ΚΙΝΑ
Η Κίνα με μία ματιά Επιφάνεια: 9.536.499 τετρ. χλμ. (τρίτη στον κόσμο σε έκταση μετά τη Ρωσία και τον Καναδά). Πληθυσμός: 1.130.483.000 κάτοικοι (πρώτη στον κόσμο). Πρωτεύουσα: Πεκίνο. Γλώσσα: η επίσημη γλώσσα είναι η Χαν (κινεζική), που ομιλείται από το 93% του πληθυσμού, ακολουθούν η ουιγκούρ (Σινκιάνγκ), η θιβετιανή και η μογγολική. Θρησκεία: οι τελευταίες αξιολογήσεις δίνουν 200.000.000 κομφουκιανών, 150.000.000 βουδιστών, 30.000.000 ταοϊστών, 48.000.000 μουσουλμάνων και 4.000.000 καθολικών. Νόμισμα: γιουάν. Σύνορα: συνορεύει βόρεια με τη Ρωσία και τη Μογγολία, βορειοανατολικά με την Βόρεια Κορέα, νότια με το Βιετνάμ, το Λάος, τη Βιρμανία, την Ινδία, νοτιοδυτικά με το Μπουτάν, το Νεπάλ, την Ινδία, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν, το Τατζικιστάν, το Κιρκιζιστάν και το Καζακιστάν. Στα ανατολικά και νοτιοανατολικά βρέχεται από την Κίτρινη Θάλασσα, την Κινεζική Ανατολική Θάλασσα και από τη Νότια. Πολίτευμα: η Κίνα είναι μια λαϊκή Δημοκρατία χωρισμένη σε 22 επαρχίες, 5 αυτόνομες περιοχές και 3 δήμους (Πεκίνο, Τιέντσιν και Σαγκάη). Διοικητικό όργανο είναι η Εθνική Λαϊκή Συνέλευση, της οποίας τα μέλη εκλέγονται για πέντε χρόνια. Η Συνέλευση εκλέγει τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον πρωθυπουργό και την Κυβέρνηση. Μοναδικό κόμμα είναι το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα.
K I N A
3
Χονγκ Κονγκ Το Χονγκ Κονγκ είναι παραθαλάσσια περιοχή και σημαντικός λιμένας της Κίνας. Βρίσκεται στο νότιο ανατολικό τμήμα της Κίνας όπου η ομώνυμη πόλη μαζί με το Καουλούν που συνδέεται με υποθαλάσσια σήραγγα διπλής κατεύθυνσης έχει πληθυσμό 7 εκ. και έκταση 1.092 τ.χλμ. Υπήρξε βρετανική αποικία από το 1842 και ανήκε στη Βρετανική Κοινοπολιτεία έως το 1997 οπότε η κυριαρχία μεταβιβάστηκε στην Κίνα. Σήμερα κυβερνάται ως ειδική διοικητική περιοχή κατά τον βασικό νόμο του Χογκ Κονγκ. Υπό τον όρο της σινοβρετανικής κοινής Διακήρυξης, η Κινα έχει υποσχεθεί ότι το Χογκ Κογκ θα έχει έναν σχετικά υψηλό βαθμό αυτονομίας τουλάχιστον έως το 2047 γεγονός που το επιβαλλουν περισσότερο οικονομικοί λόγοι. Έτσι υπό την πολιτική “μια χώρα, δύο συστήματα”, η αυτονομία αφορά το νομικό σύστημα, το νόμισμα, την τελωνειακή πολιτική, τις πολιτιστικές αντιπροσωπείες, τις διεθνείς αθλητικές ομάδες του, τους νόμους μετανάστευσης, ενώ η Κίνα θα αντιπροσωπεύει το Χονγκ Κονγκ διπλωματικά και στρατιωτικά.
4
K I N A
Η ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΘΕΣΗ Με έκταση που ανέρχεται σε 9.560.980 τ.χλμ. η Κίνα καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος της κεντρικής και ανατολικής Ασίας και είναι σήμερα το μεγαλύτερο κράτος από άποψη πληθυσμού και μια από τις μεγάλες στρατιωτικές και πολιτικές δυνάμεις της διεθνούς σκηνής. Συνορεύει βορειοανατολικά με τη Βόρεια Κορέα, βόρεια με τη Ρωσία, τη Μογγολία και το Καζακστάν, δυτικά με το Κιργιζιστάν, το Τατζικιστάν, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν, νοτιοδυτικά με την Ινδία, το Νεπάλ και το Μπουτάν και νότια με το Μυανμάρ (πρώην Βιρμανία), το Λάος και το Βιετνάμ και βρέχεται ανατολικά από τον Ειρηνικό Ωκεανό. Πρωτεύουσα της χώρας είναι το Πεκίνο, μια πόλη της οποίας ο πληθυσμός ξεπερνάει σήμερα τα δώδεκα εκατομμύρια και βρίσκεται στο βορειοδυτικό κομμάτι της χώρας σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα. Οι Κινέζοι το λένε Μπέιτζινγκ, που σημαίνει πρωτεύουσα του βορρά. Έτσι το ονόμασαν οι αυτοκράτορες της δυναστείας των Μινγκ, για να το διακρίνουν από το Νιάντζινγκ, την πρωτεύουσα του νότου.
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ – ΚΛΙΜΑ Το μεγαλύτερο μέρος της Κίνας είναι ορεινό. Τα ψηλά ορεινά συγκροτήματα της χώρας δεσπόζουν στις δυτικές περιοχές της και διακόπτονται από εκτεταμένα οροπέδια. Το ανατολικό τμήμα της Κίνας παρουσιάζει ομαλότερη διαμόρφωση συγκεντρώνοντας τα μεγαλύτερα πεδινά εδάφη. Ολόκληρο το νοτιοδυτικό μέρος της καταλαμβάνεται από το συμπαγή ορεινό όγκο του Θιβέτ. Εκεί βρίσκονται οι οροσειρές Αλτούν Ταγ (6.309 μ.), Κουνλούν (5.578 μ.), Τανγκλά (6.096 μ.), Κάιλας (6.715 μ.), Μανατάν (5.934 μ.) και Μπαγιανκαλασανμάι (5.730 μ.). Στα βορειοδυτικά βρίσκεται η οροσειρά Τιεν Τσαν (6.301 μ.) Τα οροπέδια του κεντρικού και του ανατολικού τμήματος της χώρας είναι σχετικά ψηλά (μέσο ύψος 1.400 μ.) με κατεύθυνση από βορειοδυτικά προς νοτιοδυτικά. Τα σημαντικότερα από αυτά εκτείνονται στην εσωτερική Μογγολία, στις κεντρικές επαρχίες Σανξί και Σετσουάν και στη νότια επαρχία Γιούναν και στα σύνορα της χώρας με το Μυανμάρ. Η Κίνα διασχίζεται από μεγάλα ποτάμια που δημιουργούν στο πέρασμά τους εύφορα λεκανοπέδια. Τα κυριότερα από αυτά διασχίζουν το ανατολικό της τμήμα και εκβάλλουν στην Κίτρινη και στην Κινεζική θάλασσα. Ο Χέι Λουγκ Κιαγκ οριοθετεί τα βορειοανατολικά σύνορα της Κίνας. Ο Χουάγκ Χο (Κίτρινος Ποταμός) πηγάζει από το Θιβέτ, διατρέχει ελικοειδώς τη βόρεια Κίνα (μήκος 4.600 χλμ.) και χύνεται στον κόλπο Μποχάι. Παραπόταμοι του είναι ο Βέι Χο και ο Φεν Χο.
6
K I N A
K I N A
7
Ο επιβλητικός Γιαγκ Τσε Κιαγκ ξεκινά από την οροσειρά Τανγκλά, περνά μέσα από το οροπέδιο του Γιούναν και ποτίζοντας την πεδιάδα της νότιας Κίνας, εκβάλλει με εκτεταμένο δέλτα στην Κινεζική θάλασσα, δίπλα στη Σαγκάη. Το μήκος της διαδρομής του υπερβαίνει τα 5.600 χλμ. Μεγαλύτεροι παραπόταμοι του είναι ο Μιν Κιαγκ, ο Χαγκ Κιαγκ και ο Καν Κιάγκ. Ο Γιάνγκ Τσέ λέγεται και Γαλάζιος ποταμός, γιατί τα νερά του είναι ολοκάθαρα. Στις εκβολές του σχηματίζει τεράστιο δέλτα, που κάθε χρόνο μεγαλώνει κατά 30 μ. Τον θεωρούν πολύτιμο, αφού οι πολλοί παραπόταμοί του αρδεύουν το μεγαλύτερο τμήμα της Μεγάλης πεδιάδας και της Νότιας Κίνας. Η κοίτη και η ροή του διευθετήθηκαν με φράγματα και τεχνητές λίμνες. Είναι πλωτός σε μήκος 2.500 χλμ. και εξυπηρετεί τις συγκοινωνίες και τις μεταφορές της πυκνοκατοικημένης περιοχής που διαρρέει. Ένα από τα φράγματά του, το “Φράγμα των τριών Φαραγγιών” (“Three Gorges Dam”) είναι το μεγαλύτερο φράγμα του κόσμου για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Το τμήμα του ποταμού που κυλά μέσα από τα βαθιά φαράγγια της επαρχίας Γιουνάν είναι μέρος των “3 παράλληλων ποταμών”. Αυτή η περιοχή έχει αναγνωριστεί από την UNESCO ως περιοχή παγκόσμιας κληρονομιάς και προστατεύεται από τη σχετική συνθήκη. Φυσικά όπως και με τους περισσότερους πλέον ποταμούς του κόσμου, δεν λείπουν και από τον Γιάνγκ Τσε τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Αυτά έχουν δημιουργηθεί από τη μόλυνση, την παράνομη και υπερβολική αλιεία και την γιγάντωση της ναυσιπλοΐας. Ένα από τα δυσάρεστα αποτελέσματα αυτής της κατάστασης είναι η ολική εξαφάνιση ενός είδους δελφινιών που ζούσαν στο ποταμό. Στο νότιο τμήμα της Κίνας βρίσκονται δυο ακόμα σημαντικοί ποταμοί, ο Σι Κιαγκ και ο Μεκόγκ, που συνεχίζει την πορεία του διασχίζοντας το Βιετνάμ. Οι σπουδαιότερες λίμνες είναι συγκεντρωμένες στις ανατολικές επαρχίες και στο οροπέδιο του Θιβέτ (Τσιλινχού, Ναμουχού και Κοκονορέ). Τα πιο εύφορα εδάφη βρίσκονται στο ανατολικό τμήμα της Κίνας. Στο βορειοανατολικό άκρο της χώρας απλώνονται οι πεδινές εκτάσεις της Μαντζουρίας, στο κεντρικό οι πυκνοκατοικημένες κοιλάδες των ποταμών Χουάγκ Χο και Γιάγκ Τσε Κιαγκ και στο νοτιοανατολικό μακρόστενες εύφορες κοιλάδες. Στα βόρεια εκτείνονται δυο μεγάλες έρημοι, η Τάκλα Μακάν και η αχανής έρημος Γκόμπι, στη μεθοριακή γραμμή Κίνας - Μογγολίας. Οι ακτές της χώρας (μήκος πάνω από 9.000 χλμ.) βρέχονται από τα βόρεια προς τα νότια από την Κίτρινη, την Ανατολική Κινεζική και τη Νότια Κινεζική θάλασσα και είναι σχετικά απόκρημνες στα βόρεια και αμμώδεις στις κεντρικές περιοχές. Στα νότια σχηματίζονται βαθιοί συνεχόμενοι κόλποι, που προφυλάγονται από χιλιάδες μικρά νησάκια. Στη Νότια Κινεζική θάλασσα βρίσκονται και τα δυο μεγάλα νησιά της χώρας, η Φορμόζα και το Χαϊνάν.
8
K I N A
Οι κλιματολογικές συνθήκες της Κίνας παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία και είναι ανάλογες με τη θέση του κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος της χώρας. Στο δυτικό ορεινό τμήμα της το κλίμα είναι ηπειρωτικό με ψυχρούς χειμώνες και ξηρά καλοκαίρια. Οι βόρειες περιοχές της επηρεάζονται από το ψυχρό κλίμα της Σιβηρίας και τους παγωμένους πολικούς ανέμους. Τα βορειοανατολικά παράλια εδάφη παρουσιάζουν χαρακτηριστικά εύκρατου κλίματος, ενώ ολόκληρο το νότιο και νοτιοανατολικό τμήμα της Κίνας, που επηρεάζεται από τους μουσώνες του Ειρηνικού, έχει έντονα τροπικά κλιματολογικά χαρακτηριστικά (απότομες αλλαγές θερμοκρασίας, μεγάλες περιόδους ανομβρίας και ξαφνικές δυνατές βροχοπτώσεις). Τα παράλια της χώρας δοκιμάζονται το καλοκαίρι από σφοδρούς τυφώνες. Οι χειμωνιάτικοι μεσογειακοί άνεμοι διεισδύουν μαλακώνοντας το κλίμα μέχρι τις κεντρικές περιοχές της Κίνας.
K I N A
9
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ 2500 π.Χ. Σία η πρώτη συναστεία 1700 π.Χ Σανγκ φεουδαρχικό σύστημα 1000 π.Χ Τσου φεουδαρχικό σύστημα & διαμάχες φεουδαρχών Γύρω στο 500 Κομφουκιανισμός & Ταοϊσμός & Βουδισμός 250 π.Χ Τσιν πρώτη αυτοκρατορία, ενοποίηση, Σι Χουάνγκ Τι (221 π.Χ) – Σινικό Τείχος. 200 π.Χ – 220 μ.Χ. Χάν μεγάλη ακμή 250 μ.Χ – 400 μ.Χ Τσιν. μεγάλη παρακμή Τάταροι 400 – 1000 (Σούι, Τανγκ) 600 χρόνια με αλλαγές εξουσίας και μετακινήσεις πληθυσμών 1100 Μογγόλοι (Κουμπλάι Χαν) Δυναστία Γιουάν πρωτεύουσα το Πεκίνο 1300 Μινγκ. 1500 Ευρωπαίοι στην Κίνα (Ολλανδοί, πορτογάλοι, Ισπανοί) 1650 – 1911 Τσιν Μαντζουριανοί – η τελευταία δυναστεία 1840. Άγγλοι Πόλεμος του Οπίου
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η ιστορία της Κίνας ξεκίνησε με την δυναστεία των Χσία (2500 π.Χ.), ενώ την εποχή των Σανγκ, που κυβερνούσαν από το 1766 π.Χ., επανήλθε το φεουδαρχικό πολίτευμα στη χώρα που καταπονήθηκε από τις διαμάχες των φεουδαρχών κατά τη διάρκεια της βασιλείας των Τσού (περίπου 1030 - 256 π.Χ.). Την ίδια περίοδο διαδόθηκε ο κομφουκισμός και ο ταοϊσμός . Ο Σι Χοάνγκ, πρίγκιπας της δυναστείας των Τσιν, αποκατέστησε την πολιτική ενότητα και ήταν ο πρώτος που πήρε το αξίωμα του αυτοκράτορα (221 π.Χ.) και έχτισε το Μεγάλο Σινικό Τείχος. Οι επιτυχημένες στρατιωτικές εκστρατείες και η οικονομική και πολιτιστική πρόοδος σημάδεψαν την επόμενη δυναστεία των Χαν (206 π.Χ. - 220 μ.Χ.). Νέες εσωτερικές διαιρέσεις προηγήθηκαν της εδραίωσης της δυναστείας των Τσιν (265 -420 μ.Χ.) και οι εισβολές των Τατάρων προηγήθηκαν της ανόδου των Σούι (590 - 618 π.Χ.). Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τανγκ η χώρα γνώρισε μεγάλης ισχύ και ακμή. Μετά από μία καινούργια περίοδο παρακμής, οι Μογγόλοι κυρίευσαν την Κίνα (13ος αιώνας). Ο χαν τους, Κουμπλάι, ίδρυσε τη δυναστεία των Γιουάν, εγκατάστησε την πρωτεύουσα στο Πεκίνο και εξάπλωσε την επιρροή του μέχρι τη Βιρμανία και την Ιάβα. Διώχνοντας τους Μογγόλους, ο Τσού Γιουάν-
10
K I N A
τσανγκ (1328 - 1398) εδραίωσε το θρόνο για τους διαδόχους του, τους Μινγκ, κατά την διάρκεια της βασιλείας των οποίων ο χριστιανισμός εισχώρησε στην Κίνα (16ος αιώνας). Οι Πορτογάλοι σιγούρεψαν τις πρώτες βάσεις στη χώρα ενώ Ισπανοί και Ολλανδοί κατέκτησαν τις Φιλιππίνες και τη Φορμόζα. Το 1644 οι Μαντζουριανοί κατέκτησαν την κινεζική Αυτοκρατορία εγκαθιδρύοντας τη δυναστεία των Τσινγκ (που κράτησε μέχρι το 1911) που κατέκτησαν την Φορμόζα, τη Μογγολία και το Θιβέτ πριν να αποχωρήσουν, στα μισά του 19ου αιώνα, στην παρακμή, ευνοώντας την ευρωπαϊκή εισβολή στην Κίνα. Με τον πόλεμο του οπίου (1840 - 1842) η Αγγλία πέτυχε το άνοιγμα πέντε κινεζικών λιμανιών για τα πλοία της Δύσης και την απόκτηση του Χονγκ Κονγκ. Στο τέλος της αγγλο-γαλλο-κινεζικής διαμάχης, με τη συνθήκη του Τιεντσίν (1861) έγινε υποχρεωτική η παραχώρηση νέων εδαφών. Εσωτερικές εξεγέρσεις εξασθένησαν ακόμη περισσότερο τη χώρα (εξέγερση των αγροτών του Τάι-πινγκ, 1850 - 1864), που έχασε ακόμη και το Βιετνάμ (πόλεμος με τη Γαλλία, 1882 - 1883) και την Φορμόζα (πόλεμος με την Ιαπωνία, 1894 - 1895), πριν την ξενόφοβη εξέγερση των Μπόξερς (1900) που έγινε η αιτία μίας νέας εισβολής των ευρωπαϊκών δυνάμεων και νέων παραχωρήσεων. Ακολούθησε η γέννηση ενός δυναμικού κινήματος, εθνικιστικού, μεταρρυθμιστικού, δημοκρατικού, με αρχηγό τον Σαν Γιάτ-σεν. Στο Νότο, εδραιώθηκε η δημοκρατία με εξεγέρσεις (1911 - 1912), ενώ ο Βορράς, μετά την πτώση της δυναστείας των Μαντσού, παρέμεινε υπό την κυριαρχία των τοπικών στρατιωτικών ηγετών ( οι “κύριοι του πολέμου”), ενάντια στους οποίους συνασπίστηκαν οι εθνικιστές της Κομιντάνγκ και οι υποστηρικτές του νεοσύστατου κομμουνιστικού Κόμματος (1923 - 1927). Αφού πέτυχε τον έλεγχο όλου του εθνικού εδάφους και μετέφερε την πρωτεύουσα στη Νανκίν, ο συνασπισμός διαλύθηκε και ο συντηρητικός αρχηγός των εθνικιστών, Τσανγκ Κάι-σεκ, στράφηκε ενάντια στους κομμουνιστές, ξεκινώντας ένα νέο εμφύλιο πόλεμο. Παράλληλα με την εξέλιξή του, ανάμεσα στο 1931 και το 1937 οι Γιαπωνέζοι κατέλαβαν τη Μογγολία και τη βόρεια Κίνα, δηλαδή τις περιοχές της Σανγκάι, Νανκίν και Καντόνας. Δημιουργήθηκε τότε ένας νέος συνασπισμός, ενάντια στους Γιαπωνέζους, ανάμεσα στη Κομιντάνγκ και τους κομμουνιστές ( που το 1935 διέφυγαν της ταπείνωσης μεταφερόμενοι όλοι μαζί στις βόρειες περιοχές με τη “μεγάλη πορεία” που την οδήγησε ο Μάο Τσε-τούνγκ ), που κράτησε μέχρι το τέλος του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Όταν έληξε η διαμάχη, η Κίνα έγινε μέλος του ΟΗΕ στην πλευρά των νικητών. Στο εσωτερικό, ξανάρχισε ο εμφύλιος πόλεμος (1948 - 1949) και η νίκη του στρατού των κομμουνιστών ανάγκασε την εθνικιστική κυβέρνηση του Τσανγκ Κάι-σεκ να βρει καταφύγιο στη Φορμόζα. Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, που ανακηρύχτηκε το 1949 από το Μάο Τσε- τούνγκ, πέτυχε
K I N A
11
την αναγνώριση από την ΕΣΣΔ και τα άλλα κομμουνιστικά Κράτη, καθώς και από τη Μεγάλη Βρετανία και τη Σουηδία (στη συνέχεια αναγνωρίστηκε και από τις άλλες σκανδιναβικές χώρες, τη Γαλλία, τις Κάτω Χώρες, την Ελβετία, την Κούβα και την πλειοψηφία των αφρικανικών και ασιατικών κρατών). Αρχίζοντας τη γεωργική κολεκτιβοποίηση και ένα πρόγραμμα βιομηχανοποίησης, το 1950 η κομμουνιστική Κίνα υπέγραψε μία τριανταετή συμφωνία αμοιβαίας υποστήριξης με τη Σοβιετική Ένωση, και κατά τη διάρκεια του κορεατικού πολέμου (1950 - 1953) προσέφερε σημαντική βοήθεια στη Βόρεια Κορέα. Παρόλα αυτά το σχέδιο αποσταλινοποίησης που άρχισε από το εικοστό συμβούλιο του κομμουνιστικού κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης έγιναν εμφανή τα πρώτα σημάδια της κρίσης στις σχέσεις ανάμεσα στις δύο μεγάλες κομμουνιστικές δυνάμεις καθώς και η προοδευτική διαφοροποίηση του Κινεζικού μοντέλου ανάπτυξης από το Σοβιετικό, και το 1962 ήρθαν σε πλήρη ρήξη. Στο ενδιάμεσο, μετά από μια συμφωνία με την Ινδία ( 1954), η Κίνα πέτυχε την αναγνώριση των συμφερόντων της για το Θιβέτ, το οποίο κατέκτησε αμέσως προωθώντας επομένως τις νέες απαιτήσεις της, συνοδευόμενες από στρατιωτικές επιχειρήσεις, για τη διευθέτηση των συνόρων της με την Ινδία (1962). Το 1960, η εξωτερική πολιτική της Κίνας (το 1964 έριξε την πρώτη ατομική της βόμβα) χαρακτηριζόταν, εκτός από την συνεχόμενη διαφωνία με τις Η.Π.Α., από την εμβάθυνση της διαφωνίας με την Ε.Σ.Σ.Δ.. Την ίδια περίοδο στο εσωτερικό η εκδήλωση της λεγόμενης “πολιτιστικής επανάστασης” (1965 - 1969 ) έδειξε την αρχή μιας μεγάλης κρίσης και σημαντικών αλλαγών στις πολιτικές και οικονομικές τάσεις. Το 1968 ο Λίου Σαο - Τσι απομακρύνθηκε από την πρωθυπουργία, και συγκλήθηκε το ένατο συμβούλιο του Κομμουνιστικού κόμματος που έχρισε Πρόεδρο του κόμματος το Μάο Τσε Τουνγκ και αντιπρόεδρο το Λιν Πίαο, προκαθορισμένο διάδοχο του Μάο. Τον Μάρτιο του 1969 έλαβαν χώρα έντονες συγκρούσεις ανάμεσα στις Κινεζικές και Σοβιετικές δυνάμεις κατά μήκος των συνόρων στον ποταμό Ουσούρι στο νησί Νταμάνσκ. Τον Ιούλιο έγιναν άλλα επεισόδια στο νησί Γκόλντουϊσκι στον ποταμό Αμούρ και τον Αύγουστο στην επαρχεία του Σινκιάνγκ, στην Κεντρική Ασία. Το Σεπτέμβριο ο Κοσίγκιν συναντήθηκε στο Πεκίνο με τον πρωθυπουργό και Δεύτερο μέλος του καθεστώτος Τσού Εν - Λάϊ, επειδή η διαμάχη ανάμεσα στη Μόσχα και το Πεκίνο είχε φτάσει στα ανώτατα όρια έντασης, και τον Οκτώβριο ξεκίνησαν στο Πεκίνο διάλογοι ανάμεσα στη Ρωσία και την Κίνα για τη λύση του ζητήματος των συνόρων. Το 1971 ο αιφνίδιος και μυστηριώδης θάνατος του Λιν Πίαο έθεσε τέλος στη σύγκρουση ανάμεσα στην πολιτική γραμμή του Πίαο ( προσέγγιση στην Ε.Σ.Σ.Δ. και αντιπάθεια για τις Η.Π.Α.) και αυτή του Τσού Εν Λάϊ, υποστηρικτή της ειρηνικής συνύπαρξης. Το Σεπτέμβριο του 1972 η συνάντηση στο Πεκίνο ανάμεσα στο Μάο και τον Αμερικανό Πρόεδρο Νίξον
12
K I N A
έδωσε στην Κίνα επίσημη αναγνώριση ως μεγάλης δύναμης και την εισχώρηση της στον Ο.Η.Ε. στη θέση της Ταϊβάν. Η Κίνα πέρασε μια στιγμή μεγάλης εσωτερικής έντασης μετά το θάνατο του Προέδρου Μάο ( 1976 ), τον οποίο διαδέχτηκε ο Χούα Κούο - Φενγκ. Με την αλλαγή του πολιτικού αρχηγού που διαδέχτηκε ο ηλικιωμένος Τενγκ Χσιάο - Πινγκ, συνεχιστής της ρεαλιστικής πολιτικής γραμμής του Τσού Εν - Λάϊ, εδραιώθηκε μια νέα “τυπική” πορεία που βασίστηκε στη βιομηχανική δύναμη και ανάπτυξη ακόμη και με κίνητρα που είχαν τη μορφή ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Στην εξωτερική πολιτική η νέα Κινέζικη πορεία έθεσε τέλος στη φιλονικία με την Ε.Σ.Σ.Δ. (επίσκεψη του Γκορμπατσόφ στην Κίνα, 1989 ) ανέπτυξε τις σχέσεις με τη Δύση, σε σημείο να ταχθεί εξαιτίας της παρέμβασης του Ο.Η.Ε. ενάντια στο Ιράκ στον πόλεμο του Κόλπου (1991), ενώ κατέστειλε στρατιωτικά το ανεξάρτητο Θιβετιανό κίνημα (1987 - 1988 ). Παρόλα αυτά σαφές παρέμεινε το κλείσιμο στο επίπεδο της πολιτικής δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που καλλιεργήθηκε με τη στρατιωτική καταστολή των φοιτητικών εκδηλώσεων στην πλατεία Τιέν Αν Μεν στο Πεκίνο με χιλιάδες θύματα ( 1989 ) και από μία επανάληψη των συντηρητικών στοιχείων της διοικητικής κομμουνιστικής ομάδας. Το 1992 ο Τενγκ Χσίαο Πινγκ παραιτήθηκε από όλα τα αξιώματα διατηρώντας όμως ουσιαστικά τον έλεγχο της χώρας, που γνώρισε μία έντονη οικονομική ανάπτυξη και την εκδήλωση κοινωνικών ανομοιοτήτων, επίσης έντονων. Το 1993 ο Τζιάνγκ Τζέμιν εκλέχθηκε Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Παρά το γεγονός ότι το 1993 εξομαλύνθηκαν κάπως οι σχέσεις με την Ταϊβάν η κατάσταση ανάμεσα στις δύο χώρες παρέμεινε υπερβολικά τεταμένη.
ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γλώσσα Η Κινέζικη γλώσσα ανήκει στην ομάδα σινο - τάϊ και συγγενεύει με την Θιβετιανή-Βιρμανική ομάδα. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της είναι ο μονοσυλλαβισμός, αλλά σύμφωνα με ορισμένους μελετητές τα αρχαία Κινέζικα θα μπορούσαν να ήταν πολυσυλλαβικά. Τα κινεζικά είναι η μητρική γλώσσα περίπου 1,2 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, οι περισσότεροι από τους οποίους μιλούν μανδαρίνικα, μια διάλεκτο διαδεδομένη σε όλη σχεδόν την Κίνα. Τα μανδαρίνικα είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο που δεν έχει αλφάβητο και χρησιμοποιεί «εικόνες» ή «χαρακτήρες» ή «ιδεογράμματα».
14
K I N A
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΛΕΞΕΙΣ & ΦΡΑΣΕΙΣ Γεια σου Νι χάο Αντίο Τσαϊτσίαν Ευχαριστώ Σιεσιέ Συγνώμη Ντούι μπου τσι Καταλαβαίνω Γουό μινγκμπάι Δεν καταλαβαίνω Γουό μπου μινγκμπάι Κανένα πρόβλημα Μέι βεντί Είμαι Έλληνας Γουο σι σιλαρέν Ελλάδα Σιλά Νερό Σούι Πολύ ακριβό Τάι γκούι
Λαχανικά Φρούτα Χρήματα Τουαλέτα Σήμερα Αύριο Χθες
Τσάι Σουιγκουό Τσιάν Τσεσουό Τσιντιέν Μινγκτιέν Τζουστιέν
Λογοτεχνία Τα πιο παλιά έγγραφα είναι οι προφητικές επιγραφές χαραγμένες σε οστά και κομμάτια ταρταρούγας και επιγραφές σε μπρούντζο και σε πέτρα, κυρίως θρησκευτικού χαρακτήρα (14ος - 11ος αιώνα π.Χ.). Με τη δυναστεία των Τσού (περίπου 1030 - 256 π.Χ.) έχουμε μια λογοτεχνία με θέμα κυρίως φιλοσοφικό. Τα αρχαιότερα κείμενα συγκεντρώθηκαν από τον Κομφούκιο και αντιγράφηκαν αργότερα από τους οπαδούς του. Αναφερόμαστε στους Βου - τσίνγκ ή στους Πέντε κλασσικούς, που είχαν αξιόλογη σημασία για την ανάπτυξη της κουλτούρας και της κινέζικης σκέψης, και στα Τέσσερα βιβλία, έργα ηθικής διδασκαλίας. Στην ίδια δυναστεία ανήκουν επίσης οι πρώτες συλλογές πραγματικών λογοτεχνικών κειμένων: K I N A
15
οι Ωδές οι Μαρτυρίες και οι Αλλαγές, θεωρούνται τα πρώτα δείγματα της κινέζικης ποίησης, ιστορίας και φιλοσοφίας. Κατά τη διάρκεια του 4ου π.Χ. αιώνα έχουμε την πρώτη φιγούρα μεγάλου ποιητή, του Τσού Γιου Αν, που είναι συγγραφέας του γνωστού ποιήματος Ανταπόκριση στον πόνο. Στην δυναστεία των Χαν (206 π.Χ. - 220 μ.Χ.) βρίσκουμε τον Σου - μα Τσιέν, τον πρώτο και διασημότερο ιστορικό της Κίνας (Ιστορικές αναμνήσεις, μνημειώδες έργο που αναφέρει την ιστορία τη Κίνας από τις αρχές του 90π.Χ. και που τοποθετεί τις βάσεις της κινέζικης ιστοριογραφίας). Κατά την περίοδο των Έξι Δυναστειών ( ο Κινέζικος Μεσαίωνας: 5ος - 6ος μ.Χ. αιώνας ), με την εδραίωση του Βουδισμού ξαναγεννήθηκε η φιλοσοφική λογοτεχνία. Με την δυναστεία Τανγκ (618 - 907 μ.Χ.) η κινέζικη ποίηση γνώρισε τη χρυσή της εποχή. Μία ανθολογία ποιημάτων Τανγκ, που εκδόθηκε τον 19ο αιώνα, συμπεριλαμβάνει περίπου 49.000 συνθέσεις περισσοτέρων των 2.200 ποιητών. Ο πιο μεγάλος πεζογράφος αυτής της περιόδου είναι ο Χαν Γιού. Υπό τη Μογγολική κυριαρχία των Γιουάν (1279 - 1368 μ.Χ.) γεννήθηκε το πραγματικό θέατρο, στο οποίο συνυπάρχουν το τραγούδι, ο διάλογος και ο χορός. Δημιουργήθηκαν δύο σχολές: η μία στο βορρά (πέϊ τσι), η άλλη στο νότο ( Ναν τσι). Το πιο γνωστό δράμα Γιουάν είναι Το ορφανό της οικογένειας Τσάο. Στους επόμενους αιώνες αναπτύχθηκε με συγκεκριμένο τρόπο η δραστηριότητα των λόγιων, κυρίως εγκυκλοπαιδιστών, και η πεζογραφία ( η Ιστορία των Τριών Βασιλείων, το Λουλούδι της Δαμασκηνιάς σε χρυσό βάζο, η Ανάμνηση του Ταξιδιού στη Δύση, το Όνειρο του Κόκκινου Δωματίου και η μεγάλη συλλογή νουβελών Φανταστικές Αφηγήσεις του Λόγιου Λιάο του Πού Σούνγκ - Λινγκ). Το 1917, μετά τις πολιτικές αλλαγές, εδραιώθηκε επίσης η λογοτεχνική επανάσταση, κατά μεγάλο μέρος με έργο του Τσεν Του - Χσίου και του Χού Σιχ, υποστηρικτή της αναγκαιότητας της αλλαγής, στα λογοτεχνικά έργα, της γραπτής γλώσσας σε σχέση με την ομιλούμενη. Ανάμεσα στις άλλες φιγούρες του αιώνα μας ξεχωρίζουν τα ονόματα των Λού Χσούν, Κούο Μο γιό, Πα Τσιν, Μάο Τούν. Όσον αφορά το θέατρο, ξεχωρίζουν τα ονόματα των Τιέν Χαν και Τσάο Γιού. Αλλά κυρίως ξεχωρίζει η Όπερα του Πεκίνου, είδος που γεννήθηκε στο τέλος του 18ου αιώνα, τα θεάματα του οποίου είναι μία αρμονική συνύπαρξη του μελοδράματος και του τσίρκο, αναμιγνύοντας σε αυτά το τραγούδι και το διάλογο, τη μουσική και το χορό, τη μιμητική και την ακροβασία. Το θέατρο σκιών και τα θεάματα με μαριονέτες επιστρέφουν στην κινέζικη λαογραφία. Ένα τυπικό παράδειγμα σύγχρονου λυρικού έργου είναι το Κοριτσάκι με τα Άσπρα Μαλλιά, του οποίου υπάρχουν διάφορες εκδόσεις. Μετά το 1976 αφού περιορίστηκε η πολιτική ριζοσπαστική ομάδα, η Κίνα γνώρισε μια περίοδο λογοτεχνικής άνθισης στην οποία εκτός από νέα έργα, εκδόθηκαν έργα απαγορευμένων συγγραφέων στην εποχή της πολιτιστικής επανάστασης και μεταφράστηκαν αριστουργήματα των ξένων λογοτεχνιών. Αυτό το πολιτιστικό άνοιγμα σταμάτησε
16
K I N A
στα τέλη του 1980 μετά τα γεγονότα στην πλατεία Τιέν Αν Μέν. Παρόλα αυτά η κινέζικη λογοτεχνία γνώρισε μεγάλη επιτυχία στη Δύση χάρη σε μια έντονη δραστηριότητα μετάφρασης και χάρη στην παρουσία στο εξωτερικό ορισμένων διαφωνούντων συγγραφέων, όπως ο Αϊ Πέϊ και ο Μπέϊ Ντάο. Το 1992 οι Αρχές επέτρεψαν εκ νέου τα περιορισμένα ανοίγματα στη Δύση.
Θέατρο Η Κίνα έχει πανάρχαια θεατρική παράδοση. Οι πρώτες παραστάσεις (6ος - 9ος μ.Χ. αι.) γίνονταν με βάση το διάλογο ανάμεσα στους κύριους πρωταγωνιστές του έργου. Μετά το 10ο αι. και τις πρώτες θεατρικές διασκευές πεζών διηγημάτων, στην παράσταση συμπεριλήφθηκε και το μουσικό στοιχείο. Το θέατρο απέκτησε σύγχρονη μορφή με την εισαγωγή των στολών, των σκηνικών και της παντομίμας το 13ο αι. Τα πρώτα θεατρικά κείμενο είχαν έντονο κοινωνικό χαρακτήρα (14ος αι.). Σπουδαιότερα δράματα της εποχής ήταν τα έργα Χιόνι μέσα στο καλοκαίρι του Χαγκ Τσιγκ και Φθινόπωρο στο παλάτι του Χαν του Τσιν Γιαν. Το 15ο αι. άκμασε ο λυρισμός, τροποποιώντας τη δομή των παραστάσεων (διαχωρισμός σε πράξεις) και πλουτίζοντας την ποικιλία των ρόλων. Το μουσικό στοιχείο έγινε πρωταρχικό και συνοδεύτηκε από μια νέα λογοτεχνική ποιότητα στο θεατρικό είδος Κουν Τσι (17ος - 19ος αι.). Την περίοδο αυτή εμφανίστηκαν αξιόλογοι θεατρικοί συγγραφείς, όπως ο Χουγκ Σεγκ (Το δωμάτιο της μακριάς ζωής) και ο Σαγκ Γεν (Βεντάλια με άνθη ροδακινιάς). Στα τέλη του 19ου αι επικράτησε η θεατρική σχολή του Πεκίνου. Η παράσταση απέκτησε στο είδος αυτό μια φαντασμαγορική πολυπλοκότητα, με τα πολύχρωμα κοστούμια και τις μάσκες, τα πλούσια ακροβατικά και τη συνεχή εναλλαγή μιμικής, τραγουδιού και διαλόγου. Τα θεατρικά έργα απέκτησαν μετά το 1949 έντονο πολιτικό χαρακτήρα. Τα θέματά τους είναι ιστορικά με επίκεντρο τον αγώνα κατά των Γιαπωνέζων επιδρομέων και τη σοσιαλιστική επανάσταση.
Καλές Τέχνες Η εποχή του χαλκού (15ος - 11ος π.Χ. αι.) υπήρξε η πρώτη περίοδος της ιστορικά γνωστής κινεζικής χαρακτικής. Δημιουργήματά της ήταν οι λεπτές διακοσμητικές πλάκες και τα περίτεχνα αγγεία που διασώζονται μέχρι σήμερα. Το 10ο π.Χ. αι. πρωτοαναπτύχθηκε η γλυπτική της πέτρας και του ξύλου, προσανατολισμένη στη διακόσμηση των αυτοκρατορικών τάφων. Την περίοδο της δυναστείας των Χαν (2ος π.Χ. - 2ος μ.Χ. αι.) φιλοτεχνήθηκαν τα πρώτα κεραμικά αντικείμενα και ζωγραφίστηκαν αξιόλογες τοι-
K I N A
17
χογραφίες. Τον 4ο μ.Χ. αι. η ζωγραφική γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, με βασικό δημιουργό τον Και Τσι, ζωγράφο του περίτεχνου κυλίνδρου Οι κυρίες της αυλής. Τα πρώτα σημαντικά κτίσματα βουδιστικών ναών χρονολογούνται από την εποχή της δυναστείας των Ταγκ (7ος - 9ος αι.). Κύρια υλικά τους ήταν το ξύλο και η πέτρα. Η κεραμική της ίδιας περιόδου άφησε ωραιότατα αγγεία και αγαλματίδια. Η καλλιτεχνική κίνηση κορυφώθηκε με τη δυναστεία
18
K I N A
Σουγκ (10ος - 13ος αι.). Η ζωγραφική έδωσε περίτεχνες τοιχογραφίες, ενώ η κεραμική επεκτάθηκε σε νέες πιο πλαστικές φόρμες. Παράλληλα εξελίχτηκε και η αρχιτεκτονική, με την κατασκευή επιβλητικών πέτρινων ναών (παγόδες). Στη διάρκεια της δυναστείας των Μιγκ (14ος - 17ος αι.), η ζωγραφική έφτασε σε αξιοζήλευτα επίπεδα. Η κομψότητα και οι πλούσιες αποχρώσεις υπήρξαν τα κύρια χαρακτηριστικά των ζωγράφων της διάσημης σχολής Τσε. Την ίδια περίοδο η αρχιτεκτονική προσανατολίστηκε στην κατασκευή μεγαλοπρεπών πλατειών, σιντριβανιών και πέτρινων τοξοτών γεφυρών. Από το 18ο αιώνα άρχισε η παρακμή όλων των καλών τεχνών. Η δυτική επίδραση αφαίρεσε την παραδοσιακή φαντασία και πρωτοτυπία Η αρχιτεκτονική αντέγραψε τα κτίσματα της περιόδου των Μιγκ, ενώ η ζωγραφική και η κεραμική έχασαν τη λεπτότητα και την ευκινησία τους. Η είσοδος στον 20ό αιώνα έφερε και την εισαγωγή της τεχνοτροπίας των ευρωπαϊκών σχολών τόσο στη ζωγραφική όσο και στην αρχιτεκτονική. Μετά το 1949 κυρίαρχο ρεύμα στη γλυπτική και τη ζωγραφική είναι ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός.
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Τα περισσότερα δείγματα κινεζικής αρχιτεκτονικής έχουν δυστυχώς χαθεί. Πάμπολλα ξύλινα κτίρια αποτεφρώθηκαν από τους πολέμους που συνεχώς σάρωναν τη χώρα. Στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Επανάστασης έγινε προσπάθεια να αφανιστούν τα ιστορικά οικοδομήματα της Κίνας. Τα σπουδαιότερα κτίρια της παλιάς Κίνας δεν ήταν οι ναοί, αλλά οι κατασκευές που προορίζονταν για τους αυτοκράτορες, όπως είναι η Απαγορευμένη Πόλη του Πεκίνου. Το περίγραμμα τους είναι αυστηρά καθορισμένο, τα πε-
K I N A
19
ρισσότερα έχουν κυρίως οριζόντια διάταξη και συνήθως αποτελούν μεγάλα αλληλοσυνδεόμενα συγκροτήματα που συνθέτουν ένα ολόκληρο δίκτυο. Στην σημερινή Κίνα τα σύγχρονα κτίρια αντιπροσωπεύουν την τάση της χώρας να εκσυγχρονιστεί. Ουρανοξύστες από γυαλί και πρωτότυπες κατασκευές πρωτοποριακών αρχιτεκτόνων δίνουν το στίγμα της νέας εποχής.
20
K I N A
ΚΟΜΦΟΥΚΙΑΝΙΣΜΟΣ Σύστημα πολιτικής φιλοσοφικής και θρησκευτικής διδασκαλίας, που διαμορφώθηκε τον 6ο - 5ο π.Χ. αι. από τον Κινέζο φιλόσοφο Κομφούκιο. Διαδόθηκε κύρια στην Κίνα αλλά και στην Ιαπωνία. Η διδασκαλία του κομφουκιανισμού περιέχεται στα 5 κανονιστικά βιβλία (Βου-Τσινγκ), των Μεταβολών, των Στίχων, της Ιστορίας, των Ιεροτελεστιών και Άνοιξη και Φθινόπωρο (χρονικό), και στα 4 κλασικά βιβλία (ΣζοούΖου), που είναι Η Οδός του κέντρου, Η μεγάλη μελέτη, Διάλογοι και Το βιβλίο του Μένκιου. Στη βάση της ηθικής του κομφουκιανισμού βρίσκεται η ιδέα ότι ο άνθρωπος είναι καλός από τη φύση του και κάθε κακό σ’ αυτόν προέρχεται από
K I N A
21
έλλειψη κρίσης. Η θεωρία αυτή αναλύθηκε και θεμελιώθηκε παραπέρα από το Μένκιο, το δεύτερο μεγάλο φιλόσοφο της σχολής, που διακήρυξε ότι “ανάμεσα στους ανθρώπους δεν υπάρχει ούτε ένας που να είναι κακός, όπως δεν υπάρχει νερό που να μην κυλάει προς τα κάτω”. Η εκπαίδευση
22
K I N A
του ανθρώπου συνίσταται στη μετάδοση της αληθινής γνώσης. Η κατάκτηση της γνώσης σημαίνει για τον κομφουκιανισμό και κατάκτηση της αρετής. Το καλύτερο μέσο για να φτάσει ο άνθρωπος στη γνώση είναι να μελετά το παρελθόν και να δρα στην κοινωνία με σεβασμό για τους άλλους, ανάλογα με τη θέση τους στην οικογενειακή και κοινωνική ιεραρχία. Από εδώ απορρέει και η σημασία στην τήρηση της εθιμοτυπίας. Ως κανόνα πρακτικής συμπεριφοράς ο Κομφούκιος προβάλλει το: “Ότι δε θέλεις να σου κάνουν μην το κάνεις στον άλλο”. Η ηθική του διαμορφώνει αντιλήψεις για την κοινωνία και το κράτος: “Ο άρχοντας μοιάζει με τον άνεμο, οι κοινοί άνθρωποι με τη χλόη. Όταν ο άνεμος φυσά πάνω από τη χλόη, αυτή πρέπει να σκύβει”. “Όποιος κυβερνά με την ενάρετη φύση του, μοιάζει με τον πολικό αστέρα. Αυτός παραμένει στη θέση του κι όλα τα αστέρια γυρίζουν γύρω του”. “Όταν κυβερνά κανείς με την ενάρετη δύναμη της φύσης του και επιβάλλει την τάξη με ηθικό τρόπο, τότε ο λαός έχει συναίσθηση των πραγμάτων και τείνει προς το καλό”. Η αρχή της διακυβέρνησης του κόσμου ονομάζεται συνήθως από τον κομφουκιανισμό “τιέν” (ουρανός). Ο ουρανός δεν παίρνει τον προσωπικό χαρακτήρα του χριστιανικού Θεού. Συχνά αποδίδεται με τους όρους πεπρωμένο, μοίρα, πρόνοια, κοσμική τάξη. Η ηθική στη σκέψη του Κομφούκιου δεν έχει διαμορφωθεί και διακηρυχτεί από ένα προσωπικό θεό υπάρχει και ενεργεί μέσα στην τάξη του κόσμου. Η διδασκαλία του Κομφούκιου αναπτύχθηκε με διάφορους τρόπους από τους φιλοσόφους της σχολής του. Ο σημαντικότερος ερμηνευτής των δογμάτων του δασκάλου είναι ο Μένκιος (Μενγκ-Τοε). Ανέπτυξε βασικά τη θεωρία της φυσικής καλοσύνης και της έμφυτης φιλανθρωπίας. Η θεωρία της φυσικής καλοσύνης αμφισβητήθηκε από το Χσουν-Τσε τον 3ο π.Χ. αι., επιβλήθηκε όμως στους μεταγενέστερους κομφουκιανιστές. Στην εποχή των Χαν (7ος π.Χ. αι. - 3ος μ.Χ. αι.), ο κομφουκιονισμός εξελίχτηκε σε κρατική θρησκεία. Γενιές λογίων διαμόρφωσαν με βάση αυτή τη διδασκαλία ένα σύστημα σκέψης, πού αγκάλιαζε ολόκληρη την ιδιωτική και δημόσια ζωή. Αυτό το σύστημα, που θεωρήθηκε η ορθόδοξη ερμηνεία της κλασικής παράδοσης, έγινε η βασική αρχή όλων των λειτουργιών και συνηθειών που επιδοκιμάστηκαν και υποστηρίχτηκαν από το κράτος. Κάθε δυναστεία έβρισκε στο πρόσωπο των κομφουκιανιστών λογίων τα ισχυρότερα στηρίγματα του θρόνου. Οι λόγιοι αυτοί, συναισθανόμενοι την υπεροχή τους, αυτοπροβάλλονταν ως οι μοναδικά εξουσιοδοτημένοι κήρυκες του θεϊκού λόγου, και πολεμούσαν αμείλικτα τον ταοϊσμό και το βουδισμό ως ετερόδοξες και αιρετικές διδασκαλίες. Μια σειρά κομφουκιανιστών φιλοσόφων διαμόρφωσε στην εποχή των Σούγκ (10ος 13ος αι.) συστήματα, όπου υπήρχαν ενσωματωμένες ταοϊστικές και Ιουδαϊστικές ιδέες. Ο σπουδαιότερος από τους νεωτεριστές φιλοσόφους, ο Τσου-Τσε (1017 - 1073), τελειοποίησε τη θεωρία του Γι-Τσινγκ (Βιβλίο των Μεταβολών), τη σχετική με τις δυο πρωταρχικές δυνάμεις, και παραK I N A
23
δέχτηκε μια Αρχή, απ όπου γεννήθηκαν το Γιανγκ και το Γιν. Στην ανάπτυξή τους αυτές οι απόψεις οδήγησαν στο “νεοκομφουκιανισμό”, με σημαντικότερο εκπρόσωπο τον Τσουχσι (1130 - 1200), ερμηνευτή ιερών κειμένων. Ο κύριος αντίπαλος του νεοκομφουκιανισμου του Τσου-Χσι, ήταν ο ΒανγκΓιανγκ (1472 - 1529), ο οποίος πρέσβευε ότι δεν υπάρχει τίποτα έξω από το ανθρώπινο πνεύμα και μόνο η μύηση, που αποκτάται με τη μελέτη της προσωπικής φύσης, κάνει δυνατή την αληθινή γνώση. Πάνω στα κλασικά έργα (Βου-Τσινγκ) του κομφουκιανισμού διεξάγονταν στην αυτοκρατορική Κίνα οι εξετάσεις για τη σταδιοδρομία στις κρατικές υπηρεσίες. Η γνώση των Τσινγκ ήταν που έδινε την ιδιότητα του μορφωμένου, και κάθε μορφωμένος ήταν κατά κανόνα οπαδός του κομφουκιανισμού. Από την εποχή του Χσουν-Τσε καθιερώθηκε ένα πολύπλοκο σύστημα θρησκευτικών τελετών αυστηρά καθορισμένων από την κοινωνική ιεραρχία και πάνω στη βάση της ηθικής διδασκαλίας του κομφουκιανισμού. Η κατάργηση της μοναρχίας (1912) και η εγκαθίδρυση του καθεστώτος της Λαϊκής Δημοκρατίας (1949) οδήγησαν σταδιακά στην κατάργηση μεγάλου μέρους των τελετών αυτών, ενώ η βασική αμφισβήτηση του κομφουκιανισμού έγινε στα πλαίσια της Πολιτιστικής Επανάστασης (1966 - 69).
ΚΟΜΦΟΥΚΙΟΣ Κινέζος φιλόσοφος (551 - 479 π.Χ.). Το όνομά του είναι λατινοποιημένη απόδοση του κινεζικού Κουνγκ-Φου-Τσε, που σημαίνει “δάσκαλος Κουνγκ”. Στην Ευρώπη έγινε γνωστός από τα λατινικά συγγράμματα των καθολικών ιεραποστόλων που αναφέρονται στην κινεζική σοφία. Η σημαντικότερη πηγή για τη ζωή και τη σκέψη του Κομφούκιου είναι το βιβλίο Διάλογοι, που περιλαμβάνει συζητήσεις του Κομφούκιου με τους μαθητές του. Τα δεδομένα που αναφέρονται εκεί χρησιμοποιήθηκαν για τη βιογραφία του Κομφούκιου από το Σέματσιέν. Ο Κομφούκιος ήθελε να διατηρήσει και να μεταδώσει στους μεταγενέστερους ανόθευτες και αναλλοίωτες τις αρχαίες παραδόσεις. Ήταν επίσης ένας ηθικός φιλόσοφος που δίδασκε τους αιώνιους κανόνες της ζωής του ανθρώπου αλλά και της διακυβέρνησης των κρατών. Προσπάθησε κατά καιρούς και πήρε διάφορα διοικητικά αξιώματα, με σκοπό να εφαρμόσει τις ηθικοπολιτικές του αρχές. Τα τελευταία 15 χρόνια της ζωής του τα πέρασε ταξιδεύοντας μαζί με μαθητές του σε ολόκληρη την Κίνα, προσφέροντας τις υπηρεσίες του σε διάφορους φεουδάρχες ηγεμόνες. Ο Κομφούκιος θεωρούσε αποστολή του τη γνώση και τη μετάδοση των παραδόσεων του παρελθόντος, όπου κυρίαρχη θέση έχει ο σεβασμός και η απόλυτη υποταγή στο σοφό ηγεμόνα, στο γονιό, στο γεροντότερο, στους
24
K I N A
προγόνους, σύμφωνα με καθορισμένο και αυστηρό σύστημα ιεραρχίας. Πίστευε ότι δεν ήταν δημιουργός νέας διδασκαλίας, αλλά ένας πιστός απόστολος του αγαθού και της τάξης που υπάρχουν στον κόσμο. Αγωνίστηκε στην ταραγμένη εποχή του να αναδείξει την ηθική και την κοινωνική οργάνωση των αρχαίων προγόνων. Στη διάρκεια της ζωής του φαίνεται ότι δεν είχε παρά λίγους μόνον οπαδούς η παράδοση αναφέρει 72 μαθητές. Μετά το θάνατό του η επίδραση της διδασκαλίας του ήταν μεγάλη, και διαμορφώθηκε με τους μαθητές και συνεχιστές του το πολιτικό-φιλοσοφικό-θρησκευτικό σύστημα του . Στην Κίνα χτίστηκαν ναοί του Κομφούκιου από τον 5ο αι. μ.Χ. και του αποδίδονταν επίσημες τελετουργικές τιμές ως το 1912.
ΤΑΟΙΣΜΟΣ Φιλοσοφικό και θρησκευτικό σύστημα που αναπτύχτηκε στην Κίνα περιλαβαίνει τη λατρεία των πνευμάτων, που καθιερώθηκε από το Λάο - Τσε τον 5ο αι. π.Χ. Ταό στην κινεζική σημαίνει σημαία και ίσιος δρόμος. Ο ταοϊσμός ως φιλοσοφικό σύστημα δίνει έμφαση στο μυστικισμό, στην αντιμετώπιση της δυστυχίας με την εσωτερική γαλήνη και στην αισιοδοξία. Ως θρησκευτικό σύστημα αποτελεί σύνθεση αρχαιότερων θρησκευτικών στοιχείων. Η διδασκαλία του ταοϊσμού δέχεται ότι όσα όντα υπάρχουν, πέρα από τις πολλές διαφορές τους, στο βάθος είναι ένα. Υπάρχει ένα στοιχείο τάξης και ενότητας, γεμάτο μυστήριο, αλλά ανώνυμο και υπέροχο, που αποτελεί την υπέρτατη πραγματικότητα, μέσα στην οποία όλες οι φαινομενικές αντιθέσεις διαλύονται. Πηγή λύτρωσης είναι η σύνθεση του θετικού και του αρνητικού. Ο ταοϊσμός για το σκοπό της ένωσης, χρησιμοποιεί τη σκέψη, την άσκηση και την έκσταση, οπότε ο πιστός ενώνεται με το Ταό και απολαμβάνει την αθανασία. Τα σπουδαιότερα ιερά βιβλία του ταοϊσμού είναι: το Τάο - τσε - Κινγ, το
K I N A
25
Τσονάι - τσε και το Λί - τσε. Σημαντικότερο από αυτά είναι το πρώτο, που γράφτηκε γύρω στο 500 π.Χ. από το Λάο Τσε και από τότε σχολιάστηκε πολλές φορές και μεταφράστηκε στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Λάο έμεινε στην κοιλιά της μητέρας του 81 χρόνια και, όταν γεννήθηκε, είχε άσπρα μαλλιά και μορφή γέροντα. Ο Κομφούκιος, που συνάντησε πολλές φορές το Λάο, εντυπωσιάστηκε από τη σοφία του. Ο Κινέζος ιστορικός Σι - μα - Τσιέν αναφέρει ότι ο Λάο - Τσε έζησε πολλά χρόνια στην πρωτεύουσα. Επειδή, όμως, έβλεπε την κατάπτωση της αυτοκρατορικής δυναστείας, έφυγε στα βορειοδυτικά της χώρας, όπου έγραψε το βιβλίο Τάο-τσεκινγ. Το βιβλίο αυτό, στο οποίο μιλάει για τη θεότητα και την αρετή, το παρέδωσε σε ένα φύλακα μιας πόρτας του κάστρου της Κίνας, που λεγόταν Γιν - Χσι. Αυτός το διέσωσε και το διέδωσε, ενώ ο Λάο ακολούθησε άγνωστη κατεύθυνση και πέθανε λίγο αργότερα. Έτσι ξεκίνησε η νέα θρησκεία, ο ταοϊσμός. Ο ταοϊσμός, στα πρώτα χρόνια της εξάπλωσής του είχε απήχηση στα λαϊκά στρώματα, γιατί προσαρμόστηκε και εξυπηρέτησε τις ανάγκες τους.
ΜΑΟ ΤΣΕ ΤΟΥΝΓΚ Πολιτικός ηγέτης της Κίνας και θεωρητικός του μαρξισμού (1893-1976). Γεννήθηκε στη Σαοσάν της επαρχίας Χουνάν. Σε νεαρή ηλικία ανέπτυξε επαναστατική δράση και μελέτησε τη μαρξιστική θεωρία. Το 1911 προσχώρησε στο στρατό του Σουν Γιατ Σεν και πήρε μέρος στην επανάσταση που ξέσπασε και κατέληξε στην ανατροπή της μοναρχίας. Στη συνέχεια φοίτησε στην Παιδαγωγική Ακαδημία της πόλης Τσανγκ Σα, στην επαρχία Χουνάν. Εκεί οργάνωσε μιαν επαναστατική ομάδα φοιτητών, που την ονόμασε “Νέο Λαό”. Η δραστηριότητά του επεκτάθηκε και έξω από τα όρια της σχολής, ανάμεσα στη νεολαία της επαρχίας. Αποφασιστική επίδραση στον προσανατολισμό του Μάο Τσε Τουνγκ είχε η Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία. Ίδρυσε πολιτική οργάνωση εργατών στην πόλη Τσανγκ Σα και το 1920 και 1921 συμμετείχε ως αντιπρόσωπος της επαρχίας Χουνάν στο 1ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας. Το 1923 εκλέχτηκε μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας στο 3ο Συνέδριο του κόμματος. Την ίδια χρονιά το Κ.Κ. Κίνας αποφάσισε να συμπράξει με το Κουόμινταγκ, στη βάση ενός κοινού επαναστατικού προγράμματος, και ο Μάο πήρε μέρος ως αντιπρόσωπος του κόμματος στο πρώτο εθνικό Συνέδριο του Κουόμινταγκ - που είχε επικεφαλής το Σουν Γιατ Σεν - και εκλέχτηκε μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής. Ο πρώτος επαναστατικός εμφύλιος πόλεμος (1925 - 27) έληξε με την ήττα των επαναστατικών δυνάμεων και την εγκαθίδρυση του εθνικιστικού κα-
26
K I N A
θεστώτος του Τσανγκ Κάι Σεκ, αρχιστράτηγου του Κουόμινταγκ, στο Νανκίν. Ο Μάο Τσε Τουνγκ ασχολήθηκε στο διάστημα αυτό με την οργάνωση του κινήματος των αγροτών. Στη διάρκεια του χειμώνα του 1925 οργάνωσε μόνο στην επαρχία Χουνάν περισσότερες από 20 επαναστατικές αγροτικές ομάδες. Το 1926 ανέλαβε την καθοδήγηση του αγροτικού τομέα της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ. Κίνας. Το 1927 ανέλαβε την οργάνωση της επαναστατικής εξέγερσης στην επαρχία Χουνάν. Τότε ίδρυσε μαζί με τον Τσου Τεχ, τον Τσου Εν Λάι και άλλα στελέχη του Κ.Κ. Κίνας τον Κινέζικο Κόκκινο Στρατό, που οργανώθηκε σύμφωνα με τις ανάγκες του ανταρτοπολέμου, και καθοδήγησε μια σειρά αγροτικές εξεγέρσεις. Ο δεύτερος επαναστατικός εμφύλιος πόλεμος κράτησε 10 χρόνια (1927 37) Σημαντικός σταθμός σ’ αυτόν τον πόλεμο ήταν η εγκαθίδρυση το 1930, στην πόλη Ζου-Τσινγκ της επαρχίας Κιανγκσί, επαναστατικής κυβέρνησης, με επικεφαλής το Μάο Τσε Τουνγκ. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξαγόταν ο αγώνας των Κινέζων επαναστατών γίνονταν ολοένα και πιο δύσκολες, ιδιαίτερα μετά την επιδρομή των Γιαπωνέζων και την κατάληψη της βόρειας Κίνας. Την περίοδο 1931 34, ο Κόκκινος Στρατός της Κίνας ισχυροποιήθηκε και πέτυχε να αποκρούσει τέσσερις επιθέσεις του στρατού του Τσανγκ Κάι Σεκ. Τον Οκτώβριο του 1934 ο Κόκκινος Στρατός υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τις κεντρικές του βάσεις στο Κιανγκσί και στο Φουκιέν και να καταφύγει στο βορειοδυτικό τμήμα της Κίνας, διανύοντας μιαν απόσταση 13.000 χλμ., με επικεφαλής τον Μάο. Πρόκειται για τη γνωστή στην ιστορία της Κίνας ως “Μεγάλη Πορεία”. Το 1935 ο Μάο Τσε Τουνγκ εκλέχτηκε γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας. Με την καθοδήγησή του μεγάλες στρατιωτικές μονάδες της χώρας τέθηκαν κάτω από τον έλεγχο του Κόκκινου Στρατού. Οργανώθηκε ο αγώνας εναντίον των Γιαπωνέζων κατακτητών και εξαπολύθηκε πόλεμος αντίστασης κατά της επιδρομής της Ιαπωνίας (1937 1945). Στο διάστημα αυτό η Κινέζικη Επανάσταση δέχτηκε σημαντική βοήθεια από τη Σοβιετική Ένωση, γεγονός που όπως αναφέρει ο Μάο στο βιβλίο του “Νέα Δημοκρατία” αποτελούσε αναγκαία προϋπόθεση για την επιτυχία και τη στερέωσή της. Μετά τη συντριβή του Άξονα και το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου, οι Κινέζοι απαλλάχτηκαν από την παρουσία των γιαπωνέζικων στρατευμάτων. Αφού αντιμετωπίστηκε με επιτυχία ο εμφύλιος πόλεμος που ξέσπασε το 1946, την 1η Οκτωβρίου του 1949 ανακηρύχτηκε η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας με πρόεδρο της χώρας και γραμματέα του Κ.Κ το Μάο Τσε Τουνγκ, ο οποίος καθοδήγησε όλες τις μεταρρυθμίσεις που έγιναν από τότε στην Κίνα. Ο Μάο αρχικά ακολούθησε το σοβιετικό πρότυπο εφαρμογής του σοσιαλι-
K I N A
27
σμού, σύντομα όμως διαφοροποιήθηκε και ήρθε σε σύγκρουση, για ιδεολογικούς και πολιτικούς λόγους με την ηγεσία της ΕΣΣΔ. Ήταν ο εμπνευστής της Πολιτιστικής Επανάστασης και ο συγγραφέας του Κόκκινου Βιβλίου (1966), που εμπεριέχει τα βασικά σημεία του μαοϊσμού, της θεωρίας δηλαδή με την οποία εμπλούτισε ο Μάο Τσε-Τουνγκ το μαρξισμό όσον αφορά κυρίως τις διαδικασίες της Επανάστασης και της οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Το 1958 παραιτήθηκε από την προεδρία της χώρας και έγινε πρόεδρος του Κόμματος Ο Μάο Τσε Τουνγκ ήταν αναμφισβήτητα η σημαντικότερη προσωπικότητα της χώρας του τον 20ο αι. και μια από τις σημαντικές προσωπικότητες παγκοσμίως. Εκτός από άνθρωπος της δράσης, ήταν παράλληλα ένας από τους θεωρητικούς του μαρξισμού. Έργα του είναι: Για την πράξη, Για τις αντιθέσεις, Μια σπίθα μπορεί ν’ ανάψει φωτιά σ όλο τον κάμπο, Προβλήματα πολέμου και στρατηγικές, Στρατηγικά προβλήματα του επαναστατικού πολέμου στην Κίνα, Ο παρατεταμένος πόλεμος, Η Νέα Δημοκρατία κ.ά. Έγραψε επίσης και ποιητικά έργα.
Σχέσεις με την Ελλάδα Η Ελλάδα και η Κίνα έχουν έναν εξίσου ιστορικό πολιτισμό, π.χ. η κινεζική και η ελληνική γραφή χρονολογούνται στην ίδια εποχή, όπως και η φιλοσοφία τον δυο πολιτισμών. Σε επαφή ήρθαν οι δυο πολιτισμοί επί Μεγάλου Αλεξάνδρου ο οποίος κατάκτησε την σημερινή δυτική Κίνα. Για αυτό το λόγο η κινεζική γλώσσα είναι από τις ελάχιστες που το όνομα τις Ελλάδος προέρχεται από την Ελληνική Ελλάς: Σιλά. Ο ιστορικός λαός της δυτικής Κίνας λεγόταν Ντα Γουάν, δηλαδή οι μεγάλοι Ίωνες. Το Ελληνικό βασίλειο της Βακτριανής επί δύο περίπου αιώνες ανέπτυξε εμπόριο με την Ινδία και την Κίνα. Ένας από τους πιο δραστήριους φιλόλογους ήταν ο Λούο Νιάν Σενγκ μεταφράζοντας σχεδόν όλα τα σημαντικά έργα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας στα Κινεζικά. Ο καθηγητής Chen Minhua έχει γράψει 20 βιβλία για την αρχαία Ελλάδα και θεωρείται ένας άπο τους μεγαλύτερους γνωστες της αρχαίας Ελληνικής λογοτεχνίας. Το 2000 εγκαινιάσθηκε, Κέντρο Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, ενώ επανεργοποιήθηκε η Έδρα Νεοελληνικής Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο της Σαγκάης. Η κινεζικη ναυτιλιακή εταιρία COSCO που διαθέτει πολλά πλοία υπό Ελληνική σημαία (εκ τον οποίων ένα φέρει το όνομα COSCO Hellas) κατά την διάρκεια της κρίσης του 2009-2010 ξεκίνησε επενδύσεις στην υποδομή της Ελλάδας. Στόχος της είναι η ανάπτυξη του λιμανιού του Πειραιά ως κέντρο διανομής προϊόντων για όλη την ανατολική Ευρώπη. K I N A
29
Οι διαστημικές αποστολές της Κίνας Το 2003, η Κίνα έγινε η τρίτη χώρα, μετά τη Σοβιετική Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, που έκανε επανδρωμένη αποστολή στο διάστημα. Τότε ο ο Γιανγκ Λιούι με την κάψουλα Σένζου 5 παρέμεινε για 21 ώρες σε τροχιά κάνοντας 14 περιστροφές γύρω από την Γη και έγινε δεκτός ως ήρωας κατά την επιστροφή του. Τον Οκτώβριο του 2005 επανέλαβε το κατόρθωμά της με την εκτόξευση του Σένζου 6. Εκείνη η αποστολή διήρκεσε για 5 ημέρες και οι ταϊκοναύτες που επέβαιναν ήταν ο Φέι Τζουνλόγκ κι ο Νάι Χαϊσένγκ. Το Σεπτέμβριο του 2008 εκτόξευσε το Σένζου 7, στο οποίο επέβαιναν τρεις ταϊκοναύτες. Κατά τη διάρκεια αυτής της αποστολής, πραγματοποιήθηκε κι ο πρώτος διαστημικός περίπατος της Κίνας, πράξη απαραίτητη έτσι ώστε να αναπτυχθεί η τεχνολογία σύνδεσης δυο διαστημοπλοίων και να δημιουργήσει η Κίνα τον πρώτο της διαστημικό σταθμό την επόμενη δεκαετία, ο οποίος θα κατασκευαστεί και θα εκτοξευθεί το 2020 και θα είναι ένα εργαστήριο μικρής κλίμακας βάρους 20 τόνων και θα αποτελέσει το τρίτο και τελευταίο στάδιο του σημερινού επανδρωμένου διαστημικού προγράμματος της χώρας. Πριν την πραγματοποίηση της πρώτης της επανδρωμένης αποστολής, η Κίνα είχε πραγματοποιήσει 4 δοκιμαστικές αποστολές με διαστημόπλοιο Σένζου. Αυτές οι αποστολές περιλάμβαναν ζώα, επιστημονικά πειράματα καθώς και διάφορα άλλα πράγματα προκειμένου να διαπιστώσουν αν είχαν την δυνατότητα να πραγματοποιήσουν επανδρωμένη διαστημική αποστολή. Επιπλέον, τον Νοέμβριο του 2007 τοποθέτησε τη διαστημοσυσκευή Τσανγκε 1 σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, όπου παρέμεινε για έναν τουλάχιστον χρόνο, μελετώντας από κοντά τον φυσικό μας δορυφόρο. Σύμφωνα με το διαστημικό της πρόγραμμα, η πρώτη επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη θα γίνει το 2020.
Ανθρώπινα δικαιώματα στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας Η υπόθεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας ήρθε για πρώτη φορά στο προσκήνιο με τη διαμαρτυρία στην πλατεία Τιεν Αν Μεν το 1989. Πολλές πηγές, συμπεριλαμβανομένης της ετήσιας έκθεσης του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα, καθώς και έρευνες άλλων οργανισμών, όπως η Διεθνής Αμνηστεία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έχουν τεκμηριώσει τις καταχρήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε παραβίαση των διεθνώς αναγνωρισμένων κανονισμών. Η κυβέρνηση της Κίνας υποστηρίζει ότι στην αντίληψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να περιλαμβάνεται το οικονομικό επίπεδο διαβίωσης
30
K I N A
καθώς και μέτρα για την υγεία και την οικονομική ευημερία, και σημειώνει πως παρατηρείται πρόοδος σε αυτόν τον τομέα. Τα αμφιλεγόμενα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα περιλαμβάνουν τη θανατική ποινή, την “πολιτική του ενός παιδιού”, και την πολιτική τακτική προς το Θιβέτ. Κανένα πρόβλημα στις σχέσεις μεταξύ Κίνας και Δύσης τις τελευταίες δεκαετίες δεν έχει προκαλέσει τόσο πολύ πάθος όσο τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στην πραγματικότητα, διακυβεύονται πολλά περισσότερα από τις ηθικές αξίες και το εθνικό αίσθημα. Για πολλούς Δυτικούς, η Κινεζική κυβέρνηση είναι τελείως αναξιόπιστη σε όλα τα θέματα επειδή είναι αντιδημοκρατική. Για το Πεκίνο, η πίεση των Δυτικών σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα φαίνεται σχεδιασμένη για να νομιμοποιήσει τις επιδιώξεις τους, και η απειλή αυτή κρέμεται πάνω από θέματα που μπορούν να θεωρηθούν ως “φυσιολογικές” διαμάχες όπως το εμπόριο και οι πωλήσεις όπλων. Παρόλο που το σύνταγμα του 1982 διασφαλίζει την ελευθερία του λόγου, η κινεζική κυβέρνηση χρησιμοποιεί τη ρήτρα της υπονόμευσης της κρατικής δύναμης για να φυλακίσει όσους ασκούν κριτική στο καθεστώς. Επίσης παρατηρείται σημαντική κρατική εμπλοκή στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, καθώς οι περισσότεροι μεγάλοι οργανισμοί ενημέρωσης ελέγχονται απευθείας από την κυβέρνηση. Ο κινεζικός νόμος απαγορεύει την υπεράσπιση του αυτοπροσδιορισμού ή της ανεξαρτησίας όσων κατοικούν σε περιοχές που το Πεκίνο θεωρεί υπό την δικαιοδοσία του, όπως επίσης και την απόλυτη κυριαρχία του Κουμουνιστικού Κόμματος στην διοίκηση της Κίνας. Έτσι απαγορεύονται οι εκδόσεις και μπλοκάρονται οι ιστοσελίδες με αναφορές στην δημοκρατία, το κίνημα απελευθέρωσης του Θιβέτ, την ανεξαρτησία της Ταϊβάν, συγκεκριμένες θρησκευτικές ομάδες και ό,τι αμφισβητεί τη νομιμότητα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Η Κινέζα δημοσιογράφος He Qinglian στο βιβλίο της Media Control in China (Έλεγχος των Μ.Μ.Ε. στην Κίνα), που κυκλοφόρησε το 2004, εξετάζει τον κυβερνητικό έλεγχο στο Διαδίκτυο και σε όλα τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Το βιβλίο της, εξηγεί πώς ο έλεγχος των Μ.Μ.Ε. βασίζεται σε εμπιστευτικές οδηγίες από το τμήμα προπαγάνδας του Κομμουνιστικού Κόμματος, συνεχή έλεγχο και τιμωρία των παραβατών. Η πολιτική του οικογενειακού προγραμματισμού που εφαρμόζεται στην Κίνα, γνωστότερη ως “πολιτική του ενός παιδιού” τέθηκε σε εφαρμογή από την κινεζική κυβέρνηση με στόχο την άμβλυνση του φαινομένου του υπερπληθυσμού. Οι κριτικοί της πολιτικής αυτής, υποστηρίζουν πως είναι αναποτελεσματική και ηθικά αποδοκιμαστέα. Υποστηρίζουν ακόμα πως συμβάλλει στην αύξηση των αμβλώσεων και βρεφοκτονιών, τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την εγκατάλειψη βρεφών και τις επιλεκτικές αμβλώσεις. Τέτοια φαινόμενα είναι αρκετά συχνά σε κάποιες περιοχές της χώρας, παρόλο που είναι παράνομα και τιμωρήσιμα με χρηματικά πρόστιμα
K I N A
31
και φυλάκιση. Η πολιτική αυτή θεωρείται το κύριο αίτιο της φυλετικής ανισορροπίας που παρουσιάζεται στην Κίνα. Σε κάθε 100 κορίτσια, αντιστοιχούν 118 αγόρια. Άλλο επιχείρημα όσων αντιτίθενται στην πολιτική, είναι πως δεν είναι αρκετά αποτελεσματική για να δικαιολογεί το υψηλό της κόστος και πως η σημαντική μείωση της γονιμότητας στην Κίνα ξεκίνησε πριν από την εφαρμογή της πολιτικής το 1979, για ανεξήγητους λόγους. Η πολιτική φαίνεται πως είχε μικρή αποτελεσματικότητα στις αγροτικές περιοχές (όπου και κατοικεί το 80% του πληθυσμού), καθώς ο ρυθμός των γεννήσεων εκεί δεν έπεσε ποτέ κάτω από 2,5 παιδιά ανά γυναίκα. Παρόλα αυτά, η κινεζική κυβέρνηση και άλλοι εκτιμούν πως τουλάχιστον 250 εκατομμύρια γεννήσεις έχουν αποφευχθεί, λόγω της πολιτικής. Το 2002, οι νόμοι που σχετίζονταν με την πολιτική του ενός παιδιού τροποποιήθηκαν ώστε να επιτραπεί στις εθνικές μειονότητες και στους Κινέζους που κατοικούν σε αγροτικές περιοχές να αποκτήσουν παραπάνω από ένα παιδί. Η πολιτική γενικά δεν επιβλήθηκε στις περιοχές αυτές ακόμα και τα προηγούμενα χρόνια. Η πολιτική επίσης χαλάρωσε και στις αστικές περιοχές επιτρέποντας στους ανθρώπους που είναι μοναχοπαίδια να αποχτήσουν δύο παιδιά. Σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, από το 1994 μέχρι το 1999 η Κίνα κατετάχθη έβδομη στις εκτελέσεις ανά άτομο, πίσω από τη Σιγκαπούρη, τη Σαουδική Αραβία, τη Λευκορωσία, τη Σιέρα Λεόνε, την Κιργιζία, και την Ιορδανία. Η Διεθνής Αμνηστεία υποστηρίζει πως οι εκτελέσεις είναι περισσότερες από όσες περιλαμβάνονται στα επίσημα στοιχεία, ενώ τα στατιστικά στην Κίνα θεωρούνται κρατικά μυστικά. Αναφέρει επίσης, πως σύμφωνα με κάποιες αναφορές, το 2005 εκτελέστηκαν 3.400 άνθρωποι. Το Μάρτιο της ίδιας χρονιάς, ένα μέλος του Εθνικού Λαϊκού Κοινοβουλίου ανακοίνωσε πως κάθε χρόνο στην Κίνα εκτελούνται 10.000 άνθρωποι. Συνολικά, 68 εγκλήματα τιμωρούνται με θάνατο. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται και μη βίαια, οικονομικά εγκλήματα, όπως η υπεξαίρεση και η φοροδιαφυγή. Η αντιφατική, και ορισμένες φορές διεφθαρμένη φύση του νομικού συστήματος της Κίνας εγείρει ερωτήματα για τη δίκαιη εφαρμογή της θανατικής ποινής.
Εθνικές μειονότητες Στην Κίνα υπάρχουν 55 αναγνωρισμένες εθνικές μειονότητες. Το άρθρο 4 του Κινεζικού Συντάγματος αναφέρει: “Όλες οι εθνικότητες στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας είναι ισότιμες”. Η κυβέρνηση έχει κάνει προσπάθειες για να βελτιωθεί η εθνική εκπαίδευση και να αυξηθεί η εθνική αντιπροσώ-
32
K I N A
πευση στις τοπικές κυβερνήσεις. Μερικές πολιτικές προκαλούν αντίστροφο ρατσισμό. Έτσι, οι Κινέζοι Χαν ή ακόμα και εθνικές μειονότητες από άλλες περιοχές συχνά αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Για να επιτευχθεί η κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των εθνικών μειονοτήτων προωθούνται προνομιακές πολιτικές (π.χ. θετική δράση) όπως και προνομιακές προσλήψεις, πολιτικοί διορισμοί και επιχειρηματικά δάνεια. Τα πανεπιστήμια δεσμεύουν κάποιες θέσεις για τις εθνικές μειονότητες, ανεξάρτητα από το βαθμό εισαγωγής. Οι εθνικές μειονότητες εξαιρούνται επίσης από την πολιτική του ενός παιδιού, η οποία δεσμεύει τους Κινέζους Χαν. Η κυβέρνηση όμως είναι σκληρή απέναντι σε όσους ζητούν ανεξαρτησία ή πολιτική αυτονομία, και κυρίως με τους Θιβετιανούς και τους Ουιγούρους στις αγροτικές επαρχίες, στα δυτικά της Κίνας. Μερικές ομάδες έχουν χρησιμοποιήσει την τρομοκρατία για να προωθήσουν τους σκοπούς τους. Το 1951, ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός της Κίνας εισέβαλλε στο Θιβέτ. Μετά την αποτυχημένη εξέγερση του 1959, ο Δαλάι Λάμα φυγάδευτηκε στην Ινδία. Το 1991 ισχυρίστηκε πως οι Κινέζοι άποικοι στο Θιβέτ δημιουργούν ένα “Κινεζικό Απαρτχάιντ”: “Οι νέοι Κινέζοι άποικοι έχουν δημιουργήσει μία εναλλασσόμενη κοινωνία: ένα κινεζικό απαρτχάιντ το οποίο, μέσω της άρνησης ίσων κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων στην ίδια μας τη γη, προσπαθεί να μας καταβάλλει και να μας απορροφήσει”. Σε μία συλλογή ομιλιών του, που εκδόθηκε στην Ινδία το 1998, ο Δαλάι Λάμα έκανε ξανά λόγο για “κινεζικό απαρτχάιντ”, μέσω της άρνησης ίσων κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων για τους Θιβετιανούς. Υποστήριξε πως τα ανθρώπινα δικαιώματα των Θιβετιανών παραβιάζονται μέσω διακρίσεων, σε εφαρμογή μιας πολιτικής που οι Κινέζοι αποκαλούν “διαχωρισμός και αφομοίωση”.
Κινέζικη αστρολογία Υπάρχουν πολλοί θρύλοι που αναφέρονται στο Κινέζικο ωροσκόπιο και ειδικά στον τρόπο με τον οποίο επιλέχθηκε η σειρά των ζωδίων. Ο πιο δημοφιλής θρύλος αναφέρει τα εξής: Οι Κινέζοι θεοί αποφάσισαν να σχεδιάσουν ένα αστρολογικό σύστημα για να βοηθήσουν τους ανθρώπους. Αποφάσισαν να επιλέξουν 12 ζώα τα οποία θα αναπαριστούσαν τα 12 ζώδια. Έτσι οργάνωσαν έναν αγώνα δρόμου ανάμεσα σε όσα ζώα ήθελαν να συμμετέχουν. Ο αγώνας ξεκίνησε και όλα τα ζώα έφτασαν στην όχθη ενός ποταμού που έπρεπε να διασχίσουν. Τότε ο Ποντικός πρότεινε στην γάτα να ανέβουν
K I N A
33
στην πλάτη του Βουβαλιού που ετοιμαζόταν να μπει στο ποτάμι. Έτσι και έγινε. Λίγο πριν όμως φτάσουν στην απέναντι όχθη ο Ποντικός με μια απότομη κίνηση πέταξε την γάτα στο ποτάμι. Έπειτα πήδηξε γρήγορα στην ακτή και πέρασε την γραμμή του τερματισμού πρώτος. Ακολούθησε το βουβάλι στη δεύτερη θέση. Τελευταίο τερμάτισε το γουρούνι. Την 13η θέση κατέλαβε η γάτα που από τότε ορκίστηκε αιώνιος εχθρός του ποντικού. Ένας άλλος θρύλος αναφέρει ότι η Κινέζικη αστρολογία είναι δημιούργημα του Βούδα ο οποίος ανακοίνωσε ότι θα αναληφθεί στους ουρανούς και κάλεσε όλα τα ζώα για να τον τιμήσουν. Μόνο όμως δώδεκα ζώα ειδοποιήθηκαν έγκαιρα και ο Βούδας τους για να τα ανταμείψει έδωσε τα ονόματα τους στις ώρες, τις ημέρες, τους μήνες και τα έτη. Η Κινέζικη Αστρολογία λοιπόν βασίζεται σε έναν 12ετή κύκλο. Κάθε ένα από τα 12 έτη του κύκλου παίρνει το όνομα ενός από τα 12 ζώδια του Κινέζικου ωροσκοπίου. Κάθε ζώδιο έχει την δική του προσωπικότητα και μερικές ξεχωριστές ιδιότητες. Τα 12 ζώδια της Κινέζικης αστρολογίας θεωρείται ότι αποτελούν σημαντικό παράγοντα του ανθρώπινου τρόπου ζωής και επηρεάζουν τα άτομα σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Οι ειδικοί αναφέρουν ότι η Κινέζικη αστρολογία πρωτοεμφανίστηκε στην Ινδία. Έπειτα ομάδες Βουδιστών που διέσχιζαν τους εμπορικούς δρόμους του μεταξιού την μετέφεραν στην Κίνα. Στη Κινέζικη αστρολογία δεν υπάρχουν αντιστοιχίες ανάμεσα στα ζώδια και σε αστερισμούς όπως συμβαίνει με την δυτική αστρολογία. Ωστόσο, οι Κινέζοι αστρολόγοι ανέκαθεν παρατηρούσαν τις κινήσεις των αστερισμών και των πλανητών. Οι αρχαίοι Κινέζοι αστρονόμοι αποκαλούσαν τους 5 κύριους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος με το όνομα του συμπαντικού στοιχείου που αυτοί αντιπροσώπευαν: Δίας — Ξύλο Άρης — Φωτιά Κρόνος — Γη Αφροδίτη — Μέταλλο Ερμής — Νερό Σύμφωνα με την Κινέζικη αστρολογία, το πεπρωμένο ενός ανθρώπου μπορεί να οριοθετηθεί και να αποκαλυφθεί από τη θέση των πλανητών, του φεγγαριού, του ηλίου και άλλων αστρικών σωμάτων (π.χ. κομήτες) την ώρα γέννησης του ατόμου. Το σύστημα των κύκλων με τα 12 έτη βασίζεται στην τροχιά του πλανήτη Δία. Ακολουθώντας την τροχιά του πλανήτη οι αστρονόμοι χώρισαν τον ζωδιακό κύκλο σε 12 ίσα τμήματα που αποτελούν τα 12 έτη κάθε κύκλου. Στην Κινέζικη αστρολογία τα 12 ζώδια αναπαρίστανται από 12 ζώα ή πλάσματα και αντιπροσωπεύουν 12 διαφορετικούς τύπους προσωπικότητας. Κατά παράδοση ο ζωδιακός κύκλος ξεκινάει με τον Ποντικό και τελειώνει με το Γουρούνι ενώ υπάρχουν πολλοί θρύλοι για το πως προέκυψε αυτή η
34
K I N A
σειρά των ζωδίων. Ποντικός (Γιανγκ, 1η Τριάδα, Νερό): Συστηματικός, χαρισματικός, βιομηχανικός, γοητευτικός, πειθαρχημένος, κοινωνικός. Επίσης, εκμεταλλευτής, εγωιστής, κριτικός, κάθετος, ανελέητος. Βουβάλι (Γιν, 2η Τριάδα, Νερό): Ήρεμο, μεθοδικό, υπομονετικό, εργατικό, φιλόδοξο, σταθερό, μετριόφρων, λογικό. Επίσης, πεισματάρικο, στενόμυαλο, υλιστικό, απαιτητικό. Τίγρης (Γιανγκ, 3η Τριάδα, φωτιά): Απρόβλεπτη, επαναστατική, πολύχρωμη, δυνατή, παθιασμένη, τολμηρή, ειλικρινής, ανθρωπίστρια, γενναιόδωρη. Επίσης, ανυπόμονη, βιαστική, εγωίστρια, καταστροφική. Κουνέλι (Γιν, 4η Τριάδα, Ξύλο): Καλόκαρδο, ευαίσθητο, ευγενικό, εκλεκτικό, προσεκτικό, καλλιτεχικό, τρυφερό, αυτόνομο, ευέλικτο. Επίσης, τεμπέλικο, καιροσκοπικό, υπερβολικό, ευερέθιστο. Δράκος (Γιανγκ, 1η Τριάδα, Ξύλο): Δυνατός, ανεξάρτητος, υπερήφανος, ευγενής, παθιασμένος, αποφασιστικός, ηγετικός, φιλόδοξος γενναιόδωρος, πιστός. Επίσης, τυρρανικός, απαιτητικός, εκκεντρικός, προκατειλημμένος, δογματικός, βίαιος. Φίδι (Γιν, 2η Τριάδα, Φωτιά): Σκεπτόμενο, σοφό, μυστικοπαθές, μυστηριακό, ευγνώμων, αισθητικό, δημιουργικό, φιλόδοξο, υπεύθυνο, ήρεμο, δυK I N A
35
νατό, επίμονο. Επίσης, μοναχικό, απρόσωπο, κατοχικό, ηδονιστικό, αμφίβολο. Άλογο (Γιανγκ, 3η Τριάδα, Φωτιά): Χαρούμενο, δημοφιλές, προσαρμόσιμο, γήινο, ομιλητικό, μαγνητικό, έξυπνο, ευέλικτο, ανοιχτόμυαλο. Επίσης, αγωνιώδες, αγχωτικό, αγενές, πεισματάρικο, παραπονιάρικο, ασταθές. Πρόβατο (Γιν, 4η Τριάδα, μέταλλο): Δίκαιο, ειλικρινές, συμπαθητικό, ντροπαλό, καλλιτεχνικό, δημιουργικό, ευγενικό, με κατανόηση, αποφασιστικό, ειρηνικό, γενναιόδωρο, ασφαλές. Επίσης, αναποφάσιστο, παθητικό, ανήσυχο, απαισιόδοξο, υπερευαίσθητο, παραπονιάρικο. Πίθηκος (Γιανγκ, 1η Τριάδα, Μέταλλο): Εφευρετικός, παρακινητής, ταχύς, ευέλικτος, αυτόνομος, κοινωνικός, ευγενικός, αντικειμενικός, αγωνιστής. Επίσης, εγωιστής, ματαιόδοξος, απατηλός, ζηλιάρης, καχύποπτος. Πετεινός (Γιν, 2η Τριάδα, Μέταλλο): Γλυκός, καθαρός, οργανωτικός, ανεξάρτητος, αποφασιστικός, τελειομανής, πρακτικός, επιστημονικός, υπεύθυνος. Επίσης, συντηρητικός, κριτικός, πουριτανικός, υπερήφανος, εγωιστής. Σκύλος (Γιανγκ, 3η Τριάδα, Μέταλλο) Ειλικρινής, έξυπνος, ευθύς, πιστός, δίκαιος, γοητευτικός, αληθινός, κοινωνικός, ιδεαλιστής, ανοιχτόμυαλος, ηθικός, πρακτικός. Επίσης, κυνικός, τεμπέλης, κρύος, κριτικός, απαισιόδοξος, ανήσυχος, φασαρτζής. Γουρούνι (Γιν, 4η Τριάδα, Νερό): Ειλικρινές, απλό, κοινωνικό, ειρηνικό, υπομονετικό, πιστό, εργατικό, έμπιστο, ήρεμο, σκεπτόμενο, παθιασμένο, ευφυές. Επίσης υλιστικό, ανήσυχο, φοβιτσιάρικο.
ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΥ Ο κινέζικος δράκοντας συμβολίζει τη δύναμη και τη χάρη, το θάρρος και την ανδρεία, τον ηρωισμό και την υπομονή, την ευγένεια και την θεότητα. Στην ουσία πρόκειται για μια ενεργητική αποφασιστική και ευφυή δύναμη που αντιπροσωπεύει όσα ακριβώς δεν υπάρχουν στην εικόνα του δράκου της δύσης.: την ομορφιά , την σοφία και την καλοσύνη. Για τους κατοίκους της ανατολής οι δράκοντες μοιάζουν και λατρεύονται ως άγγελοι σε σημείο να υπάρχουν πάρα πολλά ιερά αφιερωμένα σε αυτούς. Ο δράκος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το υγρό στοιχείο σε όλες του τις μορφές. Κάθε πηγή κάθε ποτάμι και λίμνη, έλος και θάλασσα κρύβει μέσα του ένα δράκο-πνεύμα. Όσο πιο μεγάλο το ποτάμι και η λίμνη τόσο μεγαλύτερος και ο δράκος. Μάλιστα σύμφωνα με την κινέζικη μυθολογία ο δράκος που ελέγχει τον κίτρινο ποταμό, που είναι και ο μεγαλύτερος και ζωοποιός προς Κίνας, είναι αυτός που παρέδωσε στο θρυλικό αυτοκράτορα Φου Σι το κινέζικο αλφάβητο. Φυσικά εκτός από κάτοικοι των υδάτινων στοιχείων οι δράκοι είναι και ελεγκτές τους. Μπορούν κατά βούληση να τους πλημμυρίσουν ή να τους στερέ-
36
K I N A
ψουν. Κατέχουν ακόμα τη δύναμη να ελέγχουν τα καιρικά φαινόμενα. Είναι υπεύθυνοι για τις βροχοπτώσεις, για την ξηρασία ή την δημιουργία καταιγίδων. Μια ξαφνική νεροποντή είναι σίγουρα η οργή κάποιου δράκου που προκάλεσε κάποιος ασεβής ή και αφελής θνητός. Η σχέση των ανυπέρβλητων αυτών δράκων με τα στοιχεία της φύσης δεν σταματάει στον έλεγχο των υδάτων. Οι κινήσεις του πρώτου δράκου –βασιλιά των δράκων- ελέγχουν την ίδια τη ζωή. Το περπάτημα του, ο ύπνος και η αναπνοή του καθορίζουν, την νύχτα, την ημέρα την εποχή και τον καιρό.
ΓΕΥΣΕΙΣ Στην απεραντοσύνη της Κίνας υπάρχουν τουλάχιστον οκτώ διαφορετικές μαγειρικές παραδόσεις, οι σημαντικότερες όμως είναι τέσσερις. Η κουζίνα του Πεκίνου θεωρείται η καλύτερη, με πιάτα που συνδυάζουν το κρέας με χορταρικά και ήπια αρωματικά. Η ψητή «πάπια του Πεκίνου» είναι ίσως η πιο διάσημη σπεσιαλιτέ όλης της ασιατικής κουζίνας. Η κουζίνα του Σετσουάν είναι καυτερή και πικάντικη καθώς χρησιμοποιεί άφθονο τσίλι, σκόρδο, τζίντζερ και σάλτσα σόγιας. Τα πιο συνηθισμένα πιάτα του Σετσουάν είναι το κοτόπουλο με πιπεριές και το μοσχάρι Kung Pao. Τα γλυκόξινα φαγητά που σερβίρονται κυρίως με ρύζι είναι τυπικά πιάτα της Σαγκάης, ενώ το χαρακτηριστικό πιάτο της καντονέζικης κουζίνας είναι τα “dim sum” – πιτάκια γεμισμένα με κρέας, λαχανικά ή θαλασσινά που ψήνονται στον ατμό. Έξω από τα εστιατόρια όπου ευκατάστατοι κινέζοι αλλά και τουρίστες απολαμβάνουν τα γεύματα τους, πάγκοι που προσφέρουν πρόχειρο φαγητό δίνουν την τοπική εκδοχή του ταχυφαγείου. Εκεί θα διαπιστώσετε πως οι Κινέζοι τρώνε συνεχώς και τα πάντα. Οι σκορπιοί, τα τζιτζίκια σουβλάκι και τα φίδια θεωρούνται εξαιρετικές λιχουδιές αλλά και γιατρικά για διάφορες παθήσεις. Με το φαγητό τους οι Κινέζοι πίνουν μπύρα, κρασί ή ένα δυνατό καθαρό οινοπνευματώδες ποτό, το μπαϊτσίου. Το τσάι πίνεται παντού στην Κίνα, κυρίως στη διάρκεια των γευμάτων. Προσφέρεται σε διάφορα αρώματα, όπως το τσάι χρυσανθέμων, το δυτικό τσάι, αλλά και το εξαίσιο τσάι των οκτώ θησαυρών, ένας συνδυασμός από πέταλα και μπουμπούκια διαφόρων λουλουδιών. Ο καφές δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής. Μολονότι περιλαμβάνεται στο μενού πολλών εστιατορίων, αν παραγγείλετε μάλλον θα είναι στιγμιαίος. Ο χυμός φρούτων καταναλώνεται ευρέως, ενώ μεταλλικό νερό θα βρείτε παντού.
K I N A
37
ΨΩΝΙΑ Στο Πεκίνο θα βρείτε χαοτικά εμπορικά κέντρα, υπαίθριες αγορές και καταστήματα με αντίκες. Η υπαίθρια αγορά Panjiayuan είναι ανοιχτή μόνο τα σαββατοκύριακα και διαθέτει τα πάντα: πίπες οπίου, θιβετιανά κιλίμια, αφίσες του Μάο. Στο παλαιοπωλείο Liulichang θα ανακαλύψετε αντίκες, κεντητά ρούχα, πορσελάνες και υλικά καλλιγραφίας. Η Silk Market είναι όπως λέει και το όνομα της μια αγορά όπου θα βρείτε οτιδήποτε από μετάξι, αλλά όχι μόνο. Στη Σαγκάη επισκεφθείτε την αγορά του κήπου Yu για χειροποίητα αντικείμενα, σκαλιστά κουτιά και άλλα πολλά. Στην υπαίθρια αγορά Dong Tai lu θα βρείτε κυρίως αυθεντικές αλλά και ψεύτικες αντίκες. Μια από τις μεγαλύτερες αγορές είναι η Xiang Yang, η οποία μένει ανοιχτή μέχρι αργά το βράδυ. Εδώ θα βρείτε «μαϊμούδες» κάθε λογής, αλλά και ποικιλία μεταξωτών υφασμάτων και σκαλιστών σουβενίρ. Αξίζει επίσης να επισκεφθείτε το La Maison de la Brocante Fang Bang: 4 όροφοι με παλιά αντικείμενα καθημερινής χρήσης, ανάμεσα τους και πολλά από τις μακρινές επαρχίες της Κίνας.
38
K I N A
ΔΙΑΒΑΣΤΕ • ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ, Λολίτα Γεωργίου, εκδόσεις Πατάκη • ΑΓΡΙΟΚΥΚΝΟΙ ΤΡΕΙΣ ΚΟΡΕΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ Μια καταγραφή τριών γενεών κινέζων γυναικών που διατρέχει εκατό χρόνια από την πρόσφατη ιστορία της Κίνας • ΝΙΧΑΟ ΚΙΝΑ Ταξιδιωτικές εντυπώσεις από την συγγραφέα Κάτια Αντωνοπούλου • ΚΙΝΑ: Ο ΔΡΑΚΟΣ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ Μια σφαιρική ιστορία της ιστορίας της Κίνας, από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. • ΤΙ ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ Η ΚΙΝΑ Ένα δοκίμιο πάνω στις σύγχρονες εξελίξεις της χώρας • ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ οι ταξιδιωτικές εντυπώσεις του Νίκου Καζαντζάκη • Συγκριτική Ιστορία Ελλάδος-Κίνας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, Δημήτρης Κιτσίκης, εκδ. Ηρόδοτος, 2007
K I N A
39