Chủ đề Hợp chất của cacbon

BÀI 16: HỢP CHẤT CỦA CACBON I- Mục tiêu chủ đề 1. Kiến thức, kỹ năng, thái độ: Kiến thức Biết được: - Tính chất vật lí của CO và CO2. Điều chế CO, CO2 trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp.

- CO là oxit không tạo muối, độc, khử được nhiều oxit kim loại ở nhiệt độ cao.

- CO2 có những tính chất hóa học của oxit axit, có tính oxi hóa yếu (tác dụng với Mg, C).

- H2CO3 là axit yếu, không bền.

- Tính chất vật lí, tính chất hóa học của muối cacbonat (nhiệt phân, tác dụng với axit).

- Cách nhận biết muối cacbonat bằng phương pháp hoá học.

Hiểu được: - CO có tính khử ( tác dụng với oxit kim loại), CO2 là một oxit axit, có tính oxi hóa yếu ( tác dụng với Mg, C ).

- Hiểu được tính chất tác dụng với axit, tác dụng với dung dịch kiềm và phản ứng nhiệt phân của muối cacbonat.

Kĩ năng - Quan sát thí nghiệm, hình ảnh thí nghiệm rút ra nhận xét về tính chất của oxit của cacbon và muối cacbonat.

- Viết các PTHH minh hoạ tính chất hoá học của CO, CO2, muối cacbonat.

- Tính thành phần % muối cacbonat trong hỗn hợp ; Tính % khối lượng oxit trong hỗn hợp phản ứng với CO; tính % thể tích CO và CO2 trong hỗn hợp khí.

Thái độ - Say mê, hứng thú học tập, yêu khoa học.

- Có ý thức vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống.

2. Định hướng các năng lực có thể hình thành và phát triển - Năng lực thực hành và quan sát thí nghiệm.

- Năng lực hoạt động nhóm.

- Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề thông qua môn hóa học.

- Năng lực tính toán

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học - Năng vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống.

II- Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 1. Giáo viên - Dụng cụ và hóa chất: *Hóa chất: CaCO3, dd HCl, dd Ca(OH)2, dd Ca(HCO3)2, giấy quỳ tím. *Dụng cụ: ống nghiệm, ống nhỏ giọt, kẹp gỗ, giá đỡ, bình thu khí, ống dẫn khí.

- Bảng tính tan - Phiếu học tập 2. Học sinh - Ôn lại các kiến thức đã học có liên quan đến oxit trung tính, oxit axit, axit H2CO3 (lớp 9), cacbon (lớp 11).

- Hoàn thành phiếu học tập theo yêu cầu của GV

III- Chuỗi các hoạt động học 1. Giới thiệu chung Do trước khi học bài Hợp chất của cacbon, HS đã được học về bài cacbon (lớp 11).

Ngoài ra ở lớp 9 HS đã được học oxit trung tính, oxit axit và một số kiến thức liên quan đến axit H2CO3 và muối cacbonat. Do đó GV cần chú ý khai thác triệt để các kiến thức đã học của HS để phục vụ cho việc nghiên cứu chủ đề mới.

Hoạt động trải nghiệm, kết nối được thiết kế nhằm huy động những kiến thức đã được học của HS về tính chất của cacbon, tính chất của oxit axit và những kiến thức liên quan đến thực tế để vận dụng sang bài Hợp chất của cacbon, HS sẽ gặp khó khăn và phải chuyển sang hoạt động hình thành kiến thức.

Hoạt động hình thành kiến thức gồm các nội dung chính sau: Cacbon monooxit (tính chất vật lí, tính chất hóa học và điều chế) ; Cacbon dioxit (tính chất vật lí, tính chất hóa học, điều chế) ; Axit cacbonic; Muối cacbonat (tính chất và ứng dụng). Các nội dung kiến thức này được thiết kế thành các hoạt động học của HS. Thông qua các kiến thức đã học, HS suy luận, thực hiện thí nghiệm kiểm chứng để rút ra các kiến thức mới.

Hoạt động luyên tập được thiết kế các câu hỏi/bài tập để củng cố, khắc sâu các nội dung kiến thức trọng tâm: - CO có tính khử ( tác dụng với oxit kim loại), CO2 là một oxit axit, có tính oxi hóa yếu ( tác dụng với Mg, C ).

- Muối cacbonat có tính chất nhiệt phân, tác dụng với axit. Cách nhận biết muối cacbonat.

Hoạt động vận dụng, tìm tòi mở rộng được thiết kế cho HS về nhà làm, nhằm mục đích giúp HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học trong bài để giải quyết các câu hỏi, bài tập gắn với thực tiễn, thực nghiệm mở rộng kiến thức (HS có thể tham khảo tài liệu, internet…) và không bắt buộc tất cả HS phải làm, tuy nhiên GV động viên khuyến khích HS tham gia, nhất là HS say mê học tập, nghiên cứu, HS khá, giỏi và chia sẻ kết quả với lớp.

2. Thiết kế chi tiết từng hoạt động A. HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, KẾT NỐI (…………….) a. Mục tiêu hoạt động: Vận dụng các kiến thức thực tế và kiến thức đã học của HS (oxit axit lớp 9; bài Cacbon vừa học xong) và tạo nhu cầu tiếp tục tìm hiểu kiến thức mới.

Nội dung HĐ: Tìm hiểu tính chất của CO2 và CO, b. Phương thức tổ chức: -GV tổ chức cho HS hoạt động nhóm, yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau: Câu 1: Xem thông tin sau và dự đoán nguyên nhân gây ra cái chết của các thanh niên?

Quảng Ninh công bố vụ 6 thanh niên chết trong quán karaoke 09/09/2014 10:17

Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Đăng Huy Hậu đã chủ trì công bố thông tin ban đầu về vụ việc trên.

Theo báo cáo của UBND huyện Hải Hà, vào khoảng 21h ngày 7.9, một nhóm thanh niên gồm 12 người (trong đó có 1 nữ) vào hát tại 3 phòng 1,2,3, tại quán Karaoke Queen Club của anh Nguyễn Hữu Tuyến (SN 1981, trú tại 43 phố Chu Văn An, thị trấn Quảng Hà, Hải Hà).

Đến khoảng 21h30, anh Tuyến ra về và bàn giao quán cho Đinh Văn Thuấn quản lý. Vào thời điểm này tại quán bị mất điện do trên địa bàn huyện Hải Hà có mưa to, dông lốc. Vì vậy, Thuấn đã mang máy phát điện vào trong quán nổ máy phục vụ khách. Đến 15h30 ngày 8.9, Thuấn trở lại quán thì thấy phát hiện 12 khách nằm sõng soài. Trong đó 6 khách thiệt mạng, 6 người còn lại thở thoi thóp.

Ngay sau vụ việc xảy ra, lãnh đạo Huyện uỷ, UBND huyện Hải Hà, Công an huyện có mặt tại quán, phong toả hiện trường.

Qua khảo sát quán karaoke có tường bao kín. Nguyên nhân dẫn đến tử vong của 6 người là do quán chạy máy nổ trong nhà. Phía Công an huyện Hải Hà cũng xác nhận, 12 khách đến hát karaoke tại quán Queen Club để liên hoan chia tay một người bạn sắp lên đường nhập ngũ.

Câu 2: Cho biết chất nào gây ra hiệu ứng nhà kính?

theo Danviet

Dự kiến một số khó khăn, vướng mắc của HS và giải pháp hỗ trợ: + HS có thể không biết nguyên nhân ra cái chết của các thanh niên (GV gợi ý: Do hít nhiều khí CO) và chất gây ra hiệu ứng nhà kính (GV gợi ý: Do khí CO2) Vậy CO và CO2 thuộc loại hợp chất gì và có tính chất hóa học như thế nào? Ta sẽ nghiên cứu tiếp trong tiết học hôm nay? c. Đánh giá kết quả hoạt động -Sản phẩm : HS hoàn thành câu hỏi số 1, 2.

-Đánh giá kết quả hoạt động: +Thông qua quan sát các nhóm hoạt động của HS, GV kịp thời phát hiện những khó khăn vướng mắc để gợi ý cho HS. +Thông qua báo cáo của HS, GV sẽ biết được HS có kiến thức nào về tính chất của CO, CO2, những kiến thức nào cần phải điều chỉnh, bổ sung ở các hoạt động tiếp theo.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1(……………. phút): Tìm hiểu tính chất vật lí, tính chất hóa học của cacbon monooxit CO a. Mục tiêu hoạt động -

Nêu được một số tính chất vật lý của cacbon monooxit (trạng thái, màu sắc, mùi vị, độ tan,…).

-

Dự đoán tính chất hóa học của cacbon monooxit. Viết các phương trình hóa học minh họa tính chất hóa học.

-

Ý thức bảo vệ sức khoẻ khi tiếp xúc với khí độc CO trong quá trình đun bếp than, nung gạch, ….

-

Rèn năng lực hợp tác, năng lực tự học.

-

Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học.

b. Phương thức tổ chức hoạt động Tìm hiểu tính chất vật lý (…………… phút) -

Hoạt động cá nhân: Yêu cầu HS nghiên cứu SGK cho biết một số tính chất vật lý của cacbon monooxit (trạng thái, màu sắc, mùi vị, độ tan,…).

-

Hoạt động chung cả lớp: GV mời một số HS báo cáo, các HS khác góp ý, bổ sung.

GV hướng dẫn HS chuẩn hóa kiến thức về tính chất vật lí của CO. Đồng thời cho HS xem video về cơ chế gây độc của CO (để củng cố tính độc của CO) và giúp học sinh rút ra các biện pháp phòng ngừa khí CO.

Tìm hiểu tính chất hóa học ( ……………..phút) -

Hoạt động nhóm: HS hoạt động nhóm thảo luận và hoàn thành phiếu học tập 1 trên bảng nhóm.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 Hãy hoàn thành các phản ứng sau đây (nếu có) để rút ra tính chất hóa học của cacbon monooxit: (1) CO + NaOH (2) CO + HCl

→ CO có tính chất gì?

(3) CO + O2 (4) CO + CuO -

→ CO có tính chất gì?

Hoạt động chung của cả lớp: • GV mời các nhóm treo bảng nhóm báo cáo kết quả. Các nhóm nhận xét, góp ý, bổ sung cho nhau. GV nhận xét, hướng dẫn HS chuẩn hóa kiến thức tính chất hóa học của CO. • GV bổ sung kiến thức tính chất hóa học của CO: CO chỉ khử được các oxit của các kim loai đứng sau Al: VD: Fe, Sn, Cu, Pb, …

Tính khử của CO mạnh hơn của C, là một trong những chất khử mạnh nhất.

c. Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động Sản phẩm • Nêu được tính chất vật lí của cacbon monooxit: CTPT: CO Là chất khí, không màu, không mùi, không vị, tan rất ít trong nước. Khí CO rất độc.

dCO/kk :28/29, hơi nhẹ hơn không khí.

Thl : - 191,5oC

Thr : - 205,2oC

• Rút ra được các tính chất hóa học của cacbon monooxit: 1. Cacbon monooxit là oxit không tạo muối (oxit trung tính).

-

Không tác dụng với nước, axit và dung dịch kiềm ở điều kiện thường.

2. Tính khử a. Tác dụng với O2 -

Khí CO cháy với ngọn lửa màu lam nhạt và toả nhiều nhiệt 2CO + O2

o

t  →

2CO2

b. Tác dụng với một số oxit kim loại (oxit của kim loại đứng sau Al) o

t CuO + CO  → CO2 + Cu

Dự kiến một số khó khăn, vướng mắc của HS và giải pháp hỗ trợ: -

HS có thể gặp khó khăn khi viết phản ứng của CO với oxit kim loại sau Al . Vì vậy GV có thể hướng dẫn HS viết phương trình phản ứng. Và nhấn mạnh tính chất này được dùng trong luyện kim để khử các oxit kim loại. Đánh giá kết quả hoạt động

-

Thông qua quan sát: GV chú ý quan sát khi các nhóm tìm hiểu về các tính chất hóa học của khí CO để kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc của HS và có giải pháp hỗ trợ hợp lí.

- Thông qua hoạt động chung của cả lớp: + GV nhận xét, đánh giá chung, giúp HS nhận ra lỗi sai và chuẩn hóa kiến thức tính chất vật lí. + Đánh giá bằng nhận xét: GV cho các nhóm tự đánh giá kết quả hoạt động nhóm của mình và cho các nhóm nhận xét, đánh giá lẫn nhau. GV nhận xét, đánh giá chung, giúp HS nhận ra lỗi sai và chuẩn hóa kiến thức tính chất hóa học.

Hoạt động 2 (………….phút) : Tìm hiểu điều chế CO a. Mục tiêu hoạt động -

Nêu được: • Phương pháp điều chế khí CO trong phòng thí nghiệm.

• Ưu, nhược điểm của mỗi phương pháp điều chế khí CO trong công nghiệp.

-

Rèn năng lực hợp tác, năng lực tự học.

-

Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học.

b. Phương thức tổ chức PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Đọc các thông tin trong SGK về điều chế CO. 1. Nêu phương pháp điều chế khí CO trong phòng thí nghiệm.

2. Nêu phương pháp điều chế khí CO trong công nghiệp và thành phần khí thu được.

3. Viết PTHH của các phản ứng điều chế.

-

GV cho HS hoạt động nhóm: Thảo luận và hoàn thành phiếu học tập 2.

-

Hoạt động chung của cả lớp: GV yêu cầu 1 số nhóm báo cáo kết quả. Các nhóm khác nhận xét, bổ sung, góp ý về các phương pháp điều chế khí CO. Sau đó, GV hướng dẫn HS chuẩn hóa kiến thức về điều chế khí CO.

c. Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động Sản phẩm: Báo cáo của các nhóm về các phương pháp điều chế khí CO. -

Trong phòng thí nghiệm:

HCOOH H SO 2

-

4

đặc, to

CO + H2O .

Trong công nghiệp:

+ Cho hơi H2O qua than nóng đỏ.

C + H2O

∼ 10500C

CO + H2

+ Thoåi không khí qua th an nung ñoû trong caùc loø gas C + O2 CO2 + C

o

t  → o

t  →

CO2 2CO.

Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động: -

Thông qua quan sát: GV chú ý quan sát khi các nhóm tìm hiểu về các phương pháp điều chế khí CO để kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc của HS và có giải pháp hỗ trợ hợp lí.

-

Thông qua sản phẩm học tập: Báo cáo của các nhóm về các phương pháp điều chế khí CO, GV giúp HS tìm ra chỗ sai cần điều chỉnh và chuẩn hóa kiến thức.

Hoạt động 3: Tính chất vật lí, tính chất hóa học của cacbon đioxit. a) Mục tiêu: -

Nêu một số tính chất vật lí của cacbon đioxit (trạng thái, màu sắc, khả năng tan trong nước); tính chất hóa học của cacbon đioxit.

-

Rèn luyện năng lực tự học, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học. b) Phương thức tổ chức hoạt động:

-

HĐ cá nhân: HS hoạt động theo phiếu học tập số 3 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

Câu hỏi 1: Thực hiện các thí nghiệm theo hướng dẫn sau:

dd HCl

+ Thí nghiệm

Phấn chứa CaCO3

Nhỏ từ từ dung CO2 tác dụng với quì

1: Điều chế khí CO2(như hình vẽ): Bình thu CO2

dịch HCl vào CaCO3. Cho khí tím ẩm.

+ Thí nghiệm 2: Dẫn khí CO2 vào dung dịch nước vôi trong. + Thí nghiệm 3: Dẫn khí thu được vào lọ tam giác. Sau đó đưa thanh gỗ đang cháy vào bình chứa khí CO2.

Câu hỏi 2: Quan sát thí nghiệm và trả lời các câu hỏi sau đây: (trình bày vào bảng nhóm) + Trạng thái, màu sắc, mùi của khí CO2? + TN1: Cho biết sự thay đổi màu của quỳ tím? + TN2: Nêu hiện tượng và viết phương trình phản ứng. → CO2 thuộc loại oxit nào? + TN3: Khí CO2 có duy trì sự cháy không?

-

HĐ chung cả lớp: + HS treo bảng nhóm lên bảng. + GV mời một nhóm báo cáo, các nhóm khác góp ý, bổ sung. + Sau đó GV mời đại diện các nhóm trình bày câu hỏi số 3 trong PHT.

-

Dự kiến một số khó khăn, vướng mắt của HS và giải pháp hỗ trợ : + Trong phần tính chất vật lí :HS sẽ không nêu được CO2 rắn gọi là nước đá khô.

Khi đó GV nên lưu ý với HS là : Nước đá khô không nóng chảy mà thăng hoa, được dùng để tạo môi trường lạnh không có hơi ẩm. + Trong phần tính chất hóa học HS sẽ nêu được khí CO2 không duy trì cháy nên dùng để dập tắt các đám cháy. Nhưng HS sẽ không nắm được khí CO2 không dùng để chữa các đám cháy kim loại như Al, Mg… (GV bổ sung cho HS). Và HS sẽ không nêu được tính OXH yếu của CO2. (GV bổ sung cho HS).

c) Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động: -

Sản phẩm: HS ghi câu trả lời vào vở để hoàn thành các câu hỏi trong phiếu học tập số 2.

II. Tính chất vật lí: -

Trạng thái: Chất khí

-

Màu sắc: không màu

-

Khả năng hòa tan: tan ít trong nước

-

Tỉ khối hơi CO2/kk: nặng gấp00 1,5 lần không khí

-

Nước đá khô là CO2 rắn dễ thăng hoa tạo môi trường lạnh và khô.

III. Tính chất hóa học: 1. CO2 là oxit axit - Khi tan trong nước: CO2 + H2O

H2CO3

- Khi tác dụng với oxít bazơ và bazơ tạo muối: CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O 2. CO2 không cháy, không duy trì sự cháy Lưu ý: Không dùng CO2 để dập tắt các đám cháy của kim loại mạnh Mg, Al vì CO2 có tính oxi hóa (không đặt trưng) khi gặp chất khử mạnh sẽ phản ứng ௧೚

Vd: CO2 + Mg ሱۛሮ 2MgO + C Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động: -

Thông qua quan sát: GV chú ý quan sát khi các nhóm điều chế khí CO2 và tìm hiểu tính chất của CO2 để kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc của HS và có giải pháp hỗ trợ hợp lí.

- Thông qua sản phẩm học tập: -+ GV nhận xét, đánh giá chung, giúp HS nhận ra lỗi sai và chuẩn hóa kiến thức tính chất vật lí. GV cho HS xem video: về hiệu ứng nhà kính.

- Đánh giá bằng nhận xét: GV cho các nhóm tự đánh giá kết quả hoạt động nhóm mình và cho các nhóm nhận xét, đánh giá lẫn nhau. GV nhận xét, đánh giá chung, giúp HS nhận ra lỗi sai cần điều chỉnh và chuẩn hóa kiến thức hóa học. Khi đó GV cho HS xem video: về hiệu ứng nhà kính.

Hoạt động 4: Tìm hiểu điều chế cacbon đioxit a) Mục tiêu: -

Nêu được các phương pháp điều chế CO2 trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp.

-

Rèn luyện năng lực tự học, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học. b) Phương thức tổ chức hoạt động:

-

HĐ cá nhân: HS nghiên cứu SGK và hiểu biết thực tế cho biết phương pháp điều chế CO2 trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp?

-

HĐ chung cả lớp: GV mời một số HS báo cáo, các HS khác góp ý, bổ sung.

c) Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động: - Sản phẩm: Báo cáo của các nhóm về phương pháp điều chế CO2.

- Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động.

B. Cacbon đioxit: I. Điều chế: 1. Trong PTN: CaCO3 + 2HCl → CO2↑ + CaCl2 + H2O 2. Trong CN: o

t → CO2 • C + O2 

• Từ quá trình nung vôi, quá trình lên men rượu từ glocozơ.

Hoạt động 5: Tìm hiểu tính chất vật lý, độ bền, tính axit, hai loại muối của axit cacbonic a) Mục tiêu hoạt động: - Biết được độ bền của axit cacbonic, sự điện li của axit cacbonic trong nước.

- Nêu được hai loại muối của axit cacbonic.

- Rèn luyện năng lực tự học, năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học. b) Phương thức tổ chức hoạt động: - GV giao cho HS hoạt động cá nhân: Nghiên cứu SGK để hoàn thành phiếu học tập số 3.

- Hoạt động của cả lớp: GV mời 2 HS trình bày kết quả, các HS khác góp ý, bổ sung.

- Dự kiến một số khó khăn, vướng mắc của HS và giải pháp hỗ trợ: + Học sinh có thể gặp khó khăn khi nêu ví dụ công thức một số muối cacbonat và hiđrocacbonat vì không nắm được hóa trị hai ion CO32-, HCO3-. GV lưu ý cho HS ion CO32hóa trị 2, ion HCO3- hóa trị 1.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3 Câu 1: a) Nhận xét về độ bền của H2CO3 trong dung dịch.

.............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. b) Dựa vào kiến thức đã học ở chương 1: Sự điện li, viết phương trình điện li của axit cacbonic và nhận xét về tính axit của nó. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. c) H2CO3 tạo được các loại muối nào? Cho ví dụ. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. c) Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động: - Sản phẩm: HS ghi câu trả lời vào vở để hoàn thành các câu hỏi trong PHT số 1.

I. Axit cacbonic + Axit cacbonic (H2CO3): kém bền, chỉ tồn tại trong dung dịch loãng, dễ bị phân hủy thành CO2 và H2O. + Trong dung dịch, H2CO3 là axit yếu, phân li 2 nấc: H+ + HCO3-

H2CO3 HCO3+

H+ + CO32-

Axit cacbonic tạo ra 2 loại muối: muối cacbonat: Na2CO3, CaCO3,…và muối

hiđrocacbonat: NaHCO3, Ca(HCO3)2,…

- Đánh giá kết quả hoạt động: + Thông qua quan sát: Trong quá trình HS hoạt động cá nhân, GV chú ý quan sát, kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc của HS và có hướng hỗ trợ. + Thông qua báo cáo của HS: GV hướng dẫn HS chốt lại các kiến thức về độ bền, tính axit và 2 loại muối của axit cacbonic.

Hoạt động 6: Nghiên cứu tính chất và tìm hiểu ứng dụng của muối cacbonat a) Mục tiêu hoạt động: - Nêu được tính tan của muối cacbonat.

- Hiểu được tính chất tác dụng với axit, tác dụng với dung dịch kiềm và phản ứng nhiệt phân của muối cacbonat.

- Nêu được ứng dụng của một số muối cacbonat quen thuộc.

- Rèn luyện năng lực hợp tác, năng lực thực hành hóa học, kỹ năng tìm kiếm thông tin từ internet. b) Phương thức tổ chức:

Tìm hiểu tính tan của muối cacbonat: - Hoạt động cá nhân: GV yêu cầu HS nghiên cứu “Phụ lục: Bảng tính tan của một số chất trong nước” ở cuối SGK, sau đó nêu nhận xét về tính tan của muối cacbonat và cho ví dụ.

- Hoạt động chung của cả lớp: GV mời một số HS báo cáo, các HS khác góp ý, bổ sung.

GV hướng dẫn để HS chốt lại tính tan của 2 loại muối cacbonat.

Tìm hiểu tính chất hóa học của muối cacbonat: - GV yêu cầu các nhóm tiến hành thí nghiệm và hoàn thành phiếu học tập số 2, kết hợp nghiên cứu SGK. Sau đó, GV mời đại diện một số nhóm báo cáo quá trình thí nghiệm, nêu hiện tượng, giải thích, viết phương trình hóa học xảy ra. Từ đó kết luận về tính chất hóa học của muối cacbonat. Các nhóm khác góp ý, bổ sung.

- GV yêu cầu HS tham khảo thêm SGK và chốt lại tính chất hóa học của muối cacbonat.

Tìm hiểu ứng dụng của muối cacbonat: - GV yêu cầu HS về nhà nghiên cứu SGK, kết hợp với internet và cho biết ứng dụng chủ yếu của 3 muối: CaCO3, Na2CO3 và NaHCO3 (HS ghi ứng dụng vào vở, buổi sau GV kiểm tra hoặc cho các nhóm kiểm tra chéo và bổ sung lẫn nhau). c) Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động - Sản phẩm: Nêu được: + Muối cacbonat của kim loại kiềm, amoni và đa số các muối hiđrocacbonat dễ tan: K2CO3, (NH4)2CO3, Ca(HCO3)2,… + Muối cacbonat của kim loại khác không tan trong nước: CaCO3, BaCO3,…

Nêu được cách tiến hành, kết quả thí nghiệm theo bảng sau: PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 Cách tiến hành

Tên TN TN 1: dd Ca(HCO3)2 + dd HCl TN 2: dd Ca(HCO3)2 + dd Ca(OH)2

Rút ra được những tính chất hóa học của muối cacbonat: • Tác dụng với dung dịch axit, giải phóng khí CO2: Ca(HCO3)2 + 2HCl → CaCl2 + 2CO2↑ + 2H2O HCO3- +

H+

→ CO2↑ + H2O

Hiện tượng, PTHH

Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2↑ + H2O CO32- +

2H+ → CO2↑ + H2O

• Muối hiđrocacbonat tác dụng với dung dịch kiềm tạo ra muối cacbonat trung hòa: Ca(HCO3)2 + Ca(OH)2 → 2CaCO3↓ + 2H2O HCO3- + OH- + Ca2+ → CaCO3 + H2O • Muối cacbonat trung hòa của kim loại (trừ kim loại kiềm), muối hiđrocacbonat bị nhiệt phân: CaCO3

௧೚

→ CaO + CO2 ௧೚

2NaHCO3 → Na2CO3 + CO2 + H2O - Báo cáo của HS ghi trong vở về ứng dụng chủ yếu của 3 muối: CaCO3, Na2CO3 và NaHCO3.

- Đánh giá kết quả hoạt động: + Thông qua quan sát: Trong quá trình HS hoạt động cá nhân, GV chú ý quan sát, kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc của HS và có hướng hỗ trợ. + Thông qua báo cáo của HS: GV hướng dẫn HS chốt lại tính tan của 2 loại muối cacbonat. + Thông qua hoạt động chung của cả lớp: Đánh giá bằng nhận xét: GV cho các nhóm tự đánh giá quá trình làm thí nghiệm của mình và cho các nhóm nhận xét, đánh giá lẫn nhau.

GV nhận xét, đánh giá chung. + Thông qua bài báo cáo của HS ghi trong vở về ứng dụng của muối cacbonat, GV giúp HS tìm chỗ sai để điều chỉnh và chuẩn hóa kiến thức.

C. LUYỆN TẬP: a) Mục tiêu hoạt động: - Củng cố, khắc sâu các kiến thức đã học trong bài về: Cacbon monooxit (tính chất vật lí, tính chất hóa học và điều chế) ; Cacbon dioxit (tính chất vật lí, tính chất hóa học, điều chế) ; Axit cacbonic; Muối cacbonat (tính chất và ứng dụng).

- Tiếp tục phát triển các năng lực tự học, phát hiện và giải quyết vấn đề thông qua môn học.

- Nội dung hoạt động: Hoàn thành các câu hỏi/bài tập trong phiếu học tập … b) Phương thức tổ chức hoạt động: GV cho HS hoạt động cá nhân là chủ yếu, bên cạnh đó có thể cho HS cặp đôi hoặc trao đổi nhóm nhỏ để chia sẻ kết quả giải quyết các các câu hỏi/bài tập trong phiếu học tập …

Hoạt động chung cả lớp: GV mời một số HS lên trình bày kết quả/ lời giải, các HS khác góp ý, bổ sung, GV giúp HS nhận ra chỗ sai sót cần chỉnh sửa và chuẩn hóa kiến thức/phương pháp giải bài tập.

GV có thể soạn các câu hỏi/bài tập khác, phù hợp với đối tượng HS, tuy nhiên phải đảm bảo mục tiêu chuẩn kiến thức, kĩ năng theo chương trình. Các câu hỏi/bài tập cần mang tính định hướng pháp triển năng lực HS, tăng cường các câu hỏi/bài tập mang tính vận dụng kiến thức, gắn với thực tiễn, thực nghiệm, tránh các câu hỏi/bài tập yêu cầu HS ghi nhới kiến thức máy móc.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ Hoàn thành các câu hỏi/bài tập sau: 1. Trong phòng thí nghiệm, người ta điều chế CO2 bằng phản ứng A. C + O2.

B. nung CaCO3.

C. CaCO3 + dung dịch HCl.

D. đốt cháy hợp chất hữu cơ.

2. Nhóm những chất khí (hoặc hơi) nào dưới đây đều gây hiệu ứng nhà kính khi nồng độ của chúng trong khí quyển vượt quá tiêu chuẩn cho phép?

A. CH4 và H2O. B. CO2 và CH4.

C. N2 và CO.

D. CO2 và O2.

3. Cặp muối nào sau đây không bị nhiệt phân?

A. Li2CO3, NaHCO3.

B. CaCO3, MgCO3

C. Na2CO3, K2CO3.

D. Mg(HCO3)2, Ca(HCO3)2

4. Khi đun nóng dung dịch canxi hidrocacbonat thì có kết tủa xuất hiện. Tổng các hệ số tỉ lượng trong phương trình phản ứng là A. 4

B. 5

C. 6

D. 7

5. Một mẫu khí thải có chứa CO2, NO2, N2 và SO2 được sục vào dung dịch Ca(OH)2 dư.

Trong bốn khí đó, số khí bị hấp thụ là A. 4.

B. 1.

C. 2.

D. 3.

6. Dẫn khí CO đi qua các ống chứa các oxit nung nóng sau: Al2O3, FeO, CuO, MgO đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn. Chất rắn còn dư trong ống nghiệm gồm các chất nào sau đây?

A. Al2O3, Cu, Fe, Mg

B. Al2O3, Cu, Fe, MgO

C. Al, Fe, Cu, MgO

D. Al, Cu, Fe, Mg

7. Dung dịch chất A làm quỳ tím hoá xanh, dung dịch chất B không làm đổi màu quỳ tím.

Trộn lẫn dung dịch của 2 chất lại thì xuất hiện kết tủa. A và B có thể là: A. NaOH và K2SO4

B. KOH và FeCl3

C. Na2CO3 và BaCl2

D. Na2CO3 và KNO3

8. Điều khẳng định nào sau đây không đúng?

A. Khí CO2 được nén trong bình nước ngọt có ga.

B. “ Nước đá khô” là tên gọi của khí CO ở trạng thái rắn.

C. Than hoạt tính là loại than có khả năng hấp phụ mạnh.

D. Nabica (NaHCO3) dùng làm thuốc giảm đau dạ dày do thừa axit.

9. Để phân biệt khí SO2 và khí CO2 thì thuốc thử nên dùng là A. dung dịch NaOH

B. dung dịch Ba(OH)2

C. nước Brom

D. Dung dịch BaCl2

+X +Y +Z 10. Cho chuỗi phản ứng sau: C → CO2  → CaCO3  → CaCl2. X, Y, Z lần lượt là

các chất nào sau đây?

A. O2, CaCl2, HCl B. O2, Ca(OH)2, NaCl C. O2, Ca(OH)2, HCl D. O2, Ca(HCO3)2, BaCl2 11. Hấp thụ hoàn toàn 2,24 lít khí CO2 (đktc) vào 750 ml dung dịch Ba(OH)2 0,2M, thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là A. 29,55.

B. 9,85. C. 19,70.

D. 39,40.

12. Trong quá trình sản xuất vôi xảy ra phản ứng sau: CaCO3

CaO + CO2 (∆Η<0)

a) Làm cách nào để thu được nhiều vôi. Trong sản xuất ta giải quyết như thế nào? b) Nung 1 tấn đá vôi chứa 8% tạp chất trơ. Tính khối lượng vôi sống thu được nếu hiệu suất phản ứng là 95%. c) Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động: - Sản phẩm: - Kiểm tra, đánh giá hoạt động: - Thông qua quan sát: - Thông qua sản phẩm phiếu học tập: D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG VÀ MỞ RỘNG a. Mục tiêu hoạt động -

Hoạt động vận dụng và tìm tòi mở rộng được thiết kế cho HS về nhà làm, nhằm mục đích giúp HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học trong bài để giải quyết các câu hỏi, bài tập gắn với thực tiễn và mở rộng kiến thức cho HS.

b. Nội dung hoạt động -

HS giải quyết các câu hỏi sau:

1. Vì sao khi mở bình nước ngọt có ga lại có nhiều bọt khí thoát ra? Khí đó là khí gì, có công dụng ra sao?

2. Theo quan niệm của người xưa, phụ nữ sau sinh và em bé phải nằm than và ở trong phòng kín. Việc nằm hơ với than sẽ giúp sản phụ tránh cảm lạnh, em bé tay chân cứng cáp hơn. Việc nằm phòng kín sẽ tránh gió lùa vào, sợ em bé bệnh. Theo em, quan niệm trên đúng hay sai? Dùng kiến thức bài học giải thích quan niệm trên đúng hay sai?

3. CO2 thường dùng để dập tắt đám cháy. Vậy có thể sử dụng CO2 để dập tắt đám cháy kim loại có tính khử mạnh hay không? Vì sao?

4. Trong y học, tại sao dược phẩm Nabica (NaHCO3) được dùng làm thuốc chữa đau dạ dày do thừa axit? c. Phương thức tổ chức hoạt động -

GV hướng dẫn HS về nhà làm và hướng dẫn HS tìm nguồn tài liệu tham khảo.

d. Sản phẩm hoạt động -

HS biên soạn câu trả lời vào tập.

e. Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động -

GV cho HS báo cáo kết quả hoạt động vận dụng và tìm tòi mở rộng vào đầu giờ buổi học kế tiếp, GV kịp thời động viên, khích lệ HS đồng thời chuẩn hóa kiến thức.