CHUYÊN ĐỀ CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN ĐẦU TIÊN CỦA LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI – LỊCH SỬ LỚP 8

CHUYÊN ĐỀ DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 8 THCS

vectorstock.com/10212111

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection DẠY KÈM QUY NHƠN EBOOK PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

CHUYÊN ĐỀ CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN ĐẦU TIÊN CỦA LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI – CHƯƠNG TRÌNH LỊCH SỬ LỚP 8 – THCS THEO TINH THẦN CÔNG VĂN 5555 WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

MỤC LỤC Tiêu đề mục

Trang

PHẦN I: LÝ LUẬN CHUNG

2

I. LÝ DO CHỌN CHUYÊN ĐỀ

2

1. Cơ sở lí luận

2

2. Cơ sở thực tiễn

3

II. THỰC TRẠNG KHI THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ

4

1. Thuận lợi

4

2. Khó khăn

5

III. PHẠM VI VÀ MỤC ĐÍCH CỦA CHUYÊN ĐỀ

5

1. Phạm vi chuyên đề

5

2. Mục đích chuyên đề

5

3. Phương pháp

6

PHẦN II: NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ

6

I. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN

6

1. Khái niệm Cách mạng tư sản:

6

2 Nguyên nhân bùng nỗ các cuộc CMTS.

6

3. diễn biến các cuộc cách mạng .

8

4. Mục tiêu và nhiệm vụ của các cuộc CMTS

11

5. Giai cấp lãnh đạo và động lực của cách mạng tư sản:

11

6. Tính chất, kết quả và ý nghĩa lịch sử của cách mạng tư sản

12

7. Nhận diện các cuộc cách mạng tư sản

13

8. Một số nhân vật gắn liền với các cuộc cách mạng tư sản.

14

9. Một số văn kiện lịch sử gắn liền với các cuộc cách mạng tư sản.

14

II. MỘT SỐ CÂU HỎI VÀ GỢI Ý TRẢ LỜI

14

III. KẾT LUẬN

22

IV. BÀI DẠY MINH HỌA

23

1

CHUYÊN ĐỀ CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN ĐẦU TIÊN CỦA LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI PHẦN I: LÝ LUẬN CHUNG I. LÝ DO CHỌN CHUYÊN ĐỀ 1. Cơ sở lí luận Thực hiện Nghị quyết Trung ương Đảng lần 8 Khóa XI, về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục trong những năm qua và thời gian tới, giáo dục đang thực hiện đổi mới theo hướng phát triển năng lực học sinh; các kĩ thuật và phương pháp dạy học tích cực đang được đông đảo các giáo viên tiếp nhận và sử dụng. Thực hiện công văn số 5555/BGDDT về việc hướng dẫn một số nội dung sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá và tổ chức, quản lí các hoạt động chuyên môn trong nhà trường trung học cơ sở. Trong cả nước đang thực hiện đổi mới đồng bộ về mục tiêu, phương pháp, nội dung, hình thức tổ chức, thiết bị và đánh giá chất lượng giáo dục: từ mục tiêu chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh, từ nội dung mang nặng tính hàn lâm sang nội dung có tính thực tiễn cao, từ phương pháp truyền thụ một chiều sang phương pháp dạy học tích cực, từ hình thức dạy học trên lớp là chủ yếu sang kết hợp đa dạng các hình thức dạy học trong và ngoài lớp học, trong và ngoài nhà trường, giáp mặt và trên mạng, từ hình thức đánh giá tổng kết là chủ yếu sang coi trọng đánh giá trên lớp và đánh giá quá trình, từ giáo viên đánh giá học sinh là chủ yếu sang tăng cường việc tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của học sinh . Như vậy khác với dạy học định hướng nội dung, dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là tổ chức cho học sinh hoạt đông học. Trong quá trình dạy học, học sinh là chủ thể nhận thức, giáo viên có vai trò tổ chức, kiểm tra, hỗ trợ hoạt động học tập của học sinh một cách hợp lí sao cho học sinh tự chủ chiếm lĩnh, xây dựng tri thức. quá trình dạy học là quá trình hoạt động của giáo viên và của học sinh trong sự tương tác thống nhất giữa giáo viên, học sinh và tư liệu hoạt động dạy học 2

Xuất phát từ nội dung dạy học hiện nay ở trường phổ thông. Chương trình hiện hành của Việt Nam cũng đã bước đầu được xây dựng theo quan điểm tích hợp song so với thế giới vẫn là chậm và chưa được thực hiện triệt để. Chương trình, sách giáo khoa (SGK) môn Lịch sử THCS hiện hành mặc dù có nhiều tiến bộ, tuy nhiên việc sắp xếp, bố trí chương trình còn nhiều mảng kiến thức thiếu mối liên hệ với nhau. Chính vì vậy, trong dạy học bộ môn lịch sử hiện nay ở trường phổ thông cần xác định những nội dung rời rạc, thiếu mối liên hệ, có những điểm tương đồng gần nhau thành các chuyên đề dạy học nhằm khắc phục những hạn chế trong việc tổ chức dạy học hiện nay, phát huy được những ưu thế của việc tổ chức dạy học theo chuyên đề, giúp học sinh xâu chuỗi, liên hệ, kết nối được các nội dung sự kiện lịch sử với nhau. Mặt khác, ở giáo dục phổ thông, cả năng lực chung cơ bản và năng lực chuyên biệt đều cần được chú ý phát triển. Tuy nhiên, trong từng giai đoạn học tập cần chú trọng vào những loại năng lực khác nhau. Ở tiểu học và trung học cơ sở (THCS) cần tập trung hình thành và phát triển các năng lực chung – cơ bản, điều này dẫn tới một yêu cầu trong việc xây dựng chương trình giáo dục là cần quan tâm đến việc thiết kế các nội dung, môn học mang tính tích hợp và phân hóa phù hợp.

2. Cơ sở thực tiễn Trong thực tế việc nắm vững và vận dụng các phương pháp dạy học tích cực còn nhiều hạn chế, có nơi còn máy móc, lạm dụng. Đại đa số giáo viên chưa tìm ra được mối liên hệ chặt chẽ, phù hợp giữa kĩ thuật dạy học tích cực và tiến trình bài học. Vì vậy, giáo viên chủ yếu vẫn lệ thuộc vào tiến trình bài học được trình bày trong sách giáo khoa, chưa dám chủ động thiết kế tiến trình xây dựng kiến thức phù hợp với phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực. Khả năng khai thác, sử dụng thiết bị dạy học và tài liệu bổ trợ trong quá trình dạy học trên lớp và tự học ở nhà của học sinh còn hạn chế, kém hiệu quả. Phần lớn giáo viên đều lo sợ sẽ bị “cháy giáo án” do học sinh không hoàn thành các hoạt động được giao trong giờ học...

3

Vì vậy, việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực hiện nay (cho dù có thực hiện hoặc chưa thực hiện được) đều chưa có hiệu quả cao: giáo viên chưa thực sự tổ chức hoạt động nhận thức tích cực, sáng tạo, bồi dưỡng phương pháp tự học cho học sinh, việc tăng cường hoạt động học tập tập thể và hợp tác học tập còn hạn chế, chưa kết hợp được sự đánh giá của giáo viên và tự đánh giá của học sinh trong chương trình dạy học. Đứng trước thực trạng ấy, phòng Giáo dục đào tạo Yên Lạc triển khai tổ chức Hội thảo chuyên đề đổi mới sinh hoạt chuyên môn cấp THCS. Nhằm thực hiện tốt sinh hoạt chuyên môn ở các nhà trường.

Là giáo viên dạy Sử ở trường trung học cơ sở, khi được giao nhiệm vụ xây dựng một chuyên đề dạy học nhằm đổi mới nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn theo tinh thần công văn 5555, tôi mạnh dạn xây dựng chuyên đề: CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN ĐẦU TIÊN CỦA LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI– Chương trình Lịch sử lớp 8– THCS .

II. THỰC TRẠNG KHI THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ 1. Thuận lợi - Nghị quyết của Đảng quyết tâm đổi mới giáo dục theo hướng phát triển năng lực học sinh.

- Sở, phòng Giáo dục, nhà trường đề ra chủ trương, biện pháp cụ thể thực hiện đổi mới giáo dục.

- Chương trình giảng dạy bộ môn Lịch sử những năm gần đây có giảm tải một số phần.

- Sở Giáo dục cho phép các trường linh động trong việc xây dựng phân phối chương trình giảng dạy dựa trên khung chương trình Bộ Giáo dục đã quy định.

- Phương tiện dạy học ở các trường: mạng thông tin, máy tính, máy chiếu... tương đối đầy đủ.

4

- Việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh trong những năm gần đây thông qua các bài kiểm tra thường xuyên ở trường đã dần đổi mới theo hướng đánh giá năng lực học sinh, tạo điều kiện cho dạy học chuyên đề.

- Đa số giáo viên và học sinh ủng hộ và sẵn sàng tham gia vào quá trình xây dựng và triển khai dạy học theo chuyên đề.

2. Khó khăn - Sự hiểu biết của giáo viên về phương pháp, kĩ thuật dạy học theo chuyên đề còn hạn chế, chưa làm chủ được phương pháp mới nên giáo viên vất vả hơn khi sử dụng dẫn đến tâm lý ngại sử dụng.

- Dạy học hiện nay chủ yếu được thực hiện trên lớp theo bài/tiết trong sách giáo khoa, khi triển khai theo chuyên đề phải dạy nhiều bài trên nhiều tiết sẽ gặp khó khăn.

- Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh chủ yếu căn cứ vào kế hoạch và phân phối chương trình – phần lớn là đánh giá sự ghi nhớ của học sinh cũng là rào cản lớn đối với việc xây dựng chuyên đề dạy học.

- Cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, thiết bị dạy học ở một số trường còn thiếu thốn.

III. PHẠM VI VÀ MỤC ĐÍCH CỦA CHUYÊN ĐỀ 1. Phạm vi chuyên đề Chuyên đề tập trung nghiên cứu một loạt các cuộc cách mạng tư sản điển hình thời cận đại, bao gồm: Cách mạng Hà Lan thế kỉ XVI, cách mạng tư sản Anh (1640 – 1688), chiến tranh giành độc lập Bắc Mĩ (1775 – 1783), cách mạng tư sản Pháp (1789 – 1794) và thực hiện trong 4 tiết của chương trình lớp 8 – THCS. 2. Mục đích chuyên đề Giúp học sinh hiểu rõ: - Nguyên nhân chung và riêng của các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại.

- Nét đặc thù riêng của từng cuộc cách mạng tư sản thông qua diễn biến.

- Bản chất và tác dụng của các cuộc cách mạng tư sản.

5

- Nhiệm vụ của cách mạng tư sản và phân biệt được cách mạng tư sản với các cuộc cách mạng xã hội khác.

- Từ đó, học sinh có thể vận dụng kiến thức mình cùng các bạn tham gia xây dựng trên lớp để làm các bài tập năng lực mà giáo viên hoạch định.

3. Phương pháp Vận dụng sáng tạo và linh hoạt các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực + Phương pháp vấn đáp + Phương pháp đặt và giải quyết vấn đề + Phương pháp hoạt động nhóm + Phương pháp động não PHẦN II: NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ I. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN 1. Khái niệm Cách mạng tư sản: Theo học thuyết Mác, cách mạng tư sản là cuộc cách mạng do giai cấp tư sản(hay quý tộc mới) lãnh đạo nhằm thay thế chế độ phong kiến, thiết lập nền thống trị của giai cấp tư sản, mở đường cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản.

2 Nguyên nhân bùng nổ các cuộc CMTS. a. Nguyên nhân sâu xa: - Các cuộc CMTS ở Anh – Bắc Mỹ - Pháp diễn ra ở không gian, thời gian khác nhau (Hà Lan thế kỉ XVI, Anh đầu thế kỉ XVII, Bắc Mỹ giữa thế kỉ XVIII, Pháp cuối thế kỉ XVIII). CMTS nổ ra theo đúng quy luật khi tình thế CM xuất hiện với các yếu tố sau: *Về kinh tế: Nền kinh tế TBCN phát triển đến mức độ nhất định, tạo ra mâu thuẫn gay gắt giữa LLSX mới với QHSX cũ, lỗi thời kìm hãm.

- Biểu hiện: + Hà Lan: Vùng đất Nê-đéc-lan (thuộc Bỉ và Hà Lan hiện nay) có nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển nhất châu Âu, nhưng bị sự thống trị của vương quốc Tây Ban Nha kìm hãm sự phát triển.

6

+ Anh: Kinh tế công thương nghiệp phát triển ( Công trường thủ công, ngoại thương phát triển đặc biệt là ngành công nghiệp len dạ…); Quan hệ sản xuất TBCN xâm nhập vào nông nghiệp ( hiện tượng “ Cừu ăn thịt người” mà to mát Mo-rơ miêu tả…). + Bắc Mỹ: Kinh tế công, thương nghiệp phát triển mạnh mẽ, tuy nhiên bị chính sách thực dân Anh ngăn cản. + Pháp: Công thương nghiệp phát triển mạnh vùng ven Địa Trung Hải và Đại Tây Dương về dệt, khai khoáng, luyện kim. Các công ti thương mại có quan hệ buôn bán với nhiều nước; Nền nông nghiệp lạc hậu, và chế độ chuyên chế đối với nông dân …

Sự phát triển trên bị kìm hãm bởi chế độ phong kiến ( ở Anh, Pháp) và sự kìm hãm của Chính phủ Anh với thuộc địa Bắc Mỹ. * Về chính trị - Xã hội: - Chính trị : Chế đô quân chủ chuyên chế lạc hậu hoặc chính quyền thực dân áp bức bóc lột vì vậy có cuộc đấu tranh lực lượng tiến bộ và lực lượng cũ phản động.

- Xã hội + Hà Lan: Nhân dân vùng Nê-đéc-lan với vương quốc Tây Ban Nha + Anh: Tư sản với Qúi tộc mới với Qúi tộc cũ và giáo hội Anh ( Sáclơ I ) + Bắc Mỹ: Tư Sản với quần chúng với chính phủ Anh. + Pháp: Đẳng Cấp thứ 3 với Đẳng cấp 1 và 2… * Về tư tưởng: Diễn ra cuộc đấu tranh giữa tư tưởng mới tiến bộ và tư tưởng cũ phản động, tiêu biểu là Trào lưu Triết học Ánh Sáng ( Mông-te-xki-ơ, Rut-xô, Vônte..) tấn công vào hệ tư tưởng phong kiến lạc hậu.

Mâu thuẫn giữa quan hệ sản xuất mới với quan hệ sản xuất cũ trên các lĩnh vực: kinh tế, chính trị và tư tưởng chính là nguyên nhân cơ bản dẫn đến các cuộc CMTS bùng nổ. b. Nguyên cớ trực tiếp - Xuất phát từ 3 tiền đề trên ở Hà Lan, Anh, Bắc Mỹ, Pháp tất yếu CMTS sẽ nổ ra.

7

- Các sự kiện đã châm ngòi cho CM bùng nổ: + Hà Lan: Cuộc đấu tranh chống lại sự đô hộ của Vương quốc Tây Ban Nha tháng 8-1566 + Anh: Sự kiện khi Sác- Lơ I triệu tập Quốc Hội nhằm tăng thuế ( 4-1640) + Bắc Mỹ: Sự kiện chè Bô-xtơn (1773). + Pháp: Sự kiện Lu-i XVI triệu tập hội nghị 3 đẳng cấp để vay tiền và ban hành thuế mới (5-5-1789).

3.Diễn biến chính của các cuộc cách mạng tư sản a.Cách mạng Hà Lan: - Nhiều cuộc đấu tranh của nhân dân Nê-đéc-lan chống lại chính quyền thực dân phong kiến Tây Ban Nha đã diễn ra, đỉnh cao là năm 1566.

- Năm 1581, các tỉnh miền Bắc Nê-đéc-len đã thành lập “Các tỉnh liên hiệp” (sau là Cộng hòa Hà Lan).

- Năm 1648, chính quyền Tây Ban Nha công nhận nền độc lập của Hà Lan. Cuộc cách mạng kết thúc, Hà Lan được giải phóng. b.Cách mạng Anh (chia làm hai giai đoạn) - Giai đoạn 1 (1642 - 1648) Năm 1640, vua Sác-lơ I triệu tập Quốc hội Anh (gồm phần lớn là quý tộc mới) nhằm đặt ra thuế mới, thực hiện chính sách cai trị độc đoán của mình. Quốc hội được sự ủng hộ của nhân dân đã phản đối kịch liệt, Sác-lơ I liền chuẩn bị lực lượng chống lại Quốc hội.

Năm 1642, nội chiến bùng nổ, bước đầu thắng lợi nghiêng về phía nhà vua. Nhưng từ khi Ô-li-vơ Crôm-oen lên làm chỉ huy quân đội Quốc hội, xây dựng quân đội có kỉ luật đã liên tiếp đánh bại quân đội của nhà vua. Sác-lơ I bị bắt.

- Giai đoạn 2 (1649 - 1688) Ngày 30 - 1 - 1649, Crôm-oen đưa vua Sác-lơ I ra xử tử. Nước Anh chuyển sang nền cộng hòa và cách mạng đạt tới đỉnh cao.

8

Tuy nhiên, chỉ có giai cấp tư sản và quý tộc mới được hưởng quyền lợi, còn nhân dân không có gì. Vì vậy họ tiếp tục đấu tranh. Để đối phó với cuộc đấu tranh của nhân dân, quý tộc mới và tư sản lại thỏa hiệp với phong kiến, đưa Vin-hem Ô-ran-giơ (Quốc trưởng Hà Lan và là con rể của vua Giêm II) lên ngôi, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến. c. Cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ - Tháng 12 - 1773, nhân dân cảng Bô-xtơn tấn công ba tàu chở chè của Anh để phản đối chế độ thu thuế. Đáp lại, thực dân Anh đã ra lệnh đóng cửa cảng.

- Năm 1774, đại biểu các thuộc địa đã họp Hội nghị lục địa ở Phi-la-đen-phi-a, yêu cầu vua Anh phải xóa bỏ các luật cấm vô lí, nhưng không đạt kết quả.

- Tháng 4 - 1775, cuộc chiến tranh bùng nổ. Nhờ có sự lãnh đạo tài giỏi của Gioócgiơ Oa-sinh-tơn, quân thuộc địa đã giành được nhiều thắng lợi quan trọng.

- Ngày 4 -7 - 1776, bản Tuyên ngôn Độc lập được công bố, xác định quyền của con người và quyền độc lập của 13 thuộc địa. Nhưng thực dân Anh không chấp nhận và cuộc chiến tranh vẫn tiếp diễn.

- Tháng 10 - 1777, quân 13 thuộc địa lại giành thắng lợi lớn ở Xa-ra-tô-ga, làm quân Anh suy yếu. Năm 1783, thực dân Anh phải kí Hiệp ước Véc-xai, công nhận nền độc lập của các thuộc địa. Cuộc chiến tranh kết thúc. d.Cách mạng Pháp: -Giai đoạn phái Lập hiến thiết lập chế độ quân chủ lập hiến (từ ngày 14 - 7 - 1789 đến ngày 10 - 8 - 1792): Ngày 14 - 7 - 1789, dưới sự lãnh đạo của phái Lập hiến, quần chúng nhân dân kéo đến tấn công và chiếm pháo đài - nhà ngục Ba-xti. Họ đốt các văn tự, khế ước của phong kiến và làm chủ các cơ quan quan trọng của thành phố.

Sau khi giành thắng lợi, phái Lập hiến lên nắm quyền và họ đã làm được hai việc quan trọng đối với cách mạng: Thông qua Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền, nêu cao khẩu hiệu “Tự do - bình đẳng - Bác ái” (tháng 8 - 1789). Ban hành Hiến pháp (tháng 9 - 1791), xác lập chế độ quân chủ lập hiến. Theo đó, vua không nắm 9

thực quyền mà là Quốc hội. Vì vậy, Lu-i XVI đã liên kết với lực lượng phản cách mạng trong nước và cầu cứu các thế lực bên ngoài để giành lại chính quyền.

Tháng 4 - 1792, Liên minh hai nước Áo - Phổ cùng bọn phản động ở Pháp đã tiến công cách mạng. Phái Lập hiến đã không kiên quyết chống lại, tình hình đất nước trở nên lâm nguy.

Trước tình hình đó, ngày 10 - 8- 1792, phái Gi-rông-đanh đứng lên lãnh đạo nhân dân tiếp tục làm cách mạng, lật đổ phái Lập hiến và xóa bỏ chế độ PK. -Giai đoạn phái Gi-rông-đanh tiếp tục làm cách mạng, lật đổ phái Lập hiến và thiết lập nền cộng hòa (từ ngày 21 - 9 - 1792 đến ngày 2 - 6 - 1793).

Sau khi lật đổ phái Lập hiến và xóa bỏ chế độ PK, phái Gi-rông-đanh bầu ra Quốc hội mới, thiết lập nền cộng hòa. Ngày 21 - 1 - 1793, vua Lu-i XVI bị xử tử vì tội phản quốc.

Mùa xuân năm 1793, quân Anh cùng quân đội các nước PK châu Âu tấn công nước Pháp. Bọn phản động trong nước ở mọi nơi cũng nổi dậy tấn công cách mạng, làm cho tình hình nước Pháp gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, phái Gi-rông-đanh không lo chống ngoại xâm, nội phản, chỉ lo củng cố quyền lực.

Ngày 2 - 6 - 1793, dưới sự lãnh đạo của phái Gia-cô-banh, đứng đầu là Rô-be-spie, quần chúng nhân dân đã lật đổ phái Gi-rông-đanh.

- Giai đoạn phái Gia-cô-banh lãnh đạo nhân dân lật đổ phái Gi-rông-đanh và thiết lập nền chuyên chính dân chủ Gia-cô-banh.

Sau khi lật đổ phái Gi-rông-đanh, phái Gia-cô-banh được sự ủng hộ của nhân dân lên nắm chính quyền, thiết lập nền chuyên chính dân chủ do Rô-be-spie đứng đầu.

Chính quyền cách mạng đã thi hành nhiều biện pháp quan trọng để trừng trị bọn phản cách mạng, giải quyết những yêu cầu của nhân dân như: xóa bỏ mọi nghĩa vụ của nông dân đối với PK, chia ruộng đất cho nông dân, quy định giá bán các mặt hàng cho dân nghèo,...

Phái Gia-cô-banh cũng ban hành lệnh tổng động viên, xây dựng đội quân cách mạng hùng mạnh, nhờ đó đã đánh bại bọn ngoại xâm và nội phản.

10

Do nội bộ chia rẽ, nhân dân lại không ủng hộ như trước (do phái Gia-cô-banh không đem lại đầy đủ quyền lợi cho họ như đã hứa), nên phái tư sản phản cách mạng đã tiến hành đảo chính, bắt Rô-be-spie để xử tử (28 - 7 - 1794). Cách mạng kết thúc vào cuối thế kỉ XVIII. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của các cuộc CMTS a. Mục tiêu Về cơ bản cách mạng tư sản nhằm vào mục tiêu đánh đổ chế độ phong kiến, xác lập chế đội tư bản chủ nghĩa thông qua việc thực hiện hai nhiệm vụ: Dân tộc và dân chủ. b. Nhiệm vụ - Nhiệm vụ dân tộc: Xóa bỏ tình trạng cát cứ phong kiến, thống nhất thị trường, bảo vệ tổ quốc, giành độc lập dân tộc ( Hà Lan,Pháp, Mỹ…). Nhiệm vụ dân tộc trong các cuộc cách mạng tư sản nhằm thúc đẩy sự phát triển chủ nghĩa tư bản.

- Nhiệm vụ dân chủ: Xóa bỏ chế độ PK chuyên chế, xác lập nền dân chủ tư sản, vấn đề ruộng đất (Hà Lan, Anh , Pháp, Mỹ).

4. Giai cấp lãnh đạo và động lực của cách mạng tư sản: - Giai cấp lãnh đạo: Do điều kiện lịch sử mỗi nước và vai trò của các tầng lớp nên giai cấp lãnh đạo có khác nhau, ví như: Toàn thể nhân dân miền bắc vùng Nê-đéc-lan (Hà Lan), Qúi tộc mới + Giai cấp tư sản ( Anh), Giai cấp tư sản và Chủ Nô ( Bắc Mỹ), Giai cấp tư sản ( Pháp).

- Động lực chủ yếu của các cuộc cách mạng tư sản: Quần chúng nhân dân trước hết là nông dân, thợ thủ công, dân nghèo thành thị và một bộ phận công nhân, người In-di-an, nô lệ da đen (ở Bắc Mĩ)… Quần chúng nhân dân giữ vai trò chủ yếu và thúc đẩy cách mạng tiến lên….

5. Tính chất, kết quả ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của cách mạng tư sản đối với cách mạng Việt Nam. a. Tính chất: + Hà Lan: Là cuộc CMTS không triệt để. + Anh: Là cuộc CMTS không triệt để.

11

+ Pháp : Là cuộc CMTS triệt để nhất trong các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại. + Bắc Mĩ: Là cuộc CMTS có tính chất nhân dân khá rõ nét. b. Kết quả: -Cách mạng Hà Lan: Lật đổ ách thống trị của thực dân Tây ban Nha. Năm 1648 nền độc lập của Hà Lan chính thức được công nhận, tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở nước này.

-Cách mạng Anh: Chế độ quân chủ lập hiến ra đời, tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở nước này.

-Cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ Năm 1783 Anh chính thức thừa nhận nền độc lập của các thuộc địa Bắc Mĩ. Một quốc gia mới ra đời-Hợp chủng quốc Hoa Kì. Làm cho nền kinh tế tư bản Mĩ phát triển.

-Cách mạng Pháp: Lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế thiết lập nền công hòa, tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở nước này. c.Ý nghĩa lịch sử của cách mạng tư sản - Tích cực: + Lật đổ chế độ Phong kiến hoặc thực dân, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. + Thống nhất quốc gia, dân tộc…mở rộng quan hệ giao lưu. + Thúc đẩy khoa học – kĩ thuật phát triển, nâng cao năng suất lao động… + Hình thành 2 giai cấp cơ bản của xã hội tư bản: Giai cấp tư sản và giai cấp vô sản - Hạn chế: + Thay thế hình thức thống trị này bằng hình thức thống trị khác… + Quyền lợi của nhân lao động vẫn chưa được giải quyết như vấn đề ruộng đất.

Quyền tự do dân chủ… .

12

c. Bài học kinh nghiệm đối với cách mạng Việt Nam Cách mạng tư sản cũng có những hạn chế, chủ yếu là thay thế một chế độ bóc lột nàv bằng một chế độ bóc lột khác. Vì vậy trong xã hội tư bản. cuộc đấu tranh giữa giai cấp vô sản và tư sản ngày càng trở nên gay gắt. Thắng lợi của giai cấp vô sản trong việc thực hiện sứ mệnh lịch sử cùa mình là điểu tất yếu. Song phải trải qua nhiều gian khổ. hi sinh và lâu dài.

Do nhận thức được điểu này. Chú tịch Hồ Chí Minh đã lựa chọn con đường cứu nước đúng cho dân tộc, không theo cách mạng tư sản mà đi theọ con đường cách mạng vô sản để giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước.

6. Nhận diện các cuộc cách mạng tư sản Nhiệm vụ, giai cấp lãnh đạo, động lực, hình thức, kết quả của các cuộc cách mạng tư sản..

CM HÀ LAN

CMTS ANH

CTGĐL

BẮC CMTS PHÁP

MỸ Mục tiêu, Lật đổ nền thống Lật đổ chế độ

Lật đổ TD Anh

Lật đổ chế độ

nhiệm vụ trị của vương

phong kiến,

giành độc lập dân phong kiến,

quốc Tây Ban

mở đường cho

tộc, mở đường

mở đường cho

Nha, mở đường

CNTB phát

cho CNTB phát

CNTB phát

cho CNTB phát

triển

triển..

triển.

Giai cấp Tư

Giai cấp tư sản và Giai cấp tư sản

sản, quý tộc

Chủ nô

triển Lãnh đạo Giai cấp Tư sản

mới, Động lực Quần chúng

Quần chúng

Quần chúng nhân Quần chúng

nhân dân

nhân dân

dân

Hình

Chiến tranh

Nội chiến

Chiến tranh giành Cao trào cách

thức

giành độc lập

độc lập

nhân dân mạng quần

13

chúng Nhân vật Giai cấp Tư sản

đứng

tiêu biểu

Crôm-oen

Oa-sinh-tơn

Rô-be-xpi-e

Năm 1648 nền

Thiết lập chế

Anh công nhận

Lật đổ chế độ

độc lập của Hà

độ quân chủ

độc lập 13 thuộc

PK, giải quyết

Lan chính thức

lập hiến, tạo

địa, mở đường

ruộng đất cho

được công nhận,

điều kiện

cho TBCN phát

nông dân…

tạo điều kiện

CNTB phát

triển

TBCN phát

CNTB phát triển

triển

Kết quả

đầu

là đứng đầu là G. đứng

là

đầu

triển

7. Một số nhân vật gắn liền với các cuộc cách mạng tư sản. Ô.Crôm-Oen( Anh), G.Oa-sinh-tơn( Bắc Mỹ), Rô-be-spie( Pháp).

8. Một số văn kiện lịch sử gắn liền với các cuộc cách mạng tư sản.

Tuyên ngôn độc lập nước Mĩ 1776 Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền nước Pháp 1789 II. MỘT SỐ CÂU HỎI VÀ GỢI Ý TRẢ LỜI Câu 1. Phân tích nguyên nhân bùng nổ các cuộc CMTS giữa thế kỉ XVII đến cuối thế kỉ XVIII. Gợi ý trả lời: HS có thể làm theo nhiều cách, song cần đạt được các ý sau: a.Nguyên nhân sâu xa: * Kinh tế: Nền kinh tế TBCN phát triển đến mức độ nhất định, tạo ra mâu thuẫn gay gắt giữa LLSX mới với QHSX cũ, lỗi thời kìm hãm. * Chính trị - Xã hội: - Chính trị : Chế đô quân chủ chuyên chế lạc hậu hoặc chính quyền thực dân áp bức bóc lột vì vậy có cuộc đấu tranh lực lượng tiến bộ và lực lượng cũ phản động.

- Xã hội + Hà Lan: Nhân dân vùng Nê-đéc-lan với vương quốc Tây Ban Nha 14

+ Anh: Tư sản với Qúi tộc mới với Qúi tộc cũ và giáo hội Anh ( Sáclơ I ) + Bắc Mỹ: Tư Sản với quần chúng với chính phủ Anh. + Pháp: Đẳng Cấp thứ 3 với Đẳng cấp 1 và 2…

Tư tưởng: Diễn ra cuộc đấu tranh giữa tư tưởng mới tiến bộ và tư tưởng cũ phản động, tiêu biểu là Trào lưu Triết học Ánh Sáng ( Mongtexkiơ, Rut-xô, Vôn-te..) tấn công vào hệ tư tưởng phong kiến lạc hậu.

Mâu thuẫn giữa Lực lượng sản xuất mới với quan hệ sản xuất cũ trên các lĩnh vực: kinh tế, chính trị và tư tưởng chính là nguyên nhân cơ bản dẫn đến các cuộc CMTS bùng nổ. b. Nguyên nhân trực tiếp: Xuất phát từ 3 tiền đề trên ở Hà Lan, Anh, Bắc Mỹ, Pháp tất yếu CMTS sẽ nổ ra.

- Các sự kiện đã châm ngòi cho CM bùng nỗ: + Hà Lan: Cuộc đấu tranh chống lại sự đô hộ của Vương quốc Tây Ban Nha tháng 8-1566 + Anh: Sự kiện khi Sác-Lơ I triệu tập Quốc Hội nhằm tăng thuế ( 4-1640) + Bắc Mỹ: Sự kiện chè Boxtơn (1773). + Pháp: Sự kiện Lu-i XVI triệu tập hội nghị 3 đẳng cấp để vay tiền và ban hành thuế mới (5-5-1789).

Câu 2 : Các cuộc cách mạng tư sản có những tích cực và những hạn chế gì?

Gợi ý trả lời: - Tích cực: + Lật đổ chế độ Phong kiến hoặc thực dân, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. + Thống nhất quốc gia, dân tộc…mở rộng quan hệ giao lưu. + Thúc đẩy khoa học – kĩ thuật phát triển, nâng cao năng suất lao động… + Hình thành 2 giai cấp cơ bản của xã hội tư bản: Giai cấp tư sản và giai cấp vô sản - Hạn chế: + Thay thế hình thức thống trị này bằng hình thức thống trị khác…

15

+ Quyền lợi của nhân lao động vẫn chưa được giải quyết như vấn đề ruộng đất.

Quyền tự do dân chủ… .

Câu 3: Em hiểu như thế nào về câu nói “Thắng lợi của giai cấp tư sản có nghĩa là thắng lợi của chế độ xã hội mới, thắng lợi của chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa đối với chế độ phong kiến” của Mác?

Gợi ý trả lời: Về ý nghĩa của Cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII, Các Mác viết: “Thắng lợi của giai cấp tư sản có nghĩa là thắng lợi của chế độ xã hội mới, thắng lợi của chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa đối với chế độ phong kiến”. Ta có thể hiểu như sau: - Thắng lợi của cuộc cách mạng chính là thắng lợi của giai cấp tư sản.

- Từ trong thắng lợi đó, một chế độ xã hội mới ra đời - chế độ của giai cấp tư sản nắm chính quyền.

- Chế độ xã hội mới đó là chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa, thay thế chế độ cũ: chế độ phong kiến.

Câu 4 :Vì sao chế độ cộng hòa ở Anh lại được thay bằng chế độ quân chủ lập hiến?

- Sau khi vua Sác-lơ I bị xử tử, Anh trở thành nước cộng hòa, cách mạng đạt tới đỉnh cao.

Gợi ý trả lời: - Quần chúng nhân dân là động lực chính của cách mạng lại không được hưởng chút quyền lợi gì, vì vậy nhân dân lại tiếp tục đấu tranh. Để bảo vệ quyền lợi của mình, tư sản và quý tộc mới đã trao trọng trách cho Crôm-oen với tước Bảo hộ công. Nền độc tài quân sự được thiết lập (năm 1653).

- Sau khi Crôm-oen qua đời, nước Anh rơi vào tình trạng không ổn định về chính trị dẫn tới sự thỏa hiệp giữa Quốc hội với lực lượng phong kiến cũ.

- Chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập ở Anh (tháng 12-1688). ⟹ Như vậy, với chế độ quân chủ lập hiến ở Anh, quyền lực chủ yếu thuộc về Quốc hội (tầng lớp tư sản, quý tộc mới).

Câu 5 : những điểm hạn chế của hiến pháp Mĩ 1787 16

Gợi ý trả lời: Hạn chế của Hiến pháp 1787 (Mĩ): - Chỉ những người da trắng có tài sản, đóng thuế theo quy định mới có quyền ứng cử, bầu cử.

- Phụ nữ không có quyền bầu cử.

- Những người nô lệ da đen và người In-đi-an không có quyền chính trị.

Câu 6: Vì sao nói Nền chuyên chính Gia-cô-banh là đỉnh cao của CMTS Pháp cuối thế kỉ XVIII ?

HS có thể làm theo nhiều cách, song cần đạt được các ý sau: a.Kinh tế: Đất công xã mà quí tộc, phong kiến chiếm đoạt được chia cho nông dân. Ruộng đất tịch thu của giáo hội và quí tộc trốn ra nước ngoài được chia thành những khoảnh nhỏ bán cho nông dân.

Uỷ ban cứu nước trưng thu lúa mì, quy định giá bán tối đa các mặt hàng thiết yếu cho dân nghèo, qui định mức lương tối đa của công nhân. b. Chính trị: Quốc hội do phái Gia-cô-banh chiếm đa số, cử ra Uỷ ban cứu nước đứng đầu là Rô-be-spie.

Chính quyền cách mạng thi hành nhiều biện pháp kiên quyết để trừng trị bọn phản cách mạng và giải quyết các nhu cầu của nhân dân. c. Xã hội: Quần chúng nhân dân phấn khởi, hưởng ứng lệnh tổng động viên. d. Kết luận: so với các thời kì khác thì chuyên chính dân chủ Gia-cô-banh có rất nhiều những tiến bộ.

Câu 7. Trình bày và phân tích ý nghĩa lịch sử của các cuộc CMTS Pháp cuối thế kỉ XVIII? Gợi ý trả lời:

17

Dựa vào SGK ( Trang 17) HS có thể làm theo nhiều cách, song cần đạt được các ý sau: - Tiến bộ: + Lật đổ chế độ phong kiến, đưa giai cấp tư sản lên nắm quyền + Xóa bỏ nhiều trở ngại trên con đường phát triển của chủ nghĩa tư bản + Quần chúng nhân dân là lực lượng chủ yếu đưa cách mạng đến thành công - Hạn chế: + Chưa đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân như không giải quyết được triệt để vấn đề ruộng đất cho nông dân. + Không hoàn toàn xóa bỏ chế độ bóc lột phong kiến.

Câu 8: Lập bảng những nội dung chính các cuộc cách mạng theo các nội dung: Nhiệm vụ, giai cấp lãnh đạo, động lực , hình thức , kết quả của các cuộc cách mạng tư sản..

CM HÀ LAN

CMTS ANH

CTGĐL BẮC

CMTS PHÁP

MỸ Mục tiêu, Lật đổ nền thống Lật đổ chế độ

Lật đổ TD Anh

Lật đổ chế độ

nhiệm vụ trị của vương

phong kiến,

giành độc lập dân phong kiến,

quốc Tây Ban

mở đường cho

tộc, mở đường

mở đường cho

Nha, mở đường

CNTB phát

cho CNTB phát

CNTB phát

cho CNTB phát

triển

triển..

triển.

Giai cấp Tư

Giai cấp tư sản và Giai cấp tư sản

sản, quý tộc

Chủ nô

triển Lãnh đạo Giai cấp Tư sản

mới, Động lực Quần chúng Hình

Quần chúng

Quần chúng nhân Quần chúng

nhân dân

nhân dân

dân

Chiến tranh

Nội chiến

Chiến tranh giành Cao trào cách

nhân dân

18

thức

giành độc lập

độc lập

mạng quần chúng

Nhân vật Giai cấp Tư sản

đứng đầu là

đứng đầu là G.

đứng đầu là

tiêu biểu

Crôm-oen

Oa-sinh-tơn

Rô-be-xpi-e

Năm 1648 nền

Thiết lập chế

Anh công nhận

Lật đổ chế độ

độc lập của Hà

độ quân chủ

độc lập 13 thuộc

PK, giải quyết

Lan chính thức

lập hiến, tạo

địa, mở đường

ruộng đất cho

được công nhận,

điều kiện

cho TBCN phát

nông dân…

tạo điều kiện

CNTB phát

triển

TBCN phát

CNTB phát triển

triển

Kết quả

triển

Câu 9 . Vai trò của quần chúng nhân dân được thể hiện như thế nào trong cuộc Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII ?

Gợi ý trả lời: Quần chúng nhân dân đã làm nên những sự kiện quan trọng có ý nghĩa quyết định: lật đổ chế độ quân chủ chuyển chế, thiết lập nền cộng hòa, xác lập nền chuyên chính dân chủ cách mạng, đánh thắng giặc ngoại xâm.

Quần chúng đã thúc đẩy cách mạng tiến lên trong lúc hàng ngũ giai cấp tư sản phân hóa, các tầng lớp đại tư sản, tư sản công thương dấn chuyển sang hàng ngũ phản cách mạng.

Giai đoạn 1: Quần chúng đánh chiếm ngục Ba-xti.

Cách mạng nổ ra và thắng lợi, hạn chế quyền của vua lập nền quân chủ lập hiến, xóa bỏ đẳng cấp.

Giai đoạn 2: Nhân dân khởi nghĩa lật đổ chính quyền đại tư sản (10-8-1792): xóa bỏ chế độ quân chủ, lập nền Cộng hòa đầu tiên ở PHáp, xử tử vua Lu-i XVI. Giai đoạn 3: Một lần nữa quần chúng cách mạng lại lật đổ phải Gi-rông-danh, đưa những người Gia-cô-banh đứng đầu là luật sư Rô-be-xpi-e lên cầm quyền. Trong giai đoạn này, quần chúng đã lập nền chuyên chính dân chủ cách mạng và đưa CM 19

Pháp tới đỉnh cao.

Xóa bỏ mọi nghĩa vụ PK đối với nông dân, giải quyết yêu cầu về ruộng đất cho nông dân, quyết định quyền cho nhân dân...

Như vậy, quần chúng nhân dân góp phần quan trọng và quyết định thắng lợi của CM Pháp, đưa CM đi từ thấp lên cao và đi đến thắng lợi hoàn toàn.

Câu 6: Nhận xét vai trò lịch sử của các nhân vật Ô.Crom-Oen, G.Oa-sinh-tơn, Rôbe-spie trong các cuộc cách mạng tư sản.. Liên hệ vai trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với cách mạng VN. Gợi ý trả lời: HS có thể làm theo nhiều cách, song cần đạt được các ý sau: - Ba nhân vật vật Ô.Crôm-Oen, G.Oa-sinh-tơn, Rô-be-spie là trung tâm của 3 cuộc cách mạng, có vai trò đưa CM đi đến thắng lợi.( Biểu hiện vai trò của mỗi nhân vật đối với tiến trình cách mạng của mỗi nước…)

- Họ là đại diện cho GCTS, quý tộc mới phục vụ quyền lợi cho GCTS và CNTB… - CMTS còn nhiều hạn chế, chưa triệt để…

- Liên hệ:Nguyễn Aí Quốc không đi theo con đường cách mạng tư sản. mà lựa chọn con đường CMVS với mục tiêu giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc…

- HS nêu được vai trò của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đối với lịch sử dân tộc.

Câu 10: Đánh giá vai trò của các cuộc cách mạng tư sản đối với lịch sử phát triển của nhân loại.

Gợi ý trả lời: HS có thể làm theo nhiều cách, song cần đạt được các ý sau: - Các cuộc cách mạng tư sản. đã làm thay đổi hình thái KT-XH bằng hình thái KTXH khác cao hơn, tiến bộ hơn…

- Đưa lịch sử nhân loại phát triển thêm 1 bước…

- Tiền đề thúc đẩy KH-KT, NSLĐ...cao hơn.\ Câu 11: Tại sao nói cách mạng Pháp là cuộc cách mạng tư sản điển hình?

Gợi ý trả lời: 20

Điển hình vì nó là cuộc cách mạng tư sản triệt để nhất và đánh dấu sự thắng lợi của CNTB trên phạm vi toàn thế giới.

-Triệt để vì nó thiết lập chuyên chính tư sản,không tồn tại chế độ quân chủ như ở Anh hay nô lệ ở Mĩ đỉnh cao của nó.

-Nó giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân -Chống lại các đạo quân phong kiến can thiệp.

-Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền trở thành khuôn mẫu lý luận của CNTB -Trong bối cảnh Pháp là cường quốc châu Âu,sự thắng lợi của CMTS Pháp làm chế độ phong kiến ở các nước khác lung lay.

Câu 12: "Cách mệnh Pháp cũng như cách mệnh Mĩ, Nghĩa là cách mệnh tư bản, cách mệnh không đến nơi, tiếng là cộng hòa và dân chủ, kì thực trong thì nó tước lục( tức tước đoạt) công nông, ngoài thì áp bức thuộc địa." (Hồ Chí Minh) Đoạn trích trên nói lên điều gì?

Gợi ý trả lời: Đoạn trích đó nói lên điểm hạn chế của Cách mạng Pháp 1789.

- Bởi vì, Cách mạng đã lật đổ được chế độ phong kiến, đưa giai Cấp tư sản lên cầm quyền, thành lập chế độ cộng hòa, tạo điều kiện phát triển tư bản chủ nghĩa ở Pháp.

Quần chúng nhân dân là lực lượng chủ yếu của cách mạng, nhưng : + Cách mạng chưa đáp ứng đầy đủ quyền lợi cơ bản của nhân dân. + Không giải quyết triệt để vấn đề ruộng đất cho nông dân. + Không hoàn toàn xóa bỏ chế độ bóc lột phong kiến.

Câu 13: Vì sao sau năm 1794, Cách mạng tư sản Pháp không thể tiếp tục phát triển?

Gợi ý trả lời: - Do nội bộ bị chia rẽ, nhân dân lại không ủng hộ như trước nên tư sản phản cách mạng đã tiến hành đảo chính, bắt Rô-be-spie để xử tử (27 - 7 - 1794).

- Sau đảo chính, Uỷ ban Đốc chính ra đời đã thủ tiêu mọi thành quả của cách mạng.

- Dưới chế độ Đốc chính, nước Pháp luôn trong tình trạng bị xáo động và ngày càng khó khăn.

21

- Tháng 11-1799, cuộc đảo chính lật đổ chế độ đốc chính, đưa Na-pô-lê-ông lên nắm quyền, xây dựng chế độ độc tài.

- Sau nhiều năm chiến tranh, Đế chế I của Na-pô-lê-ông bị suy yếu, thất bại (1815).

Chế độ quân chủ ở Pháp được phục hồi. ⟹ Như vậy, sau năm 1794, cách mạng Pháp không thể tiếp tục phát triển.

III. KẾT LUẬN Sự phát triển chủ nghĩa tư bản vào thời hậu kì chế độ phong kiến đã dẫn tới mâu thuẫn giữa Lực lượng sản xuất mới tư bản chủ nghĩa với quan hệ sản xuất phong kiến lỗi thời phản động là nguyên nhân sâu xa dân tới các cuộc cách mạng tư sản.

Tùy điều kiện mỗi nước mà cách mạng tư sản nổ ra với những duyên cớ trực tiếp và những hình thức khác nhau: giải phóng dân tộc, nội chiến, chiến tranh cách mạng…

Do có những duyên cớ trực tiếp, hình thức những hình thức diễn biến và kết quả khác nhau, song nguyên nhân sâu xa. bản chất, kết quả chung đểu giống nhau - xoá bỏ hay làm suy yếu chê độ phong kiến, mỡ đường cho chú nghĩa tư bán phát triển, xac lạp sự thống trị cùa giai cấp tư sản với những mức độ và hình thức khác nhau.… Cách mạng Hà Lan 1566 là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên, mở đầu thời cận đại. Cách mạng Anh 1642 thúc đẩv cách mạng tư sản phát triến. Cách mạng Pháp 178 là cuộc cách mạng tư sản triệt để nhất. Những cuộc cách mạng tư sản kế tiếp nổ ra sau đó ớ Đức. I-ta-li-a, Nga. Nhật... đã xác lập sự thắng lợi cúa chủ nghĩa tư ban dõi với chế độ phong kiến trên phạm vi thế giới. Cách mạng tư sán đã góp phần phát triển xã hội loài người - từ chế độ phong kiến chuyển sang chú nghĩa tư bản tiến bộ hơn. Nó ảnh hưởng và tác động đến phong trào dân tộc và dân chủ trên thế giới. Tuy nhiên, cách mạng tư sản cũng có những hạn chế. Chủ yếu là thay thế một chế độ bóc lột nàv bằng một chế độ bóc lột khác. Vì vậy trong xã hội tư bản. cuộc đấu tranh giữa giai cấp vô sản và tư bản ngày càng trở nên gay gắt. Thắng lợi của giai cấp vô sản trong việc thực hiện sứ mệnh lịch sử cùa mình là điểu tất yếu.

Song phải trải qua nhiều gian khổ. hi sinh và lâu dài.

22

Do nhận thức được điểu này. Chú tịch Hồ Chí Minh đã lựa chọn con đường cứu nước đúng cho dân tộc, không theo cách mạng tư sản mà đi theọ con đường cách mạng vô sản để giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước.

IV. BÀI DẠY MINH HỌA

Bài 2: CÁCH MẠNG TƯ SẢN PHÁP (1789-1794) (Tiết 1) MỤC TIÊU a. Mục tiêu Sau khi học xong bài, học sinh nắm được: -Tình hình kinh tế và xã hội Pháp trước cách mạng - Việc chiếm nhà ngục Ba-xti (14-7-1789) mở đầu cách mạng.

- Diễn biến chính của cách mạng, những nhiệm vụ mà cách mạng đã giải quyết : chống thù trong giặc ngoài, giải quyết các nhiệm vụ dân tộc, dân chủ : ý nghĩa của Cách mạng tư sản Pháp.

-Học sinh nhận thức được tính chất hạn chế của cách mạng tư sản Pháp - Trên cơ sở các sự kiện lịch sử, giúp học sinh phát huy khả năng phân tích, đánh giá vai trò của quần chúng nhân dân đối với cách mạng b. Chuẩn bị: GV: + Máy tính, máy chiếu + một số tranh ảnh về nước Pháp + giáo án Powerpoint HS: Sách giáo khoa, phiếu học tập A. HOẠT ĐỘNG TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP (Tình huống xuất phát) 1. Mục tiêu: Với việc quan sát hình ảnh: Tháp Eiffel, Khải Hoàn Môn các em có thể biết đây là các công trình kiến trúc của nước Pháp. Tuy nhiên các em vẫn chưa biết rõ về nước Pháp và cuộc cách mạng của nước Pháp diễn ra như thế nào chính vì vậy khi 23

cho các em xem xong các hình ảnh trên và giáo viên giới thiệu về nước Pháp và cuộc cách mạng Pháp sẽ kích thích tính tò mò và lòng khát khao mong muốn tìm hiểu những điều chưa biết ỏ hoạt động hình thành kiến thức mới của bài học.

2. Phương thức: GV giao nhiệm vụ cho học sinh cụ thể như sau: Hãy quan sát các bức hình trên và cho biêt :

- Em hãy quan sát những hình ảnh sau đây và cho biết những hình ảnh đố đưa ta tới đất nước nào?

- tùy theo tình hình của lớp học, GV có thể tổ chức hoạt động cho HS hoạt động cá nhân hoặc cặp đôi.

3. Gợi ý sản phẩm.

Mỗi học sinh có thể trình bày sản phẩm với các mức độ khác nhau GV lựa chọn 1 sản phẩm nào đó của HS để làm tình huống kết nối vào bài.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC I. NƯỚC PHÁP TRƯỚC CÁCH MẠNG 1. Tình hình kinh tế a. Mục tiêu: Trình bày được tình hình kinh tế nước Pháp trước cách mạng. b. Phương thức: GV giao nhiệm vụ cho HS: Đọc thông tin SGK, thảo luận, em hãy: Em hãy cho biết tình hình kinh tế nước Pháp trước cách mạng?

GV yêu cầu 2 em ngồi một bàn là một nhóm đọc SGK thông tin để thảo luận theo câu hỏi đã được giáo viên đưa ra.

24

GV sử dụng kĩ thuật dạy học chia 2 em học sinh ngồi cùng một bàn làm một nhóm tìm hiểu về tình hình kinh tế nước Pháp trước cách mạng.

Mỗi nhóm trình bày một công đoạn của mình trên phiếu học tập sau đó GV gọi nhóm bất kì trình bày kết quả của mình các nhóm khác nhận xét, bổ xung để hoàn thiện sản phẩm.

Sau khi các nhóm đã hoàn thiện sản phẩm của mình GV minh họa bằng 2 hình ảnh Hình ảnh 1: Công xưởng luyện thép Hình ảnh 2: Buôn bán với thương nhân thế giới Để học sinh thấy rõ công, thương nghiệp nước Pháp bắt đầu phát triển mạnh.

Cuối cùng GV nhận xét và chốt sản phẩm của hoạt động. c. Gợi ý sản phẩm: - Giữa thế kỉ XVIII, nền nông nghiệp Pháp vẫn lạc hậu, công cụ canh tác rất thô sơ (chủ yếu dùng cày, cuốc) nên năng suất thấp. Nạn mất mùa, đói kém thường xuyên xảy ra, đời sống nhân dân rất khổ cực.

- Trong lĩnh vực công thương nghiệp, kinh tế TBCN đã phát triển nhưng lại bị chế độ PK cản trở, kìm hãm. Nước Pháp bấy giờ lại chưa có sự thống nhất về đơn vị đo lường và tiền tệ.

2. Tình hình chính trị-xã hội a. Mục tiêu: Trình bày được tình hình chính trị, xã hội nước Pháp trước cách mạng b. Phương thức: Giáo viên giao nhiệm vụ cho HS: Đọc thông tin SGK, quan sát hính ảnh, thảo luận, em hãy: - Hãy cho biết tình hình chính trị của nước Pháp trước cách mạng?

- Địa vị kinh tế, xã hội của 3 đẳng cấp như thế nào?

- Hãy mô tả tình cảnh người nông dân Pháp trước cách mạng? hậu quả của tình cảnh đó?

25

GV tổ chứcc cho HS hoạt động này bằng phương pháp trao đổi đàm àm thoại, tho HS làm việc cá nhân sau đóó theo cặ cặp đôi để trả lời câu hỏi về tình ình hình chính trị tr nước Pháp trước cách mạng, địa vịị củ của từng đẳng cấp, nội dung của bứcc tranh hình h 5.

Tình cảnh nh ng người nông dân Pháp trước cách mạng Trong phần này GV đưa ra ssơ đồ các đẳng cấp trong xã hộii Pháp và v biểu đồ thu nhập của ngườii nông dân Pháp tr trước cách mạng để làm nổi bật lên ên tình hình xã hội h Pháp trước cách mạng.

Trong quá trình làm việc ệc chú ý quan sát để có biện pháp giúp đỡ ỡ các học h sinh gặp khó khăn.

Đại diện c ác cặp ặp báo cáo ssản phẩm, HS khác bổ xung cùng ùng hoàn thiện thi sản phẩm của lớp Cuối cùng GV nhậnn xét vvà chốt sản phẩm của hoạt động.

26

c. Gợi ý sản phẩm: - Trước CM, Pháp vẫn ẫn llà nước quân chủ chuyên chế do vua Lu-i XVI đứng đầu.

Xã hội tồn tại ba đẳng cấp ấp llà Tăng lữ, Quý tộc và Đẳng cấp thứ ứ ba.

- Đẳng cấp Tăng lữ,, Quý ttộc có trong tay mọi quyền lợi, i, không phải đóng thuế.

Trong khi đó Đẳng cấp ấp th thứ ba (gồm tư sản, nông dân vàà dân nghèo thành thị) th không có quyền lợi gì, ì, ph phải đóng nhiều thứ thuế.. Nông dân chiếm 90% dân số, s là giai cấp nghèo khổ nhất.

- Mâu thuẫn giữa Đẳng ccấp thứ ba với các Đẳng cấp Tăng lữ, Quý tộc t ngày càng gay gắt. Nên dưới sự lãnh ãnh đạo của giai cấp tư sản, n, nông dân Pháp hăng hă hái tham gia cách mạng để lật đổ chếế độ phong kiến.

3. Đấu tranh trên mặt ặt trậ trận tư tưởng. a. Mục tiêu: Trình bày được nộii dung ch chủ yếu và tác động của trào lưu triếtt học h ánh sáng của nước Pháp trước cách mạng. ạng. b. Phương thức: GV giao nhiệm vụ cho HS nh như sau: Đọc thông tin SGK, quan sát hình ảnh, tổ chức hoạt động nhóm hãy: ãy:

27

Nhóm 1,2: Em hãy nêu nội dung chủ yếu trong tư tưởng của các nhà triết học ánh sáng?

Nhóm 3,4: Trào lưu triết học ánh sáng có tác dụng như thế nào đối với cách mạng Pháp?

GV dùng kĩ thuật dạy học công đoạn chia lớp thành 4 nhóm giao mỗi nhóm tìm hiểu (trình bày ra phiếu học tập A4) và trình bày một trong những nội dung tìm hiểu về trào lưu triết học ánh sáng - Đại diện của mỗi nhóm lên trình bày sản phẩm của mình.

GV gọi các nhóm bổ xung hoàn thiện sản phẩm.

Sau đó GVnhận xét, đánh giá các sản phẩm trình bày của mỗi nhóm và chốt ý. c. Gợi ý sản phẩm: với những hoạt động trên thì gợi ý sản phẩm sẽ là: - Thời kì này, đại diện cho trào lưu triết học Ánh sáng Pháp là Mông-te-xki-ơ, Vônte, Giăng Giắc Rút-xô đã ủng hộ những tư tưởng tiến bộ của giai cấp tư sản, đả kích kịch liệt tố cáo và lên án chế độ quân chủ chuyên chế của Lu-i XVI. - Cuộc đấu tranh trên mặt trận tư tưởng đã thúc đẩy cách mạng sớm bùng nổ.

II. CÁCH MẠNG BÙNG NỔ.

1.Sự khủng hoảng của chế độ quân chủ chuyên chế a. mục tiêu: Trình bày được sự khủng hoảng trầm trọng của chế độ quân chủ nước Pháp trước cách mạng. b. Phương thức: GV giao nhiệm vụ cho HS: Đọc SGK, quan sát hình ảnh thảo luận em hãy:

28

Vua Lu Lu-I XVI và hoàng hậu

Hãy nêu những biểu hiện ện vvề sự khủng hoảng của chế độ quân chủ ủ chuyên chuy chế?

GV tổ chức cho HS hoạt ạt độ động này bằng phương pháp trao đổi đàm àm thoại, tho HS làm việc cá nhân sau đóó theo ccặp đôi để trả lời câu hỏi những biểu ểu hiện hi về sự khủng hoảng của chế độ quân chủ chuyên chế.

Trong quá trình làm việc ệc chú ý quan sát để có biện n pháp giúp đỡ những học sinh gặp khó khăn.

29

Sau khi HS làm việc xong đại diện cặp báo cáo sản phẩm, HS khác bổ xung cùng hoàn thiện sản phẩm của lớp.

Cuối cùng GV và chốt sản phẩm của hoạt động. c. Gợi ý sản phẩm: - Chế độ phong kiến ngày càng suy yếu - Công thương nghiệp đình đốn sa sút.

- Nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra.

2. Mở đầu thắng lợi của cách mạng. a. Mục tiêu.

Trình bày được sự kiện mở đầu cho thắng lợi của cách mạng. b. Phương thức: GV giao nhiệm vụ cho HS: Đọc thông tin SGK, quan sát hình ảnh, thảo luận câu hỏi: Hội nghị 3 đẳng cấp nhằm mục đích gì? Quyền lợi của đẳng cấp thứ 3 có được đáp ứng không?

ảnh: hội nghị 3 đẳng cấp

ảnh tuyên bố thành lập quốc hội lập hiến

- Cách mạng tư sản Pháp giành thắng lợi đầu tiên như thế nào?

30

- Tại sao nói cuộc tấn công pháo đài nhà tù Ba-xti đã mở đầu thắng lợi cho cách mạng Pháp.

GV tổ chức cho HS hoạt động này bằng phương pháp trao đổi đàm thoại, HS làm việc cá nhân sau đó theo cặp đôi để trả lời câu hỏi đã nêu.

Trong quá trình làm việc chú ý quan sát để có biện pháp giúp đỡ những học sinh gặp khó khăn.

Sau khi HS làm việc xong đại diện cặp báo cáo sản phẩm, HS khác bổ xung cùng hoàn thiện sản phẩm của lớp.

Cuối cùng GV và chốt sản phẩm của hoạt động. c. Gợi ý sản phẩm: - Ngày 5-5-1789, Lu-I XVI, triệu tập Hội nghị ba đẳng cấp.

- Quyền lợi của Đẳng cấp thứ ba không được thoả mãn - Ngày 17.6.1789, Đẳng cấp thứ 3 tuyên bố thành lập Quốc hội lập hiến.

- Ngày 14/7/1789, quần chúng nhân dân nổi dậy tấn công pháo đài ngục Ba-xti → mở đầu cho thắng lợi của cách mạng tư sản Pháp.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP 1. Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã lĩnh hội được ở hoạt động hình thành kiến thức về tình hình nước Pháp trước cách mạng đồng thời củng cố lại ý nghĩa những thắng lợi bước đâù của cách mạng tư sản Pháp.

2. Phương thức: GV giao nhiệm vụ cho HS Câu 1. Trước cách mạng nền kinh tế nước Pháp như thế nào?

Câu 2. Xã hội Pháp trước cách mạng chia thành mấy đẳng cấp?

Câu 3. Nêu ý nghĩa của sự kiện 14/7/1789?

3. Gợi ý sản phẩm Câu 1: Nông nghiệp lạc hậu kém phát triển 31

Công thương nghiệp phát triển Câu 2: 3 đẳng cấp ( Tăng lữ, Qúi tộc và Đẳng cấp thứ ba) Câu 3: - Giáng đòn đầu tiên vào chế độ quân chủ chuyên chế - Thể hiện vai trò của quần chúng nhân dân - Đưa Đại tư sản lên nắm quyền GV đánh giá sản phẩm của HS: nhận xét, tuyên dương, khen ngợi…

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG VÀ MỞ RỘNG 1. Mục tiêu: Nhằm vận dụng và kiến thức mới của bài mà HS đã được lĩnh hội để giải quyết vấn đề mới trong học tập và thực tiễn.

2. Phương thức: GV giao nhiệm vụ cho HS: Vai trò của quần chúng nhân dân được thể hiện như thế nào trong giai đoạn đầu cuộc Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII ?

3. Gợi ý sản Phẩm.

Quần chúng nhân dân đã làm nên những sự kiện quan trọng có ý nghĩa quyết định: lật đổ chế độ quân chủ chuyển chế, thiết lập nền cộng hòa, xác lập nền chuyên chính dân chủ cách mạng, đánh thắng giặc ngoại xâm.

Quần chúng đã thúc đẩy cách mạng tiến lên trong lúc hàng ngũ giai cấp tư sản phân hóa, các tầng lớp đại tư sản, tư sản công thương dấn chuyển sang hàng ngũ phản cách mạng.

Giai đoạn 1: Quần chúng đánh chiếm ngục Ba-xti.

Cách mạng nổ ra và thắng lợi, hạn chế quyền của vua lập nền quân chủ lập hiến, xóa bỏ đẳng cấp.

- Nhằm giúp những HS có mong muốn nhu cầu tìm hiểu thêm các nội dung nhân

32

vật lịch sử có liên quan đến bài học. GV có thể hướng dẫn các em sưu tầm những thước phim, hình ảnh tư liệu, nhân vật Rô-be-spie của cuộc cách mạng Pháp. + GV có thể lựa chọn trong số các nội dung của học sinh để làm phong phú tư liệu bài học + Hs có thể viết báo cáo (đoạn văn hay trình chiếu bộ sưu tập ảnh…)

HS chia sẻ với bạn bè bằng việc: trao đổi sản phẩm cho bạn, trưng bày triển lãm sản phẩm, gửi thư điện tử.

GV đánh giá sản phẩm của HS: nhận xét, tuyên dương, khen ngợi…

Trên đây là toàn bộ chuyên đề của tôi, trong quá trình biên soạn còn nhiều thiếu sót kính mong quí thầy cô tham gia đóng góp để chuyên đề được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cám ơn!

Yên Lạc ngày 4/12/2019 Người viết

Ngô Quang Huy

33