

Hóa học 11 – CB

Ngày 22 tháng 03 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

ANCOL

− Định nghĩa, phân loại ancol. − Công thứ c chung, đặc đ iểm cấu tạo phân tử, đồ ng phân, danh pháp (gốc − chức và thay thế). − Tính chất vật lí: Nhiệt độ sôi, độ tan trong nước ; Liên kết hiđro. − Tính chất hoá học: Phản ứng của nhóm −OH (thế H, thế −OH), phản ứng tách nước tạo thành anken ho ặc ete, ph ả n ứ ng oxi hoá ancol b ậ c I, bậc II thành anđ ehit, xeton ; Ph ản ứng cháy. − Phương pháp điều chế ancol từ anken, điều chế etanol từ tinh bột, điều chế glixerol; ứng dụng của etanol. − Công thức phân tử, cấu tạo, tính chất riêng của glixerol (phản ứng với Cu(OH)2).

2. Kỹ năng − Viết được công thức cấu tạo các đồng phân ancol; Đọc được tên khi biết công thức cấu tạo của các ancol (có 4C − 5C). − Dự đoán được tính chất hoá học của một số ancol đơn chức cụ thể; Viết được phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của ancol và glixerol. − Phân biệt được ancol no đơn chức với glixerol bằng phương pháp hoá học. − Xác Định công thức phân tử, công thức cấu tạo của ancol.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.3. Năng lực giao tiếp.

3.4. Năng lực hợp tác.

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Trọng tâm: − Đặc điểm cấu tạo của ancol; Quan hệ giữa đặc điểm cấu tao với tính chất vật lí (nhiệt độ sôi, tính tan) − Tính chất hoá học; Phương pháp điều chế ancol Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 105

Trường THPT Phong Điền

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp:

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1. Ổn Định lớp: 2. Bài mới: Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: (7ph) 1. Từ Định nghĩa, học sinh hãy nêu vài ví dụ Ví dụ ancol : hợp chất được gọi là ancol?

(1) CH3-OH Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải CH3-CH2-OH (2) quyết vấn đề.

C6H5-CH2-OH (3) CH2=CH-CH2-OH (4) ......

2. Từ phân loại về ancol, hãy xét xem các ancol ví dụ trên thuộc laọi nào?

Học sinh trả lời, giáo viên và cả lớp cùng Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải kiểm tra lại. quyết vấn đề.

3. Hãy cho vài ví dụ ancol là vòng no, đơn chức, là no đa chức?

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

Giáo viên: Phan Dư Tú

-OH, - OH HO-CH2-CH2-OH CH3-CH(OH)-CH2-OH ....

Nội dung ghi bảng I. Định nghĩa, phân loại: 1. Định nghĩa: * Ancol là những hợp chất hữu cơ, trong phân tử có nhóm hidroxyl -OH liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon no. (Nhóm -OH gọi là -OH ancol) 2. Phân lọai: a. Ancol no, đơn chức, mạch hở: Có 1 nhóm OH liên kết với gốc ankyl : CnH2n + 1-OH VD:... b. Ancol không no, đơn chức, mạch hở: Có 1 nhóm -OH liên kết với cacbon no của gốc HC không no.

VD: CH2=CH-CH2-OH (ancol allilic) c. Ancol thơm, đơn chức: Có 1 nhóm -OH liên kết với cacbon no thuộc mạch nhánh của vòng benzen.

VD: C6H5-CH2-OH (ancol benzylic) d. Ancol vòng no, đơn chức: Có 1 nhóm -OH liên kết với cacbon no thuộc gốc HC vòng no.

VD: -OH xiclohexanol.

Trang 106

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

e. Ancol đa chức: Có 2 hay nhiều nhóm -OH ancol.

VD: C2H4(OH)2, C3H5(OH)3...

4. Bậc của nguyên tử cacbon no trong ankan Học sinh trả lời kiến thức cũ, cả lớp nhận 3. Bậc rượu: Là bậc của nguyên tử cacbon có liên kết với nhóm -OH. được xác Định như thế nào? Rút ra bậc của xét. ancol?

Vậy bậc của ancol là bậc của nguyên tử C * Chương trình chỉ xét ancol no, mạch hở. có nhóm -OH. Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

5. Nhắc lại khái niệm đồng phân? Đối với hợp - Những hợp chất khác nhau nhưng có II. Đồng phân và danh pháp: chất no, mạch hở thì có những loại đồng phân cùng CTPT gọi là các đồng phân.

1. Đồng phân: gì?

- Đối với hợp chất no mạch hở thì có * Có đồng phân mạch cacbon và đồng phân vị trí Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải đồng phân mạch cacbon và đồng phân vị nhóm -OH. quyết vấn đề. trí nhóm chức.

6. Viết các đồng phân cấu tạo của các ancol có CH3 –CH2 – CH2 – CH2OH (1) 2. Danh pháp: CTPT C4H10O và gọi tên theo danh pháp thông (2) a. Tên thông thường: Một số chất có tên này: CH3 - CH2 - CH -CH3 thường, thay thế?

Ancol + tên gốc ankyl + ic.

OH Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải VD:...

(3) CH3 - CH - CH - OH quyết vấn đề. b. Tên thay thế: CH3 OH Tên hidrocacbon tương ứng với mạch chính + số chỉ vị trí nhóm -OH + ol.

CH3 C CH3 (4) * Mạch chính là mạch dài nhất có chứa nhóm CH3 OH. 7. Tham khảo SGK, nêu các tính chất vật lí cơ * Trong ancol có nguyên tử H linh động * Đánh số thứ tự của mạch chính bắt đầu từ phía bản của ancol? Viết các liên kết hidro tạo ra nên tạo được liên kết hidro với nhau → có nhóm -OH. tồn tại ở thể lỏng hoặc rắn ở điều kiện giữa ancol với ancol và giữa ancol với nước? thường.

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải III. Tính chất vật lí: ...O-H...O-H...O-H... quyết vấn đề. * Trong ancol có nguyên tử H linh động nên tạo R R R Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 107

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

* t0 sơi, khối lượng riêng d tăng theo chiều tăng của phân tử khối. * Do nguyên tử H linh động nên tạo được liên kết hidro với nước → tan tốt trong nước. ...O-H...O-H...O-H...O-H...

R H R H

Hóa học 11 – CB

được liên kết hidro với nhau → tồn tại ở thể lỏng hoặc rắn ở điều kiện thường. ...O-H...O-H...O-H...

R R R * t0 sôi, khối lượng riêng d tăng theo chiều tăng của phân tử khối. * Do nguyên tử H linh động nên tạo được liên kết hidro với nước → tan tốt trong nước. ...O-H...O-H...O-H...O-H...

R H R H * Độ tan trong nước giảm khi phân tử khối tăng.

Hoạt động 2: (20ph) 1. Hãy nhận xét đặc điểm cấu tạo của phân tử Các liên kết C-O và O-H phân cực, nên ancol etylic? phân tử ancol có thể bị phân cắt ở các liên kết này .

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

2.Thí nghiệm: Cho Na vào ống nghiệm chứa Phản ứng xảy ra, có bọt khí bay lên, đốt, C2H5OH, nút bằng nút cao su có ống dẫn vuốt khí này cháy với ngọn lửa xanh mờ. nhọn, đốt khí thốt ra ở đầu ống, quan sát, giải C2H5OH + Na → C2H5ONa + 1/2H2 thích và viết phản ứng xảy ra? t C H2 + 1/2O2  → H2O Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa Kết tủa màu xanh nhạt Cu(OH)2 tan ra, học. dd thu được trong suốt và có màu xanh lam.

3. Thí nghiệm: Tạo Cu(OH)2 bằng phản ứng giữa NaOH và CuSO4, thêm tiếp vào đây ít glixerol, lắc nhẹ, quan sát, giải thích hiện tượng?

0

Giáo viên: Phan Dư Tú

IV. Tính chất hóa học: 1.Phản ứng thế H của nhóm -OH: a. Tính chất chung của ancol : Tác dụng với kim loại kiềm: 2C2H5-OH +2Na → 2C2H5-ONa + H2 TQ: R-OH+ Na(K)→ R-ONa + 1/2H2

b. Tính chất đặc trưng của glixerol: Hòa tan Cu(OH)2 tạo dd màu xanh lam.

2C3H5(OH)3 + Cu(OH)2 → [C3H5(OH)2O]2Cu đồng (II)glixerat +2H2O. Trang 108

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa học.

2. Phản ứng thế nhóm -OH: 4. Viết phản ứng xảy ra giữa C2H5OH và HBr, t C C2H5-OH + HBr  → C2H5-Br + H2O thuộc loại phản ứng gì?

Thuộc loại phản ứng thế.

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

Thuộc loại phản ứng thế.

Sản phẩm có tên : dietyl ete.

5. Phản ứng với ancol viết ở bảng thuộc loại phản ứng gì? Gọi tên sản phẩm sinh ra?

0

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

CH2 - CH2

H2SO4 ñ aëc

OH H ancol etylic

170 0C

CH2 = CH2 + H2O etilen

6. Viết phản ứng tách nước ancol etylic và gọi tên sản phẩm?

Ancol baäc I

oxi hoaù

Anñehit

Giáo viên: Phan Dư Tú

b. Phản ứng với ancol: 0

H2SO4 ñaëc , 140 C  → R-O-R’+H2O R -OH + H -O-R’  3. Phản ứng tách nước:

CH2 - CH2

H2SO4 ñ aëc 170 0C

CH2 = CH2 + H2O etilen

* Tính chất này được ứng dụng để điều chế anken từ các ankanol.

4. Phản ứng oxi hóa:

7. Trình baøy hoaëc bieåu dieãn thí nghieäm neâu Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa học.

0

t C C2H5-OH + HBr  → C2H5-Br + H2O. etyl bromua etyl bromua không màu, nặng hơn nước, không tan trong nước.

OH H ancol etylic

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

trong SGK tr184.

a. Phản ứng với axit vơ cơ:

a) Phaûn öùng oxi hoaù khoâng hoaøn toaøn.

CH3 - CH - CH3 + CuO

t0

CH3 - C- CH3 + Cu + H2O

OH

O axeton

O -H + Cu O CH3 - CH H

t0

O CH3 - C

+ Cu + H2O

H anñehit axetic (CH3CHO)

Ancol baäc I O -H CH3 - CH + Cu O H

Oxi hoaù khoâng Anñehit hoaøn toaøn t0

O CH3 - C

+ Cu + H2O

H anñehit axetic (CH3CHO)

Trang 109

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Daây ñoøng xuyeân qua nuùt cao su

Daây ñoàng cuoán loø xo

CH3 - CH - CH3 + CuO Ancol etylic khan

t0

Oxi hoaù ancol etylic ( khi daây ñoàng noùng ñoû boû ñeøn coàn ra)

xeton

CH3 - C- CH3 + Cu + H2O

OH

Nöôùc

O axeton

t0

Ancol baäc III + CuO

Khoâng phaûn öùng

b) Phaûn öùng oxi hoaù hoaøn toaøn.

Cháy tỏa nhiều nhiệt :

7. Viết phản ứng cháy tổng quát của ancol này?

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

0

t C CnH2n+1-OH+3n/2O2  → CO2+(n+1)H2O+Q. * Ứng dụng tính chất này để sát trùng dụng cụ y tế từ đốt cháy ancol etylic.

Hoạt động 3: (5ph) 9. Viết phản ứng xảy ra khi cho etylen hợp H SO ,t C C2H4 + H2O   → C2H5-OH nước, thủy phân etyl brơmua?

C2H5-Br + NaOH → C2H5-OH+ NaBr Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

Học sinh viết và xác Định loại phản ứng, gọi tên, giáo viên kiểm tra lại.

2

10. Viết các phản ứng xảy ra trong chuổi phản ứng điều chế glixerol và gọi tên các sản phẩm?

Năng lực giải quyết vấn đề.

Oxi hoaù khoâng hoaøn toaøn

Ancol baäc II

4 ñaë c

0

V. Điều chế : 1. Phương pháp tổng hợp: + Anken hôïp nöôùc ( coù xt) CnH2n + H2O * Từ etylen:

0

xt , t  → CnH2n+1 OH

0

H SO ,t C C2H4 + H2O   → C2H5-OH * Thủy phân dẫn xuất halogen : 2

4 ñaë c

t0

→ C2H5-OH+ NaBr C2H5-Br + NaOH  * Glixerol được tổng hợp từ propen: CH2=CH-CH3 Cl2 , H 2O

0

HCl ,500 C  → CH2=CH-CH2-Cl

-

NaOH

→  → CH2Cl-CH(OH)-CH2Cl 

C3H5(OH)3. * Glixerol còn có thể thu được từ phản ứng thủy Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 110

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

phân chất béo.

2. Phương pháp sinh hóa: 11. Nêu các ứng dụng cơ bản của ancol?

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

Giáo viên: Phan Dư Tú

- Làm nhiên liệu, nguyên liệu để sản xuất các hóa chất quan trọng.

- SX phẩm nhuộm, dược phẩm, nước giải khát, dung mơi, mó phẩm...

+

0

Enzim H O , H ,t C → C2H5OH (C6H10O5)n    → C6H12O6  2

VI. Ứng dụng:.

- Làm nhiên liệu, nguyên liệu để sản xuất các hóa chất quan trọng.

- Sử dụng trong nghành công nghiệp thực phẩm, y tế.

Trang 111

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Bài 41 – Tiết 58:

Hóa học 11 – CB

Ngày 25 tháng 03 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

PHENOL

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được : − Khái niệm, phân loại phenol. − Tính chất vật lí: Trạng thái, nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy, tính tan. − Tính chất hoá học: Tác dụng với natri, natri hiđroxit, nước brom. − Một số phương pháp điều chế phenol (từ cumen, từ benzen) ; ứng dụng của phenol. − Khái niệm về ảnh hưởng qua lại giữa các nguyên tử trong phân tử hợp chất hữu cơ.

2. Kỹ năng − Phân biệt dung dịch phenol với ancol cụ thể bằng phương pháp hoá học. − Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của phenol. − Tính khối lượng phenol tham gia và tạo thành trong phản ứng.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.3. Năng lực giao tiếp.

3.4. Năng lực hợp tác.

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Trọng tâm: − Đặc điểm cấu tạo và tính chất hóa học của phenol − Phương pháp điều chế phenol.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 112

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động của giáo viên Hoạt động 1: (10ph) - Nghiên cứu SGK, từ đó rút ra Định nghĩa phenol.

- Hãy so sánh sự giống nhau và khác nhau về công thức của các chất sau đây.

OH

OH

(A) Phenol

CH3

(B)

Nội dung ghi bảng I. ÑÒNH NGHĨA , PHAÂN LOAÏI

Phenol là những hợp chất hữu cơ trong phân tử có chứa nhóm -OH liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon của vòng benzen.

CH2 - OH

I. Định nghĩa - phân loại : 1. Định nghĩa: Phenol là những hợp chất hữu cơ trong phân tử có chứa nhóm -OH liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon của vòng benzen.

OH

OH

(A)

(B)

(C)

2-metylphenol ancol benzylic (phenyl metanol)

Phenol

Hoạt động của học sinh

ancol thôm

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật ngữ hóa học.

Phân lọai chúng ?

Năng lực giải quyết vấn đề

Giáo viên: Phan Dư Tú

Goïi teân: HO

Phenol 1

OH 2

3

CH3

CH2 - OH (C)

2-metylphenol ancol benzylic (phenyl metanol)

Phenol

ancol thôm

4

* -OH này gọi là -OH phenol. * Chất đơn giản nhất là C6H5-OH * Gốc C6H5- : gốc phenyl.

2. Phân loại: Có hai loại : phenol đơn chức và phenol * Đơn chức : C6H5-OH : Phenol. đa chức.

CH3-C6H4-OH : 4-metylphenol (p-crezol) * Phenol đa chức: C6H4(OH)2 : 1,2-đihidroxilbenzen.

CH 3 1,2 - ñihiñroxi -4-metylbenzen

Trang 113

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

- Nghieân cöùu SGK ñeå bieát CTPT, CTCT cuûa phenol.

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật ngữ hóa học.

Hóa học 11 – CB

II. Phenol: 1. Cấu tạo: * CTPT : C6H6O * CTCT: C6H5-OH Hay: H O

2. Tính chất vật lí: Quan sát mẫu phenol và tham khảo SGK, nêu - Ở điều kiện thường: chất rắn, không - Ở điều kiện thường: chất rắn, không màu, t0nc tính chất vật lí của phenol ? màu, t0nc = 430C. Để lâu trong không khí = 430C. Để lâu trong không khí bị oxi hóa và Năng lực giải quyết vấn đề bị oxi hóa và hóa màu hồng. hóa màu hồng.

- Độc, gây bỏng da.

- Độc, gây bỏng da.

- Ỉt tan trong nước lạnh, tan nhiều trong - Ỉt tan trong nước lạnh, tan nhiều trong nước nước nóng và etanol. nóng và etanol.

Hoạt động 2: (15ph) Thí nghiệm: Cho mẫu Na vào ống nghiệm chứa phenol lỏng (nóng chảy), quan sát hiện tượng, - Na tan ra, có bọt khí xuất hiện.

- Phản ứng : giải thích và viét phản ứng ?

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện C6H5OHnc + Na → C6H5ONa + 1/2H2 phenolat natri tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa học.

- Ống chứa nước phenol không tan.

- Ống chứa dd NaOH tạo dd đồng nhất.

- Phản ứng : Giáo viên: Phan Dư Tú

3. Tính chất hóa học: a. Thế nguyên tử H của -OH : * Với kim loại kiềm : C6H5OHnc + Na → C6H5ONa + 1/2H2 * Với dd kiềm : C6H5OH + NaOH → C6H5ONa +H2O → Phenol có tính axit yếu, yếu hơn axit cacbonic và không làm quỳ tím đổi màu.. * Nhận xét: Vòng benzen đã làm tăng khả năng phản ứng của H nhóm -OH trong phenol so với Trang 114

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

4. Thí nghiệm: Cho nước và dd NaOH vào 2 C6H5OH + NaOH → C6H5ONa + H2O ống nghiệm chứa phenol, lắc đều cả 2 ống, quan sát hiện tượng, giải thích và viết phản ứng?

Hóa học 11 – CB

trong ancol.

- Hiện tượng gì sẽ xảy ra tiếp theo khi sục khí CO2 vào dung dịch thu được ở trên?

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa học.

5. Thí nghiệm : Nhỏ nước Br2 vào dd phenol, - Thấy có kết tủa trắng xuất hiện. lắc nhẹ , quan sát hiện tượng, viết phản ứng - Phản ứng : minh họa ?

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện C6H5OH + 3Br2 → C6H2Br3OH↓ +3HBr tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa học.

b. Thế nguyên tử H của vòng benzen: OH + 3Br2

Br

OH

Br

+ 3HBr

Br

2,4,6 - tribrom phenol ( traéng)

* Nếu cho dd HNO3 vào dd phenol thấy có kết tủa vàng của axitpicric.

6. Từ các tính chất hóa học trên, nêu ảnh hưởng Học sinh nêu, giáo viên bổ sung thêm. qua lại giữa các nguyên tử trong phân phenol ? Học sinh viết, giáo viên kiểm tra và bổ * Nhận xét: Do ảnh hưởng của nhóm -OH mà nguyên tử H của vòng benzen trong phenol dễ sung.

GV giaûi thích: bị thay thế hơn trong các hidrocacbon thơn a) Ảnh hưởng của gốc phenyl lên nhóm OH : khác. gốc _C6H5 hút e làm cho liên kết – O – H bị Kết luận chung: phân cực → H linh động hơn H của – OH trong -AÛnh höôûng cuûa nhoùm –OH ñeán voøng ancol → phenol có tính axit yếu ( yếu hơn benzen, ñoù laø: Nguyeân töû H trong phaân töû H2CO3 ) phenol deã bò thay theá hôn nguyeân töû H trong b)Ảnh hưởng của nhóm OH lên gốc phenyl: Nhóm –OH đẩy e làm tăng mật độ e ở vị trí benzen ( t/d vôùi ñBr2) 2,4,6 → Pứ thế vào vị trí o- , p-Aûnh höôûng cuûa voøng benzen ñeán nhoùm – Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 115

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

H O

Hóa học 11 – CB

OH, ñoù laø: Voøng benzen laøm taêng khaû naêng phaûn öùng cuûa nguyeân töû H trong nhoùm –OH hôn trong ancol ( phenol coù tính axit t/d vôi NaOH). Ñoù laø keát quaû cuûa söï aûnh höôûng qua

7. Viết các phản ứng xảy ra trong các sơ đồ điều chế phenol trong công nghiệp bên ?

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

laïi giöõa caùc nguyeân töû trong phaân töû.

4. Điều chế: * Trong công nghiệp: oxi hóa cumen + CH2=CH −CH3/H + C6H6 → C6H5-CH(CH3)2 1. O  2  → C6H5-OH + (CH3)2CO. .ddH2SO4 2

8. Tham khảo SGK, nêu các ứng dụng của - Nguyên liệu tổng hợp nhựa phenol ? phenolfomandehit dùng chế tạo đồ dân Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải dụng. quyết vấn đề.

- Tổng hợp nhựa urefomandehit dùng làm chất kết dính.

- Sản xuất thuốc nổ (axit picric), thuốc diệt cỏ 2,4D (2,4-diclophenolxiaxetic) , chất diệt nấm (nitrrophenol)...

Giáo viên: Phan Dư Tú

Hoặc điều chế theo sơ đồ : C6H6 → C6H5Br → C6H5-ONa→ C6H5-OH. * Thu được từ tách nhựa than đá.

4. Ứng dụng: Nguyên liệu tổng hợp nhựa phenolfomandehit dùng chế tạo đồ dân dụng.

- Tổng hợp nhựa urefomandehit dùng làm chất kết dính.

- Sản xuất thuốc nổ (axit picric), thuốc diệt cỏ 2,4D (2,4-diclophenolxiaxetic) , chất diệt nấm (nitrophenol)...

Trang 116

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Bài 42 – Tiết 59:

Ngày 28 tháng 03 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

LUYỆN TẬP ANCOL VÀ PHENOL

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức - Cuûng coá vaø heä thoáng lại tính chaát hoaù hoïc cuûa ancol – phenol vaø moät soá phöông phaùp ñieàu cheá.

- Moái quan heä chuyeån hoaù giöõa hiñrocacbon vaø ancol – phenol qua hôïp chaát trung gian laø daãn xuaát halogen.

2. Kỹ năng - Vieát PTHH bieåu dieãn caùc phaûn öùng cuûa ancol vaø phenol.

- Vieát PTHH cuûa phaûn öùng chuyeån hoaù töø hiñrocacbon thaønh caùc daãn xuaát.

3. Định hướng năng lực: * Năng lực chung 1. Năng lực tự học 4. Năng lực tự quản lý 2. Năng lực giải quyết vấn đề 5. Năng lực giao tiếp 3. Năng lực sáng tạo 6. Năng lực hợp tác

7. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 8. Năng lực tính toán

II. Trọng tâm − Tính chất của etanol; − Tính chất của glixerol. − Tính chất của phenol.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn Định lớp: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 117

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động của giáo viên Hoạt động 1: (10ph)

Hướng dẫn học sinh hệ thống lại các kiến thức đã học về hidrocacbon.

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

Hoạt động của học sinh

Nội dung ghi bảng

I. Hệ thống hóa về hidrocacbon: ANCOL NO, ĐƠN CHỨC CnH2n+1OH Bậc của nhóm chức.

Thế -OH

PHENOL C6H5OH

Bằng bậc của cácbon có -OH

CnH2n+1OH → CnH2n+1Br 2CnH2n+1OH → (CnH2n+1)2O+H2O

Thế H của 2R-OH + 2Na → 2R-ONa + H2.

OH R là CnH2n+1 hoặc C6H5 Tách HX hoặc H2O

CnH2n+1OH → CnH2n + H2O.

Thế H ở vòng benzen

C6H5OH + 3Br2 → C6H2Br3OH↓ +3HBr C6H5OH +3HNO3→ C6H2(NO2)3OH↓

CuO ,t C OXH RCH2OH  → R-CH=O không CuO ,t C RCH(OH)R1  → RCOR1 hoàn toàn 0

0

Điều chế

Giáo viên: Phan Dư Tú

- Cộng H2O vào anken.

- Thế X của d/x halogen.

- Điều chế etanol từ tinh bột.

- Thế H của vòng benzen.

- oxi hóa cumen : C6H5CH(CH3)2

Trang 118

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động 2: (20ph) BT1: Viết ptpư xảy ra (nếu có) giữa ancol (1) 2C2H5OH + 2Na → 2C2H5ONa + H2. etylic, phenol với các chất sau : Na, (2) 2C6H5OH + 2Na → 2C6H5ONa + H2.

NaOH, nước brôm, dd HNO3.

(3) C6H5OH + NaOH → C6H5ONa + H2O. Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực (4) C6H5OH + 3Br2 → C6H2Br3OH + 3HBr. tính toán để tìm ra mối quan hệ và (5) C6H5OH + 3HNO3 → C6H2(NO2)3OH + 3H2O. thiết lập mối quan hệ kiến thức.

BT2: Hoàn thành dãy chuyển hóa sau bằng các pt hóa học : a. metan → axetilen → etilen → etanol → axit axetic. b. benzen → brombenzen → natriphenolat→ phenol→ 2,4,6tribromphenol.

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán để tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

BT3: Cho hỗn hợp gồm etanol và phenol tác dụng với Na (dư) thu được 3,36 lít (đktc) khí H2 . Nếu cho hh trên tác dụng với dd nước brôm vừa đủ thu được 19,86 gam Giáo viên: Phan Dư Tú

Hóa học 11 – CB

II. Bài tập áp dụng:

a.

0

1500 C (1) 2CH4 → C2H2 + 3H2 0

Pd / PbCO , t C (2) C2H2 + H2    → C2H4 3

+

0

H ,t C (3) C2H4 + H2O  → C2H5OH

mengiam → CH3COOH (4) C2H5OH + O2  b.

0

Fe ,t C (1) C6H6 + Br2  → C6H5Br + HBr (2) C6H5Br + 2NaOH → C6H5ONa + NaBr + H2O (3) C6H5ONa + CO2 + H2O → C6H5OH + NaHCO3 (4) C6H5OH + 3Br2 → C6H2Br3OH + 3HBr

a. 2C2H5OH + 2Na → 2C2H5ONa + H2.

2C6H5OH + 2Na → 2C6H5ONa + H2.

C6H5OH + 3Br2 → C6H2Br3OH + 3HBr. b. nH2 = 0,15 mol n(↓) = 19,86/331,0 = 0,06 mol → nphenol = 0,06 mol.

Trang 119

Trường THPT Phong Điền

kết tủa trắng . a. Viết phản ứng xảy ra. b. Tính %(m) của mỗi chất ban đầu ?

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán để tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

BT4: Viết CTCT và gọi tên các đồng phân mạch hở có CTPT là C4H9Cl, C4H10O và các đồng phân ancol của C4H8O ?

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

m phenol = 0,06 . 94,0 = 5,46 gam. n C2H5OH = (0,15 - 0,03).2 = 0,24 mol mC2H5OH = 0,24 . 46,0 = 11,05 gam.

Vậy %(m)ancol = 66,2% và %(m)phenol = 33,8%. a. C4H9Cl có 4 đồng phân. b. C4H10O có 4 đồng phân ancol và 3 đồng phân ete. c. C4H8O có 6 đồng phân ancol .

Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán để tìm ra mối quan hệ và thiết lập mối quan hệ kiến thức.

Gôïi yù:

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 120

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*---

Hóa học 11 – CB

Ngày 01 tháng 04 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

Bài 43 – Tiết 60: THỰC HÀNH TÍNH CHẤT CỦA ETANOL, GLIXEROL VÀ PHENOL I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được: Mục đích, cách tiến hành, kỹ thuật thực hiện các thí nghiệm : − Etanol tác dụng với natri. − Glixerol tác dụng với Cu(OH)2. − Phenol tác dụng với NaOH, dung dịch brom.

2. Kỹ năng − Sử dụng dụng cụ, hoá chất để tiến hành được an toàn, thành công các thí nghiệm trên. − Quan sát, mô tả hiện tượng, giải thích và viết các phương trình hoá học. − Viết tường trình thí nghiệm.

- Viết tường trình thí nghiệm.

3. Định hướng năng lực: Năng lực chung 1. Năng lực tự học 2. Năng lực giải quyết vấn đề II. Trọng tâm

3. Năng lực tự quản lý 4. Năng lực giao tiếp

5. Năng lực hợp tác 6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ

− Tính chất của etanol; − Tính chất của glixerol. − Tính chất của phenol.

III. Chuẩn bị: 1. Dụng cụ thí nghiệm: Ống nghiệm; ống nhỏ giọt, kẹp gỗ, giá để ống nghiệm, đèn cồn, dao cắt kim loại, kẹp sắt.

2. Hóa chất : etanol khan, phenol, glixerol, Na, dd NaOH 10%, dd CuSO4 2%, dd Br2, nước cất.

3. Yêu cầu học sinh ôn tập các kiến thức đã học để làm thí nghiệm.

IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 121

Trường THPT Phong Điền

V. Tiến trình lên lớp:

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1. Ổn Định lớp: 2. Bài mới: Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung ghi bảng

Hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm:

− Hướng dẫn các thao tác của từng TN như: + Rót chất lỏng vào ống nghiệm + Nhỏ giọt chất lỏng vào ống nghiệm bằng công tơ hút + Lắc ống nghiệm + Cho chất rắn vào ống nghiệm chứa chất lỏng + Bịt miệng ống nghiệm và đưa vào ngọn lửa rồi thả tay bịt ra I. Thí nghiệm 1: Etanol tác dụng với Na. * Mục đích thí nghiệm là gì? theo nguyên tắc nào?

- Nêu cách tiến hành thí nghiệm?

Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, quy tắc an toàn PTN, phân tích cách lắp đúng sai của bộ dụng cụ thí nghiệm.

- Dự đoán hiện tượng xảy ra?

I. Thí nghiệm 1: Etanol tác dụng với Na.

2 ml etanol

Maåu Na baèng haït ñaäu xanh

Năng lực quan sát và nhận ra được và giải thích các hiện tượng.

II. Thí nghiệm 2: Glixerol tác dụng với Cu(OH)2. * Mục đích thí nghiệm là gì? theo nguyên tắc nào?

- Nêu cách tiến hành thí nghiệm?

II. Thí nghiệm 2: Glixerol tác dụng với Cu(OH)2.

Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, quy tắc an toàn PTN, phân tích cách Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 122

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

lắp đúng sai của bộ dụng cụ thí nghiệm.

- Dự đoán hiện tượng xảy ra?

Hóa học 11 – CB (1)

2-3 gioït glixerol

(2)

2-3 gioït etanol

Năng lực quan sát và nhận ra được và giải thích các hiện tượng.

Laéc nheï

III. Thí nghiệm 3: Phenol tác dụng với nước Br2. * Mục đích thí nghiệm là gì? theo nguyên tắc nào?

- Nêu cách tiến hành thí nghiệm?

Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, quy tắc an toàn PTN, phân tích cách lắp đúng sai của bộ dụng cụ thí nghiệm.

- Dự đoán hiện tượng xảy ra?

Năng lực quan sát và nhận ra được và giải thích các hiện tượng.

IV. Viết tường trình thí nghiệm: Học sinh viết tường trình theo mẫu nộp và cuối giờ.

Giáo viên: Phan Dư Tú

2- 3 gioït dd NaOH 10 % 3- 4 gioït dd CuSO4 2 %

Laéc nheï

III. Thí nghiệm 3: Phenol tác dụng với nước Br2.

Nhoû töøng gioït nöôùc brom

Laéc nheï

0,5 ml dd phenol

IV. Thí nghieäm 4:

Phaân bieät etanol, phenol,

glixerol V. Viết tường trình thí nghiệm:

Trang 123

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

BẢNG TƯỜNG TRÌNH THÍ NGHIỆM Tên thí nghiệm

Dụng cụ và hóa chất

Nội dung tiến hành

Hiện tượng

Giải thích , phương trình phản ứng

Ống Etanol tác dụng nghiệm, đèn cồn. với Na - Na, etanol khan.

- Cho mẫu Na nhỏ vào ống nghiệm khô, thêm 2ml etanol vào, đốt phần khí thoát ra.

+ Viên Na vo tròn, chạy trên bề mặt chất lỏng, nhỏ dần đồng thời có khí bay lên mạnh. + Khi thả tay bịt miệng ống nghiệm ra thấy có tiếng nổ nhỏ (H2 phản ứng với O2 không khí gây nổ) - Khí sinh ra cháy với ngọn lửa rất sáng.

- Etanol phản ứng mạnh với Na, sinh ra khí H2, H2 cháy trong oxi với ngọn lửa sáng.

- Phản ứng : 2C2H5OH + 2Na →2C2H5ONa + H2.

2H2 + O2 → 2H2O

Glixerol tác dụng với Cu(OH)2

- Ống (1) và (2) chứa 2-3 giọt dd CuSO4, thêm tiếp 2-3ml dd NaOH, lắc nhẹ.

- Thêm tiếp vào ống (1) 2-3 giọt glixerol, ống (2) 2-3 giọt etanol khan, lắc nhẹ cả 2 ống, quan sát.

- Có kết tủa Cu(OH)2 màu xanh trong 2 ống nghiệm.

- Ống (1) khi thêm glixerol thấy tạo dd xanh thẫm đồng nhất, ống (2) khi thêm etanol thấy vẫn còn kết tủa xanh.

* 2OH- + Cu2+ → Cu(OH)2. * Glixerol tạo phức với Cu(OH)2 tan: 2C3H5(OH)3 + Cu(OH)2 → (C3H5(OH)2O)2Cu + H2O * Etanol không phản ứng nên không thấy có hiện tượng gì, vẫn còn kết tủa xanh của Cu(OH)2.

- Hai ống nghiệm.

- dd CuSO4 5%, NaOH 10%, glixerol, etanol khan.

Ống nghiệm.

Phenol Phenol, tác dụng với nước nước brôm. brôm Phân biệt

- Cho 0,5ml dd phenol Thấy tạo kết tủa trắng. vào ống nghiệm.

Nước Br2 mất màu.

- Thêm từng giọt nước Br2 vào ống nghiệm và lắc nhẹ, quan sát.

- Phenol tác dụng với Br2 tạo kết tủa trắng theo pư : C6H5OH + 3Br2 →C6H3Br3OH↓ + 3HBr. - Brôm phản ứng hết nên mất màu.

+ Phương án lí thuyết: * Cả ba chất đều tác dung được với Na giải phóng H2 * Chỉ có một chất tác dụng được với dung dịch NaOH và nước Br2 Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 124

Ghi chú.

Etanol phải khan, không để học sinh tự ý lấy Na, cẩn thận khi đốt.

Phenol độc, nên cẩn thận, không để rơi vào người và áo quần.

Trường THPT Phong Điền

ancol, glixerol và phenol

+ Cách thực hiện:

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

* Chỉ có một chất hoà tan được Cu(OH)2 thành dung dịch màu xanh * Nhỏ nước brom, chất nào tạo kết tủa trắng là phenol * Thêm kết tủa Cu(OH)2 và lắc, chất nào hoà tan kết tủa thành dung dịch màu xanh là glixerol. Chất còn lại là

etanol

E.Củng cố và dặn dò: Ôn tập các kiến thức đã học chuẩn bị cho kiểm tra 1 tiết.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 125

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--TIẾT 61:

Hóa học 11 – CB

Ngày 05 tháng 04 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

KIỂM TRA ĐỊNH KÌ LẦN 4

I. Mục tiêu: - Nhằm đánh giá chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh và sự phối hợp trong hoạt động dạy học.

- Đánh giá tình hình đối tượng học sinh, để có biện pháp uốn nắn kịp thời.

- Cải tiến phương pháp dạy và học của giáo viên và học sinh.

II. Chuẩn bị: Nội dung bài kiểm tra.

III. Phương pháp: Tự luận.

IV. Hình thức: Kiểm tra chung toàn trường ĐỀ KIỂM TRA Câu 1: (1,5 điểm) Cho biết có phản ứng hay không Hexan Hex-1-en benzen Phenol Na(Kim loại Natri) Dung dịch Brom (Lưu ý: Không được điền tất cả đều có hoặc tất cả đều không)

Etanol

Câu 2: (2,0 điểm) Viết công thức cấu tạo và gọi tên các đồng đẳng benzen có công thức phân tử C8H10.

Câu 3: (1,5 điểm) Viết phương trình hóa học các phản ứng xảy ra theo sơ đồ sau(Ghi rõ điều kiện nếu có, các chất hữu cơ thể hiện dưới dạng công thức cấu tạo) a) Benzen  → Brombenzen b) Toluen  → TNT c) Phenol  d) Phenol  → Natri phenolat → 2,4,6-Tribromphenol Câu 4: (1,0 điểm) Trình bày phương pháp phân biệt 3 chất lỏng: Hept-1-en, benzen và Toluen(Tên khác: Metylbenzen) (Chỉ cần nêu phương pháp phân biệt) Câu 5: (1,0 điểm) Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 126

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Viết công thức phân tử tổng quát của các hợp chất sau: a) Benzen và đồng đẳng b) ancol no đơn chức mạch hở c) ancol no 2 chức mạch hở Câu 6: (1,0 điểm) Cho 23 gam ancol etylic (Tên khác: Etanol) tác dụng hết với Na dư thu được V lit H2 (đktc). a) Viết phương trình hóa học (Các chất hữu cơ viết ở dạng cấu tạo thu gọn) b. Tìm V. Câu 7: (1,0 điểm) Cho 16 gam hỗn hợp A gồm etanol và phenol vào dung dịch Brom dư thu được 33,1 gam kết tủa.

Tìm khối lượng của mỗi chất trong hỗn hợp A Câu 8: (0,5 điểm).

Từ 2 tấn etilen sản xuất được bao nhiêu tấn ancol etylic với H=84% Câu 9.(0,5 điểm) Hỗn hợp khí X gồm một ankan và một ankin. Đốt cháy hoàn toàn 11,2 lit X thu được 35,84 lit CO2 và 34,2 gam H2O. Tìm CTPT 2 hidrocacbon trên -----------HẾT----------

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 127

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--CHƯƠNG 9: Bài 44 – Tiết 62: I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được :

Hóa học 11 – CB

Ngày 06 tháng 04 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

ANDEHIT – XETON – AXIT CACBOXYLIC ANDEHIT − XETON

− Định nghĩa, phân loại, danh pháp, đặc điểm cấu tạo phân tử của anđehit. − Tính chất vật lí: Trạng thái, nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy, tính tan. − Tính chất hoá học của anđehit no đơn chức (đại diện là anđehit axetic): Tính khử (tác dụng với dung dịch bạc nitrat trong amoniac), tính oxi hoá (tác dụng với hiđro).

2. Kỹ năng − Viết công thức cấu tạo và gọi tên các đồng phân của andehit. − Nghiên cứu đặc điểm cấu tạo cấu tạo và rút ra nhận xét về tính chất. − Dự đoán được tính chất hoá học đặc trưng của anđehit; Kiểm tra dự đoán và kết luận. − Quan sát thí nghiệm, hình ảnh và rút ra nhận xét về cấu tạo và tính chất. − Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của anđehit fomic và anđehit axetic.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.3. Năng lực giao tiếp.

3.4. Năng lực hợp tác.

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Trọng tâm: − Đặc điểm cấu trúc phân tử và tính chất hoá học của andehit.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 128

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: (15ph)

Nội dung ghi bảng A. ANDEHIT: I.Định nghĩa,phân loại,danh pháp: 1. Định nghĩa: * Andehit là các hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm -CH=O liên kết trực tiếp với nguyên tử C khác hoặc với H. * VD: H-CH=O ; O=HC-CH=O....

2. Phân loại: Có nhiều loại : andehit no, không no, thơm, đa chức, đơn chức... tùy vào đặc điểm cấu tạo và theo số nhóm -CHO. * VD: No đơn chức : CnH2nO (n ≥ 1) CTCT thu gọn : CxH2x+1CHO (x ≥ 0)

1. Nêu một số ví dụ và yêu cầu học sinh nêu Andehit là các hợp chất hữu cơ mà phân khái niệm về andehit ? tử có nhóm -CH=O liên kết trực tiếp với nguyên tử C khác HCH=O, CH3CH= O, C6H5 – CHO, O=CH – CH=O, CH2 =CH – CH =O… 2. Từ các ví dụ, nêu cơ sở để phân loại anđehit là gì? andehit no, không no, thơm, đa chức, đơn Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ hóa chức... tùy vào đặc điểm cấu tạo và theo số nhóm -CHO. học. Năng lực giải quyết vấn đề * No đơn chức .

Có mấy loại gốc hiđrocacbon? ( No, mạch hở; * Không no đơn chức. no mạch vòng, không no, thơm). * No đa chức.

Một nhóm chức. Nhiều nhóm chức. * Không no đa chức ...

GV dẫn HS lập bảng phân loại và lấy thí dụ.

Theo soá löôïng nhoùm chöùc - CHO Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật Theo goác hiñrocacbon Ñôn chöùc Ña chöùc ngữ hóa học.

Giáo viên: Phan Dư Tú

No (maïch hôû)

CxH2x+1CHO, x ≥ 0 HCH=O CH3CH= O

O=CH – CH=O O=CH–CH2-CH=O

Khoâng no

CH2 =CH–CH =O

* Trang 129

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Thôm đơn: CnH2n-7CHO

C6H5 – CHO

Toång quaùt

R- CH= O

CH=O CH=O

R’ – (CH = O)n n≥ 2

3. Danh pháp: 3. Từ cách gọi tên đã nêu, hãy viết đồng phân Học sinh viết, đọc tên, giáo viên cùng cả * Tên thay thế : dãy no đơn chức. andehit và gọi tên chất có CTPT C5H10O ? lớp kiểm tra lại.

Tên hidrocacbon no tương ứng với mạch chính + Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật ngữ hóa học.

4 3 2 1 CH 3 - CH - CH2 -CHO CH3 3 -metylbutanal

al.

(Mạch chính là mạch dài nhất bắt đầu từ nhóm CHO). * Tên thông thường : Tên Anđehit + tên axit tương ứng

* VD: CH3-CH(CH3)-CH2-CHO 3-metylbutanal.

CH3-CHO : andehit axetic hay etanal CH3-(CH2)3-CHO : andehit valeric hay pentanal.

Hoạt động 2: (10ph) khái quát : -Hợp chất cacbonyl: là hợp chất có chứa nhóm cacbonyl (C=O) Có nhóm : -CH = O chứa 1 liên kết đôi có 1δ bền và 1π kém bền.

120o

C

O

- Nguyên tử C có trạng thái lai hóa sp2 - Liên kết C = O gồm 1 liên kết σ bền và 1 Giáo viên: Phan Dư Tú

II.Cấu tạo, tính chất vật lí: 1. Cấu tạo: - Trong anđehit có chứa nhóm chức –CHO có cấu tạo 120o

C

O

- Liên kết C = O gồm 1 liên kết σ bền và 1 liên kết π kém bền. Vậy anđehit có tính chất giống anken.

Trang 130

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

liên kết π kém bền - Góc CCC = 120o 4. Dựa vào CTCT của HCHO, nêu đặc điểm cấu tạo của các andehit no đơn chức?

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

- Do đặc điểm cấu tạo nhóm -CH=O (không có nhóm –OH), vì vậy không tạo liên kết hiđro.

- Các anđehit có nhiệt độ sôi thấp hơn so với rượu có cùng số nguyên tử C. 5. Nêu các tính chất vật lí cơ bản của anđehit no đơn chức ?

Hóa học 11 – CB

Các anđehit có tính oxi hoá và tính khử.

- Các andehit đầu dãy là chất khí, không màu, xốc, tan tốt trong nước . Các chất còn lại là chất lỏng và rắn, độ tan giảm dần theo chiều tăng của M. - Dung dịch HCHO trong nước gọi là fomon, dd bão hòa 37-40% : fomalin.

2. Tính chất vật lí: - Ở điều kiện thường: HCHO, CH3CHO là khí, không màu, xốc, tan tốt trong nước và trong các dung môi hữu cơ. Các chất còn lại là chất lỏng và rắn, độ tan giảm dần theo chiều tăng của M. - Dung dịch HCHO trong nước gọi là fomon, dd bão hòa 37-40% : fomalin.

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

III. Tính chất hóa học: Hoạt động 3: (15ph) Do có liên kết đôi, nên andehit có tính 6. Từ đặc điểm cấu tạo hãy nêu tính chất hóa chất tương tự anken : cộng, oxi hóa...

1. Phản ứng cộng H2: học của andehit ?

- Coäng vaøo lieân keát ñoâi C = O: Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải Học sinh nêu, viết phản ứng, giáo viên Ni,t H-CH= O + H2  → CH3OH quyết vấn đề. cùng cả lớp kiểm tra lại.

Metanal metanol * Kết luận andehit là chất vừa có tính oxi Ni,t hóa, vừa là chất có tính khử.

CH3- CH=O + H2  → CH3-CH2OH 0

0

Etanal

etanol

Toång quaùt: Ni,t R-CH=O + H2  → R-CH2-OH 0

7. Giáo viên làm thí nghiệm phản ứng tráng bạc, học sinh quan sát, viết phản ứng và nêu Giáo viên: Phan Dư Tú

Anñehit

ancol (baäc1) Trang 131

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Nhoû töø töø dd NH3 5% ñeàn khi keát tuûa tan heát.

(2)

(1)

3-4 gioït dd anñehit fomic

(3)

(4)

Hóa học 11 – CB

(coxh) (ck) 2. Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn: * Với AgNO3 trong dd NH3.

- Chuyển nhóm –CH= O thành nhóm

ứng dụng của phản ứng này ?

(5)

(6)

OÁng nghieäm saïch

-COOH hoaëc - C

O OH 0

Laéc nheï

1 ml dd AgNO3 1%

dd Ton -len (Tollens)

Keát tuûa hoaø tan heát

Keát thuùc thí nghieäm

t C R-CHO+2AgNO3 + H2O + 3NH3 → RCOONH4 + NH4NO3 + 2Ag. Riêng: 0

Ñun noùng nheï 60 -700C

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa học.

t HCHO + 4AgNO3 + 2H2O + 6NH3  → (NH4)2CO3 + 4NH4NO3 + 4Ag (ck) (coxh) * Phản ứng này được gọi là phản ứng tráng bạc.

* Andehit vừa là chất oxi hóa vừa là chất khử.

Baøi taäp veà nhaø: 203 -204 SGK. CH3CHO + 2Cu(OH)2 + NaOH → CH3COONa + Cu2O↓ + 3H2O Ñoû gaïch

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 132

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Bài 44 – Tiết 63: I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được :

Hóa học 11 – CB

Ngày 13 tháng 04 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

ANDEHIT − XETON

− Phương pháp điều chế anđehit từ ancol bậc I, điều chế trực tiếp anđehit fomic từ metan, anđehit axetic từ etilen. Một số ứng dụng chính của anđehit.

2. Kỹ năng − Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của anđehit fomic và anđehit axetic. − Nhận biết anđehit bằng phản ứng hoá học đặc trưng. − Tính khối lượng hoặc nồng độ dung dịch anđehit trong phản ứng.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.3. Năng lực giao tiếp.

3.4. Năng lực hợp tác.

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Trọng tâm: − Đặc điểm cấu trúc phân tử và tính chất hoá học của andehit. − Phương pháp điều chế andehit (chỉ xét anđehit no, đơn chức, mạch hở chủ yếu là metanal và etanal).

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: Nêu cấu tạo và từ đó nêu tính chất hóa học của andehit?

3. Bài mới: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 133

Trường THPT Phong Điền

Hoạt động của giáo viên

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: (10ph) 1. Viết phản ứng điều chế HCHO, CH3CHO từ rượu tương ứng ?

Nội dung ghi bảng IV. Điều chế: 1. Từ ancol bậc 1:

0

t C, CH3-OH + CuO → HCHO + H2O + Năng lực sử dụng ngôn ngữ, hợp tác, giải quyết vấn Cu đề. t C, C2H5-OH + CuO → CH3-CHO + H2O + Cu. 0

0

t C R-CH2-OH + CuO → R-CHO + H2O + Cu. 2. Từ hidrocacbon: 0

t C , xt * CH4 + O2  → HCHO + H2O. 0

t C , xt * CH2=CH2 + O2  → CH3-CHO. 0

t C , xt * CH≡CH + H2O  → CH3-CHO. V. Ứng dụng: - HCHO dùng sản xuất nhựa .

HCHO dùng sản xuất nhựa - Dung dịch fomon làm chất tẩy uế, sát phenolfomandehit, urefomandehit. trùng, ngâm mẫu động vật làm tiêu bản.

- Dung dịch fomon làm chất tẩy uế, sát - CH3-CHO dùng sản xuất axit axetic làm trùng, ngâm mẫu động vật làm tiêu bản. nguyên liệu cho nhiều ngành sản xuất.

- CH3-CHO dùng sản xuất axit axetic làm - Một số dùng làm hương liệu trong CN nguyên liệu cho nhiều ngành sản xuất. thực phẩm, mỹ phẩm...

- Một số dùng làm hương liệu trong CN thực phẩm, mỹ phẩm...

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, hợp tác, giải quyết vấn đề.

2. Tham khảo SGK, nêu các ứng dụng quan trọng của andehit ?

- Xem các mẫu nhựa phenonfomađehit, cồn khô. + giải thích:cồn khô không phải là ancol mà là sản phẩm tứ hợp của axetanđehit có tên là mêtanđehit.

- tổng kết:fomanđehit,axetanddehit,axeton là nguyên liệu quan trọng của coâng nghiệp hóa chất.bên cạnh lợi ích mà chúng đem lại cần biết đến tính độc hại của nó với con người và môi trường

Hoạt động 2:Bài tập ( 25 phút) 1. trong các chất có cấu tạo dưới đây chất nào không phải là anđehit: A.HCHO B. O=CH-CH C. CH3-CO-CH3 2.Chất CH3- CH2- CH2CH2CHO có tên gì: A. pentanol B. pent-4-al C. pent-1-ol 3. Nhận xét nào sau đây là đúng: Giáo viên: Phan Dư Tú

BÀI TẬP

D. CH3-CHO D. pentanal

Trang 134

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

A. anđehit và xeton đều làm mất màu dd nước brôm B. anđehit và xeton đều không làm mất màu dd nước brôm C.xeton làm mất màu dd nước brôm, còn anđehit thì không D. anđehit làm mất màu dd nước brôm,còn xeton thì không 4. Chỉ dùng một hóa chất nào dưới đây để phân biệt hai bình mất nhãn chứa khí C2H2 và HCHO ?

A. DD AgNO3/NH3 B. DD NaOH C. DD Br2 D. Cu(OH)2 5. để điều chế anđehit từ ancon bằng một phản ứng ngưới ta dùng : B.ancon bậc hai C. ancon bậc ba D. ancon bậc một và ancon A. ancon bậc một bậc hai Chất A là một anđehit đơn chức. Cho 10,5 gam A RCHO + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O → RCOONH4 + 2NH4NO3 + 2Ag tham gia hết vào phản ứng tráng bạc. Lượng tạo 3Ag + 4HNO3 → 3AgNO3 + NO + 2H2O thành được hòa tan hết vào axit nitric loãng làm 3,85.0,8 thoát ra 3,85 lít khí NO ( đo ở 27,30C và 0,8 atm ). n NO = 0,082.300,3 = 0,125(mol ) Xác định CTPT, CTCT và tên chất A. Số mol Ag = 3 số mol NO = 0,375 (mol) Số mol RCHO = ½ số mol Ag = 0,1875(mol) Khối lượng 1 mol RCHO =

10,5 = 56 0,1875

R = 56 -29 = 27 → R là C2H3 – CTPT là C3H4O CTCT là CH2 = CH – CHO ( propenal ) Hỗn hợp M chứa ba chất hữu cơ A, B và C là 3 đồng phân của nhau. A là anđehit đơn chức và C là ancol. Đốt cháy hoàn toàn 1,45g hỗn hợp M, thu được 1,68 lít ( đktc) khí CO2 và 1,35 gam H2O. Xác định CTPT, CTCT và tên A, B, C.

Ba chất A, B, C là đồng phân nên có CTPT giống nhau. A là anđehit đơn chức nên phân tử A chỉ có 1 nguyên tử oxi. Vậy A, B và C có CTPT CxHyO. Khi đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp M CxHyO + ( x +

y 1 − )O2 → xCO2 + y/2H2O 4 2

Theo phương trình: (12x + y +16 ) g M tạo ra x mol CO2 và y/2 mol H2O. 1,45g M tạo ra 0,075 mol CO2 và 0,075 mol H2O 12 x + y + 16 x y = = → x = 3, y = 6 1,45 0,075 0,15

CTPT của A, B và C là C3H6O Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 135

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

A là CH3CH2CHO propanal axeton B là CH3COCH3 C là CH2= CH – CH2 – OH propenol Cho 10,2 g hỗn hợp X gồm anđehit axetic và a/ anđehit propioic tác dụng với dung dịch AgNO3 CH3CHO + 2AgNO3 + 4NH3 + H2O → CH3COONH4 + 2NH4NO3 + 2Ag trong ammoniac dư, thấy có 43,2 g bạc kết tủa.

C2H5CHO + 2AgNO3 + 4NH3 + H2O → C2H5COONH4 + 2NH4NO3 + 2Ag a/ Viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra. b/ Gọi x, y lần lượt là số mol anđehit axetic, anđehit propioic. b/ Tính % khối lượng của mối chất trong hỗn hợp 44x + 58y = 10,2 ban đầu.

2x + 2y = 0,4 Giải hệ x = y = 0,1 %CH3CHO =

0,1.44.100% = 43,14% 10,2

%C2H5CHO = 56,86%

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 136

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*---

Hóa học 11 – CB

Ngày 14 tháng 04 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

Bài 45 – Tiết 64: AXIT CACBOXYLIC

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được : – Định nghĩa, phân loại, đặc điểm cấu tạo phân tử, danh pháp.

– Tính chất vật lí: Nhiệt độ sôi, độ tan trong nước ; Liên kết hiđro.

2. Kỹ năng – Quan sát thí nghiệm, mô hình, rút ra được nhận xét về cấu tạo và tính chất.

– Dự đoán được tính chất hoá học của axit cacboxylic no, đơn chức, mạch hở.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.3. Năng lực giao tiếp.

3.4. Năng lực hợp tác.

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Trọng tâm: − Đặc điểm cấu trúc phân tử của axit cacboxylic. − Tính chất hoá học của axit cacboxylic − Phương pháp điều chế axit cacboxylic III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn Định lớp: 2. Bài mới: Trong thực đơn của con nguời thì trái cây chiếm một phần khá quan trọng, thường ngày chúng ta ăn cam ,bưởi, nho, uống nuớc chanh …ta thấy chúng có vị chua đặc trưng của mỗi loại trái cây. Vậy tại sao chúng lại có vị chua đặc trưng như thế? Đó là do trong trái cây có các axit hữu cơ mà mỗi loại axit lại có một vị chua riêng. Thế axit hưu cơ là gì ? Thì bài hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu….

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 137

Trường THPT Phong Điền

Hoạt động của giáo viên

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: (5ph) Định nghĩa.

- Cho một số công thức hữu cơ: CH3OH; C2H5OH; CH3COOH; CH3CHO; HCHO; HCOOH; C6H5COOH; …

- Chỉ cho học sinh thấy các axit cacboxylic là: CH3COOH ; HCOOH; C6H5COOH. - Em hãy cho biết cấu tạo của axit cacboxylic có đặc điểm gì chung. Hãy liên hệ với định nghĩa anđehit, từ đó định nghĩa về axit cacboxylic.

Hóa học 11 – CB

Nội dung ghi bảng 1. Định nghĩa.

Axit cacboxylic là những hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm cacboxyl (-COOH) liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon hoặc nguyên tử hiđro.

Thí dụ: H-COOH, H3C-COOH, HOOC-COOH …

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ hóa học. Năng lực giải quyết vấn đề

Hoạt động 2: (5ph) Phân loại

2. Phân loại.

Năng lực sử dụng biểu tượng hóa học, thuật ngữ hóa học.

Phương án 1: Cho HS xem SGK và sau đó rút ra nhận xét chung cho từng loại:………

GV tổng kết lại: - Người ta phân loại axit cacboxylic theo 4 cách chính : 1) - Nếu 1 nhóm cacboxyl liên kết trực tiếp với hidro hoặc gốc ankyl thì tạo thành axit no, mạch hở, đơn chức 2) - Nếu gốc hiđro cacbon trong phân tử axit có chứa liên kết đôi hoăc liên kết 3 thì đuợc gọi là axit không no.

3) - Nếu gốc hiđrocacbon là vịng thơm thì được gọi là axit thơm 4) - Nếu trong phân tử có nhiều nhóm cacboxyl thì được gọi là axit đa chức Học sinh lấy ví dụ Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 138

Trường THPT Phong Điền

Phương án 2: - Trên cơ sở phân loại anđehit, bằng cách tương tự , giúp HS phân loại axit cacboxylic: Dựa vào đặc điểm gốc hiđrocacbon và số lượng nhóm -COOH R(COOH)x R có thể là H-, CnH2n+1-(thì x=1)….

- Ta thấy rằng axit cacboxylic có cấu tạo gồm 2 phần đó là gốc ( R-) và nhóm chức (-COOH) vậy sự khác nhau giữa các axit cacboxylic là do nhóm chức gây nên. Người ta phân loại các axit cacboxylic theo gốc axit (R-) .

- Dựa vào SGK em hãy cho biết nguời ta phân loại axit cacboxylic theo mấy cách đó là những cách nào. ? Dựa vào cách phân loại trên em hãy lấy một số ví dụ về : axit no mạch hở đơn chức. axit khơng no. axit thơm. Đa axit .

GV: nhận xét câu trả lời của HS. Lập bảng phân loại hệ thống: Hoạt động 3: (10ph) Danh pháp.

- Nghiên cứu bảng 9.2 SGK để rút ra nguyên tắc gọi tên theo danh pháp thay thế.

Năng lực sử dụng biểu tượng, danh pháp hóa học. Năng lực giải quyết vấn đề Giáo viên: Phan Dư Tú

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Đơn chức (chứa một nhóm -COOH)

Đa chức (chứa nhiều nhóm COOH)

a) Axit no, mạch hở

CTTG: CnH2n+ 1COOH n≥0 CTPT: CmH2mO2, m ≥ 1 Thí dụ: HCOOH; CH3COOH; C2H5COOH …

-Axit oxalic: HOOC-COOH - Axit malonic: HOOC-CH2- COOH… - Axit ađipic: HOOC-(CH2)4- COOH (axit no,2 chức, m/hở)

b) Axit không no, mạch hở

Thí dụ:CH2=CHCOOH; CH2=C(CH3)-COOH; …

c) Axit thơm đơn chức

Thí dụ: C6H5COOH, CH3-C6H4 –COOH…

Chỉ xét axit no, đơn chức, mạch hở:

3. Danh pháp. a. Tên thông thường. (SGK) b. Tên thay thế: axit + tên của hiđrocacbon tương ứng theo mạch chính (mạch chính bắt đầu từ nguyên tử cacbon của nhóm Trang 139

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB 1

-COOH + oic.

) Thí dụ: HCOOH axit metan oic CH3COOH axit etan oic…

1 CH3 CH CH2 COOH CH3 axit 3 - metylbutanoic

Hoạt động 4: (10ph) cấu tạo - Giải thích cho học sinh biết nhóm cacboxyl (-COOH) là sự kết hợp bởi nhóm cacbonyl (>C=O) và nhóm hydroxyl (-OH).

Tương tự như ở ancol và anđehit, các liên kết O-H và C=O luôn luôn phân cực về phía các nguyên tử oxi. Ngoài ra nhóm –OH và nhóm >C=O lại có ảnh hưởng qua lại lẫn nhau cặp electron tự do của oxi trong nhóm –OH liên nhợp với cặp electron π của nhóm C=O làm cho mật độ electron chuyển dịch về phía nhóm C=O: - Vì vậy, liên kết OH đã phân cực lại càng phân cực mạnh hơn. Nguyên tử H trong OH trong axit linh động hơn trong ancol và phenol. Do đặc điểm cấu tạo trên, trong phân tử axit cacboxylic nhóm –OH dễ dàng tạo liên kết hiđro hơn trong ancol.

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

II. Đặc điểm cấu tạo Nhóm cacboxyl (-COOH) là sự kết hợp bởi nhóm cacbonyl (>C=O) và nhóm hydroxyl (-OH).

Nhóm –OH và nhóm >C=O lại có ảnh hưởng qua lại lẫn nhau: O R

C O

H

Liên kết giữa H và O trong nhóm –OH phân cực mạnh, nguyên tử H linh động hơn trong ancol, anđehit và xeton có cùng số nguyên tử C. - Sự tạo liên kết hiđro ở trạng thái hơi: CH3- C

O...H-O O-H...O

C- CH3

- Sự tạo liên kết hiđro ở trạng thái lỏng ...O

H

H3C

C=O...H -O CH3

C = O...H - O

C = O...

CH3

- Sự tạo liên kết hiđro với phân tử H2O

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 140

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB H H

Hoạt động 4: (10ph) Tính chất vật lý - Căn cứ vào SGK, từ đó HS xác định xác định trang thái của các axit trang thái của các axit cacboxylic. cacboxylic - Nhận xét hoàn chỉnh nội dung kiến thức.

Năng lực tự học, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề.

H3C O...H -O

C = O...H

O...

H

III. Tính chất vật lý + Ở ĐK thường các axit cacboxylic đều là những chất lỏng hoặc rắn. + Độ tan giảm khi M tăng. + Nhiệt độ sôi tăng theo chiều tăng M và cao hơn các ancol có cùng M nguyên nhân là do giữa các phân tử axit cacboxylic có liên kết hiđro ( dưới dạng đime hoặc polime) bền hơn giữa các phân tử ancol. + Mỗi loại axit có mùi vị riêng.

Củng cố: Một số câu hỏi đặt ra : Hỏi: Dựa vào cấu trúc và tính chất vật lý em hãy dự đoán được tính chất hóa học cơ bản của axit cacboxylic.

Hỏi: Vì sao lực axit của axit cacboxylic lại lớn hơn ancol, phenol.

Hỏi: Giả sử trong 1 hợp chất hữu cơ có nhiều nhóm chức khác nhau thì em gọi hợp chất hữu cơ đó theo nhóm chức nào .

Bài tập về nhà: SGK

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 141

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*---

Hóa học 11 – CB

Ngày 20 tháng 04 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

Bài 45 – Tiết 65: AXIT CACBOXYLIC

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức: Biết được : − Tính chất hoá học: Tính axit yếu (phân li thuận nghịch trong dung dịch, tác dụng với bazơ, oxit bazơ, muối của axit yếu hơn, kim loại hoạt động mạnh), tác dụng với ancol tạo thành este. Khái niệm phản ứng este hoá. − Phương pháp điều chế, ứng dụng của axit cacboxylic.

2. Kỹ năng − Dự đoán được tính chất hoá học của axit cacboxylic no, đơn chức, mạch hở. − Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học. − Phân biệt axit cụ thể với ancol, phenol bằng phương pháp hoá học. − Tính khối lượng hoặc nồng độ dung dịch axit trong phản ứng.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.3. Năng lực giao tiếp.

3.4. Năng lực hợp tác.

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Trọng tâm: − Tính chất hoá học của axit cacboxylic − Phương pháp điều chế axit cacboxylic III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn Định lớp: 2. Bài mới: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 142

Trường THPT Phong Điền

Hoạt động của giáo viên

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: (10ph) Tính chất hóa học Qua hình vẽ 9.3 SGK trang 208, GV dẫn dắt HS so sánh nồng độ ion H+ trong 2 dd (HCl 1M và CH3COOH 1M) từ đó suy ra khả năng phân li không hoàn toàn của axit cacboxylic. pH =1,0

pH =2,9

- So sánh nồng độ ion H+ trong 2 dd (HCl 1M và CH3COOH 1M) từ đó suy ra khả năng phân li không dd HCl 0,1M dd CH3COOH 0,01M hoàn toàn của axit cacboxylic GV có thể cho HS làm TN với 2 dd trên cùng - Vận dụng viết các PTHH minh có nồng độ như nhau với 2 bóng đèn điện rồi hoạ tính chất của axit cacboxylic. so sánh độ sáng của 2 bóng đèn ở 2 dd khác nhau, từ đó kết luận về sự điện li của axit axetic.

Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện tượng và rút ra kết luận trong thực hành hóa học.

Hóa học 11 – CB

Nội dung ghi bảng IV. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC 1. Tính axit. a) Trong dung dịch, axit cacboxylic phân li thuận nghịch.

Thí dụ:  → CH3COO-+ H+ CH3COOH ← 

b) Tác dụng với bazơ, oxit bazơ tạo thành muối và nước.

Thí dụ: CH3COOH + NaOH CH3COOH + Ca(OH)2 CH3COOH + Na2O CH3COOH + MgO c) Tác dụng với muối.

2CH3COOH + CaCO3 d) Tác dụng với kim loại ( đứng trước H2…)

2CH3COOH + Zn

Hoạt động 2: (10ph) Phản ứng este hóa 2. Phản ứng thế nhóm -OH ( Còn gọi phản ứng este Năng lực quan sát, mô tả, giải thích cá hiện Từ thí nghiệm, HS nhận xét sự biến hoá) tượng và rút ra kết luận trong thực hành đổi của các chất qua hiện tượng Tổng quát: quan sát được ( sự tách lớp của chất hóa học. t0, xt RC OOH + H O-R' lỏng sau khi phản ứng, mùi RCOOR' + H2O thơm…)

Thí dụ: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 143

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB CH3 - C - OH + H - O -C2H5 O

H2SO4 ñaëc t0

CH3 -C -O-C2H5 + H2O O etyl axetat

Phản ứng thuận nghịch, xúc tác H2SO4 đặc.

Nöôù c laï nh Hoãn hôïp ancol vaø axit cacboxylic

Hình 9.4. Duïng cuï ñun hoài löu ñieàu cheá este trong phoøng thí nghieäm

Hoạt động 3: (10ph) Điều chế Cho HS đọc SGK và đưa ra các câu hỏi để HS HS chỉ cần trả lời câu hỏi của GV ( trả lời.

HS dựa vào kiến thức cũ và SGK để trả lời).

GV bổ sung: HgSO CH ≡ CH+HOH  → CH3CHO 80 0

4

PdCl2 / CuCl2 → 2CH3CHO 2CH2=CH2 + O2  100 0 C, 30atm

Năng lực xử lý thông tin trong thực hành hóa học

+ Ngoài ra còn có phương pháp chưng gỗ.

V. ĐIỀU CHẾ 1. Phương pháp lên men giấm: ( phương pháp cổ truyền) Men giaám → CH3COOH+H2O C2H5OH  2. Oxi hoá anđehit axetic xt → 2CH3COOH 2CH3CHO + O2 

3. Oxi hoá ankan Tổng quát: xt, t 2R –CH2-CH2-R1 + 5O2  → 2R-COOH + + 2R1-COOH + 2H2O 0

xt

→ 4CH3COOH + 2H2O 2CH3CH2CH2CH3  1800 C, 50 atm Butan 4. Từ metan ( hoặc metanol pp hiện đại) [O] + CO → CH3OH  CH4  → CH3COOH t, xt

4/ Củng cố: Làm bài tập SGK trang 5/ Bài tập về nhà: SGK trang 211 , SBT 9.13 – 9.26 trang 68-70.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 144

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Tiết 66,67:

Hóa học 11 – CB

Ngày 24 tháng 04 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

LUYỆN TẬP ANĐEHIT – XETON- AXIT CACBOXYLIC

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức - Hệ thống hoá kiến thức về đồng phân, danh pháp và tính chất của anđehit, axit cacboxylic.

2. Kỹ năng - Viết CTCT, gọi tên các anđehit, axit cacboxylic.

- Viết PTHH của các phản ứng minh hoạ tính chất hoá học của anđehit, axit cacboxylic.

- Vận dụng linh hoạt kiến thức về tính chất để giải các bài tập phân biệt các chất và bài toán hoá học.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.3. Năng lực giao tiếp.

3.4. Năng lực hợp tác.

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Trọng tâm − Tính chất của andehit ; − Tính chất của axit cacboxylic.

III. Chuẩn bị: IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới:

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 145

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hoạt động của giáo viên

Hóa học 11 – CB

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: (20ph) GV dùng câu hỏi vấn đáp HS để hoàn chỉnh theo bảng:

Trả lời theo các câu hỏi của GV. Và lấy thí dụ

Nội dung ghi bảng 1. Cấu tạo, danh pháp, tính chất.

ANĐEHIT

Cấu tạo

AXIT

R- CHO( R: CxHy; H; -CHO) 1

Tên thay thế

( R: CxHy; H; -COOH) 1

- Maïch chính baét ñaàu töø - C HO

- Maïch chính baét ñaàu töø -COOH

- Tên = Tên hiđrocacbon no tương ứng với mạch chính + al Thí dụ: HCHO , CH3CHO Metanal etanal

- Tên = Axit + Tên hiđrocacbon no tương ứng với mạch chính + oic.

Thí dụ: HCOOH, CH3COOH Axit metanoic, Axit etanoic

-

Phân loại

R-COOH

Theo đặc điểm của R: no, không no, thơm.

- Theo số lượng nhóm chức trong phân tử: đơn chức, đa chức.

Thí dụ: …

- Ancol bậc I anđehit axit cacboxylic.

0

Điều chế

t Thí dụ: R-CH2OH + CuO  → R-CHO + Cu + H2O, - Oxi hoá hiđrocacbon HgSO Thí dụ: CH ≡ CH+HOH  → CH3CHO, 80 0

Công thức chung

4

xt → 2CH3COOH 2CH3CHO 

Anđehit

Axit

R- CHO( R: CxHy; H; -CHO) 1. Tính oxi hoá: Anđehit và xeton bị khử thành ancol.

Tính chất

xt → 2RCOOH 2RCHO + O2 

Thí dụ: 0

t ,xt * RCHO + H2  → RCH2OH

Giáo viên: Phan Dư Tú

R- COOH 1. Tính axit: Tác dụng với quì tím, kim loại trước H2, bazơ, oxit bazơ, muối.

Thí dụ:…

Trang 146

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

2. Tính khử: Anđehit bị oxi hoá thành axit tương ứng.

2. Taùc duïng vôùi ancol taïo ete.

Thí dụ:

Thí duï: TQ:

xt → 2RCOOH * 2RCHO + O2 

RC OOH + H O-R'

t0, xt

RCOOR' + H2O

B. Baøi taäp: Bài 1: CTTQ của một anđehit: CnH2n+2-2k-x(CHO)x a. Cho biết khoảng xác định của n, k, x. b. Khi n = 0; k= 0; x = 2 ứng với CTCT của anđehit A. Hãy viết ptpư của anđehit A với: H2dư; AgNO3/NH3; Cu(OH)2/NaOH (t0) c. Điều chế A từ nguyên liệu ban đầu là C2H2 Năng lực giải quyết vấn đề Bài 2: CTTN của một anđehit no, đa chức là (C2H3O)n. Biện luận xác định CTCT của anđehit. Viết các CTCT của anđehit đó.

Năng lực giải quyết vấn đề Bài 3: - Giải thích tại sao C2H5OH và CH3COOH đều có nhóm -OH nhưng chỉ có CH3COOH mới có tính axit?

- So sánh tính chất hóa học của axit lactic và axit acrylic?

Năng lực giải quyết vấn đề Bài 4: Cho 3 chất hữu cơ: propenol (A1), propenal (A2) và Axit propenoic (A3). a. So sánh tính chất hóa học đặc trưng của chúng? b. Thực hiện sự chuyển hóa theo sơ đồ sau: A1 A2

A3 Năng lực giải quyết vấn đề Bài 5: oxi hoá một rượu no đơn chức A có bột Cu xúc tác được chất B. oxi hoá B với xúc Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 147

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

tác Pt ta thu được axit D. Cho D tác dụng với dung dịch kiềm ta thu được muối E. Cho E tác dụng với dung dịch AgNO3 trong NH3 ta được Ag kim loại. a) Tìm CTCT của A, B, D, E. b) Trộn B với một đồng đẳng X của nó rồi đun 8,8 gam hỗn hợp này với một lượng dư Ag2O trong NH3 thì thu được 2,24 lit CO2 (đktc) và 64,8 gam Ag. Xác định CTCT của X. Năng lực giải quyết vấn đề Bài 6: Cho H2SO4 loãng tác dụng từ từ với hỗn hợp gồm hai muối Na của hai axit hữu cơ kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng ta thu được hỗn hợp hai axit đơn chức tương ứng A,B. Hoà tan 10 gam hỗn hợp A, B vào 100 ml dung dịch K2CO3 1M. Để phản ứng với lượng K2CO3 còn dư phải dùng 50 ml dung dịch HCl 0,2M. 1) Viết các phương trình phản ứng xảy ra.

Tìm CTPT và tính % khối lượng các axit trong hỗn hợp (hiệu suất các phản ứng 2) 100%) Năng lực giải quyết vấn đề Bài 7: oxi hoá 53,2 gam hỗn hợp một rượu no đơn chức và một andehit đơn chức ta thu được một axit hữu cơ duy nhất ( hiệu suất phản ứng 100%). Cho lượng axit này tác dụng hết với m gam dung dịch hỗn hợp NaOH 2% và Na2CO3 13,25% thu được dung dịch chỉ chứa muối của axit hữu cơ nồng độ 21,87%.

1) xác định CTPT của rượu và andehit ban đầu.

2) Hỏi m có giá trị nằm trong khoảng nào?

3) Cho m = 400 gam. Tính % khối lượng của rượu và andehit trong hỗn hợp đầu.

Năng lực giải quyết vấn đề 4/ Baøi taäp veà nhaø: SBT 9.27 – 9.40 trang 70 – 73.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 148

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*---

Ngày 01 tháng 05 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú.

Bài 47 – Tiết 68: THỰC HÀNH TÍNH CHẤT CỦA ANDEHIT VÀ AXIT CACBOXYLIC I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức Biết được: Mục đích, cách tiến hành, kỹ thuật thực hiện các thí nghiệm : − Phản ứng tráng gương (HCHO tác dụng với dung dịch AgNO3 trong NH3). − Tác dụng của axit axetic với quỳ tím, Na2CO3, etanol.

2. Kỹ năng − Sử dụng dụng cụ, hoá chất để tiến hành được an toàn, thành công các thí nghiệm trên. − Quan sát, mô tả hiện tượng, giải thích và viết các phương trình hoá học. − Viết tường trình thí nghiệm.

3. Định hướng năng lực: Năng lực chung 1. Năng lực tự học 2. Năng lực giải quyết vấn đề II. Trọng tâm

3. Năng lực thực hành 4. Năng lực giao tiếp

5. Năng lực hợp tác 6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ

− Tính chất của andehit ; − Tính chất của axit cacboxylic.

III. Chuẩn bị: 1. Duïng cuï thí nghieäm:

- OÁng nghieäm

- OÁng nhoû gioït

- Coác thuyû tinh 100ml

- Ñeøn coàn

- Giaù thí nghieäm

- Giaù ñeå oáng nghieäm.

2. Hoaù chaát: - Anñehit fomic - Dung dòch AgNO31% Giáo viên: Phan Dư Tú

- Axit axetic CH3COOH ñaëc

- H2SO4 ñaëc

- Dung dòch Na2CO3

- Dung dòch NH3

- Dung dòch NaCl baõo hoaø

- Giaáy quyø tím Trang 149

Trường THPT Phong Điền

IV. Phương pháp: Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề; V. Tiến trình lên lớp:

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1. Ổn Định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung ghi bảng

Hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm:

− Hướng dẫn các thao tác của từng TN như: + Rót chất lỏng vào ống nghiệm + Nhỏ giọt chất lỏng vào ống nghiệm bằng công tơ hút + Lắc ống nghiệm, đun nóng ống nghiệm + Nhúng đũa thủy tinh vào chất lỏng trong ống nghiệm + Đưa que diêm đang cháy vào miệng ống nghiệm + Làm lạnh ống nghiệm có chứa chất lỏng I. Thí nghiệm 1. Phản ứng tráng bạc của anđehit fomic * Mục đích thí nghiệm là gì? theo nguyên tắc nào? + lớp Ag trắng bạc bám một lớp - Nêu cách tiến hành thí nghiệm? mỏng trên thành ống nghiệm Năng lực hiểu và thực hiện đúng nội quy, quy tắc an toàn PTN, phân tích cách lắp đúng sai của bộ dụng cụ thí nghiệm.

- Dự đoán hiện tượng xảy ra?

I. Thí nghieäm 1: Phaûn öùng traùng baïc CAÙCH TIEÁN HAØNH - Caëp moät oáng nghieäm saïch vaø tieán haønh caùc böôùc theo nhö caùc höôùng daãn treân hình veõ ( tuaàn töï theo chieàu muõi teân)õ.

Quan saùt söï thay ñoåi maàu oáng nghieäm sau khi keát thuùc phaûn öùng.

Năng lực quan sát và nhận ra Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 150

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

được và giải thích các hiện tượng.

Chú ý: sử dụng ống nghiệm sạch, dung dịch NH3 không quá đặc, chỉ lắc nhẹ ống nghiệm khi trộn dung dịch, khi đun nóng cần giữ nguyên ống nghiệm và đưa ngọn lửa đèn cồn lướt nhẹ theo thành ống nghiệm.

(1)

a) quỳ tím hóa đỏ b) bọt khí thoát ra (CO2), khi đưa que diêm đang cháy vào miệng ống nghiệm thì ngọn lửa sẽ tắt Năng lực hiểu và thực hiện (khí CO2 không duy trì sự cháy). đúng nội quy, quy tắc an toàn c) Chất lỏng trong ống nghiệm PTN, phân tích cách lắp đúng thứ nhất phân thành hai lớp, lớp trên có mùi thơm (este tạo thành sai của bộ dụng cụ thí nghiệm. không tan trong dung dịch NaCl - Dự đoán hiện tượng xảy ra? bão hòa) Năng lực quan sát và nhận ra được và giải thích các hiện tượng.

Giáo viên: Phan Dư Tú

(2)

3-4 gioït dd anñehit fomic (3)

(4)

(5)

(6)

OÁng nghieäm saïch

Laéc nheï 1 ml dd AgNO3 1%

II. Thí nghiệm 2. Phản ứng của axit axetic với quỳ tím, natri cacbonat và etanol * Mục đích thí nghiệm là gì? theo nguyên tắc nào?

- Nêu cách tiến hành thí nghiệm?

Hóa học 11 – CB Nhoû töø töø dd NH3 2M ñeàn khi keát tuûa tan heát.

dd Ton -len (Tollens)

Keát tuûa hoaø tan heát

Keát thuùc thí nghieäm Ñun noùng nheï 60 -700C

II. Thí nghieäm 2: Phaûn öùng cuûa axit axetic vôùi quì tím, natri cacbonat.

CAÙCH TIEÁN HAØNH Nhuùng ñaàu ñuõa thuyû tinh vaøo dung dòch axit axetic 10% sau ñoù chaám vaøo maåu giaáy quì tím.

Nhaän xeùt söï thay ñoåi maøu cuûa maåu giaáy quì tím.V.

Axit axetic 10%

Trang 151

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB roùt vaøo

(1) 1-2 ml dd axit axe tic ñaäm ñaëc

III. Viết tường trình thí nghiệm: Học sinh viết tường trình theo mẫu nộp và cuối giờ.

(2) 1-2 ml dd Na2CO3

(2)

Roùt oáng (1) vaøo oáng (2), ñöa que dieâm chaùyvaøo mieäng oáng (2) Chuaån bò

- Tieán haønh theo höôùng daãn treân hình veõ.

III. Viết tường trình thí nghiệm:

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 152

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Trường THPT Phong Điền Tổ Hóa - Sinh - CN ---*--Tiết 69:

Hóa học 11 – CB

Ngày 01 tháng 05 năm 2015 GV soạn: Phan Dư Tú. ÔN TẬP HỌC KỲ II

I. Chuẩn kiến thức và kỹ năng 1. Kiến thức - Đại cương hoá học hữu cơ gồm phân tích định tính, định lượng, thuyết cấu tạo hoá học, khái niệm đồng đẳng, đồng phân, đặc điểm của các chất hữu cơ, phản ứng hữu cơ…

- Hệ thống hoá những kiến thức cơ bản về hiđrocacbon no, hiđrocacbon không no, hđrocacbon thơm, dẫn xuất halogen, ancol, phenol, anđehit, axit cacboxylic.

- Biết các loại công thức, giải thích một số tính chất vật lí, hoá học bằng CTCT, ảnh hưởng qua lại giữa các nguyên tử trong phân tử.

- Mở rộng khái niệm về phản ứng thế trong hoá học hữu cơ.

2. Kỹ năng -Thiết lập được mối quan hệ giữa hiđrocacbon no, chưa no, hợp chất hữu cơ có nhóm chức.

- Phát triển năng lực tự học, tự tóm tắt ý chính của bài, chương, các chương.

- Rèn kĩ năng giải bài tập hoá học hữu cơ.

3. Định hướng năng lực cần đạt: 3.1. Năng lực tự học.

3.4. Năng lực hợp tác.

3.2. Năng lực giải quyết vấn đề.

3.5. Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

3.3. Năng lực giao tiếp.

3.6. Năng lực sử dụng ngôn ngữ .

II. Một số điểm lưu ý về nội dung và phương pháp dạy học.

1. N ội dung: - Đặc điểm cấu tạo và thành phần phân tử của hiđrocacbon và các dẫn xuất như: dẫn xuất halogen, ancol, phenol, anđehit, axit cacboxylic, từ đó suy ra các tính chất hoá học đặc trưng.

- Các quy tắc cộng Mac- côp – nhi- côp, qui tắc thế vào nhân benzen đã có sẵn nhóm thế.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 153

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

- Bài tập nhận biết các chất và xác định CTPT, CTCT. 2. Phương pháp dạy học.

- Tuỳ điều kiện, GV có thể dùng các phương pháp dạy học như graph, lập bảng tổng kết, đàm thoại gợi mở, dạy học dựa vào câu hỏi, v.v.

-Ở đây gợi ý hình thức dạy học thảo luận nhóm, dựa vào các phiếu học tập. HS đã được nghiên cứu trước ở nhà các phiếu học tập, hoạt động trên lớp chủ yếu dành cho thảo luận, tạo điều kiện cho HS thể hiện sự hiẻu biết và rèn khả năng diễn đạt.

III. Tiến trình lên lớp A. TOÅNG KEÁT HEÄ THOÁNG HOAÙ LYÙ THUYEÁT. I. TOÅNG KEÁT VEÀ HIÑROCACBON II. TOÅNG KEÁT VEÀ DAÃN XUAÁT HALOGEN – ANCOL-PHENOL – ANÑEHIT- XETON – AXIT CACBOXYLIC B. BAØI TAÄP ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HÓA HỌC HK II NĂM HỌC:2013-2014 I. LÝ THUYẾT DẠNG 1: Các khái niệm cơ bản, xác định CTTQ của các dãy đồng đẳng Ankan , Anken ,Ankin, Ankadien, Benzen và đồng đẳng, Ancol ,Ancol no, đơn chức, mạch hở (CnH2n+1OH), Phenol, Andehit DẠNG 2: Đồng phân, danh pháp: BT 1: Viết và gọi tên các đồng phân của: 1. Ankan có CTPT: C3H8, C4H10, C5H12 , C6H14 2. Anken có CTPT: C4H8, C5H10 3. Ankin có CTPT: C3H4 , C4H6, C5H8 4. Ankyl benzen có CTPT: C8H8, C8H10 5. Ankadien có CTPT: C4H6, C5H8.

6. Ancol có CTPT: C3H8O, C4H10O , C5H12O DẠNG 3: Viết PTPƯ: Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 154

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

1. Các quy tắc phản ứng: - Quy tắc cộng Maccop Nhicop? Nêu ví dụ - Quy tắc thế H/vòng benzen. Nêu Ví dụ 2. Hoàn thành các PTHH của các phản ứng sau: 0

as → 1). CH3-CH2-CH3+ Br2 

t 2). CH4 + O2  → 0

CaO, t 3). CH3COONa +NaOH  → 5). CH2=CH-CH3+Br2 →

4). Al4C3 + H2O → 6). CH2=C(CH3)-CH3+HBr →

+

H 7). CH2=CH-CH3+H2O  →

9). C2H4

8). CH3-CH=CH-CH3+ HBr →

0

+O2

0

p, xt, t 10). nCH2=CH2  →

t  → 0

0

p, xt, t 11). nCH2=CH-CH3  →

p, xt, t 12). nCH2=CHCl  →

13). CH≡CH +HCl →

Hg 14). CH≡CH +H2O  →

xt (®ime hãa) 15). 2CH≡CH →

600 C, xt (trime hãa) 16) 3CH≡CH  →

2+

0

0

Fe, t 18) C6H5CH3 +Br2  → 20) C3H5(OH)3+ Na →

0

0

t 22). C2H5OH +CuO  → 24). C6H5OH +KOH →

t 17). C6H5CH3 + Br2  → 19). CH3OH +Na →

0

H SO , 140 C 21). C2H5OH  → 23). C6H5OH +Na → 2

4

25). C6H5OH +Br2(dư) → (C6H5- Vòng benzen(nhóm phenyl))

2

0

H SO (®Æc), t 27). C6H5CH3 + HNO3(đặc, dư)  → 2

29). C6H5CH=CH2+ HBr →

0

H SO (®Æc), t 26). C6H5OH+HNO3 (đặc, dư)  →

4

4

o

t thuong 28). C6H5CH=CH2+ Br2(dd)   → 0

p, xt, t 30). nC6H5CH=CH2  →

(C6H5- Vòng benzen(nhóm phenyl)) 0

H SO , 170 C 31). C2H5OH  → 2

4

0

H SO , 170 C 32). CH3-CH(OH)-CH2-CH3  → 2

4

DẠNG 4: Nêu hiện tượng các thí nghiệm phản ứng hữu cơ sau: 1) Cho etilen qua a) dung dịch brom. b) Dung dịch KMnO4 .

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 155

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

2) Cho axetilen qua: a) dung dịch brom. b) Dung dịch KMnO4 . c) Dung dịch AgNO3/NH3 3) Cho Stiren vào : a) dung dịch brom. b) Dung dịch KMnO4 .

4) Cho Toluen vào: a) dung dịch brom. b) Dung dịch KMnO4 ở nhiệt độ thường c) Dung dịch KMnO4 khi đun nhẹ.

5) Cho phenol vào dung dịch: a) dung dịch brom b) Dung dịch HNO3 đặc c) Dung dịch NaOH 6) Cho Na vào hỗn hợp etanol và phenol 7) Cho HCH=O vào Dung dịch AgNO3/NH3 đun nhẹ 8) Cho CH3-CH=O vào Dung dịch AgNO3/NH3 đun nhẹ 9) Gilixerol vào chất rắn Cu(OH)2 .

DẠNG 5. Thực hiện chuỗi PƯ theo sơ đồ và điều chế 1. Chuỗi PƯ: (1) (2) (3) (4) (5) (6) → metan  → axetilen  → benzen  → brombenzen  → A  → phenol 1) natri axetat  2) Butan → etan → etyclorua → eten → ancoletylic → đivinyl → butan → metan → etin → benzen.

3) Al4C3 → CH4 → C2H2 → C6H6 → C6H5CH3 → C6H5COOH → C6H5COONa

C4H4 → C4H6 → Cao su BuNa (3) (4) X3 → Cao su buna 4) Metan → X1 → X2 → 5) Propan → metan → axetilen → vinyl axetilen → butan → etilen → etilen glicol.

(1)

(2)

C4H6

C2H5ONa C2H5OH (C2H5)2O

CH3COOH

Cao su Buna CH3COONa

CH4

C2H5Br

2. Hãy điều chế: 1) etan, PE, PVC, vinyl axetilen, phenol từ đá vôi, than đá và các chất vô cơ cần thiết.

2) Cao su buna, benzen, PE, PVC từ metan.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 156

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

DẠNG 6: Nhận biết: 1. Xác định các chất và viết phương trình hóa học: a) Cho các chất lỏng: Toluen, Stiren, Hex-1-in, Hexan.

Cho các chất trên vào dung dịch KMnO4 nhận thấy A và B làm mất màu dung dịch ngay ở nhiệt độ thường, C làm mất màu khi đun nhẹ, D không hiện tượng.

Cho các chất vào dung dịch AgNO3/NH3 thấy B tạo kết tủa vàng. Xác định A, B, C, D. b) Cho các chất khí: Etilen, SO2, CO2, CH4.

Cho các khí qua dung dịch Ca(OH)2 nhận thấy A và C tạo kết tủa trắng.

Cho các khí qua dung dịch Brom nhận thấy B, C làm mất màu dung dịch. Xác định A, B, C. 2. Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt : a. CH4, C2H4, C2H2 và CO2. ; c. Metan, Etilen, Axetilen ; e. Benzen, Toluen, Stiren, Hex-1-in; g. Phenol, etanol, glixerol, nước;

b. Axetilen và Etilen; d.Butan, But-1-in và But-2-in f. Toluen, Hex-2-en, Hex-1-in, Hexan h. Axit fomic, andehit axetic, axit axetic, ancol etylic

II. CÁC DẠNG BÀI TẬP I. DẠNG 1: Tìm CTPT của hợp chất hữu cơ dựa vào phân tích nguyên tố Câu 1. Khi phân tích thành phần của một hợp chất X thì thu được kết quả: tổng khối lượng của cacbon và hiđro gấp 3,625 lần khối lượng oxi. Biết trong phân tử X chỉ có một nguyên tử oxi. Xác định CTPT A. Câu 2. Anetol có khối lượng mol phân tử bằng 148 g/mol. Phân tích nguyên tố cho thấy anetol có %C=81,08%; %H=8,1%, còn lại là oxi. Lập công thức đơn giản nhất và công thức phân tử của anetol.

II. DẠNG 2: Tìm CTPT trong dãy đồng đẳng các chất Câu 1: Đốt hỗn hợp khí X gồm etilen, propilen, but-1-en cần 6,72 lít O2 ở (đktc); sản phẩm thu được gồm V(l) khí CO2 và m(g) H2O. tìm giá trị m và V. Câu 2: Một hh 2 ankan đồng đẳng kế tiếp nhau có khối lượng 24,8g, thể tích tương ứng là 11,2 lit(đkc). Xác định CTPT và tính % thể tích của 2 ankan.

Câu 3: Đốt cháy hoàn toàn 7,2 gam một hidrocacbon thu 22 gam CO2 và 13,44 lit hơi nước (đkc) .

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 157

Trường THPT Phong Điền

Tổ Hóa – Sinh – CN

Hóa học 11 – CB

a) Tìm CTPT hidrocacbon b) Viết đồng phân và gọi tên biết khi tác dụng Cl2 (1:1) cho một sản phẩm duy nhất.

Câu 4: Khi đốt cháy hoàn toàn 0,02 mol một hidrocacbon sinh ra 2,64g CO2. Hidrocacbon này tác dụng với dd AgNO3/NH3 tạo kết tủa vàng nhạt. Xác định CTPT , CTCT. Câu 5: Để sản xuất 45,4 kg TNT(2,4,6-Trinitrotoluen) người ta cần dùng m kg toluen với hiệu suất của quá trình là 92%.Tìm m.

Câu 6: Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp gồm hai ankin là đồng đẳng liên tiếp được 7,84lít CO2 (đktc) và 4,5gam hơi H2O. Xác định CTPT của 2 ankin.

Câu 7: Cho 3,7g một ancol X no, đơn chức, mạch hở tác dụng với natri lấy dư thấy có 0,56 lít khí thoát ra đkc. Tìm công thức phân tử của X. Câu 8: Cho 16,6 g hỗn hợp 2 ancol kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng của metanol pứ với Natri (dư) được 3,36 lít H2 (đkc). Xác định công thức CTPT 2 ancol.

Câu 9: Oxi hoá hoàn toàn một ancol X thu được tỉ lệ khối lương H2O và CO2 là 6:11. Nếu lấy 6,0 gam ancol trên tác dụng hết với Na dư, thấy thoát ra 1,12 lit khí H2 (đktc). Xác định CTPT của ancol Câu 10: Đốt cháy hoàn toàn một ancol đơn chức X thu được 4,4 gam CO2 và 3,6 gam H2O. Xác định CTPT của X. Câu 11. Cho 4,4 gam CH3CH=O tác dụng với dung dịch AgNO3/NH3 dư thu được m gam Ag. Tìm m.

Câu 12. Cho 5,8 gam andehit (X) no, đơn chức mạch hở tác dụng hết với AgNO3/NH3 thu được 21,6 gam Ag. Tìm CTPT, viết công thức cấu tạo và gọi tên X.

Giáo viên: Phan Dư Tú

Trang 158