Jaarverslag 2010 by Damiaanactie

Jaarverslag 2010

| 3 De wereld wordt ons dorp In 2009 was de heiligverklaring van Damiaan een hoogtepunt, maar voor ons zeker geen eindpunt. Niet alleen in België was er in die periode een grote aandacht voor de uitzonderlijke kwaliteiten van Damiaan en voor de leprabestrijding vroeger en nu. Belangstelling die ook Damiaanactie ten goede kwam. In 2010 was het echter terug naar de normale dagelijkse werking. In België ligt daarbij de nadruk op sensibilisatie en fondsenwerving, in de projectlanden gaat onze aandacht allereerst naar de goede zorgen voor de patiënten maar ook naar het personeel dat vaak in moeilijke omstandigheden de vele taken moet opnemen. Waar er in vroegere tijden een bijna onoverbrugbare afstand was tussen de vele gemotiveerde en geëngageerde mensen in het Noorden enerzijds en de zieken en de medewerkers in de projectlanden anderzijds zien we nu dat deze twee realiteiten binnen de vereniging steeds dichter bij mekaar komen. De vele projectbezoeken brengen mensen samen en de moderne communicatiemiddelen zorgen ervoor dat de aldus ontstane vriendschapsbanden verder makkelijk onderhouden worden. De wereld wordt inderdaad ons dorp en deze vele directe contacten dragen hopelijk bij tot een beter begrip van en respect voor de eenheid in de verscheidenheid bij al die volkeren en culturen. Binnen deze wereldomvattende werking van onze vereniging vragen we toch uw aandacht voor enkele activiteiten die het doodgewone, maar daarom niet minder belangrijke, werk overstijgen. Dat HKH prinses Astrid aanvaard heeft om, in opvolging koningin Fabiola, het erevoorzitterschap van Damiaanactie op zich te nemen, stemt ons tot vreugde. Zeker haar aanwezigheid op de startdag van de campagne 2011 was voor de vele aanwezige vrijwillige medewerkers een enorme stimulans. In november kwamen onze vertegenwoordigers uit de projectlanden naar Brussel. Uitwisselen van ervaringen in de verschillende landen, samen zoeken naar die aspecten die bijdragen tot een kwaliteitsvolle werking. Ook hier vallen grenzen weg en zien we een wisselwerking in alle richtingen. De wereld wordt ons dorp! Beste lezer, u zal merken dat de aandacht voor tuberculose bijzonder groot is. Toch is het belangrijk om hier te stellen dat voor Damiaanactie de aandacht voor lepra primordiaal is en blijft. Dat lepra op wereldvlak meer en meer onder controle komt, is zeer zeker het resultaat van de jarenlange onverdroten inzet van Damiaanactie en de andere verenigingen ter bestrijding van lepra, verenigingen die zich hebben samengezet binnen de internationale federatie ILEP. Ook hier vallen aldus grenzen weg en krijgen we een goede samenwerking tussen verenigingen van verschillend allooi. De wereld wordt ons dorp! Dat Damiaanactie een gezonde, degelijke en enthousiasmerende vereniging is, kan afgeleid worden uit de cijfers en de benaderende omschrijving van de vele activiteiten. Wij wensen u veel leesgenot en wij danken u voor uw belangstelling, uw medewerking, uw steun.

Rigo Peeters Secretaris-generaal

Paul Jolie Voorzitter

4 | Jaarverslag 2010

| 5

Korte voorstelling

332.547 opgespoorde en behandelde patiënten in 2010

Damiaanactie is een Belgische, nationale, pluralistische en apolitieke ngo. Opgericht in 1964, aansluitend op de “Werelddag voor de Melaatsen” van Raoul Follereau (de advocaat van de melaatsen), haalt Damiaanactie haar inspiratie ook bij twee andere figuren: bij dokter Frans Hemerijckx (de dokter van de melaatsen, die ook voor het concept van “klinieken onder de bomen” heeft gezorgd) en natuurlijk ook bij pater Damiaan (de apostel van de melaatsen), die een aantal waarden heeft aangebracht die de vereniging, zowel in België als overzee, tracht na te leven.

Drie hoofdopdrachten

Land

Bevolking projectgebied

lepra Aantal zieken

Land

Bangladesh

35.170.671

839

Bangladesh

28.461.052

23.754

Brazilië

2.393.000

245

Brazilië

3.788.689

3.899

Burundi

8.511.618

534

Burundi

8.511.618

7.719

China

52.226.600

China

79.322.042

72.263

Comoren

687.052

386

Comoren

687.052

133

Congo

43.636.743

3.729

Congo

43.636.743

69.788

India

97.303.950

14.270

Guatemala

3.300.000

926

Mozambique

1.763.766

Guinee

3.201.238

7.021

Nigeria

9.400.000

India

108.049.167

93.304

Rwanda

9.782.156

5.992.340

4.078

Damiaanactie heeft drie hoofdopdrachten: tegen armoedeziektes overzee strijden, de Belgische bevolking bewust maken van de problemen die deze armoedeziektes veroorzaken en een netwerk van vrijwilligers in België uitbouwen.

Laos

Mozambique

1.763.766

6.461

Nicaragua

5.891.199

2.315

Niger

5.324.922

2.718

Nigeria

9.400.000

8.205

Drie ziektes

Oorspronkelijk bestreed Damiaanactie enkel lepra. Maar niet veel later kwam daar ook tuberculose bij. Vandaag staat de tbc-bestrijding op de eerste plaats, zoals ook blijkt uit de cijfers... ook al zal Damiaanactie haar strijd tegen lepra nooit opgeven. Daarnaast bestrijdt Damiaanactie ook nog een derde ziekte, leishmaniasis, maar dan enkel in Latijns-Amerika.

Lokaal personeel

Vier elementen bepalen de werking van Damiaanactie in haar 15 projectlanden in Afrika, Azië en Latijns-Amerika: ze gaat enkel in een land aan de slag nadat de lokale overheid het haar gevraagd heeft; ze werkt enkel met projecten op lange termijn; ze werkt samen met partners zoals de Wereldgezondheidsorganisatie; ILEP (de internationale federatie van de verenigingen die lepra bestrijden) of IUATLD (de internationale unie tegen tuberculose en longziektes); en ze werkt ook bijna uitsluitend met lokaal personeel (meer dan 1.500 medewerkers eind 2010).

Basisprojecten

Damiaanactie werkt voornamelijk via de nationale lepra- en/of tbc-programma’s, die ze trouwens soms hielp opstarten. Deze programma’s zijn de beste manier om aan het grootst aantal mensen gezondheidszorg aan te bieden en vormen een prioriteit voor Damiaanactie. Maar ze beantwoorden niet noodzakelijk aan de specifieke noden van patiënten of ex-patiënten. Daarom heeft Damiaanactie sinds 2007 ook kleinschalige basisprojecten waarmee een beperkt aantal mensen kan worden geholpen. Deze projecten zijn hoofdzakelijk socio-economisch, maar zijn soms ook medisch.

Twee pijlers in België

Damiaanactie beschikt in België over twee stevige pijlers: haar enthousiaste vrijwilligers en haar trouwe donateurs. Samen zorgen zij voor meer dan de helft van de nodige middelen van de vereniging. En zorgen ze er ook voor dat Damiaanactie onafhankelijk kan blijven werken, wat er ook gebeurt.

tuberculose Bevolking Aantal projectgebied zieken

Rwanda TOTAAL

260.875.556

20.232

9.782.156

TOTAAL

7.065

317.111.984

309.649

N.B.: Er werden in 2010 2.164 gevallen van leishmaniasis ontdekt in Nicaragua, en 502 gevallen in Guatemala. Totale bevolking projectgebied: 323.821.603

350.000

Evolutie van aantal zieken Tuberculose

300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000

Lepra 91

6 | Jaarverslag 2010

Financieel verslag

Financieel verslag Balans ac t i va Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vlottende activa Vorderingen op meer dan 1 jaar Voorraden Vorderingen op minder dan 1 jaar Geldbeleggingen Liquide middelen Overlopende rekeningen T O TA a L a c t i v a

P A S S IVA Eigen vermogen Fondsen van de vereniging Permanente financiering Bestemde fondsen Voorzieningen (voor pensioenen) Schulden Schulden op minder dan 1 jaar Overlopende rekeningen T O T a A L p a ss i v a

Resultatenrekening 2 010 351.262 € 11.474 € 336.023 € 3.765 € 17.268.496 € 441.316 € 776.814 € 3.617.760 € 10.369.241 € 1.515.055 € 548.310 €

2009 506.430 € 31.284 € 471.397 € 3.749 € 20.903.135 € 500.530 € 671.552 € 6.606.355 € 10.819.196 € 1.769.995 € 535.507 €

17.619.758 €

21.409. 565 €

2 010 16.885.387 € 61.974 € 5.429.546 € 11.393.867 € 58.464 € 675.907 € 662.920 € 12.987 €

2009 16.108.436 € 61.974 € 5.429.546 € 10.616.916 € 74.661 € 5.226.468 € 539.248 € 4.687.220 €

17.619.758 €

21.409. 565 €

Deze cijfers vragen wat meer uitleg: Activa: Vorderingen op meer dan één jaar: het gaat om de erfenissen die Damiaanactie vanaf 2012 zal ontvangen. Vorderingen op ten hoogste één jaar: het gaat om de erfenissen die Damiaanactie in 2011 zal ontvangen.

Bedrijfsopbrengsten (zie pagina 8) Bedrijfskosten (zie pagina 9) Bedrijfswinst Financiële opbrengsten Financiële kosten Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening Uitzonderlijke kosten Winst van het boekjaar

NB: De gedetailleerde rekeningen van het boekjaar 2010 kunnen worden geraadpleegd op de website van de Nationale Bank van België (www.bnb.be).

2 010 16.770.932 € -16.332.427 € 438.505 € 315.407 € 23.039 € 776.951 € 0€ 776.951 €

2009 15.211.223 € -16.523.536 € -1.312.313 € 221.981 € 552.550 € -537.782 € 0€ -537.782 €

| 7

8 | Jaarverslag 2010

Financieel verslag

Bedrijfsopbrengsten

Bedrijfskosten

Eigen bedrijfsopbrengsten Bijdrage Belgische bevolking Privégiften en resultaten groepsinitiatieven (van 1/1 tot 31/12/2010) Erfenissen Totaal eigen inkomsten

Projectbestedingen Projecten onder direct toezicht van Damiaanactie

3.101.760 € 11.362.917 €

Subsidies en medefinanciering Belgische overheid (DGOS) ILEP-leden Gewesten, gemeenschappen, provincies Totaal subsidies

4.666.441 € 518.973 € 172.527 € 5.357.941 €

8.261.157 €

Diverse ontvangsten

50.073 € 16.770.932 €

T o ta a l va n d e b e d r i j f s o p b r e n g s t e n

Afrika Azië Amerika Deelname aan projecten ILEP-leden Wetenschappelijke begeleiding Vorming Projectbegeleiding Basisprojecten Damiaanbouwkampen

Totaal projecten

I n f o r m at i e , f o n d s e n w e r v i n g e n s e c r e ta r i a at Informatie en educatie 1.091.561 € Fondsenwerving 2.103.945 € Secretariaat 620.202 € Totaal informatie, fondsenwerving en secretariaat 3.815.708 € Voorzieningen

0€

T o ta a l va n d e b e d r i j f s k o s t e n

ILEP

16.332.427 €

3,1% 18,5%

Erfenissen

Informatie en educatie

6,7%

Gewesten, gemeenschappen, provincies

Privégiften en groepsinitiatieven

5.955.588 € 4.163.749 € 556.026 € 175.500 € 420.004 € 175.884 € 842.223 € 112.660 € 115.085 € 12.516.719 €

12,9%

1,0%

49,3%

3,8%

Belgische overheid Diverse ontvangsten

Fondsenwerving

Secretariaat

27,8% 0,3%

76,6%

Projectbestedingen

| 9

Afrika S i t u at i e i n 2 0 1 0 lepra en tuberculose tuberculose alleen

Niger Guinee Nigeria Congo Rwanda Burundi

Comoren Mozambique

Acht van de vijftien projectlanden waar Damiaanactie in 2010 aanwezig was, zijn Afrikaanse landen. Afrika is ongetwijfeld het belangrijkste continent voor Damiaanactie. Daar vindt men ook het grootste projectland qua budget – Congo. Een derde van de jaarlijkse uitgaven van Damiaanactie overzee gaat naar dat land. De twee meest recente projectlanden van Damiaanactie zijn ook in Afrika te vinden: sinds 2007 is Damiaanactie in Niger en Guinee actief.

| 11

12 | Jaarverslag 2010

‘Meer middelen voor Afrika’ is het motto van Damiaanactie sinds enkele jaren. Overal ter wereld zijn er problemen, maar de problemen zijn misschien nog groter in Afrika, een continent dat soms dreigt te worden vergeten.

Armoede en onveiligheid

Damiaanactie is actief in landen waar er grote armoede heerst. Armoedeziektes als lepra en tuberculose slaan bij uitstek in arme gebieden toe. De Afrikaanse landen waar Damiaanactie altijd tuberculose en soms ook lepra bestrijdt, hebben soms ook af te rekenen met problemen op het vlak van politiek en veiligheid. Zo was het bijvoorbeeld in 2010 in Congo onrustig, onder meer door de opstand van de Enyele, een bevolkingsgroep in Noord-Congo. Deze opstand deed een deel van de bevolking daar op de vlucht slaan. In Burundi waren er spanningen en geweld na de verkiezingen, die van mei tot september plaatsvonden en waarvan de resultaten betwist werden. Ook in Guinee waren er verkiezingen. Tussen de twee verkiezingsrondes door (waartussen er een periode van 5 maanden lag!) heerste er algemene onrust. Naar het einde van het jaar toe werd het er rustiger. Dergelijke omstandigheden maken dat het nog moeilijker werken is voor de teams van Damiaanactie.

Overal tuberculosebestrijding

Ook al verschillen de Afrikaanse landen waar Damiaanactie actief is sterk van elkaar (Congo is veruit het grootste projectland van Damiaanactie, de andere Afrikaanse landen kunnen als kleine projectlanden bestempeld worden), toch hebben ze allen iets gemeenschappelijks: de strijd tegen tuberculose. Tuberculose slaat in bepaalde regio’s van dit continent hard toe. Dat bevestigen de cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie trouwens: Zuidoost-Azië mag dan in absolute aantallen de hoogste incidentie- en prevalentiecijfers* hebben, Afrika staat ruim bovenaan als men rekening houdt met de bevolking, met een incidentie van 340 op 100.000 inwoners en een prevalentie van 450 op 100.000 inwoners in 2009. Afrika heeft ook het grootste aantal tbc-doden. Tbc is er dus een enorm probleem. Ook de cijfers van Damiaanactie zijn indrukwekkend. In 2010 werden bijna 110.000 patiënten opgespoord en behandeld door de medische teams van Damiaanactie. Dat aantal ligt net iets hoger dan het aantal van afgelopen twee jaar. Congo telt ongeveer 60% van het totale aantal Afrikaanse tbc-patiënten van Damiaanactie. De tbc-cijfers in Congo zijn afgelopen jaren zeer stabiel gebleven.

Co-infectie tbc & hiv/aids

Tuberculose is een zeer besmettelijke ziekte. Naar schatting is een derde van de bevolking geïnfecteerd door tbc. Maar geïnfecteerd zijn betekent nog niet ziek zijn. Iemand die geïnfecteerd is, heeft 5 à 10 % kans om de ziekte te ontwikkelen... als deze persoon tenminste niet al aan hiv of aids lijdt. Als dat wel het geval is, is de kans om tbc te ontwikkelen veel groter. Tbc is trouwens de eerste doodsoorzaak van aidspatiënten. Damiaanactie bestrijdt aids niet rechtstreeks. Andere organisaties verrichten uitstekend werk in de strijd tegen deze ziekte en met haar beperkte middelen zou Damiaanactie het verschil niet

* Incidentiecijfer: : het aantal nieuwe zieken gedurende een bepaalde periode. Prevalentiecijfer: het aantal bestaande gevallen bij de bevolking op een bepaald moment.

Afrika

kunnen maken. Daarom is het beter dat Damiaanactie zich concentreert op lepra en tuberculose. Maar Damiaanactie draagt wel haar steentje bij om de co-infectie hiv/aids & tuberculose te bestrijden. Zo heeft ze ertoe bijgedragen dat de samenwerking tussen de twee programma’s verbeterde. Zo kan men aan tbc-patiënten voorstellen om een hiv-test te ondergaan. Tbcpatiënten worden zelfs bijna systematisch op hiv/aids getest in Rwanda (98% van de tbcpatiënten onderging een dergelijke test. 32% bleek seropositief) en in Mozambique (in de twee provincies waar Damiaanactie actief is, bleek 60% van de geteste patiënten positief!). Maar dit wordt ook aanbevolen in vele andere landen zoals in Nigeria, waar bijna 7500 tbc-patiënten een hiv-test hebben ondergaan in twee deelstaten waar Damiaanactie actief is. Er zijn ook twee valse noten: in Congo heeft het nationale programma tegen hiv/aids het moeilijk heeft om laboratoriummateriaal beschikbaar te stellen, en in Guinee had het aidsprogramma al in april af te rekenen met een tekort aan tests! Het doel van de opsporing is natuurlijk om een preventieve behandeling te geven aan de geco-infecteerde patiënten. In de hoop dat aids ooit te genezen zal zijn. En dat dat ook ten goede komt aan de tbc-bestrijding…

DOTS-methode

Een andere grote uitdaging is multiresistente tbc bestrijden. Als de behandeling slecht gedoseerd is of te vroeg wordt stopgezet, loopt de patiënt het risico om resistent te worden aan één of meerdere geneesmiddelen en om de mensen in zijn omgeving te besmetten. In dat geval is de behandeling (een zogenaamde tweedelijnsbehandeling) aanzienlijk duurder en zwaarder voor MDR-patiënten (MDR staat voor ‘multidrug-resistant’). Er is nu ook al sprake van "XDRpatiënten", deze patiënten blijken resistent te zijn aan de multiresistente tbc-behandeling! Om multiresistentie te bestrijden werd er een heel eenvoudige methode ontwikkeld: de DOTS-methode (Directly Observed Treatment, Short-course). Tijdens de eerste maanden van zijn behandeling neemt de patiënt elke dag zijn geneesmiddelen in in aanwezigheid van een paramedicus, of zelfs van een vrijwilliger die speciaal daartoe is opgeleid. In dat laatste geval spreekt men van “community DOTS", deze methode is onder andere wijdverspreid in Rwanda, (deze methode wordt in 80% van het land toegepast, en wordt ook steeds meer in Mozambique en in Burundi gebruikt). Deze "community DOTS" is belangrijk: de verplaatsingen van de zieken worden door deze methode beperkt. In Congo, in Kinshasa dan toch, is de situatie wat verschillend dankzij de "Club des Amis Damien". Deze vereniging van voormalige tbc-patiënten helpt bij het opsporen van zieken en steunt patiënten tijdens hun behandeling. De leden van de Club des Amis Damien bezoeken bijvoorbeeld bedlegerige patiënten en zorgen voor zang en dans in de gezondheidscentra, als de patiënten er in aanwezigheid van een verpleegster hun geneesmiddelen innemen.

Ook lepra

Tuberculose zorgt voor talloze slachtoffers in Afrika, maar ook lepra veroorzaakt er nog ravages. In 6 van de 8 Afrikaanse projectlanden wordt zowel lepra als tbc bestreden. Het absolute aantal zieken is er wel betrekkelijk laag, behalve dan in Congo. Maar in twee landen worden er duidelijk meer leprapatiënten opgespoord. Tussen 2007 en 2010 is het aantal zieken in Burundi verdubbeld (+ 120%!), waarschijnlijk dankzij een aantal bijzondere inspanningen: dokters en verplegers in endemische provincies opleiden, opsporingscampagnes organiseren, zorgen voor bewustmakingscampagnes in de media, patiënten tijdens evenementen zoals de Werelddag

| 13

14 | Jaarverslag 2010

voor de melaatsen laten getuigen. Ook in de Comoren is er een spectaculaire stijging (20% meer opgespoorde leprapatiënten dan verleden jaar), Onder andere omdat er intensiever naar leprapatiënten gezocht wordt op het eiland Moheli en omdat er sinds eind 2009 een gespecialiseerde verpleger aanwezig is.

Leprachirurgie

In Afrika worden er proportioneel veel patiënten met multibacillaire* lepra opgespoord. Ook opvallend is het hoge percentage opgespoorde patiënten die aan zichtvermindering lijden of die letsels aan handen of voeten hebben. Een bewijs dat zieken zich te laat laten behandelen. Voor deze zieken is de situatie trouwens zeer moeilijk aangezien ze letsels overhouden aan deze ziekte, ook nadat ze genezen zijn. Daarom legt Damiaanactie ook de nadruk op reconstructieve chirurgie. In Rwanda werden er 12 voormalige patiënten geopereerd en in Burundi werden er 28 voormalige patiënten geopereerd in het kader van een basisproject. In Congo ten slotte vonden er ingrepen plaats in Kinshasa, Kapolowe (Zuid-Katanga) en in Moba (Tanganyika). En, nog belangrijker, er is beslist om er leprachirurgie volledig ten laste te nemen: een tweede arts en een tweede kinesitherapeut werden in India daartoe opgeleid.

De toekomst

Ondanks alle huidige inspanningen van de teams van Damiaanactie in Afrika, blijft er nog heel wat werk voor de boeg. Wat tuberculose betreft, moeten de opsporingscijfers en de genezingscijfers nog stijgen om de beoogde 85 % te bereiken. Niger kan voortaan daarvoor een beroep doen op een nieuw nationaal referentielaboratoirum voor tuberculose, dat volledig door Damiaanactie gefinancierd werd. Dat land kan voortaan zelf zorgen voor de kwaliteitscontrole van haar andere laboratoria net als voor de kweken van bacillen en de gevoeligheidstests voor tbc-geneesmiddelen. In bepaalde landen zou de samenwerking tussen het tbc-programma en het aidsprogramma nog beter kunnen. Er moet ook aandacht blijven gaan naar de behandeling van multiresistente tbcpatiënten, waarbij er soms problemen opduiken zoals in Guinee, waar er een nieuw project voor 50 MDR-patiënten zou komen, maar dat nog niet opgestart werd. Wat lepra betreft, is waakzaamheid geboden in de regio’s waar de ziekte minder sterk aanwezig is. Het verplegend personeel moet steeds in staat blijken om nieuwe gevallen te diagnosticeren. Er zal ook meer leprachirurgie moeten zijn. Ten slotte zouden er nog meer én ook meer verschillende basisprojecten moeten komen in Afrika.

Afrika

Burundi

Steun aan het nationaal lepra- en tbc-programma

Steun aan het nationaal lepraprogramma Steun aan het nationaal tuberculoseprogramma Steun aan 14 provinciale coördinatiecentra op het vlak van lepra en tbc Steun aan 3 gezondheidszones in Noord-Kivu (tot maart)

Steun aan het nationaal tuberculoseprogramma

Steun aan het lepra- en tuberculoseprogramma in de provincies van Tete en Sofala

Steun aan het tuberculoseprogramma op centraal niveau en in de regio van Tillabéry en Zinder

Steun aan het nationaal lepra- en tbc-programma

Steun aan het nationaal lepra- en tuberculoseprogramma (PNILT)

Uitgaven 2010 Lokale partner Vertegenwoordiger van Damiaanactie Personeel onder lokaal contract Aanwezigheid van Damiaanactie

Comoren

Uitgaven 2010 Lokale partner Vertegenwoordiger van Damiaanactie Personeel onder lokaal contract Aanwezigheid van Damiaanactie

Congo

173.492 € Ministerie van Volksgezondheid en de strijd tegen aids Dokter Michel Sawadogo 4 personen sinds 1964

125.712 € Ministerie van Volksgezondheid Dokter Younoussa Assoumani 7 personen sinds 1979

Uitgaven 2010 Lokale partners

4.439.940 € Ministerie van Volksgezondheid, provinciale medische inspecties, gezondheidszones, lokale ngo’s Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Pamphile Lubamba-Ngimbi Personeel onder lokaal contract 292 personen Aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1964

Guinee

Uitgaven 2010 Lokale partner Vertegenwoordiger van Damiaanactie Aanwezigheid van Damiaanactie

Mozambique

223.002 € Ministerie van Volksgezondheid Dokter Etienne Bahati sinds 2007

Uitgaven 2010 Lokale partner:

218.200 € Ministerie van Volksgezondheid, provinciale gezondheidszones in Tete en Sofala Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Jean-Marie Nyambe Wandji Personeel onder lokaal contract 15 personen Aanwezigheid van Damiaanactie sinds 2004

Niger

Uitgaven 2010 Lokale partner Vertegenwoordiger van Damiaanactie Personeel onder lokaal contract Aanwezigheid van Damiaanactie

Nigeria

334.966 € Ministerie van Volksgezondheid Dokter Alberto Piubello 4 personen sinds 2007

Uitgaven 2010 Lokale partner

252.111 € Ministerie van Volksgezondheid op federaal niveau en op regionaal niveau, in de deelstaten Oyo en Osun Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Osman El Tayeb Personeel onder lokaal contract 10 personen Aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1991 * Er bestaan 2 vormen van lepra: multibacillaire en paucibacillaire lepra. Multibacillaire lepra is de vorm waarbij er veel leprabacillen in het lichaam zitten. Deze vorm is het meest besmettelijk. Een volledige behandeling duurt 1 à 2 jaar. Paucibacillaire lepra:de patiënt heeft relatief weinig bacillen. Deze vorm is niet of weinig besmettelijk. De behandeling duurt 6 maanden.

Rwanda

Uitgaven 2010 Lokale partner Vertegenwoordiger van Damiaanactie Aanwezigheid van Damiaanactie

188.165 € Ministerie van Volksgezondheid Dokter Martine Toussaint sinds 1964

| 15

Azië

S i t u at i e i n 2 0 1 0 lepra en tuberculose tuberculose

China India Bangladesh Laos

Azië is het op één na belangrijkste continent voor Damiaanactie: ze is er in vier landen aanwezig. Drie van de vier landen (India, Bangladesh en China) zijn grote projectlanden met elk een budget van meer dan 1 miljoen euro. Deze landen hebben soms al een lange Damiaanactie-geschiedenis. Naast deze drie reuzen lijkt Laos, het vierde land, een ‘klein duimpje’.

| 17

18 | Jaarverslag 2010

Een aantal Aziatische landen, China voorop, kennen een sterke economische groei. China voert steeds meer goederen naar onze streken uit, is steeds meer aanwezig (en zichtbaar) in Afrika en heeft een deel van de grootste Griekse haven (Piraeus) opgekocht. India maakt net als China deel uit van de BRIC-landen en in Bangladesh bloeit de textielindustrie meer en meer. Nochtans blijft Damiaanactie zeer sterk aanwezig in Azië. Logisch ook: ook daar hebben nog talrijke tbc- en leprapatiënten de steun van Damiaanactie nodig...

Damiaanactie en Azië: een lang verhaal

Damiaanactie is al lang in Azië aanwezig. Zelfs nog voor Damiaanactie in haar huidige vorm bestond (Damiaanactie werd opgericht in 1964), was ze al in India actief! Alles begon in 1953: In de nacht van 31 januari en 1 februari veroorzaakte een hevige storm, die met een hoge vloed gepaard ging, catastrofale overstromingen in België (en Nederland). India was één van de landen die België ter hulp schoten: het land stuurde juten zakken op. Als blijk van dank wou koning Leopold III dat België India zou steunen bij één van ‘s lands grootste problemen: de strijd tegen lepra. In 1954 ging het "Belgian Leprosy Centre” open. Dokter Hemerijckx, een befaamde lepradeskundige, werd gevraagd om het centrum te leiden. Samen met dokter Claire Vellut en de verpleegsters Simone Liégeois en Hélène Berg richtte hij ook nog een bijzonder centrum op in Polambakkam, Zuid-India. Het verzorgend personeel van dat centrum trok van dorp naar dorp en zette haar tent op onder twee bomen; patiënten werden er behandeld en kregen advies. Het concept "kliniek onder de bomen" was uitgevonden. Het ging de strijd tegen lepra helemaal veranderen. In 1965 keerde dokter Hemerijckx naar België terug en bleef tot zijn dood in 1969 medisch adviseur van Damiaanactie.

Lepra nog steeds een groot probleem in India

Indertijd was India het land met de meeste leprapatiënten ter wereld. En ook al is de situatie veel verbeterd tegenover de jaren '50, toch telt India nog steeds het grootste aantal leprapatiënten, en bijgevolg is Azië het continent dat het zwaarst door lepra wordt getroffen. Op de 245.000 patiënten die volgens de meest recente cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie in 2009 werden opgespoord, zijn er meer dan 166.000 in Zuidoost-Azië te vinden, van wie 134.000 in India. Dat is dus ruim meer dan de helft van de in 2009 opgespoorde patiënten ter wereld.

Leprabestrijding ook in China en Bangladesh

Ook in China en Bangladesh bestrijdt Damiaanactie lepra, maar dat gebeurt in beide landen niet op dezelfde schaal. In China gebeurt dat enkel in de autonome regio Guangxi waar er jaarlijks slechts enkel tientallen nieuwe patiënten worden opgespoord. In Bangladesh en uiteraard ook in India is de leprabestrijding veel uitgebreider.

Azië

Leprabestrijding in 2 luiken

Er zijn 2 luiken aan de strijd tegen lepra in Azië. Enerzijds moeten er altijd zo veel mogelijk nieuwe patiënten opgespoord en behandeld worden. Anderzijds zijn er in Azië vele voormalige patiënten die nog aan de gevolgen van lepra lijden. Ook zij kunnen op Damiaanactie rekenen. In India wordt onder andere reconstructieve chirurgie uitgevoerd, onder meer door een zeer ervaren chirurg, dokter Jacob Mathew, die ook Congolese collega's heeft opgeleid. Bijna 130 mensen werden geopereerd. Verder kregen meer dan 10.000 mensen van door Damiaanactie gesteunde overheidsteams "selfcaretraining", waarbij patiënten leren om zichzelf te verzorgen. Verder werden ook 3.000 paar beschermende schoenen geschonken. Ten slotte kregen ongeveer 120 mensen steun via basisprojecten. Enkele voorbeelden: patiënten zagen dat hun huis gerenoveerd werd (of dat er soms zelfs een huisje gebouwd werd); sommigen kregen de nodige middelen om een (kleine) zaak op te starten, anderen kregen dan weer vee.

Ziekenhuizen in eigen beheer

Ook in Bangladesh blijven vele patiënten verminkt door lepra... daarbij komt nog dat 19% van de nieuw opgespoorde patiënten handicaps vertoonde. Maar voor Damiaanactie is er een groot verschil tussen haar lepra-activiteiten in India en Bangladesh. In India hebben de meeste activiteiten betrekking tot handicappreventie, de behandeling van complicaties en de socio-economische en medische rehabilitatie van patiënten. In Bangladesh blijft Damiaanactie nog steeds betrokken bij de diagnose en de genezing van nieuwe patiënten. In dat land heeft ze namelijk ook haar drie enige ziekenhuizen in eigen beheer, waar patiënten met complicaties terecht kunnen (ook tbc-patiënten). Er zijn ook wel basisprojecten in Bangladesh en er vindt ook reconstructieve chirurgie plaats, maar dan op kleinere schaal dan in India. In China, waar leprapatiënten jammer genoeg maar weinig aandacht krijgen, wordt er geleidelijk ook aan preventie gedaan, met de steun van de Damien Foundation India Trust. Ook werden er daar woningen van voormalige patiënten gerenoveerd.

Tuberculosebestrijding

Ook al is Azië bij uitstek het continent van lepra, Damiaanactie bestrijdt er ook tuberculose. Meer nog, ook in Azië vormt tbc-bestrijding het grootste deel van haar werk. De vier Aziatische landen waar Damiaanactie actief is, verschillen nogal van elkaar en het is voornamelijk in China (waar nog niet iedereen toegang heeft tot gezondheidszorg, ook al verbetert de situatie zich er) en India dat de medische teams van Damiaanactie het grootste aantal nieuw patiënten opsporen en behandelen. In alle vier landen is het genezingscijfer voor nieuwe patiënten goed, ook in India (ondanks een aantal districten in Bihar, die redelijk laat begonnen zijn met het tbc-programma toe te passen en die daardoor het gemiddelde wat laten zakken). De Wereldgezondheidsorganisatie stelt 85% voorop als streefcijfer. Dat percentage wordt soms ruimschoots overschreden (93% in Laos). In China, waar we niet over nationale, maar provinciale en regionale cijfers beschikken, bedraagt dat percentage voor Binnen-Mongolië zelfs 95%. In Tibet wordt het percentage van 85% voor het tweede jaar op rij overschreden. Waarschijnlijk valt dat te verklaren door alle acties en trainingen om ook in Tibet "village doctors" in te zetten in de strijd tegen tuberculose. "Village doctors" worden trouwens al bijna 15 jaar ingezet in Bangladesh en, in 2010, hebben ze meer dan de 2.000 patiënten kunnen opsporen...

| 19

20 | Jaarverslag 2010

Ook multiresistente tbc

Het genezingscijfer is in het algemeen aanzienlijk minder goed voor patiënten die opnieuw in behandeling zijn. Dat percentage bedraagt 90% in Laos, in Tibet daarentegen wordt 65% niet gehaald, ook al stijgt dat percentage daar elk jaar wat. Er worden daarentegen verontrustende cijfers genoteerd in de provincie Qinghai (-12% in twee jaar) en in de autonome regio Ningxia (-10% op één jaar)! Deze cijfers duiden er op dat in deze gebieden waarschijnlijk resistente haarden opduiken. Ook in Azië is multiresistente tbc een ernstig probleem. Er worden sinds een aantal jaren inspanningen geleverd om multiresistente tbc te bestrijden, maar nog niet alles verloopt altijd even vlot. In China bijvoorbeeld ging er in 2006 een proefproject van start in Binnen-Mongolië. Van 2008 tot 2010, werden gelijkaardige projecten opgestart in Guizhou, Ningxia en Qinghai. Eind 2009 begon men aan een gelijkaardig project in Tibet maar, in tegenstelling tot de verwachtingen, zal dat project daar pas ten vroegste vanaf 2012 in werking treden. In Bangladesh, wordt multiresistente tbc behandeld in 13 districten van Rajshahi sinds 2008, in samenwerking met andere ngo's. Er wordt daar een wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd over de behandeling van multiresistente tuberculose, met een uitstekend genezingscijfer van 88% als gevolg. In India tenslotte heeft Damiaanactie een onderzoekscentrum voor tuberculose in Nellore opgericht. Dit laboratorium, met alle nodige voorzieningen, is eind 2009 begonnen met gevoeligheidstests op geneesmiddelen te verrichten.

Azië

Steun aan het nationaal lepra- en tbc-programma

Steun aan het lepraprogramma in de autonome regio van Guangxi Steun aan net nationale tbc-programma in de autonome regio's Tibet, Binnen-Mongolië en Ningxia, en in de provincies Qinghai en Guizhou Vertegenwoordigingskantoor van Damiaanactie in Peking

Uitgaven 2010 Lokale partner Vertegenwoordigers van Damiaanactie Personeel onder lokaal contract Aanwezigheid van Damiaanactie

Uitdagingen en toekomst in Azië

1.212.287 € Ministerie van Volksgezondheid en lokale ngo's Kazi Ataur Rahman Saki en Dokter Aung Kya Jai Maug 629 personen sinds 1972

China

Uitgaven 2010 Lokale partners

1.105.835 € Ministerie van Volksgezondheid in Peking Instituut voor Dermatologie in Guangxi, Instituut voor Dermatologie van Guangxi, Instituut voor Tuberculose van Tibet, van BinnenMongolië, van Qinghai, van Guizhou en van Ningxia Vertegenwoordiger van Damiaanactie Alex Jaucot Personeel onder lokaal contract 5 personen Aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1982

Er blijft dus veel werk voor de boeg in Azië. In alle tbc-projecten zal de behandeling tegen multiresistente tbc nog verbeterd moeten worden, één van de voornaamste doelstellingen van de Laotiaanse regering trouwens. Wat lepra betreft, zal er een doeltreffende controle van de ziekte moeten blijven bestaan (wat een vroegtijdige opsporing veronderstelt en bijgevolg ook minder gehandicapte patiënten in Bangladesh). En ook moet er aan nog meer zwaargehandicapte mensen een waardig leven geboden worden. Dit is mogelijk dankzij basisprojecten, maar misschien ook door de dagelijkse werking in India te herzien, aangezien de overheid er zich steeds meer bezighoudt met de opsporing en de behandeling van nieuwe patiënten. De grootste uitdaging voor Damiaanactie bevindt zich komende jaren in China. In 2010 was er al druk overleg met alle betrokken partijen om de geleidelijke terugtrekking van Damiaanactie voor te bereiden en de activiteiten te laten overnemen door de Chinezen. Een stappenplan werd opgesteld. Dat moet enkel nog komende jaren opgevolgd worden…

Bangladesh

India

Steun aan het nationale lepra- en tbc-programma via programma's op niveau van de districten (Bihar, Tamil Nadu, Delhi, Andhra Pradesh, Karnataka en Kerala), projecten die door lokale ngo's beheerd worden en projecten in eigen beheer.

Uitgaven 2010 Lokale partners

1.800.241 € Ministerie van Volksgezondheid (Delhi), Ministerie van Volksgezondheid van de deelstaten Bihar, Andhra Pradesh, Karnataka en Kerala, 10 lokale ngo’s Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter P. Krishnamurthy Personeel onder lokaal contract 386 (inclusief het personeel van de ngo’s) Aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1955

Laos

Steun aan het nationaal tbc-programma

Uitgaven 2010 Lokale partners Vertegenwoordiger van Damiaanactie Personeel onder contract met Damiaanactie Brussel Aanwezigheid van Damiaanactie

45.386 € Ministerie van Volksgezondheid, nationale tuberculosecentrum Alex Jaucot (bureau in Peking)

Vatthana Nanthana (projectbeheerder) sinds 1994

| 21

Amerika

S i t u at i e i n 2 0 1 0 lepra en tuberculose tuberculose en leishmaniasis

Guatemala Nicaragua

Amerika is het derde continent waar Damiaanactie actief is. Het komt ook op de derde plaats, na Afrika en Azië, op verschillende vlakken: het aantal projectlanden, medewerkers, budget, opgespoorde en behandelde zieken... Maar dit continent is om een aantal redenen ook uniek voor Damiaanactie: het is het enige continent waar Damiaanactie over een lokaal vertegenwoordigingskantoor beschikt. En alleen in Amerika wordt er ook een derde ziekte, met name leishmaniasis, bestreden.

Brazilië

| 23

24 | Jaarverslag 2010

Damiaanactie is dus ook in een aantal landen van Latijns-Amerika aanwezig. Ook daar slaan armoedeziektes hard toe. De aanwezigheid van Damiaanactie is er dus nodig... maar niet overal op dezelfde wijze.

Twee arme landen

Van de drie landen van Latijns-Amerika waar Damiaanactie aanwezig is, zijn er twee zeer arm: Guatemala en Nicaragua. In Guatemala moet meer dan de helft van de bevolking, voornamelijk de indiaanse bevolkingsgroepen, met minder dan 2 dollar per dag leven. Nicaragua is, na Haïti, wellicht het armste land van het continent. Ook al is gezondheidszorg er een prioriteit voor de overheid, toch ontbreken er de nodige middelen. De situatie in Brazilië staat daartegen in schril contrast. Het land kent de laatste jaren een economische boom. Maar de kloof tussen arm en rijk is er ook gigantisch groot. Miljoenen mensen leven er in extreme armoede.

Veranderingen

De evolutie die Brazilië kent, valt ook op te merken in het werk van Damiaanactie in dit land. In 2010 heeft Damiaanactie haar strijd tegen tuberculose in Goias en in het Federaal District van Brasilia stopgezet. De programma’s functioneren er goed en er zijn voldoende eigen fondsen aanwezig. Er is dus geen reden meer voor Damiaanactie om daar nog verder aanwezig te zijn. Dat is trouwens haar doel: voor de nodige structuren zorgen om zich vervolgens op termijn te kunnen terugtrekken, als eenmaal alles goed functioneert... Een andere belangrijke verandering, maar dan in de tegenovergestelde richting, vond plaats in Guatemala: op vraag van de lokale overheid steunt Damiaanactie er voortaan ook het leishmaniasisprogramma.

Leishmaniasis

Amerika is inderdaad het enige continent waar Damiaanactie een derde ziekte bestrijdt, namelijk leishmaniasis. Deze ziekte wordt veroorzaakt door een parasiet, de "leishmania", die vaak te vinden is in het bloed van kleine zoogdieren, zoals vossen en knaagdieren, maar soms ook in het bloed van honden. Deze parasiet wordt op de mens overgedragen via flebotomen, een soort insecten. Er zijn vier vormen van leishmaniasis: • cutane leishmaniasis (de vorm die chronische zweren veroorzaakt die aan lepra doen denken. Deze vorm wordt ook "berglepra" genoemd). • mucocutane leishmaniasis (waarbij ook de slijmvliezen in neus en keel getroffen worden). • viscerale leishmaniasis (of kala azar). 90% van de zieken sterft aan deze vorm van leishmaniasis als ze niet behandeld worden. • atypische leishmaniasis. Deze vorm wordt gekenmerkt door de knobbels in het gezicht die ze veroorzaakt. Sinds jaren al is Damiaanactie de voornaamste partner van het nationale leishmaniasisprogramma in Nicaragua. Dankzij haar ervaring steunt ze ook het nationale leishmaniasisprogramma in Guatemala dat voordien amper of niet functioneerde. Eén van de eerste verwezenlijkingen daar was een handleiding opstellen waarmee het personeel van alle gezondheidszones voortaan kan worden opgeleid.

Amerika

Zowel in Nicaragua als Guatemala is de benadering van Damiaanactie tweeledig: enerzijds zorgen voor technische en structurele steun aan het nationaal programma, anderzijds ook meer in de diepte werken in welbepaalde regio’s.

Tweeledige benadering

Deze tweeledige benadering is ook in de strijd tegen tbc terug te vinden. Het doel van de steun aan de nationale tbc-programma's is om de lokale capaciteiten te versterken. Een deel van de middelen dat Nicaragua van het ‘Global Fund’ (Wereldfonds voor de bestrijding van Aids, Tuberculose en Malaria) krijgt en dat door Damiaanactie wordt beheert, wordt daartoe gebruikt. Het werk op het terrein gebeurt dan weer in regio’s ofwel met een uiterst kwetsbare bevolking (daklozen in Salvador de Bahia), ofwel in zeer endemische gebieden (vijf gemeentes in het bergachtige noorden van Nicaragua), ofwel gebieden die moeilijk bereikbaar zijn (enkele gezondheidszones van Guatemala). Dit om aan nog meer patiënten gezondheidszorg aan te bieden.

Leprabestrijding enkel nog in Brazilië

Tuberculose wordt dus in de drie Amerikaanse landen, waar Damiaanactie aanwezig is bestreden. Lepra daarentegen wordt door Damiaanactie enkel nog in Brazilië bestreden, meer bepaald in het Federaal District van de hoofdstad Brasilia, waar jaarlijks honderden nieuwe leprapatiënten worden opgespoord en behandeld. Damiaanactie helpt de meeste van deze zieken op zeer concrete wijze: door hen aangepaste schoenen te geven en door hen ook het nodige materiaal te geven opdat ze zelf aan "self care" (zelfverzorging) zouden kunnen doen.

Basisprojecten

In elk Amerikaans projectland zijn er ook basisprojecten, vaak met betrekking tot voedsel. Voedsel is belangrijk bij een tbc-behandeling. Enerzijds is het moeilijk om op een lege maag geneesmiddelen in te nemen, anderzijds vinden patiënten hun eetlust vaak terug van zodra ze aan de beterhand zijn. In een dorp van Guatemala beschikken 10 straatarme gezinnen over moestuintjes. De oogst wordt er verdeeld: een deel van de oogst is voedsel voor de families zelf, de rest wordt verkocht. In Nicaragua hebben 74 zeer arme tbc-patiënten tijdens hun behandeling van 6 maanden elke maand voedselrantsoenen gekregen. Ze kregen ook varkens en pluimvee om te hoeden. Bij een project in Brazilië hebben tientallen daklozen van Salvador de Bahia, niet alleen voedselrantsoenen gekregen, maar kregen ze ook de nodige middelen om zich van en naar het ziekenhuis te verplaatsen opdat ze zich daar zouden laten behandelen. We vermelden ook nog een project ter preventie van leishmaniasis in Nicaragua. Bij dat basisproject werden er muskietennetten en kleren uitgedeeld aan families.

Toekomst in Brazilië

Wat het werk op het Amerikaans continent in de nabije toekomst betreft, rijzen er vragen over de werking in Brazilië. We bestuderen momenteel de mogelijkheid om de strijd tegen lepra in dit land op te voeren. Brazilië telt namelijk na India het grootste aantal zieken ter wereld (37.610 nieuwe patiënten in 2010). Maar de samenwerking verloopt er niet vlot, onder andere door de logge bureaucratie. Daardoor zou onze steun in vraag kunnen gesteld worden...

| 25

26 | Jaarverslag 2010

Wetenschappelijke ondersteuning en vorming

Regionaal Coördinatiebureau Uitgaven 2010 Vertegenwoordiger van Damiaanactie Personeel onder lokaal contract

115.892 € Dokter Toon Bongaerts 1 persoon

Brazilië

Steun aan het nationaal tbc-programma in de deelstaat Goias (tot in maart), in het Federaal District (tot in december), in de stad Salvador, net als in zeven gemeentes vlakbij de deelstaat Bahia. Steun aan het nationaal lepraprogramma in het Federaal District. Uitgaven 2010 Lokale partner Vertegenwoordiger van Damiaanactie Personeel onder lokaal contract Aanwezigheid van Damiaanactie

218.267 € Ministerie van Volksgezondheid Dokter José-Luis Portero 2 personen sinds 2000

Guatemala

Steun aan het nationaal leishmaniasis- en tbc-programma.

Uitgaven 2010 Lokale partner vertegenwoordiger van Damiaanactie Personeel onder lokaal contract Aanwezigheid van Damiaanactie

126.125 € Ministerie van Volksgezondheid Zoila Bailon 5 personen sinds 1993

Nicaragua

Steun aan het nationaal leishmaniasis- en tbc-programma.

Uitgaven 2010 Lokale partner Vertegenwoordiger van Damiaanactie Personeel onder lokaal contract Aanwezigheid van Damiaanactie

95.742 € Ministerie van Volksgezondheid en lokale ngo (Prosalud) Dokter Toon Bongaerts 6 personen sinds 1990

| 27

Samenwerking met het ITG Damiaanactie steunt ook het wetenschappelijk onderzoek, rechtstreeks in haar projecten maar ook in samenwerking met het Instituut voor Tropische Geneeskunde van Antwerpen (ITG).

Mycobacteriologie

Damiaanactie steunt de eenheid mycobacteriologie in drie onderzoeken over resistente tuberculose. Het eerste onderzoek vertrekt vanuit een vaststelling: de klassieke diagnose van multiresistente tbc duurt lang en is duur. Het ITG heeft daarom dus in 2010 een test ontwikkeld die gemakkelijk uit te voeren en te interpreteren is. Bovendien vraagt deze test ook geen speciaal onderzoeksmateriaal, worden er niet zo dure reagentia bij gebruikt en kan de diagnose binnen 10 dagen gesteld worden. Deze test zal in 2011 in verschillende landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika gevalideerd worden. Een ander onderzoek bestudeert de resistentie aan tweedelijnsantibiotica (die bij een behandeling van multiresistente tuberculose gebruikt worden). Het doel is om de diagnose te optimaliseren om op die manier enkel die gevallen te identificeren die het meest resistent blijken te zijn en die dus een aanpassing van de behandeling vragen. Ook wil men nagaan of de resistentie aan een bepaald antibioticum ook de resistentie aan andere antibiotica van dezelfde klasse met zich meebrengt. Een ander onderzoek ten slotte, in Bangladesh en in Congo (meer bepaald in Kinshasa) bestudeert of een toegepast behandelingsregime een risico op resistentie kan veroorzaken. Sinds jaren worden er sputumstalen bewaard. In geval van therapeutische mislukking (wat zeldzaam is), worden de bacillen afkomstig van het nieuwe sputum vergeleken met de bacillen van het sputum afkomstig van de eerste diagnose. Aangezien de behandeling van tbc door de jaren heen in beide landen geëvolueerd is, kan men controleren of het risico op resistentie varieert naargelang het gebruikte behandelingsregime.

Extrapulmonaire tuberculose

Damiaanactie steunt ook, in samenwerking met twee Peruaanse ziekenhuiscentra, een onderzoek naar de diagnose van extrapulmonaire tuberculose, meer bepaald van borstvlies- of hersenvlies-tbc. Het is vaak moeilijk om extrapulmonaire tuberculose te diagnosticeren, zeker in landen met beperkte mogelijkheden.

Op het terrein

Een belangrijk onderzoek vindt in Nicaragua plaats over de doeltreffendheid van een vaccin tegen leishmaniasis. Dit vaccin is aanzienlijk goedkoper dan glucantime, het gebruikelijke geneesmiddel tegen deze ziekte. Het vaccin zou ook maar zeer weinig neveneffecten veroorzaken. Dit onderzoek, uitgevoerd op 82 patiënten, is veelbelovend.

Opleidingen

Er worden lokaal voor de medewerkers van alle niveaus ook opleidingen en trainingen voorzien. De projectverantwoordelijken krijgen regelmatig de kans om een opleiding te volgen of om een internationaal congres bij te wonen. Ten slotte vond er in Brussel gedurende 5 dagen in november een forum plaats over de Damiaanactie-projecten. Op dit forum waren de vertegenwoordigers en de sleutelfiguren van alle projecten aanwezig.

België

Het eerste doel van Damiaanactie is om overzee armoedeziektes te bestrijden. Maar ze heeft ook twee opdrachten in België: de Belgische bevolking bewust maken van de problemen die armoedeziektes met zich meebrengen en een netwerk van vrijwilligers in ons land uitbouwen.

Na de heiligverklaring van Damiaanactie op 11 oktober 2009 werd 2010 weer een 'normaal' jaar voor Damiaanactie in België. Maar de heiligverklaring van Damiaan had uiteraard ook nog een invloed op de eerste maanden van 2010. Het traditionele hoogtepunt voor Damiaanactie vindt elk jaar plaats tijdens het laatste weekend van januari. Dan is er het campagneweekend van Damiaanactie. De campagne 2010 werd niet alleen sterk beïnvloed door de heiligverklaring van Damiaan, maar ook door de verschrikkelijke aardbeving in Haïti. Deze vreselijke gebeurtenis kreeg terecht zeer veel media-aandacht. Gevolg was wel dat Damiaanactie minder aanwezig was in de media gedurende haar campagneperiode in januari. Bovendien ging in oktober 2009 ook al veel aandacht naar Damiaan en Damiaanactie. En er waren in januari ook vele oproepen om Haïti te helpen waardoor de financiële steun aan Damiaanactie in februari en maart sterk daalde. Maar de heiligverklaring zorgde er ook voor dat het aantal scholen dat aan de jaarlijkse campagne deelnam, fors steeg. De campagnefilm "Bangladesh. Verborgen kracht", onder andere over de strijd tegen lepra en tuberculose in de textielindustrie van Dhaka, werd in heel België aan bijna 130.000 leerlingen in 938 lagere en middelbare scholen vertoond. Een vijftigtal animatoren, bijna allen vrijwilligers, zorgden voor deze filmvertoningen.

Campagne 2010: de cijfers privégiften aantal

privégiften bedrag

acties vrijwilligers

totaal

Wallonië*

37.515

1.496.337,12 €

1.108.503,15 €

2.604.840,27 €

0,75

Brussel

11.299

522.221,81 €

153.466,84 €

675.688,65 €

0,61

Vlaanderen

79.631

3.439.726,80 €

1.792.392,45 €

5.232.119,25 €

0,85

Anoniem

141

419.214,33 €

63.736,98 €

482.951,31 €

Totaal

128.586

5.877.500 €

3.118.099 €

8.995.599 €

euro per inwoner

0,84

* De Duitstalige gemeenschap zit vervat in Wallonië De bedragen zijn gebaseerd op de resultaten van het zogenaamde campagnejaar, van 1 september 2009 tot 31 augustus 2010. Alle andere financiële gegevens in dit verslag hebben betrekking op het kalenderjaar 2010, dus van 1 januari tot 31 december.

| 29

30 | Jaarverslag 2010

De talrijke deelname van scholen had ook gevolgen op financieel vlak. Want, ondanks de sneeuw en de kou, hebben een recordaantal vrijwilligers een recordaantal pakjes stiften verkocht. Het nationaal secretariaat in Brussel zat trouwens al zonder pakjes stiften half januari. Daarnaast waren er ook veel privégiften in de periode van de heiligverklaring en tijdens de zomer 2010. Damiaanactie kon daardoor op 31 augustus haar campagne 2010 (die op 1 september 2009 van start ging) afsluiten met bijna 9 miljoen euro giften - zonder rekening te houden met de erfenissen -, bedrag dat dus in één jaar tijd ingezameld werd. Wederom een bewijs dat de Belgische bevolking Damiaanactie massaal blijft steunen.

Vrijwilligers op projectbezoek

Damiaanactie geeft aan groepen de kans om haar projecten te leren kennen via diverse soorten reizen. Elk jaar stuurt Damiaanactie een aantal leerlingen en leerkrachten uit het middelbaar onderwijs, samen met journalisten, op projectbezoek. In de tweede helft van 2010, vertrokken er vijf groepen naar India, Bangladesh en voor het eerst ook naar Nicaragua. Deze groepen kwamen uit Limburg, Antwerpen, West-Vlaanderen, Henegouwen en Brussel. Damiaanactie organiseert ook Damiaanbouwkampen. Het doel van deze bouwkampen? Reizen op een andere manier. Na een voorbereiding in België, brengen de deelnemers drie weken door in een projectland waar ze lokale arbeiders op een werf helpen. In de vierde week krijgen ze de kans om het projectland beter te leren kennen. In 2010 zijn meer dan 80 mensen naar India, Bangladesh, Congo en voor het eerst ook naar Guatemala getrokken. Ook vertrokken een dertigtal mensen, samen met mensen van het “Follereau Abu Zaabal Project”, naar Caïro (Egypte) om er de leefomstandigheden van leprapatiënten te verbeteren of om deze patiënten te verzorgen. Anderen zijn de Damiaanactie-projecten op het terrein gaan verkennen, om bij hun terugkeer in België campagne te voeren en fondsen in te zamelen. Zo hebben ondernemers uit de regio Kortrijk Damiaanactie-projecten in Bangladesh leren kennen en trokken leden van de Lions Club Scaldiana van Waasmunster op projectbezoek naar Kinshasa. In februari, november en december vertrok er telkens een groep mensen op fietsinleefreis naar Bangladesh. De groep die in december per fiets de projectwerking in Bangladesh ging verkennen was trouwens de 20e groep op fietsinleefreis in Bangladesh; in totaal hebben al bijna 250 mensen op die manier onze projecten in dat land leren kennen.

Familiedag en startdag

Damiaanactie organiseert ook elk jaar een familiedag en een startdag om haar nieuwe campagne voor te stellen. De familiedag, meestal op de eerste zondag van september, luidt jaarlijks het nieuwe schooljaar in. Dit jaar vond de familiedag plaats in het kader van 'Fortbom', een straattheaterfestival voor jong en oud in het Fort IV van Mortsel. Verschillende honderden mensen hebben van talrijke voorstellingen kunnen genieten, waaronder ook een voorstelling van Circus Ronaldo, exclusief voor de aanwezige Damiaanactie-vrijwilligers. Half november vindt de jaarlijkse startdag plaats. Ruim 500 medewerkers kwamen dit jaar naar Kinepolis in Brussel voor de startdag van de januari-campagne. De gelegenheid bij uitstek om in primeur het nieuwe campagnemateriaal, de nieuwe campagnefilm en dit jaar enkele beelden van de kersverse Damiaanactie-ambassadeur, topvoetballer Thomas Vermaelen, te bekijken. De kapitein van de Rode Duivels trok trouwens eind mei op projectbezoek naar Kinshasa. Acteur en

België

zanger Timo Descamps werd voorgesteld als peter van de campagne in Vlaanderen. Ook prinses Astrid, erevoorzitster van Damiaanactie, was van de partij op de startdag. Ze nam ruim de tijd om met een aantal aanwezige vrijwilligers te spreken.

Culturele manifestaties

In het najaar organiseert Damiaanactie bijna traditioneel ook gospelconcerten. In Vlaanderen waren er twee "Gospels voor Damiaanactie": in Genk en Koksijde. Op beide concerten kwamen telkens meer dan 800 toeschouwers naar zangeres Lea Gilmore luisteren. Aan Franstalige kant waren er 13 concerten (met zangeres Demi Evans) met in totaal 8000 toeschouwers en 2000 koorleden. Actrice Tine Ruysschaert bracht, deels ten voordele van Damiaanactie, tal van voorstellingen van de theatermonoloog 'Mijn zoon, Damiaan.' In Roeselare was er samen met de plaatselijke kunstacademie een tiendaags gebeuren met kunst, toneel, muziek en jazz onder de noemer 'Lopend Vuur'. En het Damiaanvormingscentrum in Kortrijk kreeg in de nasleep van de heiligverklaring van heel wat scholen en parochies de vraag om de voorstelling 'Kamiano' op te voeren.

Damiaanactie steeds vaker aanwezig

Er zijn talrijke activiteiten waarbij Damiaanactie aanwezig is, zoals de Damiaanwandeling in Tremelo bijvoorbeeld. Er zijn Damiaanactie-stands op verschillende beurzen, op festivals (zoals op de Francofolies van Spa en "Saga Africa" in Hannuit), op kerstmarkten,... En er werden ook een reeks andere initiatieven georganiseerd: een tweedaagse fietstocht vanuit Oostende en Brugge naar Tremelo, het geboortedorp van Damiaan, of nog een D(amiaan)-Party voor jong en… minder jong in Torhout eind juni.

Wielerkaravaan

Damiaanactie blijft nog steeds sterk aanwezig in het wielrennen, onder andere dankzij ere-ambassadeur Eddy Merckx. Zo was de wagen van Damiaanactie aanwezig in de karavaan van volgende wielerwedstrijden: de Waalse Pijl, Luik-Bastenaken-Luik, de Ronde van Wallonië, de Grote Prijs van Wallonië en het Circuit Franco-Belge.

Raad van Bestuur van Damiaanactie Voorzitter | Paul Jolie (Rupelmonde), economist, administrator van een universiteit. Leden | Patrick Adam (Torhout), schooldirecteur| Michel Beckers (Heusy), expert boekhouder op

| 31

32 | Jaarverslag 2010

| 33

Een mooi bewijs dat tuberculose te genezen is... Hieronder, Roksana, een van de hoofdfiguren van de campagnefilm 2010 "Bangladesh. Verborgen kracht", zwaar toegetakeld door deze ziekte. Rechtsonder, Roksana op bijna hetzelfde ogenblik: ze glimlacht maar is sterk vermagerd. Rechtsboven, Roksana enkele maanden geleden. Ze is helemaal genezen en staat in haar winkeltje dat door Damiaanactie gefinancierd werd. De foto’s spreken boekdelen!

  [ Ba n g l a d e sh 20 0 9 ] F o to : J E A N P L ATT E AU  [ Ba n g l a d e sh 2011 ] F o to : A r c h i ef Da m i aanac t i e

34 |

| 35 

[ Rwan da 20 07 ] F oto : J ean Plat t eau

Tuberculose is een vreselijke ziekte die de patiënt ernstig verzwakt. Zonder behandeling is er één kans op twee dat de zieke binnen twee jaar sterft.

[ R wa n da 20 07]

| F o to : J ean plat t eau

Lepra tast ook de zenuwen aan. De cubitale zenuw, die aan de binnenkant van de elleboog loopt, is de zenuw die bij leprapatiënten het vaakst gezwollen is.

36 | Jaarverslag 2010

| 37

Prinses Astrid wordt erevoorzitster van Damiaanactie in januari 2010. Ze volgt hiermee koningin Fabiola op. Een jaar later zal ze een aantal projecten van Damiaanactie in Delhi bezoeken om op die manier ook de terreinwerking van Damiaanactie te leren kennen.



[ I n d ia 2011 ] F o to ' s: Ol i v i e r P o le t

38 | Jaarverslag 2010

| 39

Of ze nu lepra of tuberculose bestrijdt, Damiaanactie vertrouwt volledig op haar medewerkers. In de Comoren en ook in al haar andere projectlanden...





[ Co m o r en 2010 ] F o to ' s: J ean P lat t eau

40 | Jaarverslag 2010

Thomas Vermaelen, kapitein van de Rode Duivels, ging in 2010 enkele dagen op projectbezoek naar Kinshasa. Hij werd de nieuwe ambassadeur van Damiaanactie.

| 41

 [ Co n g o 2010] F o to ' s: G un t He r D e VOS

42 |

Leishmaniasis kan handicaps veroorzaken, maar de ziekte kan soms ook dodelijk zijn... Damiaanactie bestrijdt deze ziekte al jaren in Nicaragua, en sinds kort ook in Guatemala.

  [ n ic a r ag ua 20 0 9 ] F o to ' s: T i m D i r v en

| 43

44 | Jaarverslag 2010

| 45 Hoesten, koorts en gewichtsverlies zijn de eerste symptomen van tuberculose.

[ Ba n g l a d e sh 2010 ] F o to : J ean P L at t eau 

46 | Jaarverslag 2010

[ CONGO 2011 ] F oto : jean plat t eau   [ Ba n g l a d e sh 20 0 9 ] F oto : T h o m a s D e g r ae v e 

Bedankt

Damiaanactie wil graag een oprecht woord van dank uitspreken aan allen die het haar mogelijk maken om haar taak te volbrengen n de autoriteiten van de landen waar Damiaanactie lepra, tuberculose en leishmaniasis bestrijdt n de Belgische overheid (op federaal, gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau), meer in het bijzonder de diensten die belast zijn met ontwikkelingssamenwerking n lokale en buitenlandse medewerkers in de projectlanden n de talrijke donateurs n de medewerkers van het secretariaat in Brussel n de duizenden vrijwillige medewerkers n en bijzondere dank gaat naar onze regionale verantwoordelijken die de vrijwillige medewerkers begeleiden. Foto's: Jean Platteau, Olivier Polet, Gunther De Vos, Tim Dirven, Thomas De Graeve, en archief van Damiaanactie | Damiaanactie, juni 2011 | Al deze informatie, en nog veel meer, is tevens terug te vinden op www.damiaanactie.be

Leopold II-laan, 263, B 1081 Brussel, BelgiĂŤ | Tel: (0032)02/422.59.11 | Fax: (0032)02/422.59.00

info@damiaanactie.be | www.damiaanactie.be