pektoracijom ili završava u gastrointestinalnom traktu gutanjem. Ra-
U ratu protiv SRJ 1999, osiromašeni uranijum je korišćen od
stvorljive komponente uranijuma apsorbovane preko plućnog stabla
strane NATO snaga. Pošto je osiromašeni uranijum nuklearni otpadni
se deponuju u kostnom sistemu tokom nekoliko nedelja sa biološkim
materijal, on predstavlja radijacionu opasnost za vojsku, civilno stanov-
vremenom poluraspada u plućima od 120 dana. Značajno duža pul-
ništvo, životinje i biljke odnosno, životnu sredinu sa svim atributima.
monarna retencija od 1.470 dana se očekuje u slučajevima inhalacije uranijum-oksida. Kada je u pitanju vojni aspekt primjene osiromašenog urani-
Tokom bombardovanja vojnih i civilnih ciljeva u Iraku, Republici Srpskoj i u SRJ, NATO snage su koristile specijalnu municiju proizvedenu od osiromašenog uranijuma.
juma, od značaja je konstatovati da je probojna moć protivoklopne
Na primeru Iraka, posle „Pustinjske oluje“ u zalivskom ratu
municije manjih kalibara do 30 mm naročito kada su u pitanju tenkovi,
(1991), saznaje se da su SAD, obezbijedile i primijenile piridostigmin -
relativno mala, dok je kod većih kalibara probojnost slična adekvatnim
bromid (PD) kao protivotrov bojnom otrovu somanu (kojeg su trebali da
kalibrima od drugih materijala. Sa ekonomskog aspekta, osiromašeni
upotrebe Iračani), kod 250.000 vojnika savezničkih snaga. Do napada
uranijum je jeftiniji od drugih materijala koji se koriste za izradu zrna
somanom nije došlo. Ipak je 1999. godine PD proglašen krivcem za po-
slične probojne moći s obzirom na to da se nalazi kao niskoradioaktiv-
javu tz. „sindrom zalivskog rata“ od koga je oboljelo oko 30.000 ame-
ni nuklearni otpad (procjenjuje se da samo u SAD postoji ako 1 milion
ričkih vojnika. Ovi vojnici i članovi njihovih porodica, stekli su pravo da
tona ovakvog otpada). U ekološkom pogledu, zemlja koja proizvodi
preko suda dobiju materijalno obeštećenje. Dok su osvajali Irak (2003.)
ovakvu municiju rješava se radioaktivnog otpada prenoseći ga u voj-
invazione snage SAD i Velike Britanije gadjale su branioce sa bezbje-
nom konfliktu na protivničku stranu, dugotrajno narušavajući životnu
dne daljine municijom punjenom osiromašenim uranijumom, kako bi
sredinu na mjestima dejstava. Psihološki efekat primjene ovakve mu-
umanjili sopstvene a povećale gubitke neprijatelja. U ovom, relativno
nicije nije zanemarljiv zbog permanentno prisutnog straha od nukle-
kratkom ratu, kopnena vojska i vazduhoplovstvo, svojim projektilima31
arnog zračenja i njegovog slabog poznavanja u populaciji sa kojom je
su ispalili najmanje 127t osiromašenog uranijuma. Koliko su projektila
u tim okolnostima, kada je u pitanju javno mnjenje napadnute zemlje,
osiromašenim uranijumom upotrebili marinci još nije utvrđeno.
lako manipulisati. Depoziti osiromašenog uranijuma nakon prestanka ratnih dejstava zakonski se tretiraju u daljem toku sve do njihovog
sterdamu i u ovom udesu je poginulo svih 43 putnika. Godinu dana kasnije objelodanjeno je da
saniranja na isti način kao i mirnodopski akcident.
je srušeni avion u svojoj konstrukciji imao protiv-teg proizveden od OU238 Ta vijest je uznemirila
Sasvim drugu dimenziju radiološke opasnosti predstavlja moguće prisustvo osiromašenog uranijuma u krstarećim raketama. Na osnovu podataka iz literature, osiromašeni uranijum se stavlja kao kontrateg u krstareće rakete i to od 11 do 20 kg, da bi se poboljšalja letna svojstva letilice ali i u proizvodnji.30
stanovništvo Bijlmera (predgrađe Amsterdama)... Ispostavilo se da svaki BOING 747, ima 1.500 kg protivtega proizvedenog od volframa i OU. Srušeni avion je imao 380 kg OU u zadnjem kormilu, pa je oko 150 kg OU izvađeno i transportovano u holandsku nacionalnu agenciju za otpad r/a materijala, a površina zemlje debljine 40 cm uklonjena je sa mjesta gde se avion srušio. Grupa eksperata je modelirala scenario hipotetički najtežeg udesa BOINGA 747, sa 450 kg OU i utvrdila da bi oko 250.000 ljudi imalo zdravstvenih problema, koji bi nastali usled udisanja čestica uranijum-oksida. Projektili sa osiromašenim uranijumom, kada eksplodiraju trajno kontaminiraju cilj i okoli-
31
nu radioaktivnim materijalom niskog intenziteta. Zbog svoje koncentracije osiromašenim uraniCargo Jet, izraelske avio-kompanije Israel El Al, srušio se 04.10.1992, na aerodromu u Am-
30
50
jum je superioran za probijanje oklopa tenkova i fortifikacijskih objekata branioca.
51