MODELOVANJE SLOBODNIH PROSTORA U OKVIRU
ŠKOLSKIH I NAUČNO- OBRAZOVNIH INSTITUCIJA
UČIONICA NA OTVORENOM
Modelovanje slobodnih prostora u okviru školskih i naučno- obrazovnih institucija pokreće niz zahtjeva koji su specifični i karakteristični za svaku ustanovu. Funkcionalnost prostora je svakako najznačajniji zahtjev, ali i estetika, savremenost u izrazu, kreiranje u prostornom i vremenskom kontekstu. Međutim, upravo za ovakve objekte edukativnog karaktera, nekonvencionalan pristup u procesu dizajniranja ističe se kao upravo onaj način promatranja, razmišljanja po kojem budući školarci, studenti i intelektualci naše budućnosti treba da teže.
Inovativni ugao posmatranja zasniva se na sposobnosti pejzažnog arhitekte, arhitekte, ili dizajnera i stepena njihovog integrativnog pristupa, da slobodne prostore oko ovakvih ustanova posmatra kao poligon, poziv na uključivanje korisnika u proces, što će iznuditi specifična prostorna i bioekološka rešenja, a čiji će krajnji cilj biti upravo onaj koji imaju sami objekti čiji su ovi prostori pratioci, a to je edukacija, inovacija, pokretačka snaga koja nas vodi uvijek novom cilju-saznanju.
Na koji način pozivamo korisnike u neki prostor? Upravo u toj ideji i leži inovativna moć kreatora da za svaki prostor iščita potrebe njegovih korisnika, ali kontekstualno, prostorno okruženje u kojem stvara, da ove stvari integriše, na osnovu toga izmodeluje, prikaže, na kraju „uvuče“ korisnika u tu priču, u proces.
Posmatranje prostora kao kontinualne kompozicije struktura u kojoj se korisnik, u ovom slučaju dijete, tinejdžer ili odrasla mlada osoba, usmjerava ka određenom načinu razmišljanja, jeste najteži zadatak onoga koji predstavlja, u prostornom smislu, svoju viziju.
Zbog toga su rješenja slobodnih prostora oko obrazovnih ustanova izuzet-
no izazovni zadaci, ako se ne posmatraju samo kao estetska kategorija-njihova estetika treba da proistekne iz vizualizacije funkcionalne kontekstualne dimenzije u kojoj se stvara.
Brojni su primeri gdje su konkretne namjene obrazovnih ustanova bile upravo inspiracija za uređenje slobodnog prostora oko objekata, čiji su sadržaji u funkciji edukacije korisnika, na primjer:
ROGERS ENVIRONMENTAL STUDIES
MAGNET SCHOOL, STAMFORD, USA
Fakultet ekoloških nauka i njegovo neposredno okruženje organizovano je kao prostor u kome je sve podređeno ekološkim istraživanjima a i ono samo predstavlja prikaz svojevrsnih ekoloških procesa, pa je edukativna svrha više nego naglašena. Zgrada je izgrađena na brownfield lokaciji, a preko 2/3 materijala sa građevine koja je tu ranije postojala upotrebljeno je u vidu građevinskog tampon materijala za novi
POSMATRANJE
PROSTORA KAO
KONTINUALNE KOMPOZICIJE
STRUKTURA U
KOJOJ SE KORISNIK, U OVOM SLUČAJU
DIJETE, TINEJDŽER
ILI ODRASLA MLADA
OSOBA, USMJERAVA
KA ODREĐENOM NAČINU RAZMIŠLJANJA, I JESTE NAJTEŽI
ZADATAK ONOGA
KOJI PREDSTAVLJA, U PROSTORNOM SMISLU, SVOJU VIZIJU.
objekat. Ekološka osviješćenost u dizajnerskom pristupu ostvarena je kroz nekoliko ključnih prostornih elemenata: kišna bašta koja prikuplja filtrira
NAPISALA: Danica Mihaljević Davidović, diplomirani inženjer pejzažne arhitekture
POZIVAMO KORISNIKE
U NEKI PROSTOR?
UPRAVO U TOJ IDEJI
I LEŽI INOVATIVNA
MOĆ KREATORA DA
ZA SVAKI PROSTOR
IŠČITA POTREBE
NJEGOVIH KORISNIKA, ALI I KONTEKSTUALNO, PROSTORNO
OKRUŽENJE U KOJEM
STVARA, DA OVE STVARI
INTEGRIŠE, I NA OSNOVU
TOGA IZMODELUJE, PRIKAŽE, I NA KRAJU
„UVUČE“ KORISNIKA U TU
PRIČU, U PROCES.
vodu pa omogućava njeno dalje korišćenje, rezervoari za prikupljanje kišnice, intenzivni zeleni krov koji pokriva polovinu krovnih površi objekta, vjetro turbine koje demonstriraju obnovljive i „čiste“ izvore energije instalirane na krovu objekta... Pri izgradnji zgrade fakulteta, postojeća nivelacija predhodne građevine, odnosno njenih temelja iskorišćena je kao
depresija za formiranje podzemnih rezervoara vode i tehničke prostorije za prečišćavanje. Sva kišna kanalizacija se prikuplja filtrira kroz površinske kišne bašte, a zatim se ova prečišćena voda koristi za zalivanje krovnog vrta. Minimalni zahtjevi za irigacijom smanjeni su korišćenjem autohtonih vrsta, te su otpornije bolje prilagođene datim uslovima. Ukupna ušteda vode za irigaciju, i tehničku vodu koja se koristi u objektu je oko 40% u odnosu na konvencionalne metode.
Centralni ekološko-dizajnerski motiv ovog projekta svakako je stvorena „rijeka“ sa biofiltrirajućim močvarnim pojasom. Ovaj stvoreni ekosistem koristi predhodno akumuliranu i prečišćenu vodu koja se sakuplja sa krova, parkinga i uopšte svih nepropusnih površi-
na na lokaciji. Vještačka rijeka prikuplja i usmjerava vodu ka močvarnim zonama, gdje se biofiltracijom vrši dopunsko prečišćavanje a zatim se ta voda djelimično vraća u sistem a dio se koristi za irigacijiu kao tehnička voda u objektu.
Na ovaj način studentima je omogućeno, da uživo posmatraju ekološke procese koji se odvijaju uz pješačke staze i prostore za boravak na otvorenom, pružajući na taj način neposredan prikaz implementacije znanja u domenu ekologije.
Mnoge države danas implementiraju standarde koje pri građenju objekata obavezuju investitora da pruži adekvatne metode upravljanja atmosferskim padavinama, pogotovo u toku obilnih padavina u kratkom vremenskom periodu. To znači da projekat treba tehnološki i tehnički da omogući zadovolja -
RAVNI KROV OBJEKTA ISKORIŠĆEN JE KAO UČIONICA SA LEJAMA
NA OTVORENOM, GDJE
JE DJECI OMOGUĆENO
DA UŽIVO
POSMATRAJU, I JOŠ
VAŽNIJE UČESTVUJU
U SJETVI, PIKIRANJU, SADNJI, NJEGOVANJU
I NA KRAJU, UBIRANJU PLODOVA.
vanje standarda kako bi se minimizirao negativni uticaj atmosferskih padavina u gradskoj sredini.
GEOLOŠKI VRT MONASH UNIVERZI -
TETA, MELBURN, AUSTRALIJA
Prostor je osmišljen kao specifična prezentacija geološke građe geomorfoloških karakteristika ovog područja. Istovremeno, on služi kao učionica na otvorenom jer se duž šetnih staza i prostora za odmor nižu geološke formacije koje nisu samo izložene, poređane, već je njihova distribucija takva da uvodi korisnika u prirodi slično okruženje, u kome se osim kamena uvode
botanički elementi- bujne travnate formacije drveće karakteristične za predstavljeno okruženje.
U ovom prostoru, kroz ovako specifično uređenje, prikazani su različiti bioregioni zemlje, te je ne samo kroz geološku građu, već i kroz specifičan izbor biljnih vrsta, prikazana evolucijska simbioza ova dva entiteta, gdje geološka podloga uslovljava specifičnosti botaničkih elemenata, te čini neraskidivo jedinstvo.
Akademska zajednica je ocIJenila
ovaj projekat kao presedan u sprovođenju nastave i edukacije studenata, jer se geološki vrt koristi u nastavi na svim nivoima studija, i prikaz je integrativnog pristupa više različitih profesija: geologije, pejzažne arhitekture i umjetnosti uopšte. Za projektanta takođe, ovaj projekat predstavlja novo mjerilo u integrativnom dizajnerskom pristupu, kojem će težiti i u budućnosti.
ZHIYUAN PRIMARY SCHOOL, JIANGSU, KINA
Inovativni projekti ne moraju biti skupi niti projektovani od strane priznatih
profesionalaca- državna Osnovna škola Zhiyuan je odličan primjer za to. Ideja studenata Šumarskog fakulteta Nanjing, Kina bila je da osnovcima pruži mogućnost da upoznaju, osjete, i na kraju dodirnu svijet prirode te da zajedno učestvuju u proizvodnji hrane, to sve na krovu njihove škole!
Ravni krov objekta iskorišćen je kao učionica sa lejama na otvorenom, gdje je djeci omogućeno da uživo posmatraju, još važnije učestvuju u sjetvi, pikiranju, sadnji, njegovanju na kraju, ubiranju plodova. Uz voće, povrće, ljekovite i ukrasne biljke, na ovom krovu uzgajaju se male životinje - zečevi, ježevi, vjeverice, patke i dr., koje je u gusto naseljenoj urbanoj sredini u kojoj se škola nalazi, gotovo nemoguće vidjeti. Životinje se hrane plodovima koji su dobijeni na krovu a svaki otpad biljnog životinjskog porijekla se kompostira kasnije koristi kao đubrivo za biljke.
Ideja je realizovana uz donatorski rad studenata Šumarskog fakulteta Zhiyuan, profesora osnovne škole i volontera, i svake godine projekat se sve više ši -
ri. Nakon 5 godina, aktivnosti se „prelivaju“ na zemlju, u zoni prizemlja, gdje će se na nekada jednoličnim travnjacima ispred škole širiti zelena bašta sa krova. Na kraju, kako su vrtovi, bili oni javni ili privatni, uvijek poziv na interakciju među ljudima, simbolično ovu malu edukativnu dizajnersku priču zaokružujem projektom koji je upravo ono što svaki javni prostor treba da bude - mjesto koje poziva na razgovor, upoznavanje, razmjenu mišljenja, ideja i znanja.
YARNING CIRCLE, CURTIN UNIVREZITET, PERT, AUSTRALIA
Ideja za ovaj relativno mali projekat, koji je dio velikog univerzitetskog kompleksa, je da se ono posmatra kao mjesto presjeka, ukrštanja, ali ne samo ljudi, već i kao mjesto na kome će se ukrstiti kultura, umjetnost, pejzaž kao životni prostor koji je iskonski, autohtoni milje u kome se susret dešava (otuda ime yarning circle-upredeni krug -set principa koji podržavaju zajedništvo, empatiju, asertivnost -prim. autora).
PORUKA OVOG
PROJEKTA, SA
BOGATOM SELEKCIJOM
AUTOHTONIH BILJNIH
VRSTA, IZUZETAN JE
PRIMJER KAKO SE KROZ
ARHITEKTONSKOPEJZAŽNI KONTEKST
ISČITAVA I DOŽIVLJAVA
ISTORIJSKO NASLEĐE
MJESTA, AKTUALIZOVANO
KROZ SAVREMENI
DIZAJNERSKI IZRAZ.
Pozicioniran simbolično na mjestu ukrštanja dominantnih šetnjica, krug asocira na neprekidnost, u kojoj će se susretati lokalna zajednica, na svim njenim nivoima, pozivajući na dijalog i unapređenje uvijek aktuelne teme odnosa domorodačkog, autohtonog naroda Australije njenih doseljenika.
Snažna simbolička poruka ovog projekta, sa bogatom selekcijom autohtonih biljnih vrsta, izuzetan je primjer kako se kroz arhitektonsko-pejzažni kontekst isčitava doživljava istorijsko nasleđe mjesta, aktualizovano kroz savremeni dizajnerski izraz.
Ovaj projekat je materijalizacija kompleksnosti međuljudskih odnosa, prožetih komplikovanim i teškim istorijskim okolnostima, ali koji, na kraju, poziva svoje korisnike na međusobno razumijevanje i dijalog, u kome je osjećaj bezbjednosti i razumijevanja osnovni motiv.
Yarning
Yarning circle, Univerzitet Curtin, Pert, Australija- mesto susreta podrške/ Projektanti: udla.au