146
Adam Mazur: Radość fotografii. Uwagi o twórczości Piotra Uklańskiego
m 69]). W panoramicznym ujęciu przedstawione jest wnętrze mieszkania wraz z ustawioną pod ścianą meblościanką. Kompozycję dominuje tapeta z wydartymi stronami z magazynów kolorowych, głównie reklam perfum i okładek wydawanych w okresie przyspieszonej transformacji ustrojowej pism kobiecych, m.in. „Pani”, „Urody”, „Twojego Stylu”. Przy meblościance w fotelu, w kapciach i domowym ubraniu siedzi kobieta w średnim wieku rozwiązująca krzyżówkę przy papierosie. Delikatny uśmiech można odczytywać jako znak, że świadomie, z dystansem pozuje synowi do zdjęcia. Jeśli w autoportrecie z irokezem przedstawiał młodość, a w autoportrecie z łyżeczką herbaty Uklański przywoływał doświadczenie z dzieciństwa, to w fotografii matki tematem jest nie tylko dom rodzinny, ale również reprezentowane przez reklamy są wielki świat, piękno, konsumpcja, luksus, czyli wszystko to, co było niedostępne i o czym marzono i z czym identyfikowano się w komunizmie.
Joy, More Joy of Photography Przełomowy dla fotografii Uklańskiego jest otwarty i rozwijany od połowy lat 1990. cykl Joy of Photography. Pokazywana po raz pierwszy w 1998 roku we Frankfurcie nad Menem wystawa pod tytułem Joy of Photography, zaistniała następnie w Nowym Jorku w galerii Gavina Browna. Do zrozumienia projektu artystycznego Uklańskiego niezbędna jest znajomość wydanego przez firmę Kodak po raz pierwszy w 1979 roku popularnego podręcznika do fotografii zatytułowanego właśnie Joy of Photography12. Wielokrotnie wznawiany i rozwijany przewodnik przedstawia nie tylko tricki oraz rozwiązania sprzętowe, ale również zawiera wykład z historii fotografii prezentując sylwetki wybitnych artystów, jak m.in. Ansel Adams, Arnold Newman, Ernst Haas, Gordon Parks. Używając podręcznika Uklański oddaje się nie tyle radości, co rozkoszy fotografowania. Eksces nadidentyfikacji z twórczością amatorów polega na mieszaniu zdjęć i estetyk, montowaniu atrakcji, odwracaniu i klejeniu obrazów, tak że widz nie wie, co przedstawia zdjęcie, a nawet gdzie jest góra, a gdzie dół (Untitled [Haze], 2003)13. Jeśli Uklański fotografuje tropikalną wyspę, to nie robi tego naprawdę tylko przefotografowuje zdjęcie z magazynu podróżniczego (Untitled [Island], 1997). Uklański dekonstruuje wizualne klisze, gra z optyczną iluzją, oczekiwaniami i wrażliwością odbiorcy. Rezygnując z koncentracji na pejzażach i ludziach, artysta zmierza w kierunku abstrakcji oraz campu. Jeśli oryginalny podręcznik sytuuje w centrum człowieka (konkretnie reprezentanta amerykańskiej klasy The Joy of Photography, red. Bernard Quint, Leicester 1979. O nadidentyfikacji w sztuce Uklańskiego w kontekście lacanowskiej psychoanalizy i jej reinterpretacji przez Slavoja Żiżka pisze Catherine Wood, Over-Identification Redux, w: Second languages: reading Piotr Uklański, Ostfildern 2014, s. 102–126. 12
13