Báo cáo thực tập ở Khoa xét nghiệm của trung tâm y tế dự phòng tỉnh Thái Nguyên

BÁO CÁO THỰC TẬP NGÀNH HÓA PHÂN TÍCH

vectorstock.com/27221078

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection DẠY KÈM QUY NHƠN DISSERTATION PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

Báo cáo thực tập ở Khoa xét nghiệm của trung tâm y tế dự phòng tỉnh Thái Nguyên WORD VERSION | 2014 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... 4 MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 5 CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU VỀ TRUNG TÂM Y TẾ DỰ PHÒNG TỈNH THÁI NGUYÊN ......................................................................................................... 6 1.1. VÀI NÉT VỀ TRUNG TÂM Y TẾ DỰ PHÒNG TỈNH THÁI NGUYÊN .... 6 1.1.1. Chức năng, nhiệm vụ của trung tâm y tế dự phòng tỉnh Thái Nguyên ..... 6 1.1.2. Tổ chức bộ máy của trung tâm y tế dự phòng .......................................... 6 1.2. MỘT VÀI NÉT VỀ KHOA XÉT NGHIỆM TRUNG TÂM Y TẾ DỰ PHÒNG TỈNH THÁI NGUYÊN............................................................................ 7

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

1.2.1. Chức năng và nhiệm vụ ............................................................................ 7 1.2.2. Trang thiết bị ............................................................................................. 7

CHƯƠNG II. THỰC NGHIỆM – KẾT QUẢ .................................................... 10 PHẦN I. PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH MỘT SỐ CHỈ TIÊU HÓA LÝ TRONG NƯỚC ............................................................................................................. 10 I.XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG CLORUA TRONG NƯỚC ĂN UỐNG SINH HOẠT ................................................................................................................... 10 II. XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG NITRAT TRONG NƯỚC SINH HOẠT ........... 11 III. XÁC ĐỊNH ĐỘ CỨNG CỦA NƯỚC............................................................ 14 IV. XÁC ĐỊNH ĐỘ ĐỤC .................................................................................... 15

ot

V. XÁC ĐỊNH PH TRONG NƯỚC..................................................................... 16

H

VI. XÁC ĐỊNH ĐƯỜNG SACCARIN BẰNG KĨ THUẬT SẮC KÝ LỎNG HIỆU NĂNG CAO (HPLC) ................................................................................. 17 A. CƠ SỞ LÝ THUYẾT .................................................................................. 17 1. Những vấn đề chung về phép đo sắc ký lỏng(HPLC) .................................. 17 1.1 Nguyên tắc của phương pháp ................................................................. 17 1.2 Trang thiết bị của phép đo sắc ký lỏng ................................................... 18 1.3.Quy trình rửa hệ thống HPLC................................................................. 22 1.4 Chuẩn bị mẫu trong phân tích sắc ký lỏng.............................................. 22 1.4.1 Các mẫu dạng rắn. ........................................................................... 23

1

1.4.2 Các mẫu dạng lỏng .......................................................................... 24 1.4.3 Hệ số phân bố .................................................................................. 24 1.4.4. Thời gian lưu: ................................................................................. 25 1.5 Nguyên lý của phép đo: .......................................................................... 25 1.5.1 Phạm vi ứng dụng: ........................................................................... 25 1.5.2 Thiết bị dụng cụ : ............................................................................. 25 1.5.3 Hóa chất ........................................................................................... 26 1.5.4 Tiến hành : ....................................................................................... 26 1.5.6 Điều kiện chạy máy : ....................................................................... 26 1.5.7 Tính toán kết quả : ........................................................................... 26

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

1.6 Xác định đường SACCARIN bằng kĩ thuật sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) ......................................................................................................... 27 1.6.1Nguyên lý: ........................................................................................ 27 1.6.2. Phạm vi ứng dụng ........................................................................... 27 1.6.3. thiết bị dụng cụ ............................................................................... 27 1.6.4. Hóa chất .......................................................................................... 27 1.6.5. Tiến hành ........................................................................................ 28 1.6.6. Tính toán kết quả ............................................................................ 29 1.6.7. Kết quả:(phụ lục) ............................................................................ 30

PHẦN II: PHƯƠNG PHÁP ĐO PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ ..................... 31 B. CƠ SỞ LÝ THUYẾT ....................................................................................... 31

H

ot

I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÉP ĐO PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ .......................................................................................................................... 31 1.1. Nguyên tắc của phương pháp ................................................................ 31 1.2. Trang thiết bị của phép đo phổ hấp thụ nguyên tử ................................ 31 II. CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG .................................... 33 1. Phương pháp đường chuẩn ........................................................................... 33 2. Phương pháp thêm tiêu chuẩn....................................................................... 34 B.THỰC NGHIỆM............................................................................................... 34 I. CÁCH TIẾN HÀNH ĐO TRÊN MÁY QUANG PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ AAS ............................................................................................................ 34

2

1.1. Dụng cụ - hóa chất phục vụ cho phép đo AAS.......................................... 34 1.1.1. Dụng cụ ............................................................................................... 34 1.1.2. Hóa chất .............................................................................................. 35 1.2. Các bước chuẩn bị cho phép đo. ................................................................ 35 1.2.1. Rửa dụng cụ ........................................................................................ 35 1.2.2. Khoảng tuyến tính của một số kim loại ............................................. 35 1.2.3. Pha chuẩn làm việc ............................................................................. 36 1.3. Xử lý mẫu .............................................................................................. 38 1.4. Tiến hành đo mẫu .................................................................................. 40 1.5. Cách tính kết quả ................................................................................... 40

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

1.6. Kết quả thực nghiệm trên máy ............................................................... 40

PHẦN III. ĐỊNH LƯỢNG MUỐI ..................................................................... 41 (phương pháp chuẩn độ theo TCVN 6341:1998 ) .............................................. 41 1. Nguyên tắc ........................................................................................................ 41 3. Hóa chất ............................................................................................................ 42 4. Chuẩn bị thuốc thử ............................................................................................ 42 4.1 Dung dịch kali iodua (KI) 10%............................................................... 42 4.2 Dung dịch chuẩn natri thiosunfat (Na2S2O3) 0.005M ............................. 42 4.3 Acid sunfuric (H2SO4) 10% ........................................................................ 42 4.4 Acid photphoric (H3PO4) 10% .................................................................... 42 4.5 Dung dịch hồ tinh bột 1% ........................................................................... 42

H

ot

5. Tiến hành định lượng ........................................................................................ 43 6. Kết quả: ............................................................................................................. 44

PHẦN IV: THU HOẠCH ................................................................................... 45 PHỤ LỤC ........................................................................................................... 46

3

LỜI CẢM ƠN Bài báo cáo thực tập này được hoàn thành tại Khoa Xét nghiệm của trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Thái Nguyên.

Với lòng biết ơn sâu sắc chúng em xin cảm ơn ban lãnh đạo trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Thái nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ cho chúng em có điều kiện được tiếp xúc với những máy móc hiện đại và biết được quy trình làm việc của trung tâm. Chúng em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới Kỹ sư Dương Văn Quyết, Bác sỹ Nguyễn Thị Thanh Thủy, Kỹ sư Dương Hồng Quang, Dược sỹ Nguyễn Bá Tuấn cùng các anh, chị của trung tâm đã tận tình giúp đỡ, chỉ bảo và tạo mọi điều kiện cho chúng em

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

hoàn thành tốt đợt thực tập tốt nghiệp này.

Cuối cùng, chúng em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, tạo điều kiện của trường Đại học khoa học - Đại học Thái Nguyên. Đặc biệt là cô giáo ThS đã tận tình hướng dẫn để chúng em hoàn thành tốt đợt thực tập tốt nghiệp này.

Chúng tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 3 năm 2014 Nhóm sinh viên

H

ot

Nhóm 03

4

MỞ ĐẦU Với phương châm lý thuyết kết hợp với thực tế, học đi đôi với hành, trong đợt thực tập này chúng em được phân công thực tập ở Khoa xét nghiệm của trung tâm y tế dự phòng tỉnh Thái Nguyên. Đây là một đơn vị đạt nhiều thành về nhiệm vụ dự phòng, kiểm soát và khống chế hiệu quả các bệnh truyền nhiễm, nhiều năm liên tục đã không để xảy ra các dich bệnh lớn và đã kiểm nghiệm được chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm.

Trong đó khoa xét nghiệm có chức năng quan trọng trong việc xét nghiệm theo yêu cầu công tác của trung tâm Y tế dự phòng và thành lập được các khâu kỹ thuật

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

theo từng lĩnh vực riêng biệt. Với thời gian một tháng thực tập tại trung tâm chúng em

H

sát trực tiếp.

ot

đã hiểu sâu hơn về những gì được học từ lý thuyết thông qua các lần thực hành quan

5

CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU VỀ TRUNG TÂM Y TẾ DỰ PHÒNG TỈNH THÁI NGUYÊN 1.1. VÀI NÉT VỀ TRUNG TÂM Y TẾ DỰ PHÒNG TỈNH THÁI NGUYÊN 1.1.1. Chức năng, nhiệm vụ của trung tâm y tế dự phòng tỉnh Thái Nguyên Công tác y tế dự phòng có vị trí và tầm quan trọng đặc biệt trong sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sưc khỏe nhân dân. Hội nghị ban chấp hành TW Đảng lần thø VII đã nêu rõ: “ Sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi con người và toàn xã hội, là nhân tố quan trọng trong sư nghiệp xây dưng và bảo vệ tổ quốc. Việc chăm sóc sức khỏe và giải quyết các vấn đề bệnh tật cần phải theo quan điểm dự phòng tích cực và chủ động, đi đôi với nâng cao chất lượng điều trị và phục hồi chức năng, sự nghiệp chăm sóc sức

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

khỏe là trách nhiệm của cộng đồng, mỗi người dân là trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp ban ngành đoàn thể và các tổ chức chính trị xã hội trong đó Y tế giữ vai trò nòng cốt ”.

Trung tâm Y tế dự phòng Thái Nguyên thuộc Sở Y tế tỉnh Thái Nguyên là đơn vị sự nghiệp trực thuộc sở Y tế có chức năng tham mưu cho giám đốc sở Y tế tổ chức triển khai thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn, kỹ thuật vể Y tế dự phòng trên địa bàn toàn tỉnh. Trong nhiều năm qua trung tâm đã đạt được nhiều thành tích trong công tác dự phòng, chống dịch, kiểm nghiệm chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm và thực hiện tốt công tác truyền thông giáo dục chăm sóc sức khỏe, nghiên cứu Y tế dự phòng 1.1.2. Tổ chức bộ máy của trung tâm y tế dự phòng Gồm 2 phòng và 8 khoa:

H

ot

- Phòng kế hoạch – tài vụ

- Phòng hành chính tổ chức - Khoa kiểm soát các bệnh truyền nhiễm và Vắcxin sinh phẩm - Khoa nội tiết - Khoa phòng chống sốt rét – côn trùng – ký sinh trùng - Khoa sức khỏe môi trường và y tế trường học - Khoa dinh dưỡng cộng đồng - Khoa sức khỏe nghề nghiệp - Khoa khám bệnh - Khoa xét nghiệm

6

1.2. MỘT VÀI NÉT VỀ KHOA XÉT NGHIỆM TRUNG TÂM Y TẾ DỰ PHÒNG TỈNH THÁI NGUYÊN 1.2.1. Chức năng và nhiệm vụ - Thực hiện xét nghiệm theo yêu cầu của công tác y tế dự phòng. Thành lập các lopo kỹ thuật riêng biệt theo từng lĩnh vực.

- Nghiên cứu tiếp nhận các kỹ thuật xét nghiệm mới phục vụ cho công tác chuẩn đoán bệnh.

- Tham gia công tác đào tạo cho cán bộ chuyên khoa và các đối tượng khác (Ví dụ: Hướng dẫn cho các khóa sinh viên thực tập của trường Đại Học Khoa Học, Đại Học Sư Phạm Thái Nguyên, Đại Học Y Dược…)

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

- Đảm bảo sản xuất, pha chế môi trường nuôi cấy hóa chất xét nghiệm cung cấp theo yêu cầu cho tuyến huyện phục vụ cho công tác phòng chống bệnh.

- Thực hiện dịch vụ xét nghiệm trong lĩnh vực y tế dự phòng theo quy định hiện hành.

- Thống nhất áp dụng kỹ thuật xét nghiệm đã được bộ y tế ban hành, phổ biến kỹ thuật các tuyến, kiểm tra đánh giá việc thực hiện theo kỹ thuật đã được thống nhất.

- Chịu trách nhiệm về kết quả xét nghiệm đối với cấp trên và pháp luật.

- Thực hiện công tác thống kê báo cáo theo quy định.

1.2.2. Trang thiết bị

Phòng thí nghiệm hóa:

- 1 máy quang phổ hấp thụ nguyên tử

H

ot

- 2 máy sắc ký khí GC – 17A

- 1 máy sắc ký lỏng cao áp HPLC - 2 máy sinh hóa máu - 1 máy cô quay chân không - 2 máy huyết học tự động 18 thông số - 2 máy UV –VIS Và nhiều thiết bị hiện đại chuyên sâu khác: Phòng xét nghiệm vi sinh: Là phòng an toàn sinh học cấp hai, gồm nhiều thiết bị hiện đại như: Dàn ELIZA, hệ thống PCR…

7

1.3. KẾ HOẠCH THỰC TẬP - Thời gian thực tập từ: 17/2/2014 đến 14/3/2014.

- Lịch làm việc: Buổi sáng từ 8h00’ đến 11h00’.

TUẦN 1: HỌC PHÂN TÍCH HÓA – LÝ, THỰC PHẨM

Ngày

Thời gian

Nội dung

Người hướng dẫn

1.Gặp mặt và phổ biến nội quy, quy 17/02/2014

9h30-11h00’ chế của cơ quan và của khoa Xét nghiệm 1.Giới thiệu một số quy trình phân

18/02/2014

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

tích tại phòng XN Hóa- Lý 8h-11h00’

19/02/2014

8h-11h00’

20/02/2014

8h-11h00’

2.Giới thiệu các quy chuẩn XN nước ăn uống, nước sinh hoạt

3.Xác định hàm lượng Nitrit trong

KS. Quyết

nước

BS. Thủy

Giới thiệu và thực hành trên thiết bị

Ths. Nhung

sắc ký lỏng

Thực hành phân tích mẫu và đánh giá kết quả trên thiết bị sắc ký lỏng

Thực hành phân tích các mẫu nước

ot

8h-11h00’

H

21/02/2014

ăn uống, nước sinh hoạt (đo pH, độ đục, hàm lượng clorua, độ cứng…).

8

TUẦN 2: HỌC QUANG PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ

Ngày

Thời gian

Nội dung

24/02/2014

8h00-11h00’

25/02/2014

8h00-11h00’ Dựng đường chuẩn mẫu chuẩn

Người hướng dẫn

Giới thiệu hệ thống, quy trình vận hành thiết bị AAS6300 Thực hiện phân tích một số kim

26/02/2014

8h00-11h00’ loại (Ca, Cu, …) bằng kỹ thuật

28/02/2014

8h00-11h00’

Thực hành đo Hg trong nước sinh hoạt bằng kỹ thuật hóa hơi lạnh.

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

8h00-11h00’

DS. Tuấn KTV. Dũng

ngọn lửa 27/02/2014

KS. Quang

Thực hành đo kim loại (Pb, Cd…) bằng kỹ thuật lò graphite

TUẦN 3: PHÂN TÍCH MUỐI, IOD NIỆU

Ngày

Thời gian

Nội dung

03/03/2014

8h00-11h00’

04/03/2014

8h00-11h00’ Thực hành phân tích muối

05/03/2014

8h00-11h00’ Thực hành phân tích muối (tiếp)

06/03/2014

8h00-11h00’ Giới thiệu phân tích iod niệu

07/03/2014

8h00-11h00’

Người hướng dẫn

Giới thiệu quy trình phân tích tại

H

ot

phòng xét nghiệm muối, iod niệu.

Ths. Hằng KTV. Lâm KTV. Hạnh

Giới thiệu phân tích iod niệu (tiếp)

TUẦN 4: (10/03/2014-14/03/2014) ➢ Cán bộ hướng dẫn sẽ giải đáp các thắc mắc trong quá trình thực tập của sinh viên. ➢ Sinh viên hoàn thành báo cáo thực tập và nộp cho Khoa Xét nghiệm.

9

CHƯƠNG II. THỰC NGHIỆM – KẾT QUẢ PHẦN I. PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH MỘT SỐ CHỈ TIÊU HÓA LÝ TRONG NƯỚC I.XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG CLORUA TRONG NƯỚC ĂN UỐNG SINH HOẠT 1/Nguyên tắc: Clorua trong nước phản ứng với dung dịch AgNO3 tạo kết tủa AgCl màu trắng.Khi ion Cl- phản ứng thì một giọt thừa của dung dịch AgNO3 sẽ phản ứng với ion Cromat(chỉ thị)cho màu đỏ ra cam để phát hiện điểm tương đương.

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

2/Ảnh hưởng

Các ion Br-, I- gây sai số nhưng hàm lượng các ion này trong nước không đáng kể.Các ion Sulfit,thiosulfat gây trở ngại, loại bỏ bằng Hydroperoxit 30%.Sắt hàm lượng cao gây khó xác định điểm kết thúc.

3/Dụng cụ và hóa chất Dụng cụ:

Buret 10ml

Pipet loại 2ml,5ml Hóa chất:

Dung dịch Kali Cromat 5%

ot

Dung dịch bạc chuẩn 0,1N

H

Dung dịch NaCl chuẩn 0,1N Chỉ thị Phenolphtalein.

Dung dịch NaOH 0,1N Dung dịch axit sulfuric 0,1N Dung dịch peroxit H2O2 30% 4/Tiến hành Lấy chính xác 50ml nước mẫu pha loãng vào bình tam giác 125ml Thêm 2 đến 3 giọt dung dịch Kali Cromat 5%,lắc đều.Chuẩn độ với dung dịch chuẩn AgNO3 0,1N tới khi xuất hiện màu hồng nhạt. Ghi số ml dung dịch chuẩn hết

10

mgCl- /lit = 5/Biểu thị kết quả Trong đó: n: số ml dung dịch chuẩn AgNO3 đã dùng 0,1: Độ chuẩn của dung dịch AgNO3 V: thể tích mẫu nước kiểm nghiệm(ml) 6/kết quả Số ml dung dịch chuẩn AgNO3 đã dùng là 0,93 ml Khi đó:

mgCl- /lit = (0,93*0,1*35,5)/0,05 =66,03 (mg)

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

II. XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG NITRAT TRONG NƯỚC SINH HOẠT 1. Nguyên tắc

Đo độ hấp thụ ở bước sóng 220nm cho phép xác định nhanh hàm lượng NO3- . Vì các chất hữu cơ tan trong vừa có thể hấp thụ ở bước sóng 220nm và ở bước sóng 275nm, còn NO3- không hấp thụ ở bước sóng 275nm, cho nên phép đo thứ hai ở bước sóng 275nm có thể được dùng để xác định hàm lượng NO3-.

2. Ảnh hưởng

- Các chất hữu cơ không tan chất hoạt động bề mặt, ion NO2- và ion Cr6+ có thể gây ảnh hưởng đến phép đo. Các ion vô cơ khác có thể ảnh hưởng đến phép đo như Cl, ion clorat, tuy nhiên trong nước tự nhiên các ion này thường không phát hiện thấy,

ot

nếu có thì hàm lượng rất thấp. Các ion vô cơ có thể được bổ chính bằng việc phân tích

H

các phép phân tích độc lập xác định nồng độ của chúng.

- Axit hóa mẫu bằng dung dịch HCl 1N để loại bỏ ảnh hưởng của hydroxit hay cacbonat đến 1000 mg CaCO3/l. Ion clorua không ảnh hưởng đến phép đo này.

- Đối với các mẫu đục thì loại bỏ ảnh hưởng này bằng cách lọc.

3. Thiết bị và hóa chất Thiết bị: -Máy quang phổ UV-VIS, đo được ở bước sóng 220nm và 275nm bằng cuvet thạch anh có bề dày 1cm.

- Bình định mức 50ml, 100ml.

11

Hóa chất: - Nước cất hai lần không có nitrat.

- Dung dịch chuẩn gốc nitrat: Sấy KNO3 trong tủ sấy ở nhiệt độ 1050C trong khoảng 24h. Hòa tan 1,6292g

KNO3 trong nước cất, định mức thành 100ml

(10000ppm), 1ml = 0,1g.

- Dung dịch HCl 1N. 4. Lấy mẫu Lấy mẫu và bảo quản theo: TCVN 6000: 1995 TCVN 5995: 1995 TCVN 5993: 1995

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

a).Tiến hành * Pha thang chuẩn và lập đồ thị chuẩn

Dùng bình định mức 100ml, ghi số thứ tự từ 1-7 và cho vào từng bình các thuốc thử như trong bảng dưới đây: Bình DD(ml)

DD NO3- 1ml=0,1mg DD HCl 1N

Nước cất 2 lần thành

2

3

4

5

6

7

0,0

0,5

1

2

4

5

8

2

2

2

2

2

2

2

100

100

100

100

100

100

100

0,0

0,5

1,0

2,0

4,0

5,0

8,0

H

ot

mg NO3- /l

1

- Đo độ hấp thụ hay độ truyền quang với mẫu trắng là nước cất.

- Đo độ hấp thụ của dãy dung dịch chuẩn ở bước sóng 220nm để xác định hàm lượng nitrat.

- Đo độ hấp thụ của dãy dung dịch chuẩn ở bước sóng 275nm để xác định ảnh hưởng của các chất hữu cơ. b). Phân tích mẫu - Lấy 50ml mẫu, (lọc nếu mẫu đục) thêm vào 1ml HCl 1N và lắc đều.

- Đo độ hấp thụ của mẫu lần lượt ở 2 bước sóng 220nm và 275nm.

12

5. Biểu thị kết quả - Đối với chuẩn và mẫu, để xác định độ hấp thụ của NO3- lấy độ hấp thụ đọc được ở bước sóng 220nm trừ đi độ hấp thụ ở bước sóng 275nm. Từ nồng độ NO3- của dãy chuẩn và độ hấp thụ tương ứng tính được dựng đường chuẩn NO3- .

- Từ độ hấp thụ của mẫu và đường chuẩn tính ra hàm lượng NO3- có trong mẫu.

- Nếu giá trị hiệu chỉnh lớn hơn 10% giá trị đọc được ở bước sóng 220nm thì không dùng được phép này.

- Dựa vào đồ thị chuẩn mật độ quang – nồng độ suy ra hàm lượng NO3- trong mg NO3- /l = C.k Trong đó: C là nồng độ NO3- được tính từ đường chuẩn (mg/l)

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

k là hệ số pha loãng 6. Kết quả : Đường chuẩn Nitrat

Chart Title

0.6

y = 0.0564x + 0.0602

0.5

R2 = 0.9949

0.4

0.3

0.2

A Linear (A) Linear (A)

0.1

0

0

2

6

8

10

ot

4

Nồng độ

H

mẫu:

Abs1 (220nm)

Abs2 (275nm)

Abs

0

0.137

0.089

0.083

0.5

0.163

0.086

0.077

1

0.198

0.090

0.108

2

0.253

0.085

0.168

4

0.363

0.084

0.280

5

0.437

0.089

0.347

8

0.601

0.087

0.514

13

7. Kết quả: Vậy hàm lượng NO3- trong mẫu tính được là: mg NO3- /l = C.k=0.0564(mg) III. XÁC ĐỊNH ĐỘ CỨNG CỦA NƯỚC 1. Giới thiệu Độ cứng của nước gây ra do sự có mặt của ion Ca2+ và ion Mg2+ là chủ yếu, ngoài ra còn do các ion đa hóa trị khác. Độ cứng có hai loại: cứng có cacbonat và cứng không có cacbonat và liên quan chặt chẽ với độ kiềm của nước. Độ cứng của nước thường được biểu thị bằng lượng CaCO3 tương ứng. Được đánh giá theo QCVN 01: 2009/BYT ngày 17/6/2009 là 300mg/l.

2. Nguyên tắc ion Ca2+, Mg2+ tạo phức với chỉ thị màu eriocrom T đen có

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

Tại pH= 10

màu đỏ rượu. EDTA tạo phức bền hơn với Ca2+, Mg2+ nên chiếm Ca2+, Mg2+ của phức trên.

Khi phản ứng kết thúc, màu dung dịch chuyển từ màu đỏ rượu (đỏ nho) sang màu xanh lơ.

3. Ảnh hưởng

Ion sắt, mangan khi hàm lượng lớn loại bỏ bằng thêm 5ml Trietanolanin trước khi chuẩn độ. Có thể khi thêm dung dịch đệm vào, pH của dung dịch tăng gây kết tủa, khắc phục bằng một trong các cách sau: - Pha loãng dung dịch mẫu.

- Xác định sơ bộ độ cứng trước, sau đó thêm khoảng 90% dung dịch chuẩn độ

H

ot

rồi mới thêm dung dịch đệm để chuẩn độ tiếp.

- Axit hóa mẫu để đuổi CO2 trước khi chuẩn pH bằng dung dịch đệm. Lượng axit thêm vào tính theo độ kiềm của mẫu.

4. Dụng cụ và hóa chất Dụng cụ - Pipet - Ống đong chia vạch 100ml - Bình định mức 50ml - Bình nón 125ml

14

Hoá chất - Mẫu nước kiểm nghiệm - Dung dịch đệm Amoniac - Dung dịch chỉ thị màu Erioccrom T đen - Dung dịch chuẩn Trilon B N/50 5. Tiến hành - Lấy 50ml nước kiểm nghiệm (nếu mẫu có độ cứng cao, lấy một lượng mẫu thích hợp pha loãng thành 50ml) cho vào bình nón 125ml.

- Thêm 3ml dung dịch đệm amoniac, nhỏ 3-4 giọt dung dịch chỉ thị màu EricromT đen, lắc đều. Chuẩn độ bằng dung dịch Trilon B N/50. thể tích V (ml).

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

- Lắc đều bình thuỷ tinh cho tới khi nào màu đỏ chuyển sang màu xanh lơ . Ghi 6. Biểu thị kết quả

Độ cứng biểu thị bằng khối lượng CaCO3 trong 1 lit nước mg CaCO3/ lit = (n.1000) / V Trong đó :

n: thể tích dung dịch EDTA 0,02N đã tiêu tốn.

V: thể tích dung dịch mẫu đem phân tích.

(1ml dung dịch EDTA 0,02N = 1mg CaCO3) 7. Kết quả

Thể tích dung dịch EDTA đã dùng để chuẩn độ là : 2.16ml

H

ot

Do đó độ cứng của mẫu nước là :

mg CaCO3 /lit = (2.16.1000)/50 = 43.33 (mg) IV. XÁC ĐỊNH ĐỘ ĐỤC 1. nguyên tắc phương pháp này dựa trên việc so sánh giữa cường độ phân tán ánh sáng chiếu qua mẫu với cường độ phân tán ánh sáng chiếu qua mẫu chuẩn có các hạt lơ lửng được đo trong điều kiện như nhau. Cường độ phân tán ánh sáng càng cao thì độ đục càng cao.

2. Thiết bị và hóa chất Máy đo độ đục

15

Cell đựng mẫu và đựng chuẩn cùng loại (kích thước, vật liệu,…)

Cell được làm bằng thủy tinh không màu.

Hóa chất Nước cất hai lần Dung dịch chuẩn có độ đục <0.1 NTU, 20 NTU, 200 NTU và 800 NTU. 3. Tiến hành Lắc đều mẫu, đợi cho hết bọt khí. Sau đó rót mẫu vào cell, lắc ngựợc cell đổ trộn đều mẫu và đặt vào bể siêu âm trong khỏang 2 giây để loại bỏ bọt khí. Đọc độ đục của mẫu trực tiếp hiển thị trên màn hình của thiết bị.

4. Biểu thị kết quả

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

Báo cáo kết quả độ đục đọc được như sau: Mẫu NO121 = 0.22 NTU Mẫu NO122 = 0.18 NTU

Mẫu nước giếng trường mầm non Linh Thông= 7.71 NTU Mẫu nước giếng khoan = 7.07 NTU V. XÁC ĐỊNH PH TRONG NƯỚC 1, nguyên tắc.

pH dùng để biểu thị độ axit hay độ kiềm, được xác định bằng cách thay đổi điện thế của điện cực thủy tinh – điện cực calome bão hòa, khi đo bằng thiết bị được chuẩn hóa với dung dịch đệm chuẩn mà giá trị pH đã được biết trước. pH của hầu hết các loại

H

nhỏ CO3-, HCO3-.

ot

nước tự nhiên nằm trong khoảng từ 4.0 – 9.0. Phần lớn nước cos chứa một hàm lượng 2, thiết bị và hóa chất. a.

Thiết bị.

Máy đo pH. b.

Hóa chất.

Các dung dịch đệm chuẩn có pH = 4.01; pH = 7.0; pH = 9.0.

3, Cách tiến hành. a. Chuẩn bị thiết bị.

Rửa điện cực nhiều lần bằng nước cất và nhúng điện cực vào dung dịch đệm pH = 4.01. Lắc tròn và nhẹ dung dịch, để cho dung dịch tiếp xúc với điện cực. Thiết lập

16

điểm đo thứ nhất.Tráng điện cực bằng nước và nhúng vào đệm pH = 7.0. Thiết lập điểm đo thứ hai. Tiến hành đo pH dung dịch đệm pH = 9.0 như trên. Lưu lại kết quả hiệu chuẩn. b. Đo mẫu.

Phân tích mẫu vài giờ sau khi lấy mẫu. Ngâm điện cực trong mẫu và giửa từ 6 – 8 lần bằng mẫu thử.Rửa điện cực bằng nước cất và bằng mẫu rồi nhúng nó vào trong mẫu. Lắc nhẹ dung dịch và đọc giá trị pH khi không quấy.

Tráng điện cực bằng nước và nhúng nó vào nước để loại hết các phần mẫu cũ hoặc dung dịch đệm.

4, kết quả. Đo mẫu: pH 7 chuẩn = 6.95 Mẫu N0087 = 8.02

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

Mẫu N0089 = 8.05

VI. XÁC ĐỊNH ĐƯỜNG SACCARIN BẰNG KĨ THUẬT SẮC KÝ LỎNG HIỆU NĂNG CAO (HPLC)

A. CƠ SỞ LÝ THUYẾT

1. Những vấn đề chung về phép đo sắc ký lỏng(HPLC)

Phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) ra đời năm 1967-1968 trên cơ sở phát triển và cải tiến từ phương pháp sắc ký cột cổ điển. HPLC là một phương pháp chia tách trong đó pha động là chất lỏng và pha tĩnh chứa trong cột là chất rắn đã được phân chia dưới dạng tiểu phân hoặc một chất lỏng phủ lên một chất mang rắn, hay một chất mang đã được biến bằng liên kết hóa học với các nhóm chức hữu cơ. Phương pháp này ngày càng được sử dụng rộng rãi và phổ biến vì nhiều lý do: có độ nhạy cao,

H

nhiệt.

ot

khả năng định lượng tốt, thích hợp tách các hợp chất khó bay hơi hoặc dễ phân hủy 1.1 Nguyên tắc của phương pháp Cơ sở lý thuyết của phép đo này là sự hấp thụ năng lượng (bức xạ đơn sắc) của nguyên tử tự do ở trong trạng thái hơi (khí) khi chiếu chùm tia bức xạ qua đám hơi của nguyên tử ấy trong môi trường hấp thụ. Muốn thực hiện được phép đo phổ hấp thụ nguyên tử của một nguyên tố cần thực hiện các bước sau: 1. Chọn các điều kiện và một loại trang bị phù hợp để chuyển mẫu phân tích từ trạng thái ban đầu (rắn, dung dịch) thành trạng thái hơi của các nguyên tử tự do. Đó là quá trình hóa hơi và nguyên tử hóa mẫu. Đám hơi của nguyên tử tự do chính là môi trường hấp thụ bức xạ và sinh phổ AAS (phổ hấp thụ nguyên tử).

17

2. Chiếu chùm tia sáng bức xạ đặc trưng của nguyên tố cần phân tích qua đám hơi nguyên tử vừa điều chế được ở trên. Các nguyên tử của nguyên tố cần xác định trong đám hơi đó sẽ hấp thụ những tia bức xạ nhất định và tạo ra phổ hấp thụ của nó.

3. Nhờ một hệ thống máy quang phổ thu toàn bộ chùm sáng, phân ly và chọn 1 vạch phổ hấp thụ của nguyên tố cần nghiên cứu để đo cường độ của nó. Cường độ đó chính là tín hiệu hấp thụ của vạch phổ hấp thụ nguyên tử.

Trong một giới hạn nhất định của nồng độ, giá trị cường độ phụ thuộc tuyến tính vào nồng độ C của nguyên tố theo phương trình: Dλ = k.C.L Trong đó: Dλ: đo hấp thụ quang của vạch phổ k: hằng số thực nghiệm L: chiều dài của môi trường hấp thụ

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

C: nồng độ nguyên tố xác định

H

ot

1.2 Trang thiết bị của phép đo sắc ký lỏng

Hình 1:Hệ thống sắc ký lỏng hiệu năng cao gồm có các bộ phận cơ bản như sau:

18

Hình2 : Sơ đồ hệ thống HPLC

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

Trong đó: 1:Bình chứa pha động 2: Bộ phận khử khí 3: Bơm cao áp

4: Bộ phận tiêm mẫu

5: Cộ sắc ký (pha tĩnh) 6: Đầu dò

7: Hệ thống máy tính có phần mềm ghi nhận tín hiệu, xử lý dữ liệu và điều khiển hệ thống.

8: In dữ liệu.

ot

* Bình chứa pha động :

H

Máy HPLC thường có 4 đường dung môi vào đầu bơm cao áp cho phép chúng ta sử dụng 4 bình chứa dung môi cùng một lần để rửa giải theo tỉ lệ mong muốn và tổng tỉ lệ của 4 đường là 100%.

Tuy nhiên, theo kinh nghiệm, ít khi sử dụng 4 đường dung môi cùng một lúc mà thường sử dụng 2 hoặc 3 đường để cho hệ pha động luôn được pha trộn đồng nhất hơn, hệ pha động đơn giản hơn giúp ổn định quá trình rửa giải. * Bộ khử khí Degases Mục đích sử dụng bộ khử khí nhằm lọai trừ các bọt nhỏ còn sót lại trong dung môi pha động, tránh xảy ra một số hiện tượng có thể có như sau:

19

•

Tỷ lệ pha động của các đường dung môi không đúng làm cho thời gian lưu của

peak thay đổi.

•

Trong trường hợp bọt quá nhiều, bộ khử khí không thể lọai trừ hết được thì

bơm cao áp có thể không hút được dung môi, khi đó ảnh hưởng đến áp suất và hoạt động của cả hệ thống HPLC. Trong các trường hợp trên đều dẫn đến sai kết quả phân tích. *Bơm cao áp: Mục đích để bơm pha động vào cột thực hiện quá trình chia tách sắc kí.Lưu lượng bơm từ o,1 đến 10ml/phút, và phải tạo dòng liên tục. *Bộ phận bơm mẫu:

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

Có mục đích là đưa mẫu vào cột phân tích với một thể tích nhất định. Có hai cách đưa mẫu vào cột phân tích gồm bơm bằng tay và bơm tự động *Cột sắc kí:

Cột chứa pha tĩnh được coi là trái tim của hệ thống sắc ký, hiệu nâng cao. Cột pha tĩnh thông thường làm bằng thép không rỉ, chiều dài cột thay đổi từ 5-25cm đường kính trong 1-10mm, hạt nhồi cỡ 0.3-5µm,… *Đầu dò:

Là bộ phận phát hiện các chất khi chúng ra khỏi cột và cho các tín hiệu ghi trên sắc ký đồ để có thể định tính và định lượng. Tùy theo tính chất của các chất phân tích mà người ta lựa chọn loại đầu dò phù hợp.Tín hiệu đầu dò thu được có thể là: độ hấp thụ quang, cường độ phát xạ, cường độ điện thế, độ dẫn điện, độ dẫn nhiệt, chiết xuất. Trên

H

ot

cơ sở đó, người ta sản xuất các loại đầu dò sau:

+ Detector UV-VIS-đầu dò quang phổ tử ngoại: Đầu dò có gắn đèn Vis và đèn UV vì vậy các chất hấp thụ ánh sáng ở bước sóng khoảng 190-900nm sẽ được đầu dò phát hiện.

Chất phân tích sau khi rửa giải ra khỏi cột,chuyển qua một tế bào cảm biến hình trụ. Ánh sáng trong vùng UV-Vis truyền qua tế bào tới màng quang điện. Nếu chất hấp thu ánh sáng ở một bước sóng nào đó trong khoảng 190-900nm thì màng quang điện sẽ phát hiện ra sự thay đổi. Tín hiệu phát ra từ màng quang điện sẽ chuyển qua bộ khuếch đại tới bộ ghi đo và hệ thống thu dữ liệu.

20

Ưu điểm của detector này là độ nhạy cao, có thể chọn các bước sóng phù hợp với các bước sóng hấp thụ tối đa cho các chất phân tích.

Nhược điểm cảu loại detector này là việc sử dụng bước sóng đơn thường không đủ điều kiện để phát hiện đồng thời các chất + Detector huỳnh quang: Huỳnh quang là một dạng đặc biệt của hiện tượng bức xạ ánh sáng của một chất không được gia nhiệt, xảy ra khi các phân tử của một chất giải phóng năng lượng (ánh sáng) đã được hấp thụ trước đó. Detector loại này có độ nhạy cao hơn detecter UV, do chỉ 1 số ít các chất có khả năng phát xạ ánh sáng, do đó nhiều đường nền rất thấp. + Detecter điện hóa:

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

Nguyên tắc hoạt động của loại detector này dựa trên sự chuyển dịch điện tích xảy ra khi các chất cho điện tử trong quá trình khử hoặc nhận điện tử trong quá trình oxy hóa. Sự oxy hóa hoặc khử xảy ra trên bề mặt điện cực làm việc, và sự chênh lệch dòng điện tỉ lệ thuận với số lần phản ứng trên điện cực, tức là tỉ lệ với nồng độ chất phân tích trong mẫu.

+ Đầu dò DAD(Detector Diod Array):

Có khả năng quyết chồng phổ để định tính các chất theo độ hấp thụ cực đại của các chất.

*Bộ phận này ghi tín hiệu do đầu dò phát hiện.

Đối với hệ thống HLPC hiện đại,phần này được phần mềm trong hệ thống ghi nhận, lưu các thông số, săc ký đồ, các thông số liên quan đến peak như tính đối xứng,

H

ot

hệ số phân giải,….đồng thời tính toán, sử lý các thông số liên quan đến kết quả phân tích *Phạm vi ứng dụng của HPLC Phân tích đa lượng vitamin, kháng sinh, kháng khuẩn, chất bảo quản phụ gia thực phẩm,các loại đường,…trong thực phẩm,dược liệu, hóa chất, phân bón, thức ăn gia súc,…

Phân vi lượng các vitamin trái cây, sữa, bánh kẹo, nước,thủy hải sản.

Phân tích các acid hữu cơ:

21

Đặc biệt, hệ thống HPLC với đầu dò huỳnh quang có độ nhạy và có tính chọn lọc cao có thể phân tích các độc tố Mycotoxin trong thực phẩm, nguyên liệu chế biến và thức ăn gia súc nhứ Aflatoxin,Orchatoxin,Zearalenone,……

1.3.Quy trình rửa hệ thống HPLC MỤC ĐÍCH: -Tránh làm bẩn , hư hỏng -Bảo quản cột Rửa hệ thống: - Trước khi chạy phải thay thế dung môi cũ trong toàn bộ hệ thống bằng dung môi phù hợp.

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

- lắp cột cho phù hợp - Cân bằng cột với pha động phân tích khi đường nền ổn định 2-3h.

Rửa toàn bộ hệ thống bằng dung môi pha động trong 15 phút,thay thế dung môi pha động bằng dung môi thích hợp để làm sạch hệ thống. Rửa liên tục trong 1h, thông thường cột pha ngược được bảo quản bằng hỗn hợp methannol/H 2O(50:50) hoặc hay dùng CAN/H2O(80/20)(Acetonitril)

Tiến hành lọc H2O và Acetonitril.Tiến hành dung siêu âm để đuổi bọt khí.bật máy theo thứ tự:

1-Bật công tắc nguồn 2-Bật DGU-14A

3-Bật LC-10A VP

H

ot

4-Bật RF-10A XL(nếu chạy) 5-Bật SPD- 10AV VP 6-Bật SCL 10A VP 7-Bật máy vi tính,máy in.

1.4 Chuẩn bị mẫu trong phân tích sắc ký lỏng Việc tách chiết các chất cần phân tích ra khỏi các chất ảnh hưởng trong mẫu là giai đoạn then chốt quyết định thành công của quá trình phân tích.

- Mẫu: bao gồm :chọn mẫu và bảo quản mẫu.

- Chiết suất, làm sạch làm giàu mẫu trước khi đưa vào HPLC.

22

Bao gồm các kĩ thuật:đồng nhất mẫu, ly tâm,thủy phân, chiết lỏng/lỏng, chiết pha rắn,chiết bằng siêu âm, chiết suất bằng chất lỏng siêu tới hạn,cô đặc. + Làm sạch và làm giàu ngay trên HPLC. Bao gồm: cột bảo vệ, sắc ký thấm trên gel. +Dẫn xuất hóa học: Bao gồm kỹ thuật dẫn xuất trước cột(online hoặc offline).

Các giai đoạn chiết suất làm sạch,làm giàu trước khi đưa vào HPLC chiếm nhiều thời gian và nhân lực nhất trong quá trình phân tích. Vì vậy,nếu có thể việc tự động hóa quá trình chuẩn bị mẫu là rất cần thiết. Hiện nay đã có những thiết bị sử lý giúp cho việc phân tách hoặc dẫn xuất mẫu hoàn toàn tự động. Các hệ thống chiết sử

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

dụng chất lỏng tới hạn(SPE)và chiết suất pha rắn cũng đã được kết nối tự động trong các hệ thống sắc ký lỏng.

1.4.1 Các mẫu dạng rắn.

+ Các mẫu thực phẩm dạng rắn như sôcôla hoặc thịt cần được đồng nhất trước khi áp dụng các phương pháp chiết như cất kéo hơi nước, SFE, hoặc chiết suất bằng siêu âm.

+ Chiết suất bằng siêu âm:là một phương pháp rất đơn giản và hiệu quả. Tính chọn lọc có thể đạt được rất cao nếu biết lựa chọn dung môi phù hợp, các chất chống oxi hóa và các chất bảo quản có thể được chiết suất bằng kỹ thuật này nếu mẫu thực phẩm chứa chất béo. Một ưu điểm của kỹ thuật này là chỉ sử dụng một lượng nhỏ dung môi hữu cơ, do đó giảm chi phí đầu vào cũng như chi phí chất thải. Thời gian chiết

H

ot

suất rất nhanh chỉ kéo dài từ vài phút đến vài giờ.

+ Phương pháp cất bằng hơi nước: phương pháp này thường chỉ được ứng dụng để chiết các chất bằng hơi ra khỏi nền mẫu rắn. Ví dụ có thể chiết thuốc BVTV biphenyl và 2-phenylphenol từ cam quýt từ kĩ thuật này . + Chiết suất bằng chất lỏng siêu tới hạn: Cho đến nay, phương pháp chiết suất bằng phương pháp siêu tới hạn (SFE) vẫn còn ít được áp dụng trong phân tích thực phẩm.Tuy nhiên,việc ứng dụng công nghệ hiện đại đã cho phép kết nối tự động SFE với bộ phận sắc ký. Ưu điểm của kỹ thuật này là chỉ sử dụng một lượng nhỏ dung môi hữu cơ, giảm chi phí, thời gian chiết suất ngắn và có thể tự động hóa.

23

1.4.2 Các mẫu dạng lỏng + Chiết suất lỏng-lỏng: là phương pháp chiết suất thông dụng nhất. Chất phân tích trong mẫu được hào tan trong một loại dung môi và được chiết ra khỏi nền mẫu bằng một loại dung môi khác không trộn lẫn với dung môi ban đầu. Việc chiết suất thường được diễn ra trong bình gạn. Ưu điểm của phương pháp này là tiến hành đơn giản, sử dụng các hỗ trợ như PH, muối hoặc thuốc thử tạo cặp ion. Nhược điểm của phương pháp này là thường sử dụng một lượng lớn dung môi hữu cơ, dễ tạ nhũ tương gây khó khăn cho việc phân tách các lớp dung môi và khó tiến hành một cách tự động. + Chiết suất pha rắn(spe): đây là phương pháp phù hợp cho việc làm sạch mẫu.

Các mẫu lỏng hoặc dịch chiết từ các loại mẫu khác được đưa vào cột chiết pha chất rắn đã được hoạt hóa. Pha rắn giữ lại các chất cần phân tích và loại bỏ các tạp chất hoặc

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

các chất ảnh hưởng khác khỏi cột. Chất cần phân tích sau đó được rửa giải bằng một loại dung môi thích hợp. SPE là một kỹ thuật chiết và làm sạch mẫu được phát triển rất nhanh và có nhiều ứng dụng, đồng thời có thể kết nối tự động với các hệ thống sắc ký(online SPE).

Ưu điểm : sử dụng lượng nhỏ dung môi hữu cơ phân tích đồng thời nhiều mẫu và có thể tự động hóa.

Nhược điểm: sự khác nhau giữa các lô sản phẩm có thể làm giảm độ tái lập của phương pháp.Ngoài ra sự hấp thụ không thuận nghịch và sự phân hủy do xúc tác bề mặt pha rắn có thể làm cho mất mẫu và sai số cho quá trình phân tích 1.4.3 Hệ số phân bố

H

trình như sau:

ot

Cân bằng của một cấu tử X trong hệ sắc ký có thể được mô tả bằng phương

Hằng số cân bằng K cho cân bằng này được gọi là tỉ lệ phân bố hay hằng số phân bố (partition coefficient) và được tính như sau:

Với CS : nồng độ cấu tử trong pha tĩnh.

CM : nồng độ cấu tử trong pha động.

Hệ số K tùy thuộc vào bản chất pha tĩnh, pha động và chất phân tích.

24

1.4.4. Thời gian lưu: tR : thời gian lưu của một cấu tử từ khi vào cột đến khi tách ra ngồi cột. tO : thời gian để cho chất nào đó không có ái lực với pha tĩnh đi qua cột; đó cũng là thời gian pha động đi từ đầu cột đến cuối cột và còn gọi là thời gian lưu chết.

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

tR' : thời gian lưu thật của một cấu tử.

Thời gian lưu của các cấu tử phân tích

1.5 Nguyên lý của phép đo:

Mẫu được chiết bằng dung môi ethylacetat trong môi trường acid phosphoric (pH=1-2). Sau đó đường Saccarin và được chiết bằng natrihydrocacbonat. Dịch chiết được cất quay để đuổi hết ethylacetat và thêm vào đó 2ml dung dịch

ot

tetrabutylaminbromid (TBA) , định mức và bơm vào hệ thống HPLC xác định bởi

H

detector PDA ở bước sóng 210nm và 230nm.

1.5.1 Phạm vi ứng dụng: Phương pháp này áp dụng cho các sản phẩm nước giả khát, ô mai, mứt kẹo…

1.5.2 Thiết bị dụng cụ : - Hệ thống HPLC với detector PDA hoặc UV- VIS - Hệ thống cất quay chân không - Máy li tâm - Cân phân tích - Phễu chiết - Bính định mức 50,100, 500ml 25

- Cốc đong và ống đong các loại 1.5.3 Hóa chất - Methanol loại của Merck hoặc tương đương - Acid H3PO4 loại của Merck - Chuẩn Saccarin - Ethylacetat - Natrichloride - Natrihydrocacbonat 1% - Tetrabutylaminbromid 1.5.4 Tiến hành :

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

- Đối với mẫu ở trạng thái rắn được xay, nghiền nhỏ và đồng nhất kĩ - Mẫu ở trạng thái lỏng phải trộn đều

- Cân khoảng 10-40g cho vào ống ly tâm hoặc phễu chiết.

- Thêm vào 20ml dung dịch NaCl bão hòa, dùng dung dịch H 3PO4 để điều chỉnh pH dung dịch có giá trị pH =1-2 ( vài giọt acid đặc) - Chiết hai lần bằng 50ml ethylacetat

- Thêm 30ml NaCl vào toàn bộ dịch chiết ethylacetat

- Lắc kĩ bỏ lớp nước ( loắc xoáy ốc để loại vẩn kết tủa) - Chiết lớp ethylacetat bằng 2x20ml NaHCO3 1% - Cất quay đuổi hết dung môi ethylacetat ở 450C - Thêm 2ml TBA-Br 0,1M

H

ot

- Định mức tới vạch và chạy HPLC 1.5.6 Điều kiện chạy máy :

- Detector PDA ở bước sóng 210nm và 230nm - Pha động H3PO4 0,3% : MeOH= 80:20 ( H3PO4 0,3% : Acetonitril = 86:14) - Tốc độ dòng 1ml/phút 1.5.7 Tính toán kết quả : Dựa vào đường chuẩn hay điểm chuẩn so sánh diện tích peak của chất chuẩn với peak của dung dịch mẫu thử để tính theo công thức sau: X (µg/g) = V.Cm/m

26

Trong đó V: thể tích chiết cuối cùng để chạy sắc kí HPLC (ml) Cm: nồng độ dung dịch chiết mẫu tính theo đường chuẩn (µg/ml) m: lượng mẫu chất phân tích(g hoặc ml) X: hàm lượng saccarin trong mẫu thử (µg/ml) 1.6 Xác định đường SACCARIN bằng kĩ thuật sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) 1.6.1Nguyên lý: Saccharin được tách chiết từ mẫu với nước. Dịch chiết được lọc và lượng sacchrin được xác định bằng máy sắc ký lỏng hiệu năng cao với Detector UV.

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

1.6.2. Phạm vi ứng dụng Phương pháp này áp dụng cho các sản phẩm nước giải khát, ô mai, mứt kẹo, …

1.6.3. thiết bị dụng cụ

- Hệ thống HPLC với detector PDA hoặc detector UV - VIS - Hệ thống cất quay chân không - Máy li tâm

- Cân phân tích - Phễu chiết

- Bình định mức 50, 100, 500 ml - Cốc đong ống đong các loại 1.6.4. Hóa chất

H

ot

- Dung dịch chuẩn ban đầu 1000ppm: Cần chính xác 1 gam chuẩn dạng bột vào bình 1000ml, hòa tan và định mức đến vạch bằng nước cất, bảo quản chuẩn trong tủ lạnh.

- Dung dịch Carrez I 15%: Hòa tan 15g Kali ferrocyanua (K4FeCN6.3H2O) trong 100ml nước cất ( lưu ý: Dung dịch phải chuẩn bị hàng ngày) - Dung dịch Carrez II 23%: Hào tan 23g kẽm sunfat (ZnSO4.7H2O) trong 100ml nước cất ( lưu ý: Dung dịch phải chuẩn bị hàng ngày) - Dung dịch đệm: Dikali hydrophotphat 0,014M: Hòa tan 2,5g K2HPO4 trong 500 ml nước cất, lắc cho tan, thêm nước cất đến khoảng 980ml, điều chỉnh pH 6,7

27

bằng H3PO4 định mức đến vạch 1000ml bằng nước cất, lọc qua bộ lọc dung môi. Các loại hóa chất phải ở mức tính khiết dùng cho phân tích - Pha chuẩn làm việc: Đường chuẩn sacchrin được xây dựng bằng cách phân tích dãy chuẩn có nồng độ từ 10 đến 500mg/ml. Đường chuẩn mô tả sự phụ thuộc chiều cao/diện tích của pic (trục tung) vào nồng độ dung dịch chuẩn tương ứng.

1.6.5. Tiến hành - Đối với mẫu ở trạng thái rắn được xay và đồng nhất kĩ - Mẫu trang thái lỏng phải trộn đều - Mẫu còn khí CO2: Siêu âm đuổi hết khí CO2.

Cân khoảng 5g (5ml) mẫu vào bình định mức 50ml, thêm 30ml nước cất

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

- Nếu mẫu rắn siêu âm khoảng 15 phút. Thêm lần lượt 2ml dung dịch Carrez I, lắc đều, rồi 2ml dung dịch Carrez II, lắc đều. Thêm nước cất đền vạch, lắc đều. Đối với các mẫu có thành phần thức tạp có chứa chất màu, chất béo không tan trong nước (sữa, kem…) không thể kết tủa hoàn toàn bằng dung dịch carrez thì tiến hành ly tâm 1400 vòng/phút trong 10 phút.

- Mẫu lỏng có thể pha loãng khi cần thiết ( có thể bơm ngay)

H

ot

- Dịch lọc qua màng 0,45 µm trước khi bơm vào HPLC

28

Sơ đồ tóm tắt quy trình xét nghiệm Cân 5g (ml) mẫu vào bình định mức 50ml ↓ +30ml nước cất ↓ Siêu âm 15 phút ↓ + 2ml Carrez I ↓ Lắc đều

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

↓ + 2ml Carrez II ↓

Lắc đều ↓

Định mức 50ml ↓

Lọc qua giấy lọc thô ↓

Lọc qua màng lọc kích thước 0,45 micromet Bơm vào máy HPLC

H

ot

↓

1.6.6. Tính toán kết quả Dựa vào đường chuẩn hay điểm chuẩn so sánh diện tích perck của chất chuẩn với perck của dung dịch mẫu thử để tính theo công thức sau : X (µg/g) = Vx Cm/m Trong đó : V- Thể tích chiết cuối cùng để chạy sắc kí HPLC (ml) Cm- Nồng độ dung dịch chiết mẫu tinh theo đường chuẩn ( µg/ml) m- Lượng mẫu phân tích ( g hoặc ml) X – Hàm lượng saccarin trong mẫu thử (µg/ml)

29

1.6.7. Kết quả:(phụ lục) Trong phương pháp có 2 bước sóng đó là 210nm và 230nm nhưng thực nghiệm tiến hành đo ở bước sóng 230nm.

Dựa vào sắc ký đồ ta xác định được ở bước sóng 230nm thời gian lưu của chuẩn saccarin là 5,980 phút.

Nhìn vào sắc ký đồ của mẫu phân tích tại thời điểm 5,980 phút không thấy

H

ot

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

xuất hiện peak. Vậy trong mẫu nước ngọt C2 không có đường saccarin.

30

PHẦN II: PHƯƠNG PHÁP ĐO PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ B. CƠ SỞ LÝ THUYẾT I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÉP ĐO PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ 1.1. Nguyên tắc của phương pháp Cơ sở của phép đo này là sự hấp thụ năng lượng (bức xạ đơn sắc) của nguyên tử tự do ở trạng thái hơi (khí) khi chiếu chùm tia bức xạ qua đám hơi của nguyên tử ấy trong môi trường hấp thụ. Muốn thực hiện được phép đo phổ hấp thụ nguyên tử của một nguyên tố cần thực hiện các bước sau: 1. Chọn các điều kiện và một loại trang thiết bị phù hợp để chuyển mẫu phân tích

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

từ trạng thái ban đầu (rắn, dung dịch) thành trạng thái hơi của các nguyên tử tự do. Đó là quá trình hóa hơi và nguyên tử hóa mẫu. Đám hơi của nguyên tử tự do chính là môi trường hấp thụ bức xạ và sinh phổ AAS (phổ hấp thụ nguyên tử).

2.Chiếu chùm tia bức xạ đặc trưng của nguyên tố cần phân tích qua đám hơi nguyên tử vừa điều chế được ở trên. Các nguyên tử của nguyên tố cần xác định trong đám hơi đó sẽ hấp thụ những tia bức xạ nhất định và tạo ra phổ hấp thụ của nó.

3.Nhờ hệ thống máy quang phổ thu toàn bộ chùm sáng, phân ly và chọn một vạch phổ hấp thụ của nguyên tố cần nghiên cứu để đo cường độ của nó. Cường độ đó chính là tín hiệu hấp thụ của vạch phổ hấp thụ nguyên tử.

Trong một giới hạn nhất định của nồng độ, giá trị cường độ phụ thuộc tuyến tính vào nồng độ C của nguyên tố theo phương trình:

H

ot

Dλ = k.C.L

Trong đó: Dλ là đo hấp thụ quang của vạch phổ k là hằng số thực nghiệm L là chiều dài của môi trường hấp thụ C là nồng độ của nguyên tố xác định 1.2. Trang thiết bị của phép đo phổ hấp thụ nguyên tử Dựa vào nguyên tắc của phép đo ta có thể mô tả hệ thống trang thiết bị máy đo phổ hấp thụ nguyên tử gồm các phần sau: 1. Nguồn phát tia phát xạ cộng hưởng để chiếu vào môi trường hấp thụ chứa các nguyên tử tự do của nguyên tố.

31

- Các đèn catot rỗng ( Hollow Cathode Lamp – HCL) - Các đèn phóng điện không điện cực ( Electrodeless Dischanrg Lamp -EDL) - Nguồn phát xạ liên tục đã được biến điệu ( D2 – Lamp, Wlamp) 2. Hệ thống nguyên tử hóa mẫu phân tích Hệ thống này được chế tạo theo 2 kỹ thuật: - Kỹ thuật nguyên tử hóa mẫu bằng ngọn lửa đèn khí ( F- AAS) - Kỹ thuật nguyên tử hóa không ngọn lửa (GF- AAS) 3. Máy quang phổ là bộ phận đơn sắc, có nhiệm vụ thu, phân ly, và chọn tia sáng (vạch phổ) cần đo.

4. Hệ thống chỉ thị tín hiệu hấp thụ của vạch phổ bao gồm:

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

- Đơn giản nhất là một điện kế chỉ năng lượng hấp thụ của vạch phổ - Một máy tự ghi pic của vạch phổ - Bộ hiện số digiltal

- Bộ máy in ( printer) - Máy phân tích

Với các máy hiện đại còn có thêm một microcomputer hay microprocessor, và hệ thống phần mềm

2

3

H

ot

1

Hình 1. Sơ đồ guyên tắc cấu tạo hệ thống máy AAS 1.

Nguồn phát tia bức xạ đơn sắc.

2.

Hệ thống nguyên tử hóa mẫu.

3.

Hệ thống đơn sắc và detector.

4.

Bộ khuếch đại và chỉ thị kết quả đo.

32

4

II. CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG 1. Phương pháp đường chuẩn ❖

Nguyên tắc và cách làm Nguyên tắc

Dựa vào phương trình cơ bản của phép đo : A = k.C Và một dãy mẫu đầu (ít nhất là 3 mẫu) để dựng một đường chuẩn, sau đó nhờ đường chuẩn này cùng với giá trị Ax để xác định nồng độ Cx của nguyên tố cần phân tích trong mẫu đo phổ, rồi từ đó tính được nồng độ của nó trong mẫu phân tích.

Cách làm (1)

Chuẩn bị mẫu: pha một dãy chuẩn của nguyên tố cần phân tích X, từ

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

chất gốc và chất nền. Và chuẩn bị các mẫu phân tích trong cùng một điều kiện.

(2) Chọn các điều kiện phù hợp để đo phổ (3) Tiến hành đo phổ

(4) Xây dựng đường chuẩn biểu thị mối quan hệ A – C

(5) Từ đường chuẩn phát hiện nồng độ Cx bằng cách : Đem giá trị Ax đặt lên trục tung A của hệ tọa độ, từ đó kẻ đường thẳng song song với trục hoành C. cắt đường chuẩn tại điểm M. Từ điểm M ta hạ đường vuông góc với trục hoành và cắt trục

H

ot

hoành tại điểm Cx, Cx đấy chính là nồng độ cần phải xác định.

Hình 2: Đồ thị chuẩn của phương pháp đường chuẩn 33

2. Phương pháp thêm tiêu chuẩn ❖ Nguyên tắc và cách làm: - Dùng ngay mẫu phân tích làm nền để chuẩn bị một dãy mẫu đầu bằng cách lấy một lượng mẫu phân tích nhất định và gia thêm vào đó những lượng nhất định của nguyên tố cần xác định theo cấp số cộng, và chuẩn bị các mẫu phân tích khác trong cùng điều kiện - Chọn một quy trình phân tích phù hợp để đo phổ AAS, - Đo phổ của mẫu chuẩn và mẫu phân tích theo bước sóng đã chọn, - Dựng đường chuẩn theo hệ tọa độ A – ΔC, - Phát hiện nồng độ Cx theo cách ngoại suy, - Tìm nồng độ Cx1, Cx2 …. Chưa biết theo đường chuẩn ngoại suy: Kéo dài

H

ot

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

đường chuẩn về phía trái, nó cắt trục hoành tại điểm C0 đoạn OC0 chính là giá trị Cx cần tìm.

Hình 3: Đồ thị chuẩn của phương pháp thêm tiêu chuẩn B.THỰC NGHIỆM I. CÁCH TIẾN HÀNH ĐO TRÊN MÁY QUANG PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ AAS 1.1. Dụng cụ - hóa chất phục vụ cho phép đo AAS 1.1.1. Dụng cụ - Máy AAS-6300 (Shimadzu) - Bộ lò Grafite - Bếp đun có điều chỉnh nhiệt độ (00C – 3000C) - Cân phân tích chính xác đến 0,0001g - Bếp đun có điều chỉnh nhiệt độ 2500C – 6000C ± 100C 34

- Tủ sấy, bếp cách thủy - Chén nung có điều chỉnh nhiệt độ ở 6000C - Bình định mức 5, 10, 20, 25, 50, 100, 1000 ml - Pipep loại 1, 2, 5, 10, 20, 50 ml - Đũa thủy tinh - Bình kenđan - Cốc thủy tinh chịu nhiệt 10, 50, 100, 200, 500 ml - Ống đong dung tích 10, 25, 50, 100, 250 ml - Máy nén khí - Khí Axetilen (C2H2) - Khí Agron

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

- Đèn catôt rỗng (HCl) của các nguyên tố 1.1.2. Hóa chất - Chỉ dẫn chung: các hóa chất phải thỏa mãn tinh khiết phân tích, trong trường hợp cần thiết cần phải tinh chế lại hoặc phân tích mẫu trắng để hiệu chỉnh.

- Nước cất 2 lần.

- Các dung dịch chuẩn nồng độ 1000ppm các kim loại nặng hoặc là dạng muối BaCl2, CaCl2, NaCl hòa tan bằng nước cất 2 lần.

- HNO3 đặc 65%, HCl đặc, HClO4. Tất cả các hóa chất phải là tinh khiết .

1.2. Các bước chuẩn bị cho phép đo.

1.2.1. Rửa dụng cụ Rửa dụng cụ bằng xà phỏng rồi rửa bằng nước thường, tráng lại 2 lần bằng nước cất. Nếu bình thủy tinh bị cặn thì dùng axit HNO 3 loãng 1% đun nóng rồi rửa sạch, tráng lại bằng nước cất.

H

ot

1.2.2. Khoảng tuyến tính của một số kim loại Thông thường, dựa vào khoảng tuyến tính và pha các dung dịch nằm trong khoảng tuyến tính của nó.

Khoảng tuyến tính của một số kim loại thông thường như sau: Nguyên tố

Khoảng tuyến tính (ppm)

Nguyên tố

Khoảng tuyến tính (ppm)

Cd

0,05-2,50

Pb

0,10-10,00

Mg

0,05-2,00

Zn

0,05-2,00

Mn

0,05-4,00

Fe

0,10-8,00

Cu

0,25-2,50

Ca

0,10-5,00

Ni

0,10-8,00

Cr

0,20-10,00

35

1.2.3. Pha chuẩn làm việc Sơ đồ pha các dung dịch chuẩn trong kỹ thuật ngọn lửa Cu chuẩn gốc 1000ppm Hút 1ml vào bình định mức 10ml

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

Chuẩn Cu 100ppm

Chuẩn làm việc

Chuẩn 0,25ppm

ot

Hút 0.2ml vào bình định mức 50ml

H

Hút 0.25ml vào bình định mức 100ml

Chuẩn 0,4ppm

Hút 0.25ml vào bình định mức 50ml

Chuẩn0,5ppm

Hút 0.25ml vào định mức 25ml

Chuẩn 1ppm

36

Hút 0.2ml vào bình định mức 10ml

Chuẩn 2ppm

Hút 0.25ml vào định mức 10ml

Chuẩn 2.5ppm

Sơ đồ pha các dung dịch chuẩn dùng trong kỹ thuật không ngọn lửa Cr chuẩn gốc 1000 ppm

Hút 1ml vào bình định mức 10ml

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

Cr chuẩn gốc 100 ppm

Hút 1ml vào bình định mức 10ml

Chuẩn Cr 100 ppb

Chuẩn 0.5ppb

Hút 0.5 ml vào bình định mức 50ml

Hút 0.5 ml vào bình định mức 25 ml

H

ot

Hút 0.5 ml vào bình định mức 100 ml

Chuẩn 1ppb

Chuẩn 2ppb

Hút 1ml vào bình định mức 25 ml

Chuẩn 4ppb

Chuẩn 5ppb

Hút 1ml vào bình định mức 20m l

Hút 2ml vào bình định mức 25m l

Chuẩn 8ppb

Tất cả các dung dịch đều được định mức bằng dung dịch HNO3 2%. Mẫu đem phân tích được định mức trong cùng môi trường với mẫu chuẩn. Nếu đo mẫu nước (như nước giếng khoan) thì pha các điểm chuẩn bằng nước cất 2 lần.

37

1.3. Xử lý mẫu Cách xử lý mẫu và đo trên AAS • Xử lý mẫu - Lấy mẫu và đồng nhất - Vô cơ hoá (phá vỡ cấu trúc ban đầu của mẫu) - Hoà tan và giải phóng chất cần phân tích về dạng dung dịch đồng thể.

• Các kỹ thuật xử lý mẫu - Vô cơ hoá khô - Vô cơ hoá ướt - Vô cơ hoá khô + ướt kết hợp ▪

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

Xử lý ướt

- Nguyên lý:

Dùng axit đặc nóng (HNO3, H2SO4) hoặc axit mạnh có tính axit mạnh (HNO3, HClO4) hoặc hỗn hợp 3 axit (HNO3, H2SO4, HClO4) hoặc một axit đặc và một chất oxy hoá mạnh (H2SO4, KMnO4) để đun nóng bằng bếp điện.

- Lượng axit sử dụng thường gấp 10 – 15 lần lượng mẫu, tuỳ đối tượng.

- Thời gian xử lý: Trong hệ hở thường vài giờ – vài chục giờ. Trong hệ kín chỉ trong 30 – 50 phút.

- Ưu và nhược điểm:

+ Hầu như không mất chất phân tích.

+ Thời gian phân huỷ dài trong điều kiện thường.

H

ot

+ Tốn nhiều axit nhất là hệ hở. + Dễ nhiễm bẩn.

▪ Một số lưu ý trong quá trình đo mẫu.

Nếu mẫu có nồng độ các chất cần đo quá ít nằm ngoài khoảng tuyến tính ta phải làm giàu mẫu.

Nếu nồng độ các chất cần đo quá lớn nằm ngoài khoảng tuyến tính ta phải pha loãng mẫu Mẫu đem phân tích được định mức trong cùng môi trường với đường chuẩn.

38

Quy trình xử lý mẫu thực phẩm Cân chính xác 2-5g mẫu

Cho bình kendal

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

Thêm 20 ml HNO3 đặc 10 ml H2SO4 đặc 5 ml HClO4 đặc

Đun

Màu tối, đục

Không màu hoặc hơi vàng

Thêm 5ml HClO4 đặc

Đun tiếp

ot

Đun tiếp

H

Muối ẩm

Định mức đến 100ml bằng HNO3 2%

39

1.4. Tiến hành đo mẫu - Bật máy nén khí, mở các bình khí cần sử dụng và đóng các van xả ở máy nén khí hay bộ lọc.

- Lắp đèn của các nguyên tố cần phân tích.

- Bật điện và khởi tạo các bộ phận hóa hơi hydrie hay bộ bay hơi thủy ngân nếu cần sử dụng tới chúng.

- Kiểm tra các bình nước thải trên thân máy và bổ sung nước cất nếu mực nước quá vơi. Kiểm tra đầu cuối nguồn thải phải không ngập trong dịch thải .

- Bật điện cho máy chính và các bộ phận khác như lò Graphite, bộ bơm mẫu tự động , nếu cần dùng tới chúng . số và kết nối.

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

- Chờ khoảng vài phút cho máy khởi động và bắt đầu vào phầm mềm đặt thông 1.5. Cách tính kết quả

- Hàm lượng kim loại A trong dung dịch mẫu thử được xác định bằng công thức: X = (Cs - C0).f.V/m (μg/g)

Trong đó: X là hàm lượng kim loại A trong dung dịch mẫu thử Cs là nồng độ kim loại A trong dung dịch mẫu thử

C0 là hàm lượng kim loại A trong dung dịch mẫu trắng f là hệ số pha loãng

m là khối lượng phần mẫu thử (g) V là thể tích dung dịch thử (ml)

H

ot

1.6. Kết quả thực nghiệm trên máy

a). Đường chuẩn của mẫu Cu chuẩn (phần phụ lục) b). Kết quả đo được mẫu phân tích : Mẫu phân tích : Rau tầm bóp Nồng độ Cu đo được : 0.22 ppm Vậy hàm lượng Cu chứa trong mẫu phân tích tính được là : mgCu/ml = [(0.22-0)*1*100]/2 = 11mg

40

PHẦN III. ĐỊNH LƯỢNG MUỐI (phương pháp chuẩn độ theo TCVN 6341:1998 ) 1. Nguyên tắc Trong môi trường axit, ion I- khử I+5 thành iot tự do. Chuẩn độ iot tự do bằng natrithiosunfat với chất chỉ thị là hồ tinh bột.

Phương trình phản ứng: KIO3 + 5KI + 3H2SO4 → 3I2 + 3K2SO4 + 3H2O I2 + 2 Na2S2O3

→ 2 NaI + Na2S4O6

KIO3 + 5KI + 3H2SO4 + 6 Na2S2O3 → 6NaI + 3K2SO4 + 3H2O + 3Na2S4O6

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

2. Dụng cụ Dụng cụ

Số

lượng

Dụng cụ

TT

Số lượng

Cân kĩ thuật (d= 0.01g)

01

16

Pipet chính xác 5ml

02

2

Cốc đốt

20

17

Pipet chính xác 10ml

01

3

Cốc 200 – 250ml

02

18

Pipet chính xác 25ml

01

4

Cốc chia vạch

20

19

Buret 10ml, 25ml

01

5

Bình định mức 100ml

20

20

Giá buret

01

6

Bình định mức 500ml

01

21

Ống đong 100ml

02

7

Bình định mức 1000ml

01

22

Ống đong 1000ml

02

8

Đũa thủy tinh

20

23

Giấy lọc

50

9

Phễu 9cm

20

24

Tủ lạnh

01

10

Bình nón 100ml

20

25

Máy khuấy từ ra nhiệt

01

11

Chén sứ

01

26

Can đựng nước cất 20lit

01

12

Chai nút mài 1000ml

03

27

Quả bóp cao su

02

13

Chai nút mài 500ml mầu

01

28

Tủ sấy

01

14

Chai nút mài 250ml

01

29

Gang tay không có bột talc

10 đôi

15

Pipet chính xác 1ml

01

ot

1

H

TT

41

3. Hóa chất • Kali iodua (KI) loại tinh khiết phân tích (PA) • Natri thiosunfat (Na2S2O3) loại tinh khiết phân tích (PA) • Acid sulfuric (H2SO4) loại tinh khiết phân tích 90 – 95% • Acid photphoric (H3PO4) loại tinh khiết phân tích • Tinh bột 4. Chuẩn bị thuốc thử 4.1 Dung dịch kali iodua (KI) 10% Hòa tan 100g KI trong cốc thủy tinh 250ml rồi đổ vào bình định mức dung tích 1000ml, thêm nước cất đến vạch. Đựng dung dịch trong chai thủy tinh màu tối,

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

bảo quản ở chỗ tối, mát. Dung dịch này có thể được sử dụng trong vòng 2 tháng kể từ ngày pha và dùng được cho khoảng 100 mẫu muối iot.

4.2 Dung dịch chuẩn natri thiosunfat (Na2S2O3) 0.005M

Lấy 50ml dung dịch Na2S2O3 0.1N vào bình định mức 1000ml, thêm nước cất đến vạch, lắc đều. Bảo quản trong tủ lạnh và dùng được cho khoảng 100 mẫu muối iot.

Chuẩn lại dung dịch này trước khi dùng bằng dung dịch chuẩn KIO3 pha từ ống chuẩn.

Chú ý : dung dịch Na2S2O3 0.1N được pha từ ống chuẩn và được chuẩn độ trước khi dùng.

Nếu không có dung dịch Na2S2O3 0.1N thì hòa tan 1.24g Na2S2O3.5H2O trong 100ml nước cất trong bình định mức 1000ml rồi thêm nước cho đến vạch.

4.3 Acid sunfuric (H2SO4) 10%

H

ot

Hòa tan 6ml H2SO4 (d= 1.84) vào 90ml nước cất trong bình định mức 100ml rồi thêm nước tới vạch.

Chú ý: Khi pha chế, phải nhỏ acid từ từ vào nước . Nếu nhỏ nước vào acid có thể bắn, nổ.

4.4 Acid photphoric (H3PO4) 10% Hòa tan 6ml H3PO4 (d= 1.87) vào 90ml nước cất trong bình định mức 100ml thêm nước tới vạch. Ta cũng làm tương tự như H 2SO4.

4.5 Dung dịch hồ tinh bột 1% Cân 1g hồ tinh bột cho vào cốc dung tích 100ml, thêm 10ml nước cất nóng và đun sôi cho đến khi tan hết. Cho dung dịch NaCl bão hòa vào dung dịch hồ tinh bột 42

đàn nóng đến khoảng 50ml nước cất rồi chuyển sang bình định mức dung tích 100ml, thêm dung dịch NaCl bão hòa cho đến vạch. Bảo quản dung dịch ở chỗ tối, mát. Có thể sử dụng dung dịch này trong vòng 1 tháng kể từ ngày pha.

5. Tiến hành định lượng Theo các bước sau : ➢ Cân chính xác 10g mẫu muối cần phân tích vào 50ml nước cất trong cốc 100ml, rót sang bình nón 100ml ( nếu có tạo chất không tan thì lọc qua giấy lọc Whatman No 1 hoặc tương đương và rửa bằng 5ml nước cất, rửa 3 lần ). ➢ Thêm 0.2ml dung dịch H3PO4 10%, 1ml dung dịch H2SO4 10% va 5ml KI 10%. Đậy bình bằng nắp thủy tinh, để yên trong chỗ tối khoảng 5 phút.

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

➢ Cho dung dịch Na2S2O3 0.005M vào buret. Nhỏ từng giọt dung dịch Na2S2O3 0.005M từ buret vào bình nón cho đến khi dung dịch có màu vàng nhạt. ➢ Cho tiếp 1ml dung dịch hồ tinh bột 1%. Dung dịch xuất hiện màu xanh sẫm. ➢ Tiếp tục chuẩn độ cho đến khi dung dịch mất màu.

➢ Kết thúc chuẩn độ, ghi lại số lượng Na2S2O3 0.005M đã sử dụng trên buret ➢ Tiến hành chính xác trên 2 mẫu song song hoặc kế tiếp nhau. Kết quả của 2 lần cho phép chênh lệch nhau không được vượt quá 5% giá trị trung bình. Nếu lớn hơn 5% thì càn xác định lần thứ 3 và lấy 2 kết quả gần nhau nhất.

➢ Tính hàm lượng ioot dạng iodat có trong muối bằng cách tra bảng hay theo công thức sau

*1000K

H

X=0.10575*

ot

(V1 – V2)

m Trong đó: X là hàm lượng iot trong muối tính bằng ppm 0.10575 là hàm lượng iot tương ứng với 1ml dung dịch Na2S2O3 0.005M, tính bằng ppm V1 là thể tích dung dịch Na2S2O3 0.005M dùng để chuẩn mẫu thử, tính bằng ml.

V2 là thể tích dung dịch Na2S2O3 0.005M dùng để chuẩn mẫu trắng, tính bằng ml. m là khối lượng mẫu thử, tính bằng gam K là hệ số điều chỉnh nồng độ dung dịch Na2S2O3 0.005M

43

➢

Dung dịch Na2S2O3 0.005M không bền nên cần pha mới hàng tuần và

chuẩn độ lại.

6. Kết quả: Mẫu muối tại chợ trung tâm Người lấy mẫu: Đỗ Thị Thu Hằng – TTYT Dự phòng Thái Nguyên Người xét nghiệm: Nhóm thực tập 3 Số lượng mẫu: 16 loại muối hạt Tiêu chuẩn nồng độ iod cho phép: Từ 20 đến 40ppm ( 200 đến 400mcg/10gam muối)

Thể tích Na2S2O3 (Vml)

Hàm lượng iod trong muối (ppm)

1

2

21.2

Mean

23.3

2

2

21.2

SD

1.9

3

2.2

23.3

Max

26.4

4

2.1

22.2

Min

21.2

5

2

21.2

<20 ppm

0

6

2

21.2

20-40 ppm

16

7

2.5

26.4

>40 ppm

0

8

2.3

9

2.5

10

2.4

11

2.1

22.2

12

2.4

25.4

13

2.1

22.2

14

2.2

23.3

15

2.1

22.2

16

2.3

24.3

Nhận xét kết quả

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om ot

24.3

H

STT

26.4 25.4

44

PHẦN IV: THU HOẠCH Sau một tháng thực tập tại trung tâm được tiếp xúc với trang thiết bị hiện đại cùng với được sự chỉ bảo tận tình của các cán bộ hướng dẫn ở Khoa Xét nghiệm của Trung tâm Y tế dự phòng, bản thân em đã thu được một số kết quả như sau: - Học được qui trình làm việc khoa học, tính kiên nhẫn, cẩn thận, sáng tạo và tỉ mỉ trong công việc.

- Được trực tiếp tìm hiểu quy trình hoạt động và vận hành máy sắc khí lỏng (HPLC),và máy UV-VIS -Được tìm hiểu thường quy kĩ thuật của quy trình phân tích dư lượng thuốc bảo

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

vệ thực vật -Được trực tiếp kiểm tra các chỉ tiêu về kim loại nặng trong nước.

- Xác định một số chỉ tiêu hóa lí của nước sinh hoạt.

Đối với bản thân em nhận thấy đây là một đợt thực tập đầy bổ ích, cho em tiếp xúc với thực tiễn và giúp cho em rất nhiều trên con đường sự nghiệp cũng như trong cuộc sống sau này.

Cuối cùng em xin cảm chân thành cảm ơn các bác sỹ,cán bộ trong khoa đã tạo

H

ot

điều kiện cho tôi hoàn thành chương trình thực tập.

45

C h m ủn T ai h à l n iệ i l gu m iệu ye Kê ch nt nh u ha T ẩn nh hs th tu N am te gu ac y kh he ễn ảo r@ Th ho an tm h ai Tú l.c om

ot

H

PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Sắc ký đồ chuẩn của mẫu SACCARIN

Phụ lục 2:Sắc ký đồ của mẫu C2 Phụ lục 3: Sắc ký đồ chuẩn của Cu

46