Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 - Vũ Văn Công - Trường THCS Hoàng Xá - Thanh Thủy - Phú Thọ

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 CHUYÊN ĐỀ 1: NGUYÊN TỬ 1. Nguyªn tö *Nguyên tử là h¹t v« cïng nhá, trung hßa vÒ ®iÖn, t¹o nªn c¸c chÊt.

CÊu t¹o: Nguyªn tö cã cÊu t¹o tõ 3 lo¹i h¹t: electron (e), proton (p) vµ n¬tron (n).

Trong ®ã: - Líp vá: (e) mang ®iÖn tÝch ©m (-) - H¹t nh©n nguyªn tö gåm: (p) mang ®iÖn tÝch d−¬ng (+) (n) kh«ng mang ®iÖn. *Vá nguyªn tö chøa 1 hay nhiÒu electron (e) mang ®iÖn tÝch (-). Electron chuyÓn ®éng rÊt nhanh quanh h¹t nh©n vµ s¾p xÕp theo líp, thø tù s¾p xÕp (e) tèi ®a trong tõng líp tõ trong ra ngoµi: 1 2 3 ...

7 STT của lớp 2 8 18 ... ...

Số e tối đa *Các nguyªn tö cã thÓ lªn kÕt ®−îc víi nhau là nhê e ở líp ngoµi cïng. *Trong nguyªn tö: - Số p = số e = số ®¬n vÞ điện tích hạt nhân = STT cña nguyªn tè trong b¶ng HTTH c¸c nguyªn tè hãa häc (Z) - Quan hệ giữa số p và số n: p ≤ n ≤ 1,5p (đúng với 83 nguyên tố) - Khối lượng gÇn ®óng của 1 nguyên tử có trị số gần bằng (số n + số p) - Khối lượng tuyệt đối của một nguyên tử (tính theo gam) mTĐ = me + mp + mn; mp ≈ mn ≈ 1 ®vC ≈ 1,67.10- 24 g, me ≈ 9,11.10 -28 g 2. Nguyªn tè hãa häc (NTHH) - NTHH lµ tËp hîp nh÷ng nguyªn tö cïng lo¹i cã cïng sè p trong h¹t nh©n.

- Sè p lµ sè ®Æc tr−ng cña mét NTHH. - Mçi NTHH ®−îc biÓu diÔn b»ng mét hay hai ch÷ c¸i. Ch÷ c¸i ®Çu viÕt d−íi d¹ng chữ in hoa, ch÷ c¸i thø hai lµ ch÷ in th−êng. §ã lµ KHHH. VD: Kali: K, Canxi: Ca, sắt: Fe, ...

- Nguyªn tö khèi lµ khèi l−îng cña nguyªn tö tÝnh b»ng ®vC. Mçi nguyªn tè cã mét NTK riªng. mngtu ( g ) NTK A = => mngtu = 0,16605.10-23.NTKA => ma ngtu = a.16605.10-23.NTKA − 23 0,16605.10 ( g ) 1 1 (1đvC = Kl cña NT C = . 1,9926.10- 23 g = 1,66.10- 24 g = 1,66.10-27kg) 12 12 3. Bài tập vận dụng: B1: a. TÝnh khèi l−îng b»ng gam cña nguyªn tö Natri. BiÕt NTKNa = 23 đvC. (§¸p sè: 38,18.10- 24 g) b. Biết khối lượng một nguyên tử Fe bằng 92,96.10-27 kg. Tính NTK của Fe? c. BiÕt mC =19,9206.10-27 kg. TÝnh khèi l−îng cña 1 nguyªn tö oxi theo ®¬n vÞ kg?

B2: a. Hãy tính xem trong 1 g hiđro có bao nhiêu nguyên tử H? b. Trong 16 g oxi có số nguyên tử O bằng hay lớn hơn số nguyên tử H trên?

Biết NTKH = 1đvC, NTKO = 16đvC. B3. a. NTKC b»ng 3/4 NTKO, NTKO b»ng 1/2 NTKS. TÝnh khèi l−îng cña nguyªn tö O, S?. Biết NTKC = 12đvC. b. BiÕt r»ng 4 nguyªn tö Mage nÆng b»ng 3 nguyªn tö nguyªn tè X. X¸c ®Þnh tªn, KHHH cña nguyªn tè X. Biết khối lượng nguyên tử Mg bằng 39,84.10-24g. c. Nguyªn tö X nÆng gÊp hai lÇn nguyªn tö oxi. Nguyªn tö Y nhÑ h¬n nguyªn tö Magie 0,5 lÇn. Nguyªn tö Z nÆng h¬n nguyªn tö Natri lµ 17 ®vC .

H·y tÝnh nguyªn tö khèi cña X,Y, Z. Tªn nguyªn tè, kÝ hiÖu ho¸ häc cña nguyªn tè ®ã? * B4. Nguyªn tö s¾t cã 26p, 30n, 26e a. TÝnh khèi l−îng nguyªn tö s¾t b. TÝnh khèi l−îng e trong 1kg s¾t B5. 1. Tæng sè h¹t p, e, n trong nguyªn tö lµ 28, trong ®ã sè h¹t kh«ng mang ®iÖn chiÕm xÊp xØ 35%. TÝnh sè h¹t mçi loaÞ. VÏ s¬ ®å cÊu t¹o nguyªn tö?

2. Tæng sè h¹t trong nguyªn tö lµ 28, trong ®ã sè h¹t mang ®iÖn chiÕm 57,15% tổng số hạt. TÝnh sè h¹t mçi loại?

B6. 1. Một nguyên tử R có tổng số các hạt p, n, e là 115. Số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 25 hạt. Hãy xác định tên nguyên tử R ?

2. Nguyªn tö X cã tæng c¸c h¹t lµ 52 trong ®ã sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 16 h¹t.

1

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 a) H·y x¸c ®Þnh sè p, sè n vµ sè e trong nguyªn tö X. b) VÏ s¬ ®å nguyªn tö X. c) H·y viÕt tªn, kÝ hiÖu ho¸ häc vµ nguyªn tö khèi cña nguyªn tè X. 3. Một nguyên tử X có tổng số hạt e, p, n là 34. Số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 10.

Tìm tên nguyên tử X. Vẽ sơ đồ cấu tạo của nguyên tử X 4. Nguyªn tö M cã sè n nhiÒu h¬n sè p lµ 1 vµ sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 10.

H·y x¸c ®Þnh M lµ nguyªn tè nµo?

8 B7. a. Một nguyên tử X có tổng số hạt là 46, số hạt không mang điện bằng số hạt mang điện. Xác định 15 nguyên tử X thuộc nguyên tố nào? b. Tổng số hạt của một nguyên tử là 50. Trong đó, tỉ lệ số hạt không mang điện : số hạt mang điện bằng 2:3.

Xác định số hạt mỗi loại?

B8. 1. Nguyên tử Z có tổng số hạt bằng 58 và có nguyên tử khối < 40. Hỏi Z thuộc nguyên tố hoá học nào? Cho biết Z là kim loại hay phi kim? (§¸p sè: Z thuộc nguyên tố Kali (K)) 2. Tìm tên nguyên tử Y có tổng số hạt trong nguyên tử là 13. Tính khối lượng bằng gam của nguyên tử Y? CHUYÊN ĐỀ 2: ĐƠN CHẤT, HỢP CHẤT. HỖN HỢP A. LÝ THUYẾT 1. Đơn chất, hợp chất ChÊt (Do nguyªn tè t¹o nªn) - Hữu cơ Hîp chÊt: - Vô cơ (Do 2 ng.tè trë lªn t¹o nªn) AxBy (Qui t¾c hãa trÞ: a.x = b.y) - Hợp chất Vô cơ

§¬n chÊt (Do 1 ng.tè t¹o nªn) CTHH: AX + x= 1 (gåm c¸c ®¬n chÊt kim lo¹i, S, C, P, Si, ..) + x= 2 (gåm : O2, H2,, Cl2,, N2, Br2 , I2..) + x = 3 (gåm: O3, ... ) Oxit ( MxOy)

Axit (HxA)

Baz(M(OH)y)

Muèi (MxAy)

2. Hỗn hợp Khi có nhiều chất trộn lẫn với nhau ta được hỗn hợp. Tồn tại trạng thái: rắn, lỏng, khí. a. Tính chất của hỗn hợp: - Hỗn hợp không có tính chất nhất định. Tính chất của hỗn hợp thay đổi, phụ thuộc vào bản chất và tỉ lệ pha trộn giữa các chất.

VD: Nước đườngcó vị ngọt còn nước muối có vị mặn. Độ ngọt hay mặn phụ thuộc vào lượng đường hay lượng muối có trong hỗn hợp.

- Tính chất của mỗi ch ất trong hỗn hợp vẫn được giữ nguyên.

VD: Nước chanh: vị chua của chanh, nước đường: vị ngọt của đường.

- Hỗn hợp có sự bảo toàn khối lượng ngưng có thể không bảo toàn thể tích.

VD: Trộn 100 ml nước với 100 ml rượu etylic thu được 196 ml hỗn hợp. b. Tách chất ra khỏi hỗn hợp (phương pháp tách: lọc, chiết, gạn, chưng cất, bay hơi) Dựa vào tính chất riêng của từng chất trong hỗn hợp, ta có thể tách riêng chất ra khỏi hỗn hợp.

- Dựa vào tính tan khác nhau, thường lọc để tách chất không tan. VD: Tách cát bị lẫn vào muối.

- Dựa vào nhiệt độ sôi khác nhau: Chưng cất hoặc làm bay hơi để tách chất có tos thấp hơn.

VD: Làm bay hơi nước muối ta thu được muối và nước.

Chưng cất hỗn hợp nước và rượu etylic ta tách được rượu (tos của nước: 100oC, tos của rượu etylic: 78oC) - Dựa vào từ tính của chất: VD: sắt bị nam châm hút - Dựa vào tính chất hóa học của chất (học sau).

2

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ KL (M) (đ/c) Li K Ba Ca Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H

Oxit bazơ: R2Oa hoặc RxOy Li2O liti oxit K2O kali oxit BaO bari oxit CaO canxi oxit Na2O natri oxit MgO magie oxit Al2O3 nhôm oxit ZnO kẽm oxit FeO sắt (II) oxit Fe2O3 sắt (III) oxit Fe3O4 sắt (II, III) oxit NiO niken oxit SnO thiếc oxit PbO chì oxit

Cu

CuO đồng (II) oxit

Ag Hg

Ag2O bạc oxit HgO t. ngân (II) oxit

Cr

Mn

Cr2O3 Crom(VI) oxit MnO2

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

BẢNG LIỆT KÊ CÁC ĐƠN CHẤT VÀ HỢP CHẤT VÔ CƠ PK Axit: HmA (Gốc axit A Gốc axit: A (có hóa trị Bazơ: M(OH)m Oxit axit: R2Oa hoặc (X) Muối: MmAn KL M có hóa trị m có hóa trị m) m) RxOy (đ/c) LiOH Liti hiđroxit F2 -F florua MFn KOH Kali hiđroxit Cl2 Cl2O điclo oxit HClO axit hipoclorơ - Cl clorua MCln Ba(OH)2 Bari hiđroxit Cl2O3 điclo trioxit HClO2 axit clorơ - Br bromua MBrn Ca(OH)2 Canxi hiđroxit Cl2O5 điclo pentaoxit HClO3 axit cloric -I iođua MIn NaOH Natri hiđroxit Cl2O7 điclo heptaoxit HClO4 axit pecloric =S sunfua M2Sn Mg(OH)2 Magie hiđroxit Br2 Br2O đibrom oxit HBrO axit hipobromơ -HS hiđrosunfua M(HS)n Al(OH)3 Nhôm hiđroxit Br2O5 đibrom pentaoxit HBrO3 axit bromic = SO4 sunfat M2(SO4)n Zn(OH)2 Kẽm hiđroxit I2 I2O điiod oxit HIO axit hipoiođơ - HSO4 hi®rosunfat M(HSO4)n Fe(OH)2 Sắt (II) hiđroxit I2O5 điiod pentaoxit HIO3 axit iođic = SO3 sunfit M2(SO3)n Fe(OH)3 Sắt (III) hiđroxit I2O7 điiod heptaoxit HIO4 axit peiođic - HSO3 hi®rosunfit M(HSO3)n O2 - NO3 nitrat M(NO3)n Ni(OH)2 Niken hiđroxit S SO3 lưu huỳnh trioxit H2SO4 axit sunfuric - NO2 nitrit M(NO2)n Sn(OH)2 Thiếc hiđroxit SO2 lưu huỳnh đioxit H2SO3 axit sunfurô M3(PO4)n ≡ PO4 photphat Pb(OH)2 Chì hiđroxit N2 N2O5 đinitơ pentaoxit HNO3 axit nitric =HPO4 hi®rophotphat M2(HPO4)n N2O3 đinitơ trioxit HNO2 axit nitro -H2PO4 ®ihi®rophotphat M(H2PO4)n Cu(OH)2 Đồng (II) NO2 nitơ đioxit HNO3 + HNO2 = CO3 cacbonat M2(CO3)n hiđroxit P P2O5 điphotpho pentaoxit H3PO4 axit photphoric -HCO3 hi®rocacbonat M(HCO3)n P2O3 điphotpho trioxit H3PO3 axit photphorô - CH3COO axetat M(CH3COO)n C CO2 cacbon đioxit H2CO3 axit cacbonic - AlO2 aluminat M(AlO2)n Si SiO2 silic đioxit H2SiO3 axit silicic =ZnO2 zincat M2(ZnO2)n H2CrO4 axit cromic =SiO3 silicat CrO3 crom (VI) oxit (anhiđrit cromic) H2Cr2O7 axit đicromic Cr2O3 crom (III) oxit HCrO2 axit cromơ Cr(OH)3 MnO2 Mangan (IV) oxit H4MnO4 axit orthomanganơ (H2MnO3 axit pemanganic (axit metamanganơ) Mn(OH)4 Mn2O7 mangan (VII) oxit HMnO4 axit pemanganic Hóa trị của nguyên tố trong oxit = Số oxi hóa của nguyên tố đó trong axit

NH4

3

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 B. BÀI TẬP B1: Phương pháp tách thường dùng là: lọc, chưng cất, bay hơi. Nên dùng phương pháp nào để: a. Tách cát bị lẫn vào đường kính (đường Saccarozơ) b. Tách muối từ nước biển (làm muối) c. Tách rượu từ hỗn hợp rượu với nước (rượu loãng) Trình bày cách tiến hành với mỗi trường hợp?

B2: Có hỗn hợp bột gạo và đường. Làm thế nào có thể tách riêng bột gạo và đường?

B3: Có 2 lọ đậy kín, mỗi lọ đựng 1 chất khí: oxi hoặc khí cacbonic a. Làm thế nào có thể nhận biết được chất khí đựng trong mỗi lọ? b. Nếu trộn 2 chất khí trên với nhau, bằng cách nào có thể tách riêng được khí oxi?

B4: 1. Có 3 lọ, mỗi lọ đựng riêng biệt một trong những chất sau: Bột sắt, bột than, bột lưu huỳnh. Hãy dựa vào tính chất đặc trưng của mỗi chất để nhận biết chất đựng trong mỗi lọ?

2. Trộn lẫn 3 chất trên với nhau, làm thế nào có thể tách riêng bột sắt ra khỏi hỗn hợp?

B5: Trong dầu hỏa người ta thấy có lẫn cát và nước, làm thế nào để tách cát và nước ra khỏi dầu hỏa?

B6: Trộn 100 cm3 nước (D = 1 g/cm3) với 100 cm3 rượu etylic (D = 0,798 cm3) thu được hỗn hợp chỉ có thể tích là 196 cm3. Tính khối lượng của hỗn hợp thu được?

B7: Khi đun nóng, đường bị phân hủy biến đổi thành than và nước. Phân tử đường do những nguyên tử của các nguyên tố nào tạo nên? Đường là đơn chất hay hợp chất?

B8: Khi đốt lưu huỳnh trong không khí, lưu huỳnh hóa hợp với oxi tạo thành một chất khí có mùi hắc gọi là khí sunfurơ. Hỏi khí sunfurơ do những nguyên tố nào tạo nên? Chỉ ra chất nào là đơn chất, hợp chất?

B9: Canxi oxit do 2 nguyên tố là canxi và oxi tạo nên. Khi bỏ canxi oxit vào nước, nó hóa hợp với nước tạo thành 1 chất mới gọi là canxi hiđroxit. Canxi hiđroxit gồm những nguyên tố nào trong phân tử của nó?

B10: Hỏi tương tự: CaCO3 bị phân hủy?

a. TÝnh theo CTHH:

CHUYÊN ĐỀ 3: BÀI TẬP VỀ CÔNG THỨC HÓA HỌC

1. Tìm TP % các nguyên tố theo khối lượng. *C¸ch giải: CTHH cã d¹ng AxBy - Tìm khối lượng mol của hợp chất. MAxBy = x.MA + y. MB - Tính thành phần % mỗi nguyên tố theo công thức: %A =

x.M A x.M B .100% ; %B = .100% M Ax By M Ax By

*VÝ dô: T×m TP % khối lượng cña S vµ O trong hîp chÊt SO2 - Khối lượng mol của hợp chất : MSO2 = 1.MS + 2. MO = 1.32 + 2.16 = 64 - Thµnh phần %: %S = 1.32 %O = 2.16 64 .100% = 50%; 64 .100% = 50% (hay 100% - 50% = 50%) *Bài tập vận dụng: B1: Tính thaønh phaàn phaàn traêm veà khoái löôïng cuûa caùc nguyeân toá coù trong caùc hôïp chaát sau: a. FeO; Fe3O4; Fe2O3; Fe(OH)2; Fe(OH)3. b. CuSO4; CaCO3; K3PO4; H2SO4. HNO3; Na2CO3. c. Zn(OH)2; Al2(SO4)3; Fe(NO3)3. (NH4)2SO4; Fe2(SO4)3, Ca3(PO4)2 B2: Hợp chất nào có hàm lượng Fe cao nhất: FeO; Fe2O3; Fe3O4; Fe(OH)3; FeCl2; FeSO4.5H2O ?

B3: Loại phân bón nào có hàm lượng N cao nhất: NH4NO3; NH4Cl; (NH4)2SO4; KNO3; (NH2)2CO? 2. Tìm khối lượng nguyên tố trong một lượng hợp chất. * C¸ch giải: CTHH cã d¹ng AxBy - TÝnh khèi l−îng mol của hợp chất: MAxBy = x.MA + y.MB m Ax By m Ax By - TÝnh khối lượng từng nguyªn tố trong l−îng hîp chÊt: mA = .x.M A ; mB = . y.M B M Ax By M Ax By

VÝ dô: T×m khèi l−îng cña cacbon, oxi trong 22g CO2 Gi¶i: - Khèi l−îng mol của hợp chất. MCO2 = 1.Mc + 2. MO = 1.12 + 2. 16 = 44 mCO2 mCO2 22 22 - Khối lượng từng nguyªn tố: mC = .1.M C = .1.12 = 6 g; mO = .2.M O = .2.16 = 16 g M CO2 44 M CO2 44 (hay mCO2 = mC + mO => mO = mCO2 - mC = 22 - 6 = 16 gam) 4

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 *Bài tập vận dụng: B1: Tính khoái löôïng moãi nguyeân toá coù trong caùc löôïng chaát sau: a) 26g BaCl2; 8g Fe2O3; 4,4g CO2; 7,56g MnCl2; 5,6g NO. b) 12,6g HNO3; 6,36g Na2CO3; 24g CuSO4; 105,4g AgNO3; 6g CaCO3. c) 37,8g Zn(NO3)2; 10,74g Fe3(PO4)2; 34,2g Al2(SO4)3; 75,6g Zn(NO3)2.

B2: Một người làm vườn đã dùng 500g (NH4)2SO4 để bón rau. Tính khối lượng N đã bón cho rau?

B. lËp CTHH dùa vµo Thµnh phÇn ph©n tö, CTHH tæng qu¸t

1. LËp CTHH hîp chÊt khi biÕt hãa trÞ cña chóng C¸ch gi¶i: - Gọi CTHH cã d¹ng chung: AxBy (Bao gåm: MxOy , HxA, M(OH)y , MxAy) VËn dông Qui t¾c hãa trÞ ®èi víi hîp chÊt 2 nguyªn tè A, B x b (B cã thÓ lµ nhãm nguyªn tử: gèc axÝt, nhãm OH, ...): a.x = b.y ⇒ = (phân số tèi gi¶n) y a ⇒ thay x = a, y = b vµo CT chung ⇒ ta cã CTHH cÇn lËp.

VÝ dô: LËp CTHH cña hîp chÊt nh«m oxit a b Gi¶i: Gọi CTHH của nhôm oxit là: AlxOy . Ta biÕt hãa trÞ cña Al (III), O (II) x II 2 Áp dụng quy tắc hóa trị, ta có: III.x= II. y ⇒ = = ⇒ x= 2, y = 3 y III 3 Ta cã CTHH của nhôm oxit lµ: Al2O3 *Bài tập vận dụng: (Viết luôn CTHH đúng, không cần thực hiện qua 3 bước) B1. LËp CTHH cña hîp chÊt ®−îc t¹o bëi lÇn l−ît tõ c¸c nguyªn tè Na, Ca, Al víi (=O,; -Cl; -Br, -I, =S; - OH; -NO3 ; =SO4 ; =SO3 ; = CO3 ; - HS; - HSO3 ;- HSO4; - HCO3; PO4III, =HPO4 ; -H2PO4 ) B2. Cho c¸c nguyªn tè: Na, C, S, O, H. H·y viÕt c¸c c«ng thøc ho¸ häc cña c¸c hîp chÊt v« c¬ cã thÓ ®−îc t¹o thµnh c¸c nguyªn tè trªn?

B3. Cho c¸c nguyªn tè: Ca, C, S, O, H. H·y viÕt c¸c c«ng thøc ho¸ häc cña c¸c hîp chÊt v« c¬ cã thÓ ®−îc t¹o thµnh c¸c nguyªn tè trªn?

2. LËp CTHH của hîp chÊt khi biÕt thµnh phÇn khèi l−îng nguyªn tè 2. 1 BiÕt tØ lÖ khèi l−îng c¸c nguyªn tè trong hîp chÊt C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy MA. x mA - Ta cã tØ lÖ khèi l−îng c¸c nguyªn tè: MB . y = mB . MB a - T×m ®−îc tØ lÖ : xy = mA mB . MA = b (tØ lÖ c¸c sè nguyªn d−¬ng, tối giản) - Thay x= a, y = b => Viết thành CTHH. VÝ dô: Laäp CTHH cuûa saét vaø oxi, bieát cöù 7 phaàn khoái löôïng saét thì keát hôïp vôùi 3 phaàn khoái löôïng oxi.

Gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: FexOy m M Fe .x 7 56.x 7 x 2 - Ta cã tØ lÖ khèi l−îng c¸c nguyªn tè: Fe = = => = => = 3 16. y 3 y 3 m O2 M O2 . y

=> x = 2, y = 3 => CTHH: Fe2O3 *Bài tập vận dụng: Tìm CTHH B1: X¸c ®Þnh CTPT cña CuxOy, biÕt tØ lÖ khèi l−îng gi÷a ®ång vµ oxi trong oxit lµ 4 : 1?

B2: Hîp chÊt C, biÕt tØ lÖ vÒ khèi l−îng c¸c nguyªn tè lµ : mCa : mN : mO = 10:7:24 vµ 0,2 mol hîp chÊt C nÆng 32,8 gam.

B3: Hîp chÊt B (hîp chÊt khÝ) biÕt tØ lÖ vÒ khèi l−îng c¸c nguyªn tè t¹o thµnh: mC : mH = 6:1, mét lÝt khÝ B (®ktc) nÆng 1,25g.

B4: Hîp chÊt D biÕt: 0,2 mol hîp chÊt D cã chøa 9,2g Na, 2,4g C vµ 9,6g O. Công thức: m = n.M, Vkhí = n.22,4 (đktc), m Ax By = m A + mB

2. 2 BiÕt thµnh phÇn phÇn tr¨m vÒ khèi l−îng c¸c nguyªn tè, cho biÕt NTK, ph©n tö khèi.

C¸ch gi¶i: - Tính khối lượng từng nguyên tố trong 1 mol hợp chất.

- Tính số mol nguyên tử từng nguyên tố trong 1 mol hợp chất.

- Viết thành CTHH. 5

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ HoÆc: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy - Ta cã tØ lÖ khèi l−îng c¸c nguyªn tè:

MA. x MB . y

=

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 => x: y =

%A %B

%A MA

:

%B MB

(tối giản =

a ) b

- Viết thành CTHH ®¬n gi¶n nhất: AaBb => CTHH thực nghiệm: (AaBb)n M Ax B y => (AaBb ). n = M Ax B y ⇒ n = M Aa Bb Sau đó nh©n n vµo hÖ sè a,b cña c«ng thøc thực nghiệm ta ®−îc CTHH cÇn lËp.

Ví dô. Moät hôïp chaát khí Y coù phaân töû khoái laø 58 ñvC, caáu taïo töø 2 nguyeân toá C vaø H trong ñoù nguyeân toá C chieám 82,76% khoái löôïng cuûa hôïp chaát. Tìm coâng thöùc phaân töû cuûa hôïp chaát.

Gi¶i : - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: CxHy M C .x %C - Ta cã tØ lÖ khèi l−îng c¸c nguyªn tè: = M H .y %H 17,24 => tỉ lệ x : y = %MCC : %MHH = 82,76 = 2: 5 12 : 1 - Thay x= 2, y = 5 vµo CxHy ta ®−îc CTHH ®¬n gi¶n nhất: C2H5 => CT thùc nghiÖm : (C2H5)n - Theo bµi ra ta cã: 29 . n = 58 ⇒ n = 2 ⇒ Ta cã CTHH cÇn lËp : C4H10 *Bài tập vận dụng: B1: Hîp chÊt X cã ph©n tö khèi b»ng 62 ®vC. Trong ph©n tö cña hîp chÊt nguyªn tè oxi chiÕm 25,8% theo khèi l−îng, cßn l¹i lµ nguyªn tè Na. Sè nguyªn tö cña nguyªn tè O vµ Na trong ph©n tö hîp chÊt lµ bao nhiªu ?

B2: Moät hôïp chaát Y coù thaønh phaàn % veà khoái löôïng laø: 40%Ca, 12%C vaø 48%O . Xaùc ñònh CTHH cuûa Y. Bieát khoái löôïng mol cuûa Y laø 100g.

Hd: Gọi CTHH của Y là CaxCyOz MY 40 x 12 y 16 z 40 x + 12 y + 16 z 100 => 40x:12y:16z = 40%:12%;48% => = = = = = 40% 12% 48% 40% + 12% + 48% 100% 100% B3: T×m c«ng thøc ho¸ häc cña c¸c hîp chÊt sau. a) Mét chÊt láng dÔ bay h¬i, thµnh phần ph©n tö cã 23,8%C, 5,9%H, 70,3%Cl vµ cã PTK b»ng 50,5. b ) Mét hîp chÊt rÊn mµu tr¾ng, thµnh phần ph©n tö cã 40%C, 6,7%H, 53,3% O vµ cã PTK b»ng 180.

B4: Muèi ¨n gåm 2 nguyªn tè ho¸ häc lµ Na vµ Cl Trong ®ã Na chiÕm 39,3% theo khèi l−îng. H·y t×m c«ng thøc ho¸ häc cña muèi ¨n, biÕt ph©n tö khèi cña nã gÊp 29,25 lÇn PTK H2.

B5: Xaùc ñònh coâng thöùc cuûa caùc hôïp chaát sau: 1. Hôïp chaát taïo thaønh bôûi löu huyønh vaø oxi coù phaân töû khoái laø 64, trong ñoù % veà khoái löôïng cuûa oxi laø 50%.

2. Hôïp chaát cuûa ñoàng, löu huyønh vaø oxi coù PTK laø 160, coù % cuûa ñoàng vaø löu huyønh laàn löôït laø 40% vaø 20%.

3. Hôïp chaát cuûa canxi vaø cacbon coù phaân töû khoái laø 64, phaàn traêm veà khoái löôïng cuûa cacbon laø 37,5%.

4. B coù khoái löôïng mol phaân töû laø 106g; thaønh phaàn % veà khoái löôïng cuûa caùc nguyeân toá: 43,4% Na; 11,3% C coøn laïi laø cuûa O. 5. C coù khoái löôïng mol phaân töû laø 101g; thaønh phaàn phaàn traêm veà khoái löôïng caùc nguyeân toá: 38,61% K; 13,86% N coøn laïi laø O. 6. D coù khoái löôïng mol phaân töû laø 126g; thaønh phaàn % veà khoái löôïng cuûa caùc nguyeân toá: 36,508% Na; 25,4% S coøn laïi laø O. 7. E coù 24,68% K; 34,81% Mn; 40,51%O. E naëng hôn NaNO3 1,86 laàn.

8. F chöùa 5,88% veà khoái löôïng laø H coøn laïi laø cuûa S. F naëng hôn khí hiñro 17 laàn.

9. G coù 3,7% H; 44,44% C; 51,86% O. G coù khoái löôïng mol phaân töû baèng Al. 10. H coù 28,57% Mg; 14,285% C; 57,145% O. Khoái löôïng mol phaân töû cuûa H laø 84g.

B6 Trong hôïp chaát XHn coù chöùa 17,65% laø hiđro. Bieát hôïp chaát naøy coù tỷ khoái so vôùi khí Metan CH4 laø 1,0625. X laø nguyeân toá naøo ?

M Công thức: Tỉ khối của khí A đối với khí B là: d A = A B MB

6

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 2. 3 BiÕt thµnh phÇn phÇn tr¨m vÒ khèi l−îng c¸c nguyªn tè mµ ®Ò bµi kh«ng cho biÕt NTK, ph©n tö khèi.

C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy MA. x %A %A %B - Ta cã tØ lÖ khèi l−îng c¸c nguyªn tè: MB . y = % B => x: y = MA : MB (tối giản) - Viết thành CTHH. VÝ dô: H·y xđ c«ng thøc hîp chÊt A biÕt thµnh phÇn % vÒ khèi l−îng c¸c nguyªn tè lµ: 40%Cu, 20%S vµ 40% O. Gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: CuxSyOz Cu 20 40 - Rút ra tỉ lệ x : y : z = %MCu : %MsS : %MoO = 40 64 : 32 : 16 = 0.625 : 0.625 : 2.5 = 1:1:4 - Thay x = 1, y = 1, z = 4 vµo CTHH CuxSyOz, viết thµnh CTHH: CuSO4 *Bài tập vận dụng: B1: Hai nguyªn tö X kÕt hîp víi 1 nguyªn tö oxi t¹o ra ph©n tö oxit. Trong ph©n tö, nguyªn tè oxi chiÕm 25,8% vÒ khèi l−îng. T×m nguyªn tè X (§S: Na) B2: Moät nguyeân töû M keát hôïp vôùi 3 nguyeân töû H taïo thaønh hôïp chaát vôùi hi®ro. Trong phaân töû, khoái löôïng H chieám 17,65%. Hoûi nguyeân toá M laø gì?

B3: Hai nguyeân töû Y keát hôïp vôùi 3 nguyeân töû O taïo ra phaân töû oxit. Trong phaân töû, nguyeân töû oxi chieám 30% veà khoái löôïng. Hoûi nguyeân toá X laø nguyeân toá naøo?

B4: Moät hôïp chaát coù thaønh phaàn goàm 2 nguyeân toá C vaø O. Thaønh phaàn cuûa hôïp chaát coù 42,6% laø nguyeân toá C, coøn laïi laø nguyeân toá oxi. Xaùc ñònh veà tæ leä soá nguyeân töû cuûa C vaø soá nguyeân töû oxi trong hôïp chaát.

2. 4 Bµi to¸n chØ cho biÕt NTK, ph©n tö khèi; không cho biết tỉ lệ % về khối lượng của các nguyên tố C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t của hợp chất X là: AxBy - Ta cã: A.x + B.y = MX - BiÖn luËn theo ph−¬ng tr×nh trªn, cã thÓ lËp b¶ng.

- Viết thành CTHH. VÝ dô: BiÕt ph©n tö khèi cña oxit s¾t lµ 160. X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña oxit s¾t trªn?

Gọi CTHH của hợp chất là: FexOy. Theo bài => 56.x + 16.y = 160 Lập bảng: ĐK: x, y ∈ Z+ ; 56x < 160 => x < 2,86 x 1 2 y 6,5 3 Cặp nghiệm phù hợp: x = 2, y = 3. CTHH là Fe2O3 Bài tập: Xác định công thức hóa học của các chất sau khi biết: a. Hợp chất tạo bởi Ca và C có phân tử khối: 64 b. Hợp chất tạo bởi Fe và O có phân tử khối: 232 c. Hợp chất tạo bởi Ca, C và O có phân tử khối: 100 d. Hợp chất tạo bởi C, H và O có phân tử khối: 74 2. 5 BiÖn luËn gi¸ trÞ khèi l−îng mol (M) theo hãa trÞ (x,y) ®Ó t×m NTK hoÆc PTK. BiÕt thµnh phÇn % vÒ khèi l−îng hoÆc tû lÖ khèi l−îng c¸c nguyªn tè. + Tr−êng hîp cho thµnh phÇn % vÒ khèi l−îng C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy M A .x % A % A %B - Ta cã tØ lÖ khèi l−îng c¸c nguyªn tè: = => x:y = : . BiÖn luËn t×m MA ,MB theo x, y M B .y %B MA MB - Viết thành CTHH. VÝ dô: B lµ oxit cña mét kim lo¹i R ch−a râ ho¸ trÞ. BiÕt thµnh phÇn % vÒ khèi l−îng cña oxi trong hîp chÊt b»ng 3/7% cña R trong hîp chÊt ®ã.

3 Gi¶i: Gäi % R = a% ⇒ % O = a%. Gäi ho¸ trÞ cña R lµ n → CTTQ cña C lµ: R2On 7 a% 3 / 7 a % 112n Ta cã: 2:n= : → R= R 16 6 V× n lµ hãa trÞ cña nguyªn tè nªn n ph¶i nguyªn d−¬ng, ta cã b¶ng sau: N I II III IV R 18,6 37,3 56 76,4 lo¹i lo¹i Fe Lo¹i VËy c«ng thøc ph©n tö cña C lµ Fe2O3.

7

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 + Tr−êng hîp cho tû lÖ vÒ khèi l−îng C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy M A .x m A M A mA y = - Ta cã tØ lÖ: => = .

BiÖn luËn t×m MA ,MB theo x, y M B . y mB M B mB x - Viết thành CTHH. 7 VÝ dô: D lµ oxit cña mét kim lo¹i A ch−a râ ho¸ trÞ. BiÕt tØ lÖ vÒ kl cña A vµ O b»ng .

3 112n M A .2 m A 7 Gi¶i: Gäi ho¸ trÞ cña A lµ n → CTTQ cña C lµ: A2On. Ta cã: = = => MA = 16.n mB 3 6 V× n lµ hóa trị cña nguyªn tè nªn n ph¶i nguyªn d−¬ng, ta cã b¶ng sau: n I II III IV M 18,6 37,3 56 76,4 lo¹i lo¹i Fe lo¹i VËy c«ng thøc ph©n tö cña C lµ Fe2O3. *Bài tập: B1. Oxit cuûa kim loaïi ôû möùc hoaù trò thaáp chöùa 22,56% oxi, coøn oxit cuûa kim loaïi ñoù ôû möùc hoaù trò cao chöùa 50,48%. Tính nguyeân töû khoái cuûa kim loaïi ñoù.

B2. Coù moät hoãn hôïp goàm 2 kim loaïi A vaø B coù tæ leä khoái löôïng nguyeân töû 8 : 9. Bieát khoái löôïng nguyeân töû cuûa A, B ñeàu khoâng quaù 30 ñvC. Tìm 2 kim loaïi?  A = 8n A 8 8n *Giaûi: Theo ñeà: tæ soá nguyeân töû khoái cuûa 2 kim loaïi laø = = ⇒  ( n ∈ z+ ) B 9 9n  B = 9n Vì A, B ñeàu coù KLNT khoâng quaù 30 ñvC neân: 9n ≤ 30 ⇒ n ≤ 3 Lập bảng: N 1 2 3 A 8 16 24 B 9 18 27 => hai kim loaïi laø Mg vaø Al m m % A %B : Nhớ: Cho CTHH: AxBy => x : y = nA : nB = A : B = MA MB MA MB C. lËp CTHH cña hîp chÊt khÝ dùa vµo tû khèi

C¸ch gi¶i chung: - Theo c«ng thøc tÝnh tû khèi c¸c chÊt khÝ: d A/B =

MA MB

- T×m khèi l−îng mol (M) chÊt cÇn t×m ⇒ NTK,PTK cña chÊt ⇒ X¸c ®Þnh CTHH. VD: Cho 2 khÝ A vµ B cã c«ng thøc lÇn l−ît lµ NxOy vµ NyOx. Tû khèi h¬i ®èi víi khí hi®ro lÇn l−ît lµ: dA/H2 = 22; dB/A = 1,045. X¸c ®Þnh CTHH cña A vµ B? Gi¶i: Theo bµi ra ta cã: M MA - d NxOy/H2 = A = = 22 ⇒ MA = M N xO y = 2.22 = 44 ⇒ 14x+ 16y = 44 (1) 2 M H2

MB MB = = 1,045 ⇒ MB = M N y Ox = 44.1,045 = 45,98 ⇒ 14y+ 16x = 45,98 (2) MA 44 ⇒ gi¸ trÞ tháa m·n ®k bµi to¸n: x = 2 , y= 1 ⇒ A = N2O , B = NO2 *Bài tập vận dụng: B1. Cho 2 chÊt khÝ AOx cã TP% O = 50% vµ BHy cã TP% H = 25%. BiÕt dAOx/BHy = 4. CTHH cña 2 khÝ trªn?

B2. Mét oxit cña Nit¬ cã c«ng thøc NxOy. BiÕt khèi l−îng cña Nit¬ trong ph©n tö chiÕm 30,4%; ngoµi ra cø 1,15 gam oxit nµy chiÕm thÓ tÝch lµ 0,28 lÝt (®ktc). X¸c ®Þnh CTHH cña oxit trªn?

B3. Cã 3 hi®rocacbon A, B, C. A: CxH2x+2, B: Cx'H2x', C: Cx'H2x'- 2. BiÕt dB/A = 1,4; dA/C = 0,75. CTHH cña A, B, C? - d NyOx/NxOy =

8

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Chuyªn ®Ò 4 Bµi tËp vÒ ph−¬ng tr×nh hãa häc a. LËp ph−¬ng tr×nh hãa häc (CÂN BẰNG PTHH)

C¸ch gi¶i chung: - Viết sơ đồ của ph¶n øng (gồm CTHH của các chất pư và sản phẩm).

- Cân bằng số nguyên tử của mỗi nguyên tố (bằng cách chọn các hệ số thích hợp điền vào trước các CTHH).

- Viết PTHH. Lưu ý: Khi chọn hệ số cân bằng: + Khi gặp nhóm nguyên tố → Cân bằng nguyên cả nhóm. + Thường cân bằng nguyên tố có số nguyên tử lẻ cao nhất bằng cách nhân cho 2. + Một nguyên tố thay đổi số nguyên tử ở 2 vế PT, ta chọn hệ số bằng cách lấy BSCNN của 2 số trên chia cho số nguyên tử của nguyên tố đó.

VÝ dô: ?K + ?O2 → ?K2O 0

t Giải: 4K + O2 → 2K2O *Khi gÆp mét sè ph−¬ng tr×nh phøc t¹p cÇn ph¶i dïng ph−¬ng ph¸p c©n b»ng theo ph−¬ng ph¸p ®¹i sè: VÝ dô 1: C©n b»ng PTHH sau : FeS2 + O2 → Fe2O3 + SO2 Gi¶i: - §Æt c¸c hÖ sè: aFeS2 + bO2 → cFe2O3 + dSO2 - TÝnh sè nguyªn tö c¸c nguyªn tè tr−íc vµ sau ph¶n øng theo c¸c hÖ sè trong PTHH: Ta cã: + Sè nguyªn tö Fe: a = 2c + Sè nguyªn tö S : 2a = d + Sè nguyªn tö O : 2b = 3c + 2d §Æt a = 1 ⇒ c = 1/2, d = 2, b = 3/2 + 2.2 = 11/2 Thay a, b, c, d vµo PT: aFeS2 + bO2 → cFe2O3 + dSO2 t0 FeS2 + 11/2O2 → 1/2Fe2O3 + 2SO2 0

t Hay: 2FeS2 + 11O2 → Fe2O3 + 4SO2 VÝ dô 2: Fe + HNO3 → Fe(NO3)3 + N2O + H2O - Đặt hệ số: aFe + bHNO3 → cFe(NO3)3 + dN2O + eH2O Việc đặt hệ số với 5 ẩn, lập 4 PT toán học nên việc giải toán trở nên phức tạp. Vì vậy đặt ẩn của hệ số một cách gắn gọn: aFe + (3a + 2b)HNO3 → aFe(NO3)3 + bN2O + (1,5a + b)H2O - Như vậy: Fe: đủ, H: đủ, N: đủ. Còn lại số nguyên tử của nguyên tố O. O: 3.(3a + 2b) = 9a + b + 1,5a + b => 1,5a = 4b. Chọn b = 3 => a = 8 8Fe + 30HNO3 → 8Fe(NO3)3 + 3N2O + 15H2O - PTHH: VÝ dô 3: C©n b»ng PTHH sau: FexOy + H2 → Fe + H2O 0

t - §Æt c¸c hÖ sè: aFexOy + ayH2 → axFe + ayH2O - TÝnh sè nguyªn tö c¸c nguyªn tè tr−íc vµ sau ph¶n øng theo c¸c hÖ sè trong PTHH: t0 Chọn a = 1 => PT: FexOy + yH2 → x Fe + yH2O VÝ dô 4: FexOy + H2SO4 → Fe2(SO4)3 + SO2 + H2O

Gi¶i:

- Đặt hệ số:

2FexOy + (3x + a)H2SO4 → xFe2(SO4)3 + aSO2 + (3x + a)H2O

- Cân bằng số nguyên tử O: 2y + 4.(3x + a) = 12x + 2a + 3x + a => a = 3x - 2y - Thay a vào PT:

2FexOy + (6x - 2y)H2SO4

xFe2(SO4)3 + (3x - 2y)SO2 + (6x - 2y)H2O

* Các bước cân bằng nhanh bằng PP đại số: - Hoàn thành các chất tham gia và sản phẩm trong PTHH - Đặt hệ số: + Đếm số nguyên tố tham gia. + Đặt ẩn với hệ số các chất sao cho số ẩn ít nhất có thể (lưu ý kim loại trước, đặt ẩn có thể không theo thứ tự chất tham gia trước) - Cho một ẩn là số nguyên dương, tính toán các ẩn còn lại.

- Điền hệ số và hoàn thành PTHH.

9

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ *Bài tập vận dụng:

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

B1. Hoàn thành PTHH sau: a. Na + ... → Na2O b. H2 + ... → H2O c. Al + HCl → AlCl3 + H2 B2. Hoaøn thaønh caùc PTHH: a. CaCO3 + HCl → CaCl2 + CO2 + H2 b. C2H2 + O2 → CO2 + H2O c. Al + H2SO4 → Al2(SO4)3 + H2 d. KHCO3 + Ba(OH)2 → BaCO3 + K2CO3 + H2O e. NaHS + KOH → Na2S + K2S + H2O f. Fe(OH)2 + O2 + H2O → Fe(OH)3 B3. Ñoát chaùy khí axetilen (C2H2) trong khí oxi sinh ra khí cacbonic vaø hôi nöùôùc. Daãn hoãn hôïp khí vaøo dung dòch nöôùc voâi trong Ca(OH)2 thì thu ñöôïc chaát rắn canxicacbonat CaCO3. Vieát caùc PTPÖ xaûy ra?

B4. Hoàn thành các PTHH cho các pư sau: 17. NO2 + O2 + H2 O → HNO3 1. Na2O + H2O → NaOH 18.

NO + H O → HNO + NO 2 2 3 2. BaO + H2O → Ba(OH)2 19. SO2 + Br2 + H2O → H2SO4 + HBr 3. SO2 + H2O → H2CO3 20. Fe2O3 + H2SO4 → Fe2(SO4)3 + H2O 4. N2O5 + H2O → HNO3 21. Fe3O4 + HCl → FeCl2 + FeCl3 + H2O 5. P2O5 + H2O → H3PO4 22. KOH + FeSO4 → Fe(OH)2 + K2SO4 6. K2O + P2O5 → K3PO4 23.

KOH + Al (SO ) → K SO + Al(OH) 7. Na2O + N2O5 → NaNO3 2 4 3 2 4 3 24. Cu + O2 + HCl → CuCl2 + H2O to 8. CO + O2 → CO2 to 25. Fe3O4 + C → Fe + CO2 to 9. Fe(OH)2 + O2 → Fe2O3 + H2O o t 26. Fe3O4 + CO → Fe + CO2 to 10. KNO3 → KNO2 + O2 o t 27. Fe2O3 + H2 → Fe + H2 O to 11. AgNO3 → Ag + O2 + NO2 o t 28. FexOy + H2 → Fe + H2 O to 12. Al(NO3)3 → Al2O3 + NO2 + O2 o t 29. FexOy + Al → Fe + Al2O3 to 13. Fe + Cl2 → FeCl3 30. M + HCl → MCln + H2 to 14. FeS2 + O2 → Fe2O3 + SO2 31. MxOy + HCl → MCl2y/x + H2O to 32. FexOy + H2SO4 → Fe2(SO4)2y/x + H2 O 15. FeS + O2 → Fe2O3 + SO2 o

t 16. FexOy + O2 → Fe2O3 B5. C©n b»ng c¸c ph¶n øng sau: → Al(NO3)3 + N2O + H2O 1.

Al + HNO3  2. Fe + H2SO4 ®Æc  → Fe2(SO4)3 + H2S + H2O → Fe(NO3)3 + NO + H2O 3. FeO + HNO3  4. Al + NaNO3 + NaOH  → NaAlO2 + NH3 + H2O 5. FeSO4 + KMnO4 + H2SO4  → Fe2(SO4)3 + K2SO4 + MnSO4 + H2O 6. As2S3 + HNO3 + H2O  → H3 AsO4 + H2SO4 + NO 7. H2O2 + KMnO4 + H2SO4  → O2 + K2SO4 + MnSO4 + H2O 0

t 8. CuFeS2 + Fe2(SO4)3 + O2 + H2O  → CuSO4 + FeSO4 + H2SO4 t0 9.

Cu2FeS2 + O2  → CuO + Fe2O3 + SO2 10.

KMnO4 + HCl Cl2 + KCl + MnCl2 + H2O B6. Lập PTHH sau:

1.

2.

3.

4.

5.

6.

CrI3 P

+ KOH + Cl2 t0 + NH4ClO4  →

Ca3(PO4)2 FeS2 KNO2 K2Cr2O7

0

t  → K2CrO4 + KIO4

H3PO4 +

N2

t0

+

+ KCl + H2O Cl2 + H2O

+ SiO2 + C  → P4 + CaSiO3 + CO t0 + HNO3 + HCl  → FeCl3 + H2SO4 + NO + H2O + KI + H2SO4  → I2 + NO + K2SO4 + H2O + FeSO4 + H2SO4  → Cr2(SO4)3 + K2SO4 + Fe2(SO4)3 + H2O 10

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ B7. Cân bằng các PTHH sau: 1. MxOy + HNO3  → M(NO3)n t0 2. FexOy + H2SO4 ®Æc  → Fe2(SO4)3 3. M2(CO3)n + HNO3  → M(NO3)m 4. Fe3O4 + HNO3  → Fe(NO3)3

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 + NO + H2O + SO2 + H2O + NO + CO2 + H2O + NxOy + H2O

0

t 5. HxIyOz + H2S  → I2 + S + H2O + HNO3  → Fe(NO3)3 + NnOm + H2O 6. FexOy 7. CnH2n-2 + KMnO4 + H2O  → CnH2n-2O4 + KOH + MnO2

8. CxHyNO2

+

Zn

+ HCl

0

t  → CxHyNH3Cl

+ ZnCl2

t0

9. C6H5NO2 + Fe + H2O  → C6H5NH2 + Fe3O4 10. C2H5OH + I2 + NaOH  → CH3I + HCOONa + NaI + H2O 0

t 11. C12H22O11 + H2SO4 ®Æc  → CO2 + SO2 + H2O t0 12. C6H12O6 + KMnO4 + H2SO4  → CO2 + K2SO4 + MnSO4 + H2O

B. TÝnh theo ph−¬ng tr×nh hãa häc I. c¸c c«ng thøc.

Đơn vị: số mol (n): mol; khối lượng (m): gam; khối lượng mol (M): g/mol; khối lượng chất tan (mct): gam; khối lượng dung dịch (mdd): gam dung dịch; thể tích (V): ml hoặc lit; nồng độ mol (CM): mol/l (hoặc M); nồng độ phần trăm (C%): % m m 1. n = => m = n × M => M = M n V 2. n = => VkhÝ = n.22,4 (¸p dông víi chÊt khÝ ë ®ktc: 200C, 1atm; V tÝnh theo lÝt) 22,4 M 3. Tỉ khối của khí A đối với khí B là: d A = A ; Nếu A, B là hỗn hợp khí thì tính M theo công thức: B MB n M + n M + n M + ...

V M + V2 M2 + V3M3 + ...

M hh = 1 1 2 2 3 3 (hoÆc M hh = 1 1 ) n1 + n2 + n3 + ...

V1 + V2 + V3 + ... n n 4. C M = ct => n = C M × Vdd => Vdd = Vdd CM m × 100% m × 100% C % × m dd => m dd = ct => mct = .

5. C % = ct mdd C% 100% m m dd = mct + m dm ; m dd = Vdd (ml ) × D (g/ml) => Vdd (ml ) = dd D m ct C ×M m .1000D m ct n 10D 10D 6. Mét sè c«ng thøc kh¸c: CM = = M = ct = .100. = C%. => C % = M m dd V m dd .M m dd M M 10 × D 1000.D C % × m dd V (ml ) × D × C % m (n , V ) P × V (dkkc ) n= ; n = dd ; n= ; H % = tt tt tt × 100% 100% × M 100% × M R ×T mlt (nlt , Vlt ) m m m hh = m A + m B ; % A = A × 100% ; % B = B × 100% hoÆc % B = 100% − % A mhh mhh II. MỘT SỐ DẠNG TOÁN CƠ BẢN

C¸ch gi¶i chung:

(1) Viết và cân bằng PTHH. (2) Tính số mol của chất đề bài đã cho.

(3) Dựa vào PTHH, tìm số mol các chất mà đề bài yêu cầu.

(4) Tính toán theo yêu cầu của đề bài (khối lượng, thể tích chất khí…)

11

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

1. BÀI TOÁN CÓ 1 DỮ KIỆN:

Cho biÕt l−îng mét chÊt (cã thÓ cho b»ng gam, mol, V(®ktc) , c¸c ®¹i l−îng vÒ nång ®é dd, ®é tan, tû khèi chÊt khÝ), t×m l−îng c¸c chÊt cßn l¹i trong mét ph¶n øng hãa häc.

C¸ch gi¶i : Bµi to¸n cã d¹ng: a M + b B cC+dD (Trong ®ã c¸c chÊt M, B, C, D: cã thÓ lµ mét ®¬n chÊt hay 1 hîp chÊt) - Tính số mol của chất đề bài đã cho.

- Dựa vào PTHH, tìm số mol các chất mà đề bài yêu cầu.

- Tính toán theo yêu cầu của đề bài VÝ dô 1: Cho kim lo¹i 5,4 g Al ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch axit sunfuric (H2SO4) thu ®−îc muối nhôm sunfat Al2(SO4)3 và khÝ hiđro (®ktc). a. Tính khèi l−îng muối thu được? b. Tính khối lượng axit sunfuric cần dùng để hòa tan hết lượng kim loại trên? c. Tính thể tích khí thu được (đktc)?

VÝ dô 2: Cho kim lo¹i Al ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch axit sunfuric (H2SO4) có chứa 9,8 g H2SO4 thu ®−îc muối nhôm sunfat Al2(SO4)3 và khÝ hiđro (®ktc). a. Tính khèi l−îng muối thu được? b. Tính khối lượng kim loại cần dùng để hòa tan hết lượng axit sunfuric trên? c. Tính thể tích khí thu được (đktc)?

VÝ dô 3: Cho kim lo¹i Al ph¶n øng víi dung dÞch axit sunfuric (H2SO4) thu ®−îc muối nhôm sunfat Al2(SO4)3 và 6,72 l khÝ hiđro (®ktc). a. Tính khèi l−îng muối thu được? b. Tính khối lượng kim loại và axit sunfuric cần dùng để thu được lượng khí hiđro trên?

VÝ dô 4: Cho kim lo¹i Al ph¶n øng víi dung dÞch axit sunfuric (H2SO4) thu ®−îc 17,1 g muối nhôm sunfat Al2(SO4)3 và khÝ hiđro (®ktc). a. Tính thể tích khí thu được? b. Tính khối lượng kim loại và axit sunfuric cần dùng để thu được lượng khí hiđro trên?

VÝ dô 5: Cho kim lo¹i Al ph¶n øng hoµn toµn víi 100g dung dÞch HCl 21,9%. X¸c ®Þnh khèi l−îng kim lo¹i ®· dïng.

VÝ dô 6 : Cho kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 83,3 ml dung dÞch HCl 21,9 % (d = 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh khèi l−îng kim lo¹i ®· dïng.

VËn dông 6 d¹ng to¸n trªn: Ta cã thÓ thiÕt lËp ®−îc 9 bµi to¸n ®Ó t×m c¸c ®¹i l−îng liªn quan ®Õn nång ®é dung dÞch (C%, CM, mdd, Vdd, khèi l−îng riªng cña dd (d(g/ml)) cña chÊt ph¶n øng).

1. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 100g dung dÞch HCl. X¸c ®Þnh nång ®é % dd HCl cÇn dïng?

2. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl 21,9%. X¸c ®Þnh khèi l−îng dd HCl cÇn dïng?

3. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 100 ml dung dÞch HCl. X¸c ®Þnh nång ®é mol/lÝt dd HCl cÇn dïng.

4. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl 6M. X¸c ®Þnh thÓ tÝch dd HCl cÇn dïng.

5. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl 6 M ( d = 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh khèi l−îng dd HCl cÇn ding?

6. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 120g dung dÞch HCl ( d = 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh nång ®é Mol/lÝt dd HCl cÇn dïng?

7. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl 21,9%( d = 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh thÓ tÝch dd HCl cÇn dïng.

8. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 120 g dung dÞch HCl 6 M . X¸c ®Þnh khèi l−îng riªng dd HCl cÇn dïng.

9. Cho 7,2 g kim lo¹i Mg ph¶n øng hoµn toµn víi 83,3 ml dung dÞch HCl 21,9% . X¸c ®Þnh khèi l−îng riªng dd HCl cÇn dïng.

12

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

2. BÀI TOÁN CÓ 2 DỮ KIỆN

2. 1. Trường hợp cho dữ kiện ở 1 chất tham gia và 1 dữ kiện ở chất tạo thành Luôn tính theo dữ kiện ở chất tạo thành.

Ví dụ: Cho 21,6 gam Al tác dụng với dung dịch HCl thu được muối AlCl3 và 3,36 lít khí H2 (đktc). a. Tính khối lượng Al còn lại sau phản ứng? b. Tính khối lượng muối tạo thành? m 21,6 V 3,36 = = 0,8 (mol); nH 2 = Giải: Có: nAl bđ = = = 0,15 (mol) M 27 22,4 22,4 PTHH: 2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2 Bđ: 0,8 (mol) Pư: 0,1 0,1 0,15 (mol) Sau pư: 0,7 0,1 0,15 (mol) a. Ta có: mAl còn lại sau pư = n.M = 0,7.27 = 18,9 gam b. m AlCl3 = n.M = 0,1.133,5 = 13,35 gam Bài tập: B1. Khử 46,4 gam Fe3O4 bằng khí CO thu được 16,8 gam Fe và khí CO2 a. Tính khối lượng Fe3O4 đã phản ứng? b. Tính thể tích khí CO2 (đktc) thu được?

B2. Nhiệt phân 200 gam CaCO3 thu được CaO và 11,2 lit khí CO2 (đktc). Tính khối lượng chất rắn thu được sau phản ứng?

2. 2. Tr−êng hîp cho 2 dữ kiện ở 2 chÊt tham gia ph¶n øng : PTHH cã d¹ng : aA + bB → cC + dD (Trong ®ã c¸c chÊt A, B, C, D: cã thÓ lµ mét ®¬n chÊt hay 1 hîp chÊt) *Cho biÕt l−îng 2 chÊt trong ph¶n øng (cã thÓ cho b»ng gam, mol, V(®ktc) , c¸c ®¹i l−îng vÒ nång ®é dd, ®é tan, tû khèi chÊt khÝ), t×m l−îng c¸c chÊt cßn l¹i trong mét ph¶n øng hãa häc.

C¸ch gi¶i chung : - Viết và cân bằng PTHH - Tính số mol của chất đề bài đã cho.

- X¸c ®Þnh l−îng chÊt nµo ph¶n øng hÕt, chÊt nµo d− b»ng c¸ch: - Lập tỉ số : Số mol chất A đề bài cho (>; =; <) Số mol chất B đề bài cho Số mol chất A trên PT Số mol chất B trên PT => Tỉ số của chất nào lớn hơn -> chất đó dư; tỉ số của chất nào nhỏ hơn, chất đó pư hết.

- Dựa vào PTHH, tìm số mol các chất theo chất pư hết.

- Tính toán theo yêu cầu của đề bài (khối lượng, thể tích chất khí, …)

VÝ dô 1: Cho 5,4 g Al ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch axit sunfuric (H2SO4) có chứa 9,8 g H2SO4 thu ®−îc muối nhôm sunfat Al2(SO4)3 và khÝ hiđro (®ktc). a. Tính khèi l−îng muối thu được? b. Tính thể tích khí thu được (đktc)? *Bài tập vận dụng: B1: Cho 22,4g Fe tác dụng với dd loãng có chứa 24,5g axit sulfuric thu được muối sắt (II) sunfat FeSO4 và khí H2 . a. Tính số mol mỗi chất ban đầu và cho biết chất dư trong pư? b. Tính khối lượng chất còn dư sau pư? c. Tính thể tích khí hiđro thu được ở đktc? d. Tính khối lượng muối thu được sau pư B2: Cho dd chứa 58,8g H2SO4 tác dụng với 61,2g Al2O3. a. Tính số mol mỗi chất ban đầu của hai chất pư? b. Sau pư chất nào dư, dư bao nhiêu gam? c. Tính khối lượng muối nhôm sunfat tạo thành? (biÕt H2SO4 + Al2O3 → Al2(SO4)3 + H2O ) B3: Dùng 6,72 lít khí H2 (đktc) để khử 20g Sắt (III) oxit thu được sắt và nước. Tính khối lượng oxit sắt từ thu được?

B4: Cho 31g Natri oxit vào 27g nước tạo thành natri hiđroxit NaOH. a. Tính khối lượng NaOH thu được? b. Tính nồng độ % của dd thu được sau pư?

13

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 B5: Cho 4,05g kim loại Al vào dd H2SO4, sau pư thu được 3,36 lít khí đktc và muối nhôm sunfat Al2(SO4)3. a. Tính khối lượng Al đã pư? b. Tính khối lượng muối thu được và khối lượng axit đã pư? c. Để hòa tan hết lượng Al còn dư cần phải dùng them bao nhiêu gam axit?

B6. Cho 2,8 gam s¾t t¸c dông víi dd chứa 14,6 gam axit clohi®ric HCl thu được sắt (II) clorua và khí hiđro a. ViÕt ph−¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra. b. ChÊt nµo cßn d− sau ph¶n øng vµ d− bao nhiªu gam? c. TÝnh thÓ tÝch khÝ H2 thu ®−îc (®ktc)? d. NÕu muèn cho ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn th× ph¶i dïng thªm chÊt kia mét l−îng lµ bao nhiªu?

2. 3. Tr−êng hîp cã nhiÒu chÊt ph¶n øng: *Cho biÕt l−îng mét hçn hîp nhiÒu chÊt ph¶n øng víi mét l−îng chÊt ph¶n øng kh¸c (cã thÓ cho b»ng gam, mol, V(®ktc) , c¸c ®¹i l−îng vÒ nång ®é dd, ®é tan, tû khèi chÊt khÝ), t×m l−îng c¸c chÊt cßn l¹i trong qu¸ tr×nh ph¶n øng hãa häc.

Bµi to¸n cã d¹ng : cho hçn hîp A (gåm M, M’) ph¶n øng víi B ⇒ chøng minh hh A hÕt hay B hÕt: C¸ch gi¶i chung : - Viết và cân bằng PTHH: PTHH cã d¹ng : a M + b B cC+ dD a’ M’ + b’B c’ C’ + d‘D’ (Trong ®ã c¸c chÊt M, M’, B, C, D, C’, D’: cã thÓ lµ mét ®¬n chÊt hay 1 hîp chÊt) - TÝnh số mol của hçn hîp vµ sè mol c¸c chÊt trong qu¸ tr×nh ph¶n øng . BiÖn luËn l−îng hçn hîp hay l−îng chÊt ph¶n øng víi hh theo c¸c d÷ kiÖn cña bµi to¸n liªn quan ®Õn l−äng hh hay chÊt ph¶n øng ,®Ó x¸c ®Þnh l−îng hh hÕt hay chÊt ph¶n øng víi hh hÕt - Dựa vào PTHH, t×m l−îng c¸c chÊt cßn l¹i theo l−îng chất pư hết.

VÝ dô: Cho 3,78 gam hçn hîp gåm Mg vµ Al t¸c dông víi 0,5 mol HCl a.

Chøng minh sau khi ph¶n øng víi hçn hîp, axit vÉn cßn d− ?

NÕu ph¶n øng trªn tho¸t ra 4,368 lít khí H2 (®ktc). H·y tÝnh sè gam Mg vµ Al ban ®Çu? b.

Gi¶i: a. Ta cã PTHH: 2Al + 6 HCl 2 AlCl3 + 3 H2 (1) x (mol) 3x 3x/2 Mg + 2 HCl MgCl2 + H2 (2) y (mol) 2y y Gi¶ sö l−îng hçn hîp hÕt: 3, 78 - Theo bµi ra : 27x + 24y = 3,78 > 24 (x+y) ⇒ = 0,16 > x +y (3) 24 - Theo PT (1) (2) ⇒ n HCl = 3x + 2y < 3 (x +y) (4) KÕt hîp (3) (4) : 3x + 2y < 3 (x +y) < 3.0,16 = 0,48 VËy : n HCl ph¶n øng = 3x + 2y < 0,48 mµ bµi theo bµi ra n HCl = 0,5 (mol) Nªn l−îng hçn hîp hÕt, A xÝt cßn d− . b. L−îng hçn hîp hÕt nªn ta cã PT : 27x + 24y = 3,78 (5) 3.x 4,368 Theo (1) (2) : n H2 = +y= = 0,195 (6) 2 22, 4 27 x + 24 y = 3, 78 Gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh:  => x = 0,1 (mol) , y = 0,045 (mol) 3 / 2.x + y = 0,195 m Al = n. M = 0,1. 27 = 2,7 (g), m Mg = n. M = 0,045. 24 = 1,08 (g), *Bài tập vận dụng: B1. Cho 8,4 gam hçn hîp Zn vµ Mg t¸c dông víi 36,5 g HCl a. Chøng minh sau khi ph¶n øng víi hçn hîp, axit vÉn cßn d− ? b. Nếu thoát ra 4,48 l khí ở (đktc). Hãy tính số gam mỗi kim loại đã dùng ban đầu?

B2. Cho 7,8 gam hh Mg và Al td với 1,0 mol H2SO4 a. CMR sau pư, axit vẫn còn dư? b. Nếu pư trên làm thoát ra 8,96 lít khí H2 (đktc). Hãy tính % khối lượng Mg và Al đã dùng ban đầu?

14

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 B3. Hoµ tan hçn hîp gåm 37,2 gam Zn vµ Fe trong 1 mol dung dÞch H2SO4 a. Chøng minh r»ng hçn hîp tan hÕt. b. NÕu hoµ tan hçn hîp trªn víi l−îng gÊp ®«i vµo cïng l−îng axit trªn th× hçn hîp cã tan hÕt kh«ng.

B4. Cho 2,2 gam hçn hîp X gåm Al vµ Fe ph¶n øng víi dung dÞch chøa 0,6 mol HCl . Chøng minh hçn hîp X tan hÕt.

B5. Cho 3,87 gam hçn hîp A gåm Mg vµ Al vµo 0,25mol HCl vµ 0,125 mol H2SO4 ta thu ®−îc dung dÞch B vµ 4,368 lit H2 (®ktc) . a. Chøng minh trong dung dÞch vÉn cßn d− axit. b. TÝnh % khối lượng c¸c kim lo¹i trong A. B6. Hoµ tan 7,8 gam hçn hîp gåm Mg vµ Zn vµo dung dÞch H2SO4. Sau ph¶n øng thu ®−îc dung dÞch A vµ 2,24 lit khÝ. Chøng minh sau ph¶n øng kim lo¹i vÉn cßn d−.

B7. Hoaø tan 13,2 gam hoãn hôïp A goàm 2 kim loaïi coù cuøng hoaù trò vaøo 0.6 mol HCl . Coâ caïn dung dòch sau phaûn öùng thu ñöôïc 32,7 gam hoãn hôïp muoái khan. a. Chöùng minh hoãn hôïp A khoâng tan heát. b. Tính theå tích hiñro sinh ra (®ktc) B8. Hoµ tan hçn hîp gåm Mg vµ Fe trong dung dÞch ®ùng 7,3 gam HCl ta thu ®−îc 0,18 gam H2. Chøng minh sau ph¶n øng vÉn cßn d− axit.

B9. Nguêi ta tiÕn hµnh 2 thÝ nghiÖm sau: TN1: Cho 2,02 gam hçn hîp Mg, Zn vµo cèc ®ùng 200ml dung dÞch HCl . Sau ph¶n øng ®un nãng cho n−íc bay h¬i hÕt thu ®−îc 4,86 gam chÊt r¾n.

TN2: Cho 2,02 gam hçn hîp trªn vµo cèc ®ùng 400ml dung dÞch HCl trªn. Sau khi c« c¹n thu ®−îc 5,57 gam chÊt r¾n. a. Chøng minh trong TN1 axit hÕt, TN2 axit d−. b. TÝnh thÓ tÝch khÝ (®ktc) bay ra ë TN1. c. TÝnh sè gam mçi kim lo¹i B10. Cho a gam Fe hoµ tan trong dung dÞch HCl (TN1) sau khi c« c¹n dung dÞch thu ®−îc 3,1 gam chÊt r¾n. NÕu cho a gam Fe vµ b gam Mg (TN2) vµo dung dÞch HCl còng víi l−îng trªn th× thu ®−îc 3,34 gam chÊt r¾n . BiÕt thÓ tÝch H2 (®ktc) tho¸t ra ë c¶ 2 TN ®Òu lµ 448 ml. TÝnh a, b biÕt r»ng ë TN2 Mg ho¹t ®éng m¹nh h¬n Fe. ChØ khi Mg ph¶n øng xong th× Fe míi ph¶n øng.

B11. X là hh 2 KL Mg và Zn, Y là dd H2SO4 chưa rõ nồng độ + Thí nghiệm 1: cho 8,08g X vào 2l dd Y thu được 3,36 l H2 ( đktc) + Thí nghiệm 2: cho 8,08g X vào 3l dd Y thu được 4,48 l H2 (đktc) a. Chứng minh hh X chưa tan hết trong thí nghiệm 1 nhưng tan hết trong thí nghiệm 2. Tính nồng độ mol dd Y? b. Tính % khối lượng mỗi KL trong hh X? nH 2 (TN 1) naxit (TN 1) 3 0,2 Xét tỉ lệ = > = => TH1 axit thiếu naxit (TN 2) 2 n H 2 (TN 2) 0,15 Vì khi tăng lượng axit lên thì lượng khí thoát ra cũng tăng lên => Ở TN1, axit hết và kim loại còn dư. => nH 2 SO4 = nH 2 = 3,36:22,4 = 0,15 mol => CM (dd Y) = 0,15:2 = 0,075M mol TN2: nH 2 SO4 = 0,075.3 = 0,225 mol; nH 2 = 0,2 < 0,225 => Axit dư và kim loại bị hòa tan hết Gọi x và y là số mol hai kim loại, ta có hệ: 24x + 65y = 8,08 và x + y = 0,2 => x = 0,12 và y = 0,08 => %...

3. D¹ng To¸n hçn hîp

Bµi to¸n cã d¹ng: cho m (g) hçn hîp A ( gåm M, M’) ph¶n øng hoµn toµn víi lượng chÊt B ⇒ TÝnh thµnh phÇn % cña hçn hîp hay l−îng s¶n phÈm.

1. Tr−êng hîp trong hçn hîp cã mét sè chÊt kh«ng ph¶n øng víi chÊt ®· cho: cho m (g) hçn hîp A (gåm M, M’) + chØ cã mét chÊt ph¶n øng hoµn toµn víi l−äng chÊt B. C¸ch gi¶i chung : - X¸c ®Þnh trong hçn hîp A (M, M’) chÊt nµo ph¶n øng víi B, viÕt và c©n bằng PTHH. - TÝnh số mol c¸c chÊt trong qu¸ tr×nh ph¶n øng theo c¸c d÷ kiÖn cña bµi to¸n liªn quan ®Õn l−ợng hh hay l−îng chÊt ph¶n øng, ®Ó x¸c ®Þnh l−îng chÊt nµo trong hçn hîp ph¶n øng, l−îng chÊt kh«ng ph¶n øng.

15

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 - Dựa vào PTHH, c¸c d÷ kiÖn bµi to¸n, t×m l−îng c¸c chÊt trong hçn hîp hay l−îng c¸c chÊt s¶n phÈm theo yªu cÇu .

VÝ dô: Cho 9,1 gam hçn hîp kim lo¹i Cu vµ Al ph¶n øng hoµn toµn víi dd HCl, thu ®−îc 3,36 lÝt khÝ (®ktc).

TÝnh TP % cña hçn hîp kim lo¹i.

Gi¶i: - Cho hçn hîp kim lo¹i vµo HCl chØ cã Al ph¶n øng theo PT: 2Al + 6 HCl 2 AlCl3 + 3 H2 (1) 3.x x (mol) 3x 2 3.x 3, 36 - Theo PT: n H2 = = = 0,15 (mol) ⇒ x = 0,1 (mol) 2 22, 4 ⇒ m Al = n.M = 0,1. 27 = 2,7 (g) ⇒ m Cu = m hh - m Al = 9,1 - 2,7 = 6,4 (g) * Bài tập vận dụng: B1. Cho 8 gam hoãn hôïp goàm Cu vaø Fe taùc duïng vôùi dung dòch HCl dö taïo thaønh 1,68 lít khí H2 thoaùt ra (ôû ñktc). Tính % veà khoái löôïng cuûa töøng kim loaïi coù trong hoãn hôïp ?

B2. Cho hoãn hôïp goàm Ag vaø Al taùc duïng vôùi dung dòch H2SO4 dö taïo thaønh 6,72 lít khí H2 thoaùt ra (ôû ñktc) vaø 4,6 g chaát raén khoâng tan. Tính % veà khoái löôïng cuûa töøng kim loaïi coù trong hoãn hôïp ?

2. Tr−êng hîp c¸c chÊt trong hçn hîp ®Òu tham gia ph¶n øng cho m (g) hçn hîp A ( gåm M, M’) + c¸c chÊt trong h«n hîp A ®Òu ph¶n øng hoµn toµn víi l−äng chÊt B. C¸ch gi¶i chung : - ViÕt và c©n bằng PTHH. - TÝnh số mol c¸c chÊt trong qu¸ tr×nh ph¶n øng theo c¸c d÷ kiÖn cña bµi to¸n liªn quan ®Õn l−îng hh hay l−îng chÊt ph¶n øng .

- Dựa vào PTHH, c¸c d÷ kiÖn bµi to¸n, LËp hÖ ph−¬ng tr×nh bËc nhÊt 1 Èn (hoÆc 2 Èn). t×m l−îng c¸c chÊt trong hçn hîp hay l−îng c¸c chÊt s¶n phÈm theo yªu cÇu .

VÝ dô. §èt ch¸y 29,6 gam hçn hîp kim lo¹i Cu vµ Fe cÇn 6,72 lÝt khÝ oxi ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. TÝnh khèi l−îng chÊt r¾n thu ®−îc theo 2 c¸ch.

Gi¶i: nO2 = 6,72 : 22,4 = 0,3 mol => mO2 = 0,3 . 32 = 9,6 gam PTP¦ : 2Cu + O2 → 2CuO (1) x x/2 x (mol) 3Fe + 2O2 → Fe3O4 (2) y 2y/3 y/3 (mol) C¸ch 1: ¸p dông §LBTKL cho ph¶n øng (1) vµ (2) ta cã: ms¨t + m®ång + moxi = mrắn = 29,6 + 9,6 = 39,2 gam C¸ch 2 : Gäi x,y lµ sè mol cña Cu vµ Fe trong hçn hîp ban ®Çu (x,y d−¬ng) Theo bµi ra ta cã: 64x + 56y = 29,6 và x/2 + 2y/3 = 0,3 => x = 0,2 ; y = 0,3 => khèi l−îng oxit thu ®−îc lµ : 80x + (232y:3 ) = 80 . 0,2 + 232 . 0,1 = 39,2 gam *Bài tập vận dụng: B1. Khöû 15,2 gam hoãn hôïp goàm Fe2O3 vaø FeO baèng H2 ôû nhieät ñoä cao thu ñöôïc saét kim loaïi . Ñeå hoøa tan heát löôïng saét naøy caàn 0,4 mol HCl. a. Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi oxit coù trong hoãn hôïp ban ñaàu ? b. Tính theå tích H2 thu ñöôïc (ôû ñktc)?

B2. Cho 29,46 gam hoãn hôïp goàm Mg, Al vaø Zn trong ñoù khoái löôïng cuûa Magie baèng khoái löôïng cuûa nhoâm taùc duïng vôùi dung dòch HCl dư taïo thaønh 16,352 lít khí H2 thoaùt ra (ôû ñktc) .

Tính % veà khoái löôïng cuûa töøng kim loaïi coù trong hoãn hôïp ?

B3. Cho moät luoàng CO dö ñi qua oáng söù chöùa 15,3 gam hoãn hôïp goàm FeO vaø ZnO nung noùng, thu ñöôïc moät hoãn hôïp chaát raén coù khoái löôïng 12,74 gam. Bieát trong ñieàu kieän thí nghieäm hieäu suaát caùc phaûn öùng ñeàu ñaït 80%. a. Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi oxit coù trong hoãn hôïp ban ñaàu ? b. Ñeå hoøa tan hoaøn toaøn löôïng chaát raén thu ñöôïc sau phaûn öùng treân phaûi duøng bao nhieâu lít dung dòch HCl 2M ?

16

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 B4. Cho luoàng khí CO ñi qua oáng söù ñöïng m gam hoãn hôïp goàm Fe, FeO, Fe2O3 nung noùng. Sau khi keát thuùc thí nghieäm, thu ñöôïc 64 gam chaát raén A vaø 11,2 lít khí B (ñktc) coù tæ khoái hôi so vôùi hiñro laø 20,4. Tính m?

B5. Cho 11 gam hoãn hôïp goàm Al vaø Fe taùc duïng vöøa ñuû vôùi dung dòch HCl 2M taïo thaønh 8,96 lít khí H2 thoaùt ra ôû ñktc. a. Tính % veà khoái löôïng cuûa töøng kim loaïi coù trong hoãn hôïp ? b. Tính theå tích dung dòch HCl ñaõ tham gia phaûn öùng ?

B6. Cho 8,8 gam hoãn hôïp goàm Mg vaø MgO taùc duïng vöøa ñuû vôùi dung dòch HCl 14,6%. Coâ caïn dung dòch sau phaûn öùng thu ñöôïc 28,5 gam muoái khan. a. Tính % veà khoái löôïng cuûa töøng chaát coù trong hoãn hôïp ? b. Tính khoái löôïng dung dòch HCl ñaõ tham gia phaûn öùng ? c. Tính noàng ñoä phaàn traêm cuûa muoái taïo thaønh sau phaûn öùng ?

B7. Chia hoãn hôïp goàm Fe vaø Fe2O3 laøm 2 phaàn baèng nhau.

Phaàn 1 : cho moät luoàng CO ñi qua vaø nung noùng thu ñöôïc 11,2 gam Fe. Phaàn 2 : ngaâm trong dung dòch HCl . Sau phaûn öùng thu ñöôïc 2,24 lít khí H2 ôû ñktc Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi chaát coù trong hoãn hôïp ban ñaàu?

B8. Cho 46,1 (g) hoãn hôïp Mg, Fe, Zn phaûn öùng vôùi dung dòch HCl thì thu ñöôïc 17,92 lít H2 (ñktc). Tính thaønh phaàn phaàn traêm veà khoái löôïng caùc kim loaïi trong hoãn hôïp. Bieát raèng theå tích khí H2 do saét taïo ra gaáp ñoâi theå tích H2 do Mg taïo ra.

4. D¹ng to¸n theo s¬ ®å hîp thøc – hiÖu SUẤT ph¶n øng

Công thức: H % =

m pu (n pu , V pu ) mtt (ntt , Vtt ) × 100% = × 100% mlt (nlt , Vlt ) mbđ (nbđ , Vbđ )

a. Tính theo chiều thuận: H% Sơ đồ: aA + bB  → cC + dD c H d H x. . (mol) x x. . a 100 a 100 b. Tính theo chiều nghịch: H% Sơ đồ: aA + bB  → cC + dD a 100 y. . y (mol) c H c. Sơ đồ liên hợp: H1 % H2 % H3 % A  → B  → C  → D => Hiệu suất cả quá trình từ A điều chế D là H% = H1%.H2%.H3% *Bài tập vận dụng: B1. Nung 1 kg ®¸ v«i chøa 80% CaCO3 thu ®−îc 112 dm3 CO2 (®ktc). TÝnh hiÖu suÊt ph©n huû CaCO3?

B2. Khi cho khÝ SO3 hîp n−íc cho ta dung dÞch H2SO4. TÝnh l−îng H2SO4 ®iÒu chÕ ®−îc khi cho 40 Kg SO3 hîp n−íc. BiÕt HiÖu suÊt ph¶n øng lµ 95%. đpnc , xt ,t o B3. Ng−êi ta dïng quÆng boxit ®Ó s¶n xuÊt nh«m theo s¬ ®å ph¶n øng sau: Al2O3  → Al + O2 Hµm l−îng Al2O3 trong quÆng boxit lµ 40%. §Ó cã ®−îc 4 tÊn nh«m nguyªn chÊt cÇn bao nhiªu tÊn quÆng. BiÕt H% cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ 90% B4. Cã thÓ ®iÒu chÕ bao nhiªu kg nh«m tõ 1 tÊn quÆng b«xit cã chøa 95% nh«m oxit, biÕt hiÖu suÊt ph¶n øng lµ o

đpnc , xt ,t 98%. PT: Al2O3  → Al + O2 B5. Ng−êi ta dïng 490 kg than ®Ó ®èt lß ch¹y m¸y. Sau khi lß nguéi, thÊy cßn 49 kg than ch−a ch¸y. a) TÝnh hiÖu suÊt cña sù ch¸y trªn. b) TÝnh l−îng CaCO3 thu ®−îc, khi cho toµn bé khÝ CO2 vµo n−íc v«i trong d−.

B6. Ng−êi ta ®iÒu chÕ v«i sèng (CaO) b»ng c¸ch nung ®¸ v«i (CaCO3). L−îng v«i sèng thu ®−îc tõ 1 tÊn ®¸ v«i cã chøa 10% t¹p chÊt lµ 0,45 tÊn. TÝnh hiÖu suÊt ph¶n øng.

B7. Ng−êi ta ®iÒu chÕ v«i sèng (CaO) b»ng c¸ch nung ®¸ v«i CaCO3. L−îng v«i sèng thu ®−îc tõ 1 tÊn ®¸ v«i cã chøa 10% t¹p chÊt lµ: H·y gi¶i thÝch sù lùa chän? Gi¶ sö hiÖu suÊt nung v«i ®¹t 100%.

17

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 B8. Tính khoái löôïng H2SO4 95% thu ñöôïc töø 60 kg quaëng pirit neáu hieäu suaát p/öùng laø 85%?

B9. Duøng 150 gam quaëng pirit chöaù 20% chaát trô ñieàu cheá H2SO4. Ñem toaøn boä löôïng axit ñieàu cheá ñöôïc hoøa tan vöøa ñuû m gam Fe2O3. Taát caû phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn, haõy b. Tính m ? a. Tính khoái löôïng H2SO4 ñieàu cheá ñöôïc ?

B10. Töø 1 taán quaëng pirit chöaù 90% FeS2 coù theå ñieàu cheá bao nhieâu lít H2SO4 ñaäm ñaëc 98% (d = 1,84 g/ml) , bieát hieäu suaát trong quaù trình ñieàu cheá laø 80% ? % % % B11. Cho sơ đồ pư: FeS2 90   → SO2 75   → SO3 95   → H2SO4. Tính hiệu suất quá trình điề chế H2SO4?

B12. Trong coâng nghieäp ñieàu cheá H2SO4 töø FeS2 theo sô ñoà sau: FeS2 → SO2 → SO3 → H2SO4 a. Vieát phöông trình phaûn öùng vaø ghi roõ ñieàu kieän. b. Tính löôïng axit 98% ñieàu cheá ñöôïc töø 1 taán quaëng chöùa 60% FeS2. Bieát hieäu suaát cuûa quaù trình laø 80%.

B13. Ñieàu cheá HNO3 trong coâng nghieäp theo sô ñoà: NH3 → NO → NO2 → HNO3 a. Vieát phöông trình phaûn öùng vaø ghi roõ ñieàu kieän. b. Tính theå tích NH3 (ôû ñktc) chöùa 15% taïp chaát khoâng chaùy caàn thieát ñeå thu ñöôïc 10 kg HNO3 31,5%. Bieát hieäu suaát cuûa quaù trình laø 79,356%.

B14.

5. LËp CTHH cña hîp chÊt dùa vµo ph−¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc:

1. D¹ng to¸n c¬ b¶n 1: Bµi to¸n ®èt ch¸y §èt ch¸y Bµi to¸n cã d¹ng: tõ a (g) AxByDz b (g) c¸c hîp chÊt chøa A, B, D + Tr−êng hîp biÕt PTK ⇒ T×m ®−îc CTHH ®óng + Tr−êng hîp ch−a biÕt PTK ⇒ T×m ®−îc CTHH ®¬n gi¶n C¸ch gi¶i: - T×m mA, mB, mC trong b (g) c¸c hợp chất chøa c¸c nguyªn tè A, B, D. + NÕu mA + mB = a ⇒ Trong h/c kh«ng cã nguyªn tè D mA mB Tõ ®ã x : y = MA : MB = m:n (tØ lÖ c¸c sè nguyªn d−¬ng, tối giản) ⇒ CTHH: AmBn + NÕu mA + mB ≤ a ⇒ Trong h/c cã nguyªn tè D => mD = a - (mA + mB) m mA mB Tõ ®ã x : y : z = MA : MB : D = m : n : p (tØ lÖ c¸c sè nguyªn d−¬ng, tối giản) => CTHH: AmBnCp MD C¸ch gi¶i kh¸c: Dùa vµo ph−¬ng tr×nh ph¶n øng ch¸y tæng qu¸t: y y y z y to to CxHy + (x + )O2 → xCO2 + H2O; CxHyOz + (x + - )O2 → xCO2 + H2O 4 2 4 2 2 - LËp tû lÖ sè mol theo PTHH vµ sè mol theo d÷ kiÖn bµi to¸n suy ra x, y, z.

VÝ dô: §èt ch¸y 4,5 g hîp chÊt h÷u c¬ A. BiÕt A chøa C, H, O vµ thu ®−îc 9,9g khÝ CO2 vµ 5,4g H2O. LËp c«ng thøc ph©n tö cña A. BiÕt MA b»ng 60.

4,5 9,9 5,4 = 0,075mol , nC 0 = = 0,225mol , n H 0 = = 0,3mol 2 2 60 44 18 y z y to - Ph−¬ng tr×nh ph¶n øng: CxHyOz + (x + - )O2 → xCO2 + H2O 4 2 2 y z y Theo PT: 1 (x + - ) x (mol) 4 2 2 Theo bài: 0,075 0,225 0,3 (mol)

Gi¶i: - Theo bµi ra: n A =

18

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ 1 x = → x=3 0,075 0,225 Suy ra : y 1 = → y =8 0,075 0,3.2

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

MÆt kh¸c: M C3 H 8Oz = 60 = 12.3 + 1.8 + 16z = 60 => z = 1. VËy c«ng thøc cña A lµ C3H8O *Bài tập vận dụng: + Tr−êng hîp ch−a biÕt PTK => T×m ®−îc CTHH ®¬n gi¶n B1: §èt ch¸y hoµn toµn 13,6g hîp chÊt A,th× thu ®−îc 25,6g SO2 vµ 7,2g H2O. X¸c ®Þnh c«ng thøc cña A B2: Ñoát chaùy hoaøn toaøn m gam chaát A caàn duøng heát 5,824 dm3 O2 (ñktc). Saûn phaåm coù CO2 vaø H2O ñöôïc chia ñoâi. Phaàn 1 cho ñi qua P2O5 thaáy löôïng P2O5 taêng 1,8 gam. Phaàn 2 cho ñi qua CaO thaáy löôïng CaO taêng 5,32 gam. a. Tìm m vaø coâng thöùc ñôn giaûn A? b. Tìm coâng thöùc phaân töû A vaø bieát A ôû theå khí (ñk thöôøng) coù soá C ≤ 4. + Tr−êng hîp biÕt PTK ⇒ T×m ®−îc CTHH ®óng B1: §èt ch¸y hoµn toµn 4,5g hîp chÊt h÷u c¬ A. BiÕt A chøa C, H, O vµ thu ®−îc 9,9g khÝ CO2 vµ 5,4g H2O. LËp c«ng thøc ph©n tö cña A. BiÕt ph©n tö khèi A lµ 60.

B2: §èt ch¸y hoµn toµn 7,5g hi®rocacbon A ta thu ®−îc 22g CO2 vµ 13,5g H2O. BiÕt tû khèi h¬i của A đối víi khí hi®r« b»ng 15. LËp c«ng thøc ph©n tö cña A. B3: §èt ch¸y hoµn toµn 0,3g hîp chÊt h÷u c¬ A. BiÕt A chøa C, H, O vµ thu ®−îc 224cm3 khÝ CO2 (®ktc) vµ 0,18g H2O. LËp c«ng thøc ph©n tö cña A. BiÕt tØ khèi cña A ®èi víi hi®ro b»ng 30.

B4: §èt ch¸y 2,25g HCHC A chøa C, H, O ph¶i cÇn 3,08 lÝt oxi (®ktc) vµ thu ®−îc VH2O =5/4 VCO2 BiÕt tû khèi h¬i cña A ®èi víi H2 lµ 45. X¸c ®Þnh c«ng thøc cña A B5: LËp c«ng thøc ph©n tö cña A. BiÕt ®em nung 4,9 gam mét muèi v« c¬ A th× thu ®−îc 1344 ml khÝ O2 (ë ®ktc), phÇn chÊt r¾n cßn l¹i chøa 52,35% K vµ 47,65% Cl. 1,344 Giải: n O2 = = 0,06 (mol) ⇒ m O2 = 0,06 . 32 =1,92 (g) 22,4 Áp dông §LBT khèi l−îng ta cã: m chÊt r¾n = 4,9 - 1,92 = 2,98 (g) 52,35 × 2,98 1,56 ⇒ mK= =1,56 (g) → n K = = 0,04 (mol) 100 39 1,42 mCl = 2,98 - 1,56 = 1,42 (g) → n Cl = = 0,04 (mol) 35,5 Gäi c«ng thøc tæng qu¸t cña B lµ: KxClyOz ta cã: x : y : z = 0,04 : 0,04 : 0,06 × 2 = 1 : 1 : 3 V× ®èi víi hîp chÊt v« c¬ chØ sè cña c¸c nguyªn tè lµ tèi gi¶n nªn CTHH cña A lµ KClO3.

2. D¹ng to¸n c¬ b¶n 2: T×m nguyªn tè hay hîp chÊt cña nguyªn tè trong tr−êng hîp cho biÕt hãa trÞ cña nguyªn tè, khi bµi to¸n cho biÕt l−îng chÊt (hay l−îng hîp chÊt cña nguyªn tè cÇn t×m) vµ l−îng mét chÊt kh¸c (cã thÓ cho b»ng gam, mol, V(®ktc) , tû khèi chÊt khÝ, …) trong mét ph¶n øng hãa häc.

C¸ch gi¶i chung: Bµi to¸n cã d¹ng : a M + bB cC + d D (Trong ®ã c¸c chÊt M, B, C, D: cã thÓ lµ mét ®¬n chÊt hay 1 hîp chÊt) - §Æt c«ng thøc chÊt ®· cho theo bµi to¸n : - Gäi a lµ sè mol, A lµ NTK hay PTK cña chÊt cÇn t×m.

- ViÕt PT ph¶n øng, ®Æt sè mol a vµo PT vµ tÝnh sè mol c¸c chÊt cã liªn quan theo a vµ A. - LËp ph−¬ng tr×nh toán học, gi¶i t×m khèi l−îng mol (M(g)) chÊt cÇn t×m ⇒ NTK,PTK cña chÊt ⇒ X¸c ®Þnh nguyªn tè hay hîp chÊt cña nguyªn tè cÇn t×m.

L−u ý: L−îng chÊt kh¸c trong ph¶n øng hãa häc cã thÓ cho ë nh÷ng d¹ng sau: a. Cho ë d¹ng trùc tiÕp b»ng: gam, mol.

VÝ dô 1: Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl, thu ®−îc 0,3 mol H2 ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng?

19

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 b. Cho ë d¹ng gi¸n tiÕp b»ng : V(®ktc) VÝ dô 2: Cho 7,2g mét kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi dung dÞch HCl, thu ®−îc 6,72 lÝt H2 ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng. *Bµi tËp vËn dông B1: Cho 12 g mét Oxit kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 0,6 mol HCl . X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.

B2: Cho 12 g mét Oxit kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 21,9 g HCl . X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.

3. D¹ng to¸n c¬ b¶n 3: T×m nguyªn tè hay hîp chÊt cña nguyªn tè trong tr−êng hîp ch−a biÕt hãa trÞ cña nguyªn tè, khi bµi to¸n cho biÕt l−îng chÊt (hay l−îng hîp chÊt cña nguyªn tè cÇn t×m) vµ l−îng mét chÊt kh¸c (cã thÓ cho b»ng gam, mol, V(®ktc) , tû khèi chÊt khÝ, ...) trong mét ph¶n øng hãa häc,.

C¸ch gi¶i chung: Bµi to¸n cã d¹ng : a M + bB cC + d D (Trong ®ã c¸c chÊt M, B, C, D: cã thÓ lµ mét ®¬n chÊt hay 1 hîp chÊt) - §Æt c«ng thøc chÊt ®· cho theo bµi to¸n : - Gäi a lµ sè mol, A lµ NTK hay PTK, x, y.... lµ hãa trÞ cña nguyªn tè cÇn t×m.

- ViÕt ph−¬ng tr×nh ph¶n øng, ®Æt sè mol a vµo ph−¬ng tr×nh vµ tÝnh sè mol c¸c chÊt cã liªn quan theo a vµ A. - LËp ph−¬ng tr×nh, biÖn luËn gi¸ trÞ khèi l−îng mol (M(g)) theo hãa trÞ (x,y) cña nguyªn tè cÇn t×m ( 1 ≤ x, y ≤ 5) tõ ®ã ⇒ NTK,PTK cña chÊt ⇒ X¸c ®Þnh nguyªn tè hay hîp chÊt cña nguyªn tè cÇn t×m.

VÝ dô 1: Cho 7,2g mét kim lo¹i ch−a râ hãa trÞ, ph¶n øng hoµn toµn víi 0,6 HCl. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.

Bµi 1: Cho 7,22 gam hoãn hôïp X goàm Fe vaø kim loaïi M coù hoaù trò khoâng ñoåi. Chia hoãn hôïp thaønh 2 phaàn baèng nhau: - Hoaø tan heát phaàn 1 trong dung dòch HCl, ñöôïc 2,128 lít H2.

- Hoaø tan heát phaàn 2 trong dung dòch HNO3, ñöôïc 1,792 lít khí NO duy nhaát.

Xaùc ñònh kim loaïi M vaø % khoái löôïng moãi kim loaïi trong hoãn hôïp X. Ñaùp soá: M (Al) vaø %Fe = 77,56% ; %Al = 22,44% Bµi 2: Khö 3,48 gam mét oxit kim lo¹i M cÇn dïng 1,344 lÝt khÝ hi®ro (ë ®ktc). Toµn bé l−îng kim lo¹i thu ®−îc t¸c dông víi dung dÞch HCl d− cho 1,008 lÝt khÝ hi®ro ë ®ktc. T×m M vµ oxit cña nã. (CTHH oxit: Fe3O4) Bài tập vận dụng: B1. Hoøa tan hoaøn toaøn 3,78 gam moät kim loaïi M vaøo dung dòch HCl thu ñöôïc 4,704 lít khí H2 (ñktc). Xaùc ñònh kim loaïi M ?

B2. Khö hoµn toµn 16g bét oxit s¾t nguyªn chÊt b»ng CO ë nhiÖt ®é cao. Sau ph¶n øng kÕt thóc khèi l−îng chÊt r¾n gi¶m 4,8g. X¸c ®Þnh c«ng thøc cña oxit s¾t ®· dïng.

B3. Khö hoµn toµn 23,2g mét oxit cña s¾t (ch−a râ ho¸ trÞ cña s¾t )b»ng khÝ CO ë nhiÖt ®é cao. Sau ph¶n øng thÊy khèi l−îng chÊt r¾n gi¶m ®i 6,4g so víi ban ®Çu. X¸c ®Þnh c«ng thøc cña oxit s¾t B4. Cã mét oxÝt s¾t ch−a râ c«ng thøc, chia oxit nµy lµm 2 phÇn b»ng nhau : - §Ó hoµ tan hÕt phÇn 1 ph¶i cÇn 0,225 mol HCl .

- Cho mét luång khÝ H2 d− ®i qua phÇn 2 nung nãng, ph¶n øng xong thu ®−îc 4,2g Fe .

T×m c«ng thøc cña oxit nãi trªn B5. Cho 4,48g mét oxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ t¸c dông hÕt víi 7,84g axitsunfuric. X¸c ®Þnh c«ng thøc oxit kim lo¹i .

B6. Cho 16 gam FexOy t¸c dông víi l−îng võa ®ñ 0,6 mol HCl. X¸c ®Þnh CT oxit s¾t B7. Coù 1 oxit saét chöa bieát.

- Hoaø tan m gam oxit caàn 0,45 mol HCl .

- Khöû toaøn boä m gam oxit baèng CO noùng, dö thu ñöôïc 8,4 gam saét. Tìm coâng thöùc oxit.

B8. Khöû hoaøn toaøn 4,06g moät oxit kim loaïi baèng CO ôû nhieät ñoä cao thaønh kim loaïi. Daãn toaøn boä khí sinh ra vaøo bình ñöïng Ca(OH)2 dö, thaáy taïo thaønh 7g keát tuûa. Neáu laáy löôïng kim loaïi sinh ra hoaø tan heát vaøo dung dòch HCl dö thì thu ñöôïc 1,176 lít khí H2 (ñktc). Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû oxit kim loaïi.

B9. Hoøa tan hoaøn toaøn 3,6 gam moät kim loaïi hoùa trò II baèng dung dòch HCl coù 3,36 lít khí H2 thoaùt ra ôû ñktc.

Hoûi ñoù laø kim loaïi naøo ?

B10. Hoøa tan 2,4 gam oxit cuûa moät kim loaïi hoùa trò II caàn duøng 2,19 gam HCl. Xđ oxit cuûa kim loai?

B11. Cho 10,8 gam kim loaïi hoùa tri III taùc duïng vôùi dung dòch HCl dö thaáy taïo thaønh 53,4 gam muoái . Xaùc ñònh teân kim loaïi ñoù.

20

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 B12. A laø oxit cuûa nitô coù phaân töû khoái laø 92 coù tæ leä soá nguyeân töû N vaø O laø 1 : 2. B laø moät oxit khaùc cuûa nitô. ÔÛ ñktc 1 lít khí B naëng baèng 1 lít khí CO2 . Tìm CTPTû cuûa A vaø B ?

B13. Hoøa tan hoaøn toaøn 1,44 gam kim loaïi hoùa trò II baèng 7,35g H2SO4. Ñeå trung hoøa löôïng axit dö caàn duøng 0,03 mol NaOH. Xaùc ñònh teân kim loaïi ? (biết H2SO4 + NaOH → Na2SO4 + H2O ) B14. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû cuûa A, bieát raèng khi ñoát chaùy 1 mol chaát A caàn 6,5 mol oxi thu ñöôïc 4 mol CO2 vaø 5 mol nöôùc .

B15.Ñoát chaùy m gam chaát A caàn duøng 4,48 lít O2 thu ñöôïc 2,24 lít CO2 vaø 3,6 gam nöôùc. Tính m bieát theå tích caùc chaát khí ñeàu döôïc ño ôû ñktc .

B16. Ñoát chaùy 16 gam chaát A caàn 4,48 lít khí oxi (ñktc) thu ñöôïc khí CO2 vaø hôi nöôùc theo tæ leä soá mol laø 1 : 2 Tính khoái löôïng CO2 vaø H2O taïo thaønh ?

B17. Hoøa tan hoaøn toaøn 3,78 gam moät kim loaïi M vaøo dung dòch HCl thu ñöôïc 4,704 lít khí H2 (ñktc) . Xaùc ñònh kim loaïi M ?

B18. Hoøa tan hoaøn toaøn hoãn hôïp 4 g hai kim loaïi A, B cuøng hoùa trò II vaø coù tæ leä mol laø 1 : 1 baèng dung dòch HCl thu ñöôïc 2,24 lít khí H2 ( ñktc). Hoûi A, B laø caùc kim loaïi naøo trong caùc kim loaïi sau : Mg, Ca, Ba, Zn, Fe, Ni (Bieát : Mg = 24 , Ca= 40 , Ba= 137 , Zn = 65, Fe = 56 , Ni = 58).

B19. Khö 3,48 gam mét oxit kim lo¹i M cÇn dïng 1,344 lÝt khÝ hi®ro ë ®ktc. Toµn bé l−îng kim lo¹i thu ®−îc t¸c dông víi dung dÞch HCl d− cho 1,008 lÝt khÝ hi®ro ë ®ktc. T×m kim lo¹i M vµ oxit cña nã .

B20. Moät hoãn hôïp kim loaïi X goàm 2 kim loaïi Y, Z coù tæ soá khoái löôïng 1 : 1. Trong 44,8g hoãn hôïp X, soá hieäu mol cuûa Y vaø Z laø 0,05 mol. Maët khaùc nguyeân töû khoái Y > Z laø 8. Xaùc ñònh kim loaïi Y vaø Z. Hd: 2 TH Chuyªn ®Ò 5: oxi - kh«ng khÝ A. LÝ THUYẾT 1. TÝnh chÊt vËt lÝ: Oxi lµ chÊt khÝ, kh«ng mµu, kh«ng mïi, tan Ýt trong n−íc, nÆng h¬n kh«ng khÝ.

2. TÝnh chÊt hãa häc a, T¸c dông víi ®¬n chÊt - T¸c dông víi kim lo¹i (trõ Au, Ag, Pt). t0 t0 t0 VÝ dô : 4Na + O2  → 2Na2O; 3Fe + 2O2  → Fe3O4; 2Cu + O2  → 2CuO - T¸c dông víi phi kim (trõ F2, Cl2, Br2, I2). t0 t0 S + O2  → SO2 C + O2  → CO2.

0 t t0 4P + 5O2  → 2P2O5 Nếu C dư: CO2 + C  → 2CO t0 t0 t 0 cao N2 + O2  → 2NO. 2NO + O2  → 2NO2 Si + O2  → SiO2 0 t N2 + 2O2  → 2NO2 Một số sơ đồ phản ứng: 3000 O2 O 2 H 2O O2 + N2  → NO  → NO2  → HNO3 .

0 t O 2V 2 O 5,t H 2O O2 + S  → SO2  → SO3  → H2SO4 .

0 t H 2O O2 + P  → P2O5  → H3PO4 . b, T¸c dông víi hîp chÊt : t0 - T¸c dông víi oxit: CO, NO, SO2, FeO, Fe3O4.

PTHH: 2CO + O2  → 2CO2 t0 t0 t0 6FeO + O2  → 2Fe3O4 4FeO + O2  → 2Fe2O3 4Fe3O4 + O2  → 6Fe2O3 t0 - T¸c dông víi quÆng sunfua, H2S: PT: 4FeS2 + 11O2  → 2Fe2O3 + 8SO2 . t0 4FeS + 7O2  → 2Fe2O3 + 4SO2 t0 t0 2H2S + O2  → 2S + 2H2O. 2H2S + 3O2 d−  → 2SO2 + 2H2O. t0 - T¸c dông víi Fe(OH)2: 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O  → 4Fe(OH)3 . t0 4Fe(OH)2 + O2  → 2Fe2O3 + 4H2O. 21

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ - T¸c dông víi chÊt h÷u c¬ → CO2 + H2O (ph¶n øng táa nhiÒu nhiÖt).

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

0

t Mn 2 + VÝ dô: CH4 + 2O2  → CO2 + 2H2O; 2C2H4O + 5O2  → 4CO2 + H2O. . o o y y y z y t t Tổng quát: CxHy + (x + )O2 → xCO2 + H2O; CxHyOz + (x + - )O2 → xCO2 + H2O 4 2 4 2 2 Chú ý: Trong m«i tr−êng axit: O2 + 2KI + H2SO4 → K2SO4 + I2 + H2O. M«i tr−êng H2O: O2 + KI + H2O → kh«ng ph¶n øng.

O3 + 2KI + H2O → 2KOH + I2 + O2 (tÝnh chÊt ph©n biÖt O2 víi O3) 0

t ,xt 3. §iÒu chÕ oxi: a. 2KClO3  → 2KCl + 3O2 (xt: MnO2) 0

t b. 2KmnO4  → K2MnO4 + MnO2 + O2 t0 c. Muèi nitrat cña kim lo¹i Li, K, Ba, Ca, Na  → Muèi nitrit + O2 0

0

t t VD: 2KNO3  → 2KNO2 + O2.

Ca(NO3)2  → Ca(NO2)2 + O2 đp, xt → 2H2 + O2 d. 2H2O  e. Điện phân: NaOH, muối, ...

4. Không khí: Thành phần: 78% V N 2 ; 21% VO2 ; 1% Vcác khí khác : CO2, hơi H2O, khí hiếm, SO2, ...

Chú ý: Trong bài tập tính toán thường cho không khí gồm 80% V N 2 và 20% VO2

B. BÀI TẬP I. Bài tập định tính: Bài 1: Viết PTHH của phản ứng xảy ra (nếu có) giữa khí O2 với: K, Ca, Zn, Fe, Cu, Ag, Mn, H2, S, P, N2, C, NO, SO2, CO2, FeS, C2H4, C3H6O, CH3NH2, C6H12O6.

Hãy chỉ ra: a. Trong phương trình, oxit tạo thành là oxit axit hay oxit bazơ? b. Phản ứng nào là phản ứng hóa hợp? Vì sao?

Bài 2: Hoàn thành sơ đồ phản ứng sau: H2 O H2 O KClO3 O2 Na2O Al2O3 KMnO4 Ba(NO3)2 Fe3O4 SO2 P 2 O5 CO2 Hãy chỉ ra phản ứng nào là phản ứng phân hủy, phản ứng nào là phản ứng hóa hợp? Giải thích?

Bài 3: Viết PTHH biểu diễn sơ đồ: (1) ( 2) ( 3) ( 4) a. KMnO4 → A → B → C → (5) (6) (7) (8 ) b. KClO3 → D → CaO → E → CaCO3 c. KClO3 → O2 → Fe3O4 → Fe → FeCl2.

Bài 4: 1. Cho các chất sau: KClO3, KMnO4, H2O, Na, KNO3, CaCO3, Ca3(PO4)2, KClO3, HgO. Viết các PTHH điều chế khí oxi từ các chất trên? Pư nào điều chế oxi trong PTN? 2. Em hãy tường trình lại thí nghiệm điều chế oxi trong phòng thí nghiệm? Có mấy cách thu khí oxi? Viết PTHH xảy ra?

Bài 5: Làm thế nào thu được khí O2 tinh khiết từ hỗn hợp khí: O2, CO2, hơi nước.

II. Bài tập định lượng Bài 6: 1. Tính thành phần trăm theo khối lượng của các nguyên tố trong hợp chất Al2O3.

2. Tính số mol nguyên tử và số mol phân tử oxi có trong 16,0 g khí sunfurơ m 7 3. Tìm coâng thöùc hoùa hoïc cuûa moät oxit cuûa saét bieát phaân töû khoái laø 160, tæ soá khoái löôïng Fe = mO 3 4. Moät hôïp chaát coù phaân töû goàm 2 nguyeân töû cuûa nguyeân toá X lieân keát vôùi 1 nguyeân töû O vaø naëng hôn phaân töû hiñro 31 laàn . a/ Tính phaân töû khoái cuûa hôïp chaát . b/ Tính nguyeân töû khoái cuûa X , cho bieát teân vaø kí hieäu cuûa nguyeân toá .

22

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Bài 7: a. Xác định số gam oxi cần dùng để đốt cháy hết 96 g cacbon và 96 g lưu huỳnh? b. Tính khối lượng oxi cần dùng để tác dụng đủ với hỗn hợp gồm 6,67 g than và 8 g lưu huỳnh? Biết than chứa 90% lượng cacbon, còn lại là tạp chất không cháy.

Bài 8: 1. Đốt cháy 3,1 g phốt pho trong bình chứa 5 g khí oxi. Tính khối lượng chất rắn thu được sau phản ứng?

2. §èt 12,4 (g) phèt pho trong khÝ oxi. Sau ph¶n øng thu ®−îc 21,3 (g) ®iphètpho pentaoxit. TÝnh. a) ThÓ tÝch khÝ O2 (®ktc) tham gia ph¶n øng) ? b) Khèi l−îng chÊt r¾n thu ®−îc sau ph¶n øng ?

Bài 9: 1. Tính khối lượng của một hỗn hợp khí ở đktc gồm 2,24 lit SO2 và 3,36 lit O2.

2. Tính thể tích ở đktc của một hỗn hợp khí gồm 4,4 gam CO2 và 3,2 gam O2 3. Tính số mol chứa trong 3.1023 phân tử nước.

Bài 10: 1. Để điều chế 4,48 lit khí O2 (đktc) trong phòng thí nghiệm, có thể dùng một trong hai chất KClO3 và KMnO4 . Hãy tính toán và chọn chất có khối lượng nhỏ hơn.

2. Nung a gam KClO3 và b gam KMnO4 cùng được thể tích khí O2 bằng nhau . Tính tỉ lệ a/b ?

3. Thực hiện nung a gam KClO3 và b gam KMnO4 để thu khí ôxi. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thì thấy khối lượng các chất còn lại sau phản ứng bằng nhau. a. Tính tỷ lệ a:b?. b. Tính tỷ lệ thể tích khí ôxi tạo thành của hai phản ứng.

4. Chỉ từ 1,225 gam KClO3 và 3,16 gam KMnO4, hãy nêu cách tiến hành để có thể điều chế được nhiều O2 nhất. Tính thể tích khí O2 đó ở đktc. (Không được dùng thêm các hóa chất khác) 5. Ph©n tÝch 273,4 g hçn hîp muèi KClO3 vµ KMnO4 ta thu ®−îc 49,28 lÝt Oxi (®ktc) a. ViÕt PTHH ph¶n øng. b. TÝnh thµnh phÇn % khèi l−îng cña c¸c chÊt cã trong hçn hîp muèi.

6. Trong phßng thÝ nghiÖm ng−êi ta ®iÒu chÕ oxi b»ng c¸ch nhiÖt ph©n KMnO4 hoÆc KClO3. Hái khi sö dông khèi l−îng KMnO4 vµ KClO3 b»ng nhau th× tr−êng hîp nµo thu ®−îc thÓ tÝch khÝ oxi nhiÒu h¬n ? V× sao 7. Nung hçn hîp A gån KMnO4 vµ KClO3 ®Õn khi ph©n huû hßan toµn th× thu ®−îc 21,65 gam hçn hîp c¸c chÊt r¾n vµ 4,48 lÝt khÝ (ë ®ktc). TÝnh khèi l−îng mçi chÊt trong A. 8. Tính thể tích khí Oxy thu được ở đktc khi phân hủy: a. 0,5mol mỗi chất trên. b. 50g mỗi chất KNO3 hoặc HgO. Bài 11: 1/ Trộn tỷ lệ về thể tích (đo ở cùng điều kiện) như thế nào, giữa O2 và N2 để người ta thu được một hỗn hợp khí có tỷ khối so với H2 bằng 14,75?

Hd: Ta có: Khối lượng mol trung bình của hỗn hợp khí là: M = 14,75.2 =29,5 - Gọi số mol của O2 là x, số mol của N2 là y 32 x + 28 y => M = = 29,5 32x + 28 y = 29,5x + 29,5y x+ y 2,5x = 1,5 y => x : y = 3 : 5 - Do các thể tích đo ở cùng điều kiện nên: VO 2 : VN 2 = 3 : 5 2/ Đốt cháy hoàn toàn khí A cần dùng hết 8,96 dm3 khí oxi thu được 4,48 dm3 khí CO2 và 7,2g hơi nước. a) A do những nguyên tố nào tạo nên? Tính khối lượng A đã phản ứng. b) Biết tỷ khối của A so với hiđro là 8. Hãy xác định công thức phân tử của A và gọi tên A. Hd: * Sơ đồ PƯ cháy: A + O2 → CO2 ↑ + H2O ; mO trong O2 = ( 8,96 .2).16 = 12,8 g ; * mO sau PƯ = mO (trong CO2 + trong H2O) =

22,4 4,48 7, 2 ( .2).16 + ( .1).16 = 12,8 g 22,4 18

a) Sau phản ứng thu được CO2 và H2O => trước PƯ có các nguyên tố C, H và O tạo nên các chất PƯ.

Theo tính toán trên: tổng mO sau PƯ = 12,8 g = tổng mO trong O2.

Vậy A không chứa O mà chỉ do 2 nguyên tố là C và H tạo nên. mA đã PƯ = mC + mH = ( 4,48 .1).12 + ( 7,2 .2).1 = 3,2 g 22,4

18

b) Ta có: MA = 8.2 = 16 g; Đặt CTPT cần tìm là CxHy với x, y nguyên dương MA = 12x + y = 16g => phương trình: 12x + y = 16 (*) Tỷ lệ x: y= nC: nH = ( 4,48 .1) : ( 7,2 .2) = 0,2 : 0,8 = 1 : 4 hay x = 1 => y = 4x thay vào (*): 22,4

18

y

4

12x + 4x = 16 x= 1 => y = 4. Vậy CTPT của A là CH4, tên gọi là metan.

23

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 3/ Đốt cháy hoàn toàn một hợp chất X, cần dùng hết 10,08 lít O2 (ĐKTC). Sau khi kết thúc phản phản ứng, chỉ thu được 13,2 gam khí CO2 và 7,2 gam nước. a- Tìm công thức hoá học của X (Biết công thức dạng đơn giản chính là công thức hoá học của X) b- Viết phương trình hoá học đốt cháy X ở trên ?

0

t Hd: - Ta có sơ đồ của phản ứng là: A + O2 → CO2 + H2O - Trong A có chắc chắn 2 nguyên tố: C và H 10,08 13,2 = 0,45 mol => nO = 0,9 mol; = 0,3 mol => nC = 0,3 mol, nO = 0,6 mol nO 2 = nCO 2 = 22,4 44 7, 2 = 0,4 mol => nH = 0,8 mol, nO = 0,4 mol nH 2 O = 18 - Tổng số mol nguyên tử O có trong sản phẩm là: 0,6 + 0,4 =1mol > 0,9 mol Vậy trong A có nguyên tố O và có: 1 – 0,9 = 0,1 mol O - Coi CTHH của A là CxHyOz; thì ta có: x : y : z = 0,3 : 0,8 : 0,1 = 3 : 8 : 1. Vậy A là: C3H8O Bài 12: Để đốt cháy hoàn toàn 0,672 gam kim loại R chỉ cần dùng 80% lượng oxi sinh ra khi phân hủy 5,53 gam KMnO4 . Hãy xác định kim loại R?

HD: Ta có:

n KMnO4 = o

Ptpư: KMnO4

t  →

Theo ptpư (1):

nO 2 =

5,53 = 0,035 ( mol ) 158 K2MnO4 + MnO2 + O2↑ (1)

1 1 n KMnO 4 = 0, 035 = 0, 0175 (mol) 2 2

Số mol oxi tham gia phản ứng là :

n O 2 pư = 80% . 0,0175 = 0,014 (mol)

Gọi n là hóa trị của R → n có thể nhận các giá trị 1, 2, 3 (*) to

⇒ PTPƯ đốt cháy 4R + nO2  → 2R2On Theo ptpư (2) => n = 4 .n = 4 .0, 0 1 4 = 0, 0 5 6 m o l O R n

2

n

(2)

n

Mà khối lượng của R đem đốt là : mR = 0,672 gam

=> M = m R = 0, 6 7 2 = 1 2 n R 0, 0 5 6 nR n

(*,*)

Từ (*) và (**) ta có bảng sau N 1 2 3 MR 12 (loại) 24 (nhận) 36 (loại) Vậy R là kim loại có hóa trị II và có nguyên tử khối là 24 ⇒ R là Magie: Mg Bài 13: Bình ñöïng gas duøng ñeå naáu aên trong gia ñình coù chöùa 12,5kg butan C4H10 ôû traïng thaùi loûng ñeå neùn döôùi aùp suaát cao . Tính theå tích khoâng khí caàn duøng ñeå ñoát chaùy heát löôïng nhieân lieäu coù trong bình (bieát theå tích khí oxi chieám khoaûng 20% theå tích khoâng khí, phaûn öùng ñoát chaùy khí butan cho CO2 vaø H2O ) 12500 Hd: nC4 H10 = = 251,5mol 58 t0 2C4H10 + 13O2  8CO2 +ø 10H2O → 2 mol 13 mol 215,5 mol x mol 215,5 x13 x= = 1400, 75mol => VO2 = 1400, 75 x 22, 4 = 31376,8(l ) 2 31376,8 x100 + Theå tích khoâng khí = = 156884 lít khoâng khí 20 Bài 14: Đốt cháy hoàn toàn 1 Kg than chứa 90% C và 10% tạp chất không cháy. Tính khối lượng không khí cần dùng với khối lượng CO2 sinh trong phản ứng cháy này. Biết rằng VKK = 5VO 2 24

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Bài 15: Đốt cháy một hỗn hợp Fe và Mg trong đó Mg có khối lượng 0,84 gam cần dùng hết 672ml O2 (ở đktc). a. Tính khối lượng hỗn hợp ban đầu? b. Tính thành phần phần trăm về khối lượng của mỗi kim loại?

Bài 16: 17,92 lÝt hçn hîp X gåm hi®ro vµ axetilen C2H2 (®ktc) cã tØ khèi so víi nit¬ lµ 0,5. §èt hçn hîp víi 51,2 gam khÝ oxi. Ph¶n øng xong, lµm l¹nh ®Ó h¬i n−íc ng−ng tô hÕt ®−îc hçn hîp khÝ Y. 1/ ViÕt ph−¬ng tr×nh ho¸ häc x¶y ra.

2/ X¸c ®Þnh % thÓ tÝch vµ % khèi l−îng cña Y. Bài 17: Đốt cháy hoàn toàn 23 gam hợp chất A cần 33,6 lít oxi (đktc) và thu được thể tích CO2 bằng 2 phần 3 thể tích hơi nước. Xác định công thức hoá của A. Biết rằng tỉ khối hơi của A so với khí oxi là 1,4375.

Bài 18: Nung hoàn toàn 15,15 gam chất rắn A thu được chất rắn B và 1,68 lít khí oxi (ở đktc). Trong hợp chất B có thành phần % khối lượng các nguyên tố: 37,65% oxi, 16,47% nitơ còn lại là kali. Xác định công thức hóa học của B và A. Biết rằng công thức đơn giản nhất chính là công thức hóa học của A, B.

Bài 19: Nung m gam hỗn hợp A gồm KMnO4 và KClO3 thu được chất rắn B và khí oxi, lúc đó KClO3 bị phân hủy hoàn toàn còn KMnO4 bị phân hủy không hoàn toàn. Trong B có 0,894 gam KCl chiếm 8,132 % khối lượng. Trộn lượng oxi ở trên với không khí theo tỷ lệ thể tích 1: 3 trong một bình kín thu được hỗn hợp khí X. Cho vào bình 0,528 gam cacbon rồi

đốt cháy hết cacbon thu được hỗn hợp khí Y gồm 3 khí trong đó CO2 chiếm 22,92% thể tích. Tính m. (Coi không khí gồm 20% thể tích là oxi còn lại là nitơ). o

t 2KCl + 3O2 Giải: PTPƯ nhiệt phân: 2KClO3 →

(1)

to

2KMnO4 → K2MnO4 + MnO2 + O2 (2) Gọi a là tổng số mol oxi tạo ra ở (1) và (2), sau khi trộn với không khí ta có trong hỗn hợp X: nO2 = a + 3a.20% = 1,6a (mol); n N 2 = 3a.80% = 2,4a (mol) Ta có nC = 0,528/12 = 0,044 (mol); mB = 0,894.100/8,132 = 10,994 (gam) Theo gt trong Y có 3 khí nên xảy ra 2 trường hợp: o

t - TH1: Nếu oxi dư, lúc đó cacbon cháy theo phản ứng: C + O2 → CO2 (3) tổng số mol khí Y nY = 0,044 x 100/22,92 = 0,192 mol gồm các khí O2 dư, N2, CO2.

Theo (3) nO2 pư = nC = 0,044 mol, nCO2 = nC = 0,044

=> nO2 dư = 1,6a - 0,044 → nY = (1,6a - 0,044) + 2,4a + 0,044 = 0,192 => a = 0,048 => mO2 = 0,048.32 = 1,536 (gam) Theo gt => mA = mB + moxi = 10,994 + 1,536 = 12,53 ( gam) o

t - TH2: Nếu oxi thiếu, lúc đó cacbon cháy theo phản ứng: C + O2 → CO2 (3) 2C + O2 → 2CO (4) Gọi b là số mol CO2 tạo thành, theo PTPƯ (3), (4) → nCO = 0,044 – b; nO2 = b + (0,044 - b)/2 = 1,6a Y gồm N2, CO2, CO và nY = 2,4a + b + (0,044 - b) = 2,4a + 0,044; % CO2 = b/(2,4a + 0,044) = 22,92/100 => a = 0,0204 => moxi = 0,0204.32 = 0,6528 (gam) => mA = mB + moxi = 10,994 + 0,6528 = 11,6468 (gam) Bài 20: Để đốt cháy hoàn toàn 10,8 gam kim loại R (chưa rõ hóa trị) cần dùng vừa đủ lượng oxi sinh ra khi phân hủy hoàn toàn 94,8 gam KMnO4. Hãy xác định kim loại R. Bài 21: Đốt cháy 2,24 lít C4H10 (đktc) rồi hấp thụ hết các sản phẩm cháy vào bình chứa dung dịch Ca(OH)2 dư.

Cho biết bình đựng dung dịch nước vôi trong dư đã tăng thêm bao nhiêu g?

Bài 22: Đốt cháy hoàn toàn 27,4 lít hỗn hợp khí A gồm CH4, C3H8 và CO ta thu được 51,4 lít khí CO2. Tính % thể tích C3H8 trong hỗn hợp khí A. Bài 23: Đốt cháy hoàn toàn 4,4 gam hợp chất hữu cơ Y chứa C, H, O cần vừa đủ 5,6 lít oxi ( đktc), thu được khí CO2 và hơi nước với thể tích bằng nhau. Xác định công thức phân tử của Y, biết rằng phân tử khối của Y là 88 Bài 24: Một hỗn hợp khí A gồm CO, CO2. Trộn A với không khí theo tỉ lệ thể tích 1:4, sau khi đốt cháy hết khí CO thì hàm lượng % thể tích của N2 trong hh mới thu được tăng 3,36% so với hỗn hợp trước phản ứng. Tính % thể tích của hai khí trong hỗn hợp A. Giả thiết không khí chỉ có N2, O2 trong đó O2 chiếm 1/5 thể tích không khí.

25

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Chuyªn ®Ò 6: HIĐRO A. LÝ THUYẾT 1. TÝnh chÊt vËt lÝ: Hiđro lµ chÊt khÝ, kh«ng mµu, kh«ng mïi, không vị, nhẹ nhất trong các khí, tan rất Ýt trong n−íc.

2. TÝnh chÊt hãa häc a, T¸c dông víi phi kim t0 - T¸c dông víi khí oxi: PTHH: 2H2 + O2  → H2 - T¸c dông víi halogen: F2, Cl2, Br2, I2.

H2 + F2  → 2HF; H2 + Cl2 anhsang  → 2HCl 0

t H2 + Br2  → 2HBr;

o

cao H2 + I2 t  → 2HI 0

0

0

t t t - Tác dụng với phi kim khác: H2 + S  → H2S; 3H2 + N2  → 2NH3; 3H2 + 2P  → 2PH3 0 0 t t 2H2 + C  → CH4; 2H2 + Si  → SiH4 (khí) b, T/d víi oxit kim loại (oxit của KL đứng sau Al): ZnO, FeO, Fe3O4, Fe2O3, NiO, SnO, PbO, HgO, CuO, Ag2O H2 H2 O C CO2 CO CO2 0

t NO + MxOy  → M + NO2 Al (-Li2O, K2O, BaO, CaO, Al2O3 Mg Na2O, MgO, Al2O3) MgO ... ...

3. §iÒu chÕ khí hiđro: p , xt → 2H2 + O2 * 2H2O đ H2SO4 loãng * KL + dd axit: HCl, HBr  → Muối + H2 H3PO4 Ví dụ: Ba + 2HCl  → BaCl2 + H2; 2Al + 6HCl  → 2AlCl3 + 3H2 Fe + H2SO4 loãng  → FeSO4 + H2; Fe + 2HCl  → FeCl2 + H2 B. BÀI TẬP I. Bài tập định tính: Bài 1: Hoàn thành sơ đồ sau: H2O H2 O H2SO4 H2 Zn HCl Fe H3PO4 Cu Bài 2: Bằng các phương pháp hoá học hãy nhận biết 7 khí là O2, H2, CO2, CO, N2, SO2, SO3 đựng trong 7 bình riêng biệt?

Giải: Đưa que đóm còn tàn đỏ vào miệng mỗi bình, nếu khí trong bình nào làm tàn đóm đỏ bùng cháy thì bình đó 0

t đựng khí O2. PTHH: C + O2  → CO2 Dẫn 6 khí trong 6 lọ còn lại qua các lọ nước vôi trong dư. Khí trong lọ nào làm nước vôi trong vẩn đục thì khí đó là CO2, SO2, SO3. PTHH: CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O SO2 + Ca(OH)2 → CaSO3 + H2O SO3 + Ca(OH)2 → CaSO4 + H2O Lọc kết tủa từ các lọ rồi cho các kết tủa tác dụng với dung dịch HCl. Nếu kết tủa trong lọ nào không tan thì khí tương ứng trong bình ban đầu là SO3 (CaSO4 + HCl → không phản ứng). Nếu kết tủa trong lọ nào tan và thấy tạo khí thì nhận ra 2 khí trong 2 bình ban đầu là CO2 và SO2 PTHH: CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2 + H2O CaSO3 + 2HCl → CaCl2 + SO2 + H2O Dẫn 2 khí trong 2 bình này qua dung dịch Br2, nếu khí nào làm mất màu dung dịch Br2 thì khí trong bình là SO2.

Khí trong bình còn lại là CO2. PTHH: SO2 + Br2 + 2H2O → H2SO4 + 2HBr CO2 + Br2 + 2H2O → không phản ứng

26

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Cho 3 khí còn lại qua ống thủy tinh đầu vốt nhọn, rồi đốt khí thoát ra ở đầu ống vuốt nhọn. Khí nào cháy với 0

t ngọn lửa màu xanh thì bình đựng khí H2. PTHH: 2H2 + O2  → 2H2O 0

t Khí cháy được là CO. PTHH: 2CO + O2  → 2CO2 Thu sản phẩm khí cho qua nước vôi trong, nếu nước vôi trong vẩn đục => khí ban đầu là CO. PTHH: CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O Khí còn lại là N2 Hoặc dẫn 2 khí còn lại qua bột CuO, đun nóng. Khí nào làm bột CuO chuyển từ màu đen sang màu đỏ thì khí 0

t đó là CO. PTHH: CO + CuO  → Cu + CO2 Khí còn lại là N2 Bài 3: Cho các chất: KMnO4, KClO3, H2O, Zn, Fe, Al, Cu, Hg, H2SO4, HCl, H3PO4, KNO3. a. Hãy chọn chất để điều chế khí H2, O2. Các dụng cụ, điều kiện có đủ. b. Trình bày ngắn gọn cách thu các khí trên vào lọ.

Bài 4: 1. Có các kim loại Mg, Al và các dung dịch axit HCl, H2SO4 loãng. a. Viết các PTHH điều chế khí H2 từ các chất trên. b. Muốn điều chế được cùng một thể tích khí H2 (đktc) phải dùng kim loại nào, axit nào tác dụng với nhau để chỉ cần một khối lượng nhỏ nhất.

2. Cho các kim loại Na, Mg, Al lần lượt tác dụng với dung dịch HCl. a. Nếu các kim loại có cùng một lượng (số mol) t/d với axit HCl, kim loại nào cho nhiều khí H2 hơn? b. Nếu thu được cùng lượng khí H2 hơn thì khối lượng kim loại nào ít hơn?

II. Bài tập định lượng: 1. Lượng chất dư hết, hiệu suất phản ứng Bài 5: Cho s¾t d− t¸c dông víi 200g dung dÞch H2SO4 0,1M. a. ViÕt PTHH x¶y ra vµ cho biÕt ®ã lµ ph¶n øng g×? b. TÝnh thÓ tÝch khÝ hi®r« thu ®−îc ë ®ktc?

Bài 6: Cho 28 ml khí Hiđro cháy trong 20 ml khí Oxi. a. Tính khối lượng nước tạo thành. b. Tính thể tích của nước tạo thành nói trên. (Các khí đo ở điều kiện tiêu chuẩn ) Bài 7: Cho 7,8 gam Zn vào dung dịch axit sunfuric loãng chứa 19,6 gam H2SO4. a. Tính VH 2 thu được (ở đktc). Biết thể tích VH 2 bị hao hụt là 5%. b. Còn dư bao nhiêu chất nào sau phản ứng?

Bài 8: Cho 15,6g Zn vào dung dịch H2SO4 loãng chứa 39,2g H2SO4 a. Tính thể tích H2 thu được ở đktc? Biết rằng thể tích H2 bị hao hụt 5%. b. Còn dư bao nhiêu gam chất nào sau phản ứng?

Bài 9: Cho luồng khí hiđro đi qua ống thuỷ tinh chứa 20 g bột đồng (II) oxit ở 400 0C. Sau phản ứng thu được 16,8 g chất rắn. a. Nêu hiện tượng phản ứng xảy ra. b. Tính hiệu suất phản ứng. c. Tính số lít khí hiđro đã tham gia khử đồng (II) oxit trên ở đktc.

0 C PTPƯ: CuO + H2 400  → Cu + H2O a. Hiện tượng PƯ: Chất rắn dạng bột CuO có màu đen chuyển dần thành màu đỏ (Cu), có hơi nước bám vào thành ống thủy tinh. b. – Giả sử 20 g CuO PƯ hết thì sau PƯ sẽ thu được 20.64 = 16 g chất rắn duy nhất (Cu) < 16,8 g chất rắn thu

80

được theo đầu bài => CuO phải còn dư.

- Đặt x là số mol CuO PƯ, ta có mCR sau PƯ = mCu + mCuO còn dư = x.64 + (mCuO ban đầu – mCuO PƯ) = 64x + (20 – 80x) = 16,8 g. => Phương trình: 64x + (20-80x) =16,8 16x = 3,2 x= 0,2. => mCuO PƯ = 0,2.80 = 16 g Vậy H = (16.100%):20= 80%. c. Theo PTPƯ: nH2 = nCuO= x= 0,2 mol. Vậy: VH2= 0,2.22,4= 4,48 lít Bài 10: Cho luồng khí hiđro đi qua ống thuỷ tinh chứa 40 gam bột đồng (II) oxit ở 4000C. Sau phản ứng thu được 33,6 gam chất rắn. a. Nêu hiện tượng phản ứng xảy ra. b. Tính hiệu suất phản ứng. c. Tính số phân tử khí hiđro đã tham gia khử đồng (II) oxit trên 27

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Bài 11: Dïng khÝ H2 ®Ó khö 20g CuO nung nãng. Sau khi ngõng nung nãng, s¶n phÈm r¾n A thu ®−îc cã khèi l−îng 16,8 gam. T×m thµnh phÇn % khèi l−îng mçi chÊt trong A? Bài 12: Thổi từ từ 0,56 lít CO (đktc) vào ống đựng 1,44 g bột FeO đun nóng. Khi thu được sau phản ứng được dẫn từ từ qua bình đựng dung dịch nước vôi trong dư (để toàn bộ CO2 được hấp thụ hết) thì thu được 1 g chất kết tủa màu trắng. a) Tính khối lượng chất rắn thu được sau phản ứng? b) Tính thể tích khí thu được sau phản ứng? c) Có kết luận gì về phương trình phản ứng trên (xảy ra hoàn toàn hay không hoàn toàn)?

Bài 13: Cho một luồng khí H2 (dư) lần lượt đi qua các ống mắc nối tiếp (như hình vẽ) đựng các oxít được nung nóng sau H2 đây: 1 2 3 4 5 Ống 1 đựng 0,01 mol CaO, ống 2 đựng 0,02 mol PbO, CaO PbO Al O Fe2O3Na O ống 3 đựng 0,02 mol Al2O3, ống 4 đựng 0,01 mol Fe2O3 2 3 2 và ống 5 đựng 0,06 mol Na2O. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Tính khối lượng chất rắn thu được trong mỗi ống.

Bài 14: Đốt cháy hoàn toàn 4,48 lít H2 trong 3,36 lít O2. Ngưng tụ sản phẩm thu được chất lỏng A và khí B .Cho toàn bộ khí B phản ứng hết với 5,6 gam Fe thu được hỗn hợp chất rắn C. Hoà tan toàn bộ chất rắn C vào dung dịch chứa 14,6 gam HCl thu được dung dịch D và khí E. Xác định các chất có trong A, B, C, D, E. Tính khối lượng mỗi chất có trong A, C và số mol các chất có trong t0 → Fe3O4; Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 dung dịch D. Biết : 3Fe + 2O2  Fe3O4 + 8 HCl → FeCl2 + 2FeCl3 + 4H2O (Các khí đều đo ở điều kiện tiêu chuẩn ) 2. Xác định CTHH: Bài 15: Khử hoàn toàn 4g một oxit của sắt bằng khí CO dư thu được 1,68 lít CO2 ở đktc. Xác định công thức hóa học của oxit sắt.

1, 68 Giải: Theo đề ta có: n CO2 = = 0, 075 mol. Cọi công thức của oxit là: FexOy (x,y ∈ N*) 22, 4 o

t Ptpư: FexOy + yCO  → xFe + yCO2 (1)

Từ (1) => n O ( Fe O ) = n CO2 = 0,075 mol ⇒ mO = 0,075.16 = 1,2 g => mFe = 4 – 1,2 = 2,8g ⇒ nFe = x y

2,8 = 0, 05 mol 56

x n Fe 0, 05 2 = = = . Vậy công thức của oxit sắt là Fe2O3 y n O 0, 075 3 Bài 16: 1. Cho a gam hçn hîp gåm 2 kim lo¹i A vµ B (ch−a râ ho¸ trÞ) t¸c dông hÕt víi dd HCl ( c¶ A vµ B ®Òu ph¶n øng). Sau khi ph¶n øng kÕt thóc, ng−êi ta chØ thu ®−îc 67 gam muèi vµ 8,96 lÝt H2 (§KTC). a. ViÕt c¸c ph−¬ng tr×nh ho¸ häc? b. TÝnh a?

2. Hoµ tan hoµn toµn 6,66 g tinh thÓ Al2(SO4)3.nH2O vµo n−íc thµnh dung dÞch A. LÊy 1/10 dung dÞch A cho t¸c dông víi dung dÞch BaCl2 d− th× thu ®−îc 0,699g kÕt tña. X¸c ®Þnh c«ng thøc cña tinh thÓ muèi sunfat cña nh«m.

1. a/ PTHH: 2A + 2xHCl → 2AClx + xH2 2B + 2yHCl → 2BCly + yH2 8,96 b/ - Sè mol H2: nH 2 = = 0,4 mol, mH 2 = 0,4.2 = 0,8 gam 22,4 - Theo PTHH => nHCl = 0,4.2 = 0,8 mol, mHCl = 0,8.36,5 = 29,2 gam - ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi l−îng, ta cã: a = 67 + 0,8 - 29,2 = 38,6 gam 2. Ph−¬ng tr×nh ph¶n øng: 3BaCl2 + Al2(SO4)3 →3 BaSO4 ↓ + 2AlCl3 Ta có: nBaSO4 = 0,699/233 = 0,003 mol. Theo PT => n Al2 ( SO4 )3 = 1/3 nBaSO4 = 0,003/3 = 0,001mol Sè mol Al2(SO4)3 cã trong dung dÞch A: 0,001.10 = 0,01 mol Ta có: n Al2 ( SO4 )3 .nH 2O = n Al2 ( SO4 )3 = 0,01 mol

Ta có tỉ lệ:

- Khèi l−îng mol cña tinh thÓ lµ: M = 6,66/0,01 = 666 gam => 342 + 18n = 666 => n = 18 VËy c«ng thøc tinh thÓ lµ Al2(SO4)3.18H2O Bài 17: Cho 1,28 g hỗn hợp bột sắt và oxit sắt hòa tan vào dd HCl thấy có 0,224 l H2 bay ra (đktc). Mặt khác lấy 6,4 g hỗn hợp ấy đem khử bằng H2 thấy còn 5,6 g chất rắn. Xác định công thức của oxit sắt?

28

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Giải: PTHH: Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 ↑ (1) FexOy + 2yHCl → xFeCl2y/x + yH2O (2) FexOy + yH2 → xFe + yH2O (3) 0,224 = 0,01 (mol) nH 2 = 22,4 Theo (1) nFe = nH = 0,01 (mol) ⇒ mFe = 56.0,1 = 0,56 (g)

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

2

0,56.6,4 = 2,8 (g) ⇒ mFe xOy = 6,4 - 2,8 = 3,6 (g) 1,28 → 56x (g) Fe → 2,8 (g) Fe

Khối lượng sắt có trong 6,4 (g) hỗn hợp là:

Theo(3)ta có : Cứ (56x +16y) g FexOy Vậy 3,6 (g) FexOy 56 x + 16 y 56x Ta có PT: = ⇒ x = y. Vậy công thức của sắt Oxit là: FeO 3,6 2,8 Bài 18: Cho 1,68 gam kim loại hóa trị II tác dụng với lượng dư dd HCl. Sau khi phản ứng xong nhận thấy khối lượng dung dịch sau phản ứng nặng hơn khối lượng dung dịch ban đầu là 1,54 gam. Xác định kim loại đã dùng?

Giải: Gọi kim loại hóa trị II là R. PTHH: R + 2HCl → RCl2 + H2 Gọi x là khối lượng dung dịch HCl ban đầu, thì khối lượng dung dịch sau phản ứng là: x + 1,68 - mH 2 Ta có phương trình (x + 1,68 - mH 2 ) - x = 1,54 ⇒ mH 2 = 0,14 (gam) => nH 2 =

0,14 = 0,07 (mol) 2

1,68 = 24 (gam). Vậy kim loại hóa trị II là: Mg 0,07 Bài 19: Hoµ tan hoµn toµn 3,78g mét kim lo¹i X b»ng dung dÞch HCl thu ®−îc 4,704 lÝt khÝ hi®r« (ë ®ktc). X¸c ®Þnh kim lo¹i X? Bài 20: Hoµ tan hÕt 13,5g kim lo¹i R ho¸ trÞ n b»ng dung dÞch HCl th× thu ®−îc 16,8 lÝt khÝ ë (®ktc). a, T×m kim lo¹i R? b, TÝnh thÓ tÝch dung dÞch HCl 2M ®· dïng.

Bài 21: a/ Hoà tan hoàn toàn 3,6 g một kim loại A hóa trị II bằng dung dịch axit clohiđric thu được 3,36 lít khí hiđro (đktc). Xác định tên kim loại A? b/ Nếu cho lượng kim loại A nói trên vào 14,6 g axit clohiđric, tính khối lượng các chất thu được sau pư?

Bài 22: Khử hoàn toàn 2,4 g hỗn hợp CuO và FexOy cùng số mol như nhau bằng hiđro, thu được 1,76g kim loại.

Hoà tan kim loại đó bằng dung dịch HCl dư thấy thoát ra 0.488 lít H2 (ở đktc). Xác định CTHH của oxit sắt.

Bài 23: Khử hoàn toàn 11,5 gam một Ôxit của Chì bằng khí Hiđro, thì thu được 10,35 gam kim loại Chì.

Tìm công thức hóa học của Chì ôxit Bài 24: Cã mét OxÝt s¾t ch−a râ c«ng thøc. Chia mét l−îng OxÝt s¾t nµy lµm hai phÇn b»ng nhau.

- §Ó hoµ tan hÕt phÇn I ph¶i dïng 0,45 mol axÝt HCl - Cho mét luång khÝ CO d− ®i qua phÇn II nung nãng. Ph¶n øng xong thu ®−îc 8,4 g Fe. T×m c«ng thøc ho¸ häc cña oxit sắt nãi trªn.

Bài 25: DÉn tõ tõ 8,96 lÝt H2 (®ktc) qua m gam oxit s¾t FexOy nung nãng. Sau ph¶n øng ®−îc 7,2 gam n−íc vµ hçn hîp A gåm 2 chÊt r¾n nÆng 28,4 gam (ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn).

1/ T×m gi¸ trÞ m?

2/ LËp c«ng thøc ph©n tö cña oxit s¾t, biÕt A cã chøa 59,155% khèi l−îng s¾t ®¬n chÊt.

Bài 26: a. Cho một hợp chất oxit có thành phần phần trăm về khối lượng: %O là 7,17%. Tìm công thức oxit biết kim loại có hoá trị II. b. Dùng CO hoặc H2 để khử oxit kim loại đó thành kim loại. Hỏi muốn điều chế 41,4 gam kim loại cần bao nhiêu lit H2 (đktc) hoặc bao nhiêu lit khí CO? Bài 27: Khử hoàn toàn 32 gam hỗn hợp gồm CuO và một oxit của sắt bằng khí H2 dư ở nhiệt độ cao. Sau phản ứng thu được hỗn hợp chất rắn, cho hỗn hợp rắn này tác dụng hoàn toàn với axit H2SO4 loãng thấy thoát ra 6,72 lít khí (ở đktc) và 6,4 gam chất rắn. a. Tìm công thức oxit của sắt b. Tính thành phần phần trăm theo khối lượng của mỗi oxit trong hỗn hợp ban đầu.

Theo PTHH: nR = nH 2 = 0,07 (mol) => MR =

29

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Bài 28: Khử hoàn toàn 32g hỗn hợp gồm CuO và một oxit sắt bằng khí H2 ở nhiệt độ cao. Sau phản ứng thu được hỗn hợp chất rắn. Cho hỗn hợp này tác dụng hoàn toàn với HCl loãng thấy thoát ra 6,72 lít khí ở đktc và 6,4 gam chất rắn . a. Tìm công thức của oxit sắt b. Tính thành phần % của mỗi chất trong hỗn hợp ban đầu 3. Bài tập hỗn hợp: Bài 29: Cho 10 g hçn hîp gåm b¹c vµ nh«m t¸c dông víi dung dÞch H2SO4 lo·ng, d−. Sau khi ph¶n øng kÕt thóc thu ®−îc 6,72 lÝt H2(®ktc). TÝnh % khèi l−îng mçi kim lo¹i trong hçn hîp?

Bài 30: 1. Cho 35,4 gam hỗn hợp 2 kim loại Zn và Fe tác dụng với dung dịch axit clohiđric sinh ra 13,44 lít khí H2 (đktc). Tính thành phần % khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp trên.

2- Tính khối lượng sắt sinh ra khi cho toàn bộ khí H2 thu được ở trên tác dụng hoàn toàn với 46,4 gam Fe3O4.

3- Hoà tan a g Al và b g Zn vào dd axit H2SO4 dư thu được những thể tích khí H2 bằng nhau. Tính tỉ lệ a : b.

13, 44 = 0, 6 (mol) Hd: 1- Số mol H2 sinh ra: n H2 = 22, 4 Zn + 2HCl  → ZnCl2 + H2 x mol x mol → FeCl2 + H2 Fe + 2HCl  (0,6 - x) mol (0,6 - x) mol Tổng khối lượng hỗn hợp là 35,4g nên ta có pt sau: 65x + 56(0,6 - x) = 35,4 => x = 0,2 mol 0, 2.65 => %Zn = × 100% = 36,72%; %Fe = 100% - 36,72% = 63,28% 35, 4 46, 4 2Ta đã có: n H2 = 0,6 mol; n Fe3O4 = 0, 2 mol 232 to Fe3O4 + 4H2  → 3Fe + 4H2O (1) 0, 2 0, 6 Xét tỉ lệ: > nên sau phản ứng Fe3O4 còn dư.

1 4 3 3 Theo pt (1) ta có: nFe = n H 2 = .0, 6 = 0, 45 mol ⇒ mFe = 0,45.56 = 25,2g 4 4 a b 3Số mol các kim loại tham gia phản ứng: nAl = mol; nZn = mol 27 65 Các ptpư: 2Al + 3H2SO4  → Al2(SO4)3 + 3H2 (1) Zn + H2SO4  → ZnSO4 + H2 (2) 3 3.a a b Từ (1) và (2) ta có: n H2 = n Al = = mol, n H2 = n Zn = mol 2 54 18 65 a b a 18 = ⇒ = Vì n H (1) = n H (2) nên 18 65 b 65 Bài 31: 1. Cho 43,7 gam hỗn hợp 2 kim loại Zn và Fe tác dụng với dung dịch axit clohiđric sinh ra 15,68 lít khí H2 (đktc) a. Tính khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp trên. b. Tính khối lượng sắt sinh ra khi cho toàn bộ khí H2 thu được ở trên tác dụng hoàn toàn với 46,4 gam Fe3O4.

2. Hoà tan a g Al và b g Zn vào dd axit H2SO4 dư thu được những thể tích khí H2 bằng nhau. Tính tỉ lệ a : b.

Bài 32: Hỗn hợp gồm Zn và Fe có khối lượng là 37,2 g. Hòa tan hỗn hợp này trong 2 lít dung dịch H2SO4 0,5M a) Chứng tỏ rằng hỗn hợp này tan hết ? b) Nếu dùng một lượng hỗn hợp Zn và Fe gấp đôi trường hợp trước, lượng H2SO4 vẫn như cũ thì hỗn hợp mới này có tan hết hay không? c) Trong trường hợp (a) hãy tính khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp biết rằng lượng H2 sinh ra trong phản ứng vừa đủ tác dụng với 48 gam CuO? Hd: a) Ta giả sử hỗn hợp chỉ gồm có Fe (KL có khối lượng nhỏ nhất trong hỗn hợp) => n = 37, 2 = 0, 66mol 2

2

Fe

30

56

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Ptpư : Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2 (1) Theo ptpư (1) : n H SO = n Fe = 0,66 (mol) 2

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

4

Mà theo đề bài: n H SO = 2.05 = 1mol . Vậy nFe < n H SO 2

4

2

4

Mặt khác trong hỗn hợp còn có Zn nên số mol hỗn hợp chắc chắn còn nhỏ hơn 0,66 mol.

Chứng tỏ với 1 mol H2SO4 thì axit sẽ dư ⇒ hỗn hợp 2 kim loại tan hết b) Theo đề : mhh = 37,2.2 = 74,2 gam Giả sử trong hỗn hợp chỉ có kim loại Zn (kim loại có khối lượng lớn nhất trong hỗn hợp) 74, 4 ⇒ n = = 1, 1 4 m o l Zn

65

Ptpư : Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2 (2) Theo ptpư (1) : n H SO = n Zn = 1,14 (mol) 2

4

Mà theo đề bài : n H SO đã dùng = 1 (mol) => nZn > n H SO đã dùng 2 4 2 4 Vậy với 1 mol H2SO4 thì không đủ để hòa tan 1,14 mol Zn Mà trong thực tế số mol của hỗn hợp chắc chắn lớn hơn một 1,14 mol vì còn có Fe Chứng tỏ axit thiếu ⇒ hỗn hợp không tan hết c) Gọi x, y lần lượt là số mol của Zn và Fe => Ta có 65x + 56y = 37,2 (*) Theo PTPƯ (1) và (2): nH2 = nhh = x + y H2 + CuO → Cu + H2O (3) 48 Theo (3): n = n = = 0 , 6 m o l ⇒ x + y = 0,6 (**) H

2

CuO

80

có hệ phương trình  65x + 56y = 37 ,2  x + y = 0 ,6 Giải hệ phương trình trên ta có x = 0,4 : y = 0,2 ⇒ mZn = 0,4 . 65 = 26g, mFe = 0,2 . 56 = 11,2g Bài 33: Có V lít hỗn hợp khí gồm CO và H2. Chia V lít hỗn hợp thành 2 phần bằng nhau.

- Đốt cháy hoàn toàn phần thứ nhất bằng khí oxi, sau đó dẫn sản phẩm đi qua nước vôi trong (dư), thu được 20 gam chất kết tủa trắng.

- Dẫn phần thứ hai đi qua bột đồng oxít nóng (dư), phản ứng xong thu được 19,2 gam kim loại đồng . a) Viết phương trình phản ứng xảy ra . b) Tính thể tích của V lít hỗn hợp khí (đktc) ban đầu . c) Tính thành phần % của hỗn hợp khí ban đầu theo khối lượng và theo thể tích Từ (*),(**)

0

t PTHH (phần I): 2CO + O2  → 2CO2

(1)

t0

2H2 + O2  → 2H2O (2) CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O t0

PTHH (phần II): CuO + H2  →

Cu + H2O

(3) (4)

0

t CuO + CO  → Cu + CO2 (5) n n Theo (1&3): CO = CO2 = CaCO3 = 0,2 (mol) Theo (4&5): số molcủa hỗn hợp (H2&CO) = nCu = 0,3 (mol) Vì nCO = 0,2 (mol) nên nH2 = 0,3 - 0,2 = 0,1 (mol) V hỗn hợp ban đầu = (0,3.2).22,4 = 13,44 (lít ) Khối lượng CO ban đầu (0,2.2).28 = 11,2 (gam), khối lượng H2 ban đầu = (0,1.2).2 = 0,4 (gam) Tổng khối lương hỗn hợp đầu = 11,2 + 0,4 = 11,6 (gam) 11,2 0,4 %Khối lượng CO ban đầu = .100% = 96,55%, %Khối lượng H2 ban đầu = .100% = 3,45% 11,6 11,6 (0,2 x 2) %Thể tích khí CO ban đầu .100% = 66,67%, %Thể tích khí H2ban đầu = 100% - 66,67% = 33,33% 0,3 x 2

n

31

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Bài 34: Dïng hiđro khö hoµn toµn 31,2g hçn hîp ®ång (II) oxit vµ oxit s¾t tõ . Trong hçn hîp khèi l−îng oxit s¾t tõ h¬n khèi l−îng ®ång (II) oxit lµ 15,2g. TÝnh khèi l−îng kim lo¹i thu ®−îc.

Hd: Gäi mCuO = a (g) (a > 0) → a+ a+15,2 = 31,2 → a = 8 (g) → nCuO = 0,1(mol), nFe3O4 = 0,1(mol ) 0

t → Cu(r) + H2O(h) (1) PTHH: CuO(r) + H2(k)  t0 Fe3O4(r) + 4H2(k)  → 3 Fe(r) + 4H2O(h) (2) Theo PT (1) nCu = nCuO = 0,1 mol → mCu = 6,4g Theo PT (2) nFe = 3.nFe3O4 = 0,1.3( mol ) = 0,3 mol → mFe = 16,8g => mKL = 23,2 g

Bài 35: Cho 5,1g hçn hîp Al vµ Mg vµo dung dÞch axit sunfuric lo·ng, d− thu ®−îc 5,6 lit khÝ ë ®ktc. TÝnh thµnh phÇn phÇn tr¨m khèi l−îg mçi kim lo¹i trong hçn hîp ®Çu.

Bài 36: Khö hoµn toµn 10,23 g hçn hîp gåm hai «xit kim lo¹i CuO vµ PbO b»ng khÝ CO ë nhiÖt ®é cao. Toµn bé khÝ sinh ra dÉn qua b×nh ®ùng n−íc v«i trong (dung dÞch Ca(OH)2) ph¶n øng xong thu ®−îc 11g kÕt tña. a) ViÕt PTHH x¶y ra. b) TÝnh thµnh phÇn % theo khèi l−îng cña mçi oxit kim lo¹i trong hçn hîp ban ®Çu? c) TÝnh thÓ tÝch khÝ CO ( ë ®ktc) tham gia ph¶n øng?

Bài 37: Cho 22 g hỗn hợp 2 kim loại nhôm và sắt tác dụng với dung dịch HCl dư. Trong đó nhôm chiếm 49,1% khối lượng hỗn hợp . a) Tính khối lượng a xit HCl cần dùng ? b) Tính thể tích Hiđrô sinh ra ?( ở đktc) c) Cho toàn bộ H2 ở trên đi qua 72g CuO nung nóng. Tính khối lượng chất rắn sau phản ứng?

Bài 38: Khử hoàn toàn hỗn hợp (nung nóng) gồm CuO và Fe2O3 bằng khí Hiđro, sau phản ứng thu được 12 gam hỗn hợp 2 kim loại. Ngâm hỗn hợp kim loại này trong dung dịch HCl, phản ứng xong người ta lại thu được khí Hiđro có thể tích là 2,24 lít. a. Viết các phương trình hóa học xảy ra. b. Tính thành phần phần trăm theo khối lượng của mỗi Oxit có trong hỗn hợp ban đầu. c. Tính thể tích khí Hiđro đã dùng ( đktc ) để khử khử hỗn hợp các Oxit trên.

Bài 39: Có hỗn hợp khí CO và CO2. Nếu cho hỗn hợp khí đi qua dung dịch Ca(OH)2 dư thì thu được 1 g chất kết tủa màu trắng. Nếu cho hỗn hợp khí này đi qua bột CuO nóng dư thì thu được 0,46 g Cu . a) Viết phương trình phản ứng xảy ra ? b) Tính thể tích của hỗn hợp khí ở đktc và thể tích của mỗi khí có ở trong hỗn hợp .

Bài 40: Dùng khí CO để khử hoàn toàn 20 gam một hỗn hợp (hỗn hợp Y) gồm CuO và Fe2O3 ở nhiệt độ cao. Sau phản ứng, thu được chất rắn chỉ là các kim loại, lượng kim loại này được cho phản ứng với dd H2SO4 loãng (lấy dư), thì thấy có 3,2 gam một kim loại màu đỏ không tan. a- Tính % khối lượng các chất có trong hỗn hợp Y ? b- Nếu dùng khí sản phẩm ở các phản ứng khử Y, cho đi qua dung dịch Ca(OH)2 dư thì thu được bao nhiêu gam kết tủa. Biết hiệu suất của phản ứng này chỉ đạt 80%?

Bài 41: Cho l¸ s¾t cã khèi l−îng 50 g vµo mét dung dÞch ®ång (II) sunfat. Sau mét thêi gian ph¶n øng, lÊy l¸ s¾t ra th× thÊy khèi l−îng l¸ s¾t lµ 51g. TÝnh khèi l−îng muèi t¹o thµnh sau ph¶n øng, biÕt r»ng tÊt c¶ ®ång sinh ra b¸m trªn bÒ mÆt l¸ s¾t.

Bài 42: Cho 16 gam hçn hîp X gåm 3 kim lo¹i Mg, Al, Fe vµo dung dÞch chøa 25,55 gam axit HCl, ph¶n øng kÕt thóc thu ®−îc dung dÞch A vµ 6,72 lÝt khÝ (®ktc). a. Axit HCl hÕt hay d− ? b. Tæng khèi l−îng muèi cã trong dung dÞch A? c. Cho 16 gam hçn hîp X ë trªn vµo dung dÞch H2SO4 d− , ph¶n øng xong thu ®−îc V lÝt khÝ hi®ro ë(®ktc).

TÝnh khèi l−îng H2SO4 ®em thÝ nghiÖm, biÕt l−îng axit ®· lÊy d− 10%.

Bài 43: Đặt cốc A đựng dung dịch HCl và cốc B đựng dung dịch H2SO4 loãng vào 2 đĩa cân sao cho cân ở vị trí cân bằng. Sau đó làm thí nghiệm như sau: - Cho 11,2g Fe vào cốc đựng dung dịch HCl. - Cho m gam Al vào cốc đựng dung dịch H2SO4.

Khi cả Fe và Al đều tan hoàn toàn thấy cân ở vị trí thăng bằng. Tính m?

11,2 m Giải: nFe= = 0,2 mol, nAl = mol 56 27 32

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

Fe + 2HCl → FeCl2 +H2 ↑ 0,2 0,2 - Theo định luật bảo toàn khối lượng, khối lượng cốc đựng HCl tăng thêm: 11,2 - (0,2.2) = 10,8g - Khi thêm Al vào cốc đựng dd H2SO4 có phản ứng: 2Al + 3 H2SO4 → Al2 (SO4)3 + 3H2↑ m 3.m mol → mol 27 27.2 3.m - Khi cho m gam Al vào cốc B, cốc B tăng thêm m .2 27.2 3.m - Để cân thăng bằng, khối lượng ở cốc đựng H2SO4 cũng phải tăng thêm 10,8g. Có: m .2 = 10,8 27.2 - Giải được m = (g) Bài 44: Trên 2 đĩa cân để hai cốc đựng dung dịch HCl và H2SO4 sao cho cân ở vị trí thăng bằng : - Cho vào cốc đựng dung dịch HCl 25 g CaCO3 - Cho vào cốc đựng dung dịch H2SO4 a g Al .

Cân ở vị trí thăng bằng . Tính a, biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn theo phương trình : CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + H2O + CO2 2Al + 3H2SO4 → Al2(SO4)3 + 3H2 Bài 45: Cho X lµ hçn hîp gåm Na vµ Ca. Lấy m1(g) X t¸c dông võa ®ñ víi V (l) dung dÞch HCl 0,5M thu ®−îc 3,36 (lÝt) H2 (®ktc). Lấy m2 (g) X t¸c dông võa ®ñ víi 10,8 (g) n−íc. TÝnh: a) Tû lÖ khèi l−îng m1/ m2 ? b) NÕu cho m2 (g) X t¸c dông võa ®ñ víi V dung dÞch HCl th× nång ®é mol/ l cña dung dÞch HCl ®· dïng lµ bao nhiªu?

Bài 46: Cacbon oxit CO tác dụng với khí oxi tạo ra cacbon đioxit. Hãy điền vào những ô trống số mol các chất phản ứng và sản phẩm có ở những thời điểm khác nhau. Biết hỗn hợp CO và O2 ban đầu được lấy đúng tỷ lệ về số mol các chất theo phản ứng.

Số mol Các thời điểm Các chất phản ứng Sản phẩm CO O2 CO2 Thời điểm ban đầu t0 20 ... ...

Thời điểm t1 15 ... ...

Thời điểm t2 ...

1,5 ...

Thời điểm kết thúc ... ...

20 - Khi thêm Fe vào cốc đựng dd HCl (cốc A) có phản ứng:

33

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Chuyªn ®Ò 7: NƯỚC A. LÝ THUYẾT 1. TÝnh chÊt vËt lÝ: Nước là chất lỏng, không màu (lớp nước dày có màu xanh da trời), không mùi, không vị g kg =1 tos = 100oC (p = 1atm = 760 mmHg), tođđ = 0oC. Ở 4oC: D H 2O = 1 ml l Nước hòa tan được chất rắn (đường, muối ăn, ...), chất lỏng (cồn, axit, ...), chất khí (HCl, NH3, ...).

2. TÝnh chÊt hãa häc a, T¸c dông víi phi kim - T¸c dông víi halogen: F2, Cl2, Br2.

2H2O + 2F2  → 4HF + O2 H2O + Cl2 HCl + HClO H2O + Br2 HBr + HBrO t0 - Tác dụng với C: H2O + C  → CO + H2 → dd bazơ (bazơ tan hoặc kiềm) + H2 b, T¸c dông víi kim loại (Li, K, Na, Ba, Sr, Ca)  2Li + 2H2O  → 2LiOH + H2; 2K + 2H2O  → 2KOH + H2 ; 2Na + 2H2O  → 2NaOH + H2 Ba + 2H2O  → Ba(OH)2 + H2 ; Ca + 2H2O  → Ca(OH)2 + H2 c, Tác dụng với oxit bazơ (Li2O, K2O, Na2O, BaO, SrO, CaO)  → dd bazơ (bazơ tan hoặc kiềm) Li2O + H2O  → 2LiOH ; K2O + H2O  → 2KOH ; Na2O + H2O  → 2NaOH BaO + H2O  → Ba(OH)2 ; CaO + H2O  → Ca(OH)2. d, Tác dụng với oxit axit  → dd axit Ví dụ: 3H2O + P2O5  → 2H3PO4 ; H2O + SO3  → H2SO4 ; H2O + SO2  → H2SO3 H2O + CO2 H2CO3 ; H2O + 3NO2  → 2HNO3 + NO ; 2H2O + 4NO2 + O2  → 4HNO3.

Chú ý: Dùng quỳ tím hoặc phenolphtalein để nhận biết dung dịch axit, dung dịch bazơ dung dịch bazơ dung dịch axit Quỳ tím (màu tím) → xanh → đỏ Phenolphtalein (không màu) → đỏ → không màu B. BÀI TẬP I. Bài tập định tính Bài 1: Các chất nào sau đây có thể tác dụng được với nhau? K, SO2, CaO, H2O, Fe3O4, H2, NaOH, HCl. Viết phương trình hóa học?

Bài 2: a/ Cho các chất: KMnO4, CO2, Zn, CuO, KClO3, Fe2O3, P2O5, CaO, CaCO3. Hỏi trong số các chất trên, có những chất nào: - Nhiệt phân thu được O2 ?

- Tác dụng được với H2O, làm đục nước vôi, với H2 ?

Viết các phương trình phản ứng xảy ra (ghi rõ điều kiện phản ứng nếu có). b/ Hãy nêu phương pháp phân biệt các dung dịch: Dung dịch axit clohiđric, dung dịch nari hiđroxit, nước cất và muối ăn. a/ - Những chất nhiệt phân ra khí O2 là : KMnO4, KClO3 to to 2KMnO4 → K2MnO4 + MnO2 + O2; 2KClO3 → 2KCl + 3O2 ( xúc tác MnO2) - Những chất tác dụng được với H2O là: P2O5, CaO P2O5 +3H2O 2H3PO4; CaO + H2O Ca(OH)2 - Những chất tác dụng được với H2: CuO, Fe2O3 to to CuO + H2 → Cu + H2O; Fe2O3 + 3H2 → 2Fe + 3H2O - Những chất làm đục nước vôi là: CO2, P2O5 CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O; P2O5 + 3Ca(OH)2 → Ca3(PO4)2 + 3H2O b/ - Lấy mỗi dung dịch một ít cho vào 4 ống nghiệm riêng biệt - Nhỏ 4 mẫu thử ở 4 ống nghiệm trên vào giấy quỳ tím: + Quỳ tím hoá đỏ: mẫu thử đó là dd HCl 34

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 + Quỳ tím hoá xanh: mẫu thử đó là dd NaOH + Quỳ tím không đổi màu: H2O, dd NaCl - Đun nóng 2 ống nghiệm còn lại : + Nếu ở ống nghiệm nào để lại cặn màu trắng, đó là: dd NaCl + Ống nghiệm nào không để lại cặn, đó là H2O Bài 3: 1. Baèng phöông phaùp hoùa hoïc haõy nhaän bieát caùc loï maát nhaõn sau: CaO, P2O5, Al2O3 2. Có 4 chất rắn ở dạng bột : MgO , P2O5, CaO, Na2O. Hãy nhận biết các chất rắn trên.

3. Tr×nh bµy ph−¬ng ph¸p nhËn biÕt c¸c dung dÞch ®ùng trong 4 lä mÊt nh·n sau:N−íc, Natri hi®«xit, Axit clohi®ric, Natriclorua. ViÕt ph−¬ng tr×nh ph¶n øng minh ho¹ nÕu cã.

4. Cã 4 lä riªng biÖt bÞ mÊt nh·n cã chøa 4 chÊt bét mµu tr¾ng : Na2O, P2O5, MgO, Al2O3.ChØ ®−îc dïng thªm n−íc vµ quú tÝm h·y nªu ph−¬ng ph¸p ®Ó nhËn biÕt c¸c dd trªn .

Bài 4: 1. Cho 4 mẩu Na vào 4 dung dịch sau : ZnCl2 ,FeCl2 , KCl, MgSO4. Viết phương trình phản ứng xảy ra?

2. Nªu hiÖn t−îng ph¶n øng vµ viÕt ph−¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc x¶y ra khi cho : a, LÇn l−ît c¸c chÊt : Na, Cu, CaO , SO2, P2O5 , MgO vµo n−íc sau ®ã nhóng mÈu giÊy quú vµo dd t¹o thµnh. b, Cho kim lo¹i Ba tíi d− vµo dd H2SO4. c, Th¶ mét m¶nh s¾t vµo dd HCl .

Bài 5: Cho c¸c chÊt r¾n: Natri, l−u huúnh, s¨t (III) oxit, b¹c, ®ång vµ barioxit. a. ChÊt nµo ph¶n øng víi khÝ oxi ? b. ChÊt nµo ph¶n øng víi H2O ë nhiÖt ®é th−êng? ViÕt c¸c PTHH x¶y ra .

II. Bài tập định lượng Bài 6: Hòa tan hoàn toàn 11,2 gam CaO vào H2O ta được dung dịch A. Cho khí CO2 sục qua dung dịch A, sau thí nghiệm thấy có 2,5 gam kết tủa. Tính thể tích CO2 đã phản ứng ở đktc Bài 7: Cho 2,1 gam kim lo¹i A ho¸ trÞ I vµo n−íc d− thu ®−îc l−îng H2 nhá h¬n 1,12 lÝt khÝ ë (®ktc). NÕu cho 8,2 gam kim lo¹i A vµo n−íc d− th× l−îng H2 tho¸t ra v−ît qu¸ 2,24 lÝt ë (®ktc). X¸c ®Þnh kim lo¹i A? Bài 8: a, Hoµ tan 6,2 gam Na2O vµo 200g n−íc th× thu ®−îc dd cã nång ®é bao nhiªu %? b, CÇn thªm bao nhiªu gam Na2O vµo 500g dd NaOH 4% ®Ó cã dd NaOH 10%?

Bài 9: 1, Hoµ tan V lÝt khÝ SO2 (ë ®ktc) vµo 500 gam n−íc th× thu ®−îc dd H2SO3 cã nång ®é 0,82 %. TÝnh V? 2, Hoµ tan m gam SO3 vµo 500 ml dd H2SO4 24,5% (d = 1,2 g/ml) thu ®−îc dd H2SO4 49%. TÝnh m?

Bài 10: §èt ch¸y hoµn toµn 3,1 g Phèt pho ta ®−îc chÊt A. Chia A thµnh 2 phÇn b»ng nhau: 1, LÊy 1 phÇn hoµ tan vµo 500 g n−íc ta ®−îc dd B. TÝnh nång ®é phÇn tr¨m cña dd B. 2, LÊy phÇn thø 2 cho t¸c dông víi 400 ml dd NaOH 0,3 M , sau ®ã ®em c« c¹n dd th× thu ®−îc bao nhiªu gam chÊt r¾n khan .

Bài 11: 1. Cho 46 gam Na vµo 1000gam n−íc thu ®−îc khÝ A vµ dd B . a. TÝnh thÓ tÝch khÝ A (®ktc) b. TÝnh nång ®é phÇn tr¨m cña dd B . c. TÝnh khèi l−îng riªng cña dd B biÕt thÓ tÝch cña dd lµ 996 ml 2. Hoµ tan 9,2 g Na vµo 98 g dd H2SO4 10%. TÝnh nång ®é % cña c¸c chÊt trong dd thu ®−îc?

Bài 12: Cho 27,4 gam Ba vµo 400 gam dd CuSO4 3,2 % thu ®−îc khÝ A, kÕt tña B vµ dd C. a. TÝnh thÓ tÝch khÝ A (®ktc) b. Nung kÕt tña B ë nhiÖt ®é cao ®Õn khèi l−îng kh«ng ®æi th× thu ®−îc bao nhiªu gam chÊt r¾n . c. TÝnh nång ®é phÇn tr¨m cña chÊt tan trong dd C .

Bài 13: Hoµ tan 6,2 gam Na2O vµo 193,8 gam n−íc ta thu ®−îc mét dd A cã tÝnh baz¬. Cho A ph¶n øng víi 200g dd CuSO4 16%. Nung kÕt tña cho ®Õn khi biÕn thµnh mét oxit mµu ®en . a. TÝnh nång ®é phÇn tr¨m cña dd A. b. TÝnh khèi l−îng chÊt r¾n mµu ®en . c. TÝnh thÓ tÝch dd HCl 2M cÇn ®Ó hoµ tan hÕt chÊt r¾n mµu ®en .

Bài 14: Cho 0,297gam hîp kim Na vµ Ba t¸c dông hÕt víi n−íc ta ®−îc dd X vµ khÝ Y. §Ó trung hoµ dd X cÇn 50 ml dung dich HCl 0,1M. a. TÝnh thµnh phÇn % vÒ khèi l−îng mçi kim lo¹i. b. TÝnh thÓ tÝch oxi cÇn thiÕt ®Ó ®èt ch¸y khÝ Y .

Bài 15: Cho 16g hçn hîp kim lo¹i Ba vµ kim lo¹i kiÒm R (kim loại có hóa trị I) t¸c dông hÕt víi n−íc ta ®−îc dd A vµ 3,36 lit khÝ H2 (®ktc).

1. CÇn dïng bao nhiªu ml dd HCl 0,5 M ®Ó trung hoµ 1/10 dd A. 2. C« c¹n 1/10 dd A thu ®−îc bao nhiªu gam muèi khan .

3. LÊy 1/10 dd A råi thªm vµo 99 ml dd Na2SO4 0,1M thÊy trong dd vÉn cßn hîp chÊt cña Bari nh−ng nÕu thªm tiÕp 2 ml dd Na2SO4 th× thÊy d− Na2SO4. Hái R lµ kim lo¹i g× ?

35

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Chuyªn ®Ò 8: DUNG DỊCH I. LÝ THUYẾT 1. Dung dịch, dung môi, chất tan - Dung môi là chất có khả năng hòa tan chất khác để tạo thành dung dịch.

- Chất tan là chất bị hòa tan trong dung môi.

- Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất của dung môi và chất tan.

Ví dụ: Hòa tan muối ăn trong nước được dung dịch muối ăn. (Dung môi: H2O, chất tan: NaCl, dung dịch NaCl) 2. Dung dịch chưa bão hòa, dung dịch bão hòa Ở một nhiệt độ xác định: - Dung dịch chưa bão hòa là dung dịch có thể hòa tan thêm chất tan đó.

- Dung dịch bão hòa là dung dịch không thể hòa tan thêm chất tan đó nữa.

3. Độ tan của một chất trong nước a. Định nghĩa: Độ tan ( kí hiệu là S) của một chất trong nước là số gam chất đó hòa tan trong 100 gam nước để tạo thành dung dịch bão hòa ở một nhiệt độ xác định.

Ví dụ: Ở 25oC: Sđường = 204 g. Nghĩa là: Ở 25oC: 204 g đường tan trong 100 g nước để tạo thành dd bão hòa. m ct a.1 Công thức: S = ⋅100 (gam/100g H2O) mH O 2

C% S ⋅100 => C% = ⋅100% (C% là nồng độ % của dung dịch bão hòa) 100 − C% 100 + S a.2 Bài toán xác định lượng kết tinh: *Khi làm lạnh một dung dịch bão hòa chất tan rắn thì độ tan thường giảm xuống, vì vậy có một phần chất rắn không tan bị tách ra (gọi là phần kết tinh): + Nếu chất kết tinh không ngậm nước thì lượng nước trong hai dung dịch bão hòa bằng nhau. + Nếu chất rắn kết tinh có ngậm nước thì lượng nước trong dung dịch sau ít hơn trong dung dịch ban đầu: m H O (dd sau) = m H O (dd bñ) - m H O (KT) S=

2

2

2

*Các bước giải toán: TH1: chất kết tinh không ngậm nước B1: Xác định m ct và m H O có trong ddbh ở t0 cao.

2

TH 2: chất kết tinh ngậm nước B1: Xác định m ct và m H O có trong ddbh ở t0 cao.

2

0

có trong ddbh ở t thấp ( lượng B2: Đặt số mol của hiđrat bị kết tinh là a (mol) ⇒ m ct (KT) vaø m H O (KT)

B2: Xác định m ct nước không đổi) S m ct = ⋅m 100 H2O B3: Xác định lượng chất kết tinh: m KT = m ct (nhieät ñoä cao) − mct (nhieät ñoä thaáp)

2

B3: Lập phương trình biểu diễn độ tan của dung ∆mct dịch sau (theo ẩn a). S2 = ⋅100 ∆m H O 2

B4: Giải phương trình và kết luận. *Phương pháp đường chéo: Có thể giải được các bài toán xđ lượng kết tinh bằng PP đường chéo. Muốn làm được điều này chúng ta phải đặt giả thiết ngược.

Rắn (KT) m1 C% = x z−y z% m 1 = z−y ddbh sau m2 C% = y x−z Suy ra ta có : m x−z 2 Nếu biết khối lượng dung dịch ban đầu thì ta hoàn toàn tính được khối lượng chất rắn kết tinh (dù chất này có ngậm nước hay không ngậm nước) Chú ý: Muốn xác định kết tủa (của chất ít tan) có tồn tại hay không thì cần xét nồng độ của dung dịch thu được đã đến nồng độ bão hòa hay chưa. Nếu chưa thì kết tủa không tồn tại, ngược lại thì kết tủa tồn tại. b. Những yếu tố ảnh hưởng đến độ tan: - Độ tan của chất rắn trong nước phụ thuộc vào nhiệt độ. Thường: to tăng thì độ tan tăng.

- Độ tan của chất khí trong nước phụ thuộc vào nhiệt độ và áp suất (p). Nếu giảm to và tăng p thì độ tan tăng.

36

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ c. Tính tan trong nước của một số axit, bazơ, muối: Tan Còn lại Li, K, Na, Ba, NH4, Sr, Ca

Không tan (↓) H2SiO3 Mg → FeIII Pb

-Cl, -Br -I =S =SO4 =SO3

Li, K, Na, NH4, CrIII, FeII, FeIII, Ni, Sn Còn lại Còn lại Còn lại Còn lại Li, K, Na, NH4

=CO3

Li, K, Na, NH4

-NO3 ≡ PO4 =SiO3

100% K, Na, NH4 Còn lại

CH3COOMuối axit

Còn lại Đa số

Axit (HnA) Bazơ M(OH)m -F

Ba, Sr, Ca, Mg, Al, Zn

Pb, Ag Pb, Ag, HgII Zn, Pb, FeII, Cu, HgII, Ag Ba, Pb, Sr, Ca, Ag Ba, Sr, Ca, Mg, Zn, Pb, FeII, Ag Ba, Sr, Ca, Mg, Zn, Pb, FeII, Ag Li

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Ghi chú Al, Zn, CrIII, Pb, Be, Sn tan trong dd kiềm; Zn, CuII, Ag tan trong dd NH3

FeIII, CuII khử thành FeII, CuI Al, CrIII, FeIII thủy phân FeIII khử thành FeII; Al, CrIII, CuII, HgII không tồn tại Al, CrIII, FeIII thủy phân; CuII, HgII không tồn tại

Còn lại Ba, Ca, Zn, Pb, Fe, Mn, Ag Al, CrIII, FeIII thủy phân

4. Nồng độ dung dịch: Xét 2 loại nồng độ: nồng độ phần trăm (C%) và nồng độ mol (CM) - Nồng độ phần trăm (kí hiệu là C%) của một dung dịch cho ta biết số gam chất tan có trong 100 gam dung dịch. m × 100% m × 100% C % × m dd C % = ct => m dd = ct => mct = . mdd C% 100% m m dd = mct + m dm ; m dd = Vdd (ml ) × D (g/ml) => Vdd (ml ) = dd D C % × m dd V (ml ) × D × C % C ×M C% = M ; n= ; n = dd 10 × D 100% × M 100% × M - Nồng độ mol (kí hiệu là CM) của dung dịch cho biết số mol chất tan có trong 1 lít dung dịch. n n C M = ct (mol − M ) => n = C M × Vdd => Vdd = l Vdd CM 5. Pha chế dung dịch *Bài toán pha loãng hay cô đặc một dung dịch.

- Khi pha loãng, nồng độ dung dịch giảm. Còn cô đặc, nồng độ dung dịch tăng.

- Dù pha loãng hay cô đặc, số mol và khối lượng chất tan luôn luôn không thay đổi. *Bài toán hoà tan một hoá chất vào nước hay vào một dung dịch cho sẵn.

- Hoá chất đem hoà tan có thể là chất khí, chất lỏng hay chất rắn.

- Sự hoà tan có thể gây ra hay không gây ra phản ứng hoá học giữa chất đem hoà tan với H2O hoặc chất tan trong dung dịch cho sẵn. *Bài toán pha trộn hai hay nhiều dung dịch.

Khi pha trộn 2 hay nhiều dung dịch với nhau có thể xảy ra hay không xảy ra phản ứng hoá học giữa chất tan của các dung dịch ban đầu.

Chú ý: + Pha trộn các chất tan giống nhau: - Không có phản ứng hóa học.

- Số mol, khối lượng chất tan trong dung dịch tạo thành bằng tổng số mol, khối lượng các chất tan đem trộn. + Pha trộn các chất tan khác nhau: - Có thể có phản ứng hóa học xảy ra.

- Dung dịch thu được có thể chỉ có một chất tan, có thể có nhiều chất tan - Tính khối lượng dung dịch tạo thành có thể theo CT: mdd thu được = (tổng mcác chất trộn) - mkết tủa - mchất khí. *Sơ đồ đường chéo: (nếu là dd thì tổng của mdd) Trộn lẫn hai dung dịch sau : * Dung dịch A có khối lượng là m1 gam, nồng độ C1 (C% hoặc CM), khối lượng riêng là D1 g/ml.

37

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 *Dung dịch B có khối lượng là m2 gam, nồng độ C2 (C% hoặc CM), khối lượng riêng là D2 g/ml. *Dung dịch thu được có nồng độ C và khối lượng riêng D. (Hai dd này phải cùng loại chất tan, nếu là chất rắn tan trong dung môi thì chất rắn đó phải hòa tan hoặc pư với dung môi để cho ra cùng loại chất tan).

Sơ đồ đường chéo cho các trường hợp như sau : a) Nếu C1, C2, C là nồng độ phần trăm thì tỉ lệ về khối lượng của hai dung dịch được tính theo sơ đồ sau : m1 C1 |C2 – C| m1 |C2 − C | ⇒ = C m2 | C − C1 | m2 C2 |C – C1| b) Nếu C1, C2, C là nồng độ mol thì tỉ lệ về thể tích của hai dung dịch được tính theo sơ đồ sau : V1 C1 |C2 – C| V1 |C2 − C | ⇒ = C V2 | C − C1 | V2 C2 |C – C1| c) Với khối lượng riêng D, ta có tỉ lệ thể tích các dung dịch là : V1 D1 |D2 – D| V |D2 − D | ⇒ 1 = D V2 | D − D1 | D2 |D – D1| V2 Lưu ý :* Các chất rắn khan khi hòa tan vào nước (không phản ứng với nước) tạo thành dung dịch tương ứng (chẳng hạn như NaCl, KOH,…) được xem như là dung dịch có nồng độ 100%. * Các dung môi (ví dụ như nước) được xem như là dung dịch có nồng độ 0%.

II. BÀI TẬP 1. Bài tập về độ tan Bài 1. Làm lạnh 600 g ddbh NaCl từ 900C → 100C thì có bao nhiêu gam tinh thể NaCl tách ra. Biết độ tan của NaCl ở 900C và 100C lần lượt là: 50gam và 35 gam.

Giải: * Ở 900C có T = 50 gam nên ta có : 100gam H2O + 50g NaCl → 150g ddbh ? ?

600g 600 ⋅ 50 ⇒ m NaCl (tan) = = 200g ⇒ m H 2O (dung moâi) = 600 − 200 = 400g ( không đổi) 150 100 gam H2O hoà tan được 35 g NaCl * Ở 100C có T = 35 g nên ta có : 400g → ?

400 ⋅ 35 ⇒ m NaCl (tan) = = 140g 100 Khối lượng NaCl kết tinh : 200 – 140 = 60 gam Bài 2. Độ tan của CuSO4 ở 850C và 120C lần lượt là 87,7g và 35,5g . Khi làm lạnh 1887 gam dung dịch bão hoà CuSO4 từ 800C → 120C thì có bao nhiêu gam tinh thể CuSO4.5H2O tách ra khỏi dung dịch.

Giải: Lưu ý vì chất kết tinh ngậm nước nên lượng nước trong dung dịch thay đổi Ở 850C , TCuSO4 = 87,7 gam ⇒ 187,7 gam ddbh có 87,7 gam CuSO4 + 100g H2O 1887g ---------------→ 887gam CuSO4 + 1000g H2O Gọi x là số mol CuSO4.5H2O tách ra => khối lượng H2O tách ra: 90x (gam) Khối lượng CuSO4 tách ra: 160x (gam) 887 − 160x 35,5 Ở 120C, TCuSO4 = 35,5 nên ta có phương trình : = => x = 4,08 mol 1000 − 90x 100 Khối lượng CuSO4.5H2O kết tinh: 250.4,08 = 1020 gam Bài 3. Cho 0,2 mol CuO tan hoàn toàn trong H2SO4 20% đun nóng, sau đó làm nguội dung dịch đến 100C. Tính khối lượng tinh thể CuSO4.5H2O đã tách ra khỏi dd, biết rằng độ tan của CuSO4 ở 100C là 14,4 gam/100g H2O. Giải: CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O 0,2 0,2 0,2 0,2 ( mol)

38

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 0, 2 ⋅ 98 ⋅100% Khối lượng dd H2SO4: = 98 gam 20 Khối lượng CuSO4 tạo ra : 0,2× 160 = 32 gam Gọi x là số mol CuSO4.5H2O tách ra ⇒ mdd (sau pư ) = (0,2× 80) + 98 – 250x ( gam) Vì độ tan của CuSO4 ở 100C là T = 14,4 gam , nên ta có: 32 − 160x 14, 4 = giải ra x = 0,1228 mol ⇒ mCuSO .5H O (KT) = 30, 7 gam 112 − 250x 114, 4 4 2 0 Bài 4. Có 600 gam dung dịch KClO3 bão hoà ( 20 C) nồng độ 6,5% cho bay bớt hơi nước sau đó lại giữ hỗn hợp ở 200C ta được một hỗn hợp có khối lượng chung là 413gam. a) Tính khối lượng chất rắn kết tinh b) Tính khối lượng nước và khối lượng KClO3 trong dung dịch còn lại.

Giải: làm bay hơi bớt nước một dd bão hoà và đưa về nhiệt độ ban đầu thì luôn có xuất hiện chất rắn kết tinh Đặt khối lượng rắn KT là: x (g), gọi lượng dung dịch sau khi bay hơi là: y (g)  x + y = 413  ⇒ hệ pt :  => x = 13; y = 400 6, 5y x + = 39  100 Bài tập tương tự: Bài 5. Có 540 g ddbh AgNO3 ở 100C, đun nóng dd đến 600C thì phải thêm bao nhiêu gam AgNO3 để đạt bảo hoà.

Biết độ tan AgNO3 ở 100C và 600C lần lượt là 170g và 525gam.

Bài 6. Xác định lượng kết tinh MgSO4.6H2O khi làm lạnh 1642g ddbh từ 800C xuống 200C. Biết độ tan của MgSO4 là 64,2 g ( 800C) và 44,5g (200C).

Bài 7. Cho biết nồng độ dd bão hòa KAl(SO4)2 ở 200C là 5,56% a) Tính độ tan của KAl(SO4)2 ở 200C b) Lấy m gam dung dịch bão hoà KAl(SO4)2.12H2O ở 200C để đun nóng bay hơi 200g nước, phần còn lại làm lạnh đến 200C. Tính khối lượng tinh thể phèn KAl(SO4)2.12H2O kết tinh.

Bài 8. Cho biết độ tan của CaSO4 là 0,2 gam/100g nước ở nhiệt độ 200C và khối lượng riêng của dung dịch bão hoà CaSO4 ở 200C là D =1g/ml. Nếu trộn 50ml dung dịch CaCl2 0,012M với 150ml dung dịch Na2SO4 0,04M (ở 200C) thì có kết tủa xuất hiện hay không ?

Hướng dẫn: tính nồng độ của CaSO4 trong dung dịch thu được, nếu bé hơn nồng độ bão hoà thì không có kết tủa (và ngược lại). Kết quả: không có kết tủa.

Bài 9. Ở 120C có 1335gam dung dịch bão hoà CuSO4. Đun nóng dung dịch lên đến 900C. Hỏi phải thêm vào dung dịch bao nhiêu gam CuSO4 nữa để được dung dịch bão hoà ở nhiệt độ này.

Biết độ tan CuSO4 ở 120C và 900C lần lượt là 33,5g và 80g (ĐS: 465gam CuSO4 ) Bài 10. Thêm dẫn dung dịch KOH 33,6% vào 40,3ml dung dịch HNO3 37,8% ( D = 1,24 g/ml) đến khi trung hoà hoàn toàn thì thu được dung dịch A. Đưa dung dịch A về 00C thì được dung dịch B có nồng độ 11,6% và khối lượng muối tách ra là m (gam). Hãy tính m và cho biết dung dịch B đã bão hoà chưa ? vì sao ? ĐS: m = 21,15 gam, dung dịch đã bão hoà vì có m ( gam ) muối không tan thêm được nữa 2. Bài tập về nồng độ dung dịch, pha chế dung dịch. a. Vận dụng công thức Bài 11. Xác định nồng độ phần trăm của dung dịch thu được khi: a) Thêm 1l nước vào 500ml dung dịch HNO3 32% (D = 1,2 g/ml). b) Cô cạn 76,34l dung dịch NaOH 28% (D = 1,31 g/ml) thành 70kg dung dịch mới.

Bài 12. Tính nồng độ các chất có trong dung dịch sau phản ứng trong các trường hợp sau : a) Sục 2,24l CO2 vào 500ml dung dịch NaOH 0,2M. b) Dẫn 11,2l SO2 và 420g dung dịch KOH 20%. c) Sục 13,2g CO2 vào 500ml dung dịch Ca(OH)2 0,4M. (Biết các thể tích khí đo ở đktc).

Bài 13. Xác đÞnh nång ®é % cña dung dÞch thu ®−îc trong c¸c tr−êng hîp sau ®©y a/ Dung dÞch NaOH 2M cã khèi l−îng riªng d = 1,08 (g/ml) b/ Dung dÞch H2SO4 8M cã d = 1,44 (g/ml) c/ Dung dÞch CaCl2 2,5M cã d = 1,2 (g/ml) 39

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Bài 14. §iÒu chÕ dung dÞch a/ CÇn bao nhiªu gam NaNO3 vµ n−íc ®Ó ®iÒu chÕ 700ml dung dÞch NaNO3 20%, khèi l−îng dung dÞch lµ: d = 1,1429 (g/ml) b/ CÇn bao nhiªu gam chÊt tan nguyªn chÊt vµ n−íc cÇn lÊy ®Ó pha thµnh 3 lÝt dung dÞch NaOH 10%, khèi l−îng riªng d = 1,115 (g/ml). X¸c ®Þnh nång ®é mol/l c/ CÇn bao nhiªu gam chÊt tan nguyªn chÊt vµ n−íc cÇn lÊy ®Ó pha thµnh 700g dung dÞch AgNO3 20% d/ X¸c ®Þnh thÓ tÝch dung dÞch HCl 10M vµ thÓ tÝch H2O cÇn dïng ®Ó pha thµnh 400ml dung dÞch HCl 2M e/ X¸c ®Þnh l−îng n−íc cÇn dïng ®Ó hoµ tan 188g K2O ®Ó ®iÒu chÕ dung dÞch KOH 5,6% g/ CÇn pha trén dung dÞch HNO3 0,2M víi dung dÞch HNO3 1M theo tØ sè vÒ thÓ tÝch b»ng bao nhiªu ®Ó thu ®−îc dung dÞch 0,4M Bài 15. §Ó hoµ tan hoµn toµn 64 g oxit cña kim lo¹i cã ho¸ trÞ III cÇn võa ®ñ 800ml dung dÞch axit nitric 3M. a. T×m c«ng thøc oxit kim lo¹i trªn? b. T×m nång ®é mol cña dd muèi thu ®−îc sau ph¶n øng (biÕt thÓ tÝch dung dÞch kh«ng thay ®æi) Gi¶i a. Gäi M lµ kim lo¹i ho¸ trÞ III trong oxit => C«ng thøc tæng qu¸t cña oxit lµ M2O3 nHNO3 = 0,8.3 = 2,4 mol PTHH: M2O3 + 6HNO3 ---> 2M(NO3)3 + 3H2O Theo PT: 1 mol 6 mol 2 mol Theo bµi ra: n mol 2,4 mol 0,8mol 64 2,4 160 − 48 = 0,4 mol => M M 2O3 = = 160 gam => 2M + 48 = 160 <=> M = = 56 gam => n = 6 0,4 2 M cã nguyªn tö khèi b»ng 56 vµ ho¸ trÞ III. VËy kim lo¹i ®ã lµ S¾t.

CTHH cña oxit lµ: Fe2O3 0,8 n = =1M b. CM (dd Fe(NO3)3) = V 0,8 b. Pha trộn dung dịch không xảy ra phản ứng Bài 16. Có hai dd HNO3 40% (D = 1,25) và 10% (D = 1,06). Cần lấy mỗi dd bao nhiêu ml để pha thành 2 l dung dịch HNO3 15% (D = 1,08).

Bài 17. Tính khối lượng dung dịch HCl 38% (D = 1,194g/ml) và dung dịch HCl 8% (D = 1,039g/ml) dùng để pha trộn thành 4l dung dịch HCl 20% (D = 1,19g/ml).

Bài 18. Cần lấy bao nhiêu ml dd HCl có nồng độ 36% (D = 1,19) để pha thành 5l dd axit HCl có nồng độ 0,5M. Bài 19. Phải hòa tan thêm bao nhiêu gam KOH nguyên chất vào 1200g dd KOH 12% để có dd KOH 20%.

Bài 20. Cần dùng ? lít H2SO4 có D = 1,04 vào bao nhiêu lít nước cất để pha thành 10l dd H2SO4 có D = 1,28 ?

Bài 21. Cần bao nhiêu mol NaOH rắn và bao nhiêu lít NaOH 0,5M để pha được 1,2 l dd NaOH 2M. Biết D của dung dịch 2M là 1,05.

Bài 22. Để pha được 500ml dung dịch nước muối sinh lí (CM = 0,9M) cần lấy V mililít dung dịch NaCl 3M pha với nước cất. Xác định giá trị của V. Bài 23. Hòa tan 200g SO3 vào m gam dd H2SO4 49% ta được dung dịch H2SO4 78,4%. Xác định giá trị của m.

Bài 24. Trộn 2 lít dung dịch HCl 4M vào 1 lít dung dịch HCl 0,5M. Tính nồng độ mol của dung dịch mới.

Bài 25. Trộn 150g dung dịch NaOH 10% vào 460g dung dịch NaOH x% để tạo thành dung dịch 6%. Tính x.

Bài 26. Có ba dung dịch H2SO4. Dung dịch A có nồng độ 14,3M (D = 1,43g/ml). Dung dịch B có nồng độ 2,18M (D = 1,09g/ml). Dung dịch C có nồng độ 6,1M (D = 1,22 g/ml). Trộn A và B theo tỉ lệ mA : mB bằng bao nhiêu để thu được dung dịch C ?

Bài 27. Có hai dung dịch, H2SO4 80% và HNO3 chưa rõ nồng độ. Hỏi phải trộn hai dung dịch này theo tỉ lệ khối lượng là bao nhiêu để được một dung dịch mới trong đó H2SO4 có nồng độ là 60% và HNO3 có nồng độ là 20%.

Tính nồng độ phần trăm của dung dịch HNO3 ban đầu.

Bài 28. Có V1 lít dung dịch HCl chứa 9,125g chất tan (dung dịch A). Có V2 lít dung dịch HCl chứa 5,475g chất tan (dung dịch B). Trộn V1 lít dung dịch A vào V2 lít dung dịch B thu được dung dịch C có V3 = 2 lít. a) Tính CM của dung dịch C. b) Tính CM của dung dịch A và B biết C M A − C M B = 0,4 .

40

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 c. Pha trộn dung dịch xảy ra phản ứng Bài 29. a) Tính thể tích dd axit chứa H2SO4 1M và HCl 2M để trung hòa 200ml dd NaOH 20% (D = 1,2g/ml). b) Tính khối lượng dung dịch chứa hỗn hợp NaOH 20% và Ba(OH)2 8,55% cần thiết để trung hòa 224g dung dịch HNO3 4,5M (D = 1,12g/ml).

Bài 30. Có hai dung dịch NaOH (B1 ; B2) và một dung dịch H2SO4 (A). Trộn B1 với B2 theo tỉ lệ thể tích 1 : 1 thì được dung dịch X. Trung hòa một thể tích X cần một thể tích dung dịch A. Trộn B1 với B2 theo tỉ lệ thể tích 2 : 1 thì được dung dịch Y. Trung hòa 30ml Y cần 32,5ml dung dịch A. Tính tỉ lệ thể tích B1 và B2 phải trộn để sao cho khi trung hòa 70ml dung dịch Z tạo ra cần 67,5ml dung dịch A. Bài 31. Dung dịch A là dd H2SO4, dung dịch B là dd NaOH. Trộn A và B theo tỉ số VA : VB = 3 : 2 thì được dung dịch X có chứa A dư. Trung hòa 1l X cần 40g dung dịch KOH 28%. Trộn A và B theo tỉ số VA : VB = 2 : 3 thì được dung dịch Y có chứa B dư. Trung hòa 1l Y cần 29,2g dd HCl 25%. Tính nồng độ mol của A và B. Bài 32. Tính nồng độ mol của dung dịch H2SO4 và dung dịch NaOH, biết rằng: - 30ml dung dịch H2SO4 được trung hòa bởi 20ml dung dịch NaOH và 10ml dung dịch KOH 2M. - 30ml dung dịch NaOH được trung hòa bởi 20ml dung dịch H2SO4 và 5ml dung dịch HCl 1M. Bài 33. Dung dịch A là HCl, dung dịch B là NaOH. Lấy 10ml dung dịch A pha loãng bằng nước thành 1l thì thu được dung dịch HCl có nồng độ 0,01M. Tính nồng độ mol của dung dịch A. Để trung hòa 100g dung dịch B cần 150ml dung dịch A. Tính C% của dung dịch B. d. Tổng hợp Bài 34. Có 16ml dung dịch HCl nồng độ xM (dung dịch A). Thêm nước vào dung dịch A đến thể tích toàn bộ dung dịch là 20ml. Lúc này CM của dung dịch mới là 0,1. a) Tính x. b) Lấy 10ml dung dịch A trung hòa vừa hết V lít dung dịch KOH 0,5M. Tính V và CM của dung dịch sau phản ứng.

Bài 35. Trộn 200ml dung dịch HNO3 (dung dịch X) với 300ml dung dịch HNO3 (dung dịch Y) ta được dung dịch Z. Cho dung dịch Z tác dụng với 14g CaCO3 thì phản ứng vừa đủ. a) Tính CM của dung dịch Z. b) Dung dịch X được pha từ dung dịch Y bằng cách pha thêm nước vào dung dịch Y theo tỉ lệ V H 2 O = 3 .

VY 1 Tính CM của dung dịch X và dung dịch Y. Bài 36. Trung hòa 100ml hỗn hợp hai axit HCl và HNO3 cần 250ml dung dịch KOH 0,2M. Nếu trung hòa 50ml dung dịch trên bằng dung dịch KOH thì thu được 2,26g muối khan. a) Tính CM của hai dung dịch đầu. b) Cho 2g một oxit kim loại vào 100ml hỗn hợp hai axit trên thì tác dụng vừa đủ. Tìm tên kim loại.

Bài 37. Có một dung dịch A chứa dung dịch axit HNO3 và HCl. Để trung hòa 10ml dung dịch này người ta phải thêm 30ml dung dịch NaOH 1M. a) Tính nồng độ mol/l của hai axit có trong dung dịch. b) Cho dư dung dịch AgNO3 vào 100ml dung dịch A. Ở đây người ta thu được dung dịch B và kết tủa trắng mà sau khi làm khô cân được 14,35g.

- Tính nồng độ từng axit trong dung dịch B. - Hãy tính số mililít dung dịch NaOH 1M phải dùng để trung hòa lượng axit trong dung dịch B. Bài 38. Có một lọ đựng 150ml dung dịch HCl 10% (D = 1,047g/ml) và lọ khác đựng 250ml dung dịch HCl 2M. Trộn hai dung dịch axit này với nhau ta được dung dịch HCl (dung dịch A). Biết rằng 40ml dung dịch A tác dụng vừa đủ với 2,7g hỗn hợp hai kim loại Zn và Fe. a) Tính nồng độ mol/l của dung dịch A. b) Xác định thành phần phần trăm theo khối lượng của mỗi kim loại có trong hỗn hợp.

Bài 39. Người ta cân 3g một loại HCl đậm đặc. Sau đó, cho phản ứng với lượng dư dung dịch AgNO3. Kết tủa tạo thành được lọc, rửa sạch, làm khô và cân được 4,305g. Biết rằng khối lượng riêng của dung dịch HCl đậm đặc là 1,15g/ml. a) Hãy tính nồng độ mol/l của loại HCl đậm đặc đã dùng. b) Tính thể tích khí hiđro clorua ở điều kiện tiêu chuẩn đã hòa tan trong 1l nước. c) Tính số mililít loại HCl đậm đặc này phải lấy để pha chế được 1l dung dịch HCl 10% (D = 1,05g/ml).

41

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Bài 40. Hỗn hợp Na2SO4 và K2SO4 có khối lượng là 22,9g hòa tan vào nước được dung dịch có nồng độ 11,45%.

Cho 100g dung dịch BaCl2 vào dung dịch A, phản ứng vừa đủ. Sau phản ứng thu được 34,95g kết tủa. a) Tính thành phần phần trăm theo khối lượng của hỗn hợp đầu. b) Tính C% của mỗi chất tan trong dung dịch.

Bài 41. Một dung dịch A chứa AlCl3 và FeCl3. Thêm dần dung dịch NaOH vào 100ml dung dịch A cho đến dư.

Sau đó lọc lấy kết tủa rửa sạch, sấy khô và nung ở nhiệt độ cao đến khối lượng không đổi cân được 2g. Mặt khác, người ta phải dùng hết 40ml dung dịch AgNO3 nồng độ 2M để làm kết tủa hết muối clorua có trong 50ml dung dịch A. Tính nồng độ mol/l của AlCl3 và FeCl3 trong dung dịch A. Bài 42. Cho một đinh sắt nặng 6g nhúng vào dung dịch CuSO4 1M có thể tích là 100ml. Sau một thời gian lấy đinh sắt, lau khô rồi đem cân lên thấy khối lượng là 6,12g. Tính CM của dung dịch sau phản ứng. Coi như thể tích không thay đổi.

Bài 43. Trộn hai dung dịch AgNO3 0,44M và Pb(NO3)2 0,36M theo thể tích bằng nhau, được dung dịch A. Thêm 0,828g bột Al vào 100ml dung dịch A được chất rắn B và dung dịch C. a) Tính khối lượng chất rắn B. b) Cho 20ml dung dịch NaOH nồng độ C mol/l thu được 0,936g kết tủa. Tính C. Bài 44. Cho 1,36g hỗn hợp A gồm bột kim loại sắt và magiê vào 400ml dung dịch CuSO4 chưa biết nồng độ. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn ta thu được chất rắn B cân nặng 1,84g và dung dịch C. Cho dung dịch C tác dụng với dung dịch xút dư khi có mặt không khí, sau đó lấy kết tủa đem nung ở nhiệt độ cao thì thu được hỗn hợp oxit cân nặng 1,2g. Tính khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp ban đầu và nồng độ mol của dung dịch CuSO4.

Bài 45. Cho 2,144g hỗn hợp A gồm Fe và Cu tác dụng với 0,2l dung dịch AgNO3 chưa biết nồng độ. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được dung dịch B và 7,168g chất rắn C. Cho dung dịch B tác dụng với dung dịch NaOH dư, lọc kết tủa nung trong không khí đến khối lượng không đổi thu được 2,56g chất rắn. a) Tính % các khối lượng kim loại trong A. b) Tính nồng độ mol của dung dịch AgNO3.

Bài 46. Cho 21,44g hỗn hợp Fe và Cu vào 2l dung dịch AgNO3. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 71,68g chất rắn A và dung dịch B. Cho NaOH dư vào dung dịch B thấy có kết tủa. Lọc lấy kết tủa đem nung trong không khí đến khối lượng không đổi được 25,6g chất rắn. Tính khối lượng Fe và Cu ban đầu và nồng độ mol của dung dịch AgNO3.

Bài 47. Cho 2,8g bột Fe và 0,81g bột Al vào 100ml dung dịch A chứa Cu(NO3)2 và AgNO3. Khuấy kĩ đến khi phản ứng kết thúc. Sau phản ứng còn lại chất rắn B gồm 3 kim loại có khối lượng là 8,12g. Cho chất rắn B tác dụng với dung dịch HCl dư thu được 0,672l khí H2 (ở đktc). Tính nồng độ mol/l của từng muối trong dd A. Bài 48. Tính nồng độ các chất có trong dung dịch sau phản ứng trong các trường hợp sau : a) Sục 2,24l CO2 vào 500ml dung dịch NaOH 0,2M. b) Dẫn 11,2l SO2 và 420g dung dịch KOH 20%. c) Sục 13,2g CO2 vào 500ml dung dịch Ca(OH)2 0,4M (Biết các thể tích khí đo ở đktc).

Bài 49. Nhiệt phân hoàn toàn 20g muối cacbonat kim loại hóa trị II được chất rắn A và khí B. Dẫn toàn bộ khí A vào 150ml dung dịch Ba(OH)2 1M được 19,7g kết tủa. a) Tính khối lượng chất rắn A. b) Xác định công thức muối cacbonat.

Bài 50. Hòa tan hoàn toàn 10,2g một oxit kim loại hóa trị III cần 331,8g dung dịch H2SO4 thì vừa đủ. Dung dịch sau phản ứng có nồng độ 10%. a) Tìm tên kim loại. c) Tính C% của dung dịch axit.

Bài 51. Hòa tan hoàn toàn một oxit kim loại hóa trị III cần x gam dung dịch H2SO4 12,25% thì vừa đủ. Sau phản ứng thu được dung dịch muối có nồng độ 15,36%. Xác định tên kim loại.

Bài 52. Cho 16g oxit sắt có công thức FexOy tác dụng với 120ml dung dịch HCl thì thu được 32,5g muối khan.

Tìm công thức của oxit sắt. Tính CM của dung dịch HCl. Bài 53. Cho m gam MgO tác dụng vừa đủ với m gam dung dịch HCl 3,65%. Sau phản ứng thu được (m + 5,5) gam muối. Tính m và C% của dung dịch muối.

Bài 54. Tính C% của một dung dịch H2SO4 nếu biết rằng khi cho một lượng dung dịch này tác dụng với lượng dư hỗn hợp Na – Mg thì lượng H2 thoát ra bằng 4,5% khối lượng dung dịch axit đã dùng.

42

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 BT x¸c ®Þnh CTHH cña oxit: B1.1: Cho 4,48g mét oxit cña kim lo¹i t¸c dông hÕt víi 7,84g axit H2SO4. X¸c ®Þnh CT cña oxit trªn?

2: §Ó hoµ tan hoµn toµn 64g oxit cña kim lo¹i ho¸ trÞ III cÇn võa ®ñ 800ml dung dÞch axit HNO3 3M. T×m c«ng thøc cña oxit trªn?

B2.1: Hoµ tan hoµn toµn 20,4g oxit kim lo¹i A, ho¸ trÞ III trong 300ml dung dÞch axit H2SO4 th× thu ®−îc 68,4g muèi khan. T×m c«ng thøc cña oxit trªn?

2: Hoµ tan 3,06g oxit MxOy b»ng dung dich HNO3 d− sau ®ã c« c¹n th× thu ®−îc 5,22g muèi khan. H·y x¸c ®Þnh kim lo¹i M biÕt nã chØ cã mét ho¸ trÞ duy nhÊt.

H−íng dÉn gi¶i: PTHH: MxOy + 2yHNO3 -----> xM(NO3)2y/x + yH2O 3,06 5,22 Tõ PTP¦ ta cã tØ lÖ: = ---> M = 68,5.2y/x M x + 16 y M x + 124 y Trong ®ã: §Æt 2y/x = n lµ ho¸ trÞ cña kim lo¹i. VËy M = 68,5.n (*) Cho n c¸c gi¸ trÞ 1, 2, 3, 4. Tõ (*) ---> M = 137 vµ n =2 lµ phï hîp.

Do ®ã M lµ Ba, ho¸ trÞ II. 3: Hoµ tan hoµn toµn mét oxit kim lo¹i ho¸ trÞ II b»ng dung dÞch H2SO4 14% võa ®ñ th× thu ®−îc mét dung dÞch muèi cã nång ®é 16,2%. X¸c ®Þnh c«ng thøc cña oxit trªn. §¸p sè: MgO 4: Khi hoµ tan mét l−îng cña mét oxit kim lo¹i ho¸ trÞ II vµo mét l−îng võa ®ñ dung dÞch axit H2SO4 4,9%, ng−êi ta thu ®−îc mét dung dÞch muèi cã nång ®é 5,78%. X¸c ®Þnh c«ng thøc cña oxit trªn?

H−íng dÉn: §Æt c«ng thøc cña oxit lµ RO PTHH: RO + H2SO4 ----> RSO4 + H2O (MR + 16) 98g (MR + 96)g Gi¶ sö hoµ tan 1 mol (hay MR + 16)g RO Khèi l−îng dd RSO4(5,87%) = (MR + 16) + (98 : 4,9).100 = MR + 2016 M R + 96 .100% = 5,87% C% = M R + 2016 Gi¶i ph−¬ng tr×nh ta ®−îc: MR = 24, kim lo¹i ho¸ trÞ II lµ Mg. §¸p sè: MgO B3: Hoµ tan hoµn toµn 1 gam oxit cña kim lo¹i R cÇn dïng 25ml dung dÞch hçn hîp gåm axit H2SO4 0,25M vµ axit HCl 1M. T×m c«ng thøc cña oxit trªn. §¸p sè: Fe2O3 B4.1: §èt ch¸y hoµn toµn 1 gam nguyªn tè R cÇn 0,7 lit oxi (®ktc), thu ®−îc hîp chÊt X. T×m CT cña R, X? §¸p sè: R lµ S vµ X lµ SO2 2: Khö hÕt 3,48 gam mét oxit cña kim lo¹i R cÇn 1,344 lit H2 (®ktc). T×m c«ng thøc oxit?

Hd: - §©y lµ ph¶n øng nhiÖt luyÖn.

- Tæng qu¸t: Oxit kim lo¹i A + (H2, CO, Al, C, ...) ---> Kim lo¹i A + (H2O, CO2, Al2O3, CO hoÆc CO2) - §iÒu kiÖn: Kim lo¹i A lµ kim lo¹i ®øng sau nh«m. §¸p sè: Fe3O4 B5.1: Hoaø tan hoaøn toaøn 12,1 gam hoãn hôïp boät goàm CuO vaø moät oxit cuûa kim loaïi hoaù trò II khaùc caàn 100 ml dung dòch HCl 3M. Bieát tæ leä mol cuûa 2 oxit laø 1 : 2. a. Xaùc ñònh coâng thöùc cuûa oxit coøn laïi. b. Tính % theo khoái löôïng cuûa moãi oxit trong hoãn hôïp ban ñaàu. ÑS: a) ZnO; b) %CuO = 33,06% vaø %ZnO = 66,94% 2: Cã mét oxit s¾t ch−a râ c«ng thøc, chia oxit nµy lµm 2 phÇn b»ng nhau: a. §Ó hoµ tan hÕt phÇn 1 cÇn dïng150 ml dung dÞch HCl 1,5M. b. Cho luång khÝ H2 d− ®i qua phÇn 2 nung nãng, ph¶n øng xong thu ®−îc 4,2g s¾t. T×m c«ng thøc cña oxit s¾t nãi trªn? §¸p sè: Fe2O3 B6.1: §Ó hoµ tan 9,6g mét hçn hîp ®ång mol (cïng sè mol) cña 2 oxit kim lo¹i cã ho¸ trÞ II cÇn 14,6g axit HCl. X¸c ®Þnh c«ng thøc cña 2 oxit trªn. BiÕt kim lo¹i ho¸ trÞ II cã thÓ lµ Be, Mg, Ca, Fe, Zn, Ba. §¸p sè: MgO vµ CaO 43

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 2: Khử 2,4 g hh CuO và một sắt oxit bằng hiđrô thấy còn lại 1,76 g chất rắn. Nếu lấy chất rắn đó hòa tan bằng dung dịch HCl thì thoát ra 0,448 lít khí (đktc). Xác định công thức của sắt oxit. Biết rằng số mol của 2 oxit trong hỗn hợp bằng nhau.

B7: Hoãn hôïp X goàm 11,2g khoái löôïng M vaø 69,6g oxit MxOy. Neáu cho hoãn hôïp X vaøo dung dòch H2SO4 loaõng thì thu ñöôïc 4,48 lít khí H2 (ñktc).

Neáu cho hoãn hôïp X vaøo dung dòch H2SO4 ñaëc noùng thì thu ñöôïc 10,08 lít khí SO2 (ñktc).

Tìm M vaø MxOy B8: Cho 4,48g oxit cuûa 1 kim loaïi hoaù trò II taùc duïng vöøa ñuû vôùi 100 ml dung dòch H2SO4 0,8M roài coâ caïn dung dòch thì nhaän ñöôïc 13,76g tinh theå muoái ngaäm nöôùc. Tìm coâng thöùc muoái ngaäm H2O naøy. ÑS: CaSO4.2H2O Bµi 2: Hoµ tan 24,8g hçn hîp X gåm ba kim lo¹i: Fe, Mg, Cu vµo H2SO4 ®Æc, nãng cã d− ta thu ®−îc dung dÞch A. C« c¹n dung dÞch A thu ®−îc 132g muèi khan.

MÆt kh¸c 24,8g hhân hîp X cho ph¶n øng víi dung dÞch HCl d− thÊy sinh ra 11,2 lÝt khÝ (®ktc) 1/ ViÕt ph−¬ng tr×nh ph¶n øng?

2/ TÝnh khèi l−îng vµ % khèi l−îng cña mçi kim lo¹i trong hçn hîp X? Bµi 2: Gọi b1, b2 là nồng độ 2 dd NaOH, a là nồng độ dd H2SO4 Khi trộn 1l B1 vs 1l B2 được 2l dd chứa (b1+b2) mol NaOH H2SO4 + 2NaOH--> Na2SO4+2H2O Vì 2 l H2SO4 có 2a mol => b1+b2=4a Trộn 2l B1 vs 1l B2 thì được 3l dd chứa (2b1+b2) mol NaOH trung hòa 30ml Y cần 32,5mlA (có 3,25a mol)=> 2b1+b2=6,5a ta có hệ b1+b2=4a 2b1+b2=6,5a ta đuợc b1=2,5a và b2=1,5a khi trung hòa 70ml dung dịch Z tạo ra thì cần 67,5ml A =>khi trung hòa 7l dung dịch Z tạo ra thì cần 67,5l A (chứa 6,75a mol H2SO4) Theo pt, H2SO4: NaOH =1:2 =>nNaOH trong 7l Z=13,5a Gọi V 2 dd NaOH cần trộn là x,y(l) => 2,5ax + 1,5ay=13,5a, mà x+y=7=> x/y=3/4 Bài 3: Đặt nồng độ mol của dd A là a, của dd B là b. + TH1: Trộn 3l dd A (có 3a mol H2SO4) với 2l dd B (có 2b mol NaOH) được 5l dd X có dư H2SO4 Để trung hoà 5l dd X cần 0,2.5=1 mol KOH PTHH:

~~> H2SO4 dư 0,5 mol.

Ta có pt: 3a-b=0,5 + TH2: Trộn 2l dd A (có 2a mol H2SO4) với 3l dd B (có 3b mol NaOH) được 5l dd Y có dư NaOH 44

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Để trung hoà 5l dd Y cần 0,2.5=1 mol HCl PTHH:

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

~~> NaOH dư 0,5 mol.

Ta có pt: 3b-4a=1 Giải hệ ta được a=0,5, b=1 Vậy nồng độ mol dd A là 0,5M __________________ Bài 4: Gọi x, y là nồng độ của H2SO4 và NaOH H2SO4 --------------> 2H+ + SO42NaOH --------------> Na+ + OHKOH -------------> K+ + OHHCl -----------> H+ + Cl**nH2SO4 trong 30ml: 30/1000*x=0.03x mol

Bài 6 (59) Gọi số mol NaOH rắn là x, dd NaOH 0.5M là y Khối lượng dung dịch NaOH 1.2 lít 2M là m1 = 1.2*1000*1.05 = 1260 gam Số mol NaOH trong 1.2 lít 2M là 2.4mol ---> mNaOH = 2.4*40 = 96 gam ---> khối lượng nước trong dung dịch là m2 = 1260 - 96 = 1164 gam ----> V = 1164/D = 1164ml ---> thể tích của NAOH trong 1.2 lít là 1200 - 1164 = 36 ml Ta có 96 gam NaOH chiếm 36 ml ------->40y_____________40*36y/90 = 16y ml ( 40y là khối lượng NaOH trong dd 0.5M) Ta có thể tích nước trong dd 2M chính là thể tích nước của dd 0.5M --> Thể tích dd 0.5M là V = 16y + 1164 ml = 0.016y +1.164 lít Vậy ta có pt: y/ (0.016y +1.164) = 0.5 ------> y = 0.587 mol Ta có khối lượng NaOH trong dd 2M = Khối lượng NaOH khan + khối lượng NaOH trong dd 0.5M --> Ta có pt : 40x + 0.587*40 = 96 --> x = 1.813 mol

45

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Chuyªn ®Ò 9: CÁC LOẠI HỢP CHẤT VÔ CƠ Có 4 loại hợp chất vô cơ: oxit, axit, bazơ, muối.

A. Oxit (M2Om , MaOb): Căn cứ vào tính chất hoá học nguời ta phân loại như sau: I. Phân loại, tính chất 1. Oxit bazơ: (Thông thường là oxit của kim loại, tương ứng với một bazơ) Liệt kê: Li2O, K2O, Na2O, BaO, CaO, BeO, MgO, Al2O3, ZnO, Cr2O3, FeO, Fe3O4, Fe2O3, NiO, SnO, PbO, CuO, Cu2O, Ag2O, HgO. a. Tác dụng với nước (đk thường): Tạo thành bazơ tan (kiềm) *Lưu ý: Tính chất chỉ đúng đối với những oxit bazơ sau: Li2O, K2O, Na2O, BaO, CaO. Còn những oxit khác thì không xảy ra ở đk thường.

VD: CaO + H2O ---> Ca(OH)2 hay K2O + H2O ---> 2KOH Còn như phản ứng MgO + H2O ---> Không xảy ra. b. Tác dụng với Oxit axit: Một số Oxit bazơ phản ứng với Oxit axit tạo thành muối.

VD: BaO + CO2 ---> BaCO3 hay CaO + SO2 ---> CaSO3 *Lưu ý: Tính chất này đúng khi một trong hai oxit phải có một oxit mạnh (thuộc oxit bazơ mạnh hay oxit axit mạnh tương ứng) c. Tác dụng với axit: Tạo thành muối và nước VD: Al2O3 + 3H2SO4(loãng) ---> Al2(SO4)3 + 3H2O *Lưu ý: Fe3O4 khi tác dụng với axit HCl, H2SO4 loãng tạo thành 2 muối: Fe3O4 + 4H2SO4 loãng ---> FeSO4 + Fe2(SO4)3 + 4H2O hay Fe3O4 + 8HCl ---> FeCl2 + 2FeCl3 + 4H2O Còn khi oxit của kim loại có nhiều số oxi hóa thì sẽ bị oxi hóa lên số oxi hóa cao hơn. d. Khử oxit kim loại: Chỉ có những oxit kim loại đứng sau nhôm mới bị khử.

C CO2 CO CO2 NO + MxOy → M + NO2 H2 H2 O Al Al2O3 Mg MgO ... ...

2. Oxit axit: (thông thường là oxit của phi kim, tương ứng với một axit) Một số oxit của kim loại nhưng xếp vào loại oxit axit như : Mn2O7 (axit tương ứng là KMnO4), ... a. Tác dụng với nước: tạo thành axit tương ứng. *Lưu ý: Phản ứng này chỉ đúng với những oxit axit nào mà khi phản ứng với nước thì tạo thành axit tương ứng như: SO2, SO3, P2O5, N2O5, CO2, NO2....

N2O5 + H2O ---> 2HNO3; 3NO2 + H2O ---> 2HNO3 + NO; P2O5 + 3H2O ---> 2H3PO4 VD: b. Tác dụng với oxit bazơ: tạo thành muối (như tính chất oxit bazơ ở trên) c. Tác dụng với dung dịch bazơ: tạo thành muối và nước.

VD: 2NaOH + SO3 ---> Na2SO4 + H2O * Lưu ý: Oxit axit CO2, SO2 khi tác dụng với dung dịch bazơ thì trước hết tạo ra muối trung hoà và nước. Sau đó nếu còn dư CO2 (hay SO2) thì nó tác dụng với muối trung hoà và nước tạo ra muối axit.

VD: CO2 tác dụng với dung dịch NaOH: 2NaOH + CO2 ---> Na2CO3 + H2O (1) Nếu dư CO2 thì xảy ra phản ứng sau: NaOH + H2O + CO2 ---> 2NaHCO3 (2) 3. Oxit lưỡng tính: chúng ta thường gặp các oxit lưỡng tính sau: BeO, ZnO, Al2O3, PbO, Cr2O3. Là những oxit phản ứng được với cả axit và bazơ nhưng không phản ứng với nước ở đk thường. a. Tác dụng với dung dịch axit: Tạo thành muối và nước VD: ZnO + H2SO4 ---> ZnSO4 + H2O hay Al2O3 + 6HCl ---> 2AlCl3 + 3H2O b. Tác dụng với dung dịch bazơ: Tạo thành muối và nước.

VD: ZnO + 2NaOH ---> Na2ZnO2 + H2O Natri zincat hay Al2O3 + 2NaOH ---> 2NaAlO2 + H2O Natri aluminat 46

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 4. Oxit trung tính: (Không tham gia phản ứng với nước, axit, bazơ mà chỉ tham gia vào phản ứng oxi hoákhử) thường gặp NO, CO, N2O ...

VD: 2NO + O2 ---> 2NO2 hay 3CO + Fe2O3 ---> 2Fe + 3CO2 II. Điều chế Loại chất cần điều Phương pháp điều chế (trực tiếp) TT chế t0 1 Oxit bazơ 1 ) Kim loại + O2  → oxit bazơ.

0

t 2) Bazơ KT  → oxit bazơ + nước.

3 ) Nhiệt phõn một số muối: - Muối cacbonat của kim loại kiềm không bị nhiệt phân, còn lại bị 0

t nhiệt phân: TQ: M2(CO3)n  → M2On + nCO2 (không áp dụng cho 0

t Fe3+, Al3+). Vd: CaCO3  → CaO + CO2 ↑ - Muối sunfat của kim loại kiềm, kiềm thổ không bị nhiệt phân, còn lại bị nhiệt phân ở nhiệt độ cao.

0

t TQ: M2(SO4)n  → M2On + nSO2 + n/2 O2 0

t - Muối nitrat của kim loại từ Mg->Cu  → Oxit + O2 + NO2 0

t → 2CuO + O2 + 4NO2 Ví dụ: 2Cu(NO3)2  0

t *Chú ý: 4Fe(NO3)2  → 2Fe2O3 + 8NO2 + O2 0

t 4Fe(NO3)3  → 2Fe2O3 + 12NO2 + 3O2

2

Oxit axit

0

t 1) Phi kim + O2  → oxit axit.

2) Nhiệt phân một số muối : nitrat, cacbonat, sunfat …(xem nhiệt phân 0

t một số muối). Vd: CaCO3  → CaO + CO2 3) Kim loại + axit (có tính oxh):→ muối HT cao Vd: Zn + 4HNO3 → Zn(NO3)2 + 2H2O + 2NO2 ↑ 4) Khử một số oxit kim loại: (xem nội dung ở tính chất trên) 0

t C + 2CuO  → CO2 + 2Cu 5) Dùng các phản ứng tạo sản phẩm không bền: Ví dụ : CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + H2O + CO2 ↑ B. Axit (HnA): n: hoá trị của gốc axit A I. Phân loại, tính chất Axit mạnh thường gặp HCl, H2SO4, HNO3 và một số axit trung bình yếu thường gặp là H2SO3, H2CO3, H2S, H3PO4... a. Tác dụng với chất chỉ thị: khi cho dung dịch axit vào quỳ tím thì quỳ tím chuyển màu từ tím sang đỏ (Tính chất này giúp ta nhận biết được dung dịch axit bị mất nhãn). Khi cho dung dịch axit vào phenolphtalein (không màu) thì phenolphtalein không đổi màu b. Tác dụng với kim loại: - Với dung dịch axit HCl, H2SO4 loãng tác dụng với những kim loại đứng trước hiđrô trong dãy hoạt động hoá học của kim loại (trang 53 SGK Hoá học 9) tạo thành muối và giải phóng khí hiđrô. (Lưu ý: không phản ứng với những kim loại đứng sau Hiđrô như Cu, Ag, Au, Hg).

VD: Zn + 2HCl ---> ZnCl2 + H2 hay Fe + H2SO4 loãng----> FeSO4 + H2 Cu + HCl ---> không xảy ra hay Cu + H2SO4 loãng---->không xảy ra - Với dung dịch H2SO4đậm đặc và dung dịch HNO3 đun nóng: Tác dụng với hầu hết các kim loại (trừ Au, Pt) nhưng không tạo ra khí hiđrô.

VD: 2Fe + 6H2SO4 (đặc nóng) ---> Fe2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O. Cu + 2H2SO4 (đặc nóng) ---> CuSO4 + SO2 + 2H2O. 3Cu + 8HNO3 (loãng)---> 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O Cu + 4HNO3 (đặc)---> Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O

47

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 - Axit H2SO4 đặc, nguội và HNO3 đậm đặc, nguội: Không tác dụng với các kim loại Fe, Al, Cr. Hiện tượng này được gọi là sự thụ động hoá kim loại. *Dãy hoạt động hoá học của kim loại: Li, K, Ba, Ca, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, H , Cu, Hg, Ag, Pt, Au. c. Tác dụng với bazơ (tan và không tan): phản ứng luôn xảy ra tạo thành muối và nước.

VD: 2HCl + Cu(OH)2 ---> CuCl2 + 2H2O H2SO4 + Ba(OH)2 ---> BaSO4 + 2H2O *Lưu ý: Đối với axit yếu loại đa nấc (dạng gốc axit vẫn còn H hay axit có từ 2 nguyên tử H trở lên) ví dụ như H3PO4, H2SO4, H2SO3, H2CO3, H2S, H3PO4 khi tác dụng với bazơ mạnh như LiOH, NaOH, KOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2 thì tuỳ thuộc vào tỷ lệ số mol axit và bazơ mà ta thu được một muối hay nhiều muối, muối axit hay muối trung tính (trung hoà).

H3PO4 + NaOH ---> Na H2PO4 + H2O (1) H3PO4 + 2 NaOH ---> Na2HPO4 + 2H2O (2) H3PO4 + 3 NaOH ---> Na3PO4 + 3H2O (3) d. Tác dụng với oxit bazơ: Tạo thành muối và nước.

VD: CaO + H2SO4 ---> CaSO4 + H2O e. Tác dụng với muối: Tạo thành muối mới và axit mới với điều kiện: - Axit mạnh đẩy axit yếu ra khỏi muối VD: CaCO3 + 2HCl ---> CaCl2 + CO2 + H2O FeS + 2HCl ---> FeCl2 + H2S - Nếu axit tạo ra mạnh bằng axit ban đầu thì muối mới phải là muối kết tủa VD: BaCl2 + H2SO4 ---> BaSO4(rắn) + 2HCl H2SO4 + Na2CO3 → Na2SO4 + CO2↑ + H2O H2SO4 + BaCl2 → BaSO4↓ + 2HCl *Lưu ý: Một số muối sunfua như CuS, PbS, Ag2S, HgS không tan trong axit thông thường (HCl, H2SO4 loãng) nên axit yếu H2S đẩy được các muối này ra khỏi muối của axit mạnh.

H2S + CuCl2 ---> CuS (rắn) + 2HCl H2S + Pb(NO3)2 ---> PbS (rắn) + 2HNO3 II. Điều chế TT

Loại chất cần điều chế

1

Axit

Phương pháp điều chế ( trực tiếp)

1) Phi kim + H2 → hợp chất khớ (tan trong nước → axit).

2) Oxit axit + nước → axit tương ứng.

3) Axit + muối → muối mới + axit mới.

4) Cl2, Br2…+ H2O ( hoặc các hợp chất khí với hiđro).

C. Bazơ: M(OH)m: m: hóa trị của M I. Phân loại, tính chất Gồm các bazơ tan như LiOH, KOH, NaOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2, NH4OH và các bazơ không tan như Mg(OH)2, Al(OH)3 , Zn(OH)2, Fe(OH)2, Fe(OH)3, Pb(OH)2, Cu(OH)2, *Lưu ý: AgOH và Hg(OH)2 không tồn tại ở điều kiện thường 2AgOH ---> Ag2O + H2O; Hg(OH)2 ---> HgO + H2O - Một số bazơ có tính chất lưỡng tính (tác dụng với axit và bazơ): Be(OH)2, Zn(OH)2, Al(OH)3, Pb(OH)2, Cr(OH)3. a. Tác dụng với chất chỉ thị: Khi cho quỳ tím vào dung dịch bazơ thì quỳ tím chuyển màu từ tím sang xanh hoặc nhỏ dung dịch phenolphtalein vào dung dịch bazơ thì phenolphtalein không màu chuyển sang màu đỏ (Tính chất này giúp ta nhận biết được dung dịch bazơ bị mất nhãn). b. Tác dụng với oxit axit: Tạo thành muối trung hoà hoặc muối axit tuỳ thuộc vào tỷ lệ số mol. *Lưu ý: Tính chất này chỉ xảy ra với bazơ tan (dung dịch bazơ) VD: Dẫn từ từ a mol khí CO2 vào b mol dung dịch nước vôi trong. Hãy biện luận số muối tạo thành theo a và b.

Giải Khi cho CO2 vào dung dịch nước vôi trong thì :

48

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Ca(OH)2 + CO2 ---> CaCO3 + H2O (1) Ca(OH)2 + 2CO2 ---> Ca(HCO3)2 + H2O (2) 0

1 CaCO3 Ca(OH)2 dư

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 nCO 2 nCa (OH )2 Ca(HCO3)2 CO2 dư

2 2 muối

CaCO3 Ca(HCO3)2 nCO 2 - Trường hợp 1: khi ≤ 1 => Chỉ có muối CaCO3 tạo thành theo pt (1) nCa (OH )2 nCO 2 - Trường hợp 2: khi 1 < < 2 => xảy ra PT (1) và (2), tạo ra 2 muối CaCO3 và Ca(HCO3)2. nCa (OH )2 nCO 2 - Trường hợp 3: Khi ≥ 2 => Tạo ra muối axit Ca(HCO3)2 theo pt (2). nCa (OH )2 c. Tác dụng với dung dịch muối: Dung dịch bazơ tan tác dụng với muối tan tạo thành muối mới và bazơ mới với điều kiện ít nhất một trong hai chất bazơ mới hoặc muối mới phải có một chất kết tủa hoặc bay hơi.

VD: 2NaOH + CuCl2 ---> Cu(OH)2 rắn + 2NaCl NH4Cl + NaOH ----> NaCl + NH3 khí + H2O *Lưu ý: - Nếu muối hay bazơ ban đầu đem phản ứng là chất ít tan thì sản phẩm phải thu được chất không tan.

VD: Ca(OH)2 + CuSO4 ---> CaSO4 + Cu(OH)2 ít tan không tan - Tan hay không tan là xét tan hay không tan trong nước.

- Trong trường hợp chất kết tủa hiđrôxít tạo ra là hiđrôxit lưỡng tính như Be(OH)2, Zn(OH)2, Al(OH)3, Pb(OH)2, Cr(OH)3 thì nó sẽ tan trở lại trong kiềm dư.

VD: Giải thích vì sao khi cho từ từ dung dich kiềm vào dung dịch muối nhôm (hay muối kẽm) thì có hiện tượng: Dung dịch chuyễn từ không màu sang hiện tượng vẫn đục màu trắng, sau đó lại chuyễn sang dung dịch trong suốt.

Giải Khi cho kiềm vào dung dịch muối nhôm (hay muối kẽm) thì nó xảy ra như sau: Ban đầu: AlCl3 + 3NaOH ---> Al(OH)3 rắn + 3NaCl Nếu dư NaOH thì xảy ra phản ứng: Al(OH)3 + NaOH ---> NaAlO2 + 2H2O (Ban đầu ZnSO4 + 2NaOH --> Zn(OH)2 rắn + Na2SO4 Nếu dư NaOH: Zn(OH)2 + 2NaOH--> Na2ZnO2 + H2O ) d. Tác dụng với dung dịch axit: Tạo thành muối và nước VD: H2SO4 + Ca(OH)2 ---> CaSO4 + 2H2O * Lưu ý: Tính chất này luôn xảy ra đối với cả bazơ tan và bazơ không tan. e. Phản ứng phân huỷ: Bazơ không tan bị nhiệt phân huỷ tạo thành Oxit kim loại và nước. (Bazơ tan không bị nhiệt phân huỷ) VD:

Mg(OH)2(rắn, trắng)

0

t  → MgO t0

Cu(OH)2(rắn, xanh lam)  → CuO

+ +

t0

2Al(OH)3(keo rắn, trắng)  → Al2O3 t0

 → ZnO

Zn(OH)2(rắn, trắng)

H2O +

+

H2O 3H2O H2O

t0

 → Fe2O3 + 3H2O 2Fe(OH)3(rắn, nâu đỏ) *Lưu ý: Đối với Fe(OH)2 khi nhiệt phân trong không khí thì phản ứng xảy ra như sau: 0

t Fe(OH)2(rắn, trắng xanh) + O2  → Fe2O3 + H2O, còn khi nung trong điều kiện không có Oxi thì phản ứng xảy 0

t ra theo phương trình: Fe(OH)2  → FeO + H2O. VD: Giải thích vì sao khi sắt (II) hiđroxit để trong không khí lâu ngày thì nó chuyển từ màu trắng xanh sang màu nâu đỏ.( Đề thi HSG tỉnh)

49

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Giải

Khi để lâu trong không khí thì:

2Fe(OH)2 + (Trắng xanh)

1 O2 + H2O ----> 2Fe(OH)3 2 (Nâu đỏ)

II. Điều chế TT

Loại chất cần điều chế

1

Bazơ KT

Phương pháp điều chế ( trực tiếp)

+ ) Muối + kiềm → muối mới + Bazơ mới.

1 ) Kim loại + nước → dd bazơ + H2 ↑ 2) Oxit bazơ + nước → dung dịch bazơ.

3 ) Điện phân dung dịch muối clrorua, bromua.

2 Bazơ tan ñpdd 2NaCl + 2H2O  → 2NaOH + H2 + Cl2 m.n 4) Muối + kiềm → muối mới + Bazơ mới.

D. Muối : MnAm (M: kim loại hoặc NH4 có hóa trị m; A: gốc axit có hóa trị n) I. Phân loại, tính chất Có hai loại muối là muối axit và muối trung hoà. Giống với axit và bazơ muối cũng có 5 tính chất hoá học, thuộc 3 loại phản ứng hoá học. Đó là: 1. Phản ứng thế: Kim loại hoạt động hoá học mạnh hơn (trừ Li, Na, K, Ca, Ba) có thể đẩy được kim loại hoạt động hoá học yếu hơn ra khỏi dung dịch muối, tạo thành muối mới và kim loại mới.

VD: Zn + CuSO4 ---> Cu + ZnSO4 Cu + 2AgNO3 ---> 2Ag + Cu(NO3)2 *Lưu ý: Nếu các kim loại Li, Na, K, Ca, Ba tác dụng với muối của kim loại yếu hơn thì ban đầu kim loại sẽ tác dụng với H2O trước tạo bazơ, sau đó bazơ tác dụng với muối tạo muối mới và bazơ mới.

VD: Na + dd CuSO4 Bđ: 2Na + 2H2O ---> 2NaOH + H2 Sau đó: 2NaOH + CuSO4 ---> Cu(OH)2 + Na2SO4 2. Phản ứng trao đổi: là phản ứng hoá học, trong đó hai hợp chất tham gia phản ứng trao đổi với nhau những thành phần cấu tạo của chúng để tạo ra những hợp chất mới. * Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi: - Hai chất tham gia phản ứng: Đều là dung dịch (nếu là chất không tan thì chỉ tác dụng với axit).

- Sản phẩm: có ít nhất một chất là không tan hoặc dễ bay hơi hoặc nước.

2.1: Phản ứng của muối và axit: Tạo thành muối mới và axit mới (xem tính chất hóa học ở phần axit) VD: BaCl2 + H2SO4 ---> BaSO4(rắn, trắng) + 2HCl Na2CO3 + 2HCl ---> 2NaCl + CO2 + H2O 2.2: Phản ứng của muối và bazơ: Tạo thành muối mới và bazơ mới. (xem tính chất hoá học ở phần bazơ) VD: FeCl3 + 3NaOH --> Fe(OH)3 (nâu đỏ) + 3NaCl *Lưu ý: Muối axit tác dụng với dung dịch bazơ thì tạo thành muối trung hoà VD: NaHSO4 + NaOH ---> Na2SO4 + H2O 2.3: Phản ứng của muối và muối: Hai dung dịch muối có thể tác dụng với nhau tạo thành 2 muối mới VD: NaCl + AgNO3 ---> AgCl (rắn, trắng) + NaNO3 MgSO4 + BaCl2 ---> BaSO4(rắn, trắng) + MgCl2 2NaHSO4 + Na2CO3 ---> 2Na2SO4 + CO2 + H2O * Nhận biết dung dịch axit sunfuric và muối sunfat a) Nhận biết axit sunfuric: + Dùng quỳ tím + Thường dùng bariclorua (BaCl2) sẽ có kết tủa trắng (BaSO4) b) Nhận biết muối sunfat: + Thường dùng muối bariclorua (BaCl2), sản phẩm có kết tủa trắng (BaSO4) không tan trong axit 3. Phản ứng phân huỷ: Một số muối bị nhiệt phân huỷ ở nhiệt độ cao (KMnO4, KClO3, muối nitrat, muối cacbonat không tan trong nước, muối hiđrocacbonat....

50

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ II. Điều chế TT

1

Loại chất cần điều chế

Muối

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

Phương pháp điều chế (trực tiếp) 1) dd muối + dd muối → 2 muối mới.

2) Kim loại + Phi kim → muối.

3) dd muối + kiềm → muối mới + Bazơ mới.

4 ) Muối + axit → muối mới + Axit mới.

5 ) Oxit bazơ + axit → muối + Nước.

6) Bazơ + axit → muối + nước.

7) Kim loại + Axit → muối + H2 ↑ (kim loại trước H ).

8) Kim loại + dd muối → muối mới + Kim loại mới.

9) Oxit bazơ + oxit axit → muối ( oxit bazơ phải tan).

10) oxit axit + dd bazơ → muối + nước.

11) Muối Fe(II) + Cl2, Br2 → muối Fe(III).

12) Muối Fe(III) + KL( Fe, Cu) → muối Fe(II).

13) Muối axit + kiềm → muối trung hoà + nước.

14) Muối Tr.hoà + axit tương ứng → muối axit.

III. Nhiệt phân một số loại muối: 1. Nhiệt phân muối nitrat t0 - Muối nitrat của kim loại từ Li – Na  → Muối nitrit + O2 0 t Ví dụ: 2NaNO3  → 2NaNO2 + O2 t0 - Muối nitrat của kim loại từ Mg – Cu  → Oxit + O2 + NO2 0 t Ví dụ: 2Cu(NO3)2  → 2CuO + O2 + 4NO2 0 t *Chú ý: 4Fe(NO3)2  → 2Fe2O3 + 8NO2 + O2 t0 4Fe(NO3)3  → 2Fe2O3 + 12NO2 + 3O2 t0 - Muối nitrat của kim loại từ Ag – Hg  → Kim loại + NO2 + O2 2. Nhiệt phân muối amoni: Tất cả muối amoni đều bị nhiệt phân t0 Ví dụ: NH4Cl  → NH3 + HCl t0 t0 NH4NO3  → N2O + 2H2O; NH4NO2  → N2 + 2H2O t0 t0 NH4HCO3  → NH3 + CO2 + H2O; (NH4)2CO3  → 2NH3 + CO2 + H2O 0 0 t t (NH4)2SO4  → 2NH3 + H2SO4 ; 3(NH4)2SO4  → N2 + 4NH3 + 3SO2 + 6H2O 0 t 2(NH4)2SO4 → 4NH3 (k) + 2H2O ( h )+ 2SO2 ( k ) + O2(k) t0 2NH3 + 3H2SO4  → N2 + 3SO2 + 6H2O 3. Nhiệt phân muối cacbonat - Muối cacbonat của kim loại kiềm không bị nhiệt phân, còn lại bị nhiệt phân: t0 TQ: M2(CO3)n  → M2On + nCO2 (không áp dụng cho Fe3+, Al3+) - Muối axit của kim loại kiềm bị nhiệt phân. t0 t0 Ví dụ: 2KHCO3  → K2CO3 + CO2 + H2O; 2NaHCO3  → Na2CO3 + CO2 + H2O Muối axit của kim loại khác bị nhiệt phân ở nhiệt độ cao 4. Nhiệt phân muối sunfat - Muối sunfat của kim loại kiềm, kiềm thổ không bị nhiệt phân, còn lại bị nhiệt phân ở nhiệt độ cao. TQ: t0 M2(SO4)n  → M2On + nSO2 + n/2 O2 t0 t0 5. Nhiệt phân một số muối khác: 2KClO3  → 2KCl + 3O2 ; 2KMnO4  → K2MnO4 + MnO2 + O2 t0 t0 *Chú ý: Ở nhiệt độ rất cao: 2Ag2O  → 4Ag + O2 ; Ca(OH)2  → CaO + H2O => Ag2O và Ca(OH)2 không xếp vào phản ứng nhiệt phân (không bị nhiệt phân) trong BT 51

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 IV. Tính tan của muối: - Tất cả các muối Nitrat (NO3-) đều tan.

- Tất cả các muối sunfat (SO42-) đều tan trừ BaSO4, CaSO4, PbSO4, SrSO4.

- Tất cả các muối cacbonat không tan trừ Li2CO3, Na2CO3, K2CO3, (NH4)2CO3.

- Tất cả các muối Clorua đều tan trừ AgCl, PbCl2 - Tất cả các muối Bromua đều tan trừ AgBr, PbBr2, HgBr2.

- Tất cả các muối Amôni (NH4+) đều tan.

- Đa số các muối sunfua không tan trừ Na2S, K2S, Li2S, (NH4)2S, CaS, SrS, BaS. - Tất cả các muối Phốtphat không tan trừ Na3PO4, K3PO4, (NH4)3PO4.

Một số chất kết tủa OH Mg(OH)2 đến Cu(OH)2 IHgI2, AgI2.

2SO4 BaSO4,CaSO4 ít tan , PbSO4, BaSO3, PbSO3, CaSO3, MgSO3, ZnSO3, FeSO3, Ag2SO3.

CO32- BaCO3, CaCO3, ZnCO3, PbCO3, FeCO3, MnCO3, AgCO3, MgCO3.

PO43- Chỉ có kim loại kiềm và NH4+ là tan, còn lại đều kết tủa.

S2ZnS, PbS, FeS, MgS, CuS, HgS, Ag2S3.

SiO32- BaSiO3, CaSiO3, ZnSiO3, PbSiO3, FeSiO3, MnSiO3, Ag2SiO3.

E. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC LOẠI HỢP CHẤT VÔ CƠ - KIM LOẠI, PHI KIM KIM LOẠI + Oxi

PHI KIM + Oxi

+ H2, CO, …

OXIT BAZƠ

+ dd Kiềm

+ Axit

+ Ox bazơ

+ Oxax + H2O

t0

BAZƠ KIỀM, K.TAN

+ H2O

MUỐI + dd Kiềm

+ Axit + Oxax

+ dd Muối

OXIT AXIT

+ Axit + Bazơ + Kim loại + Oxbz + dd Muối

Phân huỷ

AXIT MẠNH, YẾU

G. MỘT SỐ CHẤT ĐẶC BIỆT. 1. Phản ứng tự phân huỷ, không bền 2AgOH → Ag2O + H2O 2CuI2 → 2CuI + I2 2H2O2 → 2H2O + O2 2HgOH → Hg2O + H2O NH4OH → NH3 + H2O H2S2 → H2S + S 2FeI3 → 2FeI2 + I2 H2CO3 → H2O + CO2 2NO2 + H2O → HNO2 + HNO3 HNO2 + NO2 → HNO3 + NO 3NO2 + H2O → 2HNO3 + NO 2. Chất không tồn tại, không bền: MgS, Al2(SO4)3, CuSO3, HgSO3, CuSiO3, Al2(SiO3)3, Cr2(SiO3)3, Sn(SiO3)3, Fe2(SiO3)3, CuCO3, HgCO3.

3. Những chất thủy phân thành hiđroxit: Al2S3, Cr2S3, Fe2S3, MgCO3, Cr2(CO3)3, Fe2(CO3)3, (CH3COO)3Al, (CH3COO)3Fe, (CH3COO)3Cr. 52

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ BÀI TẬP

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

D¹ng: nhËn biÕt, ph©n biÖt chÊt mÊt nhLn A - KIẾN THỨC CẦN NHỚ 1) Nguyên tắc: - Phải trích mỗi chất một ít để làm mẫu thử (trừ trường hợp là chất khí) - Phản ứng chọn để nhận biết các chất phải xảy ra nhanh và có dấu hiệu đặc trưng (đổi màu, xuất hiện kết tủa, sủi bọt khí, mùi đặc trưng, … ) 2) Phương pháp: - Phân loại các chất mất nhãn → xác định tính chất đặc trưng → chọn thuốc thử.

- Trình bày: Nêu thuốc thử đã chọn? Chất đã nhận ra? Dấu hiệu nhận biết (hiện tượng gì ?), viết PTHH xảy ra để minh hoạ cho các hiện tượng.

3) Lưu ý : - Nếu chất A là thuốc thử của chất B thì chất B cũng là thuốc thử của A. - Nếu chỉ được lấy thêm 1 thuốc thử, thì chất lấy vào phải nhận ra được một chất sao cho chất này có khả năng làm thuốc thử cho các chất còn lại.

- Nếu không dùng thuốc thử thì dùng các phản ứng phân hủy, hoặc cho tác dụng đôi một.

- Khi chứng minh sự có mặt của một chất trong hỗn hợp thì rất dễ nhầm lẫn. Vì vậy thuốc thử được dùng phải rất đặc trưng.

Ví dụ : Không thể dùng nước vôi trong để chứng minh sự có mặt của CO2 trong hỗn hợp: CO2, SO2, NH3 vì SO2 cũng làm đục nước vôi trong: CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 ↓ + H2O SO2 + Ca(OH)2 → CaSO3 ↓ + H2O 4) Tóm tắt thuốc thử và dấu hiệu nhận biết một số chất a) Các chất vô cơ : Chất cần nhận biết Thuốc thử Dấu hiệu (Hiện tượng) * Quì tím * Quì tím → đỏ dd axit * phenolphtalein * Phênolphtalein kh«ng biÕn ®æi * Quì tím * Quì tím → xanh dd kiềm (baz¬ tan) * phenolphtalein * Phênolphtalein tõ kh«ng mµu → hồng Axit sunfuric và muối sunfat * dd BaCl2, CaCl2, … * Có kết tủa trắng : BaSO4 ↓ , …

Axit clohiđric và muối clorua *dd AgNO3, Pb(NO3)2,.. * Có kết tủa trắng : AgCl ↓, PbCl2 ↓, …

Muối của Cu (dd xanh lam) * Kết tủa xanh lơ : Cu(OH)2 ↓ *Kết tủa trắng xanh bị hoá nâu đỏ trongnước * Dung dịch kiềm Muối của Fe (II) 2Fe(OH)2 + H2O + ½ O2 → 2Fe(OH)3 ( ví dụ NaOH… ) (dd lục nhạt ) ( Trắng xanh) ( nâu đỏ ) Muối Fe(III) (dd vàng nâu) * Kết tủa nâu đỏ Fe(OH)3 * Kết tủa keo tan được trong kiềm dư : d.dịch muối Al, Cr (III) … * Dung dịch kiềm, dư Al(OH)3 ↓ ( trắng , Cr(OH)3 ↓ (xanh xám) ( muối của Kl lưỡng tính ) Al(OH)3 + NaOH → NaAlO2 + 2H2O Muối amoni Muối photphat Muối sunfua Muối cacbonat và muối sunfit Muối silicat Muối nitrat Kim loại hoạt động

* dd kiềm, đun nhẹ

* Khí mùi khai: NH3 ↑

* dd AgNO3 * Axit mạnh * dd CuCl2, Pb(NO3)2

* Kết tủa vàng: Ag3PO4 ↓ * Khí mùi trứng thối : H2S ↑ * Kết tủa đen : CuS ↓ , PbS ↓

* Axit (HCl, H2SO4 ) * Nước vôi trong

* Có khí thoát ra : CO2 ↑ , SO2 ↑ ( mùi xốc) * Nước vôi bị đục: do CaCO3↓, CaSO3 ↓

* Ax mạnh HCl, H2SO4 * ddH2SO4 đặc / Cu

* Có kết tủa trắng keo. * Dd màu xanh, có khí màu nâu NO2 ↑

* Dung dịch axit

* Có khí bay ra : H2 ↑

53

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ * H2O Kim loại đầu dãy : * Đốt cháy, quan sát màu K , Ba, Ca, Na ngọn lửa Kim loại lưỡng tính: Al, Zn,Cr * dung dịch kiềm Kim loại yếu : Cu, Ag, Hg ( thường để lại sau cùng ) Hợp chất có kim loại hoá trị thấp như: FeO, Fe3O4, FeS, FeS2, Fe(OH)2, Cu2S BaO, Na2O, K2O CaO P2O5 SiO2 (có trong thuỷ tinh) CuO Ag2O MnO2, PbO2

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 * Có khí thoát ra ( H2 ↑) , toả nhiều nhiệt * Na ( vàng ) ; K ( tím ) ; Li ( đỏ tía ) ; Ca ( đỏ cam) ; Ba (lục vàng )… * kim loại tan, sủi bọt khí ( H2 ↑ )

* dung dịch HNO3 đặc

* Kim loại tan, có khí màu nâu ( NO2 ↑ ) ( dùng khi không có các kim loại hoạt động).

* HNO3 , H2SO4 đặc

* Có khí bay ra : NO2 ( màu nâu ), SO2 ( mùi hắc )…

* tan, tạo dd làm quì tím → xanh. * Tan , tạo dung dịch đục. * tan, tạo dd làm quì tím → đỏ. * dd HF * chất rắn bị tan ra. * dung dịch màu xanh lam : CuCl2 * dung dịch HCl ( đun nóng nhẹ nếu là * kết tủa trắng AgCl ↓ MnO2, PbO2 ) * Có khí màu vàng lục : Cl2 ↑ * Dung dịch Brôm * làm mất màu da cam của ddBr2 Khí SO2 * Khí H2S * xuất hiện chất rắn màu vàng ( S ) * nước vôi trong bị đục ( do kết tủa ) : Khí CO2 , SO2 * Nước vôi trong CaCO3 ↓ , CaSO3 ↓ * dd BaCl2 Khí SO3 * Có kết tủa trắng : BaSO4 ↓ Khí HCl ; H2S * Quì tím → đỏ * Quì tím tẩm nước Khí NH3 * Quì tím → xanh Khí Cl2 * Quì tím mất màu ( do HClO ) Khí O2 * Than nóng đỏ * Than bùng cháy Khí CO * Đốt trong không khí * Cháy, ngọn lửa màu xanh nhạt NO * Tiếp xúc không khí * Hoá nâu : do chuyển thành NO2 H2 * đốt cháy * Nổ lách tách, lửa xanh Kh«ng duy tr× sù sèng, sù ch¸y N2 Que dieâm ñoû Que dieâm taét * dung dịch muối của axit mạnh và bazơ yếu (như : NH4Cl, (NH4)2SO4, NH4NO3 ) làm quỳ tím → đỏ. * dung dịch muối của axit yếu và bazơ mạnh (như : Na2CO3, NaHCO3, Na2S …) làm quỳ tím → xanh. * dung dịch muối hiđrosunfat ( như NaHSO4, KHSO4 …) có tính chất như H2SO4.

B - BÀI TẬP ÁP DỤNG VÀ NÂNG CAO (Phần vô cơ) D¹ng 1: H¹n chÕ thuèc thö: Bµi 1: NhËn biÕt c¸c chÊt b»ng thuèc thö x¸c ®Þnh.

1. H2O vµ mét ho¸ chÊt: a. Na2CO3; MgO; Al2O3; ZnSO4; Fe2(SO4)3 ( r¾n) b. NaCl; BaCO3; Na2S; K2CO3; Na2SO4; BaSO4 (r¾n) 2. Quú tÝm: a. Na2SO4, Na2CO3, NaCl, H2SO4, BaCl2, NaOH ( dd lo·ng) b. HCl, Na2CO3, FeCl3, BaCl2, NaOH. c. H2SO4, KCl, Ca(NO3)2, Na2CO3 , K2S d. HNO3; NaOH; (NH4)2SO4; K2CO3; CaCl2 ( dung dÞch) e. H2SO4; NaOH; BaCl2; NaCl. 3. H2O vµ H2SO4 lo·ng: NH4Cl; Na2CO3; FeCO3; MgCO3; NaOH; (NH4)2CO3. (r) 4. Dïng CO2 vµ H2O: NaCl; Na2CO3; BaCO3; BaSO4; Na2SO4 (bét) 5. ChØ dïng H2SO4 lo·ng: NaCl, Na2S, Na2SO3, Na2CO3 ( c¸c dung dÞch) 6. Mét kim lo¹i: (NH4)2SO4; NH4NO3; FeSO4; AlCl3.

7. Tèi ®a hai kim lo¹i: NaNO3, HCl, NaOH, NaCl, HNO3, ZnSO4 8. ChØ dïng H2O: Na2O; Al2O3; Fe2O3; Al. 9. Phenolphtalein: HCl; NaCl; Na2SO4; Ba(OH)2 * hòa tan vào H2O

54

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 Bµi 2: Tù chän mét ho¸ chÊt h·y nhËn biÕt c¸c dung dÞch sau: 1. NH4NO3, (NH4)2SO4, NaNO3, MgCl2, AlCl3, FeCl2, FeCl3 2. K2CO3, K2SO4, K2SO3, K2S. 3. Na2CO3; Na2S; Na2SO3; Na2SO4.

Bµi 3: ChØ dïng CO2 vµ H2O cã thÓ nhËn biÕt 5 chÊt bét tr¾ng sau hay kh«ng: Na2CO3, Na2SO4, NaCl, BaCO3, BaSO4 Bài 4. Có 4 chất rắn ở dạng bột : BaCO3 , Na2CO3, NaCl, K2SO4. Làm thế nào để phân biệt được chúng khi chỉ dùng nước và dung dịch HCl ?

D¹ng 2: Kh«ng h¹n chÕ thuèc thö: Bµi 1: H·y nhËn biÕt c¸c dung dÞch riªng biÖt sau: 1. NH4NO3, MgCl2, K2CO3, Na2SO4.

2. (NH4)2SO4, Na2CO3, Mg(NO3)2, AlCl3, HNO3 3. K2CO3, K2SO4, K2SO3, KNO3, KCl. 6. Na2CO3; AlCl3; Mg(NO3)2; HNO3; (NH4)2SO4 7. Ca(OH)2, NaCl, NaOH, HCl 8. P2O5, K2O, Al, Al2O3 Bµi 2: H·y nhËn biÕt c¸c chÊt bét tr¾ng ®ùng trong c¸c lä riªng biÖt sau: 1. NH4Cl, NaCl, CaCO3, Na2SO4.

2. NH4Cl, NaCl, CaCO3, BaCO3, Na2SO4 Bµi 3: H·y nhËn biÕt c¸c chÊt trong cïng hçn hîp 1. CaCO3, BaSO4, Al(NO3)3, Fe(NO3)3 2. HNO3, HCl, H2SO4 trong cïng mét dung dÞch.

Bài 4: Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt các gói chất bột sau: vôi sống, magie oxit, điphotpho penta oxit, natriclorua, natri oxit.

Bài 6. Bằng phương pháp hóa học hãy nhận biết các lọ hóa chất bị mất nhãn gồm: CaO; P2O5; MgO và Na2O đều là chất bột màu trắng ?

Bài 7. Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt các gói chất bột sau: vôi sống, magie oxit, điphotpho penta oxit, natriclorua, natri oxit.

Bài 8. Cã 4 lä mÊt nh·n ®ùng riªng biÖt 4 chÊt: n−íc cÊt , dung dÞch axit clo hidric, dung dÞch kali hiroxit vµ dung dÞch kali clorua. B»ng ph−¬ng ph¸p nµo nhËn biÕt c¸c chÊt trªn.

D¹ng 3: Kh«ng dïng thuèc thö: Kh«ng dïng thuèc thö, h·y nhËn biÕt c¸c dung dÞch sau: 1. NH4NO3, Al(NO3)3, Pb(NO3)2, FeCl3 , HCl, KOH. 2. Na2CO3; Fe(NO3)2; ZnSO4; H2SO4; BaCl2.

3. HCl, H2SO4, BaCl2, Na2CO3 4. Không dùng thêm hóa chất (Chỉ được dùng thêm cách đun nóng), nêu cách phân biệt các dung dịch sau cùng màu, mất nhãn: HCl; NaOH; Phenolphtalein; Ca(HCO3)2; NaCl .

55

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ

* Mét sè ph¶n øng cña muèi axit: a. muèi axit + dd baz¬. VÝ dô: NaHCO3 + NaOH  → Na2CO3 + H2O NaHCO3 + Ba(OH)2  → BaCO3 + NaOH + H2O 2NaHCO3 +2KOH  → Na2CO3+ K2CO3 + 2H2O → Na2SO4 + K2SO4 + H2O 2NaHSO4 + 2KOH  Ba(HCO3)2 + Ba(OH)2  → 2BaCO3 + 2H2O Ca(HCO3)2+ Ba(OH)2  → BaCO3+ CaCO3 +2H2O b. muèi axit + dd axit . VÝ dô: Na2CO3, NaHCO3 ( K2CO3 , KHCO3 ) vµ c¸c muèi cacbonat cña Ca, Mg, Ba ®Òu t/d ®−îc víi axÝt.

2NaHSO3 + H2SO4  → Na2SO4 + 2H2O + 2SO2

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

c. muèi axit + muèi axit. VÝ dô: NaHCO3 + NaHSO4  → Na2SO4 + H2O + CO2 NaHSO3 + NaHSO4  → Na2SO4 + H2O + SO2 d. muèi axit + muèi trung hßa. VÝ dô: Na2CO3 + NaHSO4  → Kh«ng x¶y ra → kh«ng x¶y ra NaHCO3 + BaCl2  Ba(HCO3)2 + BaCl2  → kh«ng x¶y ra Ca(HCO3)2 + CaCl2  → kh«ng x¶y ra → 2Na2SO4 + H2O + SO2 2NaHSO4 + Na2SO3  2NaHSO4 + (NH4)2CO3  → Na2SO4+ (NH4)2SO4 + H2O+ CO2

→ Na2SO4 + H2O + CO2 NaHCO3 + NaHSO4  Na2CO3 + NaHSO4  → Không xảy ra NaHCO3 + NaOH  → Na2CO3 + H2O Na2CO3 + NaOH  → Không xảy ra 2NaHCO3  → Na2CO3 + H2O + CO2 NaHCO3 + Ba(OH)2  → BaCO3 + NaOH + H2O 2NaHCO3 + 2KOH  → Na2CO3 + K2CO3 + 2H2O Na2CO3 + Ba(HCO3)2 Ca(HCO3)2 NaHCO3 +

Ba(OH)2  → BaCO3 + 2NaOH + Ba(OH)2  → 2BaCO3 + 2H2O + Ba(OH)2  → BaCO3 + CaCO3 + 2H2O BaCl2  → không xảy ra

56

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Na2CO3 + BaCl2  → BaCO3 + 2NaCl → không xảy ra Ba(HCO3)2 + BaCl2  Ca(HCO3)2 + CaCl2  → không xảy ra NaHSO3 + NaHSO4  → Na2SO4 + H2O + SO2 → Na2SO4 + H2O + SO2 Na2SO3 + H2SO4  2NaHSO3 + H2SO4  → Na2SO4 + 2H2O + 2SO2 Na2SO3 + 2NaHSO4  → 2Na2SO4 + H2O + SO2 → Na2SO4 + K2SO4 + H2O 2KOH + 2NaHSO4  (NH4)2CO3 + 2NaHSO4  → Na2SO4 + (NH4)2SO4 + H2O + CO2 Fe + CuSO4  → FeSO4 + Cu → không xảy ra Cu + Fe SO4  Cu + Fe2(SO4)3  → 2FeSO4 + CuSO4 Fe + Fe2(SO4)3  → 3FeSO4 0

t 2FeCl2 + Cl2 → 2FeCl3

57

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

b, Trong c¸c oxit cho d−íi ®©y oxit nµo lµ oxit axit , oxit nµo lµ oxit baz¬ ,oxit nµo lµ oxit l−ìng tÝnh : Al2O3, CaO,Mn2O7, P2O5 , N2O5, FeO, SiO2 , ZnO.ViÕt c«ng thøc cña c¸c axit hoÆc baz¬ t−¬ng øng . c, Cho c¸c axit sau : HNO2, HClO, HClO3,HClO4.TÝnh ho¸ trÞ cña c¸c nguyªn tè H.O,N , Cl vµ viÕt c«ng thøc cña c¸c oxit axit t−¬ng øng .

Bài 2: (1,5 điểm) Bằng phương pháp hóa học hãy nhận biết các lọ hóa chất bị mất nhãn gồm: CaO; P2O5; MgO và Na2O đều là chất bột màu trắng ?

Bµi 3 (3,0 ®iÓm): Cho c¸c oxit cã c«ng thøc sau: SO3, Fe2O3, K2O, N2O5, Mn2O7, NO. 1/ Nh÷ng oxit nµo thuéc lo¹i oxit axit, oxitbaz¬? v× sao?

2/ §äc tªn tÊt c¶ c¸c oxit. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o cña c¸c oxit axit.

Bài 4: (2,25 điểm) Một hỗn nợp khí của Nitơ gồm: NO, NO2; NxO biết thành phần phần % về thể tích các khí trong hỗn nợp là: %VNO = 50% ; %VNO2 = 25% . Thành phần % về khối lượng NO có trong hỗn hợp là 40%. Xác định công thức hóa học của khí NxO.

1. Mét OxÝt cña Nit¬ cã d¹ng NxOy. BiÕt khèi l−îng cña Nit¬ trong ph©n tö chiÕm 30,43 % ngoµi ra cø 1,15 g OxÝt nµy chiÕm thÓ tÝch 0,28 lÝt (®ktc). X¸c ®Þnh c«ng thøc cña OxÝt.

Câu 7: (2 điểm) lập công thức hoá học của các oxit có thành phần như sau : Ng Đặt công thức: NxOy x:y =

30, 43 69,57 : = 2,17 : 4, 35 ≈ 1 : 2 14 16

mà M N xOy = 46 .

Vậy công thức hoá học của oxit là NO2. uyên tố N chiếm 30,43%. Phân tử khối của oxit là 46 đvC. 1) Hoµn thµnh c¸c ph−¬ng tr×nh ph¶n øng sau ? Cho biÕt mçi ph¶n øng thuéc lo¹i nµo ? V× sao ? to

?+?+?

b) Fe + H3PO4

?+?

a) KMnO4 c) S + O2

to

d) Fe2O3 + CO

? t0

Fe3O4 + ?

2) Mét oxit kim lo¹i cã thµnh phÇn % khèi l−îng cña oxi lµ 30%. T×m c«ng thøc oxit biÕt kim lo¹i cã ho¸ trÞ III ?

1) Hãy nhận biết các chất khí đựng riêng biệt trong các lọ bằng phương pháp hóa học: N2, H2, CO2, CO.Viết các phương trình hóa học xảy ra.

2) A là một oxit của nitơ có phân tử khối là 92và tỉ lệ số nguyên tử N và O là 1:2. B là một oxit khác của nitơ, ở (đktc) 1lít khí của B nặng bằng 1lít khí cacbonic.Tìm công thức phân tử của A và B.

58

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ CÂUII(6điểm)

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

1)Dùng dung dịch Ca(OH)2 dư để nhận khí CO2 vì có kết tủa trắng CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 ↓ + H2O Đốt lần lượt các khí còn lại,nhận được khí N2 không tham gia phản ứng cháy 2H2 + O2

2 H2O

2CO + O2 2CO2 sản phẩm 2 bình còn lại cho qua dung dịch nước vôi trong dư, nhận được bình đựng khí CO, bình còn lại là H2 2)Gọi công thức của A là NxOy. Ta có hệ phương trình :14x +16y = 92 (*) Y = 2x (**) Kết hợp (*)và(**) Giải hệ phương trình ta có x=2 và y=4.

Vậy cộng thức của A là N2O4 -Gọi công thức của B là NnOm Vì 1 lít khí B nặng bằng 1lít khí CO2 ⇒ MB = 44(gam) Ta có phương trình :14n +16m = 44 44 =2,75 Vì 16m<44 ⇒ m < 16 Nếu m = 1 ⇒ n = 2 (chọn ) M = 2 ⇒ n = 0,857(loại ) Vậy công thức O xít là :N2O

Câu 4: (2 điểm) Bằng phương pháp hóa học em hãy trình bày phương pháp hóa học nhận biết các chất rắn màu trắng sau: P2O5, K2O, Al, Al2O3

Bµi 3 (3,0 ®iÓm): Cho c¸c oxit cã c«ng thøc sau: SO3, Fe2O3, K2O, N2O5, Mn2O7, NO. 1/ Nh÷ng oxit nµo thuéc lo¹i oxit axit, oxitbaz¬? v× sao?

2/ §äc tªn tÊt c¶ c¸c oxit. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o cña c¸c oxit axit.

3. Nhuùng thanh saét coù khoái löôïng 50 gam vaøo 400ml dung dòch CuSO4. Sau moät thôøi gian khoái löôïng thanh saét taêng 4%. a. Xaùc ñònh löôïng Cu thoaùt ra. Giaû söû ñoàng thoaùt ra ñeàu baùm vaøo thanh saét. b. Tính noàng ñoä mol/l cuûa dung dòch saét(II) sunfat taïo thaønh. Giaû söû theå tích dung dòch khoâng thay ñoåi.

4. Hai thanh kim loaïi gioáng nhau (ñeàu taïo bôûi cuøng nguyeân toá R hoaù trò II) vaø coù cuøng khoái löôïng. Thaû thanh thöù nhaát vaøo dung dòch Cu(NO3)2 vaø thanh thuù hai vaøo dung dòch Pb(NO3)2. Sau moät thôøi gian, khi soá mol 2 muoái phaûn öùng baèng nhau laáy 2 thanh kim loaïi ñoù ra khoûi dung dòch thaáy khoái löôïng thanh thöù nhaát giaûm ñi 0,2%, coøn khoái löôïng thanh thöù hai taêng theâm 28,4%. Tìm nguyeân toá R. 5: Cho moät thanh Pb kim loaïi taùc duïng vöøa ñuû vôùi dung dòch muoái nitrat cuûa kim loaïi hoaù trò II, sau moät thôøi gian khi khoái löôïng thanh Pb khoâng ñoåi thì laáy ra khoûi dung dòch thaáy khoái löôïng noù giaûm ñi 14,3 gam. Cho

59

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 thanh saét coù khoái löôïng 50 gam vaøo dung dòch sau phaûn öùng treân, khoái löôïng thanh saét khoâng ñoåi nöõa thì laáy ra khoûi dung dòch, röûa saïch, saáy khoâ caân naëng 65,1 gam. Tìm teân kim loaïi hoaù trò II. 6. Nhuùng moät thoûi saét 100 gam vaøo dung dòch CuSO4 . Sau moät thôøi gian laáy ra röûa saïch , saáy khoâ caân naëng 101,6 gam . Hoûi khoái kim loaïi ñoù coù bao nhieâu gam saét , bao nhieâu gam ñoàng ?

7.Cho moät baûn nhoâm coù khoái löôïng 60 gam vaøo dung dòch CuSO4. Sau moät thôøi gian laáy ra röûa saïch, saáy khoâ caân naëng 80,7gam. Tính khoái löôïng ñoàng baùm vaøo baûn nhoâm ?

8. Ngaâm moät laù ñoàng vaøo dung dòch AgNO3. Sau phaûn öùng khoái löôïng laù ñoàng taêng 0,76 gam . Tính soá gam ñoàng ñaõ tham gia phaûn öùng ?

9. Ngaâm ñinh saét vaøo dung dòch CuSO4. Sau moät thôøi gian laáy ra röûa saïch, saáy khoâ caân naëng hôn luùc ñaàu 0,4 gam a. Tính khoái löôïng saét vaø CuSO4 ñaõ tham gia phaûn öùng ? b. Neáu khoái löôïng dung dòch CuSO4ñaõ duøng ôû treân laø 210 gam coù khoái löôïng rieâng laø 1,05 g/ml . Xaùc ñònh noàng ñoä mol ban ñaàu cuûa dung dòch CuSO4 ?

10. Cho 333 gam hoãn hôïp 3 muoái MgSO4 , CuSO4 vaø BaSO4 vaøo nöôùc ñöôïc dung dòch D vaø moät phaàn khoâng tan coù khoái löôïng 233 gam . Nhuùng thanh nhoâm vaøo dung dòch D . Sau phaûn öùng khoái löôïng thanh kim loaïi taêng 11,5 gam . Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi muoái coù trong hoãn hôïp treân ?

11. Cho baûn saét coù khoái löôïng 100 gam vaøo 2 lít dung dòch CuSO4 1M. Sau moät thôøi gian dung dòch CuSO4 coù noàng ñoä laø 0,8 M . Tính khoái löôïng baûn kim loaïi , bieát raèng theå tích dung dòch xem nhö khoâng ñoåi vaø khoái löôïng ñoàng baùm hoaøn toaøn vaøo baûn saét ?

12. Nhuùng moät laù keõm vaøo 500 ml dung dòch Pb(NO3)2 2M . Sau moät thôøi gian khoái löôïng laù keõm taêng 2,84 gam so vôùi ban ñaàu . a.Tính löôïng Pb ñaõ baùm vaøo laùZn, bieát raèng löôïng Pb sinh ra baùm hoaøn toaøn vaøo laù Zn. b. Tính moàng ñoä M caùc muoái coù trong dung dòch sau khi laáy laù keõm ra, bieát raèng theå tích dung dòch xem nhö khoâng ñoåi ?

Tröôøng hôïp2 : Taêng giaûm khoái löôïng cuûa chaát keát tuûa hay khoái löôïng dung dòch sau phaûn öùng a) Khi gaëp baøi toaùn cho a gam muoái clorua (cuûa kim loaïi Ba, Ca, Mg) taùc duïng vôùi dung dòch cacbonat taïo muoái keát tuûa coù khoái löôïng b gam. Haõy tìm coâng thöùc muoái clorua.

- Muoán tìm coâng thöùc muoái clorua phaûi tìm soá mol (n) muoái. Ñoä giaûm khoái löôïng muoái clorua = a – b laø do thay Cl2 (M = 71) baèng CO3 (M = 60).

Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû muoái: M muoiá clorua =

⇒ n muoiá =

a-b 71 − 60

a n muoiá

Töø ñoù xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû muoái. b) Khi gaëp baøi toaùn cho m gam muoái cacbonat cuûa kim loaïi hoaù trò II taùc duïng vôùi H2SO4 loaõng dö thu ñöôïc n gam muoái sunfat. Haõy tìm coâng thöùc phaân töû muoái cacbonat.

Muoán tìm coâng thöùc phaân töû muoái cacbonat phaûi tìm soá mol muoái. n -m ⇒ n muoiá = (do thay muoái cacbonat (60) baèng muoái sunfat (96) 96 − 60 m Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû muoái RCO3: R + 60 = muoiá → R n muoiá

Suy ra coâng thöùc phaân töû cuûa RCO3. * Bài tập vận dụng: 1. Coù 100 ml muoái nitrat cuûa kim loaïi hoaù trò II (dung dòch A). Thaû vaøo A moät thanh Pb kim loaïi, sau moät thôøi gian khi löôïng Pb khoâng ñoåi thì laáy noù ra khoûi dung dòch thaáy khoái löôïng cuûa noù giaûm ñi 28,6 gam. Dung dòch 60

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ Bồi dưỡng HSNK Hóa 8 coøn laïi ñöôïc thaû tieáp vaøo ñoù moät thanh Fe naëng 100 gam. Khi löôïng saét khoâng ñoåi nöõa thì laáy ra khoûi dung dòch, thaám khoâ caân naëng 130,2 gam. Hoûi coâng thöùc cuûa muoái ban ñaàu vaø noàng ñoä mol cuûa dung dòch A. 2. Hoaø tan muoái nitrat cuûa moät kim loaïi hoaù trò II vaøo nöôùc ñöôïc 200 ml dung dòch (A). Cho vaøo dung dòch (A) 200 ml dung dòch K3PO4, phaûn öùng xaûy ra vöøa ñuû, thu ñöôïc keát tuûa (B) vaø dung dòch (C). Khoái löôïng keát tuûa (B) vaø khoái löôïng muoái nitrat trong dung dòch (A) khaùc nhau 3,64 gam. a. Tìm noàng ñoä mol/l cuûa dung dòch (A) vaø (C), giaû thieát theå tích dung dòch thay ñoåi do pha troän vaø theå tích keát tuûa khoâng ñaùng keå. b. Cho dung dòch NaOH (laáy dö) vaøo 100 ml dung dòch (A) thu ñöôïc keát tuûa (D), loïc laáy keát tuûa (D) roài ñem nung ñeán khoái löôïng khoâng ñoåi caân ñöôïc 2,4 gam chaát raén. Xaùc ñònh kim loaïi trong muoái nitrat.

61

Trường THCS Hoàng Xá – Thanh Thủy – Phú Thọ

Bồi dưỡng HSNK Hóa 8

62