Achub y Plant Children's Health

bod anaemia bron i ddwywaith mor gyffredin ymysg plant digartref nag ymysg grwpiau cymhariaeth â chartrefi neu’r poblogaethau cyfeirio safonol (Y Pwyllgor ar Wasanaethau Iechyd Cymunedol 1996). Mae pydredd dannedd yn un o effeithiau eraill deiet gwael.

Datgelodd astudiaeth gan DiMarco et al (2009) fod 31% o blant dros 3 oed â thyllau deintyddol amlwg wrth gael eu harchwilio. Yn yr astudiaeth, datgelwyd fod gan fwy na hanner y plant oedran ysgol bydredd y geg, a fyddai’n arwain at dyllau pe na baent yn cael eu trin. Gallai’r nifer uchel o achosion ddeillio o ddiffyg calsiwm yn enamel y dannedd, sy’n gyffredin ymysg poblogaethau incwm isel, bwyta llawer o fwydydd yn llawn siwgr a bod yn llawer llai tebygol o fod wedi gweld y deintydd yn y 12 mis blaenorol o gymharu â phlant a arferai fod yn ddigartref neu blant nad ydynt wedi bod yn ddigartref erioed (Menke a Wagner 1997).

Mae effeithiau digartrefedd yn llawer mwy pellgyrhaeddol na niweidio iechyd corfforol, gan amharu ar iechyd meddwl hefyd. Mae llawer o astudiaethau yn defnyddio’r Rhestr Wirio Ymddygiad Plant (CBCL) i bennu a oes angen ymyrraeth glinigol bellach ar blentyn ar gyfer ymddygiad heriol. Mewn rhai astudiaethau nodir bod plant digartref yn fwy tebygol o ddangos ymddygiadau sy’n niweidiol i eraill, fel ymddwyn yn ymosodol, torri rheolau a diffyg canolbwyntio. Datgelodd Menke (1998) fod bechgyn digartref yn llawer mwy tebygol o fod â sgoriau sydd yn yr ystod glinigol yn hytrach na’r sampl normadol, mewn perthynas ag ymddygiad sy’n niweidiol i eraill. Datgelodd sampl arall fod gan blant lefelau cyffredin o ymddygiadau sy’n niweidiol i eraill, ond eu bod yn fwy tebygol o fod â lefelau uwch o ymddygiad a oedd yn niweidiol iddynt yn bersonol fel iselder, gorbryder a chiliad (Buckner et al 1999). Daeth astudiaethau eraill i’r casgliad bod ymddygiadau sy’n niweidiol i eraill neu i’r plentyn ei hunan yn llawer mwy cyffredin ymysg plant digartref (Cumella et al 1998, Masten et al 1993). Datgelodd Masten et al (1993) fod nifer y plant digartref â sgoriau CBCL yn yr ystod glinigol 200% yn uwch na’r gwerth normadol disgwyliedig. Datgelodd Yu (2008) fod anhwylderau ymddygiad aflonyddgar bedair gwaith yn fwy cyffredin ymysg plant digartref na phlant â chartrefi. Gallai’r ymddygiadau hyn ddeillio o’r plentyn yn ymateb i’r straen o ddigartrefedd ac unrhyw drallod emosiynol y mae digartrefedd yn ei achosi i’w roddwr gofal, sy’n anodd ei guddio. Mae’n bosibl hefyd y gallai nodweddion anodd y plant fod wedi bodoli cyn i’r teulu fod yn ddigartref, a allai fod wedi rhoi mwy o bwysau ar y rhiant a chyfrannu at wneud y teulu’n ddigartref (Haber a Toro 2004).

Mae iselder yn effeithio ar blant digartref yn amlach na phlant â chartrefi: Mewn astudiaeth gan Menke (1998), bodlonodd 13% o’r plant y meini prawf ar gyfer iselder clinigol, sy’n uwch na’r 1-9% a ddisgwylir mewn poblogaeth arferol. Hefyd, sylwodd Menke a Wagner (1997) fod y gyfran o blant digartref a phlant a arferai fod yn ddigartref oedd â sgôr yn yr ystod glinigol ar gyfer iselder yn llawer uwch na’r boblogaeth normadol. Mewn astudiaeth arall gan Bassuk et al (1986), ar sail Dangosydd Iselder Plant (CDI), roedd angen gwerthusiad seiciatrig pellach ar 54% o’r plant. Mae Bebbington et al (2004) yn awgrymu y gallai plant sy’n cael eu fictimeiddio, a allai gynnwys digartrefedd, fod mewn mwy o berygl o ddatblygu seicosis, sef colli cysylltiad â realiti, yn ddiweddarach yn eu bywydau.

O ran ymdopi â straenachoswyr, dengys tystiolaeth fod gan blant digartref wahanol strategaethau ymdopi i blant a arferai fod yn ddigartref a phlant nad ydynt wedi bod yn ddigartref erioed, gyda llawer llai o blant digartref yn nodi cymorth cymdeithasol fel strategaeth ymdopi. O’r rhai a ddywedodd eu bod yn defnyddio cymorth cymdeithasol, dim Katie Mack