BÁO CÁO THỰC TẬP DƯỢC LIỆU 2 KIỂM NGHIỆM DƯỢC LIỆU CHỨA ALKALOID

BÁO CÁO THỰC TẬP DƯỢC LIỆU

vectorstock.com/27221078

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection DẠY KÈM QUY NHƠN PHARMACY PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

BÁO CÁO THỰC TẬP DƯỢC LIỆU 2 KIỂM NGHIỆM DƯỢC LIỆU CHỨA ALKALOID WORD VERSION | 2020 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

FF IC IA L

Khoa Dược 

Ơ

N

O

BÁO CÁO THỰC TẬP DƯỢC LIỆU 2 H

Bài 2

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

KIỂM NGHIỆM DƯỢC LIỆU CHỨA ALKALOID

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

O

FF IC IA L

2.1. Kiểm nghiệm dược liệu Mã tiền 2.1.1 Bột dược liệu

Lông che chở đơn bào

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

Thể cứng

D

ẠY

Mảnh nội nhũ

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

2.2 Định tính

FF IC IA L

Cân 3g bột Mã tiền

+30 ml acid acetic trong

cồn 96%

O

Đun cách thủy

Y

N

H

Ơ

N

Dịch acid

Q Cắn

D

ẠY

KÈ

M

Cô dịch

U

Lọc nóng qua gòn

+20 ml nước cất Đun nóng Lọc giấy Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

FF IC IA L

Dịch nước acid

Kiềm hóa bằng NH4OH đậm đặc

H

Ơ

N

O

Dịch sau khi kiềm hóa

N

Chiết phân bố với chloroform (2 lần)

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

Dịch chiết Chloroform

Dịch chiết acid Dịch trong

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

Cô cạn

Cắn

Định tính bằng các phản ứng đặc hiệu

N

H

Ơ

N

O

FF IC IA L

Định tính thuốc thử chung

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

❖ Giải thích sơ đồ: - Alkaloid tồn tại trong tế bào thực vật dạng muối tan trong nước, khi thêm dung dịch cồn acid acetic 5% các alkaloid có trong dược liệu sẽ được hòa tan và chiết ra. Vì dung dịch cồn acid là dung môi vạn năng hòa tan được nhiều chất nên dịch chiết có thêm một số tạp chất như carbohydrat, acid amin …

- Lọc nóng qua gòn để loại tạp không tan trong cồn acid.

- Sau khi bay hơi một phần cồn acetic, dịch còn lại sẽ chứa alkaloid dạng muối và tan trong nước nóng, lọc để loại tạp ta được dịch chiết acid chứa alkaloid dạng muối.

- Kiềm hóa bằng dung dịch NH3 đậm đặc sẽ đưa alkaloid dạng muối sang alkaloid dạng base (tan trong dung môi hữu cơ và không tan trong nước).

- Vì alkaloid đang ở dạng base nên dùng chloroform để chiết alkaloid.

Chiết 2 lần để tăng hiệu suất chiết. Quá trình chiết lỏng – lỏng có sự phân tách lớp: alkaloid dạng base tan trong ccloroform nên lấy lớp dưới vì chloroform nặng hơn nước.

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

FF IC IA L O

- Sau khi chiết được dịch chloroform, chia làm 2 phần:

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

• Phần 1 để định tính alkaloid bằng thuốc thử chung: ▪ Chuyển alkaloid base thành alkaloid dạng muối nên lắc phân bố với 10ml H2SO4 2%, alkaloid dạng muối tan được trong acid nên lấy lớp trên vì nước acid nhẹ hơn chloroform.

▪ Chuyển về alkaloid dạng muối để định tính thuốc thử chung mà không dùng alkaloid base vì các thuốc thử alkaloid kém bền trong môi trường kiềm và alkaloid tạo tủa không tan với các thuốc thử trong môi trường trung tính hoặc acid yếu.

Chiết với acid H2SO4

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

• Phần 2: Định tính bằng các phản ứng đặc hiệu

FF IC IA L

▪ Cho Na2SO4 khan vào để hút nước vì, natri slulfat khan được sử dụng như một chất làm khô trơ, loại bỏ dấu vết của nước ra khỏi các chất lỏng hữu cơ, làm dịch chiết trong hơn. Phản ứng định tính có dùng acid sulfuric đậm đặc có tính háo nước nên cần loại nước trước khi tiến hành định tính.

Ơ

N

O

❖ Định tính bằng thuốc thử chung: - Cho 2ml dịch chiết acid vào lần lượt 4 ống nghiệm - Cho riêng rẽ lần lượt 3 giọt thuốc thử: • TT Bouchardat • TT Dragendorff • TT Valse – Mayer • TT Bertrand

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

1

Hiện tượng sau khi nhỏ thuốc thử chung

D

ẠY

Chú thích

• Ống nghiệm 1: Thuốc thử Bouchardat • Ống nghiệm 2: Thuốc thử Dragendorff • Ống nghiệm 3: Thuốc thử Valse-Mayer • Ống nghiệm 4: Thuốc thử Bertrand

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

a) Thuốc thử Bouchardat (Ống nghiệm 1) - Hiện tượng: tủa nâu dưới đáy ống nghiệm

FF IC IA L

- Kết luận: Dương tính - Thuốc thử Bouchardat (I2-Iodine, KI, H2O).

- Cơ chế: I2 sẽ tạo phức periodur alkaloid không tan với alkaloid khi có mặt của KI. Phức không tan có màu nâu. b) Thuốc thử Dragendorff (Ống nghiệm 2)

O

- Hiện tượng: tủa vàng cam, tủa vô định hình

N

- Kết luận: Dương tính

H

Ơ

- Thuốc thử Dragendorff (Bismuth nitrate, KI, H2O) là dung dịch muối của kim loại nặng Bismuth: KBiI4 – Kalitetraiodobismutat III. Dùng để định tính amine bậc 3 và một vài amine bậc 2.

Y

N

- Cơ chế: Phản ứng xảy ra giữa nguyên tử kim loại nặng (Bi) trong thuốc thử với nguyên tử nitrogen trong alkaloid tạo muối (double salt) không tan có màu vàng cam -> đỏ. Thuốc thử phát hiện alkaloid rất nhanh.

Q

U

• BiI3+KI↔K[BiI4] – SPU

• [BiI4]- + [HNR3]+ -> [HNR3]+n.[BiI4-]n

M

c) Thuốc thử Valse-Mayer (Ống nghiệm 3)

KÈ

- Hiện tượng: tủa trắng vô định hình

ẠY

- Kết luận: Dương tính

D

- Thuốc thử: Dung dịch muối của kim loại nặng Hg (Dipotassium tetraiodomercurate -K2[HgI4]).

- Cơ chế: Phản ứng xảy ra giữa nguyên tử kim loại nặng (Hg) trong thuốc thử với nguyên tử nitrogen trong alkaloid tạo muối không tan có màu trắng hoặc vàng nhạt.

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

• HgCl2 + 2KI -> HgI2 + 2KCl • HgI2 + + 2KI -> K2[HgI4]

FF IC IA L

• [HgI4]2- + [HNR3]+-> [HNR3+]2.[HgI4]2-

d) Thuốc thử Bertrand (Ống nghiệm 4) - Hiện tượng: tủa trắng - Kết luận: Dương tính

O

- Thuốc thử Bertrand là Silico-tungstic acid (SiO2 • 12WоO3 • 4Н2O)

H

Ơ

N

- Cơ chế: Phản ứng xảy ra giữa nguyên tử kim loại nặng (Wo) trong thuốc thử với nguyên tử nitrogen trong alkaloid tạo muối không tan có màu vàng trắng.

Hiện tượng: sau khi cho acid sulfuric đậm đặc và kali cromate thì có vệt

U

-

Y

➢ Định tính strychnin:

N

❖ Định tính bằng các phản ứng đặc hiệu:

D

ẠY

KÈ

M

Q

màu tím rồi chuyển sang hồng vàng và biến thành nâu đen.

Vệt tím

Chuyển sang hồng vàng và nâu đen

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

- Kết luận: Dương tính - Giải thích:

N

O

H2SO4 và cho phản ứng oxi hóa với kalidicromate

FF IC IA L

Vì strychnin là alkaloid nhân indol, ở vị trí N số 9 có khả năng tạo muối với

Brucin

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

Brucin không cho phản ứng này vì có nhóm -OCH3 khóa phản ứng

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

➢ Định tính brucin: Hiện tượng: sau khi nhỏ acid nitric đậm đặc vào cắn thấy có màu đỏ cam.

U

- Kết luận: dương tính

Y

N

H

Ơ

N

O

FF IC IA L

-

Q

- Giải thích: Vì bruxin có 2 nhóm methoxy ở vòng thơm của nhân indol, acid HNO3 đậm đặc sẽ demethyl hóa –OCH3 -> -OH. Nhóm –OH bị oxy hóa

M

tạo cetone cho ra vòng quinone có màu đỏ cam.

D

ẠY

KÈ

- Là phản ứng đặc hiệu để nhận biết strychnin với brucin.

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

2.2. Kiểm nghiệm dược liệu Chè (Folium Camelliae)

O

FF IC IA L

2.2.1 Bột dược liệu

Lông che chở đơn bào

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

Mảnh biểu bì mang lỗ khí

Thể cứng

D

ẠY

Tinh thể calci oxalate hình cầu gai

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

2.2.2. Định tính ❖ Chiết xuất

+ 50ml nước sôi Đun cách thủy 15 phút Lọc nóng, để nguội

Dịch lọc

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF IC IA L

Cân 2g bột lá Chè

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

L-L-E với 10ml CHCl3 (x 2 lần)

H

Ơ

N

O

FF IC IA L

Dịch chiết Chloroform (A)

U

Làm khan bằng Na2SO4

Dịch A được làm khan

D

ẠY

KÈ

M

Q

Dịch acid

Y

N

L-L-E với 5ml H2SO4 ( x 2 lần)

Thuốc thử chung

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

Bốc hơi

O

FF IC IA L

Cắn

B

Cắn

H

Ơ

N

3 giọt HCl + 2 giọt H2O2

M

Q

U

Y

N

h ơ i

Vài giọt NH4OH đậm đặc

Đỏ tím

D

ẠY

KÈ

ố c

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

❖ Giải thích sơ đồ chiết alkaloid của lá Chè bằng nước nóng.

FF IC IA L

- Vì alkaloid trong lá Chè (caffeine) có tính kiềm rất yếu nên không thể chiết được bằng các phương pháp chiết alkaloid thông thường. Caffeine tan tốt trong nước nóng, rất ít tan trong nước lạnh -> dùng nước sôi để chiết alkaloid từ Chè.

- Phải lọc nóng qua gòn vì nếu để nguội alkaloid sẽ tủa lại và bị dính lại trên gòn, dịch lọc có ít hoặc không có alkaloid.

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

- Ceffeine có tính kiềm rất yếu, tồn tại ở dạng tự do trong dịch chiết. Khi để nguội Caffein kém tan trong nước nên khi lắc phân bố với chloroform, alkaloid sẽ chuyển từ dịch chiết nước sang lớp chloroform. Lấy lớp dưới vì CHCl3 có tỉ trọng nặng hơn nước.

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

- Chia dịch chiết thành 2 phần: • Phần 1: Dùng để định tính Alkaloid bằng thuốc thử chung.

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF IC IA L

▪ Lấy dịch chloroform để lắc phân bố với H2SO4 2% để chuyển từ dạng base sang dạng muối tan trong nước. Lấy lớp trên vì tỉ trọng của nước acid nhẹ hơn chloroform.

Q

▪ Để định tính Alkaloid bằng thuốc thử chung thì Alkaloid phải ở dạng muối tan trong nước, vì:

Alkaloid ở dạng muối trong nước acid thì lượng tạp chất lẫn vào ít, đảm bảo cho việc định tính.

D

ẠY

KÈ

M

Các thuốc thử alkaloid kém bền trong môi trường kiềm và alkaloid tạo tủa không tan với các thuốc thử trong môi trường trung tính hoặc acid yếu.

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

• Phần 2: Dùng để định tính Alkaloid bằng phản ứng Murexid.

▪ Làm khan dịch chiết CHCl3 bằng Na2SO4 để loại bỏ nước trong dịch chiết chloroform.

FF IC IA L

▪ Cho Na2SO4 khan vào để hút nước vì, natri slulfat khan được sử dụng như một chất làm khô trơ, loại bỏ dấu vết của nước ra khỏi các chất lỏng hữu cơ, làm dịch chiết trong hơn.

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

❖ Định tính bằng thuốc thử chung

- Quy trình: Cho vào 4 ống nghiệm 1 ml dịch acid -> cho riêng rẽ vào ống nghiệm 4 giọt thuốc thử lần lượt là • Ống nghiệm 1: Thuốc thử Bouchardat • Ống nghiệm 2: Thuốc thử Dragendorff

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

• Ống nghiệm 3: Thuốc thử Valse-Mayer • Ống nghiệm 4: Thuốc thử Bertrand

• Ống nghiệm 1: Không có tủa nâu đỏ • Ống nghiệm 2: Không có tủa vàng cam -> đỏ

FF IC IA L

- Hiện tượng

• Ống nghiệm 3: Không có tủa trắng hay vàng nhạt • Ống nghiệm 4: Không có tủa vàng trắng

O

- Kết luận: cả 4 ống nghiệm đều âm tính

N

H

Ơ

N

- Giải thích: Mặc dù trong Chè có chứa alkaloid (caffeine) nhưng alkaloid của Chè có tính kiềm rất yếu nên không cho phản ứng với các thuốc thử chung alkaloid.

Y

❖ Định tính bằng phản ứng đặc hiệu (phản ứng Murexide)

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

- Phản ứng Murixide dùng để định tính nhân purine của Caffein.

- Hiện tượng: xuất hiện màu đỏ tím sau khi nhỏ vài giọt NH4OH đậm đặc vào cắn.

- Kết luận: dương tính.

- Giải thích:

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

FF IC IA L

• Do caffeine có tính kiềm rất yếu nên phản ứng cần thực hiện trong môi trường khan -> dùng Na2SO4 để loại bỏ nước trong dịch chloroform, để khi đun nóng bốc hơi chloroform sẽ nhanh hơn do tsôi CHCl3=61,2oC < tsôi o H2O=100 C. • H2O2 đđ/HClđđ là tác nhân oxy hóa mạnh, sẽ oxy hóa caffeine thành purpuric acid.

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

• Sau khi cô cắn để loại bỏ H2O2 đđ/HClđđ, cho cắn tác dụng với NH4OH sẽ cho màu đỏ tím do tạo thành muối murexide (muối ammonium purpurate).

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

2.3 Kiểm nghiệm dược liệu Cà độc dược (Folium Daturae)

FF IC IA L

2.3.1. Bột dược liệu

2.3.1 Bột dược liệu 2.3.2 Định tính

N

O

❖ Chiết xuất

Mảnh mô mềm

Mảnh biểu bì

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

Lông che chở đa bào

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

2.3.2 Định tính

FF IC IA L

Cân 5g bột Cà độc dược

O

Làm ẩm bằng NH4OH đậm đặc

N

+20ml CHCl3, lắc 10 phút, lọc gòn (x 2 lần)

L-L-E với 10ml H2SO4 2% (x 2 lần)

Dịch acid

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

Dịch chiết CHCl3

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

FF IC IA L

+ Na2CO3 10% đến pH 10

Dịch kiềm hóa đến pH 10

L-L-E với 10ml CHCl3 (x 2 lần)

Dịch chiết CHCl3

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

Thuốc thử chung

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

Na2SO4 khan

Phản ứng Vitali – Morin

N

H

Ơ

N

O

FF IC IA L

Dịch CHCl3 khan

U

Y

❖ Giải thích quy trình chiết xuất alkaloid từ Cà độc dược

M

Q

- Alkaloid có tính kiềm. Làm ẩm dược liệu bằng NH4OH đậm đặc để chuyển alkaloid ở dạng muối trong tế bào thực vật thành dạng base tự do. Ngoài ra, làm ẩm giúp dược liệu trương nở, giúp dung môi dễ thấm vào tế bào và chiết được nhiều hoạt chất hơn.

KÈ

- Alkaloid dạng base tan trong dung môi hữu cơ kém phân cực -> dùng dung dịch chloroform để chiết alkaloid dạng base từ Cà độc dược.

D

ẠY

- Khi lắc phân bố dịch chloroform với sulfuric acid 2%, alkaloid dạng base sẽ chuyển sạng dạng muối tan trong nước (Base + Acid -> Muối) -> loại bỏ lớp chloroform, lấy dịch acid (lớp acid ở trên do tỉ trọng của nước acid nhẹ hơn chloroform). Lắc phân bố 2 lần sẽ chiết được nhiều alkaloid hơn.

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

FF IC IA L O N Ơ

- Chia dịch chiết thành 2 phần:

H

• Phần 1: Dùng để định tính alkaloid bằng thuốc thử chung.

N

▪ Để định tính alkaloid bằng thuốc thử chung thì alkaloid phải ở dạng muối tan trong nước, vì:

Q

U

Y

Các thuốc thử alkaloid kém bền trong môi trường kiềm và alkaloid tạo tủa không tan với các thuốc thử trong môi trường trung tính hoặc acid yếu.

M

Alkaloid ở dạng muối trong nước acid thì lượng tạp chất lẫn vào ít, đảm bảo cho việc định tính.

D

ẠY

KÈ

• Phần 2: Dùng để định tính Alkaloid bằng phản ứng đặc hiệu Vitali – Mori.

▪ Kiềm hóa dịch acid bằng NH4OH đậm đặc đến pH=10 để chuyển từ alkaloid dạng muối tan trong nước sang dạng base tan trong dung môi hữu cơ kém phân cực.

▪ Lắc phân bố với 10ml CHCl3 chiết được alkaloid dạng base từ nước acid.

▪ Làm khan bằng Na2SO4 để loại bỏ nước có lẫn trọng dịch chloroform. Cho Na2SO4 khan vào để hút nước vì, natri

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

slulfat khan được sử dụng như một chất làm khô trơ, loại bỏ dấu vết của nước ra khỏi các chất lỏng hữu cơ, làm dịch chiết trong hơn.

FF IC IA L

❖ Định tính bằng thuốc thử chung - Quy trình: Cho vào 4 ống nghiệm mỗi ống 1ml dịch nước acid -> cho riêng rẽ vào mỗi ống nghiệm 3 giọt thuốc thử lần lượt là • Ống nghiệm 1: Thuốc thử Bouchardat • Ống nghiệm 2: Thuốc thử Dragendorff

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

• Ống nghiệm 4: Thuốc thử Bertrand

O

• Ống nghiệm 3: Thuốc thử Valse-Mayer

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

- Hiện tượng: • Ống nghiệm 1: có tủa nâu đỏ.

FF IC IA L

• Ống nghiệm 2: có tủa vàng cam.

• Ống nghiệm 3: có tủa trắng.

• Ống nghiệm 4: có tủa trắng.

- Kết luận: cả 4 ống nghiệm đều cho kết quả dương tính.

- Giải thích:

O

• Thuốc thử Bouchardat (I2-Iodine, KI, H2O).

Ơ

N

Cơ chế: I2 sẽ tạo phức không tan với alkaloid khi có mặt của KI. Phức không tan có màu nâu.

H

• Thuốc thử Dragendorff dung dịch muối của kim loại nặng Bismuth (KBiI4 – Kalitetraiodobismutat III).

U

Y

N

Cơ chế: Phản ứng xảy ra giữa nguyên tử kim loại nặng (Bi) trong thuốc thử với nguyên tử nitrogen trong alkaloid tạo muối (double salt) không tan có màu vàng cam -> đỏ. Thuốc thử phát hiện alkaloid rất nhanh.

Q

BiI3+KI↔K[BiI4] – SPU

M

[BiI4]- + [HNR3]+ -> [HNR3]+n.[BiI4-]n Valse-Mayer

(Dipotassium

tetraiodomercurate

D

ẠY

KÈ

• Thuốc thử K2[HgI4]).

-

Cơ chế: Phản ứng xảy ra giữa nguyên tử kim loại nặng (Hg) trong thuốc thử với nguyên tử nitrogen trong alkaloid tạo muối không tan có màu trắng hoặc vàng nhạt.

HgCl2 + 2KI -> HgI2 + 2KCl HgI2 + + 2KI -> K2[HgI4] [HgI4]2- + [HNR3]+-> [HNR3+]2.[HgI4]2-

• Thuốc thử Bertrand (SiO2 • 12WоO3 • 4Н2O)

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

FF IC IA L

Cơ chế: Phản ứng xảy ra giữa nguyên tử kim loại nặng (Wo) trong thuốc thử với nguyên tử nitrogen trong alkaloid tạo muối không tan có màu vàng trắng.

❖ Định tính bằng phản ứng Vitali - Morin - Sơ đồ thí nghiệm

Bốc hơi

Cắn

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

Dịch CHCl3 khan

+5 giọt HNO3 đậm đặc

Hợp chất nitro màu vàng

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

Cô đến cắn, để nguội +3ml acetone, 3 giọt KOH 5%/CH3OH

O

FF IC IA L

Màu tím không bền

N

- Hiện tượng: xuất hiện màu tím.

Ơ

- Kết luận: dương tính

H

- Giải thích:

M

Q

U

Y

N

• Alkaloid của Cà độc dược (chủ yếu là Atropin và Scopolamin) thuộc nhóm Tropane alkaloid. Tropane alkaloid tồn tại trong Cà độc dược dạng ester.

KÈ

• Khi cho vào cắn 5 giọt HNO3 đậm đặc, acid sẽ cắt đứt liên kết ester trong phân tử alkaloid tạo tropic acid, và tropine base.

D

ẠY

• Tropic acid khi tác dụng với acid HNO3 đậm đặc thì vòng thơm của tropic acid được gắn một nhóm NO2 vào vị trí para (chất I). Ngoài ra, nhóm NO2 cũng gắn vào vòng thơm trên phân tử alkaloid sinh ra 4-nitroatropin (II).

Các hợp chất nitro này có màu vàng.

• Hòa tan cắn của các hợp chất nitro với acetone sau đó tác dụng với KOH 5%/CH3OH. Cả 2 hợp chất nitro nay đều cho màu tím đặc trưng khi tác dụng với kiềm mạnh, do tạo ra những anion mesomeri bền vững (III).

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

FF IC IA L O

❖ Định tính bằng sắc kí lớp mỏng

N

Tiến hành

Dung môi khai triển: Ethyl acetat - methanol – amoniac đậm đặc (17:2:1)

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

-

Ơ

- Bản mỏng: Silica gel G

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

FF IC IA L

Cân 1 g bột Cà độc dược

O

1ml NH4OH đđ

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

Cà độc dược đã làm ẩm

Dịch CHCl3

D

ẠY

KÈ

M

25 ml CHCl3

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

Lọc Bay hơi

O

FF IC IA L

Cắn

N

+ 1ml CHCl3

H

Ơ

Dung dịch thử

N

- Dung dịch chuẩn: Hòa tan atropin sulfat chuẩn và scopolamin hydrobromid chuẩn trong methanol để được dung dịch có chửa mồi chất 4 mg/ml.

U

Y

- Dung môi khai triển: Ethyl acetat - methanol – amoniac đậm đặc (17:2:1)

Bouchardat.

D

ẠY

KÈ

M

- Kết quả

Q

- Triển khai sắc ký: Phát hiện bằng UV 254 và 365 nm; ngâm thuốc thử

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

FF IC IA L O

Bước sóng 365nm

Thuốc thử Bouchardat

N

Bước sóng 254nm

Ơ

Chú thích: C: dung dịch chuẩn atropin

Khi soi dưới UV bước sóng 365 nm

H

T: dung dịch thử

N

• Mẫu thử gồm nhiều vết chỉ thị có màu: màu hồng, xanh dương,…

Y

• Mẫu chuẩn gồm 2 vết có màu xanh dương.

U

Khi phát hiện bằng thuốc thử Bouchardat:

Q

• Mẫu chuẩn gồm 2 vết chỉ thị alkaloid rõ có màu nâu đỏ.

M

• Mẫu thử có 1 vết có màu nâu đỏ tương ứng với mẫu chuẩn.

KÈ

 Trong Cà đôc dược có khả năng có chứa alkaloid tương tự alkaloid chứa trong mẫu (atropin): Hệ số di chuyển Rf của vết 1 ở mẫu chuẩn RfC1=1,8 : 5 = 0,36

ẠY

Hệ số di chuyển Rf của vết 2 mẫu chuẩn : RfC2= 2,5:5= 0,5

D

Hệ số di chuyển Rf của vết mẫu thử: RfT= 2,5 : 5 = 0,5 Kết luận: Trong dược liệu hoa cà độc dược có chứa alkaloid, atropin

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

2.4. Kiểm nghiệm dược liệu Hoàng đằng

N

O

FF IC IA L

2.4.1. Bột dược liệu

Mảnh bần

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

Mảnh mạch điểm

Sợi mô cứng có vách dày Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú

Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

2.4.2 Định tính

FF IC IA L

Cân 0,5g Hoàng đằng

+ 20ml acid sulfuric 0,5%

O

Đun cách thủy

Dịch chiết nước acid

D

ẠY

KÈ

M

Q

Lọc qua giấy lọc

U

Y

N

H

Ơ

N

Dịch acid

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

FF IC IA L O N Ơ

❖ Giải thích sơ đồ

H

- Alkaloid trong tự nhiên tồn tại ở dạng muối, nước acid sẽ hòa tan

N

alkaloid, giúp kéo triệt để hoạt chất trong Hoàng đằng ra dịch chiết.

- Lọc qua giấy lọc để loại tạp không tan trong acid, giữ alkaloid dạng

Y

muối để định tính với các thuốc thử.

KÈ

M

Q

U

❖ Định tính với thuốc thử chung

Chú thích

ẠY

Ống nghiệm 1: Thuốc thử Bouchardat Ống nghiệm 2: Thuốc thử Dragendorff

D

Ống nghiệm 3: Thuốc thử Valse-Mayer Ống nghiệm 4: Thuốc thử Bertrand

Kết quả sau khi bỏ thuốc thử chung Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

- Kết quả: cả 4 ống nghiệm đều không tạo tủa có màu với thuốc thử chung - Kết luận: cả 4 ống nghiệm đều âm tính.

FF IC IA L

- Giải thích: vì berberin, palmatin trong Hoàng đằng có pKa thấp, tính base yếu nên không cho rõ phản ứng thuốc thử chung alkaloid.

❖ Ngoài ra dùng phương pháp chiết bằng acid mà không dùng chiết bằng dung môi hữu cơ trong môi trường kiềm vì berberin và palmatin kém ổn

định trong môi trường kiềm mạnh dễ hỗ biến mở vòng, cho chức aldehyd

N

H

Ơ

N

O

gọi là berberinal, palmatinal.

U

Kết quả: Dùng nước Javel cho màu đỏ cam và cho dư thì mất màu

D

ẠY

KÈ

M

Q

-

Y

❖ Định tính với thuốc thử đặc hiệu

Sau khi cho nước Javel

Cho dư nước Javel

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

- Kết luận: phản ứng dương tính - Giải thích: thành phần chính của Hoàng đằng là palmatin và có một ít berberin, cả 2 đều cho phản ứng đặc hiệu với nước Javel vì nước Javel

FF IC IA L

có tính oxy hóa mạnh nên oxy hóa berberin thành oxy-berberin là chất làm dịch có màu đỏ máu và bị mất màu nếu cho dư nước Javel vì nước Javel có tính tẩy rất mạnh nên có thể tẩy màu của dịch.

Ơ

N

O

[O]

Oxy-berberin

N

H

Berberin chloride

U

Y

Cl2 + 2NaOH --> NaCl + NaClO + H2O

D

ẠY

KÈ

M

Q

Nước Javel

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

Khoa Dược

FF IC IA L



Ơ

N

O

BÁO CÁO THỰC TẬP DƯỢC LIỆU 2

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Bài 1: ĐỊNH TÍNH DƢỢC LIỆU CHỨA ALKALOID BẰNG PHẢN ỨNG HÓA HỌC VÀ SẮC KÍ LỚP MỎNG

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

I. CHIẾT XUẤT ALKALOID THEO 3 PHƢƠNG PHÁP 1. Chiết xuất alkaloid bằng dung môi hữu cơ trong môi trƣờng kiềm (PP1)

O

FF IC IA L

Cân 2g Bách bộ

NH3 đậm đặc, vừa đủ

N

+ 20 ml CHCl3

Lọc Dịch lọc

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

Dịch chiết CHCl3

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

FF IC IA L

Lắc phân bố (L-L-E) 2 x 10ml H2SO4 2%

NH4OH đậm đặc

Dịch kiềm hóa pH=10

D

ẠY

KÈ

M

Thuốc thử chung

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

Dịch Acid

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

L-L-E với 10ml CHCl3

Sắc ký lớp mỏng

Y

N

H

Ơ

N

O

FF IC IA L

Dịch chiết CHCl3

−

Q

U

❖ Giải thích sơ đồ chiết alkaloid bằng dung môi hữu cơ trong môi trường kiềm Alkaloid có tính kiềm. Làm ẩm bằng NH3 đậm đặc để chuyển alkaloid

M

dạng muối trong tế bào thực vật thành dạng base tự do Ngoài ra làm ẩm

KÈ

giúp dược liệu trương nở, dung môi dễ thâm vào tế bào và chiết được nhiều hoạt chất hơn.

Dạng alkaloid base tan trong dung môi hữu cơ kém phân cực -> dùng dung dịch

ẠY

−

D

chloroform để chiết alkaloid dạng base từ Bách bộ.

− Khi lắc phân bố dịch chloroform với sulfuric acid 2%, alkaloid dạng base sẽ chuyển sạng dạng muối tan trong nước (Base + Acid -> Muối) -> loại bỏ lớp chloroform, lấy dịch acid (Lắc phân bố 2 lần sẽ chiết được nhiều alkaloid hơn). Lớp acid là lớp trên, lớp chloroform dưới vì chloroform có tỉ trọng nặng hơn nước acid.

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

FF IC IA L O N Ơ H

- Chia dịch chiết thành 2 phần:

N

• Phần 1: Dùng để định tính alkaloid bằng thuốc thử chung.

U

Y

▪ Định tính alkaloid bằng thuốc thử chung thì alkaloid phải ở dạng muối tan trong nước, vì:

M

Q

Các thuốc thử alkaloid kém bền trong môi trường kiềm và alkaloid tạo tủa không tan với các thuốc thử trong môi trường trung tính hoặc acid yếu.

KÈ

Alkaloid dạng muối trong nước acid thì lượng tạp chất lẫn vào ít đảm bảo cho việc định tính.

D

ẠY

• Phần 2: Dùng để định tính alkaloid bằng sắc ký lớp mỏng.

▪ Kiềm hóa dịch acid bằng NH3 đậm đặc đến pH=10 để chuyển alkaloid dạng muối tan trong nước sang dạng base tan trong dung môi hữu cơ kém phân cực.

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

▪ Lắc phân bố với 10ml CHCl3 chiết được alkaloid dạng base.

▪ Phải dùng alkaloid dạng base để làm sắc ký bản mỏng vì: Alkaloid dạng base ít lẫn tạp chất

FF IC IA L

Nếu dùng alkaloid dạng muối tan trong nước sẽ khó cô dịch chiết vì H2O có tsôi Nước=100oC > tsôi Chloroform=61,2oC.

Khi sấy bản mỏng thì vết chấm sắc ký của alkaloid dạng muối tan trong nước sẽ bị kéo vệt dài -> xấu và khó xác định chính xác Rf gây sai số.

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

2. Chiết xuất alkaloid bằng nước acid (PP 2)

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

O

FF IC IA L

Cân 2g Bách bộ

20ml dd H2SO4 2%

Ơ

N

Đun cách thủy 15’

M

Q

U

Y

N

H

Dịch chiết acid (Alkaloid dạng muối)

Kiềm hóa bằng NH3 đđ đến pH10 Alkaloid base

D

ẠY

KÈ

Lọc nóng qua gòn

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

10ml CHCl3 (2 lần) Lắc phân bố LLE

H

Ơ

N

O

FF IC IA L

Dịch CHCl3 (Alkaloid base)

N

LLE với 10ml H2SO4 2%

Dịch acid

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

Định tính bằng SKLM

Định tính bằng thuốc Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú thử chung Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

❖ Giải thích

O

Khi lắc phân bố dịch chloroform với sulfuric acid 2%, alkaloid dạng base sẽ chuyển sang dạng muối tan trong nước (Base + Acid -> Muối) -> loại bỏ lớp chloroform (lớp dưới), lấy dịch acid (lớp trên) (vì chloroform nặng hơn nước acid).

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

-

FF IC IA L

- Alkaloid trong tự nhiên tồn tại ở dạng muối tan trong nước -> dung dịch H2SO4 2% sẽ hòa tan và chiết được alkaloid dạng muối từ dược liệu Bách bộ.

- Kiềm hóa dịch chiết acid bằng dung dịch NH3 đậm đặc để chuyển alkaloid dạng muối sang dạng base.

- Alkaloid base tan trong dung môi hữu cơ kém phân cực -> dùng dung dịch chloroform để chiết alkaloid dạng base từ dịch chiết đã được kiềm hóa và đồng thời loại bỏ tạp tan trong nước.

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

3. Chiết xuất alkaloid bằng cồn acid (PP3)

20 ml Cồn – acid acetic Đun cách thủy 10 phút Lọc nóng qua gòn

H

Ơ

N

O

FF IC IA L

Cân 2g Bách bộ

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

Dịch chiết EtOH- CH3COOH

Bay hơi cồn

Cắn

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

Hòa tan cắn với 10ml nước nóng

FF IC IA L

Kiềm hóa bằng amoniac đậm đặc đến pH 10

Chiết lỏng lỏng với 10 ml Cloroform (2 lần)

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

Dịch alkaloid dạng base

D

ẠY

KÈ

M

Dịch chiết Cloroform (lớp dưới)

Định tính bằng sắc ký lớp mỏng

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

Chiết lỏng – lỏng với dung dịch acid H2SO4 2%

FF IC IA L

Dịch chiết acid (lớp trên)

❖ Giải thích sơ đồ chiết Alkaloid bằng cồn acid:

O

Định tính bằng thuốc thử chung

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

- Alkaloid tồn tại trong tế bào thực vật ở dạng muối tan trong nước, khi thêm dung dịch cồn acid acetic 5% các alkaloid có trong dược liệu sẽ được hòa tan và chiết ra. Vì dung dịch cồn acid là dung môi vạn năng hòa tan được nhiều chất nên dịch chiết có thể lẫn một số tạp chất như carbohydrat acid amin …

- Sau khi bay hơi cồn, cắn còn lại sẽ chứa alkaloid dạng muối và tan trong nước nóng.

- Kiềm hóa bằng dung dịch NH3 đậm đặc sẽ đưa alkaloid dạng muối sang alkaloid dạng base tan trong dung môi hữu cơ và không tan trong nước.

- Vì alkaloid đang ở dạng base nên dùng chloroform để chiết alkaloid . Chiết 2 lần để tăng hiệu suất chiết. Quá trình chiết lỏng – lỏng có sự phân tách lớp: alkaloid dạng base tan trong chloroform nên lấy lớp dưới vì chloroform nặng hơn nước.

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

- Chia dịch chiết chloroform làm 2 phần: • Phần 1 dùng để định tính alkaloid bằng sắc kí lớp mỏng.

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

FF IC IA L

• Phần 2 lắc phân bố với acid sulfuric 2%, alkaloid sẽ chuyển sang dạng muối và tan trong dung dịch acid nên lấy lớp trên ( vì chloroform nặng hơn nằm dưới) để thu dịch acid và định tính bằng thuốc thử chung.

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

II. ĐỊNH TÍNH 1. Định tính Alkaloid bằng thuốc thử chung

FF IC IA L

- Cho 2ml dịch chiết acid vào lần lượt 4 ống nghiệm.

- Cho riêng rẽ lần lượt 3 giọt thuốc thử: • Thuốc thử Bouchardat • Thuốc thử Dragendorff • Thuốc thử Valse – Mayer • Thuốc thử Bertrand

Phương pháp 2

D

ẠY

KÈ

M

Phương pháp 1

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

O

Kết quả thí nghiệm

Phương pháp 3

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

Chú thích Ống nghiệm 1: Thuốc thử Bouchardat Ống nghiệm 2: Thuốc thử Dragendorff

FF IC IA L

Ống nghiệm 3: Thuốc thử Valse-Mayer Ống nghiệm 4: Thuốc thử Bertrand

a) Thuốc thử Bouchardat (Ống nghiệm 1)

- Kết luận: Dương tính

N

- Thuốc thử Bouchardat (I2-Iodine, KI, H2O).

O

- Hiện tượng: tủa nâu dưới đáy ống nghiệm

H

Ơ

- Cơ chế: I2 sẽ tạo phức periodur alkaloid không tan với alkaloid khi có mặt của KI. Phức không tan có màu nâu 2I2 + KI -> KI4

•

KI4 + Alkaloid + H+ -> Alkaloid.HI4 + K+

N

•

Y

b) Thuốc thử Dragendorff (Ống nghiệm 2)

U

- Hiện tượng: tủa vàng cam, tủa vô định hình

Q

- Kết luận: Dương tính

KÈ

M

- Thuốc thử Dragendorff (Bismuth nitrate, KI, H2O) là dung dịch muối của kim loại nặng Bismuth: KbiI4 – Kalitetraiodobismutat III. Dùng để định tính amine bậc 3 và một vài amine bậc 2.

ẠY

- Cơ chế: Phản ứng xảy ra giữa nguyên tử kim loại nặng (Bi) trong thuốc thử với nguyên tử nitrogen trong alkaloid tạo muối iodide bismuth alkaloid không tan có màu vàng cam -> đỏ. Thuốc thử phát hiện alkaloid rất nhanh.

D

• BiI3+KI↔K[BiI4] – SPU • [BiI4]- + [HNR3]+ -> [HNR3]+n.[BiI4-]n

c) Thuốc thử Valse-Mayer (Ống nghiệm 3) - Hiện tượng: tủa trắng hơi ngả vàng nhạt, tủa vô định hình

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

- Kết luận: Dương tính - Thuốc thử Valse-Mayer: Dung dịch muối của kim loại nặng Hg (Dipotassium tetraiodomercurate -K2[HgI4]).

FF IC IA L

- Cơ chế: Phản ứng xảy ra giữa nguyên tử kim loại nặng (Hg) trong thuốc thử với nguyên tử nitrogen trong alkaloid tạo muối kh ng tan có màu trắng hoặc vàng nhạt • HgCl2 + 2KI -> HgI2 + 2KCl

N

- Kết luận: Dương tính

H

- Hiện tượng: tủa trắng

Ơ

d) Thuốc thử Bertrand (Ống nghiệm 4)

N

• [HgI4]2- + [HNR3]+-> [HNR3+]2.[HgI4]2-

O

• HgI2 + + 2KI -> K2[HgI4]

Y

- Thuốc thử Bertrand là Silico-tungstic acid (SiO2 • 12WоO3 • 4Н2O)

Định tính bằng phương pháp sắc kí lớp mỏng

KÈ

2.

M

Q

U

- Cơ chế: Phản ứng xảy ra giữa nguyên tử kim loại nặng (Wo) trong thuốc thử với nguyên tử nitrogen trong alkaloid tạo muối kh ng tan có màu vàng trắng

❖ Bản mỏng: Silicagel F254 - Merck ❖ Dung môi khai triển: CHCl3 – MeOH – NH4OH ( 50:9:1)

D

ẠY

❖ Dung dịch thử: Dịch Cloroform chứa alkaloid dạng base của các dược liệu. ❖ Phát hiện bằng UV 254nm và 365 nm thuốc thử Dragendorff ❖ Kết quả thí nghiệm:

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

N

H

Ơ

N

O

FF IC IA L

Bản mỏng 1: Bản sắc kí các vết của dƣợc liệu Bình vôi, lá Sen, Bách bộ, Vông nem

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

Phát hiện bằng UV 365 nm

Phát hiện bằng UV 254 nm

Chú thích: Dung môi khai triển: CHCl3 – MeOH – NH4OH ( 50:9:1) -

- BV: Dịch chiết Bình vôi - LS: Dịch chiết lá Sen - BB: Dịch chiết Bách bộ - VN: Dịch chiết V ng nem

Xác định Rf Khoảng dịch chuyển của dung môi là 5cm nên:

RfBV= 3,7 : 5= 0,74 RfLS= 3,5 : 5= 0,7 RfBB= 3,5 : 5 = 0,7 RfVN= 3,7 :5= Phát hiện bằng thuốc thử Dragendorff Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú

0,74

Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

BB1 BB3

BB2

BB2

BB3

O

BB1

FF IC IA L

Bản mỏng 2: Bản sắc kí các vết của dược liệu Bách bộ theo 3 phuơng pháp

N

Phát hiện bằng UV 365 nm

H

Ơ

Phát hiện bằng UV 254 nm

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

Chú thích:

- Dung môi khai triển: CHCl3 – MeOH – NH4OH ( 50:9:1) - BB1: Dịch chiết Bách bộ theo phương pháp 1 - BB2: Dịch chiết Bách bộ theo phương pháp 2 - BB3: Dịch chiết Bách bộ theo phương pháp 3

Xác định Rf: Khoảng dịch chuyển của dung môi là 5 cm nên: RfBB1= 3,1 : 5 = 0,62 RfBB2 = 3,1 : 5 = 0,62

Phát hiện bằng thuốc thử Dragendorff

RfBB3= 3,3 : 5 = 0,66

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com

❖ Nhận xét và giải thích: - Sự phát hiện của UV 254 nm, 365 nm và thuốc thử Dragendorff: + UV 254nm: tắt huỳnh quang rõ rệt với hầu hết alkaloid.

FF IC IA L

+ UV 365 nm: phát huỳnh quang rõ rệt với hầu hết alkaloid. + Thuốc thử Dragendorff: cho vết màu cam.

O

- Về Rf của bản 1: Khi phát hiện dưới UV 365nm, cả 4 vết đều có cùng màu sắc cùng hình dạng và có Rf tương đương nhau nên có thể nhận định 4 dược liệu trên đều chứa cùng một alkaloid giống nhau.

D

ẠY

KÈ

M

Q

U

Y

N

H

Ơ

N

- Về Rf của bản 2: : Khi phát hiện dưới UV 365nm, cả 3 vết đều có cùng màu sắc cùng hình dạng và có Rf tương đương nhau nên có thể nhận định 3 phương pháp chiết có tính ưu việt tương đối ngang nhau.

- Dung dịch NH3 trong sắc kí bản mỏng có vai trò làm gọn vết alkaloid (tránh kéo vệt) do đó dùng alkaloid dạng base để định tính bằng sắc kí lớp mỏng.

Phát hành PDF bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đăng ký Word doc qua Zalo 0905779594 Email thanhtuqn88@gmail.com