Đánh giá thực trạng ô nhiễm môi trường tại làng nghề tái chế nhôm xã văn môn, huyện yên phong

MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ........................................................................................ 2 MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................... 1 2. Mục đích của đề tài ............................................................................ 2

n

3. Phạm vi nghiên cứu của luận văn...................................................... 2

hơ

4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ....................................... 2

N

5. Bố cục của luận văn ........................................................................... 3

Q uy

Chương 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................. 4

m

1.1 Thực trạng môi trường tại một số làng nghề tái chế kim loại ở Việt Nam .. 4

Kè

1.1.1 Khái quát về làng nghề ................................................................... 4 1.1.2 Thực trạng môi trường ở các làng nghề tái chế kim loại .................. 6

m /+

D

ạy

1.2 Một số nghiên cứu điển hình về bảo vệ môi trường và xử lý ô nhiễm môi trường tại các làng nghề tái chế kim loại ở Việt Nam ........ 7

co

1.3 Điều kiện tự nhiên và tình hình sản xuất tại làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn ................................................................................. 9

e.

1.3.1. Điều kiện môi trường tự nhiên ................................................................ 9

gl

1.3.2. Điều kiện kinh tế - xã hội xã Văn Môn.................................................. 16

G

oo

Chương 2: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG LÀNG NGHỀ TÁI CHẾ NHÔM XÃ VĂN MÔN ............................................................... 20 2.1. Đánh giá hiện trạng ô nhiễm tại làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn .... 20 2.1.1. Tình hình sản xuất nghề tại làng nghề tái chế nhôm Văn Môn ............ 20 2.1.2. Thực trạng ô nhiễm môi trường ở làng nghề tái chế kim loại xã Văn Môn và tác động đến sức khỏe người dân. ..................................................... 25 2.2. Tình hình xử lý chất thải, và quản lý bảo vệ môi trường tại làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn ........................................................... 46

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

2.2.1. Tình hình xử lý chất thải tại làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn . 46 2.2.2. Tình hình quản lý, bảo vệ môi trường ………………………………46 2.3. Tình hình an toàn lao động ở làng nghề ....................................... 48 Chương 3: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP GIẢM THIỂU Ô NHIỄM TẠI LÀNG NGHỀ TÁI CHẾ NHÔM XÃ VĂN MÔN ............................... 50 3.1 Cơ sở đề xuất giải pháp ................................................................. 50

hơ

n

3.2 Giải pháp về quản lý ...................................................................... 54 3.1.1. Giải pháp về quy hoạch điểm sản xuất ......................................... 54

Q uy

N

3.1.2. Giải pháp quản lý chất thải rắn ................................................... 55 3.1.3. Giải pháp nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người sản xuất.58

m

3.1.4. Giải pháp nâng cao năng lực quản lý bảo vệ môi trường tại khu vực ........56

Kè

3.2. Giải pháp kỹ thuật ........................................................................ 60

ạy

3.2.1. Giải pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí ...................................... 61

D

3.2.2 Giải pháp Bảo hộ lao động………………………………………………….84

m /+

3.2.3 Giải pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước………….………..….87

G

oo

gl

e.

co

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................. 94 KẾT LUẬN .......................................................................................... 94 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 96

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

MỤC CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu

Tiếng Việt

1 2 3 4 5 6

BOD BVMT CSSKSS DS GTNT KHHGĐ

Nhu cầu Oxy sinh học Bảo vệ môi trường Chăm sóc sức khỏe sinh sản Dân số Giao thông nông thôn Kế hoạch hóa gia đình

7 8 9 10 11

QCCP QCVN SS TSS TCVN

Quy chuẩn cho phép Quy chuẩn Việt Nam Chất rắn lơ lửng Tổng chất rắn lơ lửng Tiêu chuẩn Việt Nam

12

TCCP

m

Q uy

N

hơ

n

STT

G

oo

gl

e.

co

m /+

D

ạy

Kè

Tiêu chuẩn cho phép

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. Nhiệt độ trung bình tháng đo tại trạm khí tượng Bắc Ninh (oC) 12 Bảng 1.2. Độ ẩm tương đối trung bình tháng đo tại trạm khí tượng Bắc Ninh (%)

13

n

Bảng 1.3. Số giờ nắng trung bình tháng đo tại trạm khí tượng Bắc Ninh (giờ)

hơ

14

N

Bảng 1.4. Lượng mưa trung bình tháng đo tại trạm Bắc Ninh (mm) ............. 15

Q uy

Bảng 2.1. Các số liệu thống kê tại làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn theo loại hình sản xuất đối với lượng sản phẩm và lượng chất thải ....................... 21

m

Bảng 2.2. Vị trí lấy mẫu không khí môi trường xung quanh .......................... 26

Kè

Bảng 2.3. Kết quả phân tích chất lượng môi trường không khí môi trường

ạy

xung quanh ...................................................................................................... 27

D

Bảng 2.4 Vị trí lấy mẫu không khí khu vực làm việc ..................................... 30

m /+

Bảng 2.5. Kết quả phân tích môi trường không khí khu vực làm việc ........... 30 Bảng 2.6. Kết quả phân tích môi trường nước mặt ......................................... 34

co

Bảng 2.7. Vị trí lấy mẫu nước thải .................................................................. 35

e.

Bảng 2.8. Kết quả phân tích chất lượng nước thải.......................................... 36

oo

gl

Bảng 2.9. Vị trí lấy mẫu đất ............................................................................ 44

G

Bảng 2.10. Kết quả phân tích các mẫu đất tại làng nghề tái chế kim loại Văn Môn ................................................................................................................. 45 Bảng 3.1. Lưu lượng của lò đốt ...................................................................... 68 Bảng 3.2. Thông số tính toán của phân xường ............................................... 69 Bảng 3.3.Trị số cường độ bức xạ mặt trời khu vực ........................................ 70

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

DANH MỤC HÌNH Hình 1.1. Sơ đồ vị trí địa lý làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn.................10 Hình 2.1. Quy trình tái chế, cô đúc phế liệu nhôm ......................................... 22 Hình 2.2. Quy trình tạo ra thành phẩm từ phôi nhôm ................................... 23 Hình 2.3. Ống khói của một hộ nấu kim loại .................................................. 25

hơ

n

Hình 2.4 Sơ đồ vị trí lấy mẫu không khí ......................................................... 26

N

Hình 2.5 Sơ đồ khu vực lấy mẫu nước mặt .................................................... 33

Q uy

Hình 2.6. Chất thải rắn vứt bừa bãi tại làng nghề tái chế nhôm ..................... 38 Hình 3.1. Nguyên liệu để tái chế nhôm........................................................... 62

m

Hình 3.2 Một lò tái chế nhôm ......................................................................... 62

Kè

Hình 3.3. Sơ đồ công nghệ xử lý khí thải lò tái chế kim loại của làng nghề . 66

ạy

Hình 3.4 Kính bảo hộ ...................................................................................... 86

D

Hình 3.5. Bán mặt nạ phòng độc ..................................................................... 87

G

oo

gl

e.

co

m /+

Hình 3.6: Sơ đồ khối quá trình xử lý nước thải xã Văn Môn ......................... 88

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cả nước hiện có hơn 1.300 làng nghề được công nhận và 3.200 làng có nghề[14]. Các làng nghề chủ yếu tập trung sản xuất các lĩnh vực như: thủ công mỹ nghệ, chế biến lương thực, thực phẩm; chăn nuôi, giết mổ; dệt nhuộm, thuộc da; vật liệu xây dựng; tái chế phế liệu... Do phát triển ồ ạt, thiếu quy hoạch của nhiều làng nghề ở khu vực nông thôn, cùng sự phát triển thiếu cân bằng giữa nhu cầu

hơ

n

phát triển sản xuất và khả năng đáp ứng của các cơ sở vật chất; đồng thời sự quản lý còn khá lỏng lẻo của các cơ quan chức năng trong công tác quản lý môi trường

Q uy

N

tại khu vực này, dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường diễn ra khá trầm trọng.

Nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường ở các làng nghề hiện nay là do hầu

m

hết các cơ sở sản xuất có quy mô nhỏ, nằm trong khu dân cư, mặt bằng chật hẹp cho

Kè

nên khó xây dựng hệ thống xử lý môi trường; phần lớn các hộ sản xuất của làng

ạy

nghề chưa đầu tư thích đáng nhằm giảm ô nhiễm không khí, tiếng ồn, nước thải,

D

bụi, chất thải rắn. Nước thải sản xuất chưa qua xử lý cùng nước thải sinh hoạt được

m /+

xả vào hệ thống thoát nước mặt. Trong khi đó, công tác quản lý và những giải pháp bảo vệ môi trường chưa được quan tâm đúng mức...; ý thức và nhận thức của người

co

dân về bảo vệ môi trường còn chưa cao, cho nên ô nhiễm môi trường đang trở thành

e.

mối đe dọa thường trực đối với môi trường sinh thái, sức khỏe cộng đồng dân cư

oo

gl

sống trong các làng nghề, người dân khu vực chung quanh làng nghề.

Bắc Ninh là một tỉnh có diện tích nhỏ nhất ở nước ta thuộc đồng bằng sông

G

Hồng và nằm trên khu vực kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, tuy có diện tích nhỏ nhưng Bắc Ninh có đến 62 làng nghề truyền thống bao gồm các làng nghề như: dệt, đúc đồng, tái chế phế liệu[6]…. Cũng như các tỉnh thành khác vẫn đề ô nhiễm từ các làng nghề của tỉnh Bắc Ninh đang dần trở nên nghiêm trọng và làng tái chế nhôm xã Văn Môn đang là một trong các làng nghề gây ô nhiễm nghiêm trọng.

Làng nghề Văn Môn có tất cả 450 hộ làm nghề cô đúc nhôm với lượng sản

phẩm hàng năm khoảng 3000 tấn, trong quá trình sản xuất do phải nấu chảy kim loại

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

ở nhiệt độ cao bằng nhiên liệu than đá nên lượng khí thải thải ra rất lớn, trong thành phần khí thải có nhiều loại khí độc hại như: SO 2 , CO, NO, Pb,… gây ô nhiễm môi trường ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Không chỉ có môi trường không khí bị ảnh hưởng, môi trường đất, nước cũng bị ảnh hưởng của việc xả thải bừa bãi các chất thải của các hộ sản xuất.

Vì vậy đề tài “Đánh giá thực trạng ô nhiễm môi trường tại làng nghề tái chế

n

nhôm xã Văn Môn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh và đề xuất biện pháp giảm

N

hơ

thiểu” là rất cần thiết.

Q uy

2. Mục đích của đề tài:

- Đánh giá thực trạng môi trường làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn.

m

- Phân tích các tồn tại về môi trường của nghề tái chế nhôm xã Văn Môn và đề

Kè

xuất các biện pháp giảm thiểu. Đề xuất một mô hình xử lý khí cụ thể dựa vào các thông số tính toán đầu vào của quá trình nấu nhôm ở làng nghề.

ạy

3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu của luận văn

D

Luận văn nghiên cứu tác động của các hộ sản xuất cô đúc kim loại đối với môi

m /+

trường trong phạm vi làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn.

co

4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu:

e.

Đề tài tiếp cận các vấn đề nghiên cứu từ các góc độ sau:

gl

· Tiếp cận từ cơ sở lý thuyết, tổng quan về làng nghề và những vấn đề môi

oo

trường còn tồn đọng ở các làng nghề, đặc biệt là ở các làng nghề tái chế kim loại.

G

· Tiếp cận từ thực tiễn, khảo sát đánh giá thực trạng môi trường làng nghề tái

chế nhôm xã Văn Môn · Tiếp cận từ những định hướng, mục tiêu bảo vệ môi trường các làng nghề của Việt Nam. Cách phương pháp nghiên cứu sử dụng trong luận văn: a, Phương pháp kế thừa, tổng hợp

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

- Thu thập các dữ liệu về thực trạng môi trường làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh.

- Thu thập các dữ liệu về quy hoạch làng nghề tỉnh Bắc Ninh.

- Tất cả các kết quả điều tra nghiên cứu hiện có về hiện trạng môi trường các làng nghề tái chế và sản xuất nhôm, các nghiên cứu khoa học của các Dự án, các chương trình đã được triển khai trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. b, Phương pháp điều tra

hơ

n

Điều tra khảo sát thực tế để góp phần đánh giá công tác quản lý, bảo vệ môi trường tại khu vực nghiên cứu.

Q uy

N

c, Phương pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến các chuyên gia trong quá trình làm đề tài để lựa chọn được công nghệ xử lý phù hợp với quy mô, tính chất, đặc

m

điểm của làng nghề.

Kè

d, Phương pháp thống kê, tính toán: Thống kê số liệu đầu vào từ đó tính toán 5. Bố cục của luận văn:

ạy

lưu lượng hơi khí tỏa ra và lượng nhiệt thừa để lựa chọn công nghệ phù hợp

D

Luận văn bao gồm 3 chương:

m /+

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 2. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG TẠI LÀNG NGHỀ

co

TÁI CHẾ NHÔM XÃ VĂN MÔN

e.

CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP GIẢM THIỂU Ô NHIỄM TẠI LÀNG

G

oo

gl

NGHỀ TÁI CHẾ NHÔM XÃ VĂN MÔN

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Chương 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1 Thực trạng môi trường tại một số làng nghề tái chế kim loại ở Việt Nam 1.1.1 Khái quát về làng nghề Làng nghề là danh từ được nhắc tới thường xuyên hiện nay trên các phương tiện thông tin đại chúng, tuy nhiên hiện nay chưa có một định nghĩa thống nhất

hơ

n

về làng nghề mà “chấp nhận” như một phạm trù trong văn hoá. “Làng” là một phạm trù lịch sử và văn hoá có sự thay đổi từ thời đại này sang thời đại khác.

N

“Nghề” theo quan điểm chung là các hoạt động sản xuất tiểu thủ công nghiệp ở

Q uy

địa phương tạo ra được một khối lượng sản phẩm chiếm lĩnh thị trường thường xuyên và liên tục, những người sản xuất hoặc hộ sản xuất đó lấy nghề làm là

m

nguồn thu chủ yếu. Một làng được gọi là làng nghề khi hội tụ 3 điều kiện:

Kè

- Có tối thiểu 30% tổng số hộ trên địa bàn tham gia các hoạt động làng nghề

ạy

nông thôn;

D

- Hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định;

m /+

- Chấp hành tốt chính sách, pháp luật của nhà nước;

co

Như vậy, không phải bất kỳ làng nào có hoạt động ngành nghề cũng được gọi là làng nghề mà cần phải tuân theo quy định nhất định .

e.

* Làng nghề truyền thống Theo nghị định 66/NĐ-CP của chính phủ tiêu chí

oo

gl

công nhận nghề truyền thống gồm: - Nghề đã xuất hiện tại địa phương trên 50 năm tính đến thời điểm đề nghị

G

công nhận;

- Nghề tạo ra những sản phẩm mang đậm bản sắc dân tộc; - Nghề gắn liền với tên tuổi của một hay nhiều nghệ nhân hoặc tên tuổi của làng nghề.

Làng nghề được công nhận là làng nghề truyền thống khi đủ điều kiện là một làng nghề và có ít nhất một nghề truyền thống theo tiêu chí trên. Đối với những làng chưa đạt tiêu chuẩn thứ nhất và thứ hai theo tiêu chí công nhận làng nghề tại thời

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

điểm 2 năm nhưng có ít nhất một nghề được công nhận theo quy định của Thông tư thì cũng được công nhận là làng nghề truyền thống . * Làng nghề mới: Làng nghề mới là làng nghề không phải là làng nghề truyền thống. Các làng nghề này được hình thành trong thời gian gần đây, chủ yếu xuất phát từ: - Việc tổ chức gia công cho các xí nghiệp lớn, các tổ chức kinh doanh xuất

n

nhập khẩu;

N

tư cho sản xuất hoặc của các làng nghề lân cận;

hơ

- Việc học tập kinh nghiệm của vài hộ nhạy bén thị trường và có điều kiện đầu

Q uy

- Tự hình thành do nhu cầu mới của thị trường tiêu thụ sản phẩm và thị trường nguyên liệu sẵn có.

m

Làng nghề thường tập trung chủ yếu ở các vùng châu thổ sông lớn và lâu đời

Kè

như châu thổ sông Hồng, tại Hà Nội, Hà Tây (trước đây), Bắc Ninh, Thái Bình,

ạy

Nam Định. Thông qua quá trình sinh hoạt và phát triển của xã hội mà yêu cầu cần

D

phải sản xuất ra các vật dụng thiết yếu, từ đó mà nghề được hình thành và dần dần

m /+

phát triển cho tới ngày nay. Có thể nói, làng nghề là một trong các đặc thù của nông thôn Việt Nam. Nhiều sản phẩm sản xuất tại các làng nghề đã trở thành thương

co

phẩm trao đổi, góp phần cải thiện đời sống gia đình và tận dụng lao động dư thừa

e.

lúc nông nhàn. Đa số các làng nghề trải qua lịch sử phát triển hàng trăm năm, song

gl

song với quá trình phát triển kinh tế, xã hội, văn hoá và nông nghiệp của đất nước.

oo

Ví dụ: Làng nghề đúc đồng Đại Bái (Bắc Ninh) với hơn 900 năm phát triển, làng

G

nghề gốm Bát Tràng (Hà Nội) đã có gần 500 năm tồn tại, làng nghề trạm bạc Đồng Xâm (Thái Bình) đã hình thành cách đây hơn 400 năm… Trước đây, làng nghề sản xuất ra các vật dụng để phục vụ nhu cầu sản xuất, sinh hoạt của con người trong vùng. Những năm gần đây, trong cơ chế thị trường làng nghề đang thay đổi nhanh chóng. Hoạt động của làng nghề hiện nay không chỉ phục vụ cho nhu cầu của con người trong và ngoài vùng mà còn phục vụ cho hoạt động xuất khẩu và phát triển hoạt động du lịch. Do điều kiện vị trí địa lý khác nhau nên sự phân bố của làng nghề trong các vùng là khác nhau. Trên cả nước làng nghề chủ yếu tập trung tại đồng

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

bằng sông Hồng 60%, miền trung 30% và miền nam là 10%. Hiện nay, quá trình phát triển kinh tế của đất nước, nhu cầu tiêu thụ sản phẩm của thị trường trong và ngoài nước thay đổi do đó mà những làng nghề phù hợp với thị trường có xu thế phát triển mạnh, còn những làng nghề không thích ứng có khả năng bị suy thoái hoặc không phát triển được nữa.

1.1.2 Thực trạng môi trường ở các làng nghề tái chế kim loại

n

Các làng nghề tái chế phế liệu là các làng nghề mới được hình thành, số lượng

hơ

ít nhưng lại phát triển nhanh về quy mô và loại hình tái chế. Đa số các làng nghề

N

loại này nằm ở khu vực phía bắc, công nghệ sản xuất đã từng bước được cơ khí hoá.

Q uy

Hiện nay cả nước có 71 làng nghề tái chế phế liệu trong tổng số 1.468 làng nghề, chiếm khoảng 4,84%, trong đó tập trung chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc như: Hà Nội,

m

Bắc Ninh, Hưng Yên, Nam Định, Thanh Hóa....[14]

Kè

Mặc dù số lượng các làng tái chế chất thải không lớn chỉ chiếm 4,84% tổng lượng làng nghề trong cả nước, nhưng vấn đề ô nhiễm môi trường do các làng nghề

ạy

tái chế gây ra lại rất nghiêm trọng, các thành phần môi trường đều bị ô nhiễm chủ

D

yếu là bởi các kim loại nặng – những yếu tố rất nguy hiểm đối với con người và

m /+

sinh vật. Ở các làng nghề tái chế kim loại, quá trình sản xuất thủ công, nguyên, nhiên vật liệu đầu vào hầu hết là các phế phẩm do chi phí thấp, các chất thải rắn,

co

lỏng, khí ngang nhiên xả thải thẳng ra ngoài môi trường mà không quá một hệ

e.

thống xử lý nào, người dân thờ ơ với sự biến đổi của môi trường chỉ quan tâm làm

gl

sao, làm như thế nào để có được lợi nhuận tối đa. Bởi vậy tình hình ô nhiễm môi

oo

trường ở các làng nghề tái chế kim loại là rất đáng báo động.

G

Ô nhiễm môi trường không khí tại các làng nghề tái chế thường có nguồn gốc

từ đốt cháy các nhiên liệu, bụi các loại và hoá chất trong quá trình sản xuất. Do đó khí thải trong môi trường của các làng nghề này thường là: Bụi, bụi kim loại CO 2 , CO, SO 2 , NO x , chất hữu cơ bay hơi. Những loại khí thải này đều có thể gây ngộ độc cấp tính cho con người và sinh vật, theo thời gian người dân sẽ mắc phải các bệnh liên quan đến đường hô hấp thậm chí là các loại ung thư.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Nước thải của các làng nghề tái chế phế liệu có chứa nhiều chất độc hại, đối với nhóm ngành tái chế kim loại: Các ngành gia công cơ khí, đúc mạ, tái chế và tái chế kim loại thường có lượng nước thải không lớn nhưng lại chứa nhiều các chất độc hại như kim loại nặng (Zn, Pb, Fe, Cr, Ni…) dầu mỡ công nghiệp. Quá trình mạ bạc còn tạo ra Hg, xyanua, oxit kim loại và các tạp chất khác. Đặc biệt, quá trình rửa ắc quy và nấu chì còn phát sinh nước thải có chứa nhiều chì, nước thải tại nhiều làng nghề còn có chứa một lượng lớn kim loại nặng như Cr6+, Zn2+, Pb2+ lớn hơn từ

hơ

n

1,5 đến 10 lần QCVN. Các kim loại nặng này hoàn toàn có thể ngấm vào nước ngầm gây ô nhiễm nguồn nước ngầm, ảnh hưởng đến cuộc sống của các loại động

Q uy

N

thực vật thủy sinh.

Chất thải rắn tại các làng nghề hầu hết chưa được thu gom và xử lý triệt để,

m

nhiều làng nghề xả thải bừa bãi gây tác động xấu tới cảnh quan môi trường. Làng

Kè

nghề tái chế kim loại với nguồn chất thải phát sinh bao gồm: bavia, bụi kim loại, phoi, rỉ sắt. Theo khảo sát, ở các tỉnh đồng bằng sông Hồng, tình trạng ô nhiễm đất

ạy

làng nghề đang là một vấn đề được quan tâm, đó là tình trạng ô nhiễm kim loại nặng

D

ở các làng nghề cơ kim khí, làng nghề tái chế kim loại, đúc đồng, cán thép. Nghiên

m /+

cứu ô nhiễm Pb, Cd trong đất nông nghiệp và một số nông sản ở Văn Lâm, Hưng Yên cho thấy hàm lượng Pb trong đất ruộng lúa đã vượt quá QCCP.

co

1.2 Nghiên cứu điển hình về bảo vệ môi trường và xử lý ô nhiễm môi

e.

trường tại các làng nghề tái chế kim loại ở Việt Nam.

gl

Ở Việt Nam cũng đã có khá nhiều các công trình nghiên cứu liên quan đến các

oo

làng nghề tái chế kim loại trong đó nổi bật nhất là đề tài nghiên cứu khoa học cấp

G

nhà nước của GS.TS Đặng Kim Chi “Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc xây dựng các chính sách và biện pháp giải quyết vấn đề môi trường ở các làng nghề Việt Nam. KC.08.09- 2005” và giáo trình Làng nghề Viết Nam và môi trường . Trong nghiên cứu GS.TS Đặng Kim Chi đã chỉ ra những vấn đề nổi cộm về môi trường của các làng nghề tái chế kim loại và đưa ra những biện pháp giải quyết vấn đề môi trường ở những làng nghề đó.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Đối với môi trường nước: Nước thải từ các quá trình tái chế kim loại chủ yếu sử dụng trong quá trình sản xuất các sản phầm kim loại tái chế từ sắt thép phế liệu chủ yếu là nước để làm mát và vệ sinh.

Theo kết quá phân tích chất lượng nước của các làng nghề tái chế kim loại như: Vân Chàng – Nam Định, Chỉ Đạo – Văn Lâm, Đồng Tiến – Khoái Châu,..

Giáo trình Làng nghề Việt Nam và môi trường đã chỉ hàm lượng chất hữu cơ trong nước luôn đạt TCCP nhưng SS, dầu mỡ luôn vượt quá TCCP. Kết quả phân tích các

hơ

n

kim loại nặng trong nước tại làng nghề Vân Chàng – Nam Định có hàm lượng rất lớn Cr là 63,1÷187,4 ; dầu mỡ là 1,5÷1,8mg/l. vượt tiêu chuẩn cho phép nhiều lần

Q uy

N

Đối với môi trường không khí: Ô nhiễm môi trường không khí là vấn đề cần quan tâm tại các làng nghề tái chế kim loại, đây là nguồn gây ô nhiễm chính trong

m

loại hình tái chế này. Các thành phần khí ô nhiễm chủ yếu là: CO. CO 2 , SO 2 , NO x ,

Kè

hơi axit, hơi kim loại, bụi kim loại,….Theo kết quả nghiên cứu tại một số làng nghề tái chế kim loại điển hình cho thấy bụi trong không khí dao động trong khoảng

ạy

0,098÷ 2mg/m3, vượt TCCP trung bình 1 giờ và trung bình 24 giờ tương ứng là 1÷10

D

và 1÷15 lần. Theo số liệu khảo sát đo đạc được tại các làng nghề cho thấy hàm lượng

m /+

bụi trong không khí vượt quá tiêu chuẩn cho phép 1÷10 lần đặc biệt khu vực cạnh các lò đúc thép hàm lượng bụi rất cao (khoảng 2mg/m3). Bên cạnh đó, từ quá trình gia

co

công cơ khí, vận chuyển nguyên vật liệu sản phẩm sau quá trình sản xuất sinh ra

e.

lượng bụi lớn. Lượng bụi này có chứa kim loại chủ yếu là Fe với nồng độ 0,5mg/m3

gl

làm không khí có mùi tanh. Hàm lượng các chất khí khác khi khảo sát thấp hơn tiêu

oo

chuẩn nhưng cần lưu ý rằng các cơ sở sản xuất tại các làng nghề này hoạt động suốt

G

ngày đêm do đó mặc dù hàm lượng các khí như SO 2 , CO, CO 2 không vượt quá

TCCP trung bình trong 1 giờ nhưng ảnh hưởng của nó đến sức khỏe của cộng đồng là rất lớn. Đối với chất thải rắn: Theo số liệu điều tra tại một số làng nghề cho thấy lượng rác thải này tương đối lớn. Tại làng nghề Đa Hội, lượng chất thải rắn bao gồm xỉ than, kim loại vụn và phế loại từ công đoạn phân loại chiếm khoảng 11 tấn/ngày, một số làng nghề khác do quy mô hoạt động nhỏ nên lượng chất thải rắn ít hơn đáng

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

kể như Đình Bảng – Bắc Ninh 1,4 tấn/ngày; Vân Chàng khoảng 7 tấn/ngày, Văn Môn – Bắc Ninh 0,6 tấn/ngày. Đối với môi trường đất: Chất lượng môi trường đất khảo sát tại một số làng nghề cho thấy, đất đang có nguy cơ ô nhiễm kim loại nặng, hàm lượng kim loại phát hiện được Ni là 0,005÷0,01mg/l, Zn là 0,02÷0,025mg/l là tương đối cao đối với các khu vực khác.[7] 1.2 Điều kiện tự nhiên và tình hình sản xuất tại làng nghề tái chế nhôm xã

hơ

n

Văn Môn

N

1.3.1. Điều kiện môi trường tự nhiên

Q uy

Bắc Ninh là tỉnh nằm trong vùng châu thổ Sông Hồng, thuộc khu vực đồng bằng Bắc Bộ. Vị trí địa lý nằm trong phạm vi từ 20o 58’ đến 21o 16’ vĩ độ Bắc và

m

105o 54’ đến 106o 19’ kinh độ Đông. Phía Bắc giáp tỉnh Bắc Giang; Phía Đông và

Kè

Đông Nam giáp với tỉnh Hải Dương; Phía Nam giáp tỉnh Hưng Yên; Phía Tây giáp

ạy

thành phố Hà Nội.[4]

m /+

a) Vị trí địa lý

D

1.3.1.1. Điều kiện về địa lý, địa chất

Yên Phong là một huyện ở phía Tây Bắc tỉnh Bắc Ninh. Xã Văn Môn thuộc

co

huyện Yên Phong có vị trí như sau:

e.

- Phía Đông và Đông Bắc giáp với xã Đông Thọ;

gl

- Phía Tây và Tây Bắc giáp với xã Yên Phụ và thị trấn Chờ;

G

oo

- Phía Nam giáp với xã Hương Mạc.[4]

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

n hơ N Q uy m Kè ạy

D

Hình 1.1. Sơ đồ vị trí địa lý làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn

m /+

Làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn là một làng nghề truyền thống với các nghề chính: Cô và đúc nhôm, tái chế hợp kim nhôm, kẽm. Ngoài ra, ở đây còn nhận

co

dát mỏng kim loại, gia công cơ khí, v.v. Nghề này đã góp phần không nhỏ trong việc giải quyết công ăn việc làm của người dân nơi đây. Tuy nhiên nhiều năm nay,

gl

e.

nhân dân trong thôn đã phải chịu đựng sự ô nhiễm nặng nề từ khói thải của các cơ

oo

sở sản xuất thủ công này. b) Điều kiện về địa hình

G

Xã Văn Môn thuộc huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh, với vị trí nằm trong vùng

đồng bằng Bắc Bộ nên địa hình khá bằng phẳng, có hướng dốc chủ yếu từ Bắc xuống Nam và từ Tây sang Đông, được thể hiện qua các dòng chảy nước mặt đổ về sông Cầu, sông Đuống và sông Thái Bình. Mức độ chênh lệch địa hình tại địa phương không lớn.

Vùng đồng bằng chiếm phần lớn diện tích toàn tỉnh có độ cao phổ biến từ 3 – 7m so với mực nước biển và một số vùng thấp trũng ven đê thuộc các huyện Gia Bình, Lương Tài, Quế Võ. Địa hình trung du đồi núi chiếm tỷ lệ rất nhỏ khoảng (0,53%) so với tổng

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

diện tích tự nhiên toàn tỉnh được phân bố rải rác thuộc thành phố Bắc Ninh, thị xã Từ Sơn, huyện Quế Võ, các đỉnh núi có độ cao phổ biến từ 60 – 100m, đỉnh cao nhất là núi Bàn Cờ (thành phố Bắc Ninh) cao 171m, tiến đến là núi Bu (huyện Quế Võ) cao 103m, núi Phật Tích (huyện Tiên Du) cao 84m và núi Thiên Thai (huyện Gia Bình) cao 71m.[4] c) Điều kiện về địa chất Đặc điểm địa chất lãnh thổ Bắc Ninh mang những nét đặc trưng của cấu trúc

hơ

n

địa chất thuộc vùng trũng sông Hồng, có bề dày trầm tích đệ tứ chịu ảnh hưởng rõ rệt của cấu trúc mỏng. Tuy nhiên nằm trong miền kiến tạo Đông Bắc – Bắc Bộ nên

N

cấu trúc địa chất lãnh thổ Bắc Ninh có những nét còn mang tính chất của vòng cung

Q uy

Đông Triều vùng Đông Bắc. Trên lãnh thổ Bắc Ninh có mặt loại đất đá có tuổi từ Pecmi, Trias đến Đệ tứ, song chủ yếu là thành tạo Đệ tứ bao phủ gần như toàn tỉnh.

m

Lớp thành tạo Đệ tứ chiếm ưu thế về địa tầng lãnh thổ, nằm trên các thành tạo cổ,

Kè

có thành phần thạch học chủ yếu là bồi tích, bột, cát bột và sét bột. Bề dày các thành

ạy

tạo đệ tứ biến đổi theo quy luật trầm tích rất rõ ràng, có độ dày tăng dần từ 5m đến

D

10m ở các khu vực chân núi tới 20m đến 30m ở các vùng trũng và dọc theo các con

m /+

sông chính như sông Cầu, sông Thái Bình, sông Đuống, sông Ngũ Huyện Khê. Các thành tạo Trias muộn và giữa phân bố hầu hết ở trên các núi và dãy núi, thành phần

co

thạch học chủ yếu là cát kết, sạn kết và bột kết. Bề dày các thành tạo khoảng từ 200m đến 300m. Với đặc điểm này địa chất của tỉnh Bắc Ninh có tính ổn định hơn

gl

e.

so với Hà Nội và các đô thị vùng đồng bằng Bắc Bộ khác trong việc xây dựng công

oo

trình.[4]

1.3.1.2. Điều kiện về khí tượng

G

Làng nghề nằm trong địa bàn huyện Yên Phong, đây là một khu vực thuộc

đồng bằng Bắc Bộ nên chịu ảnh hưởng trực tiếp của khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm.

Thời tiết trong năm chia thành hai mùa mưa và mùa khô, xen kẽ là mùa chuyển tiếp.

Quá trình lan truyền và chuyển hóa các chất ô nhiễm phụ thuộc rất nhiều vào

điều kiện khí tượng tại khu vực. Các yếu tố đó là: - Nhiệt độ không khí; - Độ ẩm không khí; - Vận tốc gió, hướng gió, tần suất gió;

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

- Nắng và bức xạ; - Lượng mưa. a) Nhiệt độ không khí Nhiệt độ không khí có liên quan và ảnh hưởng đến quá trình phát tán và chuyển hóa các chất ô nhiễm khí quyển. Nhiệt độ càng cao thì tốc độ lan truyền và chuyển hóa các chất ô nhiễm trong khí quyển càng lớn, tác động của các yếu tố gây ô nhiễm môi trường khí càng mạnh. Ngoài ra, nhiệt độ còn ảnh hưởng đến quá trình

hơ

n

phát tán và chuyển hóa chất ô nhiễm nước, và chất thải rắn.

2012 tại Bắc Ninh được thể hiện trong bảng 1.1

N

Kết quả đo nhiệt độ trung bình tháng và nhiệt độ trung bình các năm 2008 -

2009

2010

2011

2012

Cả năm

24,3

24,1

23,2

24,4

24,3

Tháng 1

17,7

16,4

14,6

17,7

Tháng 2

18,1

21,7

Kè

15,2

13,5

22,2

20,4

Tháng 3

20,0

20,9

20,7

21,3

Tháng 4

24,9

ạy

21,0

22,9

24,3

24,2

23,1

Tháng 5

27,0

26,7

26,9

26,7

28,0

Tháng 6

29,7

29,7

28,1

29,7

30,0

Tháng 7

29,8

30,0

29,2

29,3

30,4

27,9

28,7

28,6

29,6

28,1

Tháng 9

27,9

26,8

27,9

28,3

27,9

Tháng 10

27,1

25,4

26,3

26,2

24,8

Tháng 11

24,2

20,4

21,0

21,1

21,3

17,8

19,9

17,5

19,4

18,7

G

oo

gl

e.

Tháng 8

Tháng 12

b) Độ ẩm không khí

D

m

2008

co

Thời gian

m /+

Q uy

Bảng 1.1. Nhiệt độ trung bình tháng đo tại trạm khí tượng Bắc Ninh (oC)

Nguồn: [Trung tâm khí tượng thủy văn tỉnh Bắc Ninh]

Độ ẩm của không khí lớn tạo điều kiện cho vi sinh vật từ mặt đất phát tán vào không khí phát triển nhanh chóng, lan truyền trong không khí và chuyển hóa các chất ô nhiễm trong không khí gây ô nhiễm môi trường. Diễn biến độ ẩm phụ thuộc

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

vào lượng mưa nên trong 1 năm thường có 2 thời kỳ, một thời kỳ độ ẩm cao và một thời kỳ độ ẩm thấp.

Bảng 1.2. Độ ẩm tương đối trung bình tháng đo tại trạm khí tượng Bắc Ninh (%) 2008

2009

2010

2011

2012

Cả năm

82,4

81,7

81,3

81,1

82,0

Tháng 1

79

70

78

75

83

Tháng 2

90

84

70

87

83

Tháng 3

87

90

84

85

Tháng 4

85

84

85

Tháng 5

82

83

82

Tháng 6

82

84

Tháng 7

82

84

Tháng 8

87

86

Tháng 9

78

84

Tháng 10

81

Tháng 11

81

Tháng 12

75

hơ

87

85

80

80

81

84

80

82

86

86

84

84

80

85

81

78

71

79

70

77

80

76

76

79

ạy

m

Q uy

85

Kè

N

86

80

83

D

m /+

n

Thời gian

85

co

Nguồn: [Trung tâm khí tượng thủy văn tỉnh Bắc Ninh]

c) Vận tốc gió, hướng gió, tần suất gió

G

oo

gl

e.

Gió là yếu tố khí tượng cơ bản nhất có ảnh hưởng đến sự lan truyền các chất ô nhiễm trong không khí và làm xáo trộn các chất ô nhiễm trong nước. Tốc độ gió càng lớn thì chất ô nhiễm trong không khí lan tỏa càng xa nguồn ô nhiễm và nồng độ các chất ô nhiễm càng được pha loãng bởi không khí sạch. Ngược lại, khi tốc độ gió càng nhỏ hoặc khi không có gió thì chất ô nhiễm sẽ bao trùm xuống mặt đất ngay cạnh chân các nguồn thải, làm cho nồng độ các chất gây ô nhiễm trong không khí xung quanh nguồn thải sẽ đạt giá trị lớn nhất. Hướng gió thay đổi làm cho mức độ ô nhiễm và khu vực bị ô nhiễm cũng thay đổi theo.

Tại khu vực Bắc Ninh, trong năm có 2 hướng gió chính. Mùa đông có gió hướng Đông Bắc và Bắc từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau. Mùa hè có gió Đông và gió Đông Nam từ tháng 5 đến tháng 9. Bão và áp thấp nhiệt đới xảy ra hàng năm

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

chủ yếu trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 10, mang theo mưa to, gió lớn, gây lũ lụt và làm ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất và sinh hoạt của nhân dân.

Tốc độ gió trung bình trong năm: 2 - 3 m/s. d) Nắng và bức xạ Bức xạ mặt trời là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến chế độ nhiệt trong vùng, ảnh hưởng đến quá trình phát tán cũng như biến đổi các chất ô nhiễm. Các

hơ

n

tháng có bức xạ cao nhất là các tháng mùa hè (tháng 5, 7 và 8) và thấp nhất là các tháng mùa Đông.

Cả năm

1.467,3

1.482,6

Tháng 1

73,7

69,5

Tháng 2

30,6

47,9

Tháng 3

24,8

9,4

Tháng 4

105,4

Tháng 5

165,3

Tháng 6

173,1

Tháng 7

165,6

2011

2012

1.384,4

1.563,7

1.298,2

61,6

103,3

28,8

31,2

73,9

81,4

72,2

53,1

37,3

77,8

94,2

42,3

156,1

164,5

122,6

210,7

120,0

172,8

154,8

226,7

153,2

169,7

201,7

105,3

157,3

171,8

211,0

127,4

204,6

138,1

152,4

170,3

175,7

Tháng 10

148,7

130,1

110,4

149,4

134,9

Tháng 11

156,5

197,2

145,6

138,7

112,7

Tháng 12

113,7

G

oo

ạy D

85,2

163,4

m /+

gl

e.

Tháng 9

co

Tháng 8

2010

Q uy

2009

m

2008

Kè

Thời gian

N

Bảng 1.3. Số giờ nắng trung bình tháng đo tại trạm khí tượng Bắc Ninh (giờ)

47,1 132,1 62,8 78,6 Nguồn: [Trung tâm khí tượng thủy văn tỉnh Bắc Ninh]

e) Lượng mưa Mưa có tác dụng làm sạch môi trường không khí và pha loãng chất thải lỏng, lượng mưa càng lớn thì mức độ ô nhiễm càng giảm. Vì vậy vào mùa mưa, mức độ ô nhiễm thấp hơn mùa khô. Lượng mưa hàng năm lớn nhất rơi vào các tháng 6, 7,8, lượng mưa thấp nhất rơi vào các tháng 11, 12 và tháng 1.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

2009

2010

2011

2012

Cả năm

1.033,5

1.388,3

1.826,3

1.486,1

1.326,3

Tháng 1

3,0

0,5

29,4

2,6

94,3

Tháng 6

164,5

316,8

286,5

266,7

303,2

Tháng 7

219,3

186,2

280,7

419,7

190,6

Tháng 8

211,0

266,8

295,8

109,9

345,6

Tháng 11

79,6

5,0

281,5

0,6

0,7

Tháng 12

3,7

8,8

16,6

6,2

12,4

Q uy

n

2008

N

Thời gian

hơ

Bảng 1.4. Lượng mưa trung bình tháng đo tại trạm Bắc Ninh (mm)

Kè

1.3.1.3. Điều kiện thủy văn

m

Nguồn: [Trung tâm khí tượng thủy văn tỉnh Bắc Ninh]

ạy

Mạng lưới sông ngòi thuộc tỉnh Bắc Ninh khá dày đặc, mật độ khá cao từ 1,0 – 1,2km/km2 (theo số liệu của Đài KTTV Bắc Bộ) với 3 hệ thống sông lớn chảy qua

m /+

D

gồm sông Đuống, sông Cầu, sông Thái Bình.

Sông Đuống: có chiều dài 67km trong đó 42km nằm trên phạm vi tỉnh Bắc

co

Ninh, tổng lượng nước bình quân năm là 31,6 tỷ m3. Tại Bến Hồ, mực nước cao

e.

nhất ghi lại là 9,7m, mực nước thấp nhất tại đây là 0,07m; Lưu lượng dòng chảy vào

gl

mùa mưa là 3.053,7m3/s và mùa khô là 728m3/s.

oo

Sông Cầu: Có tổng chiều dài là 289km, trong đó đoạn chảy qua tỉnh Bắc Ninh

G

dài khoảng 69km và đồng thời là ranh giới tỉnh giữa Bắc Ninh với Bắc Giang, có tổng lưu lượng nước hàng năm khoảng 5 tỷ m3. Tại Đáp Cầu, mực nước cao nhất ghi được là 7,84m, mực nước thấp nhất là âm 0,19m. Lưu lượng dòng chảy vào mùa mưa là khoảng 1.288,5m3/s và vào mùa khô là 52,74m3/s.

Sông Thái Bình: Thuộc hệ thống sông Hồng và sông Thái Bình, sông có chiều dài khoảng 93km trong đó đoạn chảy qua tỉnh Bắc Ninh dài 16km, có tổng lưu lượng nước hàng năm khoảng 35,95 tỷ m3. Do phần lớn lưu vực sông bắt nguồn từ các vùng đồi trọc miền Đông Bắc, đất đai bị xói mòn nhiều nên hàm lượng phù sa

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

lớn. Mặt khác, với đặc điểm lòng sông rộng, độ dốc thấp và đáy nông nên sông Thái Bình là một trong những sông có lượng phù sa bồi đắp nhiều nhất. Tại trạm thủy văn Cát Khê, lưu lượng dòng chảy vào mùa mưa là khoảng 2.224,71m3/s và vào mùa khô là 336,45m3/s.

Ngoài ra trên địa bàn tỉnh còn có sông Cà Lồ nằm ở phía Tây của tỉnh, một phần của sông có chiều dài 6,5km là đường ranh giới tỉnh giữa Bắc Ninh với thành

n

phố Hà Nội và hệ thống sông ngòi nội địa như sông Ngũ Huyện Khê, sông Dâu,

hơ

sông Bội, sông Tào Khê, sông Đồng Khởi, sông Đại Quảng Bình.

N

Với hệ thống sông ngòi khá dày đặc và có lưu lượng nước mặt dồi dào, thủy

Q uy

văn của tỉnh Bắc Ninh đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác tưới và tiêu thoát nước trên địa bàn toàn tỉnh.[4]

Kè

1.3.2.1. Sản xuất nông nghiệp

m

1.3.2. Điều kiện kinh tế - xã hội xã Văn Môn[4]

ạy

Công tác quy hoạch các vùng sản xuất nông nghiệp được quan tâm, việc

D

chuyển dịch cơ cấu cây trồng được quan tâm chỉ đạo. Công tác làm thủy lợi cải tạo

m /+

đất, khoanh vùng chống úng hạn được coi trọng, cả xã có 29 máy cày nhỏ và 19 máy tuốt lúa lên hoàn tham gia sản xuất. Công tác bơm, dẫn nước, điều tiết nước

co

phục vụ sản xuất hoạt động tích cực. Việc phòng trừ sâu bệnh, diệt ốc bưu vàng,

e.

diệt chuột được thực hiện thường xuyên, được huyện và xã hỗ trợ tiền thuốc sinh

gl

học diệt chuột, các HTX đã tích cực diệt chuột tạo điều kiện cho sản xuất phát triển.

oo

1.3.2.2. Tiểu thủ công nghiệp - thương nghiệp dịch vụ

G

Đây vẫn là thế mạnh của địa phương, ngoài 5 HTX dịch vụ nông nghiệp cả xã

có 65 công ty, 33 doanh nghiệp tư nhân, 1 xí nghiệp, 4 HTX cổ phần hoạt động đáp ứng tiêu dùng và xây dựng trong nhân dân. Kinh doanh phế liệu, thuận tiện sinh hoạt nhân dân. Kinh doanh phế liệu, thương mại dịch vụ hoạt động nhộn nhịp, khu chợ đông vui, hàng hóa đa dạng, phong phú, phục vụ thuận tiện sinh hoạt nhân dân.

Cả xã có gần 200 ô tô các loại, 4 xe ngựa, trên 2.000 mô tô, trên 5.000 điện thoại các loại là những yếu tố thuận tiện để phát triển sản xuất kinh doanh. Cả xã có trên

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

1.500 lượt hộ với hơn 3.000 lượt lao động tham gia làm nhiều nghề tạo ra nhiều của cải vật chất đem lại lợi nhuận lớn thúc đấy nền kinh tế phát trển.

1.3.2.3. Cơ sở hạ tầng. a) Giao thông: Làm tốt công tác giải tỏa hành lang giao thông đảm bảo đường thông hè thoáng. Đã nghiệm thu nâng cấp bê tông trục xã Văn Môn (Chợ đi Quan Độ - Quan

n

Đình - Phù Xá) dài 1.000 m. Khởi công nâng cấp bê tông đường Phù Xá đi Yên Phụ

hơ

dài 800 m, kinh phí 3.900 triệu theo dự án. Quan Độ hoàn thành bê tông đường từ

N

Trạm nước sạch xuống đê Đồng Be dài 700 m = 1.199 triệu. Quan Đình đẩy nhanh

Q uy

xây dựng bê tông đường GTNT giai đoạn 3 = 2.996 triệu, giai đoạn 4 = 2.204 triệu.

Mẫn Xá xây dựng bê tông GTNT giai đoạn 1 = 2.564 triệu theo dự án. Xây dựng bê

m

tông đường trước cổng trường THCS mới dài 150 m và rải đá bây dài 130 m.

Kè

Cả xã đầu tư xây dựng giao thông nông thôn là 12.863 triệu theo các dự án.

ạy

b) Xây dựng

D

Đã hoàn thành xây dựng và đưa vào sử dụng trường THCS mới, chuyển

m /+

trường THCS cũ cho trường Tiểu học và đã sửa chữa, cải tạo hoàn thành. Cơ bản hoàn thành xây dựng trạm nước sạch sinh hoạt cho 4 thôn. Quan Độ xây hồ bán

co

nguyệt ở khu di tích Miễu Đô 98 triệu, Thôn Quan Đình hoàn thành xây dựng Nhà

e.

Nghè 570 triệu, nhà tổ (chùa) 1.235 triệu, hệ thống đèn chiếu sáng 72 triệu, sân thể

gl

thao 50 triệu. Phù Xá xây dựng nhà mẫu (chùa) gần 500 triệu. Công tác xây dựng cơ

oo

bản và đầu tư xây dựng do thôn chủ động đầu tư còn chưa đúng quy định, xã quản

G

lý đối với thôn còn chưa chặt chẽ. c) Thủy lợi Các HTX tích cực làm thủy lợi nội đồng, nạo vét kênh mương. Đến nay đã đào đắp, nạo vét được 7.000 m3. Khởi công xây dựng hoàn thành cứng hóa kênh mương

nội đồng thôn Mẫn Xá dài 750 m = 4.764 triệu đồng theo dự án. Đã đại tu máy số 2 trạm bơm Quan Độ bị cháy 17 triệu đồng. Làm tốt công tác bơm dẫn nước, điều tiết nước phụ vụ sản xuất. Đã triển khai kế hoạch phòng chống úng, lụt bão từ xã đến

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

thôn, nhân vật lực được chuẩn bị sẵn sàng để tình huống xảy ra là huy động được ngay. Thực hiện khảo sát để lập dự toán xây dựng mương tiêu ao cá Bác Hồ.

1.3.2.4. Sự nghiệp y tế - dân số KHHGĐ - Môi trường a) Sự nghiệp y tế Thường xuyên tuyên truyền chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, tuyên truyền vệ sinh an toàn thực phẩm. Trong năm thực hiện khám cho hơn 6.000 lượt bệnh nhân,

n

điều trị an toàn không xảy ra tai biến. Các chương trình y tế thực hiện tốt. Công tác

hơ

chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ và trẻ sơ sinh thực hiện tốt. Đã tổ chức khám và cấp

N

thuốc miễn phí cho các đối tượng là 205 người với hơn 17 triệu đồng. Công tác

Q uy

tuyên truyền giáo dục sức khỏe cộng đồng, vệ sinh phòng dịch thường xuyên được quan tâm. Trong năm trên địa bàn xã không có dịch bệnh xảy ra. Đề nghị cấp trên

m

xếp loại xã có phong trào y tế mạnh.

Kè

b) Công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS - KHHGĐ)

ạy

Mạng lưới cộng tác viên được duy trì và hoạt động đều. Đã triển khai 2 đợt

D

chiến dịch CSSKSS - KHHGĐ và tổ chức hội nghị về DS - KHHGĐ, giới tính khi

m /+

sinh. Đã vận động được 559 đối tượng áp dụng các biện pháp tránh thai. Kết quả: Tỷ lệ sinh là 2,45%, so với năm 2011 tăng 0,65%. Tỷ lệ phát triển dân số tự nhiên là

e.

tăng 6,8%.

co

2,13% so năm 2011 tăng 0,63 %, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên là 23,1% so năm 2011

gl

c) Vệ sinh môi trường

oo

Công tác vệ sinh đường làng ngõ xóm quan tâm thực hiện chưa thường xuyên.

G

Tổ thu gom rác thải ở trung tâm xã và các thôn hoạt động chưa đều. Rác thải sinh hoạt và công nghiệp chưa được phân loại, việc đổ rác thải của một bộ phận nhân dân còn bừa bãi, chưa đúng nơi quy định. Việc xây dựng các công trình vệ sinh được khuyến khích. Đến nay cả xã có 2.239 giếng khoan, 766 hộ dùng trạm nước sạch, 1.894 hố xí tự hoại, 110 hố xí thô sơ, 503 bể khí biogas. Được tỉnh hỗ trợ đã xây dựng và đưa vào sử dụng 4 bãi tập kết rác thải của 4 thôn, còn 1 thôn chưa hoàn thành.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

1.3.2.5. Thực hiện chính sách xã hội • Về xóa đói giảm nghèo Đã tạo điều để các hộ nghèo vay vốn sản xuất kinh doanh, phổ biến hướng dẫn kỹ thuật phát triển kinh tế, đoàn viên hội viên giúp nhau làm kinh tế. Đến nay ngân hàng chính sách xã hội đã cho các hộ nghèo vay gần 2 tỷ đồng để phát triển kinh tế

G

oo

gl

e.

co

m /+

D

ạy

Kè

m

Q uy

N

hơ

n

xóa đói giảm nghèo.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Chương 2 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG LÀNG NGHỀ TÁI CHẾ NHÔM XÃ VĂN MÔN 2.1. Đánh giá hiện trạng ô nhiễm tại làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn 2.1.1. Tình hình sản xuất nghề tại làng nghề tái chế nhôm Văn Môn

n

Cùng với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, trong làng nghề tái chế nhôm xã

N

hơ

Văn Môn hầu hết các hộ có máy móc sản xuất, đã giảm thiểu lớn thời gian và sức lao động của người dân làng nghề, trong đó có những nhà có quy mô sản xuất rất

Q uy

lớn. Do đó, kinh tế người dân trong làng nghề ngày được nâng cao.

Hiện nay, hoạt động chủ yếu của làng nghề là đúc nhôm. Cả xã hiện có khoảng

m

450 hộ làm nghề cô đúc nhôm (có trên 100 hộ sản xuất lớn), ngoài ra còn có 236 hộ

Kè

chuyên thu gom phế liệu[6]. Sản lượng nhôm, đồng phế liệu chế biến hàng năm khoảng trên 3000 tấn. Các mặt hàng sản xuất gồm:

ạy

- Đúc nhôm: 450 hộ sản xuất gồm các mặt hàng như đồ gia dụng, nhôm thỏi…

D

- Đúc chì: 01 hộ sản xuất chì kẹp công tơ điện với sản lượng khoảng 100

m /+

kg/ngày.

- Đúc kẽm: 02 hộ sản xuất với lượng trên 2 tấn/ngày.

co

- Sản xuất đồng: 01 hộ sản xuất kéo dây cáp điện.

e.

Song song với sự phát triển của làng nghề là sự gia tăng ô nhiễm môi trường.

gl

Nguyên nhân chủ yếu là việc rác thải của các hộ làm nghề cô bã nhôm, v.v. đổ bừa

oo

bãi ra môi trường, nước thải của các hộ làm nghề không được quy hoạch vào khu

G

tập trung để xử lý mà đổ trực tiếp ra các lòng sông, ao hồ, mương máng; Các hộ đúc, cô phế liệu chưa xây dựng ống khói đạt tiêu chuẩn, đã làm ảnh hưởng rất lớn tới sức khoẻ của nhân dân trong làng.

Hiện tại, hầu hết các ao hồ trong làng đã bị lấp do lượng bã thải thải ra một ngày quá lớn và không có bãi rác tập trung. Mỗi ngày, lượng chất thải rắn thải ra của làng là khoảng hơn 80 tấn, trong đó 60 tấn là do loại hình cô nhôm từ bã, chất thải nhà máy, 12 tấn là do nấu các loại nhôm, 7 tấn từ nấu các loại kẽm, gang và 2 tấn từ các nhà đúc xoong.

Nguyên liệu sử dụng là các loại phế liệu kim loại màu (nhôm, đồng, chì) như:

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

dây điện, dụng cụ gia đình, vỏ máy các loại…Với lượng tiêu thụ khoảng trên 4000 tấn/năm. Do nguồn nguyên liệu rất phong phú nên khi cô đúc nhôm, chì chất thải chứa nhiều kim loại nặng và các tạp chất khác.

Nhiên liệu tiêu thụ trong quá trình nung chảy phế liệu và đúc là than và điện với lượng tiêu thụ khoảng 870 tấn than/năm[13]. Vì vậy, trong quá trình sản xuất đã thải ra môi trường một lượng khí thải và chất thải rắn lớn. Trung bình mỗi ngày làng nghề thải ra 1500m3 khí thải bao gồm CO, CO 2 , SO 2 , NO x , bụi và bụi kim

hơ

n

loại. Do lượng than chỉ cháy hết khoảng 75 % nên lượng xỉ than thải ra khoảng 217.5 tấn/năm, điều này gây nguy hại trực tiếp tới môi trường đất của xã Văn Môn.

Q uy

N

Bảng 2.1. Các số liệu thống kê tại làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn theo loại hình sản xuất đối với lượng sản phẩm và lượng chất thải Nấu các loại kẽm, gang

Nấu các loại bã, chất thải nhà máy

Phôi nhôm

Phôi kẽm

Phôi nhôm

120 tấn

70 tấn

40 tấn

30%

9%

40%

2 tấn

12 tấn

7 tấn

60 tấn

Ao, đồng

Ao, đồng ruộng

Ao, đồng ruộng

Ao, đồng ruộng

Loại chất thải rắn chính:

Bã các loại

Bã các loại

Bã các loại

Bã các loại

Số lượng lò đốt:

20 lò

400 lò

15 lò

800 lò

Số lượng lò có ống khói:

30%

30%

30%

30%

Các sản phẩm chính:

Xoong, nồi

Lượng sản phẩm:

1,5 tấn

e.

D

co

Lượng chất thải rắn thải ra trong 1 ngày:

m /+

Tỉ lệ % số hộ theo loại 3% hình nghề/tổng số hộ:

G

oo

gl

Nơi thải bỏ chất thải rắn:

Kè

Đúc xoong

ạy

Loại hình sản xuất

m

Nấu các loại nhôm

Nguồn :[13]

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

1000 kg nhôm phế thải

Nguyên liệu

Rác hữu cơ, vô cơ, bụi

Phân loại

Sơ chế (nghiền, tách rác)

n

hơ

Nhiên liệu 200 kg than

Rác, bụi 50kg xỉ than, khí thải

Q uy

N

Nung

khí thải

ạy

Kè

m

Rót vào khuôn

m /+

D

700-800 kg phôi nhôm

Nguồn :[13]

co

Hình 2.1. Quy trình tái chế, cô đúc phế liệu nhôm

e.

• Thuyết minh quy trình cô đúc phế liệu nhôm

gl

Phế liệu nhôm gồm các vật liệu, đồ dùng bằng nhôm không còn sử dụng, được

oo

người thu mua về bán lại cho các hộ sản xuất trong thôn, các loại bã thải có chứa

G

nhôm của các nhà máy sản xuất. Phế liệu này sau khi được mua về sẽ được phân loại theo ba loại: tốt, trung bình và xấu. Sau đó phế nhôm sẽ được sơ chế bằng cách nghiền, nhặt bỏ rác và các kim loại khác. Tiếp theo phế nhôm được đưa vào lò nung trong khoảng 30 phút, tiếp theo phế nóng chảy được rót vào khuôn theo hình dáng tùy theo nhu cầu của khách hàng. Cuối cùng, phôi nhôm được lấy ra từ khuôn sau khi đã làm nguội.

Hoạt động sản xuất của làng nghề đúc nhôm, chì Văn Môn được thực hiện theo quy trình sau:

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Ph«i ®óc nh«m

M¸y c¸n

n

C¾t Bavia

hơ

§Çu mÈu nh«m

Q uy

N

DÇu mì

D

ạy

Kè

S¶n phÈm th« (xoong, m©m…)

m

M¸y ®ét dËp, gß thñ c«ng

m /+

§¸nh bãng

Dung dÞch axÝt cã chøa cÆn nh«m

BÓ n­íc s¹ch

N­íc th¶i (Thay röa hµng ngµy)

G

oo

gl

e.

co

AxÝt

Thµnh phÈm

Nguồn:[13]

Hình 2.2. Quy trình tạo ra thành phẩm từ phôi nhôm

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Các lò nấu tái chế kim loại được các hộ sử dụng đều có công suất tương đương nhau, tùy theo thời gian làm việc mà hộ sản xuất sẽ tiêu thụ nhiều hay ít nhiên liệu.

Qua thực tế khảo sát, các lò nấu hiện tại có mức tiêu thụ nhiên liệu tối đa khoảng 10 kg than/giờ. Một lần nạp liệu từ 80 – 100 kg than, tương ứng với thời gian nấu khoảng 10 giờ.

Sản phẩm thu được bằng khoảng 70 – 80% khối lượng nguyên liệu đưa vào tái

n

chế, tỉ lệ sản phẩm/nguyên liệu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:

hơ

- Chất lượng mẻ nguyên liệu đầu vào mà hộ sản xuất có thể mua được, việc

N

này quyết định tỉ lệ % lượng kim loại cần tái chế tối đa có thể thu được. Nếu nguyên

Q uy

liệu đầu vào có chất lượng tốt, lượng sản phẩm thu được sẽ nhiều hơn; - Kỹ thuật của người nấu tái chế cũng ảnh hưởng đến lượng sản phẩm thu

m

được. Người nấu sẽ quyết định thời điểm kết thúc mẻ nấu, khi nấu lâu thì lượng sản

Kè

phẩm thu được sẽ nhiều hơn, tuy nhiên lượng than tiêu thụ, thời gian nấu cũng tăng lên nhiều mà chỉ thu thêm được một lượng nhỏ sản phẩm. Do đó người nấu có kinh

ạy

nghiệm sẽ cân bằng được các lợi ích và chọn thời điểm thích hợp để chuyển sang mẻ

D

nấu tiếp theo.

m /+

- Các hộ gia đình trong làng nghề đều sử dụng phương pháp tái chế bằng nhiệt luyện thủ công hoàn toàn. Nguyên liệu để tái chế là các phế liệu có chứa nhôm, đã

co

được các cơ sở thu gom phân loại sơ bộ. Do nguồn nguyên liệu phụ thuộc vào các

e.

đầu mối thu gom và từng đợt nên tính chất của nguyên liệu đầu vào rất khó xác

gl

định. Ví dụ: mẻ nguyên liệu là các vỏ đồ hộp thì khi tái chế sẽ phát sinh thêm khí

oo

thải từ quá trình cháy sơn, với nguyên liệu đầu vào là các chi tiết máy cũ thì khí thải

G

khi tái chế sẽ có các thành phần do quá trình cháy dầu mỡ từ các chi tiết máy, v.v.

Nguyên liệu được cho trực tiếp vào lò nung hở đốt bằng than đá, thường là loại than có chất lượng thấp và nhiều tạp chất như lưu huỳnh (S), hợp chất của Nitơ. Trong quá trình nung nguyên liệu người ta cho thêm phụ gia để trợ chảy nhằm thu thêm nhôm thành phẩm. Các phụ gia này gồm than cám, muối ăn (NaCl), một số hợp chất chứa Kẽm (Zn) và chì (Pb). Sau khi nóng chảy phần nhôm được gạn, múc ra đổ vào khuôn đúc, các phần xỉ được đổ ra bãi.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

2.1.2. Thực trạng ô nhiễm môi trường ở làng nghề tái chế kim loại xã Văn Môn và tác động đến sức khỏe người dân.

D

ạy

Kè

m

Q uy

N

hơ

n

2.2.2.1. Hiện trạng môi trường không khí xung quanh

m /+

Hình 2.3. Ống khói của một hộ nấu kim loại

Vấn đề bức xúc nhất của các làng nghề tái chế kim loại chính là ô nhiễm môi

co

trường không khí. Làng tái chế nhôm xã Văn Môn cũng không nằm ngoài nhận định

e.

đó, mức độ ô nhiễm không khí đã trở nên đáng báo động. Trong làng quanh năm ngày

gl

tháng được bao phủ bởi lớp khói bụi mù mịt, thành phần của không khí trong làng bao

oo

gồm nhiều chất nguy hiểm cho cuộc sống cho người dân.

G

Chọn các vị trí lấy mẫu không khí nhằm xác định được chất lượng không khí

nền của làng nghề để có cơ sở đánh giá chất lượng môi trường hiện tại. Dựa vào sơ đồ mặt bằng của thôn, kết hợp với thực tế hướng gió để lấy mẫu không khí đặc trưng cho làng nghề.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Bảng 2.2. Vị trí lấy mẫu không khí môi trường xung quanh Ký hiệu

1

KK1

2

KK2

3

KK3

4

KK4

5

KK5

Vị trí Bên ngoài Xưởng nhà bà Thái Sân vận động của thôn Mẫn Xá Bên ngoài Xưởng

Y

21°10’25,88”N

105°56’5,38” E

21°10’22,89”N

105°56’4,36” E

21°10’12,52”N

105°56’1,38” E

hơ

nhà ông Cường

N

Cuối làng, giáp

21°10’09,09”N

Q uy

thôn Tiền Bên ngoài nhà Hà

21°10’20,46”N

105°56’0,10” E

105°55’57,96”E

Kè

m

Đình Ngọc

X

n

TT

G

oo

gl

e.

co

Đường 79

m /+

D

ạy

Hình 2.4 Sơ đồ vị trí lấy mẫu không khí

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Chú thích:

KK2

Mẫu không khí bên ngoài 2

KK3

Mẫu không khí bên ngoài 3

KK4

Mẫu không khí bên ngoài 4

KK5

Mẫu không khí bên ngoài 5

OK1

Mẫu không khí bên trong 1

OK2

Mẫu không khí bên trong 2

OK3

Mẫu không khí bên trong 3

OK4

Mẫu không khí bên trong 4

OK5

Mẫu không khí bên trong 5

hơ

Mẫu không khí bên ngoài 1

m /+

D

ạy

Kè

m

Q uy

N

KK1

n

Ký hiệu

G

Đơn vị

e.

Nhiệt độ Độ ẩm Tốc độ gió Bụi CO SO 2 NO 2 Cu Zn Al Pb

oo

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

Chỉ tiêu

gl

TT

co

Bảng 2.3. Kết quả phân tích chất lượng môi trường không khí môi trường xung quanh

o

C % m/s mg/m3 mg/m3 mg/m3 mg/m3 mg/m3 mg/m3 mg/m3 mg/m3

Kết quả

KK1

KK2

KK3

KK4

KK5

30 82,4 0,6 0,57 15,8 0,72 0,61 0,04 0,11 0,38 0,01

30,1 82,5 0,7 0,36 13,1 0,54 0,35 0,08 0,16 0,28 0,013

30,2 80,1 1,0 0,47 12,1 0,76 0,27 0,13 0,12 0,23 0,011

30,3 80,2 0,8 0,35 11,7 0,68 0,47 0,072 0,09 0,2 0,009

30,5 79,5 0,7 0,55 14,5 0,61 0,56 0,067 0,08 0,18 0,009

QCVN 05:2013 /BTNMT 0,3 30 0,35 0,2 -

Nguồn [17 ]

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Ghi chú: - Kết quả được quy về điều kiện (25oC, 760 mmHg); Ký hiệu(-): Không quy định; - QCVN 05:2013/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về chất lượng không khí xung quanh.

n

Nhận xét:

hơ

Kết quả phân tích cho thấy các chỉ tiêu phân tích gồm bụi, SO 2 , NO 2 đều vượt

N

tiêu chuẩn tại các vị trí lấy mẫu:

Q uy

- Nồng độ CO tuy trong giới hạn cho phép những nếu tiếp xúc với thời gian dài vẫn gây hậu quả nghiêm trọng

Kè

m

- Nồng độ bụi vượt tiêu chuẩn cho phép từ 1,2 đến 1,8 lần. Bụi là những hợp chất không phải là khí trong khí quyển. Chúng có thể là những giọt nước nhỏ lơ

D

khói muội, sương, mù, sol khí.

ạy

lửng hay các hạt rắn hoặc là hỗn hợp của hai dạng trên, bụi có thể ở dạng hạt, khói,

m /+

- Nồng độ SO 2 vượt tiêu chuẩn cho phép 1,5 đến 2 lần, đây là một chất khí không màu có vị cay và hăng, mùi khó chịu. Độc tính của SO 2 là rối loạn chuyển

co

hóa protein và đường gây thiếu vitamin B và C, ức chế enzym oxydaze, Hấp thụ

e.

lượng lớn SO 2 có khả năng gây bệnh cho hệ tạo huyết và tạo ra methemoglobin,

gl

tăng cường quá trình oxy hóa Fe2+ thành Fe3+. Ngoài ra đối với thực vật SO 2 còn có

oo

tác hại đến sự sinh trưởng của rau, quả. Nồng độ SO 2 chỉ độ 0,03ppm đã gây ảnh

G

hưởng đến sinh trưởng của rau, quả. Đối với các loại thực vật nhạy cảm, giới hạn gây độc kinh niên khoảng 0,15 – 0,30 pm. Khi nồng độ SO 2 trong không khí

khoảng 1 – 2ppm có thể gây tổn thương đối với lá cây sau vài giờ tiếp xúc. Ở nồng độ cao thì trong một thời gian ngắn đã làm rụng lá và gây bệnh chết hoại đối với nhiều loài thực vật. SO 2 còn là chất gây mưa acid, làm ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây và làm acid hóa đất, giải phóng đất các ion kim loại gây độc cho thực vật.[5]

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

- Nồng độ NO 2 vượt tiêu chuẩn cho phép 1,2 đến 2,5 lần. NO 2 là một chất khí có màu hồng, ta có thể phát hiện mùi của nó khi nồng độ > 0,12 ppm. Khi nồng độ NO 2 là 100ppm có thể làm chết người và động vật chỉ sau vài phút, với nồng độ 5ppm có thể gây tác hại bộ máy hô hấp sau mấy phút tiếp xúc, với nồng độ 15 – 20 ppm có thể gây nguy hiểm cho phổi, tim, gan sau vài giờ tiếp xúc, với nồng độ khoảng 0,006 ppm cũng có thể gây bệnh phổi cho con người nếu tiếp xúc lâu dài.[5] Ngoài các khí ô nhiễm trên trong mẫu khí còn phát hiện một khối lượng bụi

hơ

n

kim loại như Al, Pb, Cu, Zn tuy trong QC không có tiêu chuẩn cho bụi kim loại nhưng những tác hại mà bụi kim loại mang đến cho con người không thể bỏ qua.

Q uy

N

Các loại bụi kim loại này được sa lắng vào đất, hoặc được hít trực tiếp vào cơ thể con người gây ra các loại bệnh như ung thư, các loại bệnh liên quan đến hô hấp.Ở

m

trẻ em, nhiễm độc cấp tính khiến cho các em trở nên cáu kỉnh, kém tập trung, ói

Kè

mửa, dáng đi không vững, lên cơn kinh phong. Trường hợp mãn tính, các em có dấu hiệu chậm trí, hay gây gổ, lên kinh thường xuyên, đau bụng, thiếu máu, suy nhược

ạy

cơ bắp, suy thận, đôi khi có thể đưa tới tử vong.

D

Thường thường, trẻ em bị tác hại của chì trầm trọng hơn ở người trưởng thành,

m /+

đặc biệt là dưới 6 tuổi vì hệ thần kinh còn non yếu và khả năng thải độc chất của cơ thể chưa hoàn chỉnh. Một số em có thể bị nhiễm ngay từ khi còn ở trong lòng mẹ

co

hoặc bú sữa mẹ có hàm lượng chì cao. Khi ngộ độc chì, người lớn hay than phiền

e.

đau tê ở đầu ngón chân, tay; bắp thịt mỏi yếu; nhức đầu, đau bụng, tăng huyết áp,

gl

thiếu máu, giảm trí nhớ, thay đổi tâm trạng, xảy thai, kém sản xuất tinh trùng… Lâu

oo

ngày, bệnh trở thành mãn tính, đưa tới suy thận, tổn thương thần kinh ngoại vi,

G

giảm chức năng não bộ. Hít phải bột nhôm trong thời gian dài sẽ gây ra các tổn thương lên phổi. Gần đây, nhôm bị xem là nguyên nhân gây ra tình trạng bệnh lý (bệnh não, bệnh xương, chứng thiếu máu) có liên quan đến điều trị thẩm tách (dialysis treatment). Ngoài ra, cũng có giải thuyết cho rằng nhôm là một nhân tố góp phần trong việc gây ra các bệnh suy thoái thần kinh, trong đó có bệnh Alzheimer (sa sút trí tuệ ở người cao tuổi), mặc dù những chứng cứ tìm thấy trong các nghiên cứu tại nhiều nước khác nhau vẫn còn đang gây tranh cãi, chưa đi đến kết luận cuối cùng. Cũng có những nghiên cứu cho thấy có thể có sự liên quan giữa

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

lượng nhôm đưa vào cơ thể với bệnh xơ cứng và teo cơ bên (bệnh Lou Gehrig) và bệnh Parkinson (bệnh liệt rung, thường xảy ra ở người cao tuổi.Hít phải bột đồng gây sốt đau đầu mệt mỏi, một số hợp chất của đồng rất nguy hiểm.

2.2.2.2 Hiện trạng môi trường không khí khu vực làm việc và tác động đến sức khỏe con người.

Vị trí lấy mẫu tại một số hộ sản xuất trong vùng

TT

Ký hiệu

Vị trí

1

OK1

2

OK2

3

OK3

Xưởng nhà ông Đức (tái chế nhôm)

4

OK4

Xưởng nhà ông Thành (tái chế nhôm)

5

OK5

m

chế kẽm)

21°10’25,50”N

105°56’4,63” E

21°10’22,16”N

105°56’5,18” E

21°10’24,65”N

105°56’4,42” E

21°10’12,75”N

105°56’2,04” E

Q uy

Xưởng nhà ông Nguyễn Trọng Hùng (tái

Kè

Xưởng nhà Hà Đình Ngọc tái chế lon bia

105°55’57,97”

21°10’23,16”N

E

ạy

số lượng nhỏ, đúc xoong, chày cối

Y

N

Xưởng nhà bà Thái (tái chế nhôm)

hơ

X

n

Bảng2.4 Vị trí lấy mẫu không khí khu vực làm việc

D

Bảng 2.5. Kết quả phân tích môi trường không khí khu vực làm việc Chỉ tiêu

OK2

OK3

OK4

OK5

C % m/s mg/m3 mg/m3 mg/m3 mg/m3 mg/m3 mg/m3

30,1 81,5 0,4 4,5 14,8 3,54 0,3 0,27 1,1

31,4 80,4 0,8 3,7 15,7 2,3 0,37 0,17 13,1

31,7 79,3 1,2 4,2 15,5 1,42 0,4 0,19 3,9

32,6 79,1 0,5 4,8 16,6 1,71 0,26 1,33 2,87

30,1 78,6 0,7 2,9 17,6 1,85 0,9 0,24 1,22

mg/m3

8,9

4,2

8,0

8,3

4,2

2

0,07

0,071

0,107

Đơn vị o

G

oo

gl

e.

co

Nhiệt độ Độ ẩm Tốc độ gió Bụi CO SO 2 NO 2 Cu Zn Nhôm và 10. hợp chất 11. Chì 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

OK1

m /+

TT

QĐ: 3733/2002 /QĐ-BYT 37 80 < 1,5 2 20 5 5 0,1 5

mg/m3 0,0436

Kết quả

0,05 0,06 Nguồn :[17]

Ghi chú:

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

-

Kết quả được quy về điều kiện (25oC, 760 mmHg).

-

Ký hiệu (-): Không quy định;

- QĐ:3733/2002 /QĐ-BYT - Về việc ban hành 21 tiêu chuẩn vệ sinh lao động, 05 nguyên tắc và 07 thông số vệ sinh lao động.

Nhận xét: Kết quả phân tích cho thấy không khí làm việc trong các nhà xưởng tại các hộ trong làng đã bị ô nhiễm các chỉ tiêu sau:

hơ

n

Độ ẩm vượt ngưỡng cho phép ở các vị trí 1 và 2

Nồng độ bụi vượt ngưỡng cho phép từ 1,5 đến 2,5 lần ở tất cả các vị trí đo

Q uy

N

Nồng độ CO ở mức rất cao Nồng độ SO 2 và NO 2 đều ở mức cao

m

Nồng độ Cu vượt ngưỡng cho phép từ 1,5 đến 13 lần

Kè

Nồng độ Zn tại nhà nấu kẽm vượt ngưỡng cho phép 2,6 lần Nồng độ Al vượt ngưỡng cho phép từ 2 đến 4,5 lần

ạy

Nồng độ Pb vượt ngưỡng cho phép từ 1,5 đến 2 lần.

D

Có thể thấy không khí khu vực làm việc do không có các thiết bị xử lý khí

m /+

thải nên đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe người lao động. Điều này cho thấy sự cần thiết phải xây dựng, lắp đặt hệ thống xử lý khí thải

co

tại chỗ cho các lò cô đúc nhôm của làng nghề.

e.

Ảnh hưởng của môi trường không khí đến sức khỏe người dân

gl

Do cô nhôm, tái chế các phế phẩm thải ra từ các nhà máy, đồ dân dụng sử

oo

dụng lâu ngày, các vỏ kim loại, đồ cơ khí điện tử có nhiều kim loại, chất thải độc

G

hại như thiếc, nhôm, chì kẽm dính hóa chất. Khi vào lò cô đúc đã thải ra khí độc hại trong khi các ống khói lò đúc vừa bé vừa thấp không có biện pháp xử lý đã bay ra môi trường không khí xung quanh, làm cho người dân hô hấp trực tiếp ảnh hưởng ngay đến cơ thể.

Tro than, khói bụi hơi kim loại là tác nhân ô nhiễm lớn nhất trong bầu không khí tại làng nghề Văn Môn. Với tính chất là tro bụi từ đốt than, nung kim loại, bụi cô lon cô bã, người dân dễ mắc phải các bệnh mãn về đường hô hấp và gây kích ứng, tổn thương niêm mạc da. Nguy hiểm hơn bệnh bụi phổi có thể gây biến chứng

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

suy tim và bội nhiễm lao ít gặp, ở những người có tiền sử bệnh phế quản hay nghiện thuốc lá có nguy cơ ung thư lớn. Khi được hỏi những người dân sống trong vùng này hầu hết mọi người đều mắc các bệnh liên quan đến hô hấp, nhất là người già và trẻ em. Trong danh mục các bệnh hay mắc tại khu vực làng nghề do Trạm y tế xã cung cấp thì các bệnh liên quan đến đường hô hấp là những loại bệnh chủ yếu, nghiêm trọng hơn tại khu vực làng nghề đang hình thành lên một tên gọi đáng sợ: Làng ung thư. Số bệnh nhân ung thư xuất hiện ngày càng nhiều, độ tuổi mắc ngày

hơ

n

càng giảm xuống, ước tính mỗi năm có thêm 10 người bị mắc ung thư trong đó chủ yếu là ung thư phổi.

Q uy

N

Hoạt động đốt than, nung cô nhôm sản sinh lượng lớn khí SO 2 , NO x là nguyên nhân dẫn đến suy giảm chức năng của phổi, phế quản và đường hô hấp. Khi con

m

người vô tình hấp thụ khí SO 2 sẽ nhanh chóng hòa tan vào cơ thể và tấn công các

Kè

hồng cầu, làm giảm khả năng vận chuyển oxy đi khắp cơ thể, gây tắc nghẽn mạch máu, đặc biệt nguy hiểm với người có tiền sử bệnh tai mũi họng. SO 2 sẽ gây nguy

ạy

hiểm khi hít phải trên 130 mg/m3 và gây tử vong nhanh khi hít phải 1000mg/m3[12]

D

Nguy hiểm hơn, khí CO trong không khí ô nhiễm cũng tác động rất nhanh và

m /+

mạnh tới cơ thể người hít phải, đặc biệt ở cơ quan tiêu thụ lượng oxy cao như tim mạch, não bộ. Oxit carbon (CO) kế hợp với hemoglobin (Hb) trong máu thành hợp

co

chất bền vững là cacbonxy hemoglobin (HbCO) làm cho máu giảm khả năng vận

e.

chuyển oxy, phá hủy các hồng cầu, dẫn đến thiếu oxy trong máu và trong các tổ

gl

chức. Các triệu chứng của ngộ độc CO là chóng mặt, buồn nôn, trụy và hôn mê.

G

oo

Nếu tiếp xúc lâu dài hoặc với liều lượng lớn ngay lập tức sẽ dẫn đến tử vong.[12] Ngoài ra tác hại khi tiếp xúc với hơi dầu mỡ, hơi axit đến hệ hô hấp và sức

khỏe con người là rất phức tạp và đa dạng, cần phải có biện pháp phòng tránh và hạn chế tối đa tiếp xúc.

2.2.2.2. Hiện trạng chất lượng nước mặt.

Vị trí lấy mẫu: NM1: Mẫu nước tại Ao tiếp nhận nước thải của làng (tọa độ X = 21°10’15,1” N; Y = 105°56’06,4” E).

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

co

Chú thích

m /+

D

ạy

Kè

m

Q uy

N

hơ

n

Hình 2.5 Sơ đồ khu vực lấy mẫu nước mặt

e.

Ký hiệu

gl

NM1 NT1

Mẫu nước thải 1

NT2

Mẫu nước thải 2

NT3

Mẫu nước thải 3

oo G

Mẫu nước mặt 1

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Bảng 2.6. Kết quả phân tích môi trường nước mặt Chỉ tiêu

Kết quả

QCVN

NM1

08:2008/BTNMT

-

9,2

5,5 - 9

°C

29,3

-

pH

2.

Nhiệt độ

3.

DO

mg/l

6.7

>4

4.

TDS

mg/l

400

-

5.

BOD 5 (200C)

mg/l

41

6.

COD

mg/l

86

7.

SS

mg/l

171

50

8.

Tổng N

mg/l

15

-

9.

Tổng P

mg/l

5,7

-

10.

Fe

mg/l

1,58

1,5

11.

Cu

1,08

0,5

12.

Zn

mg/l

0,089

1,5

13.

Cr

mg/l

0,13

0,54

14.

Mn

mg/l

0,05

-

15.

Ni

mg/l

0,04

0,1

16.

Pb

mg/l

0,30

0,05

17.

Al

mg/l

7,78

-

Dầu mỡ khoáng

mg/l

1,6

0,1

MPN/100ml

2.500

7.500

19.

Coliform

G

oo

gl

co

m /+

hơ

N

Q uy m

D

ạy

mg/l

18.

n

1.

Kè

Đơn vị

e.

TT

15 30

Nguồn :[17]

Ghi chú: - Ký hiệu (-): Không quy định; - QCVN 08:2008/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước mặt. (Cột B1)

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Nhận xét: Nước mặt tại khu vực làng nghề tái chế kim loại Văn Môn ô nhiễm về các chỉ tiêu: - pH: chỉ tiêu pH = 9,28, cao hơn tiêu chuẩn cho phép, nước mặt tại khu vực có tính kiềm cao, có thể do tác động của bã thải cô đúc nhôm thải tràn lan tại ao; - Nồng độ BOD5 cao hơn tiêu chuẩn cho phép 3 lần; - Nồng độ COD cao hơn tiêu chuẩn cho phép 3 lần; - Nồng độ SS cao hơn tiêu chuẩn cho phép 3 lần;

hơ

n

- Nồng độ Fe cao hơn tiêu chuẩn cho phép làm nước có độ đục

Q uy

- Nồng độ Ni cao hơn tiêu chuẩn cho phép 2 lần;

N

- Nồng độ Cu cao hơn tiêu chuẩn cho phép 2 lần; - Nồng độ Pb cao hơn tiêu chuẩn cho phép 7 lần;

m

- Tổng dầu mỡ cao hơn tiêu chuẩn cho phép 16 lần.

Kè

- Nồng độ nhôm và trong nước rất cao điều này không khó hiểu vì đây là làng nghề chuyên đúc kim loại, nồng độ chì và nhôm quá cao gây ảnh hưởng đến sinh

ạy

vật sinh sống trong hồ, ảnh hưởng đến chất lượng nước ngầm, ảnh hưởng đến sức

m /+

D

khỏe con người.

2.2.2.4. Hiện trạng chất lượng nước thải

e.

hiệu

NT1

G

oo

1

Ký

gl

TT

co

Bảng 2.7. Vị trí lấy mẫu nước thải

2

NT2

Vị trí

Cống thải chung gần sân vận động Mương chung cạnh đường ( Chợ Chiều)

X

Y

21°10’21,8” N

105°56’05,6” E

21°10’28,4” N

105°56’10,3” E

21°10’57,0” N

105°56’11,9” E

Cuối mương nước 3

NT3

thải của làng (gần khu nghĩa địa)

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Bảng 2.8. Kết quả phân tích chất lượng nước thải Kết quả Đơn vị

NT2

NT3

-

8,5

8,3

8,0

5,5 – 9

°C

29

29,2

29,9

40

470

-

Nhiệt độ

3.

TDS

mg/l

550

448

4.

BOD 5 (200C)

mg/l

58

36

5.

COD

mg/l

522

255

6.

SS

mg/l

210

7.

Tổng N

mg/l

35,5

8.

Tổng P

mg/l

6,18

9.

Fe

mg/l

10.

Cu

mg/l

11.

Zn

mg/l

12.

Cr

13.

Mn

14.

Ni

15.

Pb

16.

Al

17.

Dầu mỡ khoáng

18.

Coliform*

42

50

122

150

140

100

26,1

22,4

40

4,21

3,98

6

4,2

3,7

3,6

5

3,21

2,12

1,21

2

6,41

3,12

2,09

3

mg/l

0,22

0,34

0,32

1

mg/l

0,36

0,34

0,35

1

mg/l

0,21

0,12

0,15

0,5

mg/l

0,55

0,60

0,34

0,5

mg/l

9,29

4,97

4,25

-

mg/l

4,9

3,1

1,8

10

MPN/100ml

46.104

15.103

7,6.103

5.000

co

m /+

D

ạy

Kè

m

121

e. gl

oo

n

2.

hơ

pH

(Cột B)

Q uy

1.

G

40:2011/BTNMT

NT1

N

Chỉ tiêu

TT

QCVN

Nguồn :[17]

Ghi chú: - Ký hiệu (-): Không quy định; - QCVN 40:2011/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Nhận xét: Nước thải tại khu vực làng nghề tái chế kim loại Văn Môn vượt tiêu chuẩn về các chỉ tiêu: - Nồng độ BOD5 tại vị trí 1 cao hơn tiêu chuẩn cho phép 1,2 lần; - Nồng độ COD cao hơn tiêu chuẩn cho phép từ 1 đến 3,5 lần; - Nồng độ SS cao hơn tiêu chuẩn cho phép từ 1,5 đến 2 lần; - Nồng độ Fe cao hơn tiêu chuẩn cho phép từ 1,2 đến 1,5 lần;

hơ

n

- Nồng độ Cu cao hơn tiêu chuẩn cho phép từ 1,1 đến 1,5 lần; - Nồng độ Zn cao hơn tiêu chuẩn cho phép từ 1 đến 2 lần;

Q uy

N

- Nồng độ Pb vượt tiêu chuẩn cho phép từ 1 đến 1,5 lần.

Việc nước có nồng độ kim loại nặng cao rất nguy hiểm

m

- Nồng độ Coliform ở cả 3 vị trí đều cao hơn tiêu chuẩn cho phép, do nước

Kè

thải sinh hoạt của các hộ dân trong làng đều thải ra các cống thải này. Ảnh hưởng của môi trường nước đến sức khỏe người dân

ạy

- Hiện nay làng nghề Văn Môn chưa có nguồn nước máy để dùng, người dân

D

khoan giếng lấy nước ngầm để sinh hoạt. Nhưng do bã thải sau cô đúc nhôm bị đổ

m /+

thải bừa bãi ra ao hồ trong làng, lâu ngày nước mưa thấm xuống khiến mạch nước ngầm bị ô nhiễm nặng, nên việc sử dụng 100% nguồn nước ngầm ở làng nghề là hết

co

sức nguy hiểm, tiềm ẩn nguy cơ đối với sức khỏe.

e.

Nước thải từ sản xuất là nguyên nhân đầu tiên có thể kể đến vì những ảnh

gl

hưởng nghiêm trọng của nó đến sức khỏe con người. Việc thường xuyên phải sử

oo

dụng lượng lớn hóa chất trong các công đoạn tái chế, tẩy rửa, nhúng mạ, tiếp xúc

G

trực tiếp với các hóa chất có độc tính cao như Crom, H 2 SO 4 , HCl…giảm khả năng đề kháng ở người già và trẻ nhỏ cũng như năng suất của ngưởi lao động.

Với một làng nghề cơ khí bị ô nhiễm đặc trưng kim loại nặng , cần hết sức tránh tiếp xúc với các nguồn nước thải, nước mặt, bùn đất rác thải có chứa chất này vì độc tính của các kim loại nặng là rất nguy hiểm ở hàm lượng nhỏ. Những người tiếp xúc với kim loại này hàng ngày dễ mắc các bệnh về da liễu, loét da, viêm kết mạc, viêm mũi ảnh hưởng đến hô hấp, các bệnh liên quan đến mắt và tim mạch, ung thư… .

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

m

Q uy

N

hơ

n

2.2.2.5. Hiện trạng chất thải rắn xã Văn Môn

Kè

Hình 2.6. Chất thải rắn vứt bừa bãi tại làng nghề tái chế nhôm

ạy

a) Nguồn gốc phát sinh chất thải rắn

m /+

+ Rác thải sinh hoạt:

D

Những nguồn phát sinh chất thải rắn chủ yếu tại xã Văn Môn gồm có: Nguồn rác thải sinh hoạt phát sinh từ các hộ gia đình trong xã; từ các hoạt

co

động dịch vụ, chợ và các nơi bán hàng; từ trạm xá, trường học, đường phố, cơ quan

e.

hành chính xã. Thành phần rác thải này bao gồm rau quả hỏng, giấy bìa cacton,

gl

nhựa, gỗ, thuỷ tinh, kim loại, tro, vỏ xe, cành cây, lá cây, xác động vật.

oo

+ Rác thải từ qua trình sản xuất tái chế của làng: xỉ kim loại, than xỉ, tạp chất

G

lẫn trong nguyên vật liệu, phế liệu,các khuôn bằng đất sau khi gia thành phẩm bị đập bỏ…chỉ có một số ít được dùng để rải đường, xây tường…còn lại được tập trung thành đống và không được xử lí. + Rác thải từ hoạt động nông nghiệp: Phế phẩm nông nghiệp, rơm rạ, xác động thực vật, rác thải từ quá trình chăn nuôi. + Rác thải xây dựng: Gồm bê tông, gạch vỡ, xà gồ, xà bần, bao bì… + Rác thải khác: Bao gồm rác thải nguy hại lẫn trong rác thải sinh hoạt (pin, ắc quy, đồ điện – điện tử hỏng), rác thải nguy hại từ trạm y tế xã (bông băng, kim

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

tiêm, chai lọ đựng thuốc), rác thải nguy hại từ các hoạt động nông nghiệp (bao bì, chai lọ thuốc bảo vệ thực vật). b) Khối lượng và thành phần rác thải sinh hoạt xã Văn Môn Theo số liệu báo cáo của xã Văn Môn – Huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh, dân số toàn xã năm 2013 là 11.000 người, tỉ lệ tăng dân số giai đoạn 2010 – 2015 là 0,65%, giai đoạn 2015 – 2020 là 0,6%, dự kiến tỉ lệ tăng dân số giai đoạn 2020 – 2025 là 0,55% và giai đoạn 2025 – 2030 là 0,5%.

N

hơ

n

Theo Báo cáo môi trường quốc gia năm 2011, định mức phát thải chất thải rắn sinh hoạt trên đầu người khu vực nông thôn là 0,3 kg/người/ngày. Tỉ lệ này tăng 5% mỗi năm. Thành phần rác hữu cơ chiếm 65 - 70% tổng lượng rác thải sinh hoạt.

Năm

Tỉ lệ tăng (%)

1

2013

5

2

2014

5

0,32

3

2015

5

0,33

4

2016

5

0,35

5

2017

5

0,36

6

2018

5

0,38

7

2019

5

0,40

2020

5

0,42

2021

5

0,44

2022

5

0,47

11

2023

5

0,49

12

2024

5

0,51

13

2025

5

0,54

14

2026

5

0,57

15

2027

5

0,59

16

2028

5

0,62

17

2029

5

0,65

18

2030

5

0,69

Kè

ạy D

m /+

co

oo

10

e.

9

gl

8

Định mức phát thải (kg/người/ngày)

m

TT

G

như sau:

Q uy

Do đó định mức phát thải chất thải rắn trên đầu người qua các năm tính đến năm 2030

0,30

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Lượng chất thải phát sinh được tính theo công thức: Q = P.m.k (kg/ngày.đêm) Trong đó: Q: Tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trong một ngày, tháng, năm của đô thị hoặc khu dân cư (kg); P: Định mức phát thải chất thải rắn của một người trong một ngày đêm

n

(kg/người/ngày.đêm);

hơ

m: Dân số trong khu vực (người);

N

k: Hệ số thu gom rác thải.

Q uy

Theo Quyết định số 2149/QĐ-TTg ngày 17 tháng 12 năm 2009 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chiến lược quốc gia về quản lý chất thải rắn đến

m

năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050 thì hệ số thu gom rác thải khu vực nông thôn

Định mức phát thải (kg/người/ngày)

D

Dân số (người)

Khối Hệ KL lượng rác số CTR phát sinh thu thu gom hàng ngày gom (kg/ngđ) (kg/ngày)

CTR (kg/ngđ) CTR hữu cơ (chiếm 70%)

CTR vô cơ (chiếm 30%)

2013

0,65

11.000

0,30

3.300

0,60

1.980

1.386

594

2

2014

0,65

11.715

0,32

3.748,8

0,60

2.249,28

1.574,5

674,78

3

2015

0,6

12.418

0,33

4.098

0,60

2.459

1.722

737

4

2016

0,6

13.163

0,35

4.607,07

0,60

2.764,24

1.934,97

829,27

5

2017

0,6

13.952

0,36

5.023

0,60

3.013,8

2.109,6

904

6

2018

0,6

14.755

0,38

5.606,97

0,70

3.924,2

2.746,94

1.177,26

7

2019

0,6

15.640

0,40

6.256,12

0,70

4.379.2

3.065,4

1.313,78

8

2020

0,55

16.540

0,42

6.945

0,70

4.861,5

3.403,5

1.458,45

oo

gl

1

e.

co

m /+

Tỉ lệ tăng dân số (%)

G

STT Năm

ạy

Kè

phải đạt 70 – 90%. Vậy khối lượng rác thải phát sinh được tổng hợp dưới bảng sau:

Theo bảng trên, tính đến năm 2015 mỗi ngày lượng rác thải sinh hoạt phát sinh tại xã Văn Môn là 4.098kg. Ngoài ra còn khoảng 30-40 tấn xỉ kim loại và xỉ than phát sinh trong quá trình sản xuất, nếu được thu gom khoảng 60% thì lượng xỉ nâu cũng vào khoảng 18-24 tấn/ngày

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

c) Hiện trạng thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt tại xã Văn Môn Rác thải sinh hoạt trên địa bàn xã Văn Môn cần xử lý bao gồm cả rác thải phát sinh từ các hộ dân, rác thải thông thường từ các cơ sở y tế, rác thải từ hoạt động sản xuất nông nghiệp và đặc biệt là rác thải từ các cơ sở tái chế trong làng, v.v.

Hầu hết rác thải được vứt, đổ bừa bãi ở ngoài ruộng, trong vườn nhà, ngõ

n

xóm, những bãi đất trống, v.v. mà chưa có các biện pháp thu gom, xử lý tập trung,

hơ

làm mất mỹ quan khu vực, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và ảnh hưởng đến

N

sức khỏe người dân. Đã xuất hiện nhiều khu vực tập trung rác tự phát, những điểm

Q uy

tập trung này rác đã được chất thành ụ cao. Tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng hơn do rác bị phát tán bởi gió, chuột, ruồi muỗi, khi trời mưa,

m

nồm mùi hôi thối càng nồng nặc và lan rộng ra các khu vực xung quanh.

Kè

Ảnh hưởng của chất thải rắn đến sức khỏe người dân Chất thải rắn của làng hiện nay chưa có chỗ chôn lấp, toàn bộ chất thải rắn đều

ạy

đổ ra các ao trong làng. Hiện tại số ao này cũng đã gần bị lấp đầy.

D

Hiện tại, xã Văn Môn đã quy hoạch một khu đất rộng 25 ha để chuyển các hộ xử lý nước thải.

m /+

sản xuất vào, trong đó có diện tích dành cho bãi chôn lấp chất thải rắn và hệ thống

co

Làng nghề tái chế kim loại sản xuất chủ yếu cô nhôm, tái chế kim loại và một

e.

số nghề phụ trợ khác. Việc sản xuất ở làng nghề thường hạn chế, thiếu ánh sáng và

gl

không thông thoáng, làm các khí, hơi độc không phát tán được, gây ảnh hưởng tới sức

oo

khỏe của người lao động trực tiếp cũng như người dân xung quanh, làm tăng tỷ lệ mắc

G

bệnh về đường hô hấp, da, mắt, v.v. của người dân. Ngoài ra tình trạng chất thải rắn vứt bừa bãi làm mất mỹ quan, các xỉ nhôm, xỉ than ngấm vào đất, nước ngầm làm ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe người dân.

2.1.2.6 Hiện trạng môi trường đất làng nghề xã Văn Môn - Các mẫu đất được lấy tại các vị trí khác nhau trên toàn bộ đất nông nghiệp, và đất dân sinh, vui chơi giải trí của xã Văn Môn. Các thông tin cơ bản của các mẫu đất nghiên cứu được trình bày ở bảng, trong đó:

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

+ Mẫu 1: Được lấy ở dạng bùn lò đúc nhôm, chì của xã. Đồng thời đây cũng là nơi cung cấp nước tưới cho các cánh đồng Bên Đông, Đồng Năng, Khóm Nấm của xã. + Mẫu 2: Mẫu đất nghiên cứu được lấy ở dạng bùn tại ao Nấm thuộc thôn Phù Xá. Cạnh ao Nấm có một đường mòn và nhà ở của các hộ dân cư có hoạt động sản xuất đúc nhôm ngay tại nhà và bã thải của hoạt động sản xuất này được đổ trực tiếp

n

ra bờ ao. Ngoài ra, ao Nấm còn gần khu nghĩa trang, nghĩa địa của thôn Phù Xá.

hơ

+ Mẫu 3: Mẫu đất nghiên cứu được lấy ở dạng bùn tại mương Trung Hồ thuộc

N

thôn Phù Xá, cạnh mương là ao nuôi trồng thuỷ sản và các hộ dân cư trong thôn.

Q uy

+ Mẫu 4: Mẫu đất được lấy ở dạng bùn tại ao nuôi trồng thuỷ sản thuộc xóm Giếng thôn Quan Độ. Xung quanh ao là các đường mòn, phía Tây Nam của ao còn

m

gần khu đất tín ngưỡng, phía Đông có bãi tập kết phế liệu của các hộ dân trong

Kè

thôn.

ạy

+ Mẫu 5: Mẫu đất được lấy ở dạng bùn của sông Ngũ Huyện Khê thuộc thôn

D

Quan Độ (thôn Quan Độ là nơi thu mua và tập chung các phế liệu phế thải, đồng

m /+

thời cũng là nơi cung cấp nguyên liệu sản xuất đúc nhôm, chì cho thôn Mẫn Xá.

Sông Ngũ Huyện Khê là nơi tiếp nhận nguồn nước thải từ các nhà máy sản xuất

co

giấy của xã Phong Khê).

e.

+ Mẫu 6: Mẫu đất được lấy ở dạng bùn tại ao nuôi trồng thuỷ sản (cạnh ao có

gl

đường giao thông, nhà ở và cánh đồng trồng lúa) của thôn Quan Đình. Trước kia

oo

cạnh ao có bãi đổ rác của thôn.

G

+ Mẫu 7: Mẫu đất được lấy ở dạng bùn tại ao nuôi trồng thuỷ sản thuộc thôn

Mẫn Xá – đây là thôn có hoạt động sản xuất làng nghề chủ yếu của xã. Xung quanh ao là các hộ dân cư có hoạt động sản xuất đúc nhôm. + Mẫu 8: Mẫu đất nghiên cứu được lấy ở dạng bùn tại ngòi phải cầu Tó thuộc

sông Ngũ Huyện Khê của thôn Tiền (sông Ngũ Huyện Khê là nơi tiếp nhận nguồn nước thải của các cơ sở sản xuất giấy Phong Khê).

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

+ Mẫu 9: Mẫu đất nghiên cứu được lấy ở dạng bùn tại ngòi trái cầu Tó thuộc sông Ngũ Huyện Khê của thôn Quan Độ, gần với nhà dân và khu đất sản xuất kinh doanh của các hộ dân trong thôn. + Mẫu 10: Mẫu đất được lấy ở dạng bùn tại khu vực giữa cầu Tó, nơi tiếp giáp của thôn Tiền và thôn Quan Độ. + Mẫu 11: Mẫu đất được lấy ở dạng bùn tại ao nuôi trồng thuỷ sản của nhà ông

n

Duy thuộc thôn Phù Xá. Xung quanh ao giáp với trường học và nhà dân.

hơ

+ Mẫu 12: Mẫu đất được lấy ở dạng bùn tại ao nuôi trồng thuỷ sản thuộc thôn

N

Mẫn Xá. Xung quanh ao giáp với nhà dân, đường mòn và cánh đồng (nơi thường

Q uy

xuyên có hoạt động đốt phế liệu).

+ Mẫu 13: Mẫu đất được lấy ở dạng bùn tại ao cá bãi Hồ thuộc thôn Phù Xá.

m

Xung quanh ao giáp với nhà dân và mương Trung Hồ.

Kè

+ Mẫu 14: Mẫu đất được lấy ở tầng đất canh tác thuộc cánh đồng Mả Xây

ạy

thôn Mẫn Xá. Đây là nơi thường xuyên có hoạt động đốt phế liệu.

D

+ Mẫu 15: Mẫu đất được lấy ở tầng đất canh tác khu cánh đồng thôn Quan Độ

m /+

- gần bãi tập kết phế liệu của người dân trong thôn. + Mẫu 16: Mẫu đất nghiên cứu được lấy ở tầng đất canh tác khu cánh đồng

co

Cầu Bống - gần bãi đổ phế liệu của các hộ dân trong thôn.

e.

+ Mẫu 17: Mẫu đất nghiên cứu được lấy ở tầng đất canh tác khu cánh đồng

G

oo

gl

Vùng 1 thuộc thôn Tiền.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Bảng 2.9. Vị trí lấy mẫu đất

Mẫu đất Mẫu 1

Loại đất

Vị trí

Đất bùn

MĐ sử dụng

Cống thải chung của

Toạ độ X

Toạ độ Y

(48Q)

(UTM)

Nông nghiệp

544858

2342128

544771

2342109

Ao Nấm

Nông nghiệp

Mẫu 3

Đất bùn

Mương Trung Hồ

Nông nghiệp

Mẫu 4

Đất bùn

Xóm Giếng – Quan

Nông nghiệp

hơ

Đất bùn

544687

2341995

543872

2341469

N

Mẫu 2

n

xã

Q uy

Độ Đất bùn

Thôn Quan Độ

Nông nghiệp

543946

2341424

Mẫu 6

Đất bùn

Thôn Quan Đình

Nông nghiệp

544918

2342061

Mẫu 7

Đất bùn

Thôn Mẫn Xá

Nông nghiệp

544952

2342185

Mẫu 8

Đất bùn

Ngòi phải cầu Tó

Nông nghiệp

544039

2341424

Mẫu 9

Đất bùn

Ngòi trái cầu Tó

Nông nghiệp

544053

2341541

Mẫu 10

Đất bùn

Khu vực giữa cầu

Nông nghiệp

544010

2341632

Thôn Phù Xá

Nông nghiệp

544354

2341647

Thôn Mẫn Xá

Nông nghiệp

544657

2342072

m /+

D

ạy

Kè

m

Mẫu 5

Tó

Đất bùn

Mẫu 12

Đất bùn

Mẫu 13

Đất bùn

Ao cá bãi Hồ

Nông nghiệp

544708

2342166

Mẫu 14

Đất canh tác

Đồng Mả Xây

Nông nghiệp

544797

2341760

Mẫu 15

Đất canh tác

Thôn Quan Độ

Nông nghiệp

543836

2341552

Mẫu 16

Đất canh tác

Cánh đồng Cầu

Nông nghiệp

544113

2341414

Nông nghiệp

544107

2341648

G

oo

gl

e.

co

Mẫu 11

Bống Mẫu 17

Đất canh tác

Thôn Tiền

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Bảng 2.10. Kết quả phân tích các mẫu đất tại làng nghề tái chế kim loại Văn Môn

Pb

Cu

Zn

(mg/kg)

(mg/kg)

(mg/kg)

(mg/kg)

Mẫu 1

0,46

112,30

56,83

119,36

Mẫu 2

0,56

48,58

42,14

127,49

Mẫu 3

0,60

54,26

39,44

Mẫu 4

0,53

146,54

43,38

Mẫu 5

0,68

60,04

Mẫu 6

0,64

48,79

Mẫu 7

0,67

56,43

Mẫu 8

0,64

Mẫu 9

0,55

Mẫu 10

0,63

n

As

701,86

hơ

N

Mẫu đất

290,97 142,49

58,46

118,43

39,44

110,52

46,78

157,45

46,57

59,42

254,13

65,98

39,05

159,04

0,67

40,62

40,47

267,64

0,57

79,26

87,65

254,98

Mẫu 13

0,54

59,24

58,26

152,00

Mẫu 14

0,57

148,24

45,92

110,56

Mẫu 15

0,68

58,46

158,13

107,80

Mẫu 16

0,74

62,75

145,26

135,02

Mẫu 17

0,72

49,97

54,12

214,98

QCVN 03:2008

12

70

50

200

G

m

Kè 134,57

ạy

D

oo

gl

e.

co

Mẫu 12

m /+

Mẫu 11

Q uy

47,79

Đất Nông nghiệp Nguồn:[13]

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Qua kết quả phân tích ở bảng 13 và sơ đồ lấy mẫu thấy rằng hàm lượng As tổng số trong đất nghiên cứu đều ở mức chưa nhiễm bẩn, chưa vượt quá QCCP. Hàm lượng Cd trong đất nghiên cứu tương đối cao, có 8 mẫu chiếm tỷ lệ 47,06 % tổng số mẫu có hàm lượng vượt quá QCCP và điều này rất đáng lo ngại khi chúng theo chuỗi thức ăn vào cơ thể con người.Cd là một kim loại nặng có độc tính cao, nếu lượng Cd vào cơ thể người nhiều sẽ dẫn đến nhiều loại bệnh nguy hiểm, điển

n

hình là ung thư. Hàm lượng Pb tổng số trong đất nghiên cứu tương đối cao, đáng

hơ

chú ý là các mẫu ô bị nhiễm đều có hàm lượng Pb tổng số vượt quá QCCP tói hơn

N

2 lần điều này rất đáng lo ngại cho các loại sinh vật, với hàm lượng Pb cao như

Q uy

vậy hầu như các thực vật khó mà sông sót nhất là ở vị trí mẫu 1, 4, 8 ,14. Chì trong đất cao ảnh hưởng đến chất lượng nước ngầm do đó ảnh hưởng đến sức khỏe

m

con người. Hàm lượng Cu tổng số trong đất phân tích đều ở mức nhiễm bẩn (từ 70

Kè

– 99 % TCVN 7209: 2002) và ô nhiễm (từ 100 % trở lên so với QCVN 03: 2008),

ạy

điều này chứng tỏ hàm lượng Cu tổng số trong đất nông nghiệp của xã Văn Môn là rất cao và nguy cơ gây ô nhiễm đất cục bộ về hàm lượng Cu của xã là rất cao.

D

Lượng Zn tổng số trong đất nông nghiệp của xã Văn Môn cũng rất cao, và nguy cơ

m /+

ô nhiễm về lượng Zn trong đất cũng khó tránh khỏi. Trong 17 mẫu đất phân tích

co

về hàm lượng Zn tổng số có tới 6 mẫu bị ô nhiễm vượt quá QCCP, có mẫu có hàm

e.

lượng Zn tổng số gấp hơn 3 lần so với QCCP.

gl

2.2. Tình hình xử lý chất thải, và quản lý bảo vệ môi trường tại làng nghề

oo

tái chế nhôm xã Văn Môn

G

2.2.1. Tình hình xử lý chất thải tại làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn Rác thải sinh hoạt trên địa bàn xã Văn Môn cần xử lý bao gồm cả rác thải phát

sinh từ các hộ dân, rác thải thông thường từ các cơ sở y tế, rác thải từ hoạt động sản xuất nông nghiệp và đặc biệt là rác thải từ các cơ sở tái chế trong làng, v.v.

Hầu hết rác thải được vứt, đổ bừa bãi ở ngoài ruộng, trong vườn nhà, ngõ xóm, những bãi đất trống, v.v. mà chưa có các biện pháp thu gom, xử lý tập trung, làm mất mỹ quan khu vực, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và ảnh hưởng

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

đến sức khỏe người dân. Đã xuất hiện nhiều khu vực tập trung rác tự phát, những điểm tập trung này rác đã được chất thành ụ cao. Tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng hơn do rác bị phát tán bởi gió, chuột, ruồi muỗi, khi trời mưa, nồm mùi hôi thối càng nồng nặc và lan rộng ra các khu vực xung quanh.

Do đó việc xây dựng mô hình thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt và sản xuất tại xã Văn Môn huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh là hết sức cần thiết nhằm giải

n

quyết tình trạng ô nhiễm môi trường và vấn đề sức khỏe do rác thải gây ra.

hơ

2.2.2. Tình hình quản lý, bảo vệ môi trường

N

Mặc dù nắm bắt được tình hình ô nhiễm môi trường của địa phương hàng ngày

Q uy

hàng giờ, thế nhưng vì những hạn chế trong nhân sự cũng như cơ sở vật chất mà xã Văn Môn và các cấp cao hơn chưa thể quản lý được các vấn đề của các làng nghề

Kè

m

trong xã. Các nguyên nhân chính có thể kể ra như:

- Thiếu kinh phí và định hướng từ các cấp cao hơn cho việc quan trắc, tuyên

ạy

truyền, cổ vũ nhân dân tham gia bảo vệ môi trường sống.

m /+

D

- Không có sự giám sát và hoàn toàn bỏ ngỏ các hoạt động kinh doanh, xả thải của người dân trên địa bàn làng nghề. Các công cụ kinh tế nhằm nâng cao ý

co

thức trách nhiệm của người dân với môi trường cũng chưa thể được sử dụng vì thói quen, lệ tục đã ăn sâu vào ý thức người dân, người dân sẵn sàng bỏ tiền đi chữa

e.

bệnh chứ không chịu bỏ tiền để bảo vệ môi trường, cho rằng môi trường là cái

oo

gl

chung một mình mình không thể thay đổi tất cả.

G

-Tất cả cũng vì nghề này mang lại lợi nhuận cao, ước tính làm việc 1 ngày

cũng có thể mua được cả tạ lúa.

Dù phát triển rất mạnh mẽ nghề tái chế nhôm nhưng với suy nghĩ ham rẻ

cũng như không có nhiều nguồn vốn hỗ trợ nâng cấp quy mô sản xuất an toàn, vì vậy người dân chấp nhận tận dụng toàn bộ không gian môi trường sinh hoạt để sản xuất. Máy móc, trang thiết bị bảo hộ lao động không được đầu tư nâng cấp, hệ thống thông gió, làm mát không gian lao động hầu như không hiệu quả. Điều này

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

không chỉ ảnh hưởng sức khỏe người lao động mà còn gây lãng phí nguyên nhiên liệu sản xuất, tạo ra nhiều chất thải, tiếng ồn, giảm hiệu quả lao động. Ô nhiễm môi trường gia tăng, chính quyền địa phương cũng như người dân rất cần có những nguồn hỗ trợ kinh phí cũng như định hướng quy hoạch đúng đắn để xây dựng các công trình xử lý chất thải cho làng nghề. Tuy nhiên chưa có dự án môi trường khả thi để phát triển nên cũng không thể kêu gọi sự ủng hộ đồng lòng hỗ

n

trợ từ phía người dân.

hơ

- Trình độ tay nghề của người lao động cũng là một vấn đề đáng lo ngại trong

N

công tác bảo vệ môi trường. Phần lớn người trong độ tuổi lao động làm nghề trong

Q uy

làng cũng như lao động thuê ngoài có học vấn thấp, đều không được đào tạo chuyên môn từ bất kỳ trường lớp nào, chủ yếu là tự phát và làm theo kinh nghiệm. Họ

m

không có ý thức về môi trường một phần vì thiếu hiểu biết, nhận thức đúng mực về

Kè

tác hại của chất thải, một phần như đã nói ở trên khi chính quyền chưa có sự giáo

D

việc cho cộng đồng.

ạy

dục, tuyên truyền mạnh mẽ cho người lao động nhằm bảo vệ môi trường sống, làm

m /+

Ô nhiễm môi trường đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân trong làng nghề. Do đặc thù làng nghề, toàn bộ số cơ sở sản xuất nằm xen kẽ trong

co

khu dân cư, các xưởng sản xuất nằm tại các hộ gia đình. Các chất thải trong quá

e.

trình sản xuất đã làm ô nhiễm nguồn nước, đất, không khí, gây tiếng ồn, v.v. Sản

gl

xuất trong làng nghề có cường độ cao, làm việc trong môi trường nhiều hóa chất

oo

độc hại nên dễ mắc các bệnh như: bệnh lao lực, lao phổi, ù tai, giảm trí nhớ. Đường

G

giao thông nhanh chóng bị xuống cấp do lượng xe vận chuyển hàng hóa nhiều.

2.3. Tình hình an toàn lao động ở làng nghề Ở làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn, cường độ làm việc khác lớn, gần như các lò nung, lò đúc kim loại làm việc cả ngày, cả đêm. Việc nấu kim loại là một công việc rất nặng nhọc và độc hại, theo khảo sát thì lao động tỉnh ngoài về đây làm việc không trụ được quá 2 tháng đủ biết cường độ công việc nặng nhọc đến mức nào, chưa kể đến ngày ngày tiếp xúc với các loại hơi khí độc phát sinh trong quá

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

trình nấu chảy kim loại, các loại hơi axit trong quá trình đánh bóng thành phẩm.

Tuy nhiên theo quan sát 100% số người lao động làng nghề không có các trang thiết bị cá nhân để bảo vệ bản thân khỏi tác hại của việc nấu chảy kim loại, mọi người chủ yếu dùng các trang thiết bị rất thô sơ như khẩu trang để ngăn cho việc xâm nhập của các hóa chất độc hại. Các hóa chất độc hại ngoài việc xâm nhập bằng con đường hô hấp còn xâm nhập bằng đường da và niêm mạc nên việc chỉ ngăn bụi xâm nhập bằng đường hô hấp là chưa đủ, chưa kể đến khẩu trang chỉ có thể ngăn

hơ

n

được những hạt bụi có kích thước lớn. Công việc nấu kim loại tồn tại rất nhiều rủi ro, hiện tại công nghệ sử dụng ở làng nghề Văn Môn là dùng chì để kéo kim loại,

Q uy

N

đây là một kim loại vô cùng độc, việc tiếp xúc với kim loại này thường xuyên sẽ mang lại nhiều loại bệnh nan y. Thế nhưng mọi người vẫn rất thờ ơ với chính sức

m

khỏe và tính mạng của mình.

Kè

Quy mô sản xuất tại Văn Môn ngày càng mở rộng, lượng nhân khẩu cũng

ạy

như nhân công lao động gia tăng, tuy nhiên không gian làng nghề thì vẫn bó hẹp, xen kẽ giữa hộ sản xuất tái chế nhôm và các hộ sinh hoạt khác, do đó ô nhiễm môi

D

trường làng nghề là nguyên nhân chính gây ra bệnh tật, dịch bệnh không chỉ ảnh

m /+

hưởng tới người lao động mà còn gây ảnh hưởng không nhỏ cho những người dân

co

sống trong và xung quanh làng nghề này.

e.

Hơn lúc nào hết, những vấn đề về ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng

gl

gánh nặng cho làng nghề Văn Môn. Trước thực trạng đáng báo động này, cần có

oo

những hành động thiết thực nhằm bảo vệ sức khỏe người dân và cải tạo mỹ quan

G

thôn xóm, cũng chính là cách đưa làng nghề tái chế Văn Môn phát triển bền vững và đúng hướng trong tương lai.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Chương 3 ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP GIẢM THIỂU Ô NHIỄM TẠI LÀNG NGHỀ TÁI CHẾ NHÔM XÃ VĂN MÔN 3.1 Cơ sở đề xuất giải pháp

n

Qua quá trình điều tra, xem xét tình hình thực tế tại làng tái chế nhôm xã Văn

hơ

Môn, huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh còn thấy rất nhiều điều bất cập, tỉnh hình ô

N

nhiễm trong làng nghề đã đến mức báo động. Toàn bộ đất đai trong vùng không thể

Q uy

canh tác do bị ô nhiễm và là nơi tập kết các loại chất thải sau quá trình tái chế, ruộng đất bị bỏ hoang tràn ngập xỉ nhôm. Nguồn nước bị ô nhiễm nghiêm trọng do

m

các quá trình sản xuất xả thải trực tiếp các chất ô nhiễm và vấn đề bức thiết nhất

Kè

hiện nay là mức độ ô nhiễm không khí quá trầm trọng, cả làng như bị bao phủ bởi lớp sương mù suốt ngày đêm, nhà nào trong vùng cũng bị ám muội đen một lớp dày

ạy

vì quá trình nung nấu kim loại phải diễn ra trong khoảng thời gian trên 10h/ngày,

D

các chỉ tiêu quy định về chất lượng không khí đều không đáp ứng được thậm chí

m /+

các thông số của không khí tại khu vực làng nghề đã vượt xa quy chuẩn cho phép.

Tình hình sức khỏe của người dân trong vùng ngày càng đi xuống do thường xuyên

co

phải tiếp xúc với hơi khí độc hại, vấn đề này không chỉ xảy ra với những hộ sản

e.

xuất hoặc với những người trực tiếp sản xuất mà còn xảy ra với những hộ dân

gl

không làm nghề này sống trong vùng nhất là với trẻ em, người già – những đối

oo

tượng dễ bị ảnh hưởng sức khỏe nhất.

G

Để đề ra những giải pháp dưới đây trước hết cần có các cơ sở về pháp lý, cơ sở

về lý thuyết và cơ sở về thự tiễn a, Cơ sở pháp lý - Luật Bảo vệ môi trường - Luật Xây dựng - Các nghị định về Bảo vệ môi trường, đánh giá tác động môi trường.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

- Các thông tư, quyết định hướng dẫn về xử lý các vấn đề môi trường Các tiêu chuẩn và quy chuẩn Việt Nam về môi trường bao gồm: - QCVN 03:2008/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về giới hạn cho phép của kim loại nặng trong đất; - QCVN 05:2013/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng không

n

khí xung quanh;

hơ

- QCVN 06:2009/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về một số chất độc

N

hại trong không khí xung quanh;

Q uy

- QCVN 08:2008/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt;

Kè

m

- QCVN 14:2008/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải sinh hoạt; - QCVN 40:2011/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công

ạy

nghiệp;

D

- QCVN 30:2012/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về lò đốt chất thải

m /+

công nghiệp;

co

- TC 4514:1988 về thiết kế nhà xưởng công nghiệp

e.

- Các tiêu chuẩn, thông tư về trang bị các Phương tiện bảo vệ các nhân.

gl

b, Cơ sở lý thuyết:

oo

Tầm quan trọng của thông gió

G

Không khí là môi trường mà con người suốt đời sống và hoạt động trong đó.

Vì thế sức khỏe, tuổi thọ và cảm giác nhiệt của con người phụ thuộc rất nhiều vào độ trong sạch và đặc tính lý hóa của nó [8,16 ].

Trong quá trình sản xuất, không khí bên trong nhà xưởng đã bị ô nhiễm do bụi, nhiệt, hơi khí độc…, cần được thay bằng không khí sạch từ bên ngoài đưa vào.

- Hệ thống thông gió chia làm 2 loại chính:

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

+ Hệ thống thông gió cơ khí: Hoạt động thông qua một bộ phận xử lý khí trực tiếp, bằng các quạt gió làm tăng cường độ ấm tự nhiên và lưu thông không khí thông thoáng cho môi trường làm việc. + Hệ thống thông gió tự nhiên: Là quá trình trao đổi không khí với môi trường bên ngoài không xử dụng biện pháp cơ khí, (quạt máy). Các dạng hệ thống thông gió tự nhiên dành cho các không gian nhỏ nhà ở, Do vậy hệ thống thông gió

n

tự nhiên thực hiện bằng cách mở nhiều cửa sổ trao đổi không khí, Xây dựng giếng

hơ

trời, để không khí được lưu thông.

N

Trong phân xưởng tái chế kim loại sẽ sử dụng hệ thống thông gió cơ khí vì không

Q uy

gian lớn, lượng nhiệt thừa nhiều và có cả bụi và các loại hơi khí độc.

m

- Hệ thống thông gió cơ khí được chia làm 3 loại:

Kè

+ Hệ thống thông gió kiểu thổi : Hệ thống thông gió kiểu thổi nhằm mục đích thổi không khí sạch vào phòng và đưa không khí trong phòng thải ra bên ngoài

ạy

qua các khe hở của phòng nhờ chênh lệch cột áp.

m /+

D

+ Hệ thống thông gió kiểu hút : Hệ thống thông gió kiểu hút nhằm mục đích hút xả không khí bị ô nhiễm ra khỏi phòng và không khí bên ngoài tràn vào phòng

co

theo các khe hở hoặc cửa lấy gió tươi nhờ chênh lệch cột áp.

e.

+ Hệ thống thông gió kiểu kết hợp: Hệ thống thông gió kiểu kết hợp là hệ

gl

thống kết hợp cả hút xả lẫn thổi vào phòng, đây là phương pháp hiệu quả nhất

oo

Thông gió kết hợp giữa hút xả và thổi gồm hệ thống quạt hút và thổi. Vì vậy có thể

G

chủ động hút không khí ô nhiễm tại những vị trí phát sinh chất độc và cấp vào những vị trí yêu cầu gió tươi lớn nhất.

Vì quá trình nấu kim loại thải ra lượng nhiệt, bụi hơi khí độc vô cùng lớn nên công nghệ xử lý phù hợp ở đây là sử dụng hệ thống thông gió kiểu kết hợp, hút tại các vị trí lò nấu, nơi phát sinh là hàm lượng bụi, hơi khí độc cao và thổi ở các vị trí khác trong phân xưởng để tạo nên vi khí hậu an toàn cho người lao động trong phân xưởng.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Tầm quan trọng của Phương tiện bảo vệ cá nhân Trong quá trình nấu kim loại, người lao động phải đối mặt với rất nhiều các yếu tố nguy hiểm: Nhiệt, bức xa, các vật văng bắn trong quá trình nấu kim loại, bụi và hơi khí độc. Theo quan sát người lao động không có bất kỳ phương tiện bảo vệ cá nhân nào mà chỉ dùng khẩu trang loại bình thường dùng trong giao thông, loại khẩu trang này chỉ ngăn được các hạt bụi có kích thước lớn điều này dẫn đến mất an

n

toàn trong quá trình lao động, ảnh hưởng đến sức khỏe người lao động trong và sau

hơ

quá trình lao động.

N

Để giảm tối đa sự ảnh hưởng của người lao động với các yếu tố vi khí hậu có

Q uy

hại và các yếu tố gây mất an toàn cần có các phương tiện bảo vệ cá nhân khi đi vào phân xưởng làm việc.

m

PTBVCN là các dụng cụ, trang bị mà người lao động phải sử dụng để bảo vệ

Kè

cơ thể khỏi tác động của các yếu tố nguy hiểm và có hại phát sinh trong quá trình

ạy

lao động, khi các giải pháp công nghệ, thiết bị, tổ chức, kỹ thuật vệ sinh, kỹ thuật an

D

toàn…chưa loại trừ được hoặc làm giảm đến mức cho phép – trang 301 tài liệu [12]

m /+

Phương tiện bảo vệ cá nhân bao gồm:

co

- Phương tiện bảo vệ đầu;

e.

- Phương tiện bảo vệ mắt, mặt;

gl

- Phương tiện bảo vệ thính giác;

oo

- Phương tiện bảo vệ cơ quan hô hấp;

G

- Phương tiện bảo vệ tay, chân; - Phương tiện bảo vệ thân thể; - Phương tiện chống ngã cao; - Phương tiện chống điện giật, điện từ trường; - Phương tiện chống chết đuối; - Các loại phương tiện bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động khác.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

3.2 Giải pháp về quản lý 3.1.1. Giải pháp về quy hoạch điểm sản xuất Một biện pháp cứng, lâu dài và có hiệu quả nhất không chỉ đối với làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn mà còn cho các làng nghề khác là phải di dời các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ ra khỏi khu vực sinh sống của người dân.Tập trung các cơ sở sản xuất thành cụm công nghiệp nhỏ, đặt cụm công nghiệp này ở cuối hướng gió, xa

n

nguồn nước. Có ban quản lý, giám sát cụm công nghiệp để đảm bảo sản xuất an

hơ

toàn, bảo vệ môi trường, đồng thời phải có các hệ thống xử lý, thu gom nước thải,

N

khí thải cũng như chất thải rắn.

Q uy

Theo quan sát trên thực tế, với hầu hết số hộ dân làng nghề Văn Môn làm nghề tái chế nhôm như hiện tại với khói bụi, nhiệt độ luôn ở mức cao, cần phải quy

m

hoạch tập trung các hộ này theo cụm, xa ra khỏi khu dân cư nhằm có thể đồng bộ

Kè

hóa mặt bằng sản xuất, cơ sở hạ tầng, hệ thống thu gom chất thải để có thể dễ dàng

ạy

trong công tác xử lý nguồn ô nhiễm cũng như tái tạo cảnh quan môi trường làng

D

nghề.

m /+

Hiện tại làng nghề Văn Môn đã có định hướng sử dụng 25 ha đất sau làng để xây dựng cụm công nghiệp làng nghề, đây là một địa điểm phù hợp vì nằm ở xa khu

co

dân cư, cuối hướng gió và khá bằng phẳng. Tuy nhiên đến bao giờ thì mới di

e.

chuyển được các hộ sản xuất ra khu tập trung thì còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu

gl

tố, trong đó quan trọng nhất là làm sao thuyết phục được các hộ dân di chuyển cơ sở

oo

sản xuất của mình ra khu tập trung. Người dân thường chỉ chú ý đến vấn đề lợi

G

nhuận mà bỏ qua các vấn đề môi trường, cộng đồng vì cho rằng đấy là việc của tất cả mọi người chứ không phải của mình. Nhưng hiện nay, khi cuộc sống của làng nghề ngày một khá lên nhưng sức khỏe của người dân ngày càng đi xuống, nhất là sức khỏe của trẻ em trong làng, người dân đã bắt đấu ý thức được cái giá phải trả khi chỉ quan tâm đến lợi nhuận mà không quan tâm đến các vấn đề môi trường và cộng đồng. Qua phỏng vấn thì một số hộ sản xuất lớn cũng đang rất nóng lòng tìm biện pháp giảm thiểu tác động đến môi trường của quá trình sản xuất vì chính họ đã

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

chứng kiến người thân của mình lần lượt ra đi bởi các bệnh hiểm nghèo mà lí do chính là do ô nhiễm môi trường gây nên. Tâm lý của người dân là nếu như có một hộ sản xuất vào cụm quy hoạch thì các hộ khác sẽ kéo vào theo vì vậy biện pháp quy hoạch điểm này hoàn toàn khả thi.

3.1.2. Giải pháp quản lý chất thải rắn Hiện nay tại Văn Môn có hai nguồn rác thải chính đó là rác thải sinh hoạt và

hơ

n

rác thải sản xuất

Với nguồn rác thải sản xuất khoảng từ 30-40 tấn/ngày với thành phần chủ

N

yếu là xỉ quặng có chứa hàm lượng chất thải độc hại cao, hiện nay người dân vẫn tự

Q uy

ý đổ bừa bãi đơn vị tư vấn đề xuất phương án yêu cầu các hộ sản xuất kinh doanh lập sổ đăng ký nguồn thải vận chuyển đến bãi tập kết và ký hợp đồng với đơn vị thu

Kè

m

gom đem đi xử lý.

Với rác thải sinh hoạt do huyện đã có kế hoạch xây dựng bãi chôn lấp

ạy

rác thải sinh hoạt cách xã Văn Môn khoảng 10km. Bãi rác này có nhiệm vụ tiếp

D

nhận rác thải của các xã trong huyện nhất là vùng lân cận. Vì vậy phương án xây

m /+

dựng bãi trung chuyển rác sinh hoạt và chỉ tổ chức thu gom, phân loại để đưa vào bãi trung chuyển. Sau đó rác thải sẽ được ký hợp đồng với đơn vị chức năng vận

co

chuyển đem đi xử lý. Rác thải sinh hoạt lưu trữ tại bãi trung chuyển không quá 02

e.

ngày theo QCVN 01:2008/BXD.

oo

gl

Một số phương pháp quản lý chất thải rắn

G

- Phân loại rác thải từ nguồn.

- Tận dụng, tái sử dụng các loại rác: Rác thải hữu cơ dùng để ủ phân, xỉ than,

khuôn, phế liệu dùng để rải đường,...

- Tích cực tuyên truyền cho người dân hiểu tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, không vứt rác đổ rác bừa bãi.

- Cần xây dựng một trạm trung chuyển rác trước khi đưa đi bãi rác tập trung của huyện

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Phương án trạm trung chuyển rác: • Thuyết minh phương án: Chất thải rắn phát sinh được thu gom và vận chuyển về khu vực phân loại của khu xử lý tập trung.

Tại đây, rác thải hữu cơ và rác thải vô cơ được phân loại tiếp lần 2, thành các nhóm: Nhóm tái chế được (gồm nhựa, túi nilon, kim loại, thủy tinh, giấy báo) và

hơ

n

nhóm rác thải đem đi chôn lấp.

N

Thành phần rác thải sau khi được phân loại tại nhà phân loại bao gồm:

Q uy

- Phần rác có thể tái chế: Định kỳ được bán cho các cơ sở tái chế, thu mua phế liệu.

m

- Rác thải đem đi chôn lấp: Gồm phần rác thải hữu cơ và vô cơ không tái chế

ạy

G

oo

gl

e.

co

m /+

D

về hệ thống xử lý nước rỉ rác.

Kè

được đưa vào các ô chôn lấp. Nước rỉ rác thu được từ quá trình chôn lấp được dẫn

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

CHẤT THẢI RẮN SINH HOẠT VÀ SẢN XUẤT TỪ HỘ GIA ĐÌNH, NHÀ HÀNG, ...

PHÂN LOẠI TẠI NGUỒN

THÙNG CHỨA RÁC THẢI VÔ CƠ

hơ

n

THÙNG CHỨA RÁC THẢI HỮU CƠ

XE ĐẨY TAY

Q uy

N

XE ĐẨY TAY

ĐIỂM TẬP KẾT

m

ĐIỂM TẬP KẾT

XE TẢI

Kè

XE TẢI

D

ạy

VỀ KHU VỰC PHÂN LOẠI ĐỂ PHÂN LOẠI LẦN 2 (BÃI TRUNG CHUYỂN)

RÁC THẢI VÔ CƠ

gl

e.

co

m /+

RÁC THẢI HỮU CƠ

G

oo

RÁC THẢI KHÔNG TÁI CHẾ ĐƯỢC (RAU, THỨC ĂN)

RÁC THẢI TÁI CHẾ ĐƯỢC (NHỰC, TÚI NILON, KIM LOẠI)

RÁC THẢI KHÔNG TÁI CHẾ ĐƯỢC (XỈ NHÔM, PIN, CTNH)

CƠ SỞ THU MUA, TÁI CHẾ

TẬP KẾT VỀ BÃI CHÔN LẤP CỦA HUYỆN

HỢP ĐỒNG VỚI ĐƠN VỊ CHỨC NĂNG XỬ LÝ CTNH

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

3.1.3. Giải pháp nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người sản xuất. a, Tăng cường giám sát - Tăng cường giám sát môi trường đối với các cơ sở sản xuất. Giám sát chặt chẽ việc thực hiện các quy định về BVMT trong cam kết của các cơ sở sản xuất trong làng nghề.

n

- Tăng cường giám sát các cơ sở hiện có và mới thành lập, yêu cầu các cơ sở

hơ

này phải tuân theo định hướng quy hoạch hệ thống xử lý chất thải cùa làng nghề.

Hộ sản xuất phải đáp ứng yêu cầu về nguồn thải, phải có cam kết bằng văn bản

Q uy

N

pháp quy mới được cấp phép cho hoạt động.

b. Áp dụng chế tài nguồn gây ô nhiễm phải trả tiền

m

Môi trường làng nghề Văn Môn ô nhiễm như hiện nay chủ yếu là do hoạt

Kè

động sản xuất tái chế nhôm, vì vậy trách nhiệm đóng góp chi phí để cải thiện môi

ạy

trường chung cho cộng đồng từ các hộ sản xuất là hợp lý và cần thiết.

Sở Tài nguyên & Môi Trường tỉnh Bắc Ninh cần hướng dẫn, chỉ đạo cấp

D

huyện, xã lập thống kê các nguồn thải cũng như thải lượng các chất ô nhiễm trong

m /+

khí thải, nước thải, chất thải rắn của các cơ sở sản xuất trong làng nghề theo phương pháp tính bình quân lượng sản phẩm sản xuất trong ngày. Từ đó có mức phí BVMT

co

cho mỗi cơ sở, loại hình sản xuất một cách công bằng, hợp lý nhất. Kinh phí thu

e.

được phải được công khai, minh bạch cho người dân, nhằm nâng cao ý thức cộng

gl

đồng, cổ vũ hoạt động BVMT của người dân, hộ sản xuất đã có đóng góp cho môi

G

oo

trường chung

Áp dụng công cụ pháp luật kết hợp sự tham gia cộng đồng

Ngoài việc tăng cường áp dụng luật BVMT nhằm xử lý sai phạm của người

dân, để có thể hướng tới BVMT một cách đồng bộ và khoa học, thì sự phối hợp giữa người quản lý môi trường và cộng đồng là hết sức quan trọng.

Tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng trong làng nghề một cách liên tục, với nhiều hình thức khác nhau để người dân nắm được, qua đó dễ dàng thi hành pháp luật. Những hành vi xả thải ra môi trường vượt quá tiêu chuẩn cho phép, gây

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

tác động xấu tới môi trường và sức khỏe cộng đồng cần phải được phát giác và xử phạt theo quy định của Nhà Nước và địa phương một cách công khai, minh bạch, có tính răn đe.

- Nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường đến từng hộ sản xuất và đến từng người dân trong làng nghề. Công việc này cần lâu dài để cho người dân thay đổi nhận thức thấy được vảo vệ môi trường là rất quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến

n

sức khỏe của mình cũng như người thân trong gia đình.

hơ

e. Tăng cường nhân lực, vật lực, đa dạng hóa đầu tư tài chính cho BVMT

N

- Hỗ trợ kinh phí xây dựng cơ sở hạ tầng, mua mới trang thiết bị bảo hộ lao

Q uy

động, trong đó có việc quy hoạch làng nghề, hỗ trợ xây dựng hệ thống xử lý nước thải, khí thải, hệ thống quản lý chất thải rắn phải được ưu tiên hàng đầu.

m

- Khuyến khích, hỗ trợ các cơ sở sản xuất xử lý nước thải, khí thải, chất thải

Kè

rắn và quản lý môi trường bằng chính sách như vốn vay ưu đãi, tài trợ quảng cáo.

ạy

- Hỗ trợ kinh phí thống kê, quan trắc chất lượng môi trường định kỳ hàng quý, hàng năm từ nguồn thu của các cơ sở sản xuất vi phạm.

m /+

D

- Hỗ trợ kinh phí nghiên cứu, chế tạo, áp dụng các công nghệ BVMT hiện đại hơn, hỗ trợ kinh phí đào tạo, nâng cao trình độ cán bộ có trách nhiệm trong công

co

tác BVMT.

e.

- Xây dựng mức thuế thu nhập doanh nghiệp, mức lãi suất tín dụng ưu đãi

gl

cho các cớ sở sản xuất kinh doanh tại làng nghề có áp dụng công nghệ sản xuất sạch

oo

hơn như giảm thuế cho phần lợi nhuận do sản xuất sạch hơn mang lại nhằm khuyến

G

khích, cổ vũ , nhân rộng mô hình sản xuất gắn liền với BVMT.

3.1.4. Giải pháp nâng cao năng lực quản lý bảo vệ môi trường tại khu vực

Việc địa phương đảm nhiệm vận hành các hệ thống xử lý môi trường là rất khó khăn do thiếu nguồn kinh phí và bộ phận tham gia vận hành phải được đào tạo chuyên môn về xử lý chất thải. Do đó cần quản lý theo phương thức Xã hội hóa, cụ thể Uỷ ban nhân dân huyện, Uỷ ban nhân dân xã có thể kêu gọi các tổ chức, cà nhân đứng ra nhận thầu thành lập tổ, đơn vị kinh doanh, doanh nghiệp Xã hội (có chính sách ưu đãi đối với loại hình kinh doanh này) để quản lý chất thải rắn, nước thải

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Việc phân loại chất thải tại nguồn là hết sức quan trọng và cần thiết để đảm bảo hệ thống thu gom và xử ổn định và hiệu quả, vì vậy cần phải tổ chức tuyên truyền, vận động người dân thực hiện phân loại rác tại nguồn. .

Chương trình tuyên truyền và hướng dẫn hộ gia đình phân loại chất thải rắn tại nguồn cần phải được tiến hành một cách sâu rộng, cụ thể và thiết thực đối với thực trạng dân cư trong xã. Khi ý thức phân loại chất thải rắn tại nguồn trong người dân

n

cao, người dân sẽ thực hiện tốt việc phân loại ngay cả khi không có những yếu tố

3.2. Giải pháp kỹ thuật

Q uy

3.2.1 Giải pháp thiết kế nhà xưởng tập trung

N

hơ

khuyến khích.

Hiện tại tại làng nghề tái chế nhôm nhà xưởng sản xuất đều tạm bợ tận dụng

m

những phần diện tích thừa trong các hộ gia đình, tường được xây tạm bằng gạch thủ

Kè

công không nung, mái lợp bằng tấm lợp amiang. Trong quá trình sản xuất vào mùa đông thì gió lùa, mùa hạ thì nóng như thiêu đốt, khí thải từ quá trình nấu kim loại

ạy

phát tán khắp nơi cả trong lẫn ngoài nhà xưởng. tường chỗ này hỏng, chỗ kia vỡ.

D

Việc xây dựng các nhà xưởng khác theo kiểu công nghiệp là rất cần thiết.

m /+

Để thiết kế xây dựng một nhà xưởng phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố: Diện tích, mục đích, kinh phí. Vì nhà xưởng thiết kế cho việc nấu chảy kim loại nên diện tích

co

không lớn, không yêu cầu quá cao về kết cấu nhà xưởng. Để tiết kiệm tối đa kinh

e.

phí chọn kiểu nhà xưởng phổ biến là nhà xưởng 1 tầng, kết cấu tường gạch phổ

gl

thông, lợp mái tôn. Sàn nhà 3 lớp.

oo

Nhà xưởng được đặt ở cụm công nghiệp, thay vì tính toán toàn bộ số lượng

G

nhà xưởng đủ đáp ứng cho 800 lò dưới đây chỉ nêu ra nhà xưởng mẫu cho 10 lò, sau này nếu di chuyển được sẽ nhân rộng số nhà xưởng.

Với mỗi lò nấu cần diện tích 9m2 để thao tác công việc thì bố trí 10 lò cần diện

tích tối thiểu là 90m2, để tạo tiện nghi tối đa trong quá trình làm việc chọn diện tích phân xưởng là 300m2 với các thông số xây dựng theo TCXD nhà xưởng công nghiệp.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

- Tường gạch phổ thông xây với vữa nặng, dày 200mm, vừa vôi trong và ngoài dày 40mm - Cửa kính dày 5mm - Mái tôn dày 0,8mm - Sàn nhà gồm 3 lớp: Xi măng silicat in hoa dày 5mm, bê tông gạch vỡ dày 80mm và cát khô dùng làm vật liệu đệm dày 120mm.

- Kích thước nhà xưởng và các kết cấu bao gồm:

hơ

n

- Chiều ngang 15 m - Chiều dài 20m.

Q uy

N

- Chiều cao 6m - Cửa ra vào 2 cửa

m

- Cửa kính: 4 cửa

Kè

- Số người trong phân xưởng: 20 người - Tổng động cơ điện: 60W.10= 600W

ạy

- Điện chiếu sáng bằng đèn huỳnh quang công suất 14W/m2[10]

m /+

cố định không thay đổi[15]

D

- Nhà xưởng được thiết kế theo kiểu nhà 1 nhịp 1 tầng với mục đích sử dụng Nhà xưởng sau khi thiết kế có thể cho 1 hoặc vài hộ gia đình cùng vào sản

co

xuất tùy theo số lượng lò của các hộ gia đình, thông thường ở làng nghề tái chế

e.

nhôm xã Văn Môn mỗi hộ thường có trung bình 3, 4 lò nấu kim loại, vậy nhà xưởng

gl

có thể đáp ứng cho 3 hộ gia đình cùng vào sản xuất.

oo

3.2.2. Giải pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí

G

.Để tính toán thiết kế được một hệ thống xử lý khí độc hại, việc đầu tiên là

phải tính toán lưu lượng không khí cần hút. Sau khi tính được lưu lượng và lựa chọn công nghệ xử lý hợp lý dựa vào số liệu tính toán để xác định xem cần bao nhiêu quạt thông gió sao cho môi trường làm việc đảm bảo cho người lao động

3.2.1.1 Tính toán lưu lượng và phân tích thành phần khí thải của làng nghề.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

n hơ N Q uy m

G

oo

gl

e.

co

m /+

D

ạy

Kè

Hình 3.1. Nguyên liệu để tái chế nhôm

Hình 3.2 Một lò tái chế nhôm

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

a) Các thành phần ô nhiễm do nguyên liệu đầu vào Do đầu vào là phế liệu nhôm thu gom từ nhiều nguồn khác nhau (phoi gia công cơ khí, vỏ đồ hộp, các vật dụng, v.v.). Khí thải khi nấu sẽ phát sinh nhiều khí độc hại từ quá trình cháy, bay hơi các chất kèm theo phế liệu (sơn, dầu mỡ, các chất hữu cơ còn sót lại trong nguyên liệu, v.v.). Lò đốt than thủ công kết hợp với nguyên liệu đầu vào phức tạp gây ra nhiều bụi và các chất khí độc có thành phần

n

khó xác định được.

hơ

b) Các thành phần ô nhiễm do đốt cháy nhiên liệu

N

Đốt cháy hoàn toàn 1 kg than cám (loại dùng tại làng nghề tái chế kim loại) - Khối lượng bụi trong khí thải khoảng: - Khối lượng CO 2 khoảng:

0,3 kg;

m

2,2 kg;

Kè

- Khối lượng SO 2 khoảng:

Q uy

trong 1 giờ ở điều kiện lý tưởng thì phát sinh các thành phần như sau:

0,06 kg;

ạy

- Ngoài ra còn có các khí khác như CO, NO x , v.v. với hàm lượng nhỏ.

D

Nhiên liệu loại thường được dùng cho các lò nấu tái chế là loại than cám, nhiệt

m /+

trị của loại này khoảng 7.500 Kcal/kg. Phần nhiệt lượng này cung cấp cho phế liệu để làm chảy kim loại. Sản phẩm được để nguội và đông cứng tự nhiên (một số hộ có

co

sử dụng nước để giảm thời làm nguội) ngay tại khu vực sản xuất. Với loại lò có

e.

công suất đốt than 10 kg/giờ (đường kính nồi 0,6 m), qua khảo sát và đo được, nhiệt

gl

độ dòng khí thải ở độ cao 1 m so với miệng lò dao động từ 150oC – 200oC.

oo

Than đá loại dùng ở làng nghề là loại than cám có nguồn gốc từ Quảng Ninh,

G

các thành phần như sau: - Các-bon (C) khoảng:

65%;

- Hidrô (H) khoảng

3,4%;

- Ô-xi (O) khoảng

7%;

- Lưu huỳnh (S) khoảng

0,8%;

- Tro xỉ (A) khoảng

15 %;

- Độ ẩm (W) khoảng

8 %;

- Ngoài ra còn một lượng nhỏ hợp chất của Ni-tơ (N), Phốtpho, v.v. khoảng 0,8 %;

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

- Hệ số cháy không hoàn toàn 0,7; - Hệ số tro bụi bay theo khói (a) = 0,6.

Các thành phần trên có thể thay đổi tùy vào loại than.

Với nhiên liệu đốt như vậy, khí thải sẽ chứa các thành phần gây ô nhiễm như sau: Tro bụi, CO 2 , SO 2 , CO, NOx, v.v.

Nếu chất lượng than tốt hơn (giàu Các-bon hơn) thì nhu cầu không khí để đốt cháy hoàn toàn sẽ lớn hơn. Loại lò tái chế kim loại được sử dụng tại làng nghề là

hơ

n

kiểu lò đốt thủ công, miệng hở nên hầu như lò không hoạt động ở điều kiện đốt cháy lý tưởng. Với kiểu lò này, không khí cấp cho lò để đốt cháy than được thổi vào

Q uy

N

cửa lò đốt bằng các loại quạt mà hộ gia đình có (thường là quạt điện dân dụng), vì vậy lượng khí thải của lò có thể được xác định bằng lưu lượng khí mà quạt thổi qua

m

lò, lượng khí này phụ thuộc công suất quạt và trở lực của lò. Tùy thuộc vào các giai

Kè

đoạn của việc nấu tái chế mà lưu lượng khí cấp vào lò là khác nhau bằng cách điều chỉnh quạt cấp khí vào. Tuy nhiên, lưu lượng lớn nhất theo như khảo sát là giai

ạy

đoạn thu nhôm nóng chảy. Các loại quạt dùng để cấp khí vào thường có công suất

m /+

rất thấp, chỉ ~ 10 mm H 2 O.

D

dưới 60W, lưu lượng lớn nhất có thể đạt 1 m3/s, tuy nhiên, cột áp của loại quạt này

co

• Lưu lượng khí thải thực tế (L) để đốt cháy 1 kg nhiên liệu được tính theo  273+t k  L=Lc    273 

(3 – 1)

oo

gl

e.

công thức sau: [8]

Trong đó:

G

- L c : Lưu lượng khí thải theo lý thuyết khi đốt cháy nhiên liệu ở ĐKTC (m3);

- t k : Nhiệt độ dòng khí thải (oC).

• Đối với loại nhiên liệu là than đá, chọn L c = 7,5 m3. Áp dụng vào công thức trên ta được:  273 + 200  3 L = 7,5*   =13 (m )  273 

Như vậy, khi đốt cháy 1 kg than đá sẽ thải ra 13 m3 khí thải.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Khoảng cách chụp hút càng gần miệng lò thì lượng khí thải hút được càng nhiều, tuy nhiên, bắt buộc phải có khoảng không gian phía trên lò để thực hiện các thao tác trong quá trình nấu tái chế. Trong thực tế khoảng không gian này khoảng 1 m, vì vậy xác định khoảng cách chụp hút đến miệng lò là 1 m.

Lưu lượng khí thải cần hút gồm dòng khí thải của lò nấu và lượng không khí xung quanh được hút thêm vào. Lượng hút thêm này nhằm làm giảm nhiệt độ của toàn bộ dòng khí thải và hạn chế phát tán khí thải cũng như các thành phần ô nhiễm

hơ

n

ra xung quanh khu vực sản xuất.

Để đơn giản, tỉ lệ lượng khí hút thêm so với lượng khí thải phát sinh từ lò nấu

Q uy

N

được tính như sau:

M HT /M KQL = (T KQT – T)/(T – T MT )

m

2)

(3 –

Kè

Trong đó:

- M HT : Lưu lượng khí cần hút thêm (m3/h); Lưu lượng khí thải qua lò nấu (m3/h);

ạy

- M KQL :

D

- T KQT : Nhiệt độ khí thải của lò nấu tại vị trí cao cách miệng lò 1 m, (oC); Nhiệt độ cần đạt được của dòng khí sau khi đã hút thêm (oC);

m /+

- T:

- T MT : Nhiệt độ không khí môi trường xung quanh (oC);

co

- Áp dụng cho lò nấu thủ công của làng nghề ta chọn các thông số sau:

e.

- T KQT : 200 oC; T:

55 oC; T MT : 35 oC;

gl

Ta có: M HT /M KQL = (200 – 55)/(55-35) = 7,25

G

oo

Như vậy lượng khí cần hút thêm vào gấp 7,25 lần lượng khí thải của lò nấu.

Với lượng khí thải của lò nấu là 130 m3/h (10 kg than/giờ) thì tổng lượng khí

cần hút là: L = 130 x 7,25 = 942,5 m3/h.

(3 – 3)

3.2.1.3 Lựa chọn công nghệ xử lý khí thải từ lò nấu kim loại Hiện tại có rất nhiều công trình xử lý khí thải, tùy mục đích, yêu cầu mà lựa chọn công nghệ khác nhau, phổ biến nhất là công nghệ Cyclon làm lắng bụi, ngoài ra còn có các công nghệ khác như Rainstorm với diện tích lắp đặt nhỏ, dễ vận hành, chi phí thấp. Tuy nhiên với công nghệ Rainstorm chỉ xử lý được ở mức độ rất nhỏ,

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

quy mô hộ gia đình không phù hợp với tiến trình di dời các hộ sản xuất ra cụm công nghiệp tập trung, các thiết bị Cyclon thông thường chỉ có tác dụng lắng bụi mà không xử lý được các hơi khí độc. Yêu cầu đặt ra là chọn công trình xử lý được cả bụi và khí độc, có thể xử lý ở quy mô lớn thì công nghệ Cyclon màng nước là hợp lý.

Phương án này thích hợp cho nhà xưởng công nghiệp trong cụm công nghiệp.

Nối ra lò khác

Kè

m

Phun sương

Q uy

N

Khí sạch ra ống khói

hơ

n

Nguyên tắc xử lý khí thải theo phương án như sau:

Khí thải

Ngăn sữa vôi

Xả cặn

Lò đốt

e.

co

Bơm

m /+

D

ạy

Quạt hút

oo

gl

Hình 3.3. Sơ đồ công nghệ xử lý khí thải lò tái chế kim loại của làng nghề

G

Tại vị trí lò nấu đặt các chụp hút khí sao cho toàn bộ khí đựợc hút vào hệ

thống xử lý nhờ một quạt hút gắn ở miệng ra của hệ thống xử lý. Độ cao chụp hút tính từ mặt đất (nền nhà xưởng) khoảng 1,4 m. Độ cao này nhằm đảm bảo hút được tối đa lượng khí phát sinh, tránh cho người lao động hít phải khí thải của lò nấu. Đồng thời đảm bảo không gian thao tác cần thiết khi nấu tái chế. Chụp hút được lắp đặt thông với ống khói, phí trên chụp hút có van đóng mở sự cố. Van này sẽ đóng khí hệ thống xử lý khí thải làm việc và mở khi hệ thống xử lý gặp sự cố. Khi van sự cố mở, khí thải của lò nấu sẽ theo ống khói thoát ra môi trường.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Khí thải sau khi vào tháp xử lý nhờ quạt hút tạo áp suất thấp trong tháp xử lý, tại đây dung dịch hấp thụ được tưới, phun từ trên xuống dưới dạng sương mù, thí thải đi cùng chiều từ trên xuống và kèm theo chuyển động xoáy tròn quanh trục tâm của tháp. Nhờ có chuyển động xoáy mà các hạt bụi, hạt nước sẽ văng ra thành tháp và bám vào màng nước ở thành Cyclon rồi từ đó chảy xuống đáy tháp. Các hạt sương này làm tăng thêm diện tích tiếp xúc giữa khí thải và dung dịch xử lý, từ đó hiệu quả xử lý được tăng lên. Các thành phần gây ô nhiễm trong khí thải sẽ bị giữ

hơ

n

lại trong tháp và lắng xuống đáy tháp tạo thành bùn. Định kỳ người vận hành sẽ tháo bùn này bằng van xả đáy, bùn được xử lý như chất thải nguy hại (xử lý như bã, xỉ sau

Q uy

N

khi nấu tái chế). Khí thải đã được làm sạch được quạt hút ra khỏi tháp và thổi vào ống

m

khói xả ra môi trường.

Kè

Dựa vào lưu lượng khí thải đã tính ở trên ta chon loại lò cho phù hợp

m /+

- Chiều cao phần trụ:

D

- Đường kính Cyclon:

ạy

• Tháp xử lý (Cyclon):

D = 0,8 m; H = 1,2 m; D TT = 0,48 m;

- Bể chứa dung dịch hấp thụ đi kèm:

V = 1,5 m3; Inox 304 dầy 1,5 mm;

co

- Đường kính ống trung tâm:

ΔP = 65 N/m2 (65 mm H 2 O);

- Vật liệu:

Inox 304, dầy 1 mm.

gl

e.

- Trở lực theo tính toán của thiết bị:

oo

• Đặc tính kỹ thuật của bơm phun dung dịch: Bơm chìm;

G

- Loại bơm:

- Vật liệu buồng bơm: Inox 304; - Lưu lượng:

3,5 m3/h;

- Cột áp:

10 mH 2 O;

- Công suất tối đa:

250 W;

- Điện áp:

220V, 1 pha, 50Hz.

• Đặc tính kỹ thuật của quạt hút - Kiểu quạt:

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

- Cột áp thấp nhất:

100 mH 2 O;

- Điện áp:

Nguồn điện sinh hoạt hoặc công nghiệp;

- Vật liệu:

Inox 304, dầy 1,5 mm.

• Hệ thống thu gom và phát tán: - Chụp hút:

1,8 x 1,8 x 0,6 m; Inox 304, dầy 1 mm;

- Ống gom + Van khí:

Vuông 400 mm; Inox 304, dầy 1 mm;

Bảng 3.1. Lưu lượng của lò đốt 2 lò

3 lò

4 lò

5 lò

Lưu lượng

950

190

285

3800

4750

0

0

1,5

2,2

Nguồn điện

0,75

3

m

Công suất (KW)

8 lò

9 lò

10 lò

5700

665

7600

855

9500

3,7

4,5

5,2

0 5,9

6,6

7,3

3 pha, 380V

ạy

1 pha, 220V

7 lò

0

Kè

(m3/h)

6 lò

N

1 lò

Q uy

Số lò xử lý (lò)

hơ

n

- Các đường ống khác: Tiết diện từ 0,025 – 0,045 m2, Inox 304, dầy 1 mm;

D

3.2.1.4. Lựa chọn phương án xử lý khí trong phân xưởng.

m /+

Sau khi đã lựa chọn được công nghệ xử lý khí thì vấn đề còn lại là sau khi xử lý khí thì lượng nhiệt của phân xưởng đã được giải quyết hết hay chưa, nếu như

co

lượng nhiệt thừa còn nhiều rất ảnh hưởng đến quá trình lao động của con người. Ở

e.

nhiệt độ cao cơ thể người tăng tiết mồ hôi để duy trì cân bằng nhiệt, từ đó gây sụt

gl

cân do mất nước và mất cân bằng điện giải do mất ion K, Na, Ca, I và vitamin các

oo

nhóm C, B, PP. Do mất nước làm khối lượng, tỷ trọng, độ nhớt của máu thay đổi,

G

tim phải làm việc nhiều hơn để thải nhiệt. Chức phận hoạt động của hệ thần kinh trung ương bị ảnh hưởng: giảm chú ý, phối hợp động tác, giảm quá trình kích thích Rối loạn bệnh lý thường là chứng say nóng và chứng co giật với các triệu chứng mất cân bằng nhiệt: chóng mặt, nhức đầu, đau thắt ngực, buồn nôn thân nhiệt tăng nhanh, nhịp thở nhanh, trạng thái suy nhược. Mức nặng hơn là choáng nhiệt, thân nhiệt cao 40 – 410C, mạch nhanh nhỏ, thở nhanh nông, tím tái, mất tri giác, hôn mê.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Để tính toán nhiệt thừa của phân xưởng chúng ta có các thông số để tính toán như sau: Bảng 3.2. Thông số tính toán của phân xường

- Gạch phổ thông xây với vừa nặng

Trọng

Hệ số dẫn

Tỷ nhiệt c

dày

lượng

nhiệt

[kcal/kgo.c]

δ[m]

đơn vị

λ[kcal/m.ho.c]

0,2

γ[kg/m3] 1800

0,20

2500

0,65

0,20

- Tôn tráng kẽm 0,0008 -Tấm bằng sợi 0,02 gỗ ép

7840

50

0,11

600

0,14

0,60

- Xi măng xilicat

0,005

600

0,20

0,55

- Bê tông gạch

0,08

1800

0,75

vỡ

0,12

1600

0,50

Mái

0,005

Kè

Kính

D

ạy

Cửa sổ

1800

Q uy

-Vữa trát xi măng trong và ngoài

m /+

Sàn nhà

0,80

0,21

N

0,04

0,70

n

Tường

Độ

hơ

Tên vật liệu

m

Vị trí

e.

co

bề mặt in hoa

0,20 0,20

vật liệu đệm

G

oo

gl

- Cát khô làm

Trị số cường độ bức xạ mặt trời lên phương nằm ngang

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Bảng 3.3.Trị số cường độ bức xạ mặt trời khu vực Địa phương

Cường độ bức xạ cực đại

Cường độ bức xạ trung bình

2

2

qbxmax [kcal/m .h]

Bắc Ninh

qbxtb [kcal/m .h]

860

591

Nhiệt độ tính toán ngoài trời Nhiệt độ tính toán ngoài trời luôn thay đổi chẳng những theo trong năm mà

n

theo từng giờ trong ngày. Mùa đông nhiệt độ thấp hơn mùa hè, nhiệt độ không khí

hơ

bên ngoài luôn dao động trên dưới một giá trị nhất định nào đó có tính chất đặc

N

trung cho suốt cả mùa ở địa phương.

Q uy

Người ta sẽ chọn một thông số nhiệt độ đặc trưng mà thời gian kéo dài của nhiệt độ đó tương đối lâu để ảnh hưởng của nó có tác động mạnh đến sự thay đổi

m

của nhiệt độ trong nhà làm thông số tính toán.

Kè

Để thiết kế hệ thống thông gió về mùa hè, người ta thường lấy nhiệt dodooj

ạy

tính toán ngoài trời là nhiệt độ tối cao trung bình (đo lúc 13h) của tháng nóng nhất –

D

tra cứu phụ lục 1, trang 371– tài liệu[8] Ta đo nhiệt độ ngoài trời tối cao tháng nóng

m /+

nhất tại Bắc Ninh: Ttt N = 32,9oC

co

Nhiệt độ tính toán bên trong nhà:

e.

Nhiệt độ tính toán bên trong nhà được hiểu là nhiệt độ vùng làm việc ở giữa

gl

phòng với độ cao 2m kể từ sàn.

oo

Nhiệt độ tính toán trong nhà được tính bằng công thức: tTtt = t Ntt + ( 2 − 3) C

G

o

(3 – 4)

o tt Chọn : tT= t Ntt + 2o C =32,9 + 2=34,9[ C]

a.Tính toán lượng nhiệt truyền ra ngoài kết cấu bao che.[16] Nguyên nhân của việc truyền nhiệt qua kết cấu bao che là do sự chênh lệch về nhiệt độ bên trong và bên ngoài phân xưởng. Chiều dòng nhiệt phụ thuộc vào nhiệt độ bên trong phân xưởng lớn hơn hay nhỏ hơn nhiệt độ không khí bên ngoài phân xưởng. Ở đây ta có:

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

= tTtt 34,9o C > 32,9o C

Nên nhiệt sẽ truyền từ bên trong phân xưởng ra bên ngoài phân xưởng.

Lượng nhiệt truyền qua kết cấu bao che được tính theo công thức: Q = k. F.Δt kcal/h]

(3 – 5)

Δt =Ψ ( tTtt − t Ntt )

hơ

Δt: hiệu số nhiệt độ tính toán được theo công thức:

n

Trong đó

(3 – 6)

N

(Với Ψ là hệ số kể đến vị trí của kết cấu bao che với không khí ngoài trời)

Q uy

F: Diện tích của kết cấu bao che [m2]

K: hệ số truyền nhiệt của kết cấu bao che tính theo công + ∑δ i + n

1

α

T

i =1

m

0

1

λ α i

N

( 3 – 7)

ạy

R

1

Kè

1 K = thức:=

Với:

m /+

D

+ R 0 : Tống nhiệt trở của kết cấu bao che [m2.h.oC] (Hệ số cản nhiệt hoặc hệ số nhiệt trờ)

co

+ α T : Hệ số trao đổi nhiệt bề mặt bên trong của kết cấu bao che

α = 7,5 [kcal/m .h. C] + α : Hệ số trao đổi nhiệt bề mặt bên ngoài của kết cấu bao che.

2 o α =20 [kcal/m .h. C] + δ : Bề dày của lớp vật liệu thứ i [m] + λ : Hệ số dẫn nhiệt của lớp vật liệu thứ i [kcal/m2.h.oC] o

gl

e.

2

T

oo

N

G

N

i

i

*) Tính nhiệt truyền qua tường: Phân xưởng nấu kim loại thì 4 mặt tường tiếp xúc với không khí ngoài trời ⇒ Tính toán nhiệt truyền qua tường được tính như sau: Q tường = Q tường 1 + Q tường 2 + Q tường 3 + Q tường 4

(3 – 8)

- Tính Q tường 1 :

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

F tường 1 = 20 x 6 = 120[m2] F tường 1 tiếp xúc với không khí bên ngoài trời tra cứu trang 75 tài liệu[8]⇒ Ψ 1 = 1⇒ Δt 1 = 1(34,9 – 32,9) = 2 ⇒ Nhiệt truyền qua diện tích tường 1: 1

Q tường 1 = 463

n

1 0,20 0,04 1 + + + 7,5 0,70 0,80 20

hơ

Q tường 1 = 120 x 2 x

[kcal/h]

Q uy

N

- Tính Q tường 3 như Q tường 1 . Vì tường 1 và tường 3 đối xứng nhau.

F tường 2 = 15 x 6 = 90[m2]

m

F tường 2 tiếp xúc với không khí ngoài trời tra cứu trang 75 tài liệu[8] chọn Ψ 2 =

Kè

1⇒ Δt 1 = 1(34,9 – 32,9) = 2

1 1 0,20 0,04 1 + + + 7,5 0,70 0,80 20

co

m /+

Q tường 2 = 90 x 2 x

D

ạy

⇒ Nhiệt truyền qua diện tích tường 2 :

e.

Q tường 2 = 346,78[kcal/h]

oo

gl

Tính Q tường 4 như Q tường 2 . Vì tường 2 và tường 4 đối xứng nhau.

G

Vậy nhiệt truyền qua tường ra ngoài :

Q tường = 463 x 2 + 346,78 x 2 = 1619,56 [kcal/h] * Tính lượng nhiệt truyền qua nền: Đối với nền, việc tính toán diện tích và số nhiệt trở có phần phức tạp hơn. Ta

chia nền thành 4 dải như hình vẽ:

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

d

II

III

2

2

IV

Q uy

2

N

hơ

n

R I

m

Dải I, II, II mỗi dải rộng 2m. Dải IV tùy theo phần diện tích còn lại. Dải I các

Kè

góc được tính 2 lần vì nó có sự truyển nhiệt qua nền ra 2 phía

ạy

Theo thiết kế tất cả các lớp vật liệu đều có hệ số dẫn nhiệt α <1 nên nhiệt trở

m /+

D

của các dải nền sẽ được tính theo công thức: (3 – 9)

co

RiCN= (1 + 1, 25∑ Rnen ).R iKCN

CN

e.

Trong đó:

oo

gl

+ Ri : là điện trở dải thứ I, i= 1,2,3,4

G

+ ∑ Rnen : Tổng nhiệt trở của các lớp dải nền KCN

+ Ri

: Nhiệt trở của các dải nền cách điện

R I = 2,5; R II = 5; R III = 10; R IV = 16,5 Nền có 3 lớp nên ta có:

∑R = nen

R= 0

δi

∑λ

i

(3 – 10)

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Với lớp 1: Xi măng xilicat in hoa bề mặt: 0, 005 δ1 R 1 = λ = 0, 20 = 0,0025 [m2.h.oC/kcal] 1

Với lớp 2: Bê tông gạch vỡ

n

δ 2 0, 008 R 2 = λ = 0, 75 =0,107 [m2.h.oC/kcal] 2

hơ

Với lớp 3: Cát khô làm vật liệu đệm

Q uy

N

δ 3 0,12 R 3 = λ = 0,5 = 0,24 [m2.h.oC/kcal] 3

∑R

= 0,372 [m2.h.oC/kcal]

ạy

nen

(3 -11)

Kè

m

⟹ ∑ Rnen = R1 + R2 + R3 = 0, 025 + 0,107 + 0, 24

m /+

D

Ta có nhiệt trở qua các dải nền cách nhiệt RICN = (1+1,25.0.372).2,5= 3,66 [m2.h.oC/kcal]

e.

co

RIICN = (1+1,25.0,372).5 = 7,32[m2.h.oC/kcal]

oo

gl

CN RIII = (1+1,25.0,372) .10=14,62[m2.h.oC/kcal]

G

RVICN = (1+1,25.0,372).16,5= 24,17[m2.h.oC/kcal]

Hệ số truyền nhiệt qua các dải đó là: 1 1 K1 == = 0, 27 [kcal/m2.h.oC] R1 3, 66 K= 2

1 1 = = 0,14 R2 7,32

(3 – 12)

[kcal/m2.h.oC]

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

K= 3

1 1 = = 0, 0068 [kcal/m2.h.oC] R3 14, 62

K= 4

1 1 = = 0, 04 [kcal/m2.h.oC] R4 24,17

Diện tích truyền nhiệt qua các dải nền: F 1 =[ (15.20)-(15-4).(20-4)] +16=140 [m2]

n

(3 -13)

N

hơ

F 2 =(15-4).(20-4) – (15-8).(20-8) =92[m2]

Q uy

F 3 =(15-8).(20-8) – (15-12).(20-12) =60[m2]

Kè

- Hiệu số nhiệt độ tính toán: ∆t =2oC

m

F 4 =(15-12).(20-12) = 24[m2]

ạy

⇒ Lượng nhiệt truyền qua các dải nền:

m /+

D

= QI FI .K I= .∆t 140.0, 27.2 = 75, 6

co

= QII FII .K = 92.0,14.2 = 25, 76 II .∆t

e.

= QIII FIII .K= = 8,16 60.0, 068.2 III .∆t

(3 – 15)

[kcal/h] [kcal/h] [kcal/h]

oo

gl

= QIV FIV .K= 24.0,= 04.2 1,92 IV .∆t

[kcal/h]

G

- Tổng nhiệt truyền qua nền: Q nền = Q I + Q II + Q III + Q IV = 75,6+25,76+8,16+1,92 Q nền = 111,44

(3 – 16)

[kcal/h]

*) Ta có tổng nhiệt truyền qua kết cấu bao che ra bên ngoài: Q tn = Q tường + Q nền = 1619,56+111,44 Q tn = 1731

(3 – 17)

[kcal/h]

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

b.Tính lượng nhiệt tỏa ra bên trong phân xưởng[16] *) Lượng nhiệt do người công nhân sinh ra: Lượng nhiệt do công nhân sinh ra được tính theo công thức: Q ng = n x q ng

(3- 18)

n

Trong đó:

hơ

- n : Là số công nhân trong phân xưởng

Q uy

N

n = 20 người

- q ng : Lượng nhiệt tỏa ra từ một người [ kcal/ng.h]

q ng = 120

D

⇒ Nhiệt do người tỏa ra:

ạy

[ kcal/ng.h]

Kè

m

Công nhân làm việc trong phân xưởng nấu kim loại là lao động nặng [8]

m /+

Q ng = 120 x 20 = 1400[ kcal/h]

co

* Lượng nhiệt do thắp sáng:

gl

e.

Lượng nhiệt do thắp sáng được tính theo công thức: [ kcal/h]

(3 - 19)

oo

Q ts = 860 x B x N

G

- B: Hệ số kể đến phần nhiệt biến hóa từ năng lượng điện.

Do phân xưởng sử dụng đèn huỳnh quang nên chọn B = 0,8

- N: Tổng công suất chiếu sáng (kw) N = q0 x a x b

(3 - 20)

Với + q 0 : Mật độ công suất chiếu sáng

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

q 0 = 14w/m2 = 0,014 kw/m2 + a: Chiều dài phân xưởng : a = 20m + b: Chiều rộng phân xưởng : b = 15m ⇒ Lượng nhiệt do thắp sáng: Q ts = 860 x 15 x 20 x 0,014

n

Q ts = 3612[ kcal/h]

hơ

*) Lượng nhiệt tỏa ra từ các động cơ điện:

Q uy

N

Lượng nhiệt tỏa ra từ các động cơ điện được tính theo công thức: Q đc = 860 x Ψ 1 x Ψ 2 x Ψ 3 x Ψ 4 x N [ kcal/h]

Kè

m

Trong đó:

(3 - 21)

D

N = 600[W]=0,6(kW)

ạy

- N: Tổng công suất danh định của các động cơ điện

m /+

- Ψ 1 = 0,7 ÷ 0,9 : Hệ số sử dụng công suất đặt máy

co

Chọn Ψ 1 = 0,8

gl

e.

- Ψ 2 = 0,5 ÷ 0,8 : Hệ số phụ tải của động cơ

G

oo

Chọn Ψ 2 = 0,7

- Ψ 3 = 0,5 ÷ 1,0 : Hệ số làm việc đồng thời của các động cơ Chọn Ψ 3 = 0,7 - Ψ 4 = 0,1 ÷ 1,0 : Hệ số biến đổi cơ năng thành nhiệt năng Chọn Ψ 4 = 0,8

⇒ Nhiệt lượng do động cơ điện tỏa ra:

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Q đc = 860 x 0,8 x 0,7 x 0,7 x 0,8 x 0,6 Q đc = 161,81

[ kcal/h]

*) Lượng nhiệt tỏa ra trong quá trình nấu kim loại (tỏa nhiệt từ sản phẩm của sản phẩm cháy): ( 3 – 22)

n

Q cháy =φGQ P

hơ

Với:

Q uy

G là lượng nhiên liệu

N

Q p là nhiệt năng làm việc của nhiên liệu

m

φ là hệ số tính đến sự cháy không hoàn toàn

ạy

Kè

Q cháy = 0,7.7500.10= 52500 (kcal/h)

D

c. Tính nhiệt sinh ra do bức xạ mặt trời truyền vào nhà

m /+

Bức xạ mặt trời gốm lượng bức xạ trực xạ và lượng bức xạ tán xạ. Bức xạ trực xạ là khi tia nắng chiếu trực tiếp vào bề mặt. Bức xạ tán xạ là kết quả phản chiếu

co

ánh nắng từ mặt đất, nhà cửa, cây cối và bầu trời. Lượng bức xạ tán xạ không đáng

e.

kể vì vậy chỉ có lượng bức xạ trực xạ là đáng kể. Lượng bức xạ mặt trời truyền vào

gl

nhà phu thuộc vào cường độ bức xạ mặt trời và khả năng cản nhiệt của kết cấu bao

oo

che.

G

Mái tôn tráng kẽm là vật liệu không trong suốt, các tia bức xạ mặt trời khi

chiếu đến sẽ một phần bị phản xạ lại, một phần bị kết cấu hấp thụ, phần còn lại

xuyên qua kết cấu vào nhà, hấp thụ và xuyên qua sẽ khác nhau.

Bài toán tính toán năng lượng bức xạ mặt trời truyền vào nhà là một bài toán dao động điều hòa. Do cường độ bức xạ mặt trời dao động trong một chu kỳ hình sin 24h, việc tính toán ở đây được đơn giản hóa nhiều.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Dưới tác dụng của bức xạ mặt trời, nhiệt mặt ngoài của kết cấu bao che tăng cao. Để đánh giá tác dụng đó, người ta thay thế cường độ bức xạ này bằng trị số nhiệt độ tương đương. t tđ = ρ

qbx

tb

(3 - 23)

αN

n

Trong đó:

: Hệ số bức xạ của bề mặt kết cấu bao che. Vì vật liệu là tôn tráng kẽm

nên tra ở bảng 3 - 9/trang 109 – Tài liệu [8]

Kè

m

Ta có : ρ = 0,65

Q uy

-ρ

N

hơ

tb tb - qbx : Cường độ bức xạ trung bình ở Bắc Ninh qbx = 591 [ kcal/h]

[kcal/m2.h0c]

D

α N = 20

ạy

- α N : Hệ số trao đổi nhiệt bề mặt bên ngoài

591 = 19,21 [ 0c] 20

m /+

t tđ = 0,65

Thay số:

co

Nhiệt độ tương đương và nhiệt độ của không khí bên ngoài cùng nung nóng bề

gl

e.

mặt ngoài của kết cấu. Do đó ta có nhiệt độ tổng hợp: t th = t N + t tđ

oo

tb

(3 - 24)

G

tb Với t N : Nhiệt độ trung bình của không khí

Tra phục lục 1/trang 369 – tài liệu [8] tb 0 Ta có : t N = 28,9 C

⇒ t th = 28,9 + 19,21 = 48,110C

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Cường độ bức xạ mặt trời dao động theo thời gian với chu kỳ ngày đêm 24h. Dao động này là dao động hình sin với biên độ dao động là hiệu số giữa max tb và cường độ bức xạ trung bình qbx trong ngày cường độ bức xạ cực đại qbx

đêm. max

− qbx

tb

qbx = 860 tb

qbx = 591 tb

n

[ kcal/m2.h]

⇒ A q = 860 – 591 = 269

[ kcal/m2.h]

N

[ kcal/m2.h]

Q uy

Với :

(3 - 25)

hơ

Aq = qbx

Ta có :

ạy

ρ × Aq 269 = 0,65 × αN 20

D

Attđ =

Kè

m

Ứng với biên độ trên ta có biên độ dao động nhiệt độ tương đương:

m /+

Attđ = 8,74 [0C]

co

Nhiệt độ không khí ngoài trời cũng dao động theo thời gian với chu kỳ 24h và N

e.

biên độ dao động là At At N = t max − t N

tb

oo

gl

13

G

Tại Bắc Ninh (Tháng 7): + Nhiệt độ tối cao trung bình đo lúc 13h t max

13

= 32,90C

+ Nhiệt độ trung bình của tháng nóng nhất tb

t N = 28,90C

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

⇒ At = 32,9 − 28,9 = 4,0

[ 0C]

N

Cường độ bức xạ mặt trời đạt giá trị cực đại ngày trên mặt phẳng nằm ngang lúc 12h còn nhiệt độ không khí bên ngoài thường có giá trị cực đại lúc 12h. Hai dao động này lệch pha nhau một trị số ΔZ = 13 – 12 = 1 (h). Kể đến độ lệch pha đó biên độ dao động của nhiệt độ tổng được xác định.

Attg = ( Attđ + At N )Ψ

hơ

n

(3 - 26)

N

Attđ = 8,74 0 C

Q uy

Với:

m

At N = 4,0 0 C

Kè

Ψ : Hệ số điều chỉnh do sự chênh lệch pha của 2 dao động điều hòa phụ thuộc

8,74 = 2,185 4,0

D

At N

=

m /+

Attđ

ạy

vào độ chênh lệch pha ΔZ = 1 và tỷ số

co

Tra bảng 3 – 10 trang 111 – Tài liệu [8] ta được Ψ = 0,99

e.

0 ⇒ At = (8,74 + 4,0).0,99 = 12,61 C

gl

tg

oo

Dao động của nhiệt độ tổng hợp ngoài nhà truyền vào trong nhà, khi đi qua bề

G

dày của kết cấu bao che nó bị tắt dần và trên bề mặt bên trong của kết cấu bao che nhiệt độ dao động giảm đi ν lần so với biên độ dao động trên bề mặt. ν gọi là hệ số dao động tắt dần được xác định theo công thức: υ = 2 ΣD (0,83 + 3

ΣR ) ΣD

(3 - 27)

Trong đó:

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

- D : Hệ số nhiệt quán tính của kết cấu - R : Tổng nhiệt trở của mái - Có R = ΣR i Mái tôn có 2 lớp: Tôn tráng kẽm + Tấm cách nhiệt bằng gỗ ép

δ 1 0,8.10 −3 = = 0,016.10 −3 50 λ1

hơ

[ m2.h.c/kcal]

δ 2 20.10 −3 = = 142,85.10 −3 0,14 λ2

m

[ m2.h.0c/kcal]

Kè

R1 =

Q uy

+ Nhiệt trở của lớp cách nhiệt bằng tấm sợi gỗ ép:

N

R1 =

n

+ Nhiệt trở của lớp tôn tráng kẽm:

[ m2.h.0c/kcal]

ạy

⇒ΣR = R 1 + R 2 = ( 0,016 + 142,85).10-3 = 143.10-3

2

D

- Hệ số nhiệt quán tính của kết cấu D được tính theo công thức:

i =1

m /+

D = RS = ∑ R1 S i

(3- 28)

2π .C.γ .λ T

gl

S=

e.

co

Trong đó: S là hệ số hàm nhiệt của vật liệu

oo

[kcal/m2.h0c]

G

+ Đối với lớp tôn tráng kẽm : S 1 = 106

(3 - 29)

[kcal/m2.h.0c]

+ Đối với lớp cách nhiệt bằng tấm sợi gỗ ép: R 2 = 142,85.10-3

[m2.h.0c/kcal]

C 2 = 0,60

[kcal/kg.0c] : Tỉ nhiệt

γ 2 = 600

[ kcal/m3] : Tỉ trọng đơn vị

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

T = 24h ; λ 2 = 0,14

[kcal/m2.h.0c]

2π .0,60.600.0,14 = 3,36 24

⇒ S2 =

[kcal/m2.h.0c]

⇒ D = R 1. S 1 + R 2 .S 2 = 0,016.103.106 + 142,84.10-3.3,36 D = 520,59.10-3

hơ

n

143.10 −3 ) = 2,37 520,59.10 −3

υ

=

12,61 = 5,32 2,37

[ 0C]

m

Attg

(3 – 30)

Kè

Aτ N =

Q uy

⇒ Khi đi vào bên trong kết cấu biên độ chỉ còn:

N

−3

520 , 59.10 (0,83 + 3 ⇒υ = 2

ạy

- Diện tích mái bức xạ truyền qua:

m /+

D

15 310,5 [ m2] = Fmái 20. = cos150

Vậy lượng bức xạ truyền qua mái và phân xưởng:

e.

co

7,5.5,32.310,5 = Qbx α= T . Aτ N .Fmái

[kcal/h]

oo

gl

Qbx = 12388,95

(3 – 31)

G

* Tổng nhiệt dư trong phân xưởng:

Q d = Q bx + Q ts + Q đc + Q ng + Q cháy - Q tn

(3 – 32)

Q d = 12388,95 +3612+161,81+2400+ 52500 Q d = 71062,76

[ kcal/h]

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

d. Tính toán lưu lượng không khí trao đổi để khử lượng nhiệt dư Lượng nhiệt dư trong phân xưởng làm tăng nhiệt độ vùng làm việc. Để nhiệt độ vùng làm việc đảm bảo đạt yêu cầu cần phải có một lượng không khí đủ để khử lượng nhiệt dư đó: Lưu lượng không khí cần để khử nhiệt dư là: Qd C p (t r − t v )

n

[m3 / h]

hơ

L=

Q uy

N

Trong đó:

(3 – 33)

C p = 0,24 [kcal/kg.0c] : Là nhiệt dung của không khí

Kè

m

Q d = 71062,76 [ kcal / h] : Lượng nhiệt dư trong phân xưởng

ạy

t v ,t r : Nhiệt độ của không khí vào và ra [0c] t r = t v/v + gradt ( H’ – 2 )

(3 - 34)

D

Với :

m /+

+ gradt : gradient nhiệt độ là sự gia tăng nhiệt độ theo chiều cao

co

gradt = 1,0 ÷ 1,5 [0c / m]. Chọn gradt = 1,5

gl

e.

+ H’ : Chiều cao của phân xưởng tính từ mặt sàn đến tâm cửa mái

oo

Chọn H’ = 4m

G

+ t v/v : Nhiệt độ vùng làm việc t v/v = t N + ( 3 ÷ 5 )

[0c] [0c / m]

Tại Bắc Ninh : t N = 32,90C : Nhiệt độ bên ngoài tối cao tháng trung bình nóng nhất (và cũng là của không khí thổi vào) [0c]

Chọn t v/v = 32,9 + 4 = 36,9 ⇒ t r = 36,9 + 1,5.2 = 39,9

[ 0c]

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

* Vậy để khử lượng nhiệt dư trong phân xưởng cần phải có một lưu lượng không khí trao đổi là: = L

71062, 76 = 42299, 26 0, 24.(39,9 − 32,9)

L = 42299,26[m3 / h]

N

Lưu lượng khí dư là: 32799,26m3/h.

hơ

lưu lượng của hệ thống xử lý khí hút được là 9500m3/h

n

Chúng ta có tất cả 10 chụp hút, lưu lượng mỗi chụp hút là 950m3/h vậy tổng

Q uy

Để khử hết lượng khí này cần lắp quạt trục, mỗi quạt có lưu lượng 11000m3/h Các quạt trục có số liệu như sau:[16]

m

vì vậy cần tất cả 3 quạt để khử lượng khí thừa này.

ạy

- Số quạt: N0 = 6,3

Kè

- Quạt trục loại 06 – 300 có đường kính cánh quạt D= 630 mm

D

- Lưu lượng danh nghĩa: 11000m3/h

m /+

-Áp suất quạt: P=18kG/m2

co

- Hiệu suất quạt: 0,75

e.

- Số vòng quay: n=1450 vòng/phút

G

oo

gl

- Công suất động cơ: 0,75kW.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

n hơ N Q uy

Kè

3.2.2 Giải pháp Bảo hộ lao động.

m

Hình 3.4 Quạt thổi công nghiệp

ạy

Thông tư số: 04/2014/TT-BLĐTBXH ngày 12/02/2014 của Bộ Lao động -

D

Thương binh và Xã hội quy định về Hướng dẫn việc thực hiện chế độ trang bị cần thiết bao gồm:

m /+

phương tiện bảo vệ cá nhân về nhóm ngành nghề cơ khí quy định các trang thiết bị

co

- Quần áo vải bạt;

e.

- Mũ vải bạt trùm vai;

oo

gl

- Găng tay vải bạt;

G

- Giầy da cao cổ; - Khẩu trang chống bụi và bán mặt nạ chống độc.

- Kính trắng chống bụi.

Dựa vào tính chất công việc và điều kiện của người lao động đề xuất những

PTBVCN cụ thể: Kính an toàn.

- Khung làm bằng PVC mềm giúp người mang thoải mái khi làm việc.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

- Mắt kính làm từ Polycabonate trong suốt và chống trầy xước.

- Khung kính được thiết kế có hệ thống thông khí gián tiếp, vì vậy kính vừa có khả năng chống bụi vừa có khả năng chống chất lỏng văng bắn vào mắt.

m

Q uy

N

hơ

n

- Sản phẩm đạt tiêu chuẩn ANSI Z87.1:2010.

Kè

Hình 3.5 Kính bảo hộ

ạy

- Mũ vải bạt trùm vai che kín đầu và vùng cổ, tránh để da tiếp xúc với hơi khí

D

độc.

m /+

- Quần áo vải bạt che kín cơ thể tránh để cơ thể tiếp xúc với hơi khí độc, nhiệt độ cao trong quá trình nấu chảy kim loại.

co

- Găng tay vải bạt: Tay tiếp xúc trực tiếp với nguồn nguyên, nhiên liệu, ở làng

e.

nghề này người lao động chủ yếu dùng tay trong quá trình nấu chảy kim loại (quấy)

gl

dùng găng tay sẽ tránh được tai nạn do văng bắn trong quá trình nấu kim loại và

oo

tránh để da tiếp xúc với các hơi kim loại độc hại.

G

- Giầy da cao cổ: Trong phân xưởng có rất nhiều các mẩu kim loại để trên sàn,

nếu không trang bị giầy có thể dẫn đến tai nạn do dẫm phải kim loại hoặc ngã do vấp.

- Bán mặt nạ phòng độc: Vì thời gian trong phân xưởng nấu kim loại là khá dài nên cần phải có mặt nạ đề chống bụi và hơi khí độc.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

n hơ

Hình 3.6. Bán mặt nạ phòng độc

Q uy

N

3.2.3 Giải pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước.

Trên thực tế tại làng nghề Văn Môn hiện nay, nước thải sản xuất và sinh hoạt

m

của người dân được xả ra cống chung của mỗi hộ rồi đổ thẳng ra môi trường. Điều

Kè

này vô hình chung làm hàm lượng nước thải có hàm lượng kim loại, COD, BOD, TSS…rất cao, gây khó khăn trong việc xử lý triệt để từng thông số của nước thải.

ạy

Trong tương lai nếu quy hoạch cụm làm nghề tái chế nhôm tách ra xa khu dân cư,

D

nước thải sản xuất với hàm lượng kim loại nặng cao sẽ chiếm phần lớn, nước thải

m /+

sinh hoạt của người lao động chiếm tỉ trọng nhỏ sẽ qua qua bể lắng sơ bộ và gộp công trình.

co

chung vào dòng nước thải sản xuất mà ko làm ảnh hưởng đến hiệu suất xử lý của

e.

Tuy nhiên việc đưa ra giải pháp thu gom nước thải về một trạm xử lý tập

gl

trung trong thời điểm hiện nay là rất khó khăn, bởi kinh phí đầu tư cho xây dựng rất

oo

lớn, hơn nữa vận hành các hệ thống này khá phức tạp và tốn kém. Giải pháp xử lý

G

nước thải phân tán cho từng cụm gây ô nhiễm với các công nghệ có chi phí đầu tư thấp, vận hành đơn giản và thân thiện với môi trường là một giải pháp thích hợp, khả thi đối với điều kiện kinh tế nước ta hiện nay nói chung và của làng nghề Văn Môn nói riêng. 

Yêu cầu công nghệ:

- Đối với nước thải sinh hoạt:

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Xây dựng các hệ thống xử lý sơ bộ nước thải tại các hộ dân. Ở mỗi hộ gia đình đều có hệ thống bể phốt ngoài ra yêu cầu các hộ phải tự xây dựng bể lắng đọng theo quy mô của mình đảm bảo được thời gian lắng đọng trước khi thải ra. Các hệ thống này sẽ được ban quản lý dự án kiểm tra trước khi đấu nối với hệ thống xử lý nước thải sản xuất.

- Đối với nước thải sản xuất: Nước thải làng nghề Văn Môn sau khi được thu gom bằng hệ thống thoát trung của làng

hơ

n

nước thải sẽ được vận chuyển toàn bộ về Trạm xử lý nước thải tập

nghề. Nước thải sau khi được xử lý sẽ được xả ra nguồn tiếp nhận chính là kênh

Q uy

N

mương cung cấp nước cho nông nghiệp ở địa phương hoặc hồ sinh học được dự định sẽ quy hoạch trong tương lai của làng nghề

m

Sơ đồ xử lý nước thải đề xuất dưới đây tham khảo sơ đồ xử lý nước thải tại

Kè

làng nghề tái chế kim loại Bình Yên – Nam Đình

ạy

Đề xuất phương án bước xứ lý tiếp theo.

D

- Xử lý sơ bộ: Nhằm xử lý sơ bộ nước thải, tạo điều kiện thuận lợi cho các

m /+

- Xử lý bậc 1: Bao gồm nhóm các phương pháp xử lý hóa học, hóa lý, vật lý

co

để xử lý các tác nhân gây ô nhiễm môi trường như pH, chất rắn lơ lửng, dầu mỡ, độ đục và độ màu, kim loại nặng và thành phần BOD, COD.

e.

- Xử lý bậc 2: Bao gồm các phương pháp xử lý sinh học nhằm làm giảm nồng

oo

gl

độ chất hữu cơ hòa tan và Nitơ trong nước thải (theo công nghệ AO).

G

- Xử lý bậc 3: Khử trùng, v.v.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

NƯỚC THẢI VÀO HỐ BƠM

n

TÁCH RÁC

Q uy

N

hơ

BỂ LẮNG CÁT

m

BỂ ĐIỀU HÒA

ạy

gl

e.

co

m /+

D

BỂ LẮNG I

XỬ LÝ SINH

Kè

XỬ LÝ HÓA LÝ

G

oo

BỂ LẮNG, LỌC

BỂ KHỬ TRÙNG

XẢ NƯỚC THẢI RA NGUỒN TIẾP NHẬN

BỂ TIÊU HỦY BÙN

NÉN BÙN

MÁY ÉP BÙN

CHÔN LẤP

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

NƯỚC TÁCH BÙN

Hố bơm Do mặt bằng của khu công nghiệp lớn, mạng lưới tuyến cống thu gom nước thải khá xa. Chính vì vậy cốt của cống thải tại vị trí thu về trạm xử lý theo tính toán âm tới 2-3m (so với mặt đất) nên cần thiết phải làm hố bơm.

Nước từ các doanh nghiệp có thể được đo lưu lượng bởi đồng hồ qua đó ta

hơ

n

có thể tính được lưu lượng nước của từng doanh nghiệp đổ vào trạm xử lý. Trước khi vào hầm bơm, nước thải được dẫn qua thiết bị chắn rác để loại bỏ rác và các tạp chất thô, v.v. nhằm không làm ảnh hưởng tới thiết bị và các công đoạn sau của quá trình xử lý. Rác được vớt thủ công bởi công nhân vận hành, sau đó được chuyển đến khu tập trung chất thải của khu công nghiệp và được xử lý bởi đơn vị có chức

N

năng xử lý rác thải.

Q uy

Bể điều hoà

m /+

D

ạy

Kè

m

Nhiệm vụ của bể điều hoà là ổn định lưu lượng và nồng độ các chất ô nhiễm có trong nước thải trước khi đưa đến các công trình xử. Trong bể được bố trí thêm hệ thống phân phối khí để khuấy trộn đều nước thải, đồng thời tránh sa lắng cặn hữu cơ là tác nhân tạo mùi thối (do chất hữu cơ khi phân huỷ kị khí tạo nên các khí NH 3 , H 2 S, v.v.). Thiết bị sử dụng để cấp khí là máy thổi khí. Việc ổn định chất lượng và lưu lượng nước thải góp phần giảm kích thước công trình xử lý sau nó, đơn giản công nghệ xử lý và tăng hiệu quả xử lý nước thải.

G

oo

gl

e.

co

Bể xử lý hóa lý kết hợp lắng Do các hộ trong làng nghề có nhiều loại hình sản xuất khác nhau, thành phần và lưu lượng không ổn định, đặc biệt là nước thải quá trình xử lý tái chế nhôm thường kéo theo kim loại nặng, dầu mỡ, pH không ổn định, v.v. nên nếu xử lý ngay bằng phương pháp sinh học thì sẽ gây ngộ độc cho hệ thống vi sinh, vậy nên cần thiết phải có hệ thống xử lý hóa lý để ổn định pH, loại bỏ SS, kim loại nặng, một phần dầu mỡ, v.v.

Bể xử lý hóa lý được chia làm 2 phần chính: ngăn phản ứng và ngăn lắng.

Ngăn phản ứng hóa học có tác dụng trộn hóa chất vào nước thải để các phản ứng xảy ra, tạo thành các bông bùn và qua đó hấp phụ các chất ô nhiễm khác hòa tan trong nước thải. Tại ngăn này nước thải được cấp các hóa chất để ổn định pH và các hóa chất khác (phèn) để keo tụ (kết tủa) một phần các thành phần ô nhiễm có trong nước thải, như chất rắn lơ lửng, kim loại nặng, v.v. và một phần chất hữu cơ

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

hòa tan, v.v. công đoạn này làm giảm tải lượng ô nhiễm giúp các công đoạn xử lý phía sau vận hành dễ dàng hơn.

Hỗn hợp nước - bùn từ ngăn phản ứng sẽ được chảy sang bể lắng 1, tại đây bùn được tách ra khỏi nước thải nhờ quá trình lắng trọng lực. Phần nước thải sau đó tiếp tục được đưa sang công đoạn xử lý tiếp theo.

Bể sinh học thiếu khí - hiếu khí (công nghệ AO)

n

Sau khi nước thải được loại bỏ các sơ bộ các kim loại nặng, dầu mỡ bằng phương pháp hóa lý, nước thải tiếp tục được đưa sang bể xử lý thiếu khí. Tại bể này

hơ

được bơm tuần hoàn một phần nước thải trong ngăn Oxi hóa (bể Aeroten) để loại bỏ hàm lượng nito, phốt pho dư và một phần chất hữu cơ sau khi được xử lý triệt để

D

ạy

Kè

m

Q uy

N

hơn bằng phương pháp xử lý sinh học hiếu khí.

Bể Aeroten là công trình xử lý chính của hệ thống xử lý. Nó làm giảm tới hơn 95% chất hữu cơ hòa tan và Nitrat hóa Amoni thành NO 3 - và quyết định đến chất lượng đầu ra của nước thải.

Quá trình xử lý trong bể Aeroten là quá trình xử lý sinh học hiếu khí với sự tham gia của hệ vi sinh vật hiếu khí kết hợp với oxy nhân tạo. Oxy nhân tạo được cấp vào bể nhờ hệ thống máy thổi khí. Quá trình oxy hoá chất hữu cơ được mô tả theo phương trình sau:

m /+

Tế bào vi sinh + chất hữu cơ + O 2

co

Quá trình Nitrat hóa:

VSV

NO2-

NO3-

e.

NH4+ + O2

Tế bào mới + CO 2 + H 2 O

oo

gl

Sau khi đã xử lý trong bể Aeroten, nước thải được dẫn qua bể lắng 2 để tách bùn hoạt tính. Bùn hoạt tính thực chất chính là sinh khối (tế bào của vi sinh vật sinh ra trong quá trình phân huỷ chất hữu cơ ở bể Aeroten.

G

Bể thứ cấp (Bể lắng 2) Bể lắng 2 được thiết kế là loại bể lắng đứng, loại bỏ bông bùn bằng cơ chế lắng trọng lực. Trong đáy bể lắng có bố trí góc nghiên thành bể lớn hơn 45- 600 để thu gom bùn hoạt tính về bể chứa bùn. Tại bể chứa bùn, một phần bùn sẽ được tuần hoàn trở lại bể Aeroten để bổ sung lượng sinh khối mất đi trong quá trình xử lý.

Phần còn lại được đưa vào bể nén bùn làm giảm độ ẩm trước khi đưa qua máy ép bùn hoặc sân phơi bùn (sân phơi cát).

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

Bể lọc Nước thải sau khi đã được xử lý và qua bể lắng để tách bùn, tiếp tục được xử lý tại bể lọc để đảm bảo đến đạt tiêu chuẩn loại A, bể lọc được kết hợp lọc sinh học, cơ học cũng như hấp phụ.

Bể tiêu hủy bùn và nén bùn Bể tiêu hủy bùn được thiết kế 3 ngăn nhằm giảm thể tích bùn và phân hủy

n

phần chất hữu cơ trong bùn sinh học từ bể lắng 2, phần nước rích ra từ bể này sẽ được thu gom về bể điều hòa và tiếp tục xử lý. Phần bùn căn định kỳ hút lên bể nén

N

Q uy

trước khi được đưa vào làm khô bùn bằng máy ép.

hơ

bùn và cung cấp hóa chất để giảm độ nhớt trước khi đưa vào máy ép bùn.

Ngăn cuối để nén bùn, là bể chứa bùn làm tăng nồng độ bùn, giảm độ nhớt

m /+

D

ạy

Kè

m

Bể khử trùng Nước thải sau khi qua bể sinh học hiếu khí vẫn còn vi khuẩn gây bệnh trong nước thải sinh hoạt nên cần thiết phải khử trùng trước trước khi xả nước ra nguồn tiếp nhận. Phương pháp khử trùng là dùng Clorine dạng bột hòa tan hoặc Canxi-hipo-clo-rơ (Ca(OCl) 2 ) dạng hòa tan. Quá trình khử trùng được thực hiện trong bể khử trùng. Dung dịch hóa chất khử trùng được bơm vào bể khử trùng nhờ bơm định lượng hoá chất.

Máy ép bùn Bùn ở các bể lắng có độ ẩm cao, do đó cần phải có bể nén bùn để làm giảm

G

oo

gl

e.

co

độ ẩm của bùn trước khi đưa qua xử lý tiếp theo ở máy ép bùn. Việc làm giảm độ ẩm của bùn sẽ làm cho thời gian ép bùn giảm xuống và quá trình ép bùn dễ dàng hơn. Bể nén bùn được sử dụng là bể nén bùn trọng lực, nguyên tắc hoạt động giống như bể lắng đứng. Bùn loãng bùn dư của bể lắng được đưa vào ống cấp bùn ở tâm bể. Dưới tác dụng của trọng lực bản thân, bùn sẽ lắng xuống và kết chặt lại, đồng thời đổ ẩm của bùn sẽ giảm xuống. Nước sinh ra trong quá trình nén và ép bùn (nước rích) được thu gom trở lại bể điều hoà để xử lý lại. Bùn sau khi qua bể nén bùn được qua máy ép bùn cùng với hoá chất đông tụ. Việc thêm vào các hoá chất đông tụ sẽ làm cho bùn đông đặc lại nhanh hơn và quá trình ép bùn dễ dàng hơn.

Bùn sau khi ép được sử dụng làm chất trợ phân bón hoặc đưa ra bãi rác cụm CN để chuyển đi.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ KẾT LUẬN Ô nhiễm làng nghề không phải là vấn đề mới và ô nhiễm làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh đang được cả xã hội quan tâm.

Sau thời gian nghiên cứu Luận văn thu được 2 nhóm kết quả chính: Nhóm kết quả về hiện trạng môi trường làng nghề: - Phân tích môi trường nước mặt và nước thải thì các chỉ tiêu: BOD5,

hơ

n

COD,SS, Fe, Cu, Ni, Pb đều vượt quá QCCP về chất lượng nước mặt gây nên tình

Q uy

N

trạng ô nhiễm nguồn nước mặt nghiêm trọng. Các ao hồ nước mặt còn lại trong làng nghề đều không đạt đủ tiêu chuẩn về nước cho sinh hoạt và nuôi trồng thủy sản.

- Ngoài ô nhiễm môi trường nước khí thải thoát ra từ quá trình tái chế, nhúng rửa các sản phẩm nhôm đặc biệt gây mùi khó chịu nhất là vào mùa hè theo như đo

m

đạc hàm lượng bụi, Pb, SO 2 , NO 2 , KLN đều vượt quá QCCP về chất lượng không

Kè

khí xung quanh.

ạy

- Bên trong các khu vực sản xuất, không khí cũng không đạt tiêu chuẩn theo

D

QĐ 3733 về chất lượng không khí khu vực làm việc các chỉ tiêu như Pb, Al, Cu,

m /+

Bụi đều vượt quá tiêu chuẩn.

gl

e.

co

- Hiện nay đất đai trong làng nghề có đến 60% không canh tác được, số còn lại thì sản phẩm cũng không đủ chất lượng sử dụng là do đất bị ô nhiễm kim loại nặng quá nặng. Hàm lượng Pb, Cd, Cu đều vượt quá QCCP về chất lượng đất nông nghiệp nhiều lần. . Trên cơ sở phân tích, luận văn đã chỉ ra được những nguyên nhân ô nhiễm

oo

môi trường làng nghề và để khắc phục ô nhiễm môi trường ở làng nghề, các giải

G

pháp chính bao gồm: - Thống nhất xây dựng cụm công nghiệp tại cánh đồng sau làng quy mô

25

ha.

- Đề xuất sơ đồ khối xử lý nước thải cho làng nghề.

- Xây dựng nhà xưởng công nghiệp để tập trung các hộ sản xuất với diện tích 300m2 chiều dài phân xưởng 20m, chiều rộng 15m, chiều cao 6m, nhà xưởng được làm bằng gạch, vữa, lợp mái tôn. Bên trong nhà xưởng bố trí 10 lò nấu kim loại

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

- Lắp đặt hệ thống thu khí, thông gió, xử lý khí cho nhà xưởng sản xuất.

Theo tính toán lắp đặt thêm 3 quạt thông gió trong phân xưởng để tạo điều kiện lao động thoải mái cho người lao động.

- Đề xuất phương án quản lý chất thải rắn cho làng nghề.

- Đề xuất phương án trang bị Phương tiện bảo vệ cá nhân cho người lao động.

KIẾN NGHỊ

hơ

n

Qua khảo sát và nghiên cứu trên thực tế, luận văn đưa ra một số kiến nghị sau:

Q uy

N

- Làng nghề tái chế nhôm xã Văn Môn cần triển khai quy hoạch các hộ làm nghề ra khu vực theo định hướng một cách sớm nhất có thể để cải thiện tình trạng

m

khu vực làng nghề đồng thời có đủ cơ sở vật chất áp dụng các phương pháp xử lý

Kè

môi trường triệt để.

- Các cấp chính quyền quản lý từ trung ương đến địa phương cần đề cao

ạy

công tác BVMT, hoàn thiện các chính sách, thể chế, hạn chế các sai phạm, nâng cao

D

nhận thức cho cán bộ, người dân để cùng chung tay vì môi trường sống của cộng

m /+

đồng.

G

oo

gl

e.

co

- Cần tuyển chọn nguyên, nhiên liệu đầu vào để sản xuất sạch hơn.

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Tài nguyên và Môi trường, QCVN 08: 2008 – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt, 2008.

2. Bộ Tài nguyên và Môi trường, QCVN 05: 2009 – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng không khí xung quanh, 2009.

3. Bộ Tài nguyên và Môi trường, QCVN 40: 2011 – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp, 2011.

hơ

n

4. Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội, Quốc phòng an ninh năm 2012 của UBND xã Văn Môn.

Q uy

N

5. Lê Huy Bá – Độc học môi trường cơ bản – Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh - 2008

m

6. Cục thống kê tỉnh Bắc Ninh - Niên giám thống kê tỉnh Bắc Ninh 2012 -

Kè

NXB Thống kê - 2012.

7.Đặng Kim Chi – Làng nghề Việt Nam và Môi trường – Nhà Xuất bản Khoa

ạy

học kỹ thuật

D

8.Trần Ngọc Chấn – Kỹ thuật thông gió – Nhà Xuất bản xây dựng – 2009

m /+

9.Lê Văn Doanh – Kỹ thuật chiếu sáng – Nhà xuất bản Khoa học kỹ thuật. dựng – 2009

co

10.Hoàng Thị Hiền – Thiết kế thông gió Công nghiệp – Nhà Xuất bản xây

e.

11.Nguyễn An Lương – Bảo hộ lao động – Nhà Xuất bản lao động – 2006.

gl

12. Trần Văn Nhân, Ngô Thị Nga – Giáo trình công nghệ xử lý nước thải,

oo

NXB Khoa học và Kỹ thuật, 2006.

G

13. Sở Tài Nguyên và Môi Trường tỉnh Bắc Ninh, Báo cáo hiện trạng làng

nghề Văn Môn, 2012.

14.Tổng cục thống kê – Niên giám thống kê Quốc gia – 2012 15.Nguyễn Minh Thái – Thiết kế kiến trúc công nghiệp – Nhà Xuất bản xây dựng – 2011.

16.Lê Vân Trình – Giáo trình Kỹ thuật thông gió – Nhà xuất bản Lao động - 2002 17. Trung tâm quan trắc và phân tích môi trường tỉnh Bắc Ninh, Báo cáo quan

trắc môi trường làng nghề tỉnh Bắc Ninh, 2014

Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú # Google.com/+DạyKèmQuyNhơn