GIÁO ÁN CÁC CHỦ ĐỀ DẠY HỌC CHƯƠNG KIM LOẠI KIỀM, KIM LOẠI KIỀM THỔ, NHÔM - SGK HÓA HỌC 12

GIÁO ÁN CÁC CHỦ ĐỀ DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC

vectorstock.com/10212088

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection DẠY KÈM QUY NHƠN LESSON PLAN PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

GIÁO ÁN CÁC CHỦ ĐỀ DẠY HỌC CHƯƠNG KIM LOẠI KIỀM, KIM LOẠI KIỀM THỔ, NHÔM - SGK HÓA HỌC 12 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH (HPU2) WORD VERSION | 2018 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

CHƯƠNG 2 CÁC CHỦ ĐỀ DẠY HỌC CHƯƠNG: “KIM LOẠI KIỀM, KIM LOẠI KIỀM THỒ, NHÔM”

FF IC IA L

2.1. Phân tích cấu trúc nội dung kiến thức chương: “Kim loại kiềm, Kim loại kiềm thổ, Nhôm” - SGK Hóa học 12 2.1.1. Mục tiêu của chương a. Kiến thức HS nêu được:

O

+ Vị trí, cấu hình electron lớp ngoài cùng của kim loại kiềm, kiềm thổ trong bảng hệ thống tuần hoàn.

N

+ Một số ứng dụng quan trọng của kim loại kiềm, kiềm thổ và một số hợp chất

Ơ

quan trọng của chúng.

ứng dụng của nhôm.

Y

HS giải thích được:

N

H

+ Vị trí, cấu hình electron lớp ngoài cùng, tính chất vật lý, trạng thái tự nhiên,

U

+ Tính chất vật lý của kim loại kiềm.

Q

+ Tính chất hóa học của kim loại kiềm, kiềm thổ. + Phương pháp điều chế kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ.

M

+ Nhôm là kim loại có tính khử mạnh: phản ứng với phi kim, dung dịch axit,

KÈ

nước, dung dịch kiềm, oxit kim loại.

ẠY

+ Nguyên tắc sản xuất nhôm bằng phương pháp điện phân oxit nóng chảy. + Tính chất vật lý và ứng dụng của một số hợp chất: AI2O3, A1(OH)3, muối

D

nhôm. + Tính chất lưỡng tính của AI2O3, A1(OH)3: vừa tác dụng với axit mạnh, vừa

tác dụng với bazơ mạnh. + Cách nhận biết ion nhôm trong dung dịch. b. Kỹ năng - Dự đoán tính chất hóa học (TCHH), kiểm tra và kết luận về tính chất của đơn 32

chất và một số hợp chất.

- Quan sát thí nghiệm, hình ảnh, sơ đồ rút ra được nhận xét về tính chất, phương pháp điều chế.

- Viết các phương trình hóa học (PTHH) minh họa tính chất hóa học.

FF IC IA L

- Tính thành phần phần trăm về khối lượng của chúng trong hỗn hợp phản ứng.

- Quan sát mẫu vật, thí nghiệm, rút ra kết luận về tính chất hóa học và nhận biết ion nhôm.

- Viết các PTHH minh họa tính chất hóa học của nhôm.

- Dự đoán, kiểm tra bằng thí nghiệm và kết luận được tính chất hóa học của

O

nhôm, nhận biết ion nhôm.

- Viết các PTHH phân tử và ion rút gọn (nếu có) minh họa tính chất hóa học của

N

hợp chất nhôm.

Ơ

- Tính phần trăm khối lượng nhôm trong hỗn hợp kim loại đem phản ứng.

H

- Tính khối lượng boxit để sản xuất lượng nhôm xác định theo hiệu suất phản

N

ứng.

Y

- Sử dụng nhôm và hợp chất của nhôm một cách hợp lý và tiết kiệm tài nguyên

U

thiên nhiên.

Q

c. Thái độ

- Giáo dục đức tính cẩn thận chính xác.

M

- Nhận thức được vai trò của kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm và hợp chất của

KÈ

chúng trong đời sống con người.

- Tự giác, tích cực nghiên cứu tính chất của các chất.

ẠY

- Có ý thức bảo vệ môi trường sống, giữ gìn vệ sinh an toàn thực phẩm.

D

d. Định hướng năng lực chính được hình thành - Năng lực tư duy hóa học.

- Năng lực thực hành hóa học.

- Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn.

Theo quy định của Bộ GD&ĐT, chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương: “Kim loại kiềm, Kim loại kiềm thổ, Nhôm” được thể hiện ở bảng 2.1.

33

Bảng 2.1. Chuẩn kiến thức, kĩ năng chương: “Kim loại kiềm, Kim loại kiềm thổ, Nhôm ” Chuẩn kiến thức

Tên bài

Chuẩn kỹ năng

Bài 25: Kim loại - Nêu được:

- Dự đoán tính chất hóa học,

FF IC IA L

kiềm và hợp chất + Vị trí, cấu hình electron lớp ngoài kiểm tra và kết luận về tính quan trọng của cùng của kim loại kiềm. chất của đơn chất và một số kim loại kiềm • + Một số ứng dụng quan trọng của hợp chất kim loại kiềm.

kim loại kiềm và một số hợp chất - Quan sát thí nghiệm, hình ảnh, sơ đồ rút ra được nhận

- Trình bày được:

xét về tính chất, phương pháp

O

của kim loại kiềm.

N

+ Tinh chất vật lý (mềm, khối lượng điều chế.

Ơ

riêng nhỏ, nhiệt độ nóng chảy thấp). - Viết các phương trình hóa + Tính chất hóa học của kim loại học minh họa tính chất hoá

N

loại kiềm.

H

kiềm và một số hợp chất của kim học của kim loại kiềm và một số hợp chất của chúng, viết sơ

Y

+ Trạng thái tự nhiên của NaCl. + đồ điện phân điều chế kim

U

Phương pháp điều chế kim loại kiềm loại kiềm.

Q

(điện phân muối halogenua nóng - Tính thành phần phần

D

ẠY

KÈ

M

chảy).

34

trăm về khối lượng mỗi kim loại kiềm trong hỗn hợp phản ứng.

Bài 26: Kim loại - Nêu được:

- Dự đoán, kiểm tra dự đoán

FF IC IA L

kiềm thổ • và hợp + Vị trí, cấu hình electron lớp ngoài bằng thí nghiệm và kết luận chất quan trọng cùng, tính chất vật lý của kim loại được tính chất hóa học chung của kim loại kiềm kiềm thổ. của kim loại kiềm thổ, tính thổ - Trình bày được: chất của Ca(OH)₂. + Tính chất hóa học, ứng dụng của - Viết các phương trình hóa

O

kim loại kiềm thổ và một số hợp chất học dạng phân tử và ion thu

N

quan trọng của kim loại kiềm thổ gọn minh họa tính chất hóa

Ơ

(Ca(OH)₂, CaCƠ3, CaSO4.2H2Ơ). học. + Khái niệm về nước cứng (tính - Tính thành phần phần trăm

H

cứng tạm thời, vĩnh cửu, toàn phần), về khối lượng muối trong hỗn

N

tác hại của nước cứng; cách làm hợp phản ứng.

Y

mềm nước cứng.

U

+ Cách nhận biết ion Ca2+, Mg2+

Q

trong dung dịch.

ẠY

KÈ

M

- Giải thích được: Kim loại kiềm thổ có tính khử mạnh (tác dụng với oxi, clo, axit).

D

Bài 27: Nhôm và - Nêu được:

- Quan sát mẫu vật, thí

hợp chất của

+ Vị trí, cấu hình lớp electron ngoài nghiệm, rút ra kết luận về tính

nhôm

cùng, tính chất vật lý, trạng thái tự chất hóa học và nhận biết ion nhiên, ứng dụng của nhôm.

nhôm.

- Viết các phương trình

35

Giải thích được:

hóa học minh họa tính chất

+ Nhôm là kim loại có tính hóa học của nhôm. khử khá mạnh: Phản ứng - Dự đoán, kiểm tra bằng vói phi kim, dung dịch axit, thí nghiệm và kết luận

kim loại.

FF IC IA L

nước, dung dịch kiềm, oxit được tính chất hóa học của nhôm, nhận biết ion nhôm.

+ Nguyên tắc và sản xuất - Viết các phương trình nhôm bằng phương pháp hóa học phân tử và ion rút điện phân oxit nóng chảy.

gọn (nếu có) minh họa tính

O

+ Tính chất vật lý và ứng chất hóa học của hợp chất

N

dụng của một số hợp chất: nhôm.

nhôm.

Ơ

A12Ơ3, A1(OH)3, muối - Sử dụng và bảo quản hợp lý các đồ dùng bằng nhôm.

H

+ Tính chất lưỡng tính của - Tính phần trăm khối

N

AI2O3, A1(OH)3: vừa tác lượng nhôm trong hỗn hợp

Y

dụng vói axit mạnh, vừa kim loại đem phản ứng.

Tính khối lượng boxit để

+ Cách nhận biết ion nhôm sản xuất lượng nhôm xác trong dung dịch.

định theo hiệu suất phản ứng.

KÈ

M

Q

U

tác dụng vói bazơ mạnh.

ẠY

2.1.2. Cấu trúc chương trình của chương Cấu trúc chương trình của chương: “Kim loại kiềm, Kim loại kiềm thổ, Nhôm”

D

được thể hiện ở bảng 2.2.

36

Bảng 2.2. Cấu trúc chương trình chương: “Kim loại kiềm, Kim loại kiềm thổ, Nhôm” Tiết

Tên bài học

Bài 25: Kim loại kiềm và hợp chất quan trọng của kim loại kiềm

42

Bài 25: Kim loại kiềm và hợp chất quan trọng của kim loại kiềm

FF IC IA L

41

Bài 26: Kim loại kiềm thổ và hợp chất quan trọng của kim loại kiềm thổ 43

Bài 26: Kim loại kiềm thổ và hợp chất quan trọng của kim loại kiềm thổ 44

O

Bài 28: Luyện tập: Tính chất của kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ và hợp chất của chúng

46

Bài 27: Nhôm và hợp chất của nhôm

47

Bài 27: Nhôm và hợp chất của nhôm

48

Bài 27: Nhôm và hợp chất của nhôm

49

Bài 29: Luyện tập: Tính chất của nhôm và hợp chất của nhôm

50

Bài 29: Luyện tập: Tính chất của nhôm và hợp chất của nhôm

Y

N

H

Ơ

N

45

U

Bài 30: Thực hành 4: Tính chất của natri, magie, nhôm và hợp chất của chúng

M

Q

51

KÈ

2.1.3. Phân tích đặc điểm nội dung kiến thức trong chương Một số điểm chú ý về nội dung và phương pháp dạy học trong chương: “Kim

D

ẠY

loại kiềm, Kim loại kiềm thổ, Nhôm” : - Nội dung của chương: + Để thực hiện tốt mục tiêu của chương, GV cần giúp HS ôn lại những kiến thức

đã được trang bị ở lớp 9 và các kiến thức có liên quan. Từ đó khai thác, cung cấp kiến thức HS đã có, hình thành kiến thức mới, khắc sâu kiến thức trọng tâm. + Nội dung chương này nghiên cứu về nhóm kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ, nhôm có rất nhiều ứng dụng trong thực tiễn nên trong quá trình nghiên cứu tính chất các chất HS vận dụng triệt để các kiến thức lý thuyết để dự đoán tính chất, giải thích sự biến 37

đổi của các chất...

- Phương pháp: + về tính chất dùng: Phương pháp trực quan, đàm thoại, thí nghiệm phát triển năng lực và các kĩ thuật dạy học tích cực. Các thí nghiệm cần được lựa chọn phù hợp,

FF IC IA L

tránh trùng lặp với các thí nghiệm HS đã được làm ở các lớp dưới.

+ về ứng dụng: Sử dụng phương pháp trực quan sinh động và giải quyết vấn đề. + về sản xuất: Sử dụng kĩ thuật tích cực như hoạt động nhóm, dự án,...

2.2. Xây dựng một số chủ đề dạy học chương: “Kim loại kiềm, Kim loại kiềm thổ, Nhôm” - SGK Hóa học 12

O

2.2.1. CHỦ ĐỀ 1: KIM LOẠI KIỀM THỒ VÀ HỢP CHẤT QUAN TRỌNG CỦA

N

KIM LOẠI KIỀM THỒ VỚI MỘT SỐ VẤN ĐỀ CỦA ĐỜI SỐNG.

Ơ

I. TÊN, NỘI DUNG CHỦ ĐỀ, THỜI LƯỢNG THỰC HIỆN 1. Tên chủ đề: Kim loại kiềm thồ và hợp chất quan trọng của kim loại kiềm thổ với

■•

N

2. Lí do lựa chọn chủ đề

H

một số vẩn đề của đời sồng.

Y

Kim loại kiềm thổ và các hợp chất của kim loại kiềm thổ có ứng dụng rất rộng

U

rãi trong đời sống, sản xuất cũng như trong y tế. Các nguyên tố kim loại kiềm thổ có

Q

trong cơ thể và rất cần thiết cho sự sống. Bên cạnh những ứng dụng to lớn đó của chúng

M

còn có những tác hại không hề nhỏ, đó chính là nước cứng, nước cứng chứa nhiều ion

KÈ

kim loại kiềm thổ Ca2+ và Mg2+. Với những đặc điểm trên, tôi thiết kế chủ đề Kim loại kiềm thổ và hợp chất quan trọng của kim loại kiềm thổ với một số vấn đề của đời sống

ẠY

nhằm giúp học sinh vận dụng các kiến thức Hóa học vào trong thực tiễn, giải thích được các hiện tượng trong đời sống, biết cách sử dụng và có các biện pháp làm mềm nước

D

cứng một cách hiệu quả, giảm các nguy hại từ nước cứng mang lại.

3. Nội dung chủ đề: Nội dung 1: Kim loại kiềm thổ (1 tiết) - Vị trí của kim loại kiềm thổ trong bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên tử; 38

- Tính chất vật lý của kim loại kiềm thổ; - Tính chất hóa học của kim loại kiềm thổ.

Nội dung 2: Một số hợp chất quan trọng của canxi (1 tiết) - Canxi hiđroxit;

FF IC IA L

- Canxi cacbonat; - Canxi sunfat.

Nội dung 3: Nước cứng (2 tiết trên lớp và 1 tuần ở nhà) - Khái niệm nước cứng;

- Cách làm mềm nước cứng;

N

- Nhận biết ion Ca2+, Mg2+ trong dung dịch.

O

- Tác hại của nước cứng;

Ơ

4. Thời lượng thực hiện chủ đề: 4 tiết trên lớp và 1 tuần ở nhà.

II. Mục tiêu

H

1. Kiến thức

N

- HS nêu được:

Y

+ Vị trí, cấu hình electron lớp ngoài cùng, tính chất vật lý của kim loại kiềm thổ.

U

- Trình bày được:

Q

+ Tính chất hóa học, ứng dụng của kim loại kiềm thổ và một số hợp chất quan

M

trọng của kim loại kiềm thổ (Ca(OH)₂, CaCƠ3, CaSƠ4.2H2O). + Khái niệm về nước cứng (tính cứng tạm thời, vĩnh cửu, toàn phần), tác hại của

KÈ

nước cứng; cách làm mềm nước cứng.

ẠY

+ Cách nhận biết ion Ca2+, Mg2+ trong dung dịch.

- Giải thích được: Kim loại kiềm thổ có tính khử mạnh (tác dụng với oxi, clo,

D

axit).

2. Kỹ năng - Dự đoán, kiểm tra dự đoán bằng thí nghiệm và kết luận được tính chất hóa học chung của kim loại kiềm thổ, tính chất của Ca(OH)₂.

- Viết các phương trình hóa học dạng phân tử và ion thu gọn minh họa tính chất 39

hóa học.

- Tính thành phần phần trăm về khối lượng muối trong hỗn hợp phản ứng.

3. Thái độ - Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường và cộng đồng; sử dụng các phương pháp làm

FF IC IA L

mềm nước cứng đúng cách;

- Hứng thú với phương pháp học tập mới, từ đó bồi dưỡng niềm say mê học tập với môn Hóa học.

4. Định hướng các năng lực được hình thành - Năng lực tự học;

O

- Năng lực giải quyết vấn đề;

N

- Năng lực hợp tác;

- Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống.

H

Ơ

• Năng lực vận dụng kiến thức liên môn Bài liên quan đến chủ đề tích hợp Môn học ■ Bài 36: Nước

Hóa học 12

Bài 26: Kim loại kiềm thổ và hợp chất quan trọng

Y

N

Hóa học 8

U

của kim loại kiềm thổ

Q

Bài 43: Hóa học và vấn đề phát triển KT - XH Bài 45: Hóa học và vấn đề môi trường

M

Sinh học 11

Bài 4: Vai trò của các nguyên tố khoáng

KÈ

Giáo dục công dân Bài 12: Chính sách tài nguyên và bảo vệ môi trường

D

ẠY

11

III. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học chủ đề 1. Hình thức tổ chức dạy học: - Dạy học trên lớp; - Dạy học theo dự án; - Dạy học tại thực địa.

40

Ghỉ chú

2. Phương pháp dạy học - Dạy học hợp tác theo nhóm; - Dạy học dự án.

3. Tiến trình dạy học chủ đề

FF IC IA L

Nội dung 1: Kim loại kiềm thổ 1. Mục tiêu - Kiến thức: Học sinh nêu được:

+ Vị trí, cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử kim loại kiềm thổ;

O

+ Tính chất vật lý, tính chất hóa học của kim loại kiềm thổ.

N

Học sinh giải thích được: Kim loại kiềm thổ có tính khử mạnh.

- Kỹ năng:

Ơ

+ Dự đoán, kiểm tra và kết luận được về tính chất hóa học cơ bản của các kim

H

loại kiềm thổ;

Y

N

+ Quan sát các thí nghiệm rút ra nhận xét về tính chất của các kim loại kiềm thổ;

Q

- Thái độ:

U

+ Viết các PTHH minh họa tính chất hóa học của kim loại kiềm thổ.

+ Giáo dục đức tính cẩn thận, chính xác khi sử dụng hóa chất, tiến hành thí

M

nghiệm.

KÈ

+ Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường.

D

ẠY

- Định hướng các năng lực được hình thành: + Năng lực tự học; + Năng lực giải quyết vấn đề; + Năng lực hợp tác; + Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống.

2. Phương pháp dạy học - Nêu và giải quyết vấn đề; - Phương pháp dạy học hợp tác (thảo luận nhóm,...)

41

- Phương pháp sử dựng các phương tiện trực quan (thí nghiệm, tranh ảnh,...).

- Phương pháp sử dụng câu hỏi bài tập.

3. Chuẩn bị của GV và HS 3.1. Chuẩn bị của GV

FF IC IA L

- Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.

- Các video thí nghiệm: + Magie tác dụng với oxi;

+ Magie tác dụng với dung dịch axit (H2SO4 loãng, H2SO4 đặc); + Canxi tác dụng với nước.

O

- Máy tính, máy chiếu.

3.2. Chuẩn bị của HS

N

- Đọc trước nội dung của chủ đề trong SGK.

H

4. Các hoạt động dạy học

Ơ

- Tìm kiếm những kiến thức có liên quan đến chủ đề.

Y

tử của kim loại kiềm thổ. (10’)

N

Hoạt động 1: Nghiên cứu vị trí trong bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên

U

GV yêu cầu HS quan sát bảng tuần hoàn và cho biết:

và rađi).

Q

+ Nhóm kim loại kiềm thổ gồm những nguyên tố nào? (Beri, canxi, stronti, bari

M

+ Chúng thuộc nhóm nào, ở vị trí nào trong các chu kỳ?

KÈ

HS nghiên cứu trả lời.

D

ẠY

GV chỉnh lý, bổ sung: Rađi (Ra) là nguyên tố phóng xạ (được phát hiện có trong

quặng urani vào năm 1898).

GV yêu cầu HS: + Viết cấu hình electron của các kim loại kiềm thổ và nhận xét về số electron ở

lớp ngoài cùng. + Dự đoán tính chất hóa học cơ bản của các kim loại kiềm thổ.

HS lên bảng trả lời.

Hoạt động 2: Nghiên cứu tính chất vật lý của kim loại kiềm thổ. (7’) 42

- GV yêu cầu học sinh quan sát bảng 6.2 trong SGK trang 113, rút ra kết luận về tính chất vật lý của kim loại kiềm thổ.

- GV đặt câu hỏi cho HS: Theo em, vì sao tính chất vậy lý của các kim loại kiềm thổ lại biến đổi không theo một quy luật nhất định như kim loại kiềm? (do cấu trúc tinh

FF IC IA L

thể khác nhau).

Hoạt động 3: Nghiên cứu tính chất hóa học của kim loại kiềm thổ. (28’)

- GV yêu cầu HS: Từ cấu hình electron nguyên tử của các kim loại kiềm thổ, em có dự đoán gì về tính chất hóa học của các kim loại kiềm thổ?

- GV chia lớp thành 6 nhóm: Nhóm 1, 2 nghiên cứu phần 1) Tác dụng với phi

O

kim; nhóm 3, 4 nghiên cứu phần 2) Tác dụng với dung dịch axit; Nhóm 5, 6 nghiên cứu

N

phần 3) Tác dụng với nước.

lên máy chiếu cho học sinh quan sát.

Ơ

- GV chiếu các video thí nghiệm mô tả các phản ứng minh họa cho mỗi tính chất

H

- Các nhóm theo dõi video và quan hiện tượng xảy ra.

N

- Các nhóm thảo luận nhóm trong 5 phút và cử đại diện lên bảng trình bày

Y

NHIỆM VỤ của nhóm mình và cùng hoàn thành vào nội dung phiếu học tập.

U

- GV tổng kết, nhận xét, rút kinh nghiệm cho các nhóm.

Q

- GV lưu ý cho HS: Ở nhiệt độ thường, Be không khử được nước, Mg khử chậm.

Các kim loại còn lại khử mạnh nước giải phóng khí hiđro.

KÈ

M

PHIẾU HỌC TẬP Hiện tượng, phương Tên thí nghiệm trình hoá học

TT

ẠY

1

D

2

3

Mg tác dụng với oxi.

Mg tác dụng với dung dịch axit H2SO4 loãng.

Mg tác dụng với dung dịch axit H2SO4 đặc.

4

Canxi tác dụng với nước.

Kết luận 43

Nhận xét •

Nội dung 2: Một số hợp chất quan trọng của canxi.

1. Mục tiêu - Kiến thức:

+ Tính chất vật lý của các hợp chất của canxi;

FF IC IA L

HS nêu được:

+ TCHH, ứng dụng của các hợp chất đó trong sản xuất, đời sống.

HS giải thích được: Vì sao các hợp chất lại có ứng dụng đó?

- Kỹ năng:

O

+ Dự đoán, kiểm tra dự đoán và kết luận về tính chất hóa học, ứng dụng của các

N

hợp chất: Canxi hiđroxit, canxi cacbonat, canxi sunfat.

Ơ

+ Đọc và thu thập thông tin trong SGK.

H

+ Viết các phương trình phản ứng chứng minh tính chất hóa học.

N

- Thái độ: + Lòng yêu thích bộ môn;

Y

+ Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường.

U

- Định hướng phát triển năng lực:

Q

+ Năng lực tự học;

+ Năng lực hợp tác;

M

+ Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống.

KÈ

2. Phương pháp dạy học - Phương pháp học tập hợp tác;

D

ẠY

- Phương pháp sử dụng các phương tiện trực quan.

3. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 3.1. Chuẩn bị của GV - SGK, giáo án powerpoint; - Video các thí nghiệm minh họa.

- Máy tính, máy chiếu.

3.2. Chuẩn bị của HS - Đọc trước nội dung học trong SGK. 44

- Tìm kiếm những kiến thức có liên quan đến nội dung môn học.

4. Các hoạt động dạy học GV sử dụng phương pháp dạy học hợp tác kết hợp với kỹ thuật mảnh ghép để tổ chức dạy học.

FF IC IA L

Hoạt động 1: Làm việc chung cả lớp (GV nêu vấn đề học tập, chia nhóm, giao NHIỆM VỤ và hướng dẫn hoạt động nhóm). (5’) - Cách chia nhóm:

“Nhóm chuyên sâu”: Chia lớp thành 3 nhóm (tùy theo số HS mà có thể chia thành 3 hoặc 6 nhóm, số HS bằng nhau (nếu không chia được số HS bằng nhau thì GV linh

hoạt trong phần chia nhóm mảnh ghép); Đặt tên là xanh, đỏ, vàng; trong mỗi nhóm đánh

O

số thứ tự các thành viên từ I đến hết.

N

“Nhóm mảnh ghép”: Cứ 3 HS chuyên sâu có cùng số thứ tự thành viên trong - NHIỆM VỤ của các nhóm:

H

“Nhóm chuyên sâu”:

Ơ

nhóm xanh, đỏ, vàng hợp lại thành 1 nhóm mảnh ghép.

N

+ Nhóm màu xanh: nghiên cứu về hợp chất canxi hiđroxit.

Y

+ Nhóm màu đỏ: nghiên cứu về hợp chất canxi cacbonat.

U

+ Nhóm màu vàng: Nghiên cứu về hợp chất canxi sunfat.

Q

Các nhóm này gọi là nhóm chuyên sâu, HS mỗi nhóm gọi là HS chuyên sâu. + Mỗi nhóm chuyên sâu làm việc trong khoảng thời gian 15 phút.

M

“Nhóm mảnh ghép”:

KÈ

+ Các HS chuyên sâu sẽ lần lượt trình bày về tính chất vật lý, tính chất hóa học

và ứng dụng của từng loại hợp chất mà nhóm chuyên sâu của mình đã nghiên cứu. sau

ẠY

đó các nhóm mảnh ghép thảo luận để rút ra những điểm giống và khác giữa các hợp

D

chất.

+ Các nhóm mảnh ghép tổng kết những điểm giống và khác nhau của các hợp

chất bằng sơ đồ hoặc bảng vào giấy Ao. + Các nhóm mảnh ghép làm việc trong thời gian 15 phút.

- Nội dung các phiếu học tập:

45

PHIẾU MÀU XANH: NHIỆM VỤ HỌC TẬP NHÓM XANH Nghiên cứu về hợp chất canxi hidroxit 1. Nội dung thảo luận: 1) Cho biết tính chất vật lý của canxi hidroxit.

FF IC IA L

2) Dự đoán tính chất hóa học của canxi hidroxit (viết PTHH minh họa).

(Lấy ví dụ với HC1, CO₂, Na₂CO₃).

3) Quan sát video thí nghiệm: Sục khí CO₂ vào dung dịch canxi

hidroxit (Ca(OH)₂) nêu hiện tượng, viết phương trình hóa học và nêu vai trò của phản ứng? (Phản ứng dùng để nhận biết khí CO₂).

O

4) Cho biết những ứng dụng quan trọng của canxi hiđroxit trong sản

N

xuất và đời sống.

Ơ

2. Chuẩn bị nội dung chia sẻ ở nhóm mảnh ghép:

H

Trình bày kết luận về tính chất vật lý, tính chất hóa học, ứng dụng của

Y

N

canxi hiđroxit. Dần ra những PTHH để chứng minh.

U

PHIẾU MÀU ĐỎ: NHIỆM VỤ HỌC TẬP NHÓM ĐỎ

Q

Nghiên cứu về hợp chất canxi cacbonat

M

1. Nội dung thảo luận

KÈ

1) Cho biết tính chất vật lý của canxi cacbonat.

2) Dự đoán TCHH của canxi cacbonat (Viết phương trình hóa học minh họa).

ẠY

(Lấy ví dụ với H₂O, axit HC1, CO₂, nhiệt phân hủy).

3. Cho biết phản ứng: CaCO₂ + CO₂ + H2O

Ca (HCO₃)₂ giải thích cho

D

quá trình gì và sự tạo thành chất nào?

4) Cho biết những ứng dụng quan trọng của canxi cacbonat trong sản xuất và đời sống.

2. Chuẩn bị nội dung chia sẻ ở nhóm mảnh ghép: Trình bày kết luận về tính chất vật lý, tính chất hóa học, ứng dụng của canxi 46

cacbonat. Dần ra những PTHH để chứng minh.

hợp chất canxi sunfat.

1. Nội dung thảo luận 1) Cho biết tính chất vật lý của canxi sunfat, 2)

FF IC IA L

PHIẾU MÀU VÀNG: NHIỆM VỤ HỌC TẬP NHÓM VÀNG Nghiên cứu về

Cho biết các dạng tồn tại của canxi sunfat. Viết quá trình chuyển hóa từ

thạch cao sống thành thạch cao nung (ghi rõ điêu kiện).

O

3) Cho biết những ứng dụng quan trọng của các loại thạch trong sản xuất và đời sống.

N

2. Chuẩn bị nội dung chia sẻ ở nhóm mảnh ghép:

Ơ

Trình bày kết luận về tính chất vật lý, tính chất hóa học, ứng dụng của canxi

Y

N

H

sunfat. Dần ra những PTHH để chứng minh.

Q

U

PHIẾU MÀU TRẮNG: NHIỆM VỤ HỌC TẬP CỦA NHÓM MẢNH GHÉP

1) Cho biết sự giống và khác nhau về tính chất vật lý, tính chất hóa học, ứng dụng

M

của các hợp chất của canxi.

KÈ

Dần ra PTHH để minh họa.

ẠY

2) Chất nào có nhiều ứng dụng trong thực tiễn hơn và được sử dụng nhiều hơn?

D

Hoạt động 2: Hoạt động nhóm. (30 phút) - HS hoạt động theo nhóm. GV đi đến các nhóm để giám sát hoạt động các nhóm,

hướng dẫn HS hoạt động nhóm, giám sát thời gian và điều khiển HS chuyển nhóm.

Hoạt động 3: Thảo luận chung. (10’) - GV cho các nhóm treo sản phẩm là nội dung các câu trả lời của phiếu học tập màu trắng lên bảng, gọi đại diện của 1 nhóm lên trình bày, các nhóm khác nhận xét. GV 47

nhận xét, chấm điểm các nhóm.

- GV tổng kết, nhận xét, rút kinh nghiệm cho các nhóm và chiếu bảng (hoặc sơ

Nội dung 3: Nước cứng 1. Mục tiêu - Kiến thức: HS trình bày được:

FF IC IA L

đồ) tổng kết trong phiếu học tập màu trắng.

+ Tác hại của nước cứng đối với con người; + Cách làm mềm nước cứng;

N

HS giải thích được:

O

+ Khái niệm về nước cứng (tính cứng tạm thời, vĩnh cửu, toàn phần);

Ơ

+ Tại sao có thể làm mềm nước cứng bằng phương pháp đó?

H

- Kỹ năng:

N

+ Có những kỹ năng cần thiết như làm việc hợp tác nhóm, thu thập và xử lí

Y

thông tin, thuyết trình, phản biện...

U

+ Quan sát, nhận xét và giải thích hiện tượng trong đời sống về nước cứng và phân

Q

biệt được các loại tính cứng của nước cứng. + Vận dụng các kiến thức của bài học để giải thích một số hiện tượng trong đời

M

sống, sản xuất,...

KÈ

- Thái độ:

+ HS có thái độ tích cực, chủ động, nghiêm túc trong học tập, trong nghiên cứu,

D

ẠY

trong hoạt động nhóm. + Có ý thức gắn lý thuyết với thực tiễn để nâng cao chất lượng cuộc sống. + Tin tưởng vào phương pháp nghiên cứu khoa học bằng thực nghiệm. + HS hứng thú với phương pháp học tập mới, từ đó bồi dưỡng lòng say mê học tập với môn Hóa học. Bước đầu hình thành và tiếp cận với phương pháp nghiên cứu khoa học: + Bồi dưỡng khả năng tự học và tự học suốt đời cho học sinh.

48

Định hướng các năng lực được hình thành: - Năng lực tự học; - Năng lực hợp tác; - Năng lực vận dụng kiến thức Hóa học vào thực tiễn;

FF IC IA L

2. Phương pháp dạy học: Phương pháp dạy học theo dự án.

3. Chuẩn bị của GV và HS 3.1. Giáo viên - Máy tính, máy chiếu, SGK, giáo án;

- Sơ đồ tư duy và ví dụ về sự phát triển ý tưởng của sơ đồ tư duy

O

- Dự án mẫu, các phiếu đánh giá dự án (bảng kiểm quan sát, phiếu đánh giá sản phẩm, ...)

N

- Máy ảnh, máy quay phim (sử dụng trong buổi công chiếu sản phẩm và thuyết

Ơ

trình của các nhóm trước lớp)

H

3.2. HS

N

- Bút màu, giấy Ao để vẽ sơ đồ tư duy.

Y

- Bảng phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm, sổ theo dõi dự án.

U

- Tranh ảnh đã sưu tầm có liên quan đến dự án

Q

- Máy tính, máy ảnh, máy quay,...

Các phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin:

M

- Phần mềm Microsoft Word, Microsoft Powerpoint.

KÈ

- Phần mềm vẽ sơ đồ tư duy (iMindMap,...).

- Nhiệm vụ học tập cho các nhóm (đã giao trước cho HS) tìm hiểu về khái niệm,

ẠY

cách phân loại nước cứng, thành phần chính, tác hại của nước cứng và các phương pháp

D

làm mềm nước cứng.

4. Các hoạt động dạy học Tiết 1: Giới thiệu về dạy học dự án (DHDA).

Hoạt động 1\ Giới thiệu về dạy học dự án. (20 phút) Tìm hiểu về dạy học dự án, một số kĩ thuật bổ trợ, xây dựng ý tưởng dự án. Quyết định chủ đề và lập sơ đồ tư duy.

49

FF IC IA L O N Ơ

H

Hoạt động 2\ Lập kế hoạch thực hiện dự án, xác định mục tiêu dự án, đưa ra bộ

N

các câu hỏi định hướng chủ đề bài học (20 phút).

Y

- GV: Chia lớp thành 3 nhóm, yêu cầu các nhóm bầu nhóm trưởng, thư ký.

U

- GV: Giới thiệu cho cả lớp biết về nội dung thực hiện dự án “Tác hại của nước

Q

cứng đối với đời sống, sản xuất và sức khoẻ con người”. Yêu cầu các nhóm thảo luận

đề.

M

xác định mục tiêu dự án, lựa chọn tiểu chủ đề, đưa ra bộ các câu hỏi định hướng cho chủ

KÈ

* Bộ câu hỏi định hướng: Câu hỏi khái quát: Làm thế nào để có một cuộc sống tốt đẹp hơn?

ẠY

Câu hỏi bài học: Các kim loại kiềm thổ và các hợp chất của nó có ứng dụng rộng

rãi đối với đời sống cũng như sản xuất của chúng ta, nhưng đối lập đó, nó cũng có những

D

tác hại. Như chúng ta đã biết, nước là nguồn tài nguyên rất cần thiết đối với mọi sinh vật sống, nếu thiếu nó, tất cả sẽ chết. Tuy nhiên, không phải nguồn nước nào cũng tốt, cũng sử dụng được. Và loại nước mà chúng ta cần chú ý thận trọng khi sử dụng đó chính là nước cứng, nó chứa nhiều 1 số ion kim loại kiềm thổ và gây ra những tác hại đối với chúng ta. Vậy nó chứa ion kim loai kiềm thổ nào, và tác hại của nó ra sao, làm thế nào 50

để khắc phục những tác hại của nước cứng và sử dụng nó 1 cách an toàn?

Câu hỏi nội dung: NHIỆM VỤ HỌC TẬP CỦA NHÓM 1 TÌM HIỂU VỀ KHÁI NIỆM NƯỚC CỨNG VÀ PHÂN LOẠI

FF IC IA L

NƯỚC CỨNG * Yêu cầu:

HS thảo luận nhóm, tìm hiểu, viết câu trả lời lên giấy Ao và cử đại diện lên thuyết trình về sản phẩm. * NHIỆM VỤ:

O

- Tìm hiểu khái niệm nước cứng.

Ơ

- Vẽ sơ đồ tư duy về phân loại nước cứng.

N

- Phân loại nước cứng, vì sao lại lại có tên gọi khác nhau của nước cứng như thế?

H

NHIỆM VỤ HỌC TẬP CỦA NHÓM 2

N

TÌM HIỂU VỀ TÁC HẠI CỦA NƯỚC CỨNG TRONG ĐỜI SỐNG,

Y

SẢN XUẤT VÀ SỨC KHỎE CON NGƯỜI

Q

trình về sản phẩm.

U

* Yêu cầu: HS thảo luận nhóm, vẽ sơ đồ tư duy lên giấy Ao và cử đại diện lên thuyết

* NHIỆM VỤ

KÈ

nào?

M

- Ảnh hưởng của nước cứng tới đời sống, sản xuất và sức khỏe của con người như thế

Sưu tầm các tư liệu, video, hình ảnh về các tác hại của nước cứng.

ẠY

Vì sao nước cứng lại gây hại cho đời sống, sản xuất và sức khỏe của con người?

D

Hàm lượng cho phép tối đa trong nước?

Vẽ sơ đồ tư duy về tác hại của nước cứng trong đời sống, sản xuất và con người.

NHIỆM VỤ HỌC TẬP NHÓM 3 TÌM HIỂU VỀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC: CÁC PHƯƠNG PHÁP LÀM MỀM NƯỚC CỨNG

51

* Yêu cầu: HS làm việc nhóm, trinh bày sản phẩm bằng powerpoint và cử đại diện lên thuyết trình trước lớp. * NHIỆM VỤ - Đề xuất các biện pháp hạn chế tác hại của nước cứng.

FF IC IA L

- Nguyên tắc làm mềm nước cứng.

- Trình bày các phương pháp làm mềm nước cứng.

- Phạm vi áp dụng của các phương pháp.

- Nhận biết ion Ca2+, Mg2+ trong dung dịch.

O

- Vẽ sơ đồ tư duy về biện pháp khắc phục tác hại của nước cứng.

Các nhóm HS phân công nhiệm vụ, trao đổi cách thực hiện, thời gian hoàn

N

thành,... và báo cáo giáo viên thường xuyên.

Ơ

Hoạt động 3: Hướng dẫn HS thực hiện dự án (5 phút) .

H

Các nhóm tự bố trí thời gian họp nhóm và thực hiện nhiệm vụ

N

Triển khai thực hiên dự án (1 tuần) Hoạt động của GV

U

Y

- Theo dõi HS thực hiện, hướng dẫn HS,

Hoạt động của HS - Các nhóm xây dựng kế hoạch làm việc.

Q

kịp thời tháo gỡ những vướng mắc.

- GV cung cấp cho HS tài liệu hỗ trợ thêm - Thực hiện dự án: thu thập thông tin dưới nhiều hình thức và viết báo cáo.

M

(nếu có).

KÈ

- Trao đổi với GV những vướng mắc trong quá trình thực hiện

D

ẠY

- Sửa chữa, hoàn chỉnh sản phẩm.

52

Kế hoạch thực hiên các công việc Thời gian Thứ 2 Thứ Thứ Thứ Công việc

4

3

5

Thứ Thứ 7 Thứ 2 6

Tìm kiếm và thu thập tài liệu X

Phân tích và xử lí thông tin

X

Vẽ bản đồ tư duy

FF IC IA L

X

X

Viết báo cáo

X

Thảo luận để hoàn thiện

X

Trình bày sản phẩm

O

X

N

Tiết 2: Giới thiệu sản phẩm

H

Hoạt động của GV

Ơ

Hoạt động 1: Báo cáo sản phẩm trước lớp (30 phút)

N

- Tổ chức cho các nhóm HS báo cáo

Hoạt động của HS

- Các nhóm báo cáo sản phẩm của nhóm

Y

- Các nhóm báo cáo sản phẩm dự án của mình.

U

nhóm và phát vấn, thời gian mỗi nhóm là - Trả lời câu hỏi của GV và các nhóm khác.

- Lắng nghe các nhóm khác báo cáo và đưa ra các câu hỏi.

KÈ

M

Q

10 phút.

Hoạt động 2\ Tổng hợp thông tin và đánh giá kết quả học tập theo dự án (10 phút).

ẠY

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

D

GV lắng nghe các nhóm báo cáo, nhận xét Nhận xét về sản phẩm của các nhóm và nhóm của mình

53

Hoạt động 3: Ghi tóm tắt nội dung (5 phút).

Hoạt động của GV Hoạt động của HS

TBDH

Cho HS ghi vở những nội HS ghi vở những nội dung

Máy chiếu.

dung đã được GV kết luận đã được GV kết luận và chốt lại.

IV. Kiểm tra, đánh giá.

FF IC IA L

và chốt lại.

1. Bảng mô tả các mức yêu câu cần đạt được cho chủ đề Loại câu • hỏi/bài tập

Thông hiểu

- HS nêu được vị trí, cấu tạo

- HS phân tích được

nghiệm, tự

nguyên tử của

mối liên

hóa học

các lĩnh vực

luận) Câu hỏi/bài tập

nhôm, các tính chất vật lý và

giữa vị trí, cấu tạo

của kim loại kiềm thổ.

ứng dụng chủ chốt của

định lượng (trắc nghiệm,

hóa học của kim loại kiềm thổ.

nguyên tử và tính chất

- Viết được PTHH minh

kim loại kiềm thổ và

tự luận)

- Trình bày

vật lý, hóa

họa cho

các hợp chất

được khái niệm, phân loại nước

học của kim loại

phương pháp làm

của kim loại kiềm thổ.

cứng.

kiềm thổ.

mềm nước

- Giải thích

- Nêu được các

- Xác định

cứng

được các tác

tác hại của nước

được các

- Giải thích

hại của nước

cứng.

- Nêu được các

phương pháp làm

được một số hiện tượng

cứng, ảnh hưởng của

phương pháp

mềm nước

xảy ra trong

nước cứng

làm mềm nước

cứng.

thực tiễn có

tới đời sống,

cứng.

- Viết được

liên quan

sản xuất và

PTHH

đến sử dụng

sức khỏe của

minh họa

nước cứng.

con người.

N

Ơ

H

N

Y

Q M KÈ

- Dự đoán tính chất

O

Câu hỏi/bài tập định tính (trắc

ẠY D

Vận dụng

U

Nhận biết

Vận dụng cao

54

- HS xác định được

cho phương

- Giải các dạng - Đưa ra được

pháp làm

bài tập-

hướng sử dụng nước cứng hợp

cứng đó.

lý-

- Phân biệt

- Giải các bài

được các loại nước cứng.

FF IC IA L

mềm nước

tập liên quan

đến nhận biết các loại nước cứng và cách cứng.

N

O

làm mềm nước

- Mô tả được thí - Giải thích

thực tiễn

nghiệm, nhận biết được các hiện phân tích được được một số

- Giải thích và - Giải thích

H

Ơ

Bài tập gắn với

kết quả của thí hiện tượng có

tượng thí nghiệm. nghiệm

nghiệm để rút liên quan đến

- Mô tả và nhận biết

ra kết luận về nhôm và hợp

được các ứng dụng,

tính chất hóa

chất của nhôm

tác hại của nước

học của kim

trong đời sống

cứng.

loại kiềm thổ. thực tiễn.

các

hiện tượng thí

Q

U

Y

N

được

M

- Giải thích

- Sử dụng nước

ẠY

KÈ

được các ảnh một cách hợp lí hưởng của

theo hướng có

nước cứng

lọi cho sức

trong cuộc

khỏe trong sinh

sống.

hoạt đời

D

thường.

2, Hệ thống các câu hỏi 55

a. Mức độ nhận biết Câu 1: Công thức chung của oxit kim loại thuộc nhóm HA là A. R2O3.

B. RO2.

c. R2O.

D. RO.

Câu 2: Hai kim loại đều thuộc nhóm HA trong bảng tuần hoàn là B. Na, Ba.

c. Be, Al.

D. Ca, Ba.

FF IC IA L

A. Sr, K.

Câu 3: Sản phẩm tạo thành có chất kết tủa khi dung dịch Na2CO₃ tác dụng với dung dịch A. KC1.

B. KOH.

C. NaNO3.

B. Ba2+ và Ca2+.

C. Ca2+ và Mg2+.

D. K+ và Ba2+.

N

A. Na+ và Mg2+.

O

Câu 4: Nước cứng là nước chứa nhiều ion nào?

D. CaCl2.

Ơ

b. Mức độ thông hiểu

Câu 5: Cho khí CO dư đi qua hỗn hợp gồm CuO, A12O3, MgO (nung nóng).

B. Cu, Al, MgO.

C. Cu, A12O3, Mg.

N

A. Cu, Al, Mg.

H

Khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được chất rắn gồm D. Cu, A12O3, MgO.

B. Na2CO3 và Na3PO4.

U

A. Na2CO3 và HC1.

Y

Câu 6: Hai chất được dùng để làm mềm nước cứng vĩnh cửu là

D. NaCl và Ca(OH)₂.

Q

C. Na2CO3 và Ca(OH)₂.

Câu 7: Nước cứng không gây ra tác hại nào dưới đây?

M

A. Gây ngộ độc nước uống.

KÈ

B. Làm mất tính tẩy rửa của xà phòng, làm hư hại quần áo.

C. Làm hỏng các dung dịch pha chế. Làm thực phẩm lâu chín và giảm mùi vị thực

ẠY

phẩm.

D

D. Gây hao tốn nhiên liệu và không an toàn cho các nồi hơi, làm tắc các đường

ống dẫn nước. c. Mức độ vận dụng Câu 8: Hoà tan 8,2 gam hỗn hợp bột CaCO₃ và MgCO₃ trong nước cần 2,016 lít khí CO₂ (đktc). Số gam mỗi muối ban đầu là: A. 2,0 gam và 6,2 gam.

B. 6,1 gam và 2,1 gam.

56

C. 4,0 gam và 4,2 gam.

D. 1,48 gam và 6,72 gam.

Câu 9: Cho 2,24 lít khí CO₂ (đktc) vào 20 lít dd Ca(OH)₂, ta thu được 6 gam kết tủa.

Nồng độ mol của dung dịch Ca(OH)₂là A.0,004M. B. 0,002M. c. 0,0035M. D. 0,006M.

FF IC IA L

Câu 10: Dần V lit CO₂ (đktc) vào dung dịch Ca(OH)₂ thu được 25 gam kết tủa và dung dịch X, đun nóng dung dịch lại thu thêm được 5 gam kết tủa nữa. Giá trị của V là: A. 7,84 lít. B. 11,2 lít. c. 6,72 lít. D. 5,6 lít.

Câu 11: Cho 10 gam hỗn hợp các kim loại Mg và Cu tác dụng hết với dung dịch HC1 loãng dư thu được 3,733 lit H2(đkc). Thành phần % của Mg trong hỗn hợp là: B. 35%.

C. 20%.

O

A.50%.

D. 40%.

Câu 12: Nhiệt phân hoàn toàn 3,5 gam một muối cacbonat kim loại hoá trị 2 thu được

Ơ

N

1,96 gam chất rắn. Muối cacbonat của kim loại đã dùng là: A. FeCO3.

B. BaCO3. C. MgCO3. D. CaCO3.

H

Câu 13: Cho 1,67 gam hỗn hợp gồm hai kim loại ở 2 chu kỳ liên tiếp thuộc nhóm IIA

N

tác dụng hết với dung dịch HC1 (dư), thoát ra 0,672 lít khí H2 (ở đktc). Hai kim loại đó

B. Mg và Ca.

C. Sr và Ba.

D. Ca và Sr.

U

A. Be và Mg.

Y

là (Mg= 24, Ca= 40, Sr= 87, Ba = 137)

Q

d. Mức độ vận dụng cao

Câu 14: Hấp thụ hoàn toàn 4,48 lít khí CO₂ (đktc) vào 500 ml dung dịch hỗn hợp gồm

M

NaOH 0,lM và Ba(OH)2 0,2M, sinh ra m gam kết tủa. Giá trị của m là

KÈ

A. 9,85.

B. 11,82.

C. 19,70. D. 17,73.

Câu 15: Vì sao trước khi thi đấu các vận động viên thể thao cần xoa bột trắng vào lòng

ẠY

bàn tay?

D

Hướng dẫn: Loại bột màu trắng có tên gọi là "magiê cacbonat" người ta vẫn thường gọi là

"bột magiê". Magiê cacbonat là loại bột rắn mịn, nhẹ có tác dụng hút ẩm rất tốt. Khi tiến hành thi đấu, bàn tay của các vận động viên thường có nhiều mồ hôi. Điều đó đối với các vận động viên thi đấu thể thao hết sức bất lợi. Khi có nhiều mồ hôi ở lòng bàn tay sẽ làm giảm độ ma sát, khiến các vận động viên sẽ không nắm chắc được các khí cụ, vũ 57

khí thao diễn. Điều đó không chỉ ảnh hưởng xấu đến sự chính xác của các động tác, mà còn có thể làm các vận động viên đánh rơi các dụng cụ, vũ khí, gây nguy hiểm, thậm chí gây thương tích. Magiê cacbonat có tác dụng hấp thụ mồ hôi đồng thời tăng cường độ ma sát giữa bàn tay và các dụng cụ thể thao, giúp vận động viên có thể nắm chắc được

FF IC IA L

dụng cụ, giúp cho việc thực hiện các động tác chuẩn xác hơn. Ngoài ra với các vận động viên giàu kinh nghiệm, họ có thể lợi dụng khoảnh khắc "xoa bột" làm giảm bớt tâm lý

căng thẳng; sắp xếp lại trình tự thực hiện thao tác, ôn lại các yếu lĩnh, chuẩn bị tốt hơn tâm lý thi đấu để thực hiện các thao tác tốt nhất.

Câu 16: Câu tục ngữ: “Nước chảy đá mòn” mang ý nghĩa hóa học gì?

O

Hướng dẫn:

N

Thành phần chủ yếu của đá là CaCO₃. Trong không khí có khí CO₂ nên nước hòa

Ơ

tan một phần tạo thành axit H₂CO₃. Do đó xảy ra phản ứng hóa học: - Ca (HCO₃)₂

CaCO3 + CO₂ +

N

H

Khi nước chảy cuốn theo Ca(HCO₃)₂, theo nguyên lý dịch chuyển cân bằng thì

cho đá bị bào mòn dần.

Y

cân bằng trên sẽ chuyển dịch theo chiều thuận. Kết quả là sau một thời gian nước đã làm

U

2.2.2. CHỦ ĐÈ 2: NHÔM VÀ ỨNG DỤNG TRONG THỰC TIỄN

Q

I. TÊN, NỘI DUNG CHỦ ĐỀ, THỜI LƯỢNG THỰC HIỆN

M

1. Tên chủ đề: Nhôm và ứng dụng trong thực tiễn.

2. Lí do chọn chủ đề

KÈ

Nhôm là nguyên tố phổ biến thứ tư trên Trái Đất và là kim loại được sử dụng

nhiều thứ hai sau sắt. Nhôm chiếm khoảng 8% khối lớp rắn của Trái Đất. Tính theo cả

ẠY

số lượng lẫn giá trị, việc sử dụng nhôm vượt tất cả các kim loại khác, trừ sắt, và nó đóng

D

vai trò quan trọng trong nền kinh tế thế giới. Nhôm là vật liệu chế tạo xoong, nồi, khung cửa cho đến việc chế tạo ô tô, máy bay, tàu thủy... Như vậy, nhôm đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống của con người.

Ta thấy rằng, nhôm là kim loại có khắp mọi nơi trong môi trường sống của con người - tức là con người “gặp” nhôm thường xuyên trong sinh hoạt hàng ngày. Nhôm không chỉ được dùng để chế tạo các vật dụng gia đình mà còn được sử dụng rộng rãi 58

trong kiến trúc, chế tạo dây cáp truyền tải điện năng đi xa,... Chính vì thế mà các nhà khoa học từ lâu đã nghiên cứu về ứng dụng rộng rãi của nhôm và hợp chất của nó trên mọi lĩnh vực của đời sống và sản xuất. Do đó, tôi lựa chọn thiết kế chủ đề “Nhôm và ứng dụng trong thực tiễn” mong muốn học sinh hiểu rõ về nhôm xung quanh cuộc sống

FF IC IA L

của chúng ta, các ứng dụng to lớn của nó. Đặc biệt từ đó giáo dục ý thức của những công dân tương lai về ý thức sử dụng tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên khoáng sản 1 cách tiết kiệm, hiệu quả và bảo vệ môi trường xung quanh ta.

3. Nội dung chủ đề Nội dung 1: Đơn chất nhôm (1 tiết).

O

Nội dung 2: Nhôm với đời sống thực tiễn (2 tiết trên lớp và 1 tuần ở nhà).

N

4. Thời lượng thực hiện chủ đề

Ơ

Chủ đề được thực hiện trong thời gian: 03 tiết trên lớp và 01 tuần ở nhà.

H

II. MỤC TIÊU

HS trình bày được:

N

1. Kiến thức

Y

+ Vị trí, cấu hình electron nguyên tử của nhôm;

Q

U

+ Tính chất vật lý của nhôm;

M

+ Các ứng dụng của nhôm và hợp chất của nhôm trong đời sống và sản xuất.

HS giải thích được:

KÈ

+ Tại sao nhôm thể hiện tính khử mạnh; + Một số ứng dụng của nhôm trong đời sống và sản xuất; + Nguyên tắc và phương pháp sản xuất nhôm.

D

ẠY

2. Kĩ năng + Có những kỹ năng cần thiết như làm việc hợp tác nhóm, thu thập và xử lí thông

tin, thuyết trình, phản biện... + Dự đoán, kiểm tra và kết luận được về TCHH cơ bản của nhôm. + Quan sát, nhận xét và giải thích hiện tượng thí nghiệm và hiện tượng trong đời sống về nhôm và hợp chất của nó. + Giải bài tập về nhôm.

59

3. Thái độ + HS có thái độ tích cực, chủ động, nghiêm túc trong học tập, trong nghiên cứu, trong hoạt động nhóm. + Có ý thức bảo vệ môi trường (BVMT) tự nhiên, sử dụng hợp lí nguồn tài

FF IC IA L

nguyên, các loại vật liệu bằng nhôm, có ý thức tìm tòi sáng tạo tận dụng tái chế những nguyên liệu sẵn có.

4. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực giải quyết vấn đề.

- Năng lực hợp tác.

O

- Năng lực tự học.

N

- Năng lực vận dụng kiến thức hoá học vào thực tiễn.

- Các phiếu học tập của bài học.

Ơ

III. SẢN PHẨM CUỐI CÙNG CỦA CHỦ ĐỀ

H

IV. PHƯƠNG PHÁP, HÌNH THỨC TỒ CHỨC DẠY HỌC CHỦ ĐỀ

N

1. Hình thức tổ chức dạy học: Dạy học trên lớp kết hợp dạy học dự án.

Y

2. Phương pháp dạy học: Sử dụng phối hợp các phương pháp dạy học sau:

U

- Dạy học hợp tác nhóm;

Q

- Dạy học theo góc;

M

- Phương pháp dạy học theo dự án nhỏ (giao NHIỆM VỤ cho HS thực hiện, sau đó báo cáo trước lớp).

KÈ

3. Chuẩn bị của GV và HS - GV: Máy chiếu, máy vi tính, phiếu học tập in sẵn, bút dạ, nam châm; kế hoạch

D

ẠY

dạy học.

- HS: Tư liệu sưu tầm, bài báo cáo sản phẩm của các nhóm.

4. Tiến trình dạy học chủ đề Nội dung 1: Đơn chất nhôm 1. Mục tiêu - Kiến thức: HS trình bày được: 60

+ Vị trí, cấu hình electron nguyên tử của nhôm; + Tính chất vật lý của nhôm; + TCHH của nhôm; HS giải thích được:

FF IC IA L

+ Tại sao nhôm thể hiện tính khử mạnh; - Kỹ năng:

+ Dự đoán, kiểm tra và kết luận được về TCHH cơ bản của nhôm.

+ Quan sát, nhận xét và giải thích hiện tượng thí nghiệm và hiện tượng trong đời sống về nhôm và hợp chất của nó.

O

- Thái độ:

nghiệm;

Ơ

+ Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường.

N

+ Giáo dục đức tính cẩn thận, chính xác khi sử dụng hóa chất, tiến hành thí

H

- Định hướng các năng lực được hình thành:

Y

+ Năng lực tự học;

N

+ Năng lực giải quyết vấn đề;

U

+ Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn.

Q

2. Phương pháp dạy học:

- Dạy học theo góc.

M

3. Chuẩn bị của GV và HS

KÈ

- GV: Máy chiếu, máy vi tính, phiếu học tập in sẵn, bút dạ, nam châm; kế

ẠY

hoạch dạy học.

- HS: Tư liệu sưu tầm, bài báo cáo sản phẩm của các nhóm.

D

4. Các hoạt động dạy học Bài mới: Trình chiếu một số hình ảnh của các vật dụng, đồ dùng làm bằng nhôm quen thuộc trong đời sống như: xoong, khay, mâm,... cho HS quan sát.

GV đặt vấn đề: Những vật dụng, đồ dùng trên được làm bằng kim loại nào? Nó có tính chất như thế nào, chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học hôm nay.

GV sử dụng phương pháp dạy học theo góc để tổ chức cho HS nghiên cứu tính 61

chất vật lý, hoá học của nhôm theo tiến trình sau: - GV giới thiệu phương pháp học theo góc, nội dung, NHIỆM VỤ, thời gian của các nhóm tại mỗi góc và hướng dẫn HS chọn góc xuất phát. Có 3 góc cho HS lựa chọn: góc phân tích, góc trải nghiệm và góc áp dụng.

cũng cần cũng có sự điều chỉnh của GV.

FF IC IA L

- HS tìm hiểu và quyết định chọn góc theo phong cách, theo năng lực nhưng

- GV hướng dẫn HS luân chuyển góc và yêu cầu báo cáo kết quả sau đó. Nếu

quá nhiều HS chọn cùng góc xuất phát, GV hướng dẫn để HS điều chỉnh chọn góc xuất phát cho phù hợp.

O

Hoạt động 1: Chuẩn bị cho việc học tập theo góc. (5’) Hoạt động của HS

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

Hoạt động của GV

62

Đồ dùng, thiết bị dạy

học (TBDH) - Ngồi theo nhóm.

- Máy chiếu hoặc giấy Ao

- Giới thiệu các góc và

- Quan sát và lắng nghe.

(thể hiện các NHIỆM VỤ ở

NHIỆM VỤ cụ thể ở mỗi

- Nghiên cứu các NHIỆM mỗi góc).

góc (3 góc).

VỤ cụ thể và lựa chọn góc

- Hướng dẫn HS nghiên

theo tổ.

cứu và lựa chọn các góc.

Đồ dùng, TBDH

O

Hoạt động 2: Thực hiện các NHIỆM VỤ theo góc. (30’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS

FF IC IA L

- Ổn định tổ chức

-SGK hóa học 12.

các NHIỆM VỤ ở các góc, theo góc học tập.

- Các hướng dẫn NHIỆM

N

- Yêu cầu các tổ thực hiện - Thực hiện NHIỆM VỤ

- Trưng bày sản phẩm của VỤ ở các góc.

10’ rồi luân chuyển sang

các nhóm tại góc học tập.

H

Y

- Hướng dẫn các tổ thực

N

góc khác.

Ơ

mỗi nhóm trong thời gian

hiện NHIỆM VỤ và trưng

Ao. - Dụng cụ thí nghiệm, hóa

U

chất.

Q

bày sản phẩm.

- Bút dạ, băng dính, giấy

KÈ

M

Hoạt động 3: Báo cáo kết quả việc thực hiện NHIỆM VỤ ở các góc. (10 phút) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Đồ dùng, TBDH - Hướng dẫn HS báo cáo

- Đại diện các nhóm lên báo Giấy Ao, băng dính. Máy

kết quả.

cáo kết quả.

chiếu, đáp án.

D

ẠY

- Gọi đại diện tổ 1 trình bày - Lắng nghe, so sánh với kết quả ở góc phân tích.

câu trả lời của tổ mình và

Yêu cầu tổ 2, 3 nhận xét,

đưa ra ý kiến nhận xét, bổ

phản hồi.

sung.

63

- Quan sát sản phâm và

bày kết quả ở góc quan

lắng nghe phần trình bày

sát. Yêu cầu tổ 1, 3 nhận

của tổ bạn.

xét, phản hồi.

- Đưa ra ý kiến nhận xét,

- Gọi đại diện tổ 3 trình

bổ sung.

bày kết quả ở góc áp dụng. - Lắng nghe và đánh giá Yêu cầu tổ 1, 2 nhận xét,

câu trả lòi của bạn.

phản hồi.

- Lắng nghe và ghi nhớ

- Công bố đáp án trên màn kết luận mà giáo viên chốt

O

chiếu và kết luận chung về lại.

FF IC IA L

- Gọi đại diện ở tô 2 trình

Học sinh ghi vở những nội

VỤ ở các góc.

dung đã được giáo viên

-Yêu cầu các tổ quan sát

kết luận và chốt lại

Ơ

N

kết quả thực hiện NHIỆM

N

trên mạng chiếu

H

đáp án của nhiệm vụ này

Y

Mục tiêu và NHIỆM VỤ của HS ở mỗi góc như sau:

U

GÓC “PHÂN TÍCH”

Q

(Thời gian thực hiện tối đa 10 phút)

M

1. Mục tiêu: Nghiên cứu tài liệu và SGK, HS tìm ra tính chất vật lý, tính chất hóa học

KÈ

của nhôm.

2. NHIỆM VỤ: HS nghiên cứu SGK Hóa học 12 - Trang 120 - 123. Thảo luận trong

ẠY

nhóm để trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập góc phân tích.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC “PHÂN TÍCH”

D

Nghiên cứu SGK và thảo luận nhóm trả lời câu hỏi sau: 1. Nêu tính chất vật lý của nhôm.

2. Xác định vị trí của nhôm trong bảng tuần hoàn từ đó viết cấu hình electron nguyên tử AI và xác định số oxi hoá của Al trong các hợp chất từ đó dự đoán tính chất hóa học của Al.

64

3. Viết phương trình hóa học minh họa cho các tính chất và xác định vai trò của Al trong các phản ứng.

GÓC“QUAN SÁT”

FF IC IA L

(Thời gian thực hiện tối đa 10 phút)

1. Mục tiêu: Từ dự đoán về tính chất hóa học của Al, HS xem các movie thí nghiệm trên máy tính để kiểm chứng.

2. NHIỆM VỤ: Xem các movie thí nghiệm trên máy tính, quan sát hiện tượng, sau đó hoàn thành phiếu học tập góc quan sát rồi dán ở góc quan sát.

O

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC QUAN SÁT

nhôm

N

Nhôm tác dụng với oxi.

2

Nhôm tác dụng với dung dịch

N

axit clohiđric.

U

Y

Nhôm tác dụng với sắt (III)

Q

oxit.

4

trình hoá học

H

1

3

Vai trò của

Ơ

Tên thí nghiệm

STT

Hiện tượng, phương

Nhôm tác dụng với dung dịch

D

ẠY

KÈ

M

kiềm.

Tính chất hóa học của nhôm là:

Kết luận

……………………………………………………………………………………………..

GÓC “ÁP DỤNG” (Thời gian thực hiện tối đa 10 phút)

1. Mục tiêu: Giải thích một số hiện tượng trong thực tiễn có liên quan tới nhôm.

2. NHIỆM VỤ: HS nghiên cứu tài liệu (chỉ đối với góc xuất phát) sau đó áp dụng để trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập góc áp dụng.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC “ÁP DỤNG” 1. Vì sao phèn chua có thể làm trong nước?

65

2. Nhôm thường bị gán cho là thủ phạm của bệnh hay quên. Tuy nhiên chưa có những bằng chứng rõ ràng về nghi án này. Người ta vẫn sử dụng nhôm rất rộng rãi trong việc sản xuất giấy gói thực phẩm, sản xuất nồi, xoong, chảo để đun nấu thức ăn. a) Hãy giải thích khuyến cáo không nên để thức ăn mặn trong nồi, xoong bằng nhôm

FF IC IA L

qua đêm.

b) Khi làm sạch nồi, xoong bằng nhôm, nên sử dụng chất tẩy rửa có môi trường trung tính hay môi trường kiềm? Giải thích.

Nội dung 2: Nhôm với đời sống thực tiễn

O

1. Mục tiêu

N

- Kiến thức:

H

+ Công nghiệp sản xuất nhôm;

Ơ

HS nêu được:

N

HS giải thích được:

Y

+ Các ứng dụng của nhôm và hợp chất của nhôm trong đời sống thực tiễn;

Q

quả và BVMT.

U

+ Đề xuất được phương pháp sử dụng nhôm và hợp chất của nó một cách hiệu

- Kĩ năng

M

+ Có những kỹ năng cần thiết như kỹ năng tự học, thu thập và xử lí thông tin,

KÈ

thuyết trình, phản biện...

- Thái độ:

ẠY

+ HS có thái độ tích cực, chủ động, nghiêm túc trong học tập, trong nghiên cứu,

D

trong hoạt động nhóm. + Có ý thức bảo vệ môi trường tự nhiên, sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên, các

loại vật liệu bằng nhôm, có ý thức tìm tòi sáng tạo tận dụng tái chế những nguyên liệu sẵn có.

- Định hướng phát triển năng lực + Năng lực giải quyết vấn đề.

66

+ Năng lực tự học. + Năng lực vận dụng kiến thức hoá học vào thực tiễn.

2. Phương pháp dạy học: Dạy học dự án.

3. Chuẩn bị của GV và HS

FF IC IA L

- GV: Máy chiếu, máy vi tính, phiếu học tập in sẵn, bút dạ, nam châm; kế hoạch dạy học.

- HS: Tư liệu sưu tầm, bài báo cáo sản phẩm của các nhóm.

4. Các hoạt động dạy học

Tiết 1: Giới thiệu dạy học dự án

O

Hoạt động 1: Tìm hiểu về dạy học dự án. (10 phút)

N

GVđặt vẩn đề: Trong cuộc sống hàng ngày, các em thường được nghe tới các

Ơ

dự án như: dự án kinh tế, dự án nghiên cứu,...Ngoài các dự án trên thì trong giáo dục

H

còn có các dự án học tập, vậy như thế nào là một dự án học tập?

các dự án học tập mẫu của HS.

N

GV: Chiếu một số hình ảnh về dạy học theo dự án và sản phẩm sau khi thực hiện

Y

GV: Dạy học dự án là một PPDH mới được sử dụng nhiều ở các nước trên thế

U

giới, tuy nhiên chưa được sử dụng nhiều ở Việt Nam. Khi học tập theo dự án, các em sẽ

Q

được lựa chọn và tìm hiểu các vấn đề tạo ra sản phẩm và được báo cáo thuyết trinh về

M

kết quả nhóm mình đã làm được. Sản phẩm của dự án thể hiện sự nỗ lực làm việc, năng

KÈ

lực nhận thức và sáng tạo của các em. Dạy học dự án (DHDA) được định nghĩa như sau: “DHDA được hiểu là một phương pháp thay hình thức dạy học trong đó HS thực hiện một NHIỆM VỤ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực tiễn, thực hành.

ẠY

NHIỆM VỤ này được HS thực hiện với tính tự lực cao trong quá trình học tập, từ việc

D

xác định mục đích, lập kế hoạch, đến việc thực hiện dự án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. Sản phẩm của dự án học tập có thể trình bày được.

GV là người cố vấn hoạt động của nhóm”.

GV: Giới thiệu kế hoạch thực hiện dự án, kết quả báo cáo một dự án mẫu “Phân bón”, yêu cầu HS nêu các bước của quá trình lập kế hoạch.

HS: Nêu các bước lập kế hoạch dự án từ dự án mẫu và trình bày những thắc mắc, 67

vấn đề chưa hiểu.

Bước 1: Lập kế hoạch: Lựa chọn chủ đề, xây dựng tiểu chủ đề, lập kế hoạch thực hiện các NHIỆM VỤ học tập và phân công trong nhóm.

Bước 2: Thực hiện dự án: Thu thập thông tin, thảo luận nhóm để xử lí thông tin.

FF IC IA L

Bước 3: Tổng hợp kết quả: Tổng hợp kết quả, xây dựng sản phảm; báo cáo kết quả của dự án; đánh giá và nhận thông tin phản hổi; rút kinh nghiệm.

Hoạt động 2: Xây dựng ý tưởng dự án. Quyết định chủ đề (10 phút).

GV: Với kiến thức về nhôm và các hợp chất của nhôm mà các em đã được tìm

hiểu, các em hãy nghiên cứu và xây dựng dự án học tập có nội dung gắn với thực tiễn

O

và bảo vệ môi trường, được nhiều người quan tâm và có thể thực hiện được.

N

HS: Dựa trên kiến thức về nhôm đã được học, đề xuất một số ý tưởng xây dựng

Ơ

dự án ban đầu.

GV: Trên cơ sở các ý tưởng xây dựng dự án ban đầu của HS, giáo viên hướng

H

HS vào các dự án có nhiều ý nghĩa thực tiễn và cùng thống nhất lựa chọn chủ đề "Vai

N

trò của nhôm trong đời sống và công nghiệp sản xuất nhôm".

Y

Hoạt động 3: Chia nhóm HS, lựa chọn tiểu chủ đề của dự án (10 phút).

U

GV: Giới thiệu cho cả lớp biết về nội dung thực hiện dự án "Vai trò của nhôm

Q

trong đời sống và công nghiệp sản xuất nhôm".

M

GV chia lớp thành 02 nhóm và thực hiện cùng một NHIỆM VỤ của dự án. Yêu cầu các nhóm bầu nhóm trưởng, thư kí nhóm, xây dựng kế hoạch và phân công người

KÈ

thực hiện NHIỆM VỤ theo bộ câu hỏi định hướng sau: Bộ câu hỏi định hướng

ẠY

* Câu hỏi khái quát: Làm thế nào để khai thác và sử dụng nguồn tài nguyên thiên

D

nhiên một cách hiệu quả? * Câu hỏi bài học: Nhôm và hợp chất của nhôm có nhiều ứng dụng trong đời sống và sản xuất, làm thế nào để khai thác và sử dụng nhôm một cách có hiệu quả, góp phần bảo vệ môi trường? * Câu hỏi nội dung: 1. Nhôm có những ứng dụng gì trong đời sống, sản xuất.

68

2. Trình bày những điểm cần lưu ý khi sử dụng các vật dụng bằng nhôm trong sinh hoạt gia đình.

3. Trạng thái tự nhiên của nhôm như thế nào? (sưu tầm một số hình ảnh về trạng thái tự nhiên của nhôm).

FF IC IA L

4. Ở Việt Nam quặng boxit được phân bố chủ yếu ở các tỉnh nào? Tìm hiểu về quá trình khai thác quặng boxit ở Việt Nam, những ảnh hưởng của quá trình này tới môi trường và sức khoẻ con người.

5. Có nhận định cho rằng, tài nguyên khoáng sản ở nước ta được thiên nhiên

ban tặng vô cùng phong phú và đa dạng, do đó có thể khai thác nguồn tài nguyên một

nước. Ý kiến của em về nhận định trên như thế nào?

O

cách tự do, không cần tiết kiệm để phục vụ nhu cầu đời sống và phát triển kinh tế đất

N

Hoạt động 4: Xây dựng kế hoạch thực hiện dự ản (10 phút).

Ơ

GN\ Yêu cầu HS thảo luận trong nhóm, lập kế hoạch thực hiện các công việc.

H

HS: Các nhóm HS thảo luận, lập kế hoạch thực hiện các công việc.

N

Triển khai thực hiên dự án (1 tuần)

Hoạt động của HS

- Theo dõi HS thực hiện, hướng dẫn HS,

- Các nhóm xây dựng kế hoạch làm việc.

kịp thời tháo gỡ những vướng mắc.

- Thực hiện dự án: thu thập thông tin

Q

U

Y

Hoạt động của GV

- GV cung cấp cho HS tài liệu hỗ trợ thêm dưới nhiều hình thức và viết báo cáo. (nếu có).

M

- Trao đổi với GV những vướng mắc

KÈ

trong quá trình thực hiện

D

ẠY

- Sửa chữa, hoàn chỉnh sản phẩm.

Kế hoạch thực hiên các công việc Thời gian Thứ Thứ Thứ Công việc

3

Tìm kiếm và thu thập tài liệu

X

4 X

69

5

Thứ

Thứ

Thứ

6

7

2

Phân tích và xử lí thông tin

X

Viết báo cáo

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF IC IA L

X

70

Thảo luận để hoàn thiện

X

Trình bày sản phẩm

X

Hoạt động 5: Dặn dò. (5 phút)

FF IC IA L

GV: Các nhóm triển khai và hoàn thành dự án trong thời gian 1 tuần, các nhóm tự bố trí thời gian họp nhóm và thực hiện NHIỆM VỤ. Biên bản thảo luận nhóm được ghi đầy đủ trong sổ theo dõi dự án.

HS: Thực hiện dự án theo kế hoạch lập ra.

Trong quá trình HS thực hiện dự án, giáo viên luôn theo dõi, kiểm tra, giúp đỡ, hướng

N

O

dẫn HS kịp thời giải quyết các vấn đề khó khăn gặp phải.

Tiết 2: Giới thiệu sản phẩm trước lớp Hoạt động của HS

H

Ơ

Hoạt động 1: Báo cáo sản phâm. (30 phút) Hoạt động của GV

- Các nhóm báo cáo sản phẩm của nhóm

N

- Tổ chức cho các nhóm HS báo cáo

- Các nhóm báo cáo sản phẩm dự án của

mình.

U

Y

nhóm và phát vấn, thời gian mỗi nhóm 15 - Trả lời câu hỏi của GV và các nhóm

M

Q

phút.

khác.

- Lắng nghe các nhóm khác báo cáo và đưa ra các câu hỏi.

KÈ

Hoạt động 2: Tổng hợp thông tin và đánh giá kết quả học tập theo dự án. (10 phút)

ẠY

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

D

GV lắng nghe các nhóm báo cáo, nhận xét Nhận xét về sản phẩm của các nhóm và nhóm của mình

Hoạt động 3: Ghi tóm tắt nội dung. (5 phút) Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

71

TBDH

Cho HS ghi vở những nội

HS ghi vở những nội dung Máy chiếu

dung đã được GV kết luận đã được GV kết luận và và chốt lại.

chốt lại.

FF IC IA L

V. XÂY DỤNG BẢNG MÔ TẢ CÁC YÊU CẦU VÀ BIÊN SOẠN CÂU

HỎI/BÀI TẬP KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ TRONG QUÁ TRÌNH DẠY HỌC CHỦ ĐỀ.

1. Bảng mô tả các mức yêu cầu đạt theo chủ đề

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

O

Loại câu • hỏỉ/bàỉ tập

trí, cấu

tạo được mối Liên chất hóa học của các lĩnh vực ứng

Ơ

hỏi/bài tập

N

HS nêu được vị - HS phân tích - Dự đoán tính - HS xác định được

Câu

dụng chủ chốt của

(trắc

nhôm,

nhôm và các hợp

nghiệm,

tính chất vật lý và nguyên tử và tính

chất.

tự luận)

hóa

của chất vật lý, hóa

HS xác định và

học của nhôm.

cách đề phòng tai

N

U

học

tạo

Y

các

H

định tính nguyên tử của giữa vị trí, cấu nhôm.

nạn trong sản xuất

KÈ

M

Q

nhôm.

Câu

Tính

nhôm.

theo Tính theo công HS xác định được HS xác định được

hỏi/bài tập công

thức thức và PTHH.

các mối liên hệ các mối Liên hệ

định

hoặc

một

giữa

lượng

phương trình hoá

lượng liên quan Liên quan để giải

(trắc

học.

để giải quyết một quyết một vấn đề;

ẠY D

Vận dụng cao

các

đại giữa các đại lượng

nghiệm,

vấn đề/bài tập bài tập hóa học tổng

tự luận)

trong

72

tình hợp về

huống

quen nhôm

thuộc.

những

trong tình

huống gắn với thực tiễn. hỏi/bài tập nghiệm, gắn với

thích

Giải

nhận được các hiện

phân

biết

tượng

thích

và

Giải

thích

FF IC IA L

Mô tả được thí Giải

Câu

tích

được một số hiện

thí được kết quả của tượng có liên quan

thực hành được các hiện nghiệm.

thí đến nhôm và hợp

thí

tượng

nghiệm để rút ra chất

nghiệm

nghiệm thể hiện tỏa nhiệt của

kết luận về tính trong đời sống thực

phản ứng cháy; phản

ứng

chất hóa học của tiễn.

phản

của

nhôm (dựa vào

dung dịch axit, dịch

dung

nhôm bột;

cấu tạo nguyên tử

- Nhôm tan

nhôm).

trong dung dịch

H

kiềm.

N

với cháy

nhôm

Ơ

ứng

của

O

thí - Nhôm cháy,

Y

N

kiềm.

Q

a. Nhận biết:

U

2. Hệ thống câu hỏỉ/bài tập kiểm tra, đánh giá trong quá trình dạy học chủ đề.

M

Câu 1: Kim loại Al không phản ứng với dung dịch: B. H₂SO₄ đặc, nguội.

KÈ

A. NaOH loãng.

C. H₂SO₄ đặc, nóng.

D. H₂SO₄ loãng.

D

ẠY

Câu 2: Chất phản ứng được với dung dịch NaOH là: A. Mg(OH)2.

B. Ca(OH)₂.

C. KOH.

D. A1(OH)3.

Câu 3: Nguyên liệu chính dùng để sản xuất nhôm là: A. quặng pint.

B. quặng boxit.

C. quặng manhetit.

D. quặng đôlômit.

Câu 4: Chất có tính chất lưỡng tính là: A. NaCl.

B. A1(OH)3.

C. A1C13.

73

D. NaOH.

Câu 5: Chất không có tính chất lưỡng tính là A. NaHCO3.

B. A1C13.

C. A1(OH)3.

D. A12O3.

Câu 6: Mô tả nào dưới đây không phù hợp với nhôm? Ạ. Ở ô thứ 13, chu kì 2, nhóm IIIA. c.

FF IC IA L

b. Thông hiểu:

B. cấu hình electron [Ne] 3s2 3p*.

Tinh thể cấu tạo lập phương tâm diện. D. Mức oxi hóa đặc trưng +3.

Câu 7: Phản ứng hóa học xảy ra trong trường hợp nào dưới đây không thuộc loại phản ứng nhiệt nhôm?

O

A. Al tác dụng với Fe2O3 nung nóng

C. Al tác dụng với Fe3Ơ4 nung nóng

Ơ

D. Al tác dụng với axit H2SO4 đặc nóng

N

B. Al tác dụng với CuO nung nóng.

H

Câu 8: A12O3 phản ứng được với cả hai dung dịch:

B. Na2SO4, KOH.

N

A. KC1, NaNO3.

D. NaOH, HC1.

Y

C. NaCl, H2SO4.

U

Câu 9: Các dung dịch MgCl2 và A1C13 đều không màu. Để phân biệt 2 dung dịch này

A.NaOH.

Q

có thể dùng dung dịch của chất nào sau đây?

B. HNO3. C. HC1.

D. NaCl.

M

Câu 10: Cho phản ứng: aAl+bHNO3 ->CA1(NO3)3 +dNO+eH2O. Hệ số a, b, c, d là số

KÈ

nguyên tối giản. Tổng (a + b) bằng: A. 5

B. 7

C. 4

D. 6.

ẠY

Câu 11: Hòa tan hoàn toàn 2,7 gam AI bằng dung dịch H₂SO₄ loãng, dư thì thu được

D

V lít H2 (đktc). Giá trị của V là: A.2,24

B. 1,12

C. 3,36

D. 4,48

c. Vận dụng thấp: Câu 12: Cho bột nhôm tác dụng với dung dịch NaOH (dư) thu được 6,72 lít khí H₂ (ở đktc). Khối lượng bột nhôm đã phản ứng là: (Cho AI = 27).

74

A. 2,7 gam.

B. 10,4 gam.

C. 5,4 gam.

D. 16,2 gam

Câu 13: Hòa tan hoàn toàn m gam bột Al vào 150 ml dung dịch X. Cho dung dịch X tác dụng với 320 ml dung dịch NaOH IM thu được 4,68 gam kết tủa. Giá trị của m là bao nhiêu?

B. 1,62 gam

C. 2,7 gam.

D. 1,89 gam.

FF IC IA L

A. 2,16 gam.

Câu 14: Hoà tan m gam Al vào dung dịch HNO3 rất loãng chỉ thu được hỗn hợp khí gồm 0,015 mol N₂O và 0,01 mol NO. Giá trị của m là A. 8,1 gam.

B. 1,53 gam.

C. 1,35 gam.

d. Vận dụng cao:

D. 13,5 gam.

O

Câu 15: Cho 200 ml dung dịch AICI₃ 1,5M tác dụng với V lít dung dịch NaOH 0,5M,

N

lượng kết tủa thu được là 15,6 gam. Giá trị lớn nhất của V là (cho H = 1, O = 16, Al =

A. 1,2.

Ơ

27) B. 1,8.

C.2,4.

D. 2.

H

Câu 16: Cho dung dịch chứa 0,07 mol NaOH tác dụng với dung dịch chứa 0,01 mol

B. 2,34 gam.

C. 1,56 gam.

D. 0,78 gam.

Y

A. 3,12 gam.

N

A12(SO4)3. Sau phản ứngkhối lượng kết tủa thu được là

U

Câu 17: Hòa tan hết m gam bột nhôm kim loại bằng dung dịch HNO₃ thu được dung

Q

dịch A không chứa muối amoni và 1,12 lít hỗn hợp khí gồm N₂ và N₂O có tỉ khối so với

M

He bằng 10,2. Khối lượng ban đầu m có giá trị: A. 3,78g

B.4,32g

C. l,89g

D. 2,16g.

KÈ

2.3. Thiết kế bộ công cụ để đánh giá năng lực tự học của học sinh thông qua dạy

ẠY

học theo chủ đề Để đánh giá được NLTH của HS cần xây dựng các công cụ đánh giá, ở đây chúng

D

tôi chọn ba loại cộng cụ đánh giá là bảng kiểm quan sát của GV, phiếu tự đánh giá của HS và bài kiểm tra.

2.3.1. Bảng kiểm quan sát và phiếu tự đánh giá NLTH Để xây dựng các bảng kiểm quan sát, phiếu tự đánh giá NLTH, trước hết cần mô tả chi tiết được các biểu hiện và các mức độ của mỗi biểu hiện của năng lực này xuất phát từ khung năng lực của NLTH. 75

Từ khung năng lực và mô tả các biểu hiện của NLTH, chúng tôi xây dựng bảng kiểm quan sát và phiếu tự đánh giá NLTH của HS thông qua sử dụng BT như sau: - Mục đích. Bảng kiểm quan sát giúp GV quan sát có chủ đích các tiêu chí của NLTH thông qua các hoạt động học tập của HS. Bảng tự đánh giá NLTH để HS tự đánh

FF IC IA L

giá NLTH của mình.

- Yêu cầu. Bảng kiểm quan sát và phiếu tự đánh giá NLTH phải rõ ràng, cụ thể, bám sát vào các biểu hiện của NLTH. - Quy trình thiết kế

+ Bước 1: Xác định đối tượng, thời điểm, mục tiêu quan sát.

O

+ Bước 2: Xây dựng các biểu hiện quan sát và các mức độ đánh giá cho mỗi biểu

N

hiện.

+ Bước 3: Hoàn thiện các biểu hiện và mức độ đánh giá phù hợp.

H

Ơ

- Bảng kiểm quan sát dành cho GV:

N

Bảng 2.3: Bảng kiểm quan sát đánh giá NLTH của HS

Y

(dành cho GV)

U

Trường THPT: .............................................................................................................

Q

Ngày: ....................Tháng: .....................Năm:.............................................................

Họ và tên HS: ................................................................... Lớp: ..................................

M

Tên bài học: .................................................................................................................

KÈ

NL thành phần

Xác định mục tiêu học tâp: Lập

D

ẠY

Tự xác định

Biểu hiện •

76

Điêm đạt được • • 1 2 3

Nhận • xét

mục tiêu học tập dàn ý cho các ý tưởng, yêu cầu, NHIỆM VỤ.

Tự lập kế hoạch Xác định NHIỆM VỤ học tập học tập

Lập kế hoạch học tập bản thân.

Tự thực hiện kế Khả năng thu thập, tìm tài liệu học hoạch học tập

tập Khả năng sử dụng thư viện, chọn tài liệu và làm thư mục

O

Khả năng ghi chép

FF IC IA L

Hình thành cách học tập riêng của

Tự đánh giá và Đánh giá và điều chỉnh kế hoạch học

N

điều chỉnh bản tập.

Đánh giá quá trình học tập, suy ngẫm

Ơ

thân

H

rút kinh nghiệm, chia sẻ vận dụng

N

Vạch kế hoạch điều chỉnh cách học

Q

U

Y

để nâng cao chất lượng học tập

Bảng 2.4. Phiếu tự đánh giá NLTH của HS (dành cho HS)

KÈ

M

- Mầu phiếu hỏi dành cho HS:

Trường THPT: ............................................................................................................

Ngày: ....................Tháng: .......................................Năm:.......................................

ẠY

Họ và tên HS: ..................................................................... Lớp:................................

D

Tên bài học: ....................................................................................................

NL thành phần Tự xác định

Điêm đạt được • • 1 2 3

Biểu hiện • Xác định mục tiêu học tâp: Lập

77

Nhận • xét

mục tiêu học dàn ý cho các ý tưởng, yêu cầu, NHIỆM VỤ. tập Tự lập kế hoạch Xác định NHIỆM VỤ học tập học tập

Lập kế hoạch học tập bản thân.

Tự thực hiện kế Khả năng thu thập, tìm tài liệu học hoạch học tập tập Khả năng sử dụng thư viện, chọn tài liệu và làm thư mục

O

Khả năng ghi chép

FF IC IA L

Hình thành cách học tập riêng của

Tự đánh giá và Đánh giá và điều chỉnh kế hoạch học

N

điều chỉnh bản tập.

Đánh giá quá trình học tập, suy ngẫm

Ơ

thân

H

rút kinh nghiệm, chia sẻ vận dụng

N

Vạch kế hoạch điều chỉnh cách học

Y

để nâng cao chất lượng học tập

KÈ

M

Q

U

Trong đó: + Mức độ 1: từ 0 - 4 điểm + Mức độ 2: từ 5 - 7 điểm + Mức độ 3: từ 8 - 10 điểm Tổng số điểm đạt được:/10.

2.3.2. Bài kiểm tra Cùng với các bảng kiểm quan sát, phiếu tự đánh giá NLTH của HS, chúng tôi xây

ẠY

dựng các bài kiểm tra đánh giá mức độ nắm vững kiến thức, kĩ năng của HS trong bài

D

học. Đề bài kiểm tra có sử dụng các BT định hướng phát triển năng lực ở các dạng theo các mức độ nhận thức.

Cụ thể, chúng tôi xây dựng bài kiểm tra đánh giá kết quả tự học của HS theo các bước: - Bước 1: Xác định mục đích, nội dung và các mục tiêu cụ thể của kiểm tra - Bước 2: Chọn hình thức của bài kiểm ưa (tự luận hay ưắc nghiệm hoặc kết hợp 78

cả hai).

- Bước 3: Xây dựng ma ưận đề kiểm ưa.

- Bước 4: Lựa chọn, thiết kế các câu hỏi/BT cụ thể ứng với ma trận đề đã xây dựng ở ưên.

FF IC IA L

Tùy theo nội dung cụ thể mà ma trận và nội dung đề kiểm tra là khác nhau. Ví dụ

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

về đề kiểm tra chúng tôi trình bày xong phần phụ lục 3, 4, 5 của khóa luận.

79