Bài tập di truyền và biến dị ở cấp độ tế bào Đối tượng Học sinh lớp 12 thi học sinh giỏi, Đại học

CHUYÊN ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN SINH

vectorstock.com/28062415

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection DẠY KÈM QUY NHƠN EBOOK PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

Bài tập di truyền và biến dị ở cấp độ tế bào Đối tượng Học sinh lớp 12 thi học sinh giỏi, thi Đại học - Cao đẳng WORD VERSION | 2020 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

PHẦN I. MỞ ĐẦU

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

I. Lý do chọn đề tài.

Từ năm học 2007 – 2008, việc đánh giá học sinh được thay đổi theo hướng trắc nghiệm khách quan dành cho các môn Lí, Hóa, Sinh, trong đó thời lượng phân bố cho việc hoàn thành một câu trắc nghiệm là rất ngắn (khoảng 1,5- 1,8 phút/câu). Vì vậy việc giúp học sinh linh hoạt hơn khi giải bài tập ngắn là rất cần thiết và quan trọng.

Trong thực tế giảng dạy ôn thi Đại học, Cao đẳng tôi nhận thấy có rất nhiều câu trắc nghiệm dưới dạng bài tập ngắn về quá trình nguyên phân, giảm phân nhất là những câu hỏi liên quan tới sự phân li của các cặp nhiễm sắc thể (NST) trong quá trình nguyên phân và giảm phân không bình thường làm học sinh rất lúng túng và tỏ ra không mấy hào hứng với dạng bài tập này nhất là đối với học sinh có lực học trung bình và ngay cả một số học sinh có lực học khá. Khi gặp những bài tập này đa số học sinh chọn đáp án theo cảm tính, không có cơ sở khoa học dẫn tới chọn sai đáp án. Xuất p hát từ thực tế này trong quá trình giảng dạy ôn thi Đại học, ôn thi học sinh giỏi tôi đã thiết kế chi tiết hơn về sự phân li của các cặp NST trong quá trình nguyên p hân và giảm phân không bình thường (có đột biến) để các em hiểu được bản chất của vấn đề từ đó vận dụng linh hoạt và chính xác hơn khi làm bài tập. Đó chủ yếu là những bài tập liên quan tới đột biến lệch bội. Vì vậy tôi chọn đề tài là" Bài tập di truyền và biến dị ở cấp độ tế bào ". Nhằm phục vụ cho việc dạy và học

U

Y

phần kiến thức này trong trường THPT Ngô Gia Tự và hy vọng là tài liệu tham khảo cho các đồng nghiệp.

D

ẠY

KÈ

M

Q

II.Mục đích nghiên cứu.

- Giúp học sinh làm được các bài tập trắc nghiệm nhanh hơn, chính xác hơn từ đó tạo được hứng thú cho học sinh với môn học .

- Góp phần cùng với đồng nghiệp tìm ra phương pháp giảng dạy mới, sáng tạo.

- Nhằm trau dồi và nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ của bản thân.

III. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu. Đề tài được thực hiện với nội dung chủ yếu là những bài tập về đột biến lệch bội trong các kỳ thi học sinh giỏi, thi Đại học- Cao đẳng. Đối tượng : Học sinh lớp 12 - Trường THPT ………………..

Thời gian nghiên cứu: cuối hè năm học …………….

IV. Nhiệm vụ nghiên cứu. Để cho học sinh học tốt phần này, tôi đã làm rõ các vấn đề: - Nghiên cứu sự phân li của các cặp NST trong quá trình nguyên phân, giảm phân bình thường từ đó giúp học sinh tự suy luận về sự p hân li của các

3

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

cặp NST trong quá trình nguyên phân và giảm phân không bình thường (có đột biến).

- Nhận biết được bài toán thuộc dạng nào? Kĩ năng giải nhanh, chính xác bài toán đó như thế nào?

V. Phương pháp nghiên cứu. Để đạt được mục đích đã đề ra trong quá trình nghiên cứu tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Nghiên cứu tài liệu: sách giáo khoa, sách giáo viên, tài liệu và sách tham khảo,……

- Nghiên cứu và tổng kết kinh nghiệm giảng dạy.

- Phân tích, tổng hợp và hệ thống lí thuyết.

- Tổng hợp các dạng bài toán có liên quan đến nội dung nghiên cứu .

VI. Dự kiến số tiết bồi dưỡng Thời gian dự kiến thực hiện chuyên đề là 14 tiết.

4

PHẦN II. NỘI DUNG CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

1.1. Nhiễm sắc thể 1.1.1. Khái niệm về nhiễm sắc thể.

Nhiễm sắc thể là vật chất di truyền ở cấp độ tế bào Ở sinh vật nhân thực: nhiễm sắc thể là những cấu trúc nằm trong nhân tế bào, có khả năng nhuộm màu đặc trưng bằng thuốc nhuộm kiềm tính, được cấu tạo từ chất nhiễm sắc bao gồm chủ yếu là ADN và protein loại histon. Ở sinh vật nhân sơ như vi khuẩn: chưa có cấu trúc NST như ở tế bào nhân thực. Mỗi tế bào chỉ chứa một ADN dạng trần, không liên kết với protein, có mạch xoắn kép và dạng vòng. Ví dụ: vi khuẩn E. coli. Ở vi rút (thể thực khuẩn - phage): vật chất di truyền chỉ chứa 1 trong 2 loại ADN hoặc ARN. 1.1.2. Phân biệt NST tương đồng và NST không tương đồng.

Thông thường, trong tế bào sinh dưỡng (tế bào xôma), hầu như tất cả các nhiễm sắc thể đều tồn tại thành từng cặp. Mỗi cặp gồm 2 nhiễm sắc thể giống nhau về hình dạng, kích thước và cấu trúc đặc trưng, được gọi là cặp nhiễm sắc thể tương đồng, trong đó, một có nguồn gốc từ bố, một có nguồn gốc từ mẹ.

D

ẠY

1.1.3. Phân biệt bộ NST lưỡng bội, đơn bội - Toàn bộ các nhiễm sắc thể nằm trong nhân tế bào hợp thành bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài (2n). Ví dụ, ở người 2n = 46; ở ruồi giấm 2n = 8; ở ngô 2n = 20,…[8] - Trong tế bào giao tử số NST chỉ bằng một nửa số NST trong t ế bào sinh dưỡng và được gọi là bộ NST đơn bội (n). Ví dụ: trong tinh trùng người có n = 23 NST, trong trứng người có n = 23 NST [8].

1.1.4. Đặc trưng của nhiễm sắc thể

5

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

- Tế bào của mỗi loài sinh vật có một bộ nhiễm sắc thể đặc trưng về số lượng, hình thái và cấu trúc, được duy trì ổn định qua các thế hệ.

- NST có khả năng tự nhân đôi, phân li, tổ hợp ổn định qua các thế hệ.

- NST có khả năng bị đột biến làm thay đổi số lượng hoặc cấu trúc, tạo ra những đặc trưng di truyền mới.

1.1.5. Chức năng của nhiễm sắc thể [6,tr27].

- Lưu giữ, bảo quản và truyền đạt thông tin di truyền - Giúp tế bào phân chia vật chất di truyền vào các tế bào trong phân bào - Điều hòa hạt động gen thông qua sự cuộn xoắn và tháo xoắn NST 1.2. Quá trình nguyên phân 1.2.1. Loại tế bào xảy ra nguyên phân Các loại tế bào xảy ra quá trình nguyên phân: Tế bào hợp tử, tế bào sinh dưỡng (xôma), tế bào sinh dục sơ khai.

1.2.2. Nguyên phân bình thường Khi tế bào ở kì trung gian các NST đã nhân đôi thành NST kép ( ở pha S). Kết thúc kì này tế bào tiến hành nguyên phân. Trong nguyên phân diễn ra sự phân chia nhân và phân chia tế bào chất. Ở đây chúng ta chủ yếu quan tâm đến sự phân li của các cặp NST qua các kì nguyên phân( phân chia nhân). *Giả sử xét một tế bào ban đầu có 2n = 4 NST.

KÈ

M

Tế bào ban đầu Cuối kì trung gian *Diễn biến các kì của phân bào [2,tr73]:

D

ẠY

Các kì

Số lượng NST trong mỗi tế bào

Hình vẽ

2n kép

Kì đầu

6

Đặc điểm

- Các NST kép bắt đầu co ngắn, đóng xoắn.

Kì giữa

-Các NST kép đóng xoắn cực đại và xếp thành một hàng trên mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.

- Thoi phân bào đính về 2 phía của NST.

Kì sau

- Các NST kép tách nhau ra thành NST đơn phân li về 2 cực của tế bào.

IC IA L

2n kép

N

O

FF

4n đơn

Ơ

2n đơn

U

Y

N

H

Kì cuối

- Các NST dần dãn xoắn và trở về dạng sợi mảnh.

Q

Kết quả Từ 1 tế bào (2n) → 2 tế bào con (2n) 1.2.3. Nguyên phân xảy ra không bình thường (có đột biến).

M

-Xét 1 tế bào có 2n = 4 (AaBb). Viết kí hiệu bộ NST qua các kì nguyên phân.

D

ẠY

KÈ

Các kì Nguyên phân bình thường Một cặp NST không phân li

Kì đầu- Kì giữa AAaaBBbb (2n kép) AAaaBBbb (2n kép)

Hai sợi cromatit trong 1 NST kép không phân li.

AAaaBBbb

Toàn bộ các NST không phân li.

AAaaBBbb

7

Kì sau AaBb↔AaBb (4n đơn) AAaaBb↔Bb hoặc AaBBbb↔Aa AAaBb↔aBb hoặc AaaBb↔ABb

Kì cuối AaBb, AaBb (2n đơn) AAaaBb, Bb hoặc AaBBbb, Aa AAaBb, aBb hoặc AaaBb, ABb

AAaaBBbb↔0

AAaaBBbb

Trường hợp hai sợi cromatit trong 1 NST kép không phân li:

IC IA L

Kết quả: Trường hợp nguyên phân bình thường: Từ 1 tế bào (2n) → 2 tế bào con (2n) Trường hợp một cặp NST không phân li:

Trường hợp toàn bộ các NST không phân li: Từ 1 tế bào (2n) → 1 tế bào (4n)

FF

1.3. Quá trình giảm phân

Ơ

N

O

Giảm phân xảy ra ở tế bào sinh dục giai đoạn chín, gồm 2 lần phân bào liên tiếp, xảy ra 1 lần NST nhân đôi nhưng 2 lần NST phân li.

Giảm phân thực chất là quá trình tạo giao tử chuẩn bị cho quá trình thụ tinh.

1.3.1. Giảm phân xảy ra bình thường [5, tr100] 1.3.1.1. Giảm phân I Hình vẽ

Số lượng NST trong mỗi tế bào

Đặc điểm

N

H

Các kì

Y

Kì đầu I

M

Q

U

2n kép

2n kép

- Các NST kép xếp thành 2 hàng trên mặt phẳng xích đạo.

2n kép

- Các NST kép tương đồng phân li độc lập về 2 cực của tế bào.

D

ẠY

KÈ

Kì giữa I

- Các NST kép xoắn, co ngắn,hiện rõ.

- Các NST kép trong từng cặp tương đồng tiếp hợp, bắt chéo và có thể xảy ra trao đổi đoạn.

Kì sau I

8

Kì cuối I - Mỗi tế bào chứa bộ NST đơn bội kép

n kép

Hình vẽ

Số lượng NST trong mỗi tế bào

Đặc điểm

O

FF

Các kì

IC IA L

Kết quả Từ 1 tế bào (2n) → 2 tế bào( n kép) GPI - Sau kì cuối của giảm phân I là kì trung gian diễn ra rất nhanh, trong thời điểm này không xảy ra sự nhân đôi NST. 1.3.1.2. Giảm phân II

n kép

Các NST kép bắt đầu co ngắn và xoắn.

N

H

Ơ

N

Kì đầu II

U

Y

Kì giữa II

M

Q

n kép

Kì sau II

D

ẠY

KÈ

2n đơn

Kì cuối II n đơn

9

Các NST kép xếp 1 hàng trên mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.

Các NST kép tách ra thành NST đơn phân li về 2 cực của tế bào.

- Các NST trở về dạng sợi mảnh.

Kết quả GP II

Từ 1 tế bào ( n kép)→ 2 tế bào ( n đơn)

IC IA L

Kết quả giảm phân: Từ 1 tế bào (2n)→ 4 tế bào (n) 1.3.2. Giảm phân xảy ra không bình thường (có đột biến) Xét 1 tế bào có 2n = 2 (có 1 cặp NST). Sự phân li bình thường và không bình thường trong giảm phân đã tạo ra các loại giao tử theo bảng sau [3,tr26]:

Cặp NST thường (Aa)

A, a

Aa, 0

AA, 0, a hoặc A, aa, 0

Cặp NST giới tính XX

X

XX, 0

XX, 0, X

Cặp NST giới tính XY

X, Y

XX, 0, Y hoặc X, 0,YY

O

FF

Nếu cặp NST không phân li trong GP I

Nếu cặp NST không phân li trong GPII

Cặp NST

Giảm phân bình thường

N

Loại giao tử

Ơ

XY, 0

Kì đầu I -

Kì cuối I- Kì

Kì sau II

đầu II

Kì cuối II (loại giao tử)

AAaaBBbb

AABB,aabb hoặc

AABB,aabb hoặc

AB↔AB,ab↔ab hoặc

AB, ab hoặc

bình

AAbb,aaBB

AAbb,aaBB

Ab↔Ab,aB↔aB

Ab, aB

AAaaBB↔bb

AAaaBB,bb

AaB↔AaB,b↔b

AaB, b

NST

hoặc

hoặc

hoặc

hoặc

không phân li ở

AAaabb↔BB

AAaabb,BB

Aab↔Aab,B↔B

Aab, B

AABB↔aabb

AABB,aabb AAB↔B,ab↔ab;

AAB,B,ab;

hoặc Aabb↔aaBB

hoặc AB↔AB,aab↔b AAbb,aaBB hoặc

AB, aab,b hoặc

NST kép

AAb↔b,aB↔aB;

AAb,b,aB;

không phân li ở

Ab↔Ab,aaB↔B

Ab,aaB,B

M

thường

U

Giảm phân

Q

Kì giữa I

Kì sau I

Y

Các kì

N

H

- Xét 1 tế bào có 2n = 4 (AaBb). Dưới đây là kí hiệu NST qua các kì giảm phân trong các trường hợp→các loại giao tử được tạo ra:

AAaaBBbb

KÈ

Một cặp

ẠY

kì sau I (Aa)

D

Hai sợi

crômatit trong 1

AAaaBBbb

kì sau II

10

Toàn bộ

AAaaBBbb AAaaBBbb↔0 AAaaBBbb,

NST không

AaBb↔AaBb; 0

AaBb

0

phân li GPI

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

1.4. Đột biến lệch bội nhiễm sắc thể (dị bội) [1,tr27].

1.4.1. Khái niệm - Là những biến đổi về số lượng NST xảy ra ở một hay một số cặp NST tương đồng.

- Các dạng lệch bội: + Thể không nhiễm (2n –2). + Thể một nhiễm (2n –1) + Thể một nhiễm kép (2n –1 –1) + Thể ba nhiễm (2n + 1) +Thể bốn nhiễm (2n + 2) + Thể bốn nhiễm kép (2n+2 +2)…

1.4.2. Cơ chế phát sinh - Do sự không phân li của một hay một số cặp nhiễm sắc thể trong giảm phân tạo ra giao tử thừa hay thiếu một vài nhiễm sắc thể.Các giao t ử này kết hợp với giao tử bình thường khác giới tạo nên đột biến lệch bội [1,tr27].

- Lệch bội cũng có thể xảy ra trong nguyên phân ở các tế bào sinh dưỡng và biểu hiện ở một phần cơ thể → thể khảm [1,tr27].

D

ẠY

KÈ

M

Q

1.4.3. Hậu quả Đột biến lệch bội tuỳ theo từng loài mà gây ra các hậu quả khác nhau như: tử vong, giảm sức sống, giảm khả năng sinh sản…

1.4.4. Ý nghĩa Đột biến lệch bội cung cấp nguyên liệu cho tiến hoá và trong chọn giống.

1.5. Đột biến đa bội nhiễm sắc thể 1.5.1. Khái niệm Thể đa bội là trường hợp số lượng NST trong tế bào sinh dưỡng tăng lên theo bội số của n và lớn hơn 2 như 3n, 4n, 5n, 6n…

1.5.2. Phân loại Thể đa bội lẻ : 3n, 5n,…

Thể đa bội chẵn : 4n, 6n,…

1.5.3. Cơ chế Do tác nhân môi trường ngoài hoặc do biến đổi sinh lí, sinh hoá trong môi trường nội bào, gây rối loạn cơ chế phân li của toàn bộ NST vào kì sau của quá trình nguyên phân hoặc quá trình giảm phân.

11

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

1.5.4. Đặc điểm - Các thể đa bội chỉ tìm thấy ở thực vật; thể đa bội lẻ chỉ sinh sản sinh dưỡng do bị rối loạn cơ chế phân li NST trong quá trình giảm phân; thể đa bội chẵn sinh sản hữu tính được.

- Các cây đa bội đếu có các cơ quan, bộ phận lớn nên cho năng suất cao và phẩm chất tốt.

- Có thể nhận biết thể đa bội bằng cách nhìn bằng mắt thường hoặc đếm số lượng NST của tế bào sinh dưỡng khi chúng phân bào, được quan sát dưới kính hiển vi.

- Người ta thường sử dụng côsixin nồng độ 0,1% - 0,2% gây đa bội hoá thực vật để tăng năng suất hoặc khắc phục tính bất thụ của con lai nhận được trong lai xa.

12

CHƯƠNG 2 PHÂN LOẠI – PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP

bằng

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

2.1. Bài tập NST và quá trình nguyên phân A. Bài tập mẫu Bài 1: Có một số tế bào sinh dưỡng của cùng một loài thực hiện quá trình nguyên phân trong 2 giờ. 1/4 số tế bào trải qua 3 lần nguyên phân, 1/3 số tế bào trãi qua 4 lần nguyên phân, số còn lại trải qua 5 lần nguyên phân. Tổng số tế bào con thu được ở các quá trình trên là 2480 tế bào. a. Tìm số tế bào sinh dưỡng ban đầu tham gia nguyên phân? b. Trong quá trình nguyên phân, quan sát 1 tế bào ở giai đoạn trung gian người ta thấy có 28 NST kép. Tính số NST đơn môi trường cung cấp cho cả quá trình trên? c. Tính thời gian mỗi chu kì tế bào của từng nhóm tế bào trên?

Hướng dẫn a, Gọi a là số tb ban đầu a/4 . 2 3 + a/3 . 2 4 + 5a/12 . 2 5 = 2480  a = 120. b. ta có 2n = 28  Số NST môi trường cần cung cấp là (2480-120)28 = 66080 (NST đơn) c. Thời gian mỗi chu kì tb là - Nhóm tế bào nguyên phân 3 lần: t = 2. 60/3 = 40 phút.

- Nhóm tế bào nguyên phân 4lần: t = 2. 60/4 = 30 phút.

- Nhóm tế bàonguyên phân 5 lần: t = 2. 60/5 = 24 phút.

Bài 2: Có 4 hợp tử thuộc cùng một loài là A, B, C, D. -Hợp tử A nguyên phân một số đợt liên tiếp tạo ra các tế bào con, số tế bào con này 1 số NST có trong một hợp tử khi nó chưa tiến hành nguyên phân .

4

D

ẠY

KÈ

M

- Hợp tử B nguyên phân cho các tế bào con với tổng số NST đơn nhiều gấp 4 lần số NST đơn của một tế bào con .

- Hợp tử C nguyên phân cho các tế bào con cần nguyên liệu tương đương 480 NST đơn.

- Hợp tử D nguyên phân tạo ra các tế bào con chứa 960 NST đơn cấu thành hoàn toàn từ nguyên liệu mới cung cấp trong quá trình nguyên phân này .

- Tất cả các tế bào con được hình thành nói trên chứa 1920 NST đơn ở trạng thái chưa tự nhân đôi . a) Tìm bộ NST lưỡng bội của loài . b) Tính số đợt nguyên phân của mỗi hợp tử A, B, C, D. Hướng dẫn - Gọi 2n là bộ NST của loài

13

- Gọi x A là số lần nguyên phân của hợp tử A =>Số tế bào con do hợp tử A sinh ra là : 2 XA Theo đề bài ta có : 2 XA =

1 .2n 4

-

Theo đề bài ta có : 2n (2XC – 1) = 480 ==> 2 XC =

IC IA L

- Gọi x B là số lần nguyên phân của hợp tử B =>Số tế bào con do hợp tử B sinh ra là : 2 XB Theo đề bài ta có: 2n.2 XB = 4.2n ==> 2 XB = 4 - Gọi x C là số lần nguyên phân của hợp tử C =>Số tế bào con do hợp tử C sinh ra là: 2 XC 480 +1 2n

Theo đề bài ta có : 2n(2 XD–2) = 960

960 +2 2n

O

==> 2 XD =

FF

- Gọi x D là số lần nguyên phân của hợp tử D =>Số tế bào con do hợp tử D sinh ra là : 2 XD

Theo đề bài ta có phương trình : 2n.2 XA + 2n.2 XB +2n.2 XC +2n.2 XD = 1920

N

960 480 2n + 2 ) = 1920 + 1 ) + 2n( + 4.2n + 2n( 2n 2n 4

Ơ

<==> 2n.

Số lần phân bào của tế bào A là: 2 XA =

Y

-

N

H

<==> n 2 + 14n – 480 = 0 với điều kiện n phải nguyên và n > 0 Giải phương trình trên ta được n = 16 nhận và n = - 30 loại Vậy bộ NST lưỡng bội của loài là 2n = 32 b) Số lần phân bào của mỗi hợp tử là:

2 XB = 4 = 2 2

U

- Số lần phân bào của tế bào B là:

1 .32 = 8 =2 3 4

480 + 1 = 16 = 2 4 32 960 + 2 = 32 = 2 5 - Số lần phân bào của tế bào D là: 2 XD = 32

Số lần phân bào của tế bào C là: 2 XC =

M

Q

-

=> x B= 2 lần => x C = 4 lần => x D = 5lần

KÈ

B. Bài tập tự giải Câu 1: Cấu trúc của nhiễm sắc thể sinh vật nhân thực có các mức xoắn theo trật tự: A. Phân tử ADN → nuclêôxôm → sợi cơ bản → sợi nhiễm sắc → vùng xếp cuộn → crômatit.

B. Phân tử ADN→ sợi cơ bản→ nuclêôxôm → vùng xếp cuộn → sợi nhiễm sắc→ crômatit.

C. Phân tử ADN→ nuclêôxôm → sợi nhiễm sắc → sợi cơ bản → vùng xếp cuộn → crômatit.

D. Phân tử ADN → sợi cơ bản → sợi nhiễm sắc → vùng xếp cuộn → nuclêôxôm → crômatit.

Câu 2: Trong các nhận xét dưới đây, có bao nhiêu nhận xét đúng khi nói về vùng đầu mút của nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực?

(1) Vùng đầu mút của nhiễm sắc thể là những điểm mà tại đó enzym được tổng hợp.

ẠY D

=> x A= 3 lần

14

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

(2) Vùng đầu mút của nhiễm sắc thể có tác dụng bảo vệ các nhiễm sắc thể cũng như làm cho các nhiễm sắc thể không dính vào nhau.

(3) Vùng đầu mút của nhiễm sắc thể là những điểm mà tại đó phân tử ADN bắt đầu được nhân đôi.

(4) Vùng đầu mút của nhiễm sắc thể là vị trí duy nhất có thể xảy ra trao đổi chéo trong giảm phân.

(5) Vùng đầu mút của nhiễm sắc thể là vị trí liên kết với thoi phân bào giúp nhiễm sắc thể di chuyển về các cực của tế bào.

A. 1.

B.2.

C.3.

D.4.

Câu 3: Trong các phát biểu sau, có bao nhiêu phát biểu đúng khi nói về chức năng của nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực?

(1) Lưu trữ, bảo quản và truyền đạt thông tin di truyền.

(2) Đảm bảo sự phân chia đồng đều vật chất di truyền cho các tế bào con nhờ sự phân chia đồng đều của nhiễm sắc thể trong phân bào.

(3) Điều hòa hoạt động của gen thông qua sự cuộn xoắn của nhiễm sắc thể.

(4) Tạo điều kiện cho ADN nhân đôi.

(5) Tạo điều kiện cho gen thực hiện quá trình phiên mã.

A. 1.

B.2.

C.3.

D.4.

Câu 4: Trong các phát biểu dưới đây, có bao nhiêu phát biểu không đúng khi nói về nhiễm sắc thể của sinh vật nhân thực?

(1) Số lượng và kích thước của nhiễm sắc thể trong bộ nhiễm sắc thể phản ánh trình độ tiên hóa của loài.

(2) Các loài khác nhau luôn luôn có số lượng nhiễm sắc thể trong bộ nhiễm sắc thể khác nhau.

(3) Mỗi loài mang 1 bộ nhiễm sắc thể đặc trưng về số lượng, hình dạng và cấu trúc.

(4) Kích thước của nhiễm sắc thể trong bộ nhiễm sắc thể tỉ lệ thuận với kích thước của cơ thể sinh vật.

(5) Nhiễm sắc thể giới tính chỉ có ở tế bào sinh dục, không có ở tế bào sinh dục.

(6) Gen quy định tính trạng giới tính nằm trên cả nhiễm sắc thể giới tính và nhiễm sắc thể thường.

A.2.

B.3.

C.4.

D.5.

Câu 5: Trong các nhận xét dưới đây, có bao nhiêu nhận xét không đúng về cấu trúc của nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực?

(1) Sợi cơ bản có đường kính 11 nm.

(2) Sợi nhiễm sắc có đường kính 300 nm.

(3) Vùng xếp cuộn có đường kính 30 nm.

(4) Một crômatit có đường kính 700 nm.

15

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

(5) Một nuclêôxôm được cấu tạo bởi 8 phân tử prôtêin histon và khoảng 146 cặp nuclêôtit.

(6) Đơn vị cấu tạo nên nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực là nuclêôxôm.

(7) Một nhiễm sắc thể kép gồm hai crômatit dính nhau ở tâm đông.

(8) Một crômatit được cấu tạo bởi một phân tử ADN và các nuclêôxôm.

(9) Tâm động là vị trí đính với thoi vô sắc để nhiễm sắc thể phân li về hai cực của tế bào trong quá trình phân bào.

(10) Hai crômatit dính nhau ở tâm động gọi là hai crômatit cùng nguồn.

(11) Giữa hai nuclêôxôm liền kề là một đoạn phân tử ADN và một phân tử prôtêin H1 .

A.7.

B.2.

C.5.

D.3.

Câu 6: Trong các nhận xét dưới đây, có bao nhiêu nhận xét đúng khi nói đến nhiễm sắc thể trong tế bào của sinh vật nhân thực lưỡng bội?

(1) Số lượng nhiễm sắc thể trong tế bào nhiều hay ít không phản ánh mức độ tiến hóa của loài.

(2) Các loài khác nhau thường có bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội với số lượng không bằng nhau.

(3) Trong tế bào sinh dưỡng nhiễm sắc thể luôn tồn tại thành từng cặp, do vậy số lượng nhiễm sắc thể sẽ luôn chẵn gọi là bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội.

(4) Nhiễm sắc thể có khả năng bắt màu kiềm tính, quan sát rõ nhất khi tế bào ở vào kì giữa của quá trình nguyên phân.

(5) Tế bào giao tử mang bộ nhiễm sắc thể đơn bội (n).

(6) Mức độ tiến hóa của loài không phụ thuộc vào số lượng, hình thái, kích thước nhiễm sắc thể mà phụ thuộc vào các gen trên đó.

(7) Nhiễm sắc thể thường chỉ có ở tế bào sinh dưỡng, nhiễm sắc thể giới tính chỉ có ở tế bào sinh dục.

(8) Tế bào sinh dục có chứa nhiễm sắc thể thường và nhiễm sắc thể giới tính.

(9) Tế bào giao tử bình thường được tạo ra từ cơ thể lưỡng bội (2n) có nhiễm sắc thể không tồn tại thành từng cặp tương đồng.

(10) Nhiễm sắc thể trong tế bào lưỡng bội tồn tại thành từng cặp tương đồng nên gen cũng tồn tại thành từng cặp alen.

(11) Nhiễm sắc thể được quan sát rõ nhất ở kì giữa của quá trình nguyên phân, vì lúc này nhiễm sắc thể được đóng xoắn cực đại.

(12) Cặp nhiễm sắc thể tương đồng là hai nhiễm sắc thể giống nhau về hình thái, kích thước và trật tự của các gen.

A. 10.

B.7.

C.3.

D.5.

16

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

Câu 7: Mỗi tế bào lưỡng bội ở 1 loài có 4 cặp nhiễm sắc thể chứa tất cả 283x10 6 cặp nuclêôtit. Ở kì giữa, chiều dài trung bình của mỗi nhiễm sắc thể là 2µm, thì các ADN đã co ngắn khoảng A. 4000 lần.

B. 1000 lần.

C. 8000 lần.

D. 6000 lần.

Câu 8: Một tế bào xét 1 cặp nhiễm sắc thể tương đồng. Giả sử trong mỗi nhiễm sắc thể, tổng chiều dài các đoạn ADN cuốn quanh các khối cầu histon để tạo nên các nuclêôxôm là 12,41µm. Tính theo lí thuyết, tổng số các phân tử prôtêin histon trong các nuclêôxôm của cặp nhiễm sắc thể này là A. 4000.

B. 2000.

C. 8000.

D. 6000.

Câu 9 [ ĐHSP Hà Nội]: Khẳng định nào dưới đây về cấu trúc của nucleosome là chính xác?

A. Có 4 phân tử H2A, H2B, H3 và H4 tham gia cấu tạo nên lõi histone.

B. Đường kính của chuỗi polinucleosome vào khoảng 2nm.

C. Đoạn ADN cuốn vòng quanh lõi histon có chiều dài khoảng 146 cặp nucleotide.

D. Nhiều nucleosome thành NST. Câu 10 [THPT Yên Định 1 – Thanh Hóa]: Khi nói về tâm động của nhiễm sắc thể, những phát biểu nào sau đây đúng?

(1). Tâm động là trình tự nuclêôtit đặc biệt, mỗi nhiễm sắc thể có duy nhất một trình tự nuclêôtit này.

(2) Tâm động là vị trí liên kết của nhiễm sắc thể với thoi phân bào, giúp nhiễm sắc thể có thể di chuyển về các cực của tế bào trong quá trình phân bào.

(3) Tâm động bao giờ cũng nằm ở đầu tận cùng của nhiễm sắc thể.

(4) Tâm động là những điểm mà tại đó ADN bắt đầu tự nhân đôi.

(5) Tùy theo vị trí của tâm động mà hình thái của nhiễm sắc thể có thể khác nhau.

A. (3), (4), (5) B. (1), (3), (4) C. (2), (3), (4) D. (1), (2), (5) Câu 11: Một loài có 2n = 24. Có 5 tế bào sinh dưỡng nguyên phân liên tiếp một số lần như nhau tạo ra các tế bào con, trong nhân của các tế bào con này thấy có 30480 mạch pôlinuclêôtit mới. Tính theo lí thuyết, số nhiễm sắc thể gồm 2 mạch pôlinuclêôtit mới có trong tất cả các tế bào con là: A. 15240.

B. 30456.

C. 15120.

D. 30432.

Câu 12: Một tế bào xét 1 cặp nhiễm sắc thể tương đồng. Giả sử trong mỗi nhiễm sắc thể, tổng chiều dài các đoạn ADN cuốn quanh các khối cầu histon để tạo nên các nuclêôxôm là 49640Å. Khi tế bào này bước vào kì giữa của nguyên phân, tổng số các phân tử prôtêin histon trong các nuclêôxôm của cặp nhiễm sắc thể này là: A. 400.

B. 2300.

C. 3200.

D. 800.

Câu 13: Biết hàm lượng ADN nhân trong một tế bào sinh dưỡng của thể lưỡng bội là x. Trong trường hợp phân chia bình thường, hàm lượng ADN nhân của tế bào này đang ở kì sau của quá trình nguyên phân là:

17

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

A. 1x.

B. 0,5x.

C. 4x.

D. 2x.

Câu 14: Trong một tế bào sinh dưỡng 2n của một loài thực vật có lượng ADN bằng 6x10 9 cặp nuclêôtit. Tính theo lí thuyết, số lượng nuclêôtit ở kì đầu của quá trình nguyên phân là: A. 6 x 10 9 cặp nuclêôtit.

B. (6 x 2) x 10 9 nuclêôtit.

C. (6 x 2) x 10 9 cặp nuclêôtit.

D. 6 x 10 9 nuclêôtit.

Câu 15: [ THPT Ngô Gia Tự]: Nhận định nào sau đây không đúng khi nói về cơ chế di truyền?

A. Gen là 1 đoạn ADN mang thông tin qui định cho 1 sản phẩm nhất định.

B. NST chỉ có ở tế bào nhân thực, mỗi NST chỉ chứa 1 phân tử ADN duy nhất.

C. Trong tế bào nhân thực, mỗi NST thường tồn tại thành từng cặp tương đồng.

D. Nguyên phân là cơ chế di truyền cấp phân tử ở sinh vật nhân thực đảm bảo tế bào con có đầy đủ thông tin di truyền như tế bào mẹ.

Câu 17 [THPT Ngô Gia Tự]: Ở người, 2n = 46. Quan sát một nhóm tế bào bình thường của một loại mô thực hiện phân bào, người ta quan sát thấy có 920 NST đơn đang phân li về hai cực của tế bào. Dự đoán nào sau đây là đúng về thời điểm phân bào và số lượng tế bào của nhóm?

A. Đang ở kì sau của nguyên phân với số lượng tế bào là 20 hoặc kì sau của giảm phân 2 với số lượng tế bào là 20.

B. Đang ở kì sau của nguyên phân với số lượng tế bào là 10 hoặc kì sau của giảm phân 2 với số lượng tế bào là 20.

C. Đang ở kì sau của nguyên phân với số lượng tế bào là 20 hoặc kì sau của giảm phân 2 với số lượng tế bào là 10.

D. Đang ở kì sau của nguyên phân với số lượng tế bào là 10.

2.2. Bài toán giảm phân bình thường A. Phương pháp * Cách 1: Nếu cơ thể dị hợp n cặp gen nằm trên n cặp NST thì: - Số loại giao tử = 2 n.

- Tỉ lệ mỗi loại giao tử =

1 2n

D

ẠY

* Cách 2: Công thức mở rộng - Số loại giao tử = số loại cặp 1  số loại cặp 2  ................  số loại cặp n.

- Tỉ lệ mỗi loại giao tử = %C1  %C2  ...................  %Cn. * Cơ thể

AB giảm phân bình thường ab

- TH1: Nếu không trao đổi chéo: Cho 2 loại giao tử AB = ab =

1 2

- TH2: Nếu có TĐC với tần số f ( 0%  f  50% )

18

1− f   AB = ab = 2  0, 25   Ab = aB = f  0, 25  2

* Số NST cùng trạng thái của chúng trong các kì của giảm phân

2n kép

2n kép

n kép

2m

2m

m

2n đơn

n đơn

m

m/2

Số lượng, trạng thái NST

2n kép

2n kép

Hàm lượng ADN

2m

2m

Số lượng, trạng thái NST

n kép

n kép

Hàm lượng ADN

m

m

FF

Giữa

O

n kép

N

Lần phân bào II

Cuối (đã tách tế bào)

Đầu

Lần phân bào Lần phân bào I

Sau

Trung gian

m

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

B. Bài tập mẫu Bài 1: Ruồi giấm có bộ NST 2n = 8. a. Một nhóm tế bào của ruồi giấm mang 80 NST ở dạng sợi mảnh. Xác định số tế bào của nhóm? b. Nhóm tế bào khác loài mang 160 NST kép. Nhóm tế bào đang ở kì nào của phân bào? Với số lượng bao nhiêu? Cho biết diễn biến của các tế bào trong nhóm đều như nhau.

Hướng dẫn a. Nếu tế bào sinh dưỡng, hợp tử thì số tế bào của nhóm là: 80 : 8 = 10 tế bào Nếu tế bào giao tử thì số tế bào của nhóm là: 80:4 = 20 tế bào b. TH1: Các tế bào ở kì đầu, kì giữa nguyên phân. Số tế bào là: 160:8 = 20 tê bào TH2: Các tế bào ở kì đầu, kì giữa, kì sau của quá trình giảm phân 1. Số tế bào là: 160:8 = 20 tế bào TH3: Các tế bào ở kì đầu, kì giữa, kì sau của quá trình giảm phân 1. Số tế bào là: 160:4 = 40 tế bào Bài 2: Nếu bố có bộ NST là AaBbDdEe trong đó A, B, D, E có nguồn gốc từ ông nội; a, b, d, e có nguồn gốc từ bà nội. Mẹ có bộ NST là A’a’B’b’D’d’E’e’. Trong đó A’, B’, D’, E’ có nguồn gốc từ ông ngoại: a’, b’, d’, e’ có nguồn gốc từ bà ngoại. Hãy xác định: - Tỉ lệ giao tử bình thường mang 2 NST có nguồn gốc từ ông nội.

- Tỉ lệ đứa cháu trai đầu lòng của cặp vợ chồng này bình thường mang 1 NST từ ông nội và 3 NST có nguồn gốc từ bà ngoại.

Hướng dẫn

ẠY D

IC IA L

Kỳ

19

Loài có 2n=8 Cn2 C42 6 3 = = = 2n 24 16 8 Tỉ lệ đứa cháu trai đầu lòng của cặp vợ chồng này bình thường mang 1 NST từ ông nội và 3 NST có nguồn gốc từ bà ngoại

Tỉ lệ giao tử có 2 NST từ ông nội:

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

1 Cn1 Cn3 1 6 4 3  n n =   = 2 2 2 2 16 16 64 Bài 3 (HSG Vĩnh Phúc 2009). Trong tinh hoàn của 1 gà trống có 6250 tế bào sinh tinh đều qua giảm phân hình thành tinh trùng. Nhưng trong quá trình giao ph ối với gà mái chỉ có 1/1000 số tinh trùng đó trực tiếp thụ tinh với các trứng. Các trứng hình thành trong buồng trứng đều được gà mái đẻ ra và thu được 32 trứng. Nhưng sau khi ấp, chỉ nở được 25 gà con. Biết ở gà 2n = 78. a. Tính số lượng tinh trùng hình thành, số lượng tinh trùng trực tiếp thụ tinh với các trứng. b. Cho biết số lượng tế bào sinh trứng của gà mái và số NST bị tiêu biến trong các thể định hướng khi các tế bào sinh trứng này qua giảm phân.

Hướng dẫn a. Số tinh trùng được hình thành là: 6250 x 4 = 25 000( tinh trùng) - Số tinh trùng trực tiếp tham gia thụ tinh với trứng: 25 000 x 1/1000 = 25(tinh trùng). b. Số lượng tế bào sinh trứng = số lượng trứng tạo ra = 32 tế bào.

- Số thể định hướng bị tiêu biến có số nhiễm sắc thể là: 32 x 3 x 39 = 3744 (NST) Bài 4 (HSG Vĩnh Phúc 2010) Ở ruồi giấm, một tế bào nguyên phân liên tiếp một số lần, các tế bào con tạo ra đều qua giảm phân tạo giao tử. Các giao tử hình thành tham gia thụ tinh với hiệu suất là 12,5% đã tạo ra 16 hợp tử. Tổng số nguyên liệu tương đương với số nhiễm sắc thể đơn mà môi trường cung cấp cho quá trình trên là 504. Xác định số lần nguyên phân của tế bào ban đầu và giới tính của ruồi giấm.

Hướng dẫn Xác định số lần nguyên phân và giới tính - Số giao tử tạo ra : (16 x 100) : 12,5 = 128 - Gọi k là số lần guyên phân của tế bào ban đầu (k nguyên, dương) + Số NST môi trường cung cấp cho nguyên phân: (2k – 1)2n = (2 k – 1)8 + Số NST cung cấp cho quá trình giảm phân: 2 k.2n = 2 k . 8 => Từ giả thiết ta có: (2 k – 1)8 + 2 k . 8 = 504 < Số lần nguyên phân k = 5

20

- Sáť&#x2018; táşż bĂ o tấo ra qua nguyĂŞn phân (táşż bĂ o sinh giao tĆ°Ě&#x2030;): 2 5 = 32 - Sáť&#x2018; giao tĆ°Ě&#x2030; sinh ra tᝍ máť&#x2122;t táşż bĂ o sinh giao tĆ°Ě&#x2030;: 128/32 = 4 ď&#x192;&#x17E; Máť&#x2122;t táşż bĂ o sinh giao tĆ°Ě&#x2030; qua giảm phân tấo ra 4 giao tĆ°Ě&#x2030; ď&#x192;&#x17E; Ruáť&#x201C;i giẼm Ä&#x2018;áťąc C. BĂ i táş­p váş­n d᝼ng

A.

1 .

6

B.

1 .

4

C.

IC IA L

Câu 1 (Ä?H2009): Máť&#x2122;t nhĂłm táşż bĂ o sinh tinh cháť&#x2030; mang Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn cẼu trĂşc áť&#x; hai nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; thuáť&#x2122;c hai cạp tĆ°ĆĄng Ä&#x2018;áť&#x201C;ng sáť&#x2018; 3 vĂ sáť&#x2018; 5. Biáşżt quĂĄ trĂŹnh giảm phân diáť&#x2026;n ra bĂŹnh thĆ°áť?ng vĂ khĂ´ng xảy ra trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i chĂŠo. TĂ­nh theo lĂ­ thuyáşżt, táť&#x2030; láť&#x2021; loấi giao tĆ°Ě&#x2030; khĂ´ng mang nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn trong táť&#x2022;ng sáť&#x2018; giao tĆ°Ě&#x2030; lĂ 1 .

2

D.

1 .

8

Câu 2 (Ä?H2010): Trong quĂĄ trĂŹnh giảm phân cᝧa máť&#x2122;t táşż bĂ o sinh tinh áť&#x; cĆĄ tháť&#x192; cĂł

AB Ä&#x2018;ĂŁ xảy ra hoĂĄn váť&#x2039; giᝯa alen A vĂ a. Cho biáşżt khĂ´ng cĂł Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn xảy ab

FF

kiáť&#x192;u gen

D

áş Y

KĂ&#x2C6;

M

Q

U

Y

N

H

Ć

N

O

ra, tĂ­nh theo lĂ­ thuyáşżt, sáť&#x2018; loấi giao tĆ°Ě&#x2030; vĂ táť&#x2030; láť&#x2021; tᝍng loấi giao tĆ°Ě&#x2030; Ä&#x2018;ưᝣc tấo ra tᝍ quĂĄ trĂŹnh giảm phân cᝧa táşż bĂ o trĂŞn lĂ A. 2 loấi váť&#x203A;i táť&#x2030; láť&#x2021; 1 : 1.

B. 4 loấi váť&#x203A;i táť&#x2030; láť&#x2021; 1 : 1 : 1 : 1.

C. 2 loấi váť&#x203A;i táť&#x2030; láť&#x2021; ph᝼ thuáť&#x2122;c vĂ o tần sáť&#x2018; hoĂĄn váť&#x2039; gen.

D. 4 loấi váť&#x203A;i táť&#x2030; láť&#x2021; ph᝼ thuáť&#x2122;c vĂ o tần sáť&#x2018; hoĂĄn váť&#x2039; gen.

AD Câu 3 (Ä?H 2011): Trong quĂĄ trĂŹnh giảm phân áť&#x; cĆĄ tháť&#x192; cĂł kiáť&#x192;u gen Ä&#x2018;ĂŁ xảy ra đ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;&#x2018; hoĂĄn váť&#x2039; gen giᝯa cĂĄc alen D vĂ d váť&#x203A;i tần sáť&#x2018; 18%. TĂ­nh theo lĂ­ thuyáşżt, cᝊ 1000 táşż bĂ o sinh tinh cᝧa cĆĄ tháť&#x192; nĂ y giảm phân thĂŹ sáť&#x2018; táşż bĂ o khĂ´ng xảy ra hoĂĄn váť&#x2039; gen giᝯa cĂĄc alen D vĂ d lĂ : A. 820.

B. 180.

C. 360.

D. 640.

Câu 4 (Ä?H 2013): Cho hai cây cĂšng loĂ i giao phẼn váť&#x203A;i nhau thu Ä&#x2018;ưᝣc cĂĄc hᝣp tĆ°Ě&#x2030;.

Máť&#x2122;t trong cĂĄc hᝣp tĆ°Ě&#x2030; Ä&#x2018;Ăł nguyĂŞn phân bĂŹnh thĆ°áť?ng liĂŞn tiáşżp 4 lần Ä&#x2018;ĂŁ tấo ra cĂĄc táşż bĂ o con cĂł táť&#x2022;ng sáť&#x2018; 384 nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; áť&#x; trấng thĂĄi chĆ°a nhân Ä&#x2018;Ă´i. Cho biáşżt quĂĄ trĂŹnh giảm phân cᝧa cây dĂšng lĂ m báť&#x2018; khĂ´ng xảy ra Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn vĂ khĂ´ng cĂł trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i chĂŠo Ä&#x2018;ĂŁ tấo ra táť&#x2018;i Ä&#x2018;a 256 loấi giao tĆ°Ě&#x2030;. Sáť&#x2018; lưᝣng nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; cĂł trong máť&#x2122;t táşż bĂ o con Ä&#x2018;ưᝣc tấo ra trong quĂĄ trĂŹnh nguyĂŞn phân nĂ y lĂ A. 3n = 36.

B. 2n = 26.

C. 2n = 16.

D. 3n = 24 .

Câu 5: áť&#x17E; máť&#x2122;t loĂ i tháťąc váş­t, máť&#x2122;t hᝣp tĆ°Ě&#x2030; nguyĂŞn phân liĂŞn tiáşżp 4 Ä&#x2018;ᝣt. áť&#x17E; kĂŹ giᝯa cᝧa lần nguyĂŞn phân thᝊ 4, ngĆ°áť?i ta Ä&#x2018;áşżm Ä&#x2018;ưᝣc trong tẼt cả cĂĄc táşż bĂ o con cĂł táť&#x2022;ng cáť&#x2122;ng 384 crĂ´matit. Báť&#x2122; nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; lưᝥng báť&#x2122;i cᝧa loĂ i lĂ A. 48.

B. 6.

C. 24.

D. 12. đ??´đ??ˇ Câu 6: Trong quĂĄ trĂŹnh giảm phân cĆĄ tháť&#x192; cĂł kiáť&#x192;u gen xảy ra hoĂĄn váť&#x2039; gen giᝯa cĂĄc đ?&#x2018;&#x17D;đ?&#x2018;&#x2018; alen D vĂ d váť&#x203A;i tần sáť&#x2018; 21%. Theo lĂ­ thuyáşżt, khi 1000 táşż bĂ o sinh tinh cᝧa cĆĄ tháť&#x192; nĂ y giảm phân thĂŹ sáť&#x2018; táşż bĂ o khĂ´ng xảy ra hoĂĄn váť&#x2039; gen lĂ A. 210.

B. 790.

C. 420.

21

D. 580.

B.

1 .

4

N

1 .

6

Y

A.

H

Ć

N

O

FF

IC IA L

Câu 7: áť&#x17E; giáť&#x203A;i cĂĄi máť&#x2122;t loĂ i Ä&#x2018;áť&#x2122;ng váş­t (2n = 24), trong Ä&#x2018;Ăł báť&#x2018;n cạp NST Ä&#x2018;áť&#x201C;ng dấng cĂł cẼu trĂşc giáť&#x2018;ng nhau, giảm phân cĂł trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i chĂŠo Ä&#x2018;ĆĄn xảy ra áť&#x; 2 cạp NST, sáť&#x2018; loấi giao tĆ°Ě&#x2030; táť&#x2018;i Ä&#x2018;a lĂ A. 16384.

B. 16.

C. 1024.

D. 4096.

Dd khi giảm phân bĂŹnh thĆ°áť?ng tháťąc táşż cho mẼy loấi Câu 8: 1 táşż bĂ o cĂł kiáť&#x192;u gen AB ab trᝊng? A. 8.

B. 2.

C. 4.

D. 1. đ??´đ?&#x2018;?

Câu 9. Cho 2000 táşż bĂ o sinh hất phẼn cĂł kiáť&#x192;u gen . Náşżu tần sáť&#x2018; hoấn váť&#x2039; gen cᝧa đ?&#x2018;&#x17D;đ??ľ loĂ i lĂ 15% thĂŹ sáş˝ cĂł bao nhiĂŞu táşż bĂ o khĂ´ng xảy ra hoĂĄn váť&#x2039; gen trong táť&#x2022;ng sáť&#x2018; táşż bĂ o nĂłi trĂŞn?

A. 600.

B. 1400.

C. 900.

D. 300.

Câu 10: Máť&#x2122;t loĂ i giao pháť&#x2018;i cĂł báť&#x2122; NST 2n = 8. Cạp nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; thᝊ nhẼt, thᝊ ba vĂ thᝊ tĆ° máť&#x2014;i cạp Ä&#x2018;áť u cĂł 1 chiáşżc báť&#x2039; Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn cẼu trĂşc. QuĂĄ trĂŹnh giảm phân xảy ra bĂŹnh thĆ°áť?ng. TĂ­nh theo lĂ˝ thuyáşżt, táť&#x2030; láť&#x2021; giao tĆ°Ě&#x2030; mang 2 NST báť&#x2039; Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn cẼu trĂşc lĂ A. 1/8.

B. 5/8.

C. 3/8.

D. 6/8.

Câu 11: áť&#x17E; chuáť&#x2122;t, máť&#x2122;t nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; cᝧa cạp nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; tĆ°ĆĄng Ä&#x2018;áť&#x201C;ng sáť&#x2018; 2 mang Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn mẼt Ä&#x2018;oấn, còn máť&#x2122;t nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; cᝧa cạp nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; tĆ°ĆĄng Ä&#x2018;áť&#x201C;ng sáť&#x2018; 3 mang Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn Ä&#x2018;ảo Ä&#x2018;oấn. Giả sĆ°Ě&#x2030; quĂĄ trĂŹnh giảm phân diáť&#x2026;n ra bĂŹnh thĆ°áť?ng vĂ khĂ´ng cĂł trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i chĂŠo xảy ra thĂŹ tᝡ láť&#x2021; loấi tinh trĂšng mang cả hai Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn cẼu trĂşc nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; trĂŞn lĂ bao nhiĂŞu?

U

Câu 12: CĂł 2 táşż bĂ o sinh trᝊng mang kiáť&#x192;u gen

C.

1 .

2

D.

1 .

8

AB Dd, nếu trong giảm phân có trao ab

D

áş Y

KĂ&#x2C6;

M

Q

Ä&#x2018;áť&#x2022;i chĂŠo xảy ra cĂł tháť&#x192; tấo ra táť&#x2018;i Ä&#x2018;a mẼy loấi trᝊng?

A. 2.

B. 4.

C. 8.

D. 16.

Câu 13: Trong quĂĄ trĂŹnh giảm phân cᝧa 4 táşż bĂ o sinh tinh áť&#x; cĆĄ tháť&#x192; cĂł kiáť&#x192;u gen Ab/aB Ä&#x2018;ĂŁ xẊy ra hoĂĄn váť&#x2039; gen áť&#x; cả 4 táşż bĂ o. Cho biáşżt khĂ´ng cĂł Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn xẊy ra, tĂ­nh theo lĂ­ thuyáşżt, sáť&#x2018; loấi giao tĆ°Ě&#x2030; vĂ táť&#x2030; láť&#x2021; tᝍng loấi giao tĆ°Ě&#x2030; Ä&#x2018;ưᝣc tấo ra tᝍ quĂĄ trĂŹnh giảm phân cᝧa cả 4 táşż bĂ o trĂŞn lĂ A. 16 loấi váť&#x203A;i táť&#x2030; láť&#x2021; 4/12: 4/12 : 4/12 : 4/12 B. 4 loấi váť&#x203A;i táť&#x2030; láť&#x2021; ph᝼ thuáť&#x2122;c vĂ o tần sáť&#x2018; hoĂĄn váť&#x2039; gen C. KhĂ´ng xĂĄc Ä&#x2018;áť&#x2039;nh Ä&#x2018;ưᝣc vĂŹ khĂ´ng biáşżt tần sáť&#x2018; hoĂĄn váť&#x2039; gen D. 4 loấi váť&#x203A;i táť&#x2030; táť&#x2021; 25% : 25% : 25 % : 25% Câu 14: XĂŠt 3 táşż bĂ o sinh tinh cᝧa máť&#x2122;t cĂĄ tháť&#x192; Ä&#x2018;áťąc cĂł kiáť&#x192;u gen

AB ab

DdXEY giảm

phân bĂŹnh thĆ°áť?ng khĂ´ng cĂł trao Ä&#x2018;áť&#x2022;i chĂŠo tấo thĂ nh cĂĄc giao tĆ°Ě&#x2030;. Sáť&#x2018; loấi giao tĆ°Ě&#x2030; Ă­t nhẼt vĂ nhiáť u nhẼt cĂł tháť&#x192; thu Ä&#x2018;ưᝣc lĂ A. 2 vĂ 8.

B. 4 vĂ 16.

C. 4 vĂ 8.

22

D. 2 vĂ 6.

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

Câu 15 (ĐH 2012): Ruồi giấm có bộ NST 2n=8. Trên mỗi cặp NST thường xét 2 cặp gen dị hợp, trên cặp NST giới tính xét 1 gen có 2 alen nằm trên vùng không tương đồng của NST X. Nếu không xảy ra đột biến thì các ruồi đực có kiểu gen khác nhau về các gen đang xét giảm phân có thể tạo ra tối đa bao nhiêu loại tinh trùng?

A. 128.

B. 192.

C. 24.

D. 16.

Câu 16: Ở ngô 2n = 20. Một tế bào sinh dưỡng của ngô nguyên phân liên tiếp 6 lần. Ở kỳ giữa lần phân bào thứ 6, trong tất cả các tế bào con có A. 640 cromatit.

B. 320 cromatit. C. 640 NST kép. D. 320 NST kép.

Câu 17: Một loài động vật có bộ nhiễm sắc thể kí hiệu là AaBb, trong đó A, B là các NST có nguồn gốc từ bố; a, b là các NST có nguồn gốc từ mẹ. Có 200 tế bào sinh tinh của cá thể này thực hiện giảm phân bình thường hình thành giao tử. Biết rằng trong quá trình giảm phân có 20% tế bào sinh tinh xảy ra trao đổi chéo tại 1 điểm ở cặp NST Aa, cặp Bb không có trao đổi chéo, 30% tế bào sinh tinh xảy ra trao đổi chéo tại 1 điểm ở cặp NST Bb, cặp Aa không có trao đổi chéo. Các tế bào sinh tinh còn lại đều xảy ra trao đổi chéo tại 1 điểm ở đồng thời ở cả 2 cặp NST Aa và Bb. Kết thúc quá trình giảm phân, số lượng giao tử mang hoàn toàn các NST của mẹ không mang các đoạn trao đổi chéo là A. 75 B. 50 C. 55 D. 45 Câu 18: Ở một người phụ nữ (2n = 46), giả sử trạng thái của các gen alen trên mỗi cặp NST đều khác nhau. Sự trao đổi chéo chỉ xảy ra ở một cặp NST tương đồng tại 1 điểm, số loại giao tử được hình thành là A. 2 23.

B. 225 .

C. 222 .

D. 2 24.

Câu 19: Trong quá trình giảm phân ở một con ruồi giấm người ta thấy 16% số tế bào khi giảm phân không trao đổi chéo giữa gen A và B còn 84% số tế bào khi giảm phân hình thành giao tử có xảy ra trao đổi chéo đơn giữa hai gen. Tần số hoán vị gen giữa gen A và B là bao nhiêu?

A. 16% B. 42% C. 24% D. 8% Câu 20. Trong quá trình giảm phân của một tế bào sinh tinh ở cơ thể có kiểu gen AB đã xảy ra hoán vị gen giữa alen A và a. Cho biết không có đột biến xảy ra, tính ab theo lí thuyết số loại giao tử và tỷ lệ từng loại giao tử được tạo ra từ quá trình giảm phân của tế bào trên là A. 2 loại với tỷ lệ mỗi loại là 50%.

B. 4 loại với tỷ lệ mỗi loại là 25%.

C. 4 loại với tỷ lệ phụ thuộc tần số hoán vị gen.

D. 8 loại với tỷ lệ phụ thuộc tần số hoán vị gen.

23

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

Câu 21. Một loài có bộ nhiễm sắc thể 2n = 20, Có 30 tế bào của loài này tham gia giảm phân hình thành giao tử đực thì ở kì sau của giảm phân II thống kê trong tổng số các tế bào con có bao nhiêu NST ở trạng thái đơn A. 1200.

B. 600.

C. 2400.

D. 1000.

Câu 22. Ở một loài động vật, xét 3 cặp nhiễm sắc thể thường và 1 cặp nhiễm sắc thể giới tính (XX hoặc XY). Quan sát quá trình giảm phân tại vùng chín ở một cá thể của loài trên có kiểu gen AaBbCcXd EXDe, người ta thấy 1/3 số tế bào sinh giao tử có hoán vị gen tạo ra các loại giao tử mới. Theo lý thuyết, cá thể này cần tối thiểu bao nhiêu tế bào sinh dục chín tham gia giảm phân để thu được số loại giao tử tối đa? Biết rằng mọi quá trình sinh học diễn ra bình thường.

A. 12 hoặc 1.

B. 16 hoặc 12.

C. 12 hoặc 16. D. 12 hoặc 32 Câu 23: Một nhóm tế bào sinh tinh mang 2 cặp gen dị hợp cùng nằm trên một cặp NST thường thực hiện giảm phân. Trong số 1600 tinh trùng tạo ra có 128 tinh trùng được xác định là có mang gen hoán vị. Cho rằng không có đột biến xảy ra, theo lý thuyết thì trong số tế bào thực hiện giảm phân, số tế bào không xảy ra hoán vị gen là: A. 384.

B. 368.

C. 272.

D. 336.

Câu 24: Ở một loài động vật lưỡng bội (2n), 10 tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân liên tiếp một số lần (k lần) bằng nhau ở vùng sinh sản, môi trường cung cấp nguyên liệu tương đương 2480 nhiễm sắc thể đơn, tất cả các tế bào con đến vùng chín giảm phân đã đòi hỏi môi trường tế bào cung cấp thêm nguyên liệu tương đương 2560 nhiễm sắc thể đơn. Trong các kết luận sau, có bao nhiêu kết luận đúng?

(1) Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài này là 2n = 8. (2) Mỗi tế bào thực hiện quá trình nguyên phân 4 lần.

(3) Số chuỗi polipeptit được cấu tạo bởi nguyên liệu của môi trường có trong tất cả các tế bào con mang bộ nhiễm sắc thể 2n là 2480.

(4) Số Số chuỗi polipeptit được cấu tạo bởi nguyên liệu của môi trường có trong tất cả các tế bào con mang bộ nhiễm sắc thể n là 5120.

(5) Số nhiễm sắc thể được cấu tạo nguyên liệu của môi trường có trong tất cả các tế bào con mang bộ nhiễm sắc thể 2n là 2400.

(6) Tổng số tế bào con mang bộ nhiễm sắc thể n là 1280.

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Câu 25: Ở ruồi giấm (2n = 8), một số tế bào sinh tinh tham gia giảm phân tạo ra 512 tinh trùng mang nhiễm sắc thể giới tính Y. Biết không xảy ra đột biến.

Trong các kết luận sau, có bao nhiêu kết luận đúng?

(1) Số lượng tinh trùng mang nhiễm sắc thể giới tính Y bằng số lượng tinh trùng mang nhiễm săc thể giới tính X. (2) Số lượng tế bào sinh tinh tham gia giảm phân là 512.

24

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

(3) Trong tổng số tinh trùng được tạo ra, có 512 nhiễm sắc thể còn chứa 1 chuỗi polinuclêôtit của các nhiễm sắc thể trong tế bào sinh tinh ban đầu.

(4) Tất cả các tinh trùng mang nhiễm sắc thể X đều chứa các nhiễm sắc mà 2 chuỗi polinuclêôtit được cấu thành bởi nguyên liệu của môi trường nội bào.

(5) Tất cả các tinh trùng mang nhiễm sắc thể Y đều chứa các nhiễm sắc được cấu thành bởi nguyên liệu của môi trường nội bào.

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Câu 26: Ở một loài động vật lưỡng bội (con đực mang cặp nhiễm sắc thể giới tính XY, con cái mang cặp nhiễm sắc thể giới tính XX); một tế bào sinh dục sơ khai thực hiện nguyên phân liên tiếp một số lần (k lần) đòi hỏi môi trường nội bào cung cấp nguyên liệu tương đương 504 nhiễm sắc thể đơn. Các tế bào con sinh ra từ đợt nguyên phân cuối cùng đều giảm phân bình thường tạo 128 tinh trùng chứa nhiễm sắc thể Y. Trong các kết luận sau, có bao nhiêu kết luận không đúng?

(1) Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài này là 2n = 16.

(2) Tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân 5 lần.

(3) Số nhiễm sắc thể còn một polinuclêôtit của tế bào ban đầu có chứa trong tất cả các tế bào con mang bộ nhiễm sắc thể 2n là 32. (4) Có 128 tinh trùng chứa nhiễm sắc thể X được tạo ra.

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Câu 27: Ở một loài động vật lưỡng bội, 10 tế bào sinh dục của một cơ thể nguyên phân liên tiếp một số đợt bằng nhau đã đòi hỏi môi trường nội bào cung cấp nguyên liệu tương đương 2480 nhiễm sắc thể đơn. Các tế bào con đều trải qua vùng sinh trưởng bước vào vùng chín, giảm phân tạo nên các giao tử, môi trường nội bào đã cung cấp thêm nguyên liệu để tạo nên 5120 nhiễm sắc thể đơn. Hiệu suất thụ tinh của giao tử là 10% và đã tạo nên 128 hợp tử lưỡng bội bình thường. Trong các kết luận sau, có bao nhiêu kết luận không đúng?

(1) Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài là 2n = 16.

(2) Mỗi tế bào sinh dục nguyên phân 3 lần.

(3) Trong tổng số tế bào con mang bộ nhiễm sắc thể 2n được hình thành từ quá trình nguyên phân có tổng số 2560 chuỗi polinuclêôtit.

(4) Cơ thể đang xét là cơ thể cái.

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Câu 28 [ĐHSP Hà Nội]: Ở ruồi giấm, bộ NST lưỡng bội 2n = 8, ở một ruồi giấm cái, xét về nguồn gốc của bộ NST, trong số 8 chiếc NST của tế bào 4 chiếc từ bố và 4 chiếc từ mẹ. Có 4 tế bào sinh dục bước vào quá trình giảm phân hình thành trứng, cho rằng quá trình giảm phân bình thường, nếu xét về nguồn gốc NST, từ các tế bào nói trên có thể tạo ra tối đa bao nhiêu loại trứng khác nhau?

A. 1.

B. 4.

C. 12.

D. 16.

25

FF

IC IA L

2.3. BĂ i táş­p váť cĂĄc loấi giao táť­ khi cĂł máť&#x2122;t cạp NST khĂ´ng phân ly A. CĂĄc bĂ i táş­p mẍu BĂ i 1. Máť&#x2122;t cĂĄ tháť&#x192; áť&#x; máť&#x2122;t loĂ i Ä&#x2018;áť&#x2122;ng váş­t cĂł báť&#x2122; NST 2n = 30. Khi quan sĂĄt quĂĄ trĂŹnh giảm phân cᝧa 1000 táşż bĂ o sinh tinh, ngĆ°áť?i ta thẼy 100 táşż bĂ o cĂł cạp NST sáť&#x2018; 2 khĂ´ng phân ly trong giảm phân I, cĂĄc sáťą kiáť&#x2021;n khĂĄc trong giảm phân diáť&#x2026;n ra bĂŹnh thĆ°áť?ng; cĂĄc táşż bĂ o còn lấi giảm phân bĂŹnh thĆ°áť?ng. HĂŁy xĂĄc Ä&#x2018;áť&#x2039;nh tᝡ láť&#x2021; cᝧa cĂĄc loấi giao tĆ°Ě&#x2030; cĂł 14 NST; 15 NST; 16 NST ?

HĆ°áť&#x203A;ng dẍn 1 táşż bĂ o sinh giảm phân â&#x2020;&#x2019; 4 tinh trĂšng 1 táşż bĂ o sinh giảm phân cĂł máť&#x2122;t cạp NST khĂ´ng phân ly trong GPI â&#x2020;&#x2019; 4 tinh trĂšng gáť&#x201C;m 2 tinh trĂšng (n+1) vĂ 2 tinh trĂšng (n-1) 100.2 Táť&#x2030; láť&#x2021; giao tĆ°Ě&#x2030; cĂł 14 NST (n-1) = táť&#x2030; láť&#x2021; giao tĆ°Ě&#x2030; cĂł 16 NST (n+1) = . 100% = 5% 1000.4

1

1

4

4

N

H

Ć

N

O

Táť&#x2030; láť&#x2021; giao tĆ°Ě&#x2030; bĂŹnh thĆ°áť?ng cĂł 15 NST = 100% - 5%.2 = 90% BĂ i 2. Giả sĆ°Ě&#x2030; cĂł 1 tháť&#x192; Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn láť&#x2021;ch báť&#x2122;i vẍn cĂł khả nÄ&#x192;ng sinh sản hᝯu tĂ­nh bĂŹnh thĆ°áť?ng vĂ cĂĄc loấi giao tĆ°Ě&#x2030; Ä&#x2018;ưᝣc tấo ra Ä&#x2018;áť u cĂł khả nÄ&#x192;ng th᝼ tinh váť&#x203A;i xĂĄc suẼt nhĆ° nhau thĂŹ khi cĂł tháť&#x192; 3 kĂŠp (2n + 1 + 1) táťą th᝼ phẼn, loấi hᝣp tĆ°Ě&#x2030; cĂł báť&#x2122; NST 2n + 1 áť&#x; Ä&#x2018;áť?i con sáş˝ cĂł tᝡ láť&#x2021; bao nhiĂŞu?

HĆ°áť&#x203A;ng dẍn P: 2n+1+1 Ă&#x2014; 2n+1+1 1

1

GP: (n): (n+1+1): (n+1)

4

1

4

2

1

1

1

4

2

4

Táť&#x2030; láť&#x2021; hᝣp tĆ°Ě&#x2030; 2n+1 = (n)Ă&#x2014; (2n+1)Ă&#x2014;2 =

Y

F1: :

2

1

(n): (n+1+1): (n+1)

M

Q

U

BĂ i 3. Máť&#x2122;t loĂ i tháťąc váş­t cĂł báť&#x2122; NST 2n = 24. Máť&#x2122;t tháť&#x192; Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn báť&#x2039; mẼt 1 Ä&#x2018;oấn áť&#x; NST sáť&#x2018; 1, Ä&#x2018;ảo 1 Ä&#x2018;oấn áť&#x; NST sáť&#x2018; 3, lạp 1 Ä&#x2018;oấn áť&#x; NST sáť&#x2018; 4. Khi giảm phân bĂŹnh thĆ°áť?ng sáş˝ cĂł bao nhiĂŞu % giao tĆ°Ě&#x2030; khĂ´ng Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn, giao tĆ°Ě&#x2030; Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn?

HĆ°áť&#x203A;ng dẍn 1

KĂ&#x2C6;

CĂ´ng thᝊc: Táť&#x2030; láť&#x2021; giao tĆ°Ě&#x2030; bĂŹnh thĆ°áť?ng = trĂşc áť&#x; máť&#x2122;t NST cᝧa cạp tĆ°ĆĄng Ä&#x2018;áť&#x201C;ng Táť&#x2030; láť&#x2021; giao tĆ°Ě&#x2030; Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn = 1-

D

áş Y

Ta cĂł: Táť&#x2030; láť&#x2021; giao tĆ°Ě&#x2030; Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn =1-

1

Táť&#x2030; láť&#x2021; giao tĆ°Ě&#x2030; bĂŹnh thĆ°áť?ng =

1 2đ?&#x2018;&#x17D;

= 1-

2đ?&#x2018;&#x17D; 1 2đ?&#x2018;&#x17D;

Váť&#x203A;i a: sáť&#x2018; cạp NST cĂł Ä&#x2018;áť&#x2122;t biáşżn cẼu

2đ?&#x2018;&#x17D;

1 23

= 87,5%

=12,5%

B. BĂ i táş­p váş­n d᝼ng Câu 1 (Ä?H 2009): Máť&#x2122;t loĂ i tháťąc váş­t cĂł báť&#x2122; nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; 2n = 14. Sáť&#x2018; loấi tháť&#x192; máť&#x2122;t kĂŠp (2n-1-1) cĂł tháť&#x192; cĂł áť&#x; loĂ i nĂ y lĂ A. 21.

B. 42.

C. 7.

D. 14.

Câu 2 (Ä?H2010): Trong máť&#x2122;t táşż bĂ o sinh tinh, xĂŠt hai cạp nhiáť&#x2026;m sắc tháť&#x192; Ä&#x2018;ưᝣc kĂ­

26

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

hiệu là Aa và Bb. Khi tế bào này giảm phân, cặp Aa phân li bình thường, cặp Bb không phân li trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường. Các loại giao tử có thể được tạo ra từ quá trình giảm phân của tế bào trên là A. ABb và a hoặc aBb và A. B. Abb và B hoặc ABB và b.

C. ABb và A hoặc aBb và a.

D. ABB và abb hoặc AAB và aab.

Câu 3 (ĐH2010): Trong một lần nguyên phân của một tế bào ở thể lưỡng bội, một nhiễm sắc thể của cặp số 3 và một nhiễm sắc thể của cặp số 6 không phân li, các nhiễm sắc thể khác phân li bình thường. Kết quả của quá trình này có thể tạo ra các tế bào con có bộ nhiễm sắc thể là A. 2n + 2 và 2n – 2 hoặc 2n + 2 + 1 và 2n – 2 – 1.

B. 2n + 1 – 1 và 2n – 2 – 1 hoặc 2n + 2 + 1 và 2n – 1 + 1.

C. 2n + 1 + 1 và 2n – 2 hoặc 2n + 2 và 2n – 1 – 1.

D. 2n + 1 + 1 và 2n – 1 – 1 hoặc 2n + 1 – 1 và 2n – 1 + 1.

Câu 4 (Thi Thử ĐH Vinh): Ở thỏ, 2n = 44. Một thỏ đực khi giảm phân ở tất cả các tế bào, cặp NST số 7 và số 10 không phân li ở giảm phân 1. Số loại giao tử bình thường được tạo ra là A. 2 20 loại.

B. 2 21 loại.

C. không có loại nào. D. 222 loại.

Câu 5 (Thi Thử ĐH Vinh): Xét ba cặp gen (Aa, Bb, Dd) nằm trên 3 cặp NST khác nhau. Thực hiện phép lai P: AaBbDD x AabbDd, trong quá trình giảm phân ở cả bố và mẹ cặp NST chứa cặp gen Aa không phân li ở giảm phân 1, các cặp NST khác giảm phân bình thường. Những kiểu gen nào có thể được tạo ra từ phép lai trên?

A. AAaaBbDD, AaaaBbDd, AAaabbDD, AAaabbDd. B. AAaaBbDD, AAaaBbDd, AAaabbDD, AAaabbDd. C. AAaaBbDD, AAaaBbDd, AAaabbDD, AAaabbdd.

D. AAaaBbDD, AAaaBbDd, AaaabbDD, AAaabbDd. Câu 6. Một cá thể ở một loài động vật có bộ NST 2n = 20. Khi quan sát quá trình giảm phân của 1000 tế bào sinh tinh, người ta thấy 40 tế bào có cặp NST số 8 không phân ly trong giảm phân I, các sự kiện khác trong giảm phân diễn ra bình thường; các tế bào còn lại giảm phân bình thường. Loại giao tử có 11 NST chiếm tỷ lệ: A. 49% B. 2% C. 98% D. 4% Câu 7. Một loài thực vật có bộ NST 2n = 20. Một thể đột biến ba kép xảy ra ở cặp NST số 3 và cặp NST số 5. Khi cơ thể này giảm phân tạo giao tử thì theo lý thuyết trong số các giao tử được tạo ra, giao tử đột biến chiếm tỷ lệ: A. 12,5% B. 25% C. 50% D. 75% Câu 8. Một cơ thể có kiểu gen AaBbDd. Nếu trong quá trình giảm phân, có 8% số tế bào đã bị rối loạn phân ly của cặp NST mang cặp gen Bb ở giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các cặp NST khác phân ly bình thường. Kết quả sẽ tạo ra loại giao tử đột biến mang gen ABbD với tỷ lệ:

27

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

A. 8% B. 16% C. 1% D. 11,5% Câu 9. Một cơ thể có kiểu gen AaBbDd. Nếu trong quá trình giảm phân, có 8% số tế bào đã bị rối loạn phân ly của cặp NST mang cặp gen Bb ở giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các cặp NST khác phân ly bình thường. Kết quả sẽ tạo ra loại giao tử không đột biến mang gen ABD với tỷ lệ: A. 8% B. 16% C. 11,5% D. 1% Câu 10. Một cá thể ở 1 loài động vật có bộ NST 2n = 20. Khi quan sát quá trình giảm phân của 2000 tế bào sinh tinh, người ta thấy 80 tế bào có cặp NST số 8 không phân ly trong giảm phân I, các sự kiện khác trong giảm phân diễn ra bình thường; các tế bào còn lại giảm phân bình thường. Loại giao tử có 9 NST chiếm tỷ lệ: A. 98% B. 4% C. 49% D. 2% Câu 11. Cơ thể đực ở một loài khi giảm phân không có đột biến đã tạo ra tối đa 1024 loại giao tử, biết rằng trong quá trình giảm phân có xảy ra trao đổi chéo tại 1 điểm ở 2 cặp NST tương đồng, các cặp NST còn lại không có trao đổi chéo. Bộ NST lưỡng bội của loài là: A. 2n = 8 B. 2n = 10 C. 2n = 16 D. 2n = 20 Câu 12. Cơ thể đực ở một loài khi giảm phân đã tạo ra tối đa 512 loại giao tử, biết rằng trong quá trình giảm phân có 3 cặp NST tương đồng xảy ra trao đổi chéo tại 1 điểm. Bộ NST lưỡng bội của loài là: A. 2n = 6 B. 2n = 10 C. 2n = 12 D. 2n = 8 Câu 13. Một cá thể ở một loài động vật có bộ NST 2n = 12. Khi quan sát quá trình giảm phân của 2000 tế bào sinh tinh, người ta thấy 20 tế bào có cặp NST số 1 không phân ly trong giảm phân I, các sự kiện khác trong giảm phân diễn ra bình thường; các tế bào còn lại giảm phân bình thường. Loại giao tử có 6 NST chiếm tỷ lệ?

A. 49,5% B. 99% C. 80% D. 40% Câu 14. Ở một loài thực vật có bộ NST 2n = 32. Nếu các thể đột biến lệch bội sinh sản hữu tính bình thường và các loại giao tử đều có sức sống và khả năng thụ tinh như nhau thì khi cho 1 thể (2n – 1) tự thụ phấn, loại hợp tử có 31 NST ở đời con chiếm tỷ lệ: A. 100% B. 50% C. 75% D. 25% Câu 15 (ĐH 2012). Một cá thể ở 1 loài động vật có bộ NST 2n = 12. Khi quan sát quá trình giảm phân của 2000 tế bào sinh tinh, người ta thấy 20 tế bào có cặp NST số 1 không phân ly trong giảm phân I, các sự kiện khác trong giảm phân diễn ra bình thường; các tế bào còn lại giảm phân bình thường. Loại giao tử có 5 NST chiếm tỷ lệ: A. 1% B. 0,05% C. 0,5% D. 10% Câu 16. Một cá thể ở 1 loài động vật có bộ NST 2n = 12. Khi quan sát quá trình giảm phân của 1000 tế bào sinh tinh, người ta thấy 50 tế bào có cặp NST số 1 không

28

IC IA L

phân ly trong giảm phân I, các sự kiện khác trong giảm phân diễn ra bình thường; các tế bào còn lại giảm phân bình thường. Trong các giao tử được sinh ra, loại giao tử có 5 NST chiếm tỷ lệ: A. 2,5% B. 1% C. 5% D. 0,5% Câu 17. Giả sử có 1 thể đột biến lệch bội vẫn có khả năng sinh sản hữu tính bình thường và các loại giao tử được tạo ra đều có khả năng thụ tinh với xác suất như nhau thì khi có thể một kép (2n - 1 - 1) tự thụ phấn, loại hợp tử có bộ NST 2n - 1 ở đời con sẽ có tỷ lệ: A. 50% B. 75% C. 25% D. 100%

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

2.4. Bài tập xác định số loại kiểu gen ở đời con khi quá trình giảm phân có rối loạn A. Các bài tập mẫu Bài 1. Cho biết trong quá trình giảm phân của cơ thể đực, cặp NST mang cặp gen Aa không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các cặp NST khác phân ly bình thường. Cơ thể cái giảm phân bình thường. Hãy xác định số loại kiểu gen của các phép lai sau: a) ♂Aa x ♀Aa b) ♂Aa x ♀aa Hướng dẫn a.

P: ♂Aa x ♀Aa GP: Aa : O A : a F: AAa : Aaa : AO : aO Ở đời con có 4 kiểu gen b.

P: ♂Aa x ♀aa GP: Aa : O a F: Aaa : aO Ở đời con có 2 kiểu gen Bài 2. Ở phép lai ♂AaBbEe x ♀AaBBee. Nếu trong quá trình giảm phân của cơ thể đực và cơ thể cái, ở 1 số tế bào cặp NST mang cặp gen Aa không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường; Các cặp NST khác phân ly bình thường thì quá trình thụ tinh sẽ tạo ra tối đa: a) Bao nhiêu kiểu gen? b) Bao nhiêu kiểu gen đột biến lệch bội?

Bao nhiêu kiểu gen đột biến lệch bội dạng thể ba?

Hướng dẫn a. Ta tách rừng cặp gen để tính, rồi tích các tính trạng laị để tính kiểu gen tối đa + P: ♂Aa x ♀Aa GP: Aa : O : A : a A : a

29

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

F: AAa : Aaa : AO : aO : AA : Aa : aa Ở đời con có 7 kiểu gen + P: ♂ Bb x ♀ BB GP: B : b B F: BB : Bb Ở đời con có 2 kiểu gen + P: ♂ Ee x ♀ee GP: E : e e F: Ee : ee Ở đời con có 2 kiểu gen Số kiểu gen tối đa = 7×2×2 = 28 b. Số kiểu gen đột biến lệch bội = 4×2×2 = 16 Số kiểu gen đột biến lệch bội thể ba = 2×2×2 = 8 Bài 3. Ở phép lai: ♂AaBb x ♀AaBB. Nếu trong quá trình giảm phân của cơ thể đực có 10% số tế bào cặp có NST mang cặp gen Aa không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường; có 20% số tế bào của cơ thể cái có cặp NST mang gen BB không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II bình thường. a) Quá trình thụ tinh sẽ tạo ra tối đa bao nhiêu kiểu gen đột biến? b) Ở đời con, loại hợp tử đột biến chiếm tỷ lệ bao nhiêu? c) Ở đời con, loại hợp tử thể ba chiếm tỷ lệ bao nhiêu? (không tính thể ba kép).

Hướng dẫn a. Tương tự bài số 2 Số kiểu gen tối đa = 7×7 = 49 kiểu b. Tỉ lệ hợp tử đột biến = 10%×80% + 20% × 90% + 10%×20% = 28% Hoặc tỉ lệ hợp tử đột biến = 100% - tỉ lệ hợp tử bình thường = 100 – 80%×90% = 28% c. Tỉ lệ hợp tử thể ba nhiễm đơn = (10%×80% + 20% × 90%):2 = 13% B. Bài tập vận dụng Câu 1 (ĐH 2013): Ở một loài động vật giao phối, xét phép lai ♂AaBb × ♀AaBb. Giả sử trong quá trình giảm phân của cơ thể đực, ở một số tế bào, cặp nhiễm sắc thể mang cặp gen Aa không phân li trong giảm phân I, các sự kiện khác diễn ra bình thường; cơ thể cái giảm phân bình thường. Theo lí thuyết, sự kết hợp ngẫu nhiên giữa các loại giao tử đực và cái trong thụ tinh có thể tạo ra tối đa bao nhiêu loại hợp tử lưỡng bội và bao nhiêu loại hợp tử lệch bội?

A. 12 và 4.

B. 9 và 12.

C. 4 và 12.

D. 9 và 6.

Câu 2 (ĐH 2014): Phép lai P: ♀ AaBbDd × ♂ AaBbdd. Trong quá trình giảm phân hình thành giao tử đực, ở một số tế bào, cặp nhiễm sắc thể mang cặp gen Aa không phân li trong giảm phân I; giảm phân II diễn ra bình thường. Quá trình giảm phân hình thành giao tử cái diễn ra bình thường. Theo lí thuyết, phép lai trên tạo ra

30

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

F1 có tối đa bao nhiêu loại kiểu gen?

A. 42.

B. 24.

C. 18.

D. 56.

Câu 3. Cho biết trong quá trình giảm phân của cơ thể đực có 10% số tế bào có cặp nhiễm sắc thể mang cặp gen Bb không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các tế bào khác giảm phân bình thường, cơ thể cái giảm phân bình thường. Ở đời con của phép lai ♂AaBbDD x ♀AaBbdd, hợp tử đột biến dạng thể 3 có kiểu gen AaBBbDd chiếm tỷ lệ: A. 5% B. 10% C. 2,5% D. 1,25% Câu 4. Cho biết trong quá trình giảm phân của cơ thể đực có 16% số tế bào có cặp nhiễm sắc thể mang cặp gen Aa không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các tế bào khác giảm phân bình thường, cơ thể cái giảm phân bình thường. Ở đời con của phép lai ♂AaBb x ♀AaBB, loại kiểu gen aaBb chiếm tỷ lệ: A. 8% B. 16% C. 21% D. 10,5% Câu 5. Cho biết trong quá trình giảm phân của cơ thể đực có 36% số tế bào có cặp nhiễm sắc thể mang cặp gen Bb không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các tế bào khác giảm phân bình thường, cơ thể cái giảm phân bình thường. Ở đời con của phép lai ♂AaBb x ♀AaBb, loại kiểu gen aaBB chiếm tỷ lệ: A. 8% B. 2% C. 4% D. 6% Câu 6. Ở phép lai ♂AaBbDdEe x ♀AabbddEe. Trong quá trình giảm phân của cơ thể đực, cặp NST mang cặp gen Aa ở 10% số tế bào không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các cặp NST khác phân ly bình thường; Trong quá trình giảm phân của cơ thể cái, cặp NST mang cặp gen Ee ở 2% số tế bào không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các cặp NST khác phân ly bình thường. Ở đời con, loại hợp tử đột biến chiếm tỷ lệ: A. 11,8% B. 2% C. 0,2% D. 88,2% Câu 7. Ở phép lai ♂AaBbDdEe x ♀AaBbddEe. Trong quá trình giảm phân của cơ thể đực, cặp NST mang cặp gen Aa ở 25% số tế bào không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các cặp NST khác phân ly bình thường; Trong quá trình giảm phân của cơ thể cái, cặp NST mang cặp gen Ee ở 8% số tế bào không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các cặp NST khác phân ly bình thường. Ở đời con, loại hợp tử không đột biến chiếm tỷ lệ: A. 2% B. 31% C. 69% D. 62% Câu 8. Ở phép lai ♂AaBbDd x ♀Aabbdd. Trong quá trình giảm phân của cơ thể đực, cặp NST mang cặp gen Aa ở 20% số tế bào không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các cặp NST khác phân ly bình thường; Trong quá trình giảm phân của cơ thể cái, cặp NST mang cặp gen bb ở 10% số tế bào không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các cặp NST khác phân ly bình thường. Loại kiểu gen aabbdd ở đời con chiếm tỷ lệ:

31

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

A. 4,5% B. 72% D. 9% D. 2,25% Câu 9. Ở phép lai ♂AaBbDd x ♀AaBbddEe. Trong quá trình giảm phân của cơ thể đực, cặp NST mang cặp gen Aa ở 15% số tế bào không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các cặp NST khác phân ly bình thường; Trong quá trình giảm phân của cơ thể cái, cặp NST mang cặp gen bb ở 20% số tế bào không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các cặp NST khác phân ly bình thường. Loại kiểu gen Aabbdd ở đời con chiếm tỷ lệ: A. 4,5% B. 4,25% C. 8,5% D. 2,125% Câu 10. Cho biết trong quá trình giảm phân của cơ thể đực có 10% số tế bào có cặp NST mang cặp gen Bb không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các tế bào khác giảm phân bình thường, cơ thể cái giảm phân bình thường. Ở đời con của phép lai ♂AaBb x ♀AaBb, hợp tử đột biến dạng thể 3 có kiểu gen AaBBb chiếm tỷ lệ: A. 2,5% B. 1,25% C. 5% D. 10% Câu 11. Cho biết trong quá trình giảm phân của cơ thể đực có 16% số tế bào có cặp NST mang cặp gen Aa không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các tế bào khác giảm phân bình thường, cơ thể cái giảm phân bình thường. Ở đời con của phép lai ♂Aabb x ♀AaBB, hợp tử đột biến dạng thể 3 chiếm tỷ lệ: A. 16% B. 8% C. 32% D. 4% Câu 12. Cho biết trong quá trình giảm phân của cơ thể đực có 4% số tế bào có cặp NST mang cặp gen Aa không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các tế bào khác giảm phân bình thường. Trong quá trình giảm phân của cơ thể cái có 36% số tế bào có cặp NST mang cặp gen Bb không phân ly trong giảm phân II, giảm phân I diễn ra bình thường, các tế bào khác giảm phân bình thường. Ở đời con của phép lai ♂Aabb x ♀aaBb, hợp tử đột biến dạng thể 3 kép chiếm tỷ lệ: A. 0,18% B. 1,44% C. 0,72% D. 0,36% Câu 13. Cho biết trong quá trình giảm phân của cơ thể đực có 8% số tế bào có cặp NST mang cặp gen Bb không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các tế bào khác giảm phân bình thường. Trong quá trình giảm phân của cơ thể cái có 12% số tế bào có cặp NST mang cặp gen Dd không phân ly trong giảm phân II, các cặp NST khác phân ly bình thường. Ở đời con của phép lai ♂AaBbDd x ♀AabbDd, hợp tử đột biến chiếm tỷ lệ: A. 80,96% B. 19,04% C. 20% D. 9,6% Câu 14. Cho biết trong quá trình giảm phân của cơ thể đực có 20% số tế bào có cặp NST mang cặp gen Bb không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các tế bào khác giảm phân bình thường, cơ thể cái giảm phân bình thường. Ở đời con của phép lai ♂AaBbDD x ♀AaBBdd, hợp tử đột biến dạng thể 3 có kiểu gen AaBBbDd chiếm tỷ lệ:

32

N

O

FF

IC IA L

A. 7,5% B. 10% D. 2,5% D. 5% Câu 15. Cho biết trong quá trình giảm phân của cơ thể đực có 1 số tế bào có cặp nhiễm sắc thể mang cặp gen Dd không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các tế bào khác giảm phân bình thường. Ở đời con của phép lai ♂AaBbDd x ♀AabbDd, sẽ có tối đa bao nhiêu loại kiểu gen đột biến?

A. 24 B. 12 C. 16 D. 8 Câu 16. Cho biết trong quá trình giảm phân của cơ thể đực có 1 số tế bào có cặp nhiễm sắc thể mang cặp gen Dd không phân ly trong giảm phân I, giảm phân II diễn ra bình thường, các tế bào khác giảm phân bình thường. Trong quá trình giảm phân của cơ thể cái có 1 số cặp NST mang cặp gen Bb không phân ly trong giảm phân II, giảm phân I diễn ra bình thường, các tế bào khác giảm phân bình thường. Ở đời con của phép lai ♂AaBbDd x ♀AaBbDd, sẽ có tối đa bao nhiêu loại kiểu gen đột biến lệch bội về cả 2 cặp NST nói trên?

A. 24 B. 72 C. 48 D. 36

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

2.5. Bài tập xác định tỉ lệ kiểu hình của phép lai các thể đa bội.

A. Cách viết giao tử + Cơ thể 3n (hoặc lệch bội 2n+1) cho 2 loại giao tử: n và 2n (hoặc n và n+1). Dùng sơ đồ tam giác để viết giao tử bằng cách đếm đỉnh và cạnh tam giác.

D

ẠY

+ Cơ thể 4n cho 1 loại giao tử: 2n. Dùng sơ đồ tứ giác để viết giao tử bằng cách đếm cạnh và đường chéo của tứ giác.

33

IC IA L

B. Bài tập mẫu

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

Bài 1: Ở ngô, A quy định cây cao, a quy định cây thấp.

1. Viết kiểu gen của ngô cây cao, ngô cây thấp dị bội thuộc thể ba nhiễm.

2. Cho biết kết quả của các phép lai sau : a. P1 : Aaa ♀ x aaa ♂; b. P2 : Aaa ♀ x Aaa ♂ Hướng dẫn 1. Kiểu gen ngô cây cao, ngô cây thấp : Quy ước gen: A quy định cây cao, a quy định cây thấp. + Cây cao thể ba nhiễm có thể có kiểu gen : AAA, Aaa, Aaa. + Cây thấp thể ba nhiễmcó thể có kiểu gen :aaa 2. a. P1 Aaa ♀ x aaa ♂

P1: ♂Aaa x ♀Aaa GP: 1A:2a:2Aa:1aa 1A:2a:2Aa:1aa F: 1AA : 4Aa : 4aa : 4AAa : 10Aaa :4aaa: 4Aaaa : 4AAaa : 1aaaa Tỉ lệ kiểu hình: 3 cao : 1 thấp Bài 2. Cho biết giao tử đực lưỡng bội không có khả năng thụ tinh, gen A trội hoàn toàn so với gen a. Hãy xác định tỷ lệ kiểu hình của các phép lai sau: P1 : ♂Aa x ♀AAa P2 : ♂AAa x ♀AAaa Hướng dẫn + P1: ♂Aa x ♀AAa GP: 1A:1a 2A:1a:2Aa:1AA

D

ẠY

b.

34

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

F: 2AA : 3Aa : 1aa : 3AAa : 2Aaa : 1AAA + P2: ♂AAa x ♀AAaa GP: 2A:1a 1AA:4Aa:1aa F: 2AAA : 9AAa : 1aaa Bài 3: Ở một loài thực vật, A quy định quả to, a quy định quả nhỏ. Lai giữa các cây tứ bội người ta thu được kết quả đời F1 theo các trường hợp sau: a. Trường hợp 1: F1-1 xuất hiện tỉ lệ kiểu hình 1 quả to : 1 quả nhỏ. b. Trường hợp 2: F1-2 xuất hiện tỉ lệ kiểu hình 11 quả to : 1 quả nhỏ. c. Trường hợp 3: F1-3 xuất hiện tỉ lệ kiểu hình 5 quả to : 1 quả nhỏ.

Hãy biện luận xác định kiểu gen của bố mẹ trong mỗi trường hợp và lập sơ đồ lai chứng minh cho kết quả đó.

Hướng dẫn Quy ước gen: A: quả to; a: quả nhỏ a. Trường hợp 1 - F1-1 xuất hiện kiểu hình lặn, quả nhỏ, kiểu gen aaaa. Vậy cả hai bên bố mẹ đều tạo loại giao tử mang gen aa. + ½ aaa = ½ loại giao tử aa x 100% loại giao tử aa.

- Cá thể ở P tạo loại giao tử aa = ½ phải có kiểu gen Aaaa.

- Cá thể còn lại ở P tạo loại giao tử mang aa = 100% phải có kiểu gen aaaa.

Vậy kiểu gen của P1: Aaaa x aaaa (học sinh tự lập sơ đồ lai) b. Trường hợp 2 F1-2 xuất hiện kiểu hình mang tính trạng lặn quả nhỏ kiểu gen aaaa = 1/12.

- Vì cây tứ bội tạo loại giao tử aa chỉ có thể với tỉ lệ: 100% aa hoặc ½ aa hoặc 1/6 aa.

D

ẠY

KÈ

- Cá thể P tạo loại giao tử aa = 1/6 phải có kiểu gen là AAaa; cá thể còn lại tạo loại giao tử aa = ½ phải có kiểu gen là Aaaa.

- Vậy kiểu gen của P2: AAaa x Aaaa (học sinh tự lập sơ đồ lai) c. Trường hợp 3 - Tương tự F1-3 xuất hiện kiểu hình lặn quả nhỏ kiểu gen aaaa với tỉ lệ 1/6. +1/6 aaaa = 1/6 loại giao tử aa x 100% loại giao tử aa.

Vậy kiểu gen của P3 : AAaa x aaaa. (học sinh tự lập sơ đồ lai).

C. Bài tập vận dụng Câu 1 (ĐH2010): Ở cà chua, alen A quy định quả đỏ trội hoàn toàn so với alen a quy định quả vàng. Biết rằng các cây tứ bội giảm phân cho giao tử 2n có khả năng thụ tinh bình thường. Tính theo lí thuyết, phép lai giữa hai cây cà chua tứ bội có kiểu gen AAaa và aaaa cho đời con có tỉ lệ kiểu hình là A. 11 cây quả đỏ : 1 cây quả vàng.

B. 3 cây quả đỏ : 1 cây quả vàng.

C. 5 cây quả đỏ : 1 cây quả vàng.

D. 35 cây quả đỏ : 1 cây quả vàng.

35

B.

17 .

18

C.

D.

2 .

9

các cây tứ bội sau đây: (2) AaaaBBBB × AaaaBBbb. (4) AAAaBbbb × AAAABBBb. (6) AAaaBBbb × AAaabbbb.

Ơ

Câu 4 (ĐH 2013): Cho các phép lai giữa (1) AAaaBBbb × AAAABBBb. (3) AaaaBBbb × AAAaBbbb (5) AAAaBBbb × Aaaabbbb.

4 .

9

O

1 .

2

N

A.

FF

IC IA L

Câu 2 (ĐH 2011): Ở một loài thực vật, alen A quy định quả đỏ trội hoàn toàn so với alen a quy định quả vàng. Dùng cônsixin xử lí các hạt của cây lưỡng bội (P), sau đó đem gieo các hạt này thu được các cây F1. Chọn ngẫu nhiên hai cây F1 cho giao phấn với nhau, thu được F2 gồm 1190 cây quả đỏ và 108 cây quả vàng. Cho biết quá trình giảm phân không xảy ra đột biến, các cây tứ bội đều tạo giao tử 2n có khả năng thụ tinh. Tính theo lí thuyết, tỉ lệ kiểu gen của F2 là A. 1 AAA : 5 AAa : 5 Aaa : 1 aaa.

B. 5 AAA : 1 AAa : 5 Aaa : 1 aaa.

C. 5 AAA : 1 AAa : 1 Aaa : 5 aaa.

D. 1 AAA : 5 AAa : 1 Aaa : 5 aaa.

Câu 3(ĐH 2011): Cho biết quá trình giảm phân diễn ra bình thường, các cây tứ bội đều tạo giao tử 2n có khả năng thụ tinh. Tính theo lí thuyết, phép lai giữa hai cây tứ bội đều có kiểu gen AAaa cho đời con có kiểu gen dị hợp tử chiếm tỉ lệ

N

H

Biết rằng các cây tứ bội giảm phân chỉ cho các loại giao tử lưỡng bội có khả năng thụ tinh bình thường. Theo lí thuyết, trong các phép lai trên, những phép lai cho đời con có kiểu gen phân li theo tỉ lệ 8:4:4:2:2:1:1:1:1 là A. (2) và (4).

B. (3) và (6).

C. (2) và (5).

D. (1) và (5).

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

Câu 5 (ĐH 2014): Ở một loài thực vật, alen A quy định quả đỏ trội hoàn toàn so với alen a quy định quả vàng; alen B quy định quả ngọt trội hoàn toàn so với alen b quy định quả chua. Biết rằng không phát sinh đột biến mới và các cây tứ bội giảm phân bình thường cho các giao tử 2n có khả năng thụ tinh. Cho cây tứ bội có kiểu gen AAaaBbbb tự thụ phấn. Theo lí thuyết, tỉ lệ phân li kiểu hình ở đời con là A. 105:35:3:1.

B. 105:35:9:1.

C. 35:35:1:1.

D. 33:11:1:1.

Câu 6. Xét các tổ hợp lai: (1) AAaa x AAaa (2) AAaa x Aaaa (3) AAaa x Aa (4) Aaaa x Aaaa (5) AAAa x aaaa (6) Aaaa x Aa Theo lý thuyết, những tổ hợp lai sẽ cho tỷ lệ kiểu hình ở đời con 11 quả đỏ : 1 quả vàng là: A. (2), (3) B. (2), (3), (5) C. (1), (2), (6) D. (4), (5), (6) Câu 7. Ở 1 loài thực vật, gen A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với a quy định hoa trắng, cây tứ bội giảm phân chỉ sinh ra loại giao tử 2n có khả năng thụ tinh bình thường. Theo lý thuyết, phép lai nào sau đây cho đời con có kiểu hình phân ly theo tỷ lệ 11:1?

A. AAaa x AAaa B. AAaa x Aaaa

36

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

C. AAaa x AAAa D. Aaaa x Aaaa Câu 8. Ở cà chua, gen A quy định quả đỏ trội hoàn toàn so với a quy định quả vàng, cây tứ bội giảm phân chỉ sinh ra loại giao tử 2n có khả năng thụ tinh bình thường.

Xét các tổ hợp lai: (1) AAAa x AAAa (2) Aaaa x Aaaa (3) AAaa x AAAa (4) AAaa x Aaaa (5) AAAa x aaaa (6) Aaaa x Aa Theo lý thuyết, những tổ hợp lai sẽ cho tỷ lệ kiểu hình ở đời con 3 quả đỏ: 1 quả vàng là: A. (1), (2), (3) B. (2), (3), (5) C. (2), (6) D. (4), (5), (6) Câu 9. Ở cà chua, gen A quy định quả đỏ trội hoàn toàn so với a quy định quả vàng, cây tứ bội giảm phân chỉ sinh ra loại giao tử 2n có khả năng thụ tinh bình thường.

Tính theo lý thuyết phép lai giữa 2 cây tứ bội ♂AAaa x ♀aaaa cho đời con có tỷ lệ kiểu hình là: A. 35 cây quả đỏ: 1 cây quả vàng B. 11 cây quả đỏ: 1 cây quả vàng C. 17 cây quả đỏ: 1 cây quả vàng D. 5 cây quả đỏ: 1 cây quả vàng Câu 10. Cho biết gen A trội hoàn toàn so với a, giao tử đực lưỡng bội không có khả năng thụ tinh. Ở đời con của phép lai: ♂Aaa x ♀AAa có tỷ lệ kiểu hình là: A. 8:1 B. 11:1 C. 5:1 D. 7:2 Câu 11. Cho biết A trội hoàn toàn so với a. Lấy hạt phấn của cây tam bội Aaa thụ phấn cho cây tam bội Aaa, nếu hạt phấn lưỡng bội không có khả năng thụ tinh thì tỷ lệ kiểu hình ở đời con là: A. 3:1 B. 2:1 C. 11:1 D. 8:1 Câu 12. Ở cà chua, gen A quy định quả đỏ trội hoàn toàn so với a quy định quả vàng, cây tứ bội giảm phân chỉ sinh ra loại giao tử 2n có khả năng thụ tinh bình thường. Xét các tổ hợp lai: (1) AAaa x Aaaa (2) Aaaa x Aaaa (3) AAaa x Aa (4) Aaaa x Aa Theo lý thuyết, những tổ hợp lai sẽ cho tỷ lệ kiểu hình ở đời con 100% cây quả đỏ là: A. (1), (2), (3) B. (1), (3), (5) C. (2), (4), (6) D. (4), (5), (6).

Câu 14 (ĐH 2012). Trong trường hợp không xảy ra đột biến mới, các thể tứ bội giảm phân tạo giao tử 2n có khả năng thụ tinh bình thường. Xét các tổ hợp lai: (1) AAAa x AAAa (2) Aaaa x Aaaa (3) AAaa x AAAa (4) AAaa x Aaaa Tính theo lý thuyết các phép lai nào sau đây cho đời con có kiểu gen phân ly theo t ỷ lệ 1:2:1?

A. (1), (3) B. (1), (2) C. (2), (3) D. (1), (4) Câu 15. Ở một loài thực vật, tính trạng màu hoa do gen A có 3 alen là A, a, a 1 quy định theo thứ tự trội lặn là A>a>a 1. Trong đó A quy định hoa đỏ, a quy định hoa vàng, a 1 quy định hoa trắng. Khi cho thể tứ bội có kiểu gen Aaa 1a1 tự thụ phấn thu

37

được F1. Nếu cây tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội có khả năng thụ tinh bình thường thì theo lý thuyết, loại cây có hoa vàng ở đời con chiếm tỷ lệ: A.

2 9

B.

1 6

C.

1 9

D.

1 4

1 27

B.

1 31

N

A.

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

Câu 16. Ở một loài thực vật, tính trạng màu hoa do gen A có 3 alen là A, a, a 1 quy định theo thứ tự trội lặn là A>a>a 1. Trong đó A quy định hoa đỏ, a quy định hoa vàng, a 1 quy định hoa trắng. Khi cho thể tứ bội có kiểu gen AAaa 1 tự thụ phấn thu được F1. Nếu cây tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội có khả năng thụ tinh bình thường thì theo lý thuyết tỷ lệ phân ly kiểu hình ở đời con là: A. 35 cây hoa đỏ: 1 cây hoa trắng B. 27 cây hoa đỏ: 8 cây hoa vàng: 1 cây hoa trắng C. 35 cây hoa đỏ: 1 cây hoa vàng D. 31 cây hoa đỏ: 4 cây hoa vàng: 1 cây hoa trắng Câu 17. Ở một loài thực vật, tính trạng màu hoa do gen A có 3 alen là A, a, a 1 quy định theo thứ tự trội lặn là A>a>a 1. Trong đó A quy định hoa đỏ, a quy định hoa vàng, a 1 quy định hoa trắng. Khi cho thể tứ bội có kiểu gen AAaa 1 tự thụ phấn thu được F1. Nếu cây tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội có khả năng thụ tinh bình thường thì theo lý thuyết ở đời con trong số những cây hoa đỏ, cây thuần chủng chiếm tỷ lệ bao nhiêu?

C.

1 36

D.

1 35

A.

2 9

M

Q

U

Y

Câu 18. Ở một loài thực vật, tính trạng màu hoa do gen A có 3 alen là A, a, a 1 quy định theo thứ tự trội lặn là A>a>a 1. Trong đó A quy định hoa đỏ, a quy định hoa vàng, a 1 quy định hoa trắng. Nếu cây tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội có khả năng thụ tinh bình thường thì theo lý thuyết, phép lai ♂Aaa1a1 x ♀Aaaa1 cho loại cây có hoa vàng ở đời con chiếm tỷ lệ: B.

1 4

C.

D.

1 6

KÈ

Câu 19. Ở một loài thực vật, gen A quy định tính trạng màu hoa có 4 alen là A quy định hoa đỏ, a1 quy định hoa hồng, a2 quy định hoa trắng, a 3 quy định hoa vàng. Thứ tự trội lặn của các alen là A>a 1>a2>a3. Cho biết cơ thể tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội, các giao tử lưỡng bội thụ tinh bình thường. Theo lý thuyết, ở đời con của phép lai nào sau đây có đủ 4 loại kiểu hình là hoa đỏ, hoa vàng, hoa trắng, hoa hồng?

A. Aa1 a2a3 x Aa1a2a3 B. Aa1 a3a3 x Aa1a2 a3 C. Aa1 a3a3 x Aa2a3 a3 D. Aa2 a2a3 x a 1a1a2a3 Câu 20. Cho biết mỗi cặp gen quy định 1 cặp tính trạng và gen trội là trội hoàn toàn; cơ thể tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội có khả năng thụ tinh. Xét các phép lai sau:

ẠY D

1 9

38

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

(1) AAaaBbbb x aaaaBBbb (2) AAaaBBbb x AaaaBbbb (3) AaaaBBBb x AAaaBbbb (4) AaaaBBbb x Aabb (5) AaaaBBbb x aaaaBbbb (6) AaaaBBbb x aabb Theo lý thuyết, trong 6 phép lai nói trên có bao nhiêu phép lai mà đ ời con có 12 kiểu gen, 4 kiểu hình?

A. 1 phép lai B. 3 phép lai C. 4 phép lai D. 2 phép lai Câu 21. Cho biết mỗi cặp gen quy định 1cặp tính trạng và gen trội là trội hoàn toàn; cơ thể tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội có khả năng thụ tinh. Xét các phép lai sau: (1) AAaaBbbb x aaaaBbbb (2) AAaaBBbb x AaaaBbbb (3) AaaaBBBb x AAaaBbbb (4) AaaaBBbb x Aabb (5) AAaaBBbb x aabb (6) AAaaBBbb x Aabb Theo lý thuyết, trong 6 phép lai nói trên có bao nhiêu phép lai mà đời con có 9 kiểu gen, 4 kiểu hình?

A. 2 phép lai B. 3 phép lai C. 4 phép lai D. 1 phép lai Câu 22. Cho biết mỗi cặp gen quy định 1 cặp tính trạng và gen trội là trội hoàn toàn; cơ thể tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội có khả năng thụ tinh. Xét các phép lai sau: (1) AAaaBbbb x AaaaBBBb (2) AAaaBBbb x AaaaBbbb (3) AaaaBBBb x AAaaBbbb (4) AaaaBBbb x a aaaBbbb Theo lý thuyết, những phép lai nào cho đời con có 12 kiểu gen, 2 kiểu hình?

A. (1), (2) B. (2), (3) C. (1), (3) D. (2), (4) Câu 23. Ở một loài thực vật lưỡng bội, gen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với alen a quy định thân thấp; Gen B quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen b quy định hoa trắng. Cho cây thân cao, hoa đỏ thuần chủng giao phấn với cây thân thấp, hoa trắng được hợp tử F1. Sử dụng consixin tác động lên hợp tử F1 để gây đột biến tứ bội hóa. Các hợp tử đột biến phát triển thành cây tứ bội và cho các cây đột biến này giao phấn với cây tứ bội thân thấp, hoa trắng. Cho rằng cơ thể tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội. Theo lý thuyết, ở đời con loại kiểu gen AAaaBBbb có tỷ lệ: 1 36

ẠY D

A.

B.

4 9

C. 100%

D.

17 18

Câu 24. Ở một loài thực vật, tính trạng màu hoa do gen A có 3 alen là A>a>a 1 , trong đó A quy định hoa đỏ, a quy định hoa vàng, a 1 quy định hoa trắng. Khi cho thể tứ bội có kiểu gen Aaa 1a1 tự thụ phấn thu được F1. Nếu cây tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội có khả năng thụ tinh bình thường thì theo lý thuyết, loại cây có hoa đỏ ở đời con chiếm tỷ lệ: A.

2 9

B.

5 6

C.

39

1 2

D.

3 4

5 12

B.

1 6

C.

N

A.

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

Câu 25. Ở một loài thực vật lưỡng bội, gen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với alen a quy định thân thấp; Gen B quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen b quy định hoa trắng. Cho cây thân cao, hoa trắng thuần chủng giao phấn với cây thân thấp, hoa trắng được hợp tử F1. Sử dụng consixin tác động lên hợp tử F1 để gây đột biến tứ bội hóa. Các hợp tử đột biến phát triển thành cây tứ bội và cho các cây đột biến này giao phấn với cây lưỡng bội thân thấp, hoa đỏ dị hợp. Cho rằng cơ thể tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội. Theo lý thuyết, ở đời con có tỷ lệ kiểu hình là: A. 36:6:6:1 B. 5:5:1:1 C. 25:5:5:1 D. 5:1 Câu 26. Cho biết thể tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội, thể lưỡng bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử đơn bội. Ở 1 loài thực vật, tính trạng màu hoa do 1 gen có 3 alen là A1, A2, A3 quy định, trong đó A1 quy định hoa vàng trội hoàn toàn so với A2 quy định hoa hồng và trội hoàn toàn so với A3 quy định hoa trắng. Cho cây lưỡng bội hoa vàng thuần chủng lai với cây lưỡng bội hoa trắng được F1. Cho cây F1 lai với cây lưỡng bội hoa hồng thuần chủng được F2 . Gây tứ bội hóa F2 bằng hóa chất consixin thu được các cây tứ bội gồm các cây hoa hồng và cây hoa vàng.

Cho các cây tứ bội hoa vàng lai với cây tứ bội hoa hồng được F3. Theo lý thuyết, ở F3 loại cây hoa vàng có tỷ lệ: 5 6

D.

7 18

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

Câu 27. Ở ngô, đột biến thể 3 (2n+1) khi giảm phân cho 2 loại giao tử, giao tử dị bội (n+1) và giao tử bình thường (n). Hạt phấn dị bội không đủ sức cạnh tranh với hạt phấn bình thường. Nếu R quy định màu đỏ và r quy định màu trắng thì tỷ lệ kiểu hình ở đời con trong trường hợp bố có kiểu gen RRr và mẹ có kiểu gen Rrr là: A. 1 đỏ: 1 trắng B. 5 đỏ: 1 trắng C. 3 đỏ: 1 trắng D. 11 đỏ: 1 trắng Câu 28. Cho biết thể tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội, thể lưỡng bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử đơn bội. Ở 1 loài thực vật, tính trạng màu hạt do 1 gen có 3 alen là A1, A2, A3 quy định, trong đó A1 quy định hạt vàng trội hoàn toàn so với A2 quy định hạt xanh và trội hoàn toàn so với A3 quy định hạt trắng. Cho cây lưỡng bội hạt vàng thuần chủng lai với cây lưỡng bội hạt trắng thuần chủng được F1 . Cho cây F1 lai với cây lưỡng bội hạt xanh thuần chủng được F2 . Gây tứ bội hóa F2 bằng hóa chất consixin thu được các cây tứ bội gồm các cây hạt xanh và cây h ạt vàng. Cho các cây tứ bội hạt vàng lai trở lại với cây F1 thu được F3 . Theo lý thuyết, ở F3 loại cây hạt xanh có tỷ lệ: A.

5 12

B.

7 12

C.

1 12

D.

7 18

Câu 29. Ở một loài thực vật lưỡng bội, gen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với alen a quy định thân thấp; Gen B quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen b quy định hoa trắng. Cho cây thân cao, hoa đỏ thuần chủng giao phấn với cây thân

40

thấp, hoa trắng được hợp tử F1. Sử dụng consixin tác động lên hợp tử F1 để gây đột biến tứ bội hóa. Các hợp tử đột biến phát triển thành cây tứ bội và cho các cây đột biến này giao phấn với cây lưỡng bội thân cao, hoa trắng dị hợp thu được F2. Cho rằng cơ thể tứ bội giảm phân chỉ sinh ra giao tử lưỡng bội. Theo lý thuyết, ở đời F2 loại kiểu hình thân thấp, hoa đỏ có tỷ lệ: 5 12

B.

3 16

C.

5 16

D.

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

Câu 30. Ở ngô, gen R quy định hạt đỏ, r: hạt trắng. Thể 3 tạo 2 loại giao tử (n+1) và n. Tế bào noãn (n+1) có khả năng thụ tinh còn hạt phấn thì không có khả năng này.

Phép lai Rrr x Rrr cho đời con có tỷ lệ kiểu hình là: A. 3 đỏ: 1 trắng B. 2 đỏ: 1 trắng C. 5 đỏ: 1 trắng D. 1 đỏ: 1 trắng Câu 31. Ở cà chua, gen A quy định quả đỏ trội hoàn toàn so với a quy định quả vàng, cây tứ bội giảm phân chỉ sinh ra loại giao tử 2n có khả năng thụ tinh bình thường. Xét các tổ hợp lai: (1) AAaa x AAaa (2) Aaa x Aaaa (3) AAaa x Aa (4) Aaaa x Aaaa (5) AAAa x aaaa (6) Aaaa x Aa Theo lý thuyết, những tổ hợp lai sẽ cho tỷ lệ kiểu hình ở đời con 3 quả đỏ: 1 quả vàng là: A. (2), (4), (6) B. (2), (3), (5) C. (1), (2), (6) D. (1), (2), (4) Câu 32. Cho biết giao tử đực lưỡng bội không có khả năng thụ tinh, gen A trội hoàn toàn so với gen a. Ở phép lai sau ♂AAa x ♀AAaa, tỷ lệ kiểu hình của đời con là: A. 35:1 B. 11:1 C. 8:1 D. 17:1 Câu 33. Cho biết A trội hoàn toàn so với a. Lấy hạt phấn của cây tam bội Aaa, thụ phấn cho cây lưỡng bội Aa, nếu hạt phấn lưỡng bội không có khả năng thụ tinh thì tỷ lệ kiểu hình ở đời con là: A. 3:1 B. 2:1 C. 5:1 D. 8:1 Câu 34. Cho biết giao tử đực lưỡng bội không có khả năng thụ tinh, gen A trội hoàn toàn so với gen a. Ở phép lai sau ♂AAa x ♀Aaaa, tỷ lệ kiểu hình của đời con là: A. 35:1 B. 11:1 C. 5:1 D. 2:1 Câu 35. Cho biết giao tử đực lưỡng bội không có khả năng thụ tinh, gen A trội hoàn toàn so với gen a. Ở phép lai sau ♂Aaa x ♀AAaa, tỷ lệ kiểu hình của đời con là: A. 17:1 B. 11:1 C. 5:1 D. 8:1 2.6. Câu hỏi trắc nghiệm sử dụng hình ảnh về quá trình nguyên phân và giảm phân Từ kì thi THPT Quốc gia năm 2015-2016 xuất hiện loại câu hỏi sử dụng hình ảnh về quá trình nguyên phân và giảm phân. Khi làm loại câu hỏi này rất nhiều học sinh tỏ ra lúng túng khi làm bài và rất nhiều học sinh làm sai.

A. Bài tập mẫu

ẠY D

11 144

IC IA L

A.

Câu 1: Hình vẽ sau đây mô tả hai tế bào ở hai cơ thể lưỡng bội đang phân bào.

41

M M n

n

c

c

A A a

a

B B

IC IA L

D D

b

Tế bào 1

b

Tế bào 2

N

H

Ơ

N

O

FF

Biết rằng không xảy ra đột biến; các chữ cái A, a, B, b, c, D, M, n kí hiệu cho các nhiễm sắc thể. Theo lí thuyết, phát biểu nào sau đây đúng?

A. Hai tế bào đều đang ở kì sau của nguyên phân.

B. Khi kết thúc quá trình phân bào ở hai tế bào trên thì từ tế bào 1 tạo ra hai tế bào lưỡng bội, từ tế bào 2 tạo ra hai tế bào đơn bội.

C. Bộ nhiễm sắc thể của tế bào 1 là 2n = 4, bộ nhiễm sắc thể của tế bào 2 là 2n = 8.

D. Tế bào 1 đang ở kì sau của giảm phân II, tế bào 2 đang ở kì sau của nguyên phân.

Hướng dẫn: Ở cả 2 tế bào các NST đơn đang phân ly về 2 cực của tế bào → Các tế bào đang ở kì sau của quá trình Nguyên phân hoặc Giảm phân II Các tế bào ở kì sau của quá trình Nguyên phân có bộ NST 4n, còn các tế bào ở kì sau của quá trình Giảm phân II có bộ NST là 2n. Căn cứ vào đó ta chọn đáp án D

Y

Câu 2 [Đề thi minh họa – Kỳ thi THPT Quốc Gia năm 2015]:

U

Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội bình thường người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây:

Q

Cho biết quá trình phân bào không xảy ra đột biến. Hình này mô tả B. Kì giữa của giảm phân I.

M

A. Kì giữa của giảm phân II.

ẠY

KÈ

C. Kì giữa của nguyên phân. D. Kì đầu của giảm phân I. Hướng dẫn: Vì các NST kép xếp thành 1 hàng trên mặt phẳng xích đạo nên phải ở kì giữa của quá trình nguyên phân hoặc giảm phân II. Nhưng do số lượng NST là số lẻ (3 NST kép) → chọn đáp A

D

B. Bài tập tự giải Câu 1: Hãy nghiên cứu hình ảnh và cho biết tế bào đang ở kì nào của quá trình nguyên phân, bộ nhiễm sắc thể của loài này bằng bao nhiêu?

A. Kì đầu, 2n = 4.

B. Kì giữa, 2n = 8.

C. Kì sau, 2n = 4.

D. Kì cuối, 2n = 8.

42

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

IC IA L

FF

Câu 2: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội bình thường, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây. Cho biết quá trình phân bào không xảy ra đột biến. Hình này mô tả A. Kì giữa của giảm phân II. B. Kì giữa của giảm phân I. C. Kì sau của nguyên phân.

D. Kì đầu của giảm phân I. Câu 3: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội bình thường, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây: Cho biết quá trình phân bào không xảy ra đột biến. Hình này mô tả A. Kì giữa của giảm phân II. B. Kì sau của giảm phân I. C. Kì sau của nguyên phân.

D. Kì đầu của giảm phân I. Câu 4: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội bình thường, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây. Cho biết quá trình phân bào không xảy ra đột biến. Hình này mô tả A. Kì giữa của giảm phân II hoặc kì giữa nguyên phân.

B. Kì sau của giảm phân I hoặc kì sau nguyên phân.

C. Kì sau của nguyên phân kì giữa giảm phân I. D. Kì đầu của giảm phân I hoặc kì đầu nguyên phân.

Câu 5: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội bình thường, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây: Cho biết quá trình phân bào không xảy ra đột biến. Hình này mô tả A. Kì giữa của giảm phân II hoặc kì đầu nguyên phân.

B. Kì sau của giảm phân I hoặc kì giữa nguyên phân.

C. Kì sau của nguyên phân hoặc kì sau giảm phân I. D. Kì sau của giảm phân II hoặc kì sau nguyên phân.

43

Ơ

N

O

IC IA L

FF

Câu 6: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội bình thường, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây. Cho biết quá trình phân bào không xảy ra đột biến. Hình này mô tả A. Kì giữa của giảm phân II hoặc kì sau nguyên phân.

B. Kì sau của giảm phân I hoặc kì cuối nguyên phân.

C. Kì sau của nguyên phân hoặc kì cuối giảm phân I. D. Kì cuối của giảm phân II hoặc kì cuối nguyên phân.

Câu 7: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội bình thường, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây. Cho biết quá trình phân bào không xảy ra đột biến.

Hình này mô tả A. Kì giữa của giảm phân II. B. Kì sau của giảm phân I. C. Kì cuối của nguyên phân.

D. Kì cuối của giảm phân I.

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Câu 8: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội bình thường, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây. Cho biết quá trình phân bào không xảy ra đột biến. Hình này mô tả A. Kì giữa của giảm phân I hoặc kì giữa giảm phân II hoặc kì sau nguyên phân.

B. Kì đầu của giảm phân I hoặc kì đầu giảm phân II hoặc kì đầu nguyên phân.

C. Kì cuối của nguyên phân hoặc kì cuối của giảm phân I hoặc kì đầu giảm phân II. D. Kì cuối của giảm phân II hoặc kì đầu của giảm phân I hoặc kì giữa nguyên phân.

Câu 9: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây. Hình này mô tả A. Rối loạn phân li nhiễm sắc thể ở kì sau của giảm phân II hoặc rối loạn phân li nhiễm sắc thể ở kì sau nguyên phân.

B. Rối loạn phân li nhiễm sắc thể ở kì sau của giảm phân I hoặc rối loạn phân li nhiễm sắc thể ở kì sau nguyên phân.

C. Rối loạn phân li nhiễm sắc thể ở kì cuối của nguyên phân hoặc rối loạn phân li nhiễm sắc thể ở kì sau của giảm phân I. D. Rối loạn phân li nhiễm sắc thể ở kì cuối của giảm phân I hoặc rối loạn phân li nhiễm sắc thể ở kì cuối của nguyên phân.

44

O

FF

Câu 11: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội bình thường, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây. Cho biết quá trình phân bào không xảy ra đột biến.

Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài là A. 2n = 6 hoặc 2n = 12.

B. 2n = 6.

C. 2n = 24.

D. 2n = 12 hoặc 2n = 24.

IC IA L

Câu 10: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây: Hình này mô tả: A. Rối loạn phân li nhiễm sắc thể ở kì sau của giảm phân II. B. Rối loạn phân li nhiễm sắc thể ở kì sau của giảm phân I. C. Rối loạn phân li nhiễm sắc thể ở kì sau của nguyên phân.

D. Rối loạn phân li nhiễm sắc thể ở kì giữa nguyên phân.

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

Câu 12: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội bình thường, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây. Cho biết quá trình phân bào không xảy ra đột biến. Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài là A. 2n = 6 hoặc 2n = 12.

B. 2n = 6.

C. 2n = 24.

D. 2n = 12 hoặc 2n = 24.

Câu 13: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội bình thường, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây. Cho biết quá trình phân bào không xảy ra đột biến. Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài là A. 2n = 6 hoặc 2n = 12.

B. 2n = 6.

C. 2n = 24.

D. 2n = 12 hoặc 2n = 24.

Câu 14: Theo dõi quá trình phân bào ở một cơ thể sinh vật lưỡng bội bình thường, người ta vẽ được sơ đồ minh họa sau đây. Cho biết quá trình phân bào không xảy ra đột biến.

Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài là A. 2n = 6 hoặc 2n = 12.

B. 2n = 6.

C. 2n = 24.

D. 2n = 12 hoặc 2n = 24.

Câu 15: Hình dưới đây mô tả kì nào của phân bào nào?

A. Kì sau của quá trình nguyên phân.

B. Kì sau I của quá trình giảm phân.

C. Kì cuối I của quá trình giảm phân.

D. Kì cuối của quá trình nguyên phân.

45

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ THỰC HIỆN

IC IA L

Sau khi hoàn thành nội dung chuyên đề, tôi tiến hành thực nghiệm trên 2 nhóm học sinh có trình độ tương đương nhau của các lớp 12A1, 12A2 và 12A3, mỗi nhóm có 25 học sinh. Mỗi nhóm tiến hành dạy 10 buổi với thời gian 2h/buổi, một lớp tiến hành dạy các chuyên đề một cách bình thường còn nhóm còn lại tiến hành dạy theo chuyên đề đã đưa ra. Kết thúc đợt học tập, tôi tiến hành cho kiểm tra một bài 20 câu trắc nghiệm trong thời gian 45 phút rồi chấm điểm và thống kê kết quả qua bảng sau: Nhóm đối chứng

Số lượng

Tỉ lệ %

Điểm số

Tỉ lệ %

0-1

0

0

0-1

0

0

1,5 - 2

0

0

1,5 - 2

0

0

2,5 - 3

0

0

2,5 - 3

2

8,0

3,5 – 4,5

2

8,0

3

12,0

5,0

4

16,0

5,0

5

20,0

5,5 - 6

6

24,0

5,5 - 6

6

24,0

6,5 - 7

5

20,0

6,5 - 7

5

20,0

7,5 - 8

4

16,0

7,5 - 8

3

12,0

8,5 - 9

3

12,0

8,5 - 9

1

4,0

4,0

9,5 - 10

0

0

U

N

Y

H

Ơ

3,5 – 4,5

6,24 điểm

Trung bình

5,66 điểm

M

Trung bình

1

Q

9,5 - 10

O

Điểm số

FF

Số lượng

N

Nhóm thực nghiệm

D

ẠY

KÈ

Từ bảng số liệu, ta nhận thấy các em trong nhóm thực nghiệm có điểm trung bình cao hơn so với nhóm đối chứng (Nhóm thực nghiệm 6,24 điểm còn nhóm đối chứng là 5,66 điểm). Cụ thể, tỉ lệ học sinh đạt từ trung bình trở lên của nhóm thực nghiệm cao hơn (92%) so với nhóm đối chứng (80%); bên cạnh đó tỉ lệ học sinh đạt điểm 7,5 trở lên của nhóm thực nghiệm cao hơn hẳn (32%) so với nhóm đối chứng (16%).

Chứng tỏ, khi giải các bài tập này theo phương pháp mới thì học sinh rút ngắn được thới gian suy luận và giải các câu hỏi đó nên hầu hết các em trong nhóm thực nghiệm đã đọc và làm hết được đề bài. Nhóm đối chứng thực hiện các phương pháp thông thường để giải nên chậm hơn và đôi khi không làm ra kết quả nên đành phải khoanh đại một đáp án nên xác suất đúng thấp hơn.

46

PHẦN III KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

I. Kết luận Sau khi nghiên cứu và áp dụng vào thực tiễn giảng dạy tôi xin rút ra được một số kết luận sau: Đã phân loại và xây dựng được phương pháp giải đối với từng loại bài tập.

Khi áp dụng vào giảng dạy cho học sinh đã thu được kết quả tốt.

Kết quả của học sinh nhóm thực nghiệm khi tham gia các kì thi thử đại học ở trường luôn đạt kết quả cao hơn trong nhóm đối chứng.

Ngoài mục đích giúp các em học sinh nắm bắt phương pháp giải bài tập trắc nghiệm để đạt kết quả tốt nhất trong kì thi đại học. Chuyên đề này còn là tài liệu quan trọng giúp các em học sinh có năng lực học bộ môn sinh học để tham gia các kì thi học sinh giỏi cấp tỉnh.

II. Kiến nghị Hiện nay, hình thức kiểm tra, đánh giá của bộ môn đã thay đổi bằng trắc nghiệm khách quan nên việc vận dụng linh hoạt kiến thức lí thuyết vào giải bài tập để đạt hiệu quả tối ưu là rất cần thiết. Do vậy bằng những kinh nghiệm nhỏ của mình mà tôi đưa ra ở đây mong các đồng nghiệp đọc, tham khảo và đóng góp cho tôi để chuyên đề này được hoàn thiện hơn.

Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của đề tài còn hẹp, số lượng tài liệu tham khảo còn ít, trình độ chuyên môn của bản thân còn hạn chế, nên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp chân thành của các đồng nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

47

TÀI LIỆU THAM KHẢO

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF

IC IA L

1. Nguyễn Thành Đạt - " Sinh học 12 Cơ bản'' - NXB Giáo dục, 2010.

2. Nguyễn Thành Đạt, Phạm Văn Lập - ''Sinh học 10 cơ bản''- NXB Giáo dục, 2010.

3. Trần Đức Lợi - ''Sinh học di truyền và biến dị'' - NXB trẻ, 2000.

4. Bùi Văn Sâm, Trần Khánh Ngọc - ''Bộ đề luyện thi trắc nghiệm sinh học''- NXB Đại học Sư Phạm, 2008.

5. Vũ Văn Vụ, Vũ Đức Lưu - ''Sinh học 10 nâng cao'' - NXB Giáo dục, 2010.

6.Vũ Văn Vụ, Nguyễn Như Hiền - ''Sinh học 12 nâng cao'' - NXB Giáo dục, 2009.

7. Đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng các năm 2010, 2011, 2012, 2013.

8. Mạng Internet.

48