Cooltura Issuu 679 by Cooltura

cooltura.co.uk

25 marca 2017

12 (679)

FENOMEN TOLKIENA e5$t^5$ 1j^z`B5$`C

679-COVER.indd 1

20/03/2017 18:32:44

679-MAKIETA 1 01-23.indd 2

20/03/2017 18:01:34

679-MAKIETA 1 01-23.indd 3

20/03/2017 18:01:36

W NUMERZE 679.

POLISH WEEKLY

MAGAZINE

Unit 8, Odeon Parade 480 London Road, Isleworth, TW7 4RL GODZINY OTWARCIA: 9.00 – 17.00 TEL: 020 8846 3615 FAX: 020 8741 9490 www.cooltura.co.uk, info@cooltura.co.uk REDAKTOR NACZELNY

KORDIAN KLACZYŃSKI kordian@cooltura.co.uk, wew. 256 Z-CA REDAKTORA NACZELNEGO

PIOTR DOBRONIAK dobroniak@cooltura.co.uk, wew. 261 DZIENNIKARZE

040 016

SYLWIA MILAN sylwia@cooltura.co.uk MARCIN URBAN, wew. 248 m.urban@cooltura.co.uk DARIUSZ A. ZELLER darek@cooltura.co.uk, wew. 255 DZIAŁ GRAFICZNY wew. 260 AGATA OLEWIŃSKA agata@cooltura.co.uk TOMEK WOŹNICZKA sergei@cooltura.co.uk TOMEK WALĘCIUK tomasz.waleciuk@cooltura.co.uk WSPÓŁPRACOWNICY

TOMASZ BOREJZA / MAŁGORZATA DEMETRIOU MAGDALENA GIGNAL / PIOTR GULBICKI SERGIUSZ HIERONIMCZAK / DR JACEK KORNAK / JAREK SĘPEK MARCIN SZCZEPAŃSKI / TOMASZ WILCZKIEWICZ KAROLINA ZAGRODNA / RADOSŁAW ZAPAŁOWSKI KOREKTA

BEATA TOMCZYK beata@cooltura.co.uk MARKETING I REKLAMA

marketing@cooltura.co.uk DYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

KRZYSZTOF CHOWANIEC kc@cooltura.co.uk, wew. 244 WICEDYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

JOANNA ROŻEK joanna@cooltura.co.uk, wew. 246 SPECJALIŚCI ds. MARKETINGU I REKLAMY

052

012 006 W OBIEKTYWIE 008 NA WYSPACH 014 PRZEGLĄD PRASY BRYTYJSKIEJ 022 PRAWO 024 TEMAT NUMERU Fenomen Tolkiena

030 KOMENTARZ TYGODNIA Scout

032 OPINIE Los Polak�w uzależniony od ping-ponga

034 NOWOCZESNE TECHNOLOGIE Co to jest e-podpis i dlaczego jeszcze go nie masz?

036 TRANSPORT 040 CAFÉ COOLTURA Nadchodzące wydarzenia

679-MAKIETA 1 01-23.indd 4

EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA ewa@cooltura.co.uk wew. 245 EWA MROCZEK e.mroczek@cooltura.co.uk, wew. 250 MAŁGORZATA SAS m.sas@cooltura.co.uk, wew. 263 AGNIESZKA GĄSIEWSKA a.gasiewska@cooltura.co.uk , wew. 229 GRZEGORZ URBANEK g.urbanek@cooltura.co.uk

050 OPERA

DZIAŁ OGŁOSZEŃ I PRENUMERATA

EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA ewa@cooltura.co.uk 0208 846 3614

Muzyczna wiosna We‘ll gonna miss you, Kasper

052 MORLINY COOLTURA FESTIVAL 2017 Fotoreportaż

056 KSIĘGARNIA

KSIĘGOWOŚĆ

RADOSŁAW STASZEWSKI radek@cooltura.co.uk KATARZYNA CEGIEŁKA kate@cooltura.co.uk DYSTRYBUCJA distribution@cooltura.co.uk WYDAWCA Sara-Int Ltd. ISSN 1743-8489 Poglądy zawarte w felietonach i listach do redakcji są osobistymi przekonaniami ich autorów i nie zawsze pokrywają się z przekonaniami redakcji Cooltury. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i przeredagowania tekstów. Publikowanie zamieszczonych tekstów i zdjęć bez zgody redakcji jest niezgodne z prawem. Strony depeszowe redagowane są w oparciu o materiały Polskiej Agencji Prasowej.

060 WIELKA BRYTANIA OD KUCHNI

Okładka: TOMEK WOŹNICZKA

Sosik palce lizać!

062 ZDROWIE I URODA Zadbane dłonie twoją wizytówką

068 OGŁOSZENIA DROBNE 088 SPORT 092 KRZYŻÓWKA 093 HOROSKOP

coolturamagazine

#coolturaUK

issuu.com/cooltura

tablet / smartfon

20/03/2017 18:01:42

679-MAKIETA 1 01-23.indd 5

20/03/2017 18:01:43

006

Zdjęcie tygodnia Taki jest Londyn

Polska książką stoi London Book Fair, czyli najbardziej prestiżowe targi książki w Londynie, zakończyły się w zeszły czwartek. W tegorocznej edycji imprezy Polska była gościem honorowym. W ciągu trzech dni kilkunastu polskich autorów zaproszonych przez Instytut Książki i Instytut Kultury Polskiej w Londynie spotkało się z tysiącami osób – wydawcami, agentami, recenzentami i czytelnikami, którzy odwiedzili londyńską halę Olympia.

679-MAKIETA 1 01-23.indd 6

20/03/2017 18:01:45

Fot. PAP/EPA/Facundo Arrizabalaga 679-MAKIETA 1 01-23.indd 7

20/03/2017 18:01:48

008

WIADOMOŚCI NA WYSPACH

Premier za wszelką cenę chce zatrzymać Szkocję Premier Wielkiej Brytanii Theresa May jest zdeterminowana, by nie dopuścić do szkockiego referendum niepodległościowego, ponieważ głosowanie mogłoby osłabić pozycję negocjacyjną Wielkiej Brytanii w rozmowach z Brukselą nt. wyjścia z UE.

Jak twierdzi dziennik „The Times”, premier Theresa May miała ocenić, że przeprowadzenie referendum jeszcze przed ostatecznym opuszczeniem Unii Europejskiej „to nie jest dobry moment”. – Byłoby przejawem nieodpowiedzialności, gdybyśmy się na to zgodzili i nie zgodzimy się – miała powiedzieć Theresa May. „The Times” powołuje się na źródła w brytyjskim rządzie, cytując tę wypowiedź. Zgodnie z informacjami udzielonymi gazecie przez wysokich urzędników państwowych, w najbliższym czasie premier May zamierza zająć bardziej zdecydowane i bardziej krytyczne stanowisko w sprawie referendum w Szkocji. Premier Szkocji Nicola Sturgeon zapowiedziała, że planuje, aby drugie referendum ws. niepodległości Szkocji odbyło się na jesieni 2018 roku lub wiosną 2019 roku. Projekt ustawy w tej sprawie trafi do szkockiego parlamentu w przyszłym tygodniu. Podczas niespodziewanego wystąpienia w rezydencji Bute House Stur-

679-MAKIETA 1 01-23.indd 8

geon powiedziała, że do głosowania powinno dojść po tym, jak wstępnie ustalone będą główne warunki porozumienia dotyczącego wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, ale przed jego ratyfikacją przez pozostałe państwa członkowskie, co pozwoli na zaplanowanie odpowiednich działań zabezpieczających przyszłość niepodległej Szkocji. W reakcji na te zapowiedzi rzecznik rządu Theresy May ocenił, że drugie referendum ws. niepodległości Szkocji „dzieliłoby ludzi” i „spowodowałoby ogromną niepewność gospodarczą w najgorszym możliwym momencie”. Rzecznik powiedział między innymi: „brytyjski rząd będzie negocjował porozumienie z Unią Europejską, biorąc pod uwagę interes wszystkich narodów wchodzących w skład Wielkiej Brytanii”. – Pracowaliśmy bardzo blisko z lokalnymi administracjami – słuchając ich propozycji i uznając wiele obszarów, gdzie możemy się porozumieć, takich jak prawa pracownicze, status obywateli Unii Europejskiej w Wielkiej Bry-

tanii oraz kwestie dotyczące zagrożeń związanych z przestępczością i terroryzmem – dodał. Wniosek o referendum byłby oparty na zapisach ustawy o ustroju Szkocji (Scotland Act). Procedura musi zostać rozpoczęta przez lokalny szkocki parlament w Holyrood, w którym Szkocka Partia Narodowa i Szkocka Partia Zielonych mają razem większość, a następnie poparta przez obie izby parlamentu w Westminsterze, który z prawnego punktu widzenia miałby jednak prawo weta. W pierwszym niepodległościowym referendum w 2014 roku 55 proc. Szkotów zagłosowało za pozostaniem w Zjednoczonym Królestwie. Szkocka Partia Narodowa (SNP), na czele której stoi Sturgeon, nie ma większości w regionalnym parlamencie szkockim, ale w sprawie rozpisania drugiego referendum może liczyć na poparcie Zielonych. Ostateczną zgodę na takie głosowanie musi wyrazić rząd w Londynie. Premier May dotychczas odmawiała spekulowania na ten temat. «

20/03/2017 18:01:50

009

679-MAKIETA 1 01-23.indd 9

20/03/2017 18:01:51

010

WIADOMOŚCI NA WYSPACH

Chcą zjednoczenia Zielonej Wyspy Liderka północnoirlandzkiej partii Sinn Fein Michelle O'Neill wezwała do zorganizowania referendum ws. zjednoczenia Irlandii Północnej z Irlandią. Jak oceniła, jest to niezbędne w obliczu „katastrofy”, jaką będzie wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej.

679-MAKIETA 1 01-23.indd 10

Jakub Krupa, PAP

Zdaniem O'Neill, do referendum powinno dojść „najszybciej jak to możliwe”. – Brytyjski rząd jest o krok od uruchomienia procedury artykułu 50., który wyciągnie nas z Unii Europejskiej wbrew woli większości ludzi. (...) Musimy pozwolić ludziom na podjęcie decyzji na temat ich przyszłości – podkreśliła, oceniając, że „Brexit będzie katastrofą dla gospodarki i dla mieszkańców Irlandii”. W ubiegłorocznym referendum w sprawie członkostwa Wielkiej Brytanii w UE większość mieszkańców Irlandii Płn. zagłosowała za dalszym pozostaniem we wspólnocie, ale prowincja ta – podobnie jak Szkocja – będzie musiała postąpić zgodnie z wynikiem referendum w skali całej Wielkiej Brytanii i opuścić blok na koniec negocjacji dotyczących Brexitu. Wśród konsekwencji takiego działania niewykluczone jest między innymi powstanie tzw. twardej granicy pomiędzy Irlandią Płn. a Irlandią, która byłaby jednocześnie lądową granicą zewnętrzną Unii Europejskiej. Według sondażu Ipsos MORI z września, zaledwie 22 proc. północnoirlandzkich wyborców popiera zjednoczenie wyspy, podczas gdy aż 63 proc. jest za pozostaniem Irlandii Płn. w Wielkiej Brytanii. Pomysł Sinn Fein skrytykował minister spraw zagranicznych Irlandii Charlie Flanagan, który nazwał go „przedwczesnym” i przypomniał, że najpierw należy rozwiązać trwający kryzys rządowy w Irlandii Płn. po tym, gdy przedterminowe wybory do lokalnego parlamentu 2 marca zbliżyły do siebie pod względem mandatów poselskich dwie największe partie – Demokratyczną Partię Unionistyczną (DUP) i właśnie Sinn Fein. Na mocy porozumienia z 1998 roku oba największe ugrupowania,

unionistyczne i nacjonalistyczne, sprawują wspólnie rządy w Irlandii Płn. w ramach obowiązkowej koalicji. Dotychczasowe negocjacje w sprawie powołania nowego rządu – prowadzone między innymi przez sekretarza ds. Irlandii Płn. w rządzie Theresy May, Jamesa Brokenshire'a – nie przyniosły na razie skutku. Jeśli nowy gabinet nie zostanie powołany do 27 marca, zgodnie z prawem będą musiały odbyć się kolejne przedterminowe wybory – trzecie w ciągu zaledwie roku. W zeszły poniedziałek zorganizowanie referendum zapowiedziała także pierwsza minister autonomicznego rządu Szkocji, Nicola Sturgeon, która chce, aby Szkoci zagłosowali pod koniec 2018 roku lub na wiosnę 2019 roku w sprawie ogłoszenia niepodległości od Wielkiej Brytanii. – Chodzi o możliwość podjęcia świadomej decyzji. Gdybym wykluczyła drugie referendum, musiałabym zdecydować, że Szkocja pójdzie wraz z Wielką Brytanią drogą „twardego Brexitu”, niezależnie od konsekwencji. To nie powinna być decyzja jednego polityka – dodała, zapowiadając, że podejmie kroki, aby Szkoci mieli wybór pomiędzy „twardym Brexitem” a niepodległością. Wniosek o referendum będzie oparty na zapisach ustawy o ustroju Szkocji (Scotland Act). Procedura musi zostać rozpoczęta przez lokalny szkocki parlament w Holyrood, w którym Szkocka Partia Narodowa i Szkocka Partia Zielonych mają razem większość, a następnie poparta przez obie izby parlamentu w Westminsterze, który z prawnego punktu widzenia miałby prawo weta. Podczas pierwszego referendum niepodległościowego w 2014 roku 55 proc. wyborców zagłosowało za pozostaniem w W. Brytanii, a 45 proc. wybrało niepodległość. Według najnowszych sondaży poparcie dla niepodległości waha się na poziomie 48-50 procent. « 20/03/2017 18:01:53

011

679-MAKIETA 1 01-23.indd 11

20/03/2017 18:01:55

Fot. PAP/EPA/Facundo Arrizabalaga

012

WIADOMOŚCI NA wyspach

Olga Tokarczuk podczas London Book Fair

Polska potęga » literacka na londyńskich targach

Jakub Krupa, PAP

W zeszły czwartek zakończyły się prestiżowe targi książki w Londynie, na których Polska była w tym roku gościem honorowym. Z czytelnikami i wydawcami spotkali się między innymi Olga Tokarczuk, Zygmunt Miłoszewski oraz ilustratorzy Aleksandra i Daniel Mizielińscy.

679-MAKIETA 1 01-23.indd 12

W ciągu trzech dni targów kilkunastu polskich autorów zaproszonych przez Instytut Książki i Instytut Kultury Polskiej w Londynie spotkało się z tysiącami osób – wydawcami, agentami, recenzentami i czytelnikami, którzy odwiedzili londyńską halę Olympia. – To są inne targi niż te, do których jesteśmy przyzwyczajeni w Polsce. To nie jest kiermasz dla czytelników, ale tu się załatwia sprawy. (...) Ja jestem w komfortowej sytuacji, bo nie szukam wydawcy, a po prostu przyjechałem tutaj promować polską kulturę, którą się chlubię i która jest warta promowania – tłumaczył w rozmowie z polskimi mediami Miłoszewski, którego książki są już przetłumaczone na język angielski. W ubiegłym roku czwarty program radia BBC wyemitował nawet słuchowisko na podstawie jego powieści „Uwikłanie”. 20/03/2017 18:01:58

013 Pisarz przekonywał, że „nie ma praktycznie dziedziny literatury, gdzie nie mielibyśmy autora, który jest światowej sławy i klasy”. – Uważam, że nasza kultura jest fajna, warta promowania – mimo przegięcia, żeby szukać polskiej chwały w autorach, którzy nie żyją od stu lat – i mamy mnóstwo fantastycznych autorów, którzy piszą o Polsce, Europie i robią to naprawdę mądrze – dodał. – To wielkie święto polskiej literatury i kultury – przekonywał filozof Dariusz Karłowicz, jeden z 11 autorów promowanych przez Instytut Książki podczas targów. – To wielka frajda, że to nie jest skromna obecność, niewielkiego straganu stojącego boczkiem, ale dominująca, jednoznaczna pozycja, która sprawia, że niepodobna przyjść na targi i nie zobaczyć polskiego stoiska, nie zdać sobie sprawy z tego, że Polska to potęga literacka – mówił. Jak dodał, „taka opowieść o polskiej historii jest potrzebna nie tylko polskiej kulturze, ale ogólnie polskiej obecności w świecie, także w wymiarze ekonomii i polityki”. – Literatura znakomicie opowiada historię naszych doświadczeń, które wcale nie są oczywiste dla publiczności zachodnioeuropejskiej, i to jest ważny krok – powiedział. – Brytyjskie przysłowie mówi, że jak bogowie chcą cię pokarać, to spełniają twoje marzenia. Ja jestem w takiej sytuacji, że to kapitalnie dla tłumaczenia polskiej literatury, że wreszcie pada światło na nasz mroczny kąt, gdzie dotychczas publikowano mniej książek, ale ja sama jestem teraz niesamowicie zajęta – powiedziała Antonia Lloyd-Jones, jedna z najlepszych tłumaczek z polskiego na język angielski, która przekładała między innymi Miłoszewskiego. Lloyd-Jones zaznaczyła, że dzięki specjalnej roli Polski na tegorocznych targach „wreszcie przyszła pora” na polskich autorów. – To jest niesamowite, że Olga Tokarczuk jest na tych targach „autorem dnia”. To wybitna pisarka i nie rozumiem, jak to się stało, że nie jest jeszcze powszechnie znana i czytana na całym świecie. Podobnie jest z Jackiem Dehnelem, który dla mnie jest wśród najlepszych żyjących pisarzy polskich – powiedziała. Dyrektor Instytutu Książki Dariusz Jaworski miał nadzieję, że „obecność tutaj przełoży się na większą liczbę przekładanych książek, lepszą znajomość naszej literatury i kultury, a może nawet na zmianę podejścia do naszych rodaków mieszkających tutaj, w Londynie”. Jak dodał, jeszcze w tym roku polscy autorzy wezmą udział w co najmniej czterech wydarzeniach na terenie Wielkiej Brytanii. W ostatni weekend Tokarczuk wzięła udział w dyskusji w Liverpoolu, a inni autorzy zaprezentowali się podczas Essex Book Festival. W zeszłą środę w trakcie londyńskich targów polska pisarka mieszkająca w Wielkiej Brytanii Wioletta Grzegorzewska została umieszczona na tzw. długiej liście nominacji do prestiżowej Międzynarodowej Nagrody Bookera za książkę „Guguły” w tłumaczeniu Elizy Marciniak. Na zakończenie targów Polska oddała miano honorowego gościa trzem państwom bałtyckim – Litwie, Łotwie i Estonii – które pokażą twórczość swoich pisarzy w 2018 roku. « 679-MAKIETA 1 01-23.indd 13

20/03/2017 18:01:59

014

WIADOMOŚCI Prasa na Wyspach

Po brexicie przyda się jacht Potrzebny własny, nie wynajmowany.

Przygotowała: Sylwia Milan Źródło: Daily Mail

Dokładnie 20 lat temu zakończono użytkowanie osobistego jachtu Elżbiety II. Reprezentacyjny okręt służący brytyjskiej monarchii przez ponad 40 lat, zacumował w 1997 roku w Szkocji i stoi tam do dziś jako muzeum i miejsce do wynajęcia na imprezy okolicznościowe. Sama królowa od tamtej pory nie ma własnego okrętu. Wynajmuje. Burmistrz Londynu, Boris Johnson poparł ideę budowy nowego, który bardzo przydałby się dla podkreślenia statusu państwa w oczach międzynarodowej opinii. Dlaczego akurat teraz? Po Brexicie nastąpi odbudowywanie brytyjskich symboli. Okazały należący do rodziny panującej byłby jednym z nich. Debaty rozpoczęły się już teraz. Sporu nie wzbudza zasadność zorganizowania nowego morskiego środku transportu, ale jego finansowanie. - Na pewno nie z pieniędzy podatników - zaznaczył Johnson. Może ze źródeł prywatnych, może sama królowa nieco wyłoży, spekulacje nie ustają. 679-MAKIETA 1 01-23.indd 14

W 1954 roku zbudowano „Britannię”, jacht Jej Wysokości Królowej Elżbiety II. Przez lata pełnił rolę identyczną jak Pałac Buckingham. Gościł koronowane głowy, prezydentów państw i wybitne osobistości światowego formatu. To tam najchętniej odpoczywano. Sama królowa przyznaje, że na pokładzie „Britannii” spędziła jedne z najpiękniejszych chwil życia. Okazała łódka pełniła obowiązki reprezentacyjne, podwoziła na wizyty państwowe, była miejscem oficjalnych spotkań na najwyższym szczeblu. Na pokładzie królewskiego Jachtu znaleźli się między innymi amerykańscy prezydenci: Dwight Eisenhower, Gerald Ford, Ronald Reagan, Bill Clinton. Księżna Diana spędziła tu swój miesiąc miodowy z księciem Karolem. Ciekawostką jest, że łódź została zaprojektowana tak, by w razie potrzeby mogła służyć jako statek szpitalny w czasie wojny oraz jako schron dla władcy brytyjskiego w przypadku ataku nuklearnego. Na szczęście żadna z tych opcji nie nigdy nie musiała być rozpatrywana w obliczu jakiejkolwiek tragedii. Pływająca jednostka Wielkiej Brytanii pokonała ponad 2 mln km, odbywa20/03/2017 18:01:59

015 jąc prawie 700 podróży zagranicznych i 300 krajowych. W 1997 po 43 latach służby przeszła w stan „spoczynku” i stała się muzeum, niezwykle popularnym zresztą. Jeśli ktoś ma pieniądze i fantazję, to może wynająć „Britannię” na uroczystość prywatną. Wnuczka królowej, Zara Philips zorganizowała tu przyjęcie przed weselem, a znana hollywoodzka gwiazda Ursula Andress swoje 70-te urodziny. Od 20 lat królewski jacht jest zacumowany w porcie w Edynburgu. To jedna z największych atrakcji Szkocji. Przez ostatnie dwie dekady Elżbieta II wynajmuje ekskluzywne łodzie na określony termin. Wychodzi tanio w porównaniu z utrzymaniem własnej. Ostatni dowódca okrętu Anthony Morrow mówi, że 10 mln funtów rocznie trzeba mieć, aby pokryć podstawowe koszty związane z utrzymaniem okrętu. «

przegląd prasy Powiedz mi co robisz rano? A powiem kim jesteś Wstajesz pierwszy Zwykle przed wszystkimi około 6.00 rano. Ćwiczysz i rozpisujesz listę zadań na cały dzień, zanim reszta rodziny obudzi się. Masz przewagę nad innymi, dzień upłynie na zasadach jakie sam wytyczysz. Nie jesteś krzyczącą mamą, poganiającą dzieci do szkoły, ani ojcem z ubrudzoną koszulą, jedzącym w pośpiechu śniadanie. Nie słyszałeś wibracji budzika, wstałeś przed nim, masz dobry humor od początku dnia. Jesteś człowiekiem aktywnym, przedsiębiorczym i pomysłowym. Perfekcjonista, który zostawia resztę o krok z tyłu.

Wstajesz ostatni 10 razy wyłączysz budzik zanim podniesiesz się z łóżka. Nie przygotowujesz wieczorem ubrań własnych ani mundurków szkolnych dzieci, na następny dzień. To samo z torbami. Śniadanie na ostatnią chwilę. Jesteś człowiekiem, któremu brakuje równowagi, za to posiada wiele lęków. Możesz dawać radę całkiem nieźle w wielu dziedzinach życia, ale sposób w jaki tego dokonujesz jest niesłychanie wyczerpujący na dłuższą metę. Często nie dokońca sam przygotowany męczysz też innych dookoła.

Za często zaśpisz z rana Już wieczorem gotowe ubranie, torba, dzieci, śniadanie na rano, można pospać dłużej, a nawet zaspać. Wiesz o tym, dlatego do ostatniej chwili wykorzystujesz. Powinieneś częściej brać dzień wolny lub efektywniej wypoczywać. Prawdopodobne masz do czynienia z długotrwałym przemęczeniem. Mógłbyś osiągać lepsze wyniki, gdybyś połączył swoją precyzyjność i pracowitość z większa dozą snu i wakacji. (SM)

679-MAKIETA 1 01-23.indd 15

20/03/2017 18:02:01

Fot. PAP/EPA/Will Oliver

016

WIADOMOŚCI NA wyspach

Parada z okazji dnia św. Patryka przechodzi ulicami Londynu

Św. Patryk na ulicach wielkich miast

Irlandczycy mieszkający na całym świecie obchodzili w zeszły piątek dzień św. Patryka, patrona Irlandii. Specjalne wydarzenia i parady z okazji święta „apostoła Irlandii” będą odbywały się przez cały weekend. Od 1903 roku Irlandczycy na całym świecie obchodzą 17 marca – datę śmierci swego patrona – jako dzień św. Patryka, który jest również świętem narodowym w Irlandii. Świąteczne parady przeszły ulicami głównych miast Szmaragdowej Wyspy: Dublina, Belfastu, Cork, Limerick i Derry, ale także mię-

679-MAKIETA 1 01-23.indd 16

dzy innymi Birmingham oraz Nowego Jorku. W zeszły czwartek irlandzki premier Enda Kenny został przyjęty w Waszyngtonie przez prezydenta USA Donalda Trumpa, który zgodnie ze zwyczajem sięgającym lat 50. ubiegłego wieku zorganizował w Białym Domu specjalny bankiet z okazji dnia św. Patryka. W niedzielę odbyły się irlandzki festiwal i parada w Londynie, ale już w piątek firma Transport for London, zarządzająca transportem miejskim w brytyjskiej stolicy, udostępniła na wybranych stacjach

metra przestrzeń do recytowania irlandzkiej poezji i grania irlandzkiej muzyki. Tradycyjnie dzień św. Patryka obchodzi się między innymi noszeniem zielonych ubrań, udziałem w paradzie i lokalnych wydarzeniach celebrujących irlandzką kulturę, a także... wypiciem ciemnego stouta (Guinnessa). Jeśli święto wypada w trakcie Wielkiego Postu – jak w tym roku – Kościół irlandzki daje dyspensę i pozwala na zabawę i spożycie alkoholu. Jedna z tradycji to „topienie koniczyny”, które polega na zalaniu jej w kubku whisky lub piwem. «

20/03/2017 18:02:03

017

679-MAKIETA 1 01-23.indd 17

20/03/2017 18:02:04

018

WIADOMOŚCI tekst sponsorowany biznes na wyspach

Tajny plan na wypadek śmierci królowej Brytyjski dziennik „The Guardian” opublikował szczegóły tajnego planu przygotowań na wypadek śmierci królowej Elżbiety II. Według informacji gazety szczegółowe instrukcje regulują niemal każdą godzinę po odejściu monarchini.

679-MAKIETA 1 01-23.indd 18

Jakub Krupa, PAP

Opierając się na anonimowych rozmowach z osobami z otoczenia królowej, rządu i największych brytyjskich mediów, dziennikarz Sam Knight zrekonstruował, w jaki sposób naród dowie się o śmierci królowej, a także jak będą wyglądały uroczystości żegnające Elżbietę II i witające na tronie jej syna, księcia Karola. Zdaniem autora większość scenariuszy przechowywanych przez Buckingham Palace, brytyjski rząd i narodowego nadawcę BBC, zakłada śmierć królowej po krótkiej chorobie. Jako pierwszy dowie się o tym jej osobisty sekretarz sir Christopher Geidt, który będzie musiał poinformować premiera. Aby uniknąć wzbudzania sensacji wśród operatorów centrali telefonicznej pałacu, użyje on jednak zakodowanej frazy, która została przyjęta dla informowania o śmierci monarchini: „Most London Bridge jest opuszczony”. Wkrótce po tym informacja ta zostanie przekazana także do rządów 15 krajów, w których Elżbieta II jest głową państwa i 36 krajów Wspólnoty Narodów, w których jest symbolicznym zwierzchnikiem. Z mediów jako pierwsze dowiedzą się BBC i agencje informacyjne, ale inaczej niż w przeszłości nie należy spodziewać się, żeby informacja była wstrzymywana przed publikacją przez pierwsze kilka godzin. Specjalne obwieszczenie zostanie wywieszone także na bramie Pałacu Buckingham w Londynie. Knight opisał również przygotowania wśród brytyjskich wydawców: w „Guardianie” istnieje specjalna lista artykułów przygotowanych na tę okazję, a „The Times” ma materiał na jedenaście wydań gazety. Zarówno BBC, jak i Sky News regularnie prowadzą ukryte próby operacyjne na wypadek śmierci królowej, zamieniając jednak ją na „panią Robinson”. Z kolei stacje radiowe mają według informacji autora tekstu w „Guardianie” specjalną infrastrukturę, która ma ostrzec prowadzących o zbliżającej się żałobie narodowej za pomocą testowanego raz w tygodniu niebieskiego światełka w studio. Po jego zapaleniu muzyka zamieni

się na spokojniejszą, a po kilku minutach nadawanie zostanie przekazane dziennikarzom informacyjnym. Według istniejących planów pogrzeb królowej odbędzie się w dziewiątym dniu po jej śmierci. Wcześniej nowy król objedzie cztery narody wchodzące w skład Wielkiej Brytanii – Anglię, Walię, Szkocję i Irlandię Północną – a także odbędzie szereg spotkań protokolarnych, w tym ze zjeżdżającymi się z całego świata dyplomatami. W zależności od miejsca śmierci królowej jej ciało może być przewiezione do sali tronowej Pałacu Buckingham między innymi samolotem British Airways o numerze bocznym 146 lub pociągiem wzdłuż wschodniego wybrzeża. Przedstawione plany są na tyle szczegółowe, że zakładają także np. przejazd lokomotywy czyszczącej tory po tym, jak miliony podwładnych mogą rzucać na tory kwiaty, chcąc pożegnać swoją monarchinię. W całym kraju rozbrzmią dzwony, między innymi Great Tom w katedrze św. Pawła w Londynie i dzwon sewastopolski na zamku w Windsorze, a flagi zostaną opuszczone do połowy masztu. W ciągu kilku godzin od śmierci powinny spotkać się obie izby parlamentu, które na wspólnym posiedzeniu uczczą pamięć Elżbiety II, a w trakcie pierwszej doby odbędzie się oficjalna proklamacja księcia Karola na króla Wielkiej Brytanii, który – według planów – jeszcze tego samego wieczoru zwróci się do pogrążonego w żałobie narodu. Wkrótce określony zostanie także status drugiej żony księcia Karola, Camilli, która zostanie formalnie królową. Zdaniem autora „Guardiana” pierwsze przygotowania do śmierci królowej Elżbiety II rozpoczęto jeszcze w latach 60. ubiegłego wieku, a ostatnie znaczne aktualizacje wprowadzono na początku XXI w. Podobne scenariusze istnieją na wypadek śmierci innych członków rodziny królewskiej. 91-letnia Elżbieta II jest najdłużej urzędującą brytyjską królową w historii, pozostając na tronie od ponad 65 lat. Wcześniejszy rekord należał do królowej Wiktorii, która rządziła przez 63 lata i 216 dni. « 20/03/2017 18:02:05

019

679-MAKIETA 1 01-23.indd 19

20/03/2017 18:02:08

020

WIADOMOÅ&#x161;CI gospodarka

679-MAKIETA 1 01-23.indd 20

20/03/2017 18:02:09

021

679-MAKIETA 1 01-23.indd 21

20/03/2017 18:02:11

022

PORADY prawo

Odszkodowanie dla ofiar przemocy Londyn jest miastem, w którym codziennie dochodzi do aktów przemocy na przypadkowych osobach.

Jeżeli byłeś ofiarą przemocy i chcesz starać się o odszkodowanie, zadzwnoń do

na numer 0208 741 7762. Wytłumaczymy Ci całą procedurę oraz wystąpimy o odszkodowanie w Twoim imieniu.

679-MAKIETA 1 01-23.indd 22

Czasem obrażenia ciała, jakie odnosi ofiara, są bardzo poważne i wówczas zadajemy sobie pytanie, czy w takiej sytuacji możemy zwrócić się do jakiejś instytucji, która wypłaciłaby należne odszkodowanie za doznany uszczerbek na zdrowiu oraz wszystkie inne straty, jakie poszkodowany poniósł w wyniku napaści. Instytucją właściwą do rozpatrzenia sprawy jest Criminal Injuries Compensation Authority (CICA) działająca od 1964 r. Jest to organizacja, która otrzymuje rządowe fundusze na wypłatę odszkodowań dla ofiar przemocy. Aby móc wystąpić o odszkodowanie do CICA, należy spełnić określone wymogi: 1. Osoba poszkodowana musi być ofiarą przemocy, a nie uczestnikiem rozboju. Jeżeli poszkodowany był prowodyrem aktu przemocy lub czynnie w nim uczestniczył, nie będzie mógł starać się o odszkodowanie. CICA wystąpi o kopię raportu policyjnego i na jego podstawie będzie w stanie ustalić, jak doszło do rozboju. 2. Akt przemocy musi zostać zgłoszony na policję. Ingerencja policji jest obowiązkowa, aby móc starać się o odszkodowanie. Poszkodowany musi uzyskać numer referencyjny sprawy prowa-

dzonej przez policję, aby móc wpisać go na formie do CICA. 3. Poszkodowany musi mieć co najmniej dwie wizyty u lekarza w związku z odniesionym uszczerbkiem. 4. Poszkodowany nie może być karany w przeszłości. Jeżeli wcześniej był karany, wówczas jest duże prawdopoobieństywo, że CICA sprawę odrzuci. 5. Sprawa do CICA musi zostać zgłoszona w ciągu 2 lat, inaczej ulegnie przedawnieniu, a CICA ją odrzuci. Oprócz odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu CICA wypłaci również odszkodowanie za utratę zarobków oraz inne wydatki poniesione wskutek aktu przemocy. Zgłoszenie sprawy odbywa się poprzez wypełnienie odpowiedniego formularza dostępnego na stronie internetowej CICA. Formularz można wypełnić i wysłać samodzielnie, przy użyciu Biura Victim Support lub za pomocą adwokata, który – jeśli sprawa zostanie wygrana – pobierze prowizję od wygranej. Zgłoszenie sprawy do CICA nie oznacza, że odszkodowanie zostanie automatycznie przyznane. CICA sprawdzi, czy wszystkie wymogi zostały spełnione, i dopiero wówczas podejmie decyzję o wypłacie odszkodoowania. «

20/03/2017 18:02:13

023

679-MAKIETA 1 01-23.indd 23

20/03/2017 18:02:14

024

TEMAT NUMERU kultura

Fenomen Tolkiena

J.R.R. Tolkien, profesor w Oksfordzie i lingwistyczny geniusz, dla przyjemności i zabawy stworzył kilka języków. Dopiero później wymyślił świat, w którym mogłyby funkcjonować i tak zrodziły się kultowe powieści „Hobbit” i „Władca Pierścieni". 25 marca przypada Światowy Dzień Czytania Tolkiena.

679-MAKIETA 2 24-39.indd 24

20/03/2017 18:07:43

025

Jarek Sępek

Choć gatunek zwany fantasy istniał wcześniej, to z pewnością „Władca Pierścieni”, wydany w latach 50-tych XX wieku, stał się wzorcowym utworem tzw. epickiej fantasy. Autor tchnął w tę formę zupełnie nowe i niespodziewane życie. Dlatego dziś Tolkien uważany za jednego z ważniejszych pisarzy XX wieku.

Mitologia dla Anglii

John Ronald Reuel Tolkien czytał już jako czterolatek. Intrygowały go opowieści rycerskie i legendy, oraz nordyckie sagi o smokach i bohaterach. W wieku 16 lat znał łacinę, grekę, francuski i niemiecki. Interesował się też wymarłymi językami jak staroangielski, walijski i staronordycki. Różne dialekty były dla niego jak słuchanie muzyki. Urodził się w 1892 r. w Bloemfontein, stolicy Wolnego Państwa Orania (dzisiejsza Republika Południowej Afryki), gdzie ojciec pracował w banku. Rodzina powróciła do Birmingham, gdy przyszły autor miał trzy lata. Osiedli na 679-MAKIETA 2 24-39.indd 25

przedmieściach miasta, które nie było jeszcze tak zindustrializowane. Tolkien dorastał otoczony sielankową naturą, co stało się dla niego sporą inspiracją do stworzenia Shire, osady wymyślonych przez niego hobbitów. Jak na tak wielką karierę literacką, początki nie były jednak spektakularne. Po studiach w Oksfordzie i udziale w pierwszej wojnie światowej, Tolkien rozpoczął karierę naukową. Nie marzył o byciu opublikowanym autorem. Jego pierwszą pracą był esej na temat poematu „Beowulf ”, staroangielskiego dzieła o mitycznych bohaterach. Kiełkowały w nim różne pomysły, łącznie z próbą stworzenia mitologii dla Anglii, którą nazwał „Księgą zaginionych opowieści”. Jednak to nie było to.

Klucz do sukcesu

Tolkien jeszcze przed wojną zaczął wymyślać własne języki, bazując na swojej znajomości fińskiego i walijskiego, a także innych anglosaskich i skandynawskich języków. Same języki to jednak zbyt mało, by zainteresować szerszą publiczność. » 20/03/2017 18:07:46

026

TEMAT NUMERU kultura

Dlatego Tolkien zajął się tworzeniem czegoś, co stało się dziełem jego życia. I nie chodzi tu o „Hobbita” czy „Władcę”. Rozpoczął prace nad „Silmarillionem”, zbiorem legend traktujących o stworzeniu kosmosu i świata, który nazwał Śródziemiem (Middle-earth). Tutaj mógł wykorzystać stworzone przez siebie języki, jak i wcześniejsze inspiracje starymi eposami i historiami o bohaterach. Pojawiły się tu także opowieści o elfach i burzliwych dziejach klejnotów, silmarilów, w których zaklęte było światło świętych Drzew Valinoru. Dzieło nie spotkało się jednak z zainteresowaniem wydawców. Uważali je za trudne i zbyt niszowe. Na szczęście jeden z nich zasugerował, że zbiór stworzonych przez Tolkiena legend jest „kopalnią, z której można korzystać przy pisaniu dalszych książek”. I to był klucz do sukcesu. 679-MAKIETA 2 24-39.indd 26

Hobbit, czyli tam i z powrotem „W pewnej norze zimnej mieszkał sobie pewien hobbit” tak zaczyna się pierwsze słynne dzieło Tolkiena, którego bohaterem jest niepozorny Bilbo Baggins. Hobbit kocha spokój i domowe zacisze, ale musi podjąć się niebezpiecznej misji. Zostaje wybrany przez czarodzieja Gandalfa z uwagi na swój niewielki wzrost, zwinność i spryt. Przerażony i pełen wątpliwości Bilbo dołącza do grupy krasnoludów, którzy chcą odzyskać skarb swych przodków od strasznego smoka Smauga. Książka jest czarująca i zawdzięcza to głównie prostemu stylowi pisania, który jednocześnie buduje bardzo sugestywne obrazy. Popularnie uważa się, że Tolkien napisał ją dla swoich dzieci. On sam jednak zaprzeczał. W wywiadzie dla

New York Timesa z roku 1967 mówił: — Jeśli jesteś młodzieńcem i nie chcesz żeby się z ciebie naśmiewali, mówisz, że piszesz dla dzieci. Powieść trafiła do Stanleya Unwina, wydawcy z Allen & Unwin, a ten dał ją swojemu synowi do przeczytania. Młody recenzent zachwycił się tą historią, mimo że język był nieco poetycki, powieść nie miała jakichkolwiek żeńskich postaci, nie było też postaci dziecięcych, z którymi łatwo mogłoby identyfikować się dziecko. Książka trafiła do druku w 1937 roku i od razu odniosła sukces. „Hobbit” stał się popularny, bo nie było wtedy na rynku niczego podobnego. Tolkien stworzył cały świat, którego nikt wcześniej nie znał, a Śródziemie przyciągało swoją magiczną aurą. Sam fakt pisania dla dzieci przez oksfordzkiego profesora był dla niektó20/03/2017 18:07:48

027 rych zaskoczeniem. Tolkien relacjonował: „Myślę, że zainteresowanie Oksfordu zostało lekko rozbudzone. Ciągle jestem pytany, jak się miewa mój hobbit. Tej postawie (jak się spodziewałem) towarzyszy zaskoczenie i pewna doza litości. W moim własnym kolegium krąży chyba jakieś sześć egzemplarzy, nawet jeśli kupiono je po to, by mieć materiał do docinków. Recenzja w The Times przekonała kilku mych co bardziej statecznych kolegów, że mogą się przyznać do znajomości moich ‚fantazji’ (tj. mego wybryku) bez ryzyka utraty akademickiej godności.” Do dziś „Hobbit, czyli tam i z powrotem” sprzedał się w 100 milionach egzemplarzy i przetłumaczono go na 50 języków. W tym roku przypada osiemdziesiąta rocznica pierwszego wydania tej powieści.

Władca Pierścieni

Po pierwszym sukcesie czytelnicy i wydawcy zaczęli domagać się kontynuacji. Tolkien ochoczo na to przystał i rozpoczął pisanie kolejnej wesołej historyjki, roboczo nazwanej „Nowy hobbit”. Powieść szybko jednak wymknęła się spod kontroli. W trakcie pisania zaczęła przeradzać się w coraz bardziej mrocznego „Władcę Pierścieni”. Zaczynała się jak bajka, ale powoli stawała się poważniejszą opowieścią o walce dobra ze złem. W nowej odsłonie powrócili Bilbo Baggins i Gandalf. Okazało się także, że odnaleziony w poprzedniej historii pierścień posiada niezwykłą moc zapewniającą władzę nad światem. W Mordorze odrodziły się siły zła, a jego władca Sauron, chciał odzyskać pierścień. Dlatego czym prędzej należało go zniszczyć. Tę misję miał wypełnić krewniak Bilba, Frodo, który wyruszył w pełną niebezpieczeństw podróż. — Moje opowieści rosną jak płatki śniegu wokół pyłku — mówił Tolkien. Dlatego w trakcie pisania, autor wciąż wprowadzał coraz to nowe wątki i detale, przez co dzieło zaczęło się rozrastać. Tolkien, z natury perfekcjonista, bez przerwy poprawiał gotowe już rozdziały, dopracowywał najdrobniejsze szczegóły geograficzne i chronologiczne. Tworzył mapy, tabele wydarzeń i całe elaboraty na temat języków jakimi posługują się mieszkańcy Śródziemia. Pisanie zajęło mu aż 12 lat, a z dwustu stron na których zamknął pierwszą opowieść o hobbicie, zrobiło się 1200. Pierwszy tom na publikację musiał poczekać jeszcze kolejne pięć lat. O swojej książce Tolkien powiedział: „Napisałem ją własną krwią, taką, jaka jest, gęsta czy rzadka. Inaczej nie potrafię”. Pierwsza odsłona „Władcy Pierścieni” ukazała się 29 lipca 1954 r. w skromnym nakładzie 3500 egzemplarzy.

Tolkienomania

Główną zasługą J.R.R. Tolkiena było stworzenie kompletnego świata z własną historią, mitologią i językami, w którym toczy się akcja jego powieści. To bajkowe miejsce z elfami, krasnoludami i mówiącymi drzewami, znanymi wcześniej jedynie z opowiadań ludowych. » 679-MAKIETA 2 24-39.indd 27

20/03/2017 18:07:50

028

TEMAT NUMERU kultura

W jego powieściach pojawiają się także równorzędne ludziom istoty jak orkowie, hobbici i inni. Każde z nich ma swoje charakterystyczne cechy, mówi swoim językiem. Szczegółowy opis świata wzbogacony jest mapami, tabelami chronologicznymi i genealogicznymi, kronikami władców, traktatami dotyczącymi języków i ras. Dodatkowo Tolkien wplata w swą opowieść różne gatunki jak legendy, baśnie, podania, czy mity. Zagłębiając się w lekturze, można odnieść wrażenie, że autor doskonale zna Śródziemie, że żyje w nim od wielu lat. Wszystko to, co zrodziło się w jego wyobraźni jest wspaniale opracowane, a on sam przeżył tę wielką przygodę i teraz o niej opowiada. 679-MAKIETA 2 24-39.indd 28

Cała ta staranność i pieczołowitość w konstrukcji Śródziemia sprawiła, że gdy powieść została odkryta, wkrótce świat ogarnęła absolutna tolkienomania. Zaczęło się od Stanów Zjednoczonych, gdzie w latach 60-tych zyskał popularność w kręgach studenckich. To właśnie tam, w przerwach między publikacjami kolejnych tomów powieści, ludzie pisali do wydawnictw z prośbą o przyspieszenie. Robili to w języku elfickim, co z miejsca stało się miarą sukcesu powieści Tolkiena i mocy jaka w niej tkwi.

Frodo McCartney

„Władca Pierścieni” czytany był w milionach egzemplarzy od lat 60-tych. Przy-

czyniło się to do powstania całej masy fanklubów, gdzie ludzie spotykali się, jedli świeże grzyby, ulubiony przysmak hobbitów, palili fajki, pili cydr i rozmawiali o drzewach genealogicznych, ponieważ „żaden hobbit nie jest w stanie się temu oprzeć”. Prawdziwie globalnym autorem uczyniły Tolkiena jednak adaptacje filmowe jego powieści. Pierwszą z nich, już w latach 60-tych, chcieli zrobić członkowie zespołu The Beatles ze Stanleyem Kubrickiem jako reżyserem. Paul McCartney miał zagrać Frodo, a George Harrison Gandalfa. Na szczęście sam Tolkien nie był zwolennikiem tego pomysłu i nie wyraził zgody. 20/03/2017 18:07:51

029

Główną zasługą J.R.R. Tolkiena było stworzenie kompletnego świata z własną historią, mitologią i językami, w którym toczy się akcja jego powieści 679-MAKIETA 2 24-39.indd 29

©Warner Bros.

Kadr z filmu „Hobbit: Pustkowie Smauga”

W kolejnych latach powstawały za to filmy animowane i gry osadzone w świecie Śródziemia. Największy oddźwięk miała jednak adaptacja Petera Jacksona z początku XXI wieku. Po trzy filmy z serii „Władca Pierścieni” i „Hobbit” otworzyły nowym pokoleniom oczy na twórczość Tolkiena. — Pierwsze ekranizacje mające premierę w 2001, 2002 i 2003 roku pobiły wszelkie rekordy, zarówno frekwencji w kinach, jak i ceny produkcji, z budżetem bliskim 300 milionów dolarów. Trylogia spędziła 8 lat w produkcji i była dziełem niemniej ambitnym, niż poczynania samego Tolkiena. Wszystkie części „Władcy Pierścieni” były nominowane do Oskarów w sumie 30 razy, a otrzymały 17

statuetek. Całość w rozszerzonej, reżyserskiej wersji trwa 682 minuty i zarobiła prawie 3 miliardy dolarów. W 2012 pojawił się pierwszy film z serii o hobbicie. Do roku 2014 powstały kolejne dwa z budżetem jeszcze większym, niż „Władca”. Od lat powieści J.R.R Tolkiena inspirują tysiące czytelników i autorów na całym świecie. Już kilka pokoleń z wypiekami na twarzach śledzi losy Bilba i Froda, zarówno w oryginalnych książkach, jak i grach, adaptacjach filmowych, teatralnych, czy radiowych. Aż trudno uwierzyć, że cały ten fenomen, cały ten bogaty świat stworzył jeden człowiek, za pomocą jedynie dwóch palców, którymi stukał na klawiaturze maszyny do pisania. « 20/03/2017 18:07:51

Fot. Jeff J Mitchell / Getty Images

030

komentarz tygodnia polityka

Scout

Nicola Sturgeon

Theresa May prowadzi Zjednoczone Królestwo ku ekonomicznej przepaści. Opuszczenie przez Szkocję unii jest ryzykowne, ale racjonalne i konieczne. Radosław Zapałowski

Pierwszą istotną politycznie rzeczą jaką w lipcu zeszłego roku zrobiła Theresa May była wizyta w Edynburgu. Nowa gospodyni 10 Downing Street poleciała spotkać się z Pierwszą Ministrą Szkocji. Odebrane to zostało jako symboliczny i miły gest. May uznała znaczenie referendalnego głosowania w Szkocji (62 proc. do 38 proc. za zostaniem w Unii Europejskiej). Ten gest - wizyta zamiast zaproszenia Nicoli Sturgeon do Londynu na rozmowy zwiastował zniuansowaną, ostrożną politykę względem Szkocji i dawał nadzieje na współpracę na szczeblu rządowym i parlamentarnym aby jakoś pogodzić angielską niechęć do Europy oraz szkocki euroentuzjazm. Wspólnie wypracować 679-MAKIETA 2 24-39.indd 30

mapę drogową Brexitu tak aby zadowolić angielskich brexitersów i szkockich remainerów. Czyli w jakimś sensie symbolicznie zjednoczyć brytyjskie społeczeństwo, które po referendum politycznie silnie się spolaryzowało. Kilka tygodni temu podczas kolejnej wizyty na północy, tym razem w Glasgow na konferencji szkockiej Partii Konserwatywnej, Theresa May zrzuciła maskę i zapowiedziała zmniejszenie wsparcia dla Szkocji oraz ograniczenie roli i znaczenia Holyrood. Jej przemówienie zostało potraktowane jako wyzwanie rzucone Sturgeon. Dlatego zeszłotygodniowe wystąpienie Pierwszej Ministry Szkocji i wezwanie do kolejnego referendum w sprawie wyjścia Szkocji z unii brytyjskiej nie powinno dziwić. „Mur bezkompromisowości” w negocjacjach z Unią Europejską,

brak konsultacji z Edynburgiem, twardy Brexit sprzeczny z interesami Szkotów - to wystarczające powody żeby powtórzyć głosowanie nad niepodległością. Nawet jeśli na północy nie ma zapału do kolejnej kampanii, a idea ponownej politycznej gorączki budzi obawy. May postawiła jednak Sturgeon pod ścianą. Szkockie potrzeby i idee w sprawie Brexitu były brutalnie ignorowane. May nie konsultowała ani ze Szkocją, ani z Walią, ani z Pólnocną Irlandią pomysłu o opuszczeniu przez Wielką Brytanię wspólnego rynku. Zignorowała także przygotowany przez Szkotów plan ewentualnych nowych relacji z Unią po Brexicie. I chociaż zaraz po wynikach lipcowego referendum powszechnie uważano, że rozpad Wielkiej Brytanii jest całkiem prawdopodobny to jednak 10 Downing Street 20/03/2017 18:07:52

031 nie zrobiło nic aby politycznie pozszywać społeczne podziały, które się wówczas uzewnętrzniły. Theresa May oraz jej ministrowie swoją arogancją i bezkompromisowością wręcz je pogłębiają.

Zły czas na dobrą zmianę

Reakcja na ponowne referendum w sprawie niepodległości Szkocji premiery była spodziewana. A jej argumentacja przeciwko idei sensowna. Rzeczywiście kampania w Szkocji, polityczna gorączka oraz ostra debata na temat zysków i strat opuszczenia Wielkiej Brytanii w czasie negocjacji z Brukselą warunków Brexitu komplikuje proces i osłabia pozycję Londynu. Jak bowiem negocjować z Brukselą skoro nie wiadomo jaki ostatecznie kształt przybierze Zjednoczone Królestwo po ewentualnym szkockim referendum. Trudno też będzie samym Szkotom podjąć decyzję nie wiedząc co Londyn osiągnie w rozmowach z Unią. Kampania niepodległościowa wykreuje jeszcze więcej politycznego chaosu, niepewności i komplikacji. Ale w tej kwestii obie strony mają rację. Nicola Sturgeon kiedy mówi, że 10 Downing Street zaadaptowało niebezpieczną, nieracjonalną i ekonomicznie nieodpowiedzialną agendę eurowrogiego skrzydła Partii Konserwatywnej ignorując prawie połowę brytyjskiego społeczeństwa, która opowiedziała się za pozostaniem w Unii. I Theresa May kiedy tłumaczy, że niepewny status Wielkiej Brytanii uniemożliwia prowadzenie jakichkolwiek rozmów ze stolicami krajów kontynentu. Dobrego rozwiązania sporu jednak nie ma. Ktoś będzie się musiał ugiąć. Być może Nicola Sturgeon gra na zmiękczenie pozycji Londynu w rozmowach z Unią i na dopuszczenie jej do stołu negocjacyjnego. Bo sami Szkoci do pomysłu kolejnego referendum w sprawie niepodległości podchodzą nieco sceptycznie. Mniej niż 40 proc. opowiada się za kolejnym głosowaniem przed Brexitem. Z drugiej jednak strony sondaże wskazują na zwiększenie poparcia opuszczenia Wielkiej Brytanii. Dziś 49 proc. Szkotów chce niepodległości. To więcej niż przed ostatnim referendum kiedy to za wyjściem z brytyjskiej unii opowiadało się nieco ponad 30 proc. co SNP daje nadzieję na znacznie lepszy wynik. Torysi zarzucają Sturgeon cynizm i oportunizm. W sukurs idą angielskie gazety. „Times” pisze o „samolubnych, dziecinnych Szko679-MAKIETA 2 24-39.indd 31

tach, którzy nie mają pojęcia jakie mają szczęście”, a „The Sun” oskarża Holyrood o „polityczne gierki o własny wąski interes”. Typowa angielska mieszanka paternalizmu i pogardy względem słabszego sąsiada. Problem w tym, że argumentacja, której wcześniej używano wobec niepodległościowych aspiracji Szkocji dzisiaj nie może być powtórzona. Bo jak mówić o tym, że „lepiej razem, a głosowanie w ciemno jest nieodpowiedzialne” (Jamie Green - konserwatysta w szkockim parlamencie), albo, że „jedną z sił napędowych powstania Zjednoczonego Królestwa było logiczne założenie, że zarówno bezpieczeństwo jak i siła gospodarcza pochodzą ze zjednoczenia” (May na konferencji w Glasgow) skoro w sprawie Unii Europejskiej ci sami politycy mówią coś

alny rozwód Szkocji zarówno z Wielką Brytanią jak i z Unią Europejską oznacza ekonomiczny chaos, żmudne negocjacje umów handlowych, zmiany w strategii obronnej, polityce społecznej. Paradoksalnie jednak ryzyko bycia częścią Wielkiej Brytanii jest większe. Bo Zjednoczone Królestwo prowadzi ekonomicznie samobójczą politykę. Członkowie rządu już przebąkują, że istnieje możliwość wyjścia z Unii bez żadnej umowy. Co by oznaczało, że Wielka Brytania będzie jedynym krajem grupy G20 bez preferencyjnego dostępu do europejskiego rynku. Głosy o zamienieniu Wysp w raj podatkowy są coraz głośniejsze. Do tego jeszcze rządzący torysi dewastują publiczną służbę zdrowia, usługi publiczne i system świadczeń społecznych. Nierówno-

zupełnie przeciwnego. Tym razem sensowne argumenty za jednością Zjednoczonego Królestwa będą przesiąknięte hipokryzją. A straszenie konsekwencjami rozwodu niepoważne.

ści rosną, destrukcyjny rynek nieruchomości wciąż pełen jest patologii, prawa pracownicze zanikają. Opór zaś jest minimalny. Lewicowa opozycja jest podzielona, bezradna i bez szans na pokonanie prawicy. Społeczeństwo politycznie apatyczne i pogodzone z rzeczywistością. Szkocja tymczasem buzuje. Szkoci buntują się przeciwko polityce Torysów. Nadzieja miesza się z niezgodą na politykę zaciskania pasa i domaganiem się zmian. To nie przypadek, że Nicola Sturgeon wyrasta na najlepszą polityczkę na Wyspach. W przeciwieństwie do Theresy May ma polityczny plan. W przeciwieństwie do Jeremy’ego Corbyna energię i determinację. W odróżnieniu do Borisa Johnsona kwalifikacje i merytoryczne przygotowanie. Pierwsza Ministra Szkocji postępuj racjonalnie. I przy okazji staje się głosem wszystkich tych, którzy uważają politykę torysów za nieodpowiedzialną i szkodliwą, a twardy Brexit za szaleństwo. «

Nicola Sturgeon w przeciwieństwie do Theresy May ma polityczny plan. W przeciwieństwie do Jeremy’ego Corbyna energię i determinację. W odróżnieniu do Borisa Johnsona kwalifikacje i merytoryczne przygotowanie

Ryzykowna gra

Nicola Surgeon ryzykuje. Nie tylko polityczny kryzys, swoją karierę i przyszłość swojej partii, ale także przyszłość Szkocji. Bo niepodległość oznacza masę problemów. Szkocka gospodarka jest słaba. Wzrost na poziomie 0.7 proc. jest o wiele niższy niż Wielkiej Brytanii jako całości (2 proc.) Deficyt trzy razy większy niż Zjednoczonego Królestwa. Niskie ceny ropy i brak finansowego wsparcia Londynu oznaczają cięcia wydatków i zwiększenie podatków. Do tego dochodzą komplikacje związane z walutą i wejściem do Unii Europejskiej. Wcale nie takie pewne i oczywiste. Głównie przez deficyt, ale też polityczny opór Hiszpanii. Ewentu-

20/03/2017 18:07:53

032

OPINIE WITKOR MOSZCZYŃSKI Fot. Jack Taylor / Getty Images

Mecz ping-ponga już się rozpoczął. Debatując 8 lutego proponowaną ustawę rządową o wywołanie artykułu 50, Izba Gmin odrzuciła poprawkę Partii Pracy w sprawie gwarantowania stałego prawa pobytu Polaków i innych obywateli unijnych w Wielkiej Brytanii.

Los Polaków uzależniony od ping-ponga »

290 głosów było za poprawką, lecz aż 322 przeciw. Wynik o tyle był zaskakujący bo liczono na to że poprawkę poprze nie tylko Partia Pracy, szkoccy nacjonaliści i liberalni demokraci, ale również około 20 posłów konserwatywnych. Ale z wyjątkiem weterana politycznego Kennetha Clarke'a, który porównywał postępowanie rządu w zakresie Europy do treści „Alicji w Krainie Czarów”, torysi dali się przekonać że rząd ostatecznie przyzna te prawa naszym obywatelom w ramach tzw. Wielkiej Ustawy Uchylającej, która zatwierdza ważność obecnego prawodawstwa unijnego w momencie ostatecznego wyjścia. Wówczas nie poparli poprawki. Następnego dnia Izba przegłosowała ustawę upoważniającą rząd Theresy May do rozpoczęcia negocjacji z Unią Europejską. Trzeba też wyjaśnić, że to wcale nie znaczyło, że większość posłów jest przeciw zatwierdzeniu tych praw dla obywateli unijnych obecnych w tym kraju, ale zwolennicy Brexitu są w tej chwili zacietrzewieni przeciw jakiejkolwiek dyskusji na temat charakteru Brexitu. Wobec tego wszelka propozycja jakiejkolwiek poprawki do oryginalnej ustawy jest 679-MAKIETA 2 24-39.indd 32

okrzykiwana aktem haniebnej zdrady. W tej gorącej atmosferze jakiekolwiek racjonalne argumenty zbite są na bok przez interesy partyjne. Obecny rząd brytyjski jest koalicją dwóch odcieni partii konserwatywnej, a więc tych co głosowali za wyjściem i tych co głosowali za pozostaniem lecz przechrzcili się na neofitów podążających za najsurowszą wersją odcięcia od Europy, a więc nawet od jednolitego rynku i unii celnej. Przyjęli do wiadomości że potrzeba kontroli ilości imigrantów i niezależność wobec prawa unijnego są ważniejsze dla elektoratu brytyjskiego niż wymogi jej gospodarki. Wszelkie próby zakwestionowania tej tezy są traktowane jako świadectwa braku patriotyzmu a ekspertyzy ekonomistów zastąpione są aktami wiary że gospodarka suwerennej Wielkiej Brytanii rozwinie się pomyślnie. W tej gorączkowej atmosferze i wciąż w obawie, że może być posądzony jako „miękki” wobec cudzoziemców, rząd brytyjski przyjmuje zasadę, że obywatele unijni w tym kraju mają wprawdzie automatyczne prawo pozostania, jeżeli przebywali tu i pracowali legalnie przez 5 lat,

ale że rząd będzie mógł im to zagwarantować tylko, jeżeli pozostałe rządy europejskie przyznają te sama prawa Brytyjczykom przebywających na stałe w państwach unijnych. Tymczasem żaden rząd unijny nie kwestionował prawa pobytu Brytyjczyków do zamieszkania i pobierania zasiłków na ich terenie. Ale negocjatorzy unijni trzymają się kurczowo zasady, że nic nie negocjują ani deklarują dopóki pani May przystąpi oficjalnie do negocjacji po wywołaniu artykułu 50. Skutek jest taki że, z inicjatywy rządu brytyjskiego, zarówno Polacy w Wielkej Brytanii i Brytyjczycy w Europie są zakładnikami przetargu politycznego. Ich prawa mogą być lada chwila zawieszone. Tymczasem piłeczka podążyła w kierunku Izby Lordów. Tu, mimo dalszych nacisków ze strony rządu, grożącego stałym rozwiązaniem tej historycznej instytucji, lordowie 22 lutego przegłosowali wniosek 358 głosami do 256, wymagający od rządu ogłoszenia w ciągu 3 miesięcy po rozpoczęciu negocjacji, gwarancji stałego pobytu dla obywateli Unii. Piłka została odbita zamaszyście przez paletkę parów (Izba Lordów – red.) w kierunku 20/03/2017 18:07:54

033 przedstawicieli pospólstwa w drugiej izbie i również w kierunku rządu. Na to pani May ogłosiła przyspieszenie terminu rozpoczęcia negocjacji. W ten sposób potwierdziła swoją wiarę, że Izba Gmin ostatecznie odrzuci w następnym tygodniu poprawkę Lordów. Raczej trudno sobie wyobrazić aby niższa izba miała zmienić swoje zdanie, bo zarówno dyscyplina partyjna jak i raz już zareklamowany wyraz poparcia pro-unijnych torysów dla wniosku rządowego, nie rokują zmiany w głosowaniu. Mimo tego widać, że tu i tam jakieś lody pękają. Po pierwsze wyszło na jaw, że jedna czwarta obecnych podań na stałą rezydenturę, które niby mają być „automatyczne”, są odrzucane przez urzędników Home Office. Okazuje się też, że największa proporcja odrzuconych wniosków dotyczy obywateli z oryginalnych 14 państw unijnych na Zachodzie, a więc Francuzów, Włochów, Niemców, którzy przebywają tu czasem od przeszło 30 lat, a teraz zmuszeni są odnaleźć odpowiednią dokumentację potwierdzającą każdy ich wyjazd i każde świadectwo ich pracy w tym kraju. Dla nich jest to jeszcze większy koszmar niż dla Polaków przebywających tu zaledwie od ponad 10 lat. Okazuje się, że osoby niemające stałej pracy, jak na przykład studenci czy emeryci unijni, muszą wykazać, że posiadają ubezpieczenie na użycie służby zdrowia, o które nikt się dotychczas nie kwapił, bo służba zdrowia była za darmo. W tej chwili przeszło 100 tys. podań tkwi w korytarzach ministerstwa, których załatwienie przekroczyć może szereg lat. Organizacja Migration Observatory oblicza, że gdyby te 2,9 mln. obecnych tu obywateli unijnych złożyło teraz podanie na stałą rezydenturę, to załatwienie tylu podań przy obecnym tempie pracy zajęłoby 140 lat. W dotychczasowo spokojnych szeregach rodzin unijnych dramatycznie rośnie poczucie niepokoju. To samo dotyczy firm brytyjskich, łącznie ze służbą zdrowia, które ich zatrudniają i na nich polegają. Coraz więcej naszych rodaków myśli jednak o wyjeździe, a rząd polski już zaciera ręce i zapowiada, że 200 tys. Polaków będzie wracało do Polski. 5 marca poseł Hilary Benn, prezes międzypartyjnej komisji parlamentarnej do spraw Brexitu, oświadczył, że członkowie komisji jednogłośnie zwrócili się do rządu twierdząc, że inicjatywa jednostronna ze strony rządu brytyj679-MAKIETA 2 24-39.indd 33

skiego, aby zadeklarować prawo pozostania jest konieczna i że system regulujący ich prawo pobytu musi być uproszczony. Trzeba pamiętać, że ta deklaracja komisji obejmuje nawet posłów konserwatywnych jak Michael Gove i Peter Lilley, którzy zapalczywie popierali Brexit. Zaczęto zastanawiać się, czy może jednak posłowie konserwatywni mogliby zmienić zdanie przy następnym głosowaniu nad poprawką Izby Lordów. Wciąż nie wiemy, jak piłeczka pingpongowa będzie odbita w następnym tygodniu przez Izbę Gmin. Prędzej czy później jakieś gwarancje będą ogłoszone. Lecz nawet przy najlepszej woli ze strony rządu i administra-

musiał być gwarantowany przez prawo brytyjskie. Celem tego będzie przyjąć wszystkich, którzy są tu obecnie legalnie, ale bez kruczków administracyjnych, ich praw do służby zdrowia, do emerytury, i do świadczeń społecznych, wynikająch z podatków, które płacili. Istnieje obawa, że jeżeli administracja nowego prawa pozostanie w rękach Home Office, to wciąż system będzie przedłużony na wiele lat i duża część podań będzie zakwestionowana. Nie tylko będzie to szkodliwe dla samych obywateli unijnych i dla stabilności gospodarki brytyjskiej, uzależnionej od ich pozostania tutaj, ale również wprowadzi coraz ostrzejsze zatargi w negocjacjach z pań-

cji trudno sobie wyobrazić, jak ten problem może być rozwiązany administracyjnie. W atmosferze niepewności, nie tylko legislacyjnej, ale również zaburzeń społecznych opartych na rosnącej ksenofobii w społeczeństwie pobrexitowskim trzeba będzie zarejestrować szybko i sprawnie niemal 3 miliony obywateli unijnych, którzy tu przebywali legalnie od dawna, łącznie z ich rodzinami. Dyskusja nad tym dopiero zaledwie się rozpoczęła. Dotyczy to też tych, co przebywają tu tylko rok czy dwa, a więc mniej niż te 5 lat minimum, wymagane przez rząd brytyjski do stałej rezydentury. Pozostanie tylko przy systemie stałej rezydentury, łącznie z ewentualnym kosztownym podaniem o obywatelstwo brytyjskie po szóstym roku nie wystarcza, bo jest to legislacja unijna, która po roku 2019, gdy rzekomo skończą się negocjacje, nie będzie już tu obowiązywała. Rząd będzie musiał wprowadzić nowy specjalny status jednorazowy dla tych obywateli, który może być upodobniony do obecnego statusu, ale będzie

stwami unijnymi, co może też odbić się niekorzystnie na brytyjskich emerytach w Hiszpanii czy Francji. Dlatego na łamach „Observera” i „Evening Standard”, w porozumieniu z paroma posłami, proponowałem, aby tę rejestrację prowadziły samorządy, które mają dostęp do wszystkich unijnych obywateli rodzących się, biorących ślub, zapisanych na listach wyborczych, płacących podatek miejski, zarejestrowanych w szkołach i przez dział opieki społecznej. Mogą się do swoich mieszkańców zwrócić bezpośrednio, bez próby wykluczenia ich tak, jakby to robił Home Office i rozdawać im nowe specjalne brytyjskie dowody osobiste dla uprawnionych cudzoziemców. System można by wykonać szybko w ciagu roku czy dwóch, a to również zapewniłoby naszym rodakom i ich pracodawcom, że mamy tu zapewnioną przyszłość dla siebie i dla swoich rodzin, a nasze dzieci będą mogły spać spokojnie. «

Organizacja Migration Observatory oblicza, że gdyby te 2,9 mln. obecnych tu obywateli unijnych złożyło teraz podanie na stałą rezydenturę, to załatwienie tylu podań przy obecnym tempie pracy zajęłoby 140 lat

Tekst ukazał się również w londyńskim „Tygodniu Polskim”

20/03/2017 18:07:55

034

poradnik nowoczesne technologie

Co to jest e-podpis i dlaczego jeszcze go nie masz? Chociaż nie zanosi się, by tradycyjny podpis odszedł wkrótce do lamusa, to jednak wszyscy wiemy, jak niepraktycznym wymogiem bywa „jednoczesna obecność stron w celu złożenia fizycznego podpisu”.

W praktyce mamy do wyboru trzy możliwości: (1) fizycznie udać się do biura kontrahenta czy doradcy, (2) złożyć podpis w domu po wydrukowaniu przesłanego pocztą elektroniczną pisma po czym zeskanowanie go i odesłanie również pocztą elektroniczną, oraz (3) złożenie podpisu elektronicznego. O uciążliwości pierwszych dwóch opcji nie będę pisać, ponieważ są one oczywiste. Spójrzmy na opcję trzecią.

Co to takiego jest ten podpis elektroniczny?

Do niedawna kojarzył się on z tokenem wystawianym przez centralny urząd oraz niebagatelnymi kosztami. W 2016 roku weszła w Unii Europejskiej dyrektywa eIDAS, której celem jest „budowanie zaufania do bezpieczeństwa usług 679-MAKIETA 2 24-39.indd 34

cyfrowych” i zachęcenie do stosowania podpisów elektronicznych. Wyróżnia również trzy jego rodzaje: Zwykły podpis elektroniczny – jest to deklaracja tożsamości autora złożona pod dokumentem. Może to być zeskanowany podpis odręczny lub zakreślenie pola wyboru obok odpowiedniego oświadczenia. Z tym podpisem mamy do czynienia np. przy odbiorze paczki od kuriera. Zaawansowany podpis elektroniczny – pozwala na identyfikację osoby składającej podpis elektroniczny, jest jednoznacznie z nią powiązany oraz pozostaje pod jej kontrolą. Ponadto jest powiązany z danymi, do których się odnosi w taki sposób, że każda zmiana tych danych go unieważnia. 20/03/2017 18:07:58

035

Kwalifikowany podpis elektroniczny – forma podpisu zaawansowanego oparta o certyfikat kwalifikowany, zaszyfrowany za pomocą bezpiecznego urządzenia do składania podpisów, np. karty mikroprocesorowej. Ta opcja jest najdroższa.

Czy łatwo jest podrobić podpis elektroniczny?

Trudniej niż podpis fizyczny. Wyjaśnię to na przykładzie zaawansowanego podpisu, który zwykle opiera się w 100% na oprogramowaniu i nie wymaga żadnych urządzeń oprócz komputera czy tabletu z dostępem do internetu. Kontrahent otrzymuje wiadomość pocztą elektroniczną z linkiem do strony internetowej, przez którą zobaczy dokument i złoży podpis. Po wejściu na stronę, kontrahent może zostać poproszony o dodatkową autoryzację poprzez wprowadzenie kodu wysłanego SMS-em, poprzez technologię rozpoznawania twarzy lub linii papilarnych. System rejestruje aktualny adres internetowy kontrahenta oraz czas złożenia podpisu. Aby podszyć się pod kontrahenta należałoby włamać się do jego poczty elektronicznej, mieć dostęp do jego telefonu komórkowego oraz być w tym samym miejscu, gdzie zwykle przebywa. Jeśli chcemy użyć jego twarzy lub linii papilarnych, pozostają nam metody rodem z „Mission: Impossible”. Po autoryzacji i złożeniu podpisu system dołącza do podpisanego dokumentu dodatkową stronę z danymi „transakcji”, tzw. certyfikat. Zawiera on adres internetowy (IP) oraz email kontrahenta, stempel czasu, informacje o dodatkowych formach autoryzacji, oraz unikalny kod podpisanego dokumentu, tzw. hash. Co to jest ten hash? To długa liczba. Każdy jeden dokument na świecie ma tylko jeden hash. Dlaczego? Tak po prostu działa pewna funkcja matematyczna, do której wprowadza się dokument w postaci zer i jedynek i która produkuje jedną stosunkowo długą liczbę (ten hash). Co to oznacza? Jeśli oszust chciałby zmienić podpisany dokument i dołączyć do niego podpis złożony na innym dokumencie, wówczas hash-e nie będą 679-MAKIETA 2 24-39.indd 35

się zgadzać. Każdy porządny dostawca usług podpisu elektronicznego umożliwia sprawdzenie, czy podpisany dokument ma ten sam hash to ten wpisany na certyfikacie. Uważny czytelnik zauważy, że bystry oszust mógłby sfabrykować dokument, samemu wyprodukować hash i wpisać go do certyfikatu. To niestety nie zadziała, ponieważ ten hash nie jest zapisany na serwerze dostawcy podpisu. Oszust musiałby włamać się do systemu podpisu i wprowadzić nowy hash do bazy

kontrahenta, że obie strony zmierzały do podpisania umowy, co można udowodnić poprzez pokazanie wymiany emaili z jej szkicami. Dlatego ważne jest zachowanie informacji dotyczących tego, co działo się przed podpisaniem umowy.

danych. Mamy znowu mission impossible. Dla bardzo dociekliwych czytelników dodam, że firma MyDocSafe umożliwia wpisanie hash-a do blockchaina (technologia która napędza cyberwaluty typu Bitcoin czy Ethereum), do którego nie można się włamać i nie można w nim nic zmienić. Hash zostaje tam na zawsze jako świadectwo, że dany dokument został podpisany w określonym czasie. I tylko ten dokument.

kle poniżej £20 na miesiąc). Subskrypcja roczna obniża koszt miesięczny zwykle o dodatkowe 10-15%.

To ile to kosztuje?

Są dwie opcje na rynku: PAYG (płać za każdy podpis, zwykle do £1 za transakcję) lub miesięczna subskrypcja (zwy-

Aby podszyć się pod kontrahenta należałoby włamać się do jego poczty elektronicznej, mieć dostęp do jego telefonu komórkowego oraz być w tym samym miejscu, gdzie zwykle przebywa. Jeśli chcemy użyć jego twarzy lub linii papilarnych, pozostają nam metody rodem z „Mission: Impossible”

Ok, to brzmi nieźle. ale co jeśli kontrahent powie „to nie byłem ja”?

Tego typu sprawy czasami wpływają do sądów w UK i dotyczą kontraktów podpisanych zarówno elektronicznie jak i fizycznie. Istotną sprawą jest tutaj udowodnienie przez uczciwego

Czy warto?

Myślę, że nie ma odwrotu przed tego typu technologią. Przeczesywanie poczty elektronicznej czy szafy z papierami w celu znalezienia „tej umowy sprzed roku” to przecież nie tak rzadki koszmar, który spędza sen z powiek wielu przedsiębiorcom. Usługa podpisu elektronicznego oprócz ułatwienia w złożeniu samego podpisu, automatycznie archiwizuje podpisane dokumenty. Czas jest najdroższym aktywem jaki mamy. Dlatego warto wyrzucać z niego niepotrzebne czynności, aby mieć czas na rzeczy na prawdę ważne. « Daniel Stachowiak, MyDocSafe.com – e-podpis

20/03/2017 18:07:59

036

TRANSPORT LONDYN Fot. Transport for London

Mniej spalin w Putney

Mer Londynu Sadiq Khan uruchomił pierwszą w Londynie strefę autobusów niskoemisyjnych. Putney High Street i jej okolice będą obsługiwane wyłącznie przez autobusy elektryczne i hybrydowe. Przygotował Marcin Urban

Przez strefę przebiega 7 linii obsługiwanych każdego dnia przez 145 pojazdów. To pierwsza z 12 stref autobusów niskoemisyjnych jakie powstaną w najbardziej zanieczyszczonych miejscach stolicy. Ich głównym celem jest obniżenie emisji rakotwórczego dwutlenku azotu. W ubiegłym roku na Putney High Street dopuszczalne stężenie NO2 w ciągu godziny zostało przekroczone 1248 razy. Przepisy unijne dopuszczają tymczasem przekroczenie maksymalnie 18 razy w ciągu roku. Był to jeden z czynników decydujących o wprowadzeniu pierwszej strefy właśnie w tym rejonie Londynu. Dwutlenek azotu emitują głównie pojazdy z silnikami na ropę. Dlatego mer Londynu zapowiedział stopniowe wycofywanie z użytku autobusów napędzanych wyłącznie silnikiem Diesla. Od przyszłego roku Transport for London będzie kupować tylko pojazdy elektryczne i hybrydowe. W październiku zostanie wprowa679-MAKIETA 2 24-39.indd 36

dzona strefa autobusów niskoemisyjnych w Brixton i Streatham. Pozostałych 10 stref powstanie do 2020 roku. Zgodnie z planem mera Sadiqa Khana od 2019 roku wszystkie autobusy TfL wjeżdżające do centralnego Londynu będą musiały spełniać normę emisji spalin Euro VI, a wszystkie autobusy piętrowe mieć silniki hybrydowe. Od 2020 roku wszystkie jednopokładowe autobusy obsługujące centrum będą napędzane wyłącznie silnikami elektrycznymi. Strefy autobusów niskoemisyjnych (Low Emission Bus Zones): Putney High Street – od Putney Station do Putney Bridge Road. Brixton - Streatham – od Brixton Hill przez Stockwell Road i Streatham High Road do Streatham Place. A12 Eastern Avenue – od Blake Hall Road przez High Road Leyton i Homerton High Street do Marsh Hill. Lewisham - Catford – od Bromley Road przez Rushey Green do Lewisham High Street.

Stratford – od Abbey Lane przez Mile End Road do Woodgrange Road. Harringay – od High Road do Green Lanes. Camberwell - New Cross – od Blackheath Road przez Camberwell Green i Peckham High Street do Wood’s Green. Wandsworth - St John’s Hill – od Lavender Hill do Wandsworth Road. Edgware Road (od Kilburn do Maida Vale) – od Cricklewood Broadway przez Kilburn High Road do Shoot-Up Hill. Edmonton - Seven Sisters – od Amhurst Park przez Green Lanes i Seven Sisters Road do The Broadway. Uxbridge Road - Shepherds Bush – od Ealing Broadway przez Hanger Lane do Uxbridge Road, The Broadway. Chiswick High Road - Kensington – przez Hammersmith Broadway i Kensington High Street do Studland Street. « 20/03/2017 18:08:01

037 Fot. Transport for London

Zdradliwa farba Koroner zarządał natychmiastowego przeglądu niebieskich ścieżek rowerowych.

Wniosek zgłosił po wypadku motocyklisty, który na ścieżce przy Battersea Park Road wpadł w poślizg i zmarł w wyniku ciężkich obrażeń ciała. 49-letni mężczyzna wjechał na ścieżkę by wyprzedzić jadącego przed nim vana. Koroner domaga się podjęcia niezwłocznych działań by uniknąć kolejnych wypadków i ofiar. Jak ustalono w trakcie śledztwa, nawierzchnia pomalowanych niebieską farbą na asfalcie ścieżek rowerowych staje się wyjątkowo śliska po deszczu. Cytowany przez „London Evening Standard” Leon Daniels z Transport for London powiedział, że TfL przygotowuje odpowiedź na wnioski z dochodzenia i przywiązuje do zgłoszonego problemu dużą uwagę. «

Fot. Transport for London

Pierwszy strajk nocnych maszynistów

679-MAKIETA 2 24-39.indd 37

Maszyniści obsługujący nocne pociągi metra chcą pracować więcej, ale nie pozwalają im na to kontrakty z Transport for London. W proteście będą strajkować w sobotnie noce – 8 i 29 kwietnia. Decyzję ogłosiły związki zawodowe RMT, które domagają się, by nocni maszyniści mogli pracować więcej niż obecne 16 godzin tygodniowo. Poza tym chcą zniesienia zakazu aplikowania przez nich o wolne stanowiska pełnoetatowe na liniach dziennych przez 18 miesięcy od zatrudnienia. Cytowany przez „London Evening Standard” rzecznik prasowy metra podkreśla, że maszyniści zostali zatrudnieni na warunkach wynegocjowanych przez związki zawodowe i wezwał władze związku RMT do rzeczowych rozmów. Strajk rozważają także członkowie związku zawodowego ASLEF. Nocne linie metra były uruchamiane stopniowo od sierpnia ubiegłego roku. Obecnie pociągi kursują przez całą dobę w piątki i soboty na 5 trasach. TfL zatrudnił do ich obsługi 200 nowych maszynistów, co było efektem ugody ze związkami zawodowymi, które nie zgadzały się, by na nocnych zmianach pracowała dotychczasowa załoga.

20/03/2017 18:08:04

038

TRANSPORT LONDYN

85 lat dworca Victoria

nosprawnych. Z dworca Victoria korzysta ponad 13 mln pasażerów rocznie. Ma on symboliczne znaczenie dla polskich imigrantów, z których wielu właśnie tu stawiało swój pierwszy krok na angielskiej ziemi. Do dziś korzystają z niego przewoźnicy obsługujący trasy do Polski i innych państw w Europie. Urodziny uczczono pokazem zabytkowych autobusów. «

Zdjęcia: Transport for London

Budynek dworca Victoria otwarto 10 marca 1932 roku. Wkrótce po tym stał się głównym hubem autobusowym Londynu. Architektonicznie jest znakomitym przykładem stylu art deco. Został zaprojektowany przez pracownię Wallis, Gilbert and Partners. W 2014 roku obiekt wpisano na listę zabytków. Wcześniej udało się go dostosować do potrzeb osób niepeł-

679-MAKIETA 2 24-39.indd 38

20/03/2017 18:08:11

039

679-MAKIETA 2 24-39.indd 39

20/03/2017 18:08:13

040

CAFÉ COOLTURA londyn

CZAPKA Przygotował Marcin Urban Victoria & Albert Museum, Cromwell Rd, Londyn SW7 2RL. Stacja: South Kensington. Otwarte codziennie 10:00 – 17:45 (w piątki do 22:00). Wstęp wolny www.vam.ac.uk Galeria V&A wystawiła na pokaz wyjątkową czapkę. To jedna z tak

679-MAKIETA 3 40-63.indd 40

zwanych „Pussyhat”. 21 stycznia 2017 roku podobne czapki założyło na głowy pół miliona kobiet biorących udział w manifestacji w Waszyngtonie przeciwko polityce prezydenta Donalda Trumpa. Czapkę podarowała londyńskiemu muzeum jej autorka Jayna Zweiman, z Los Angeles, która jest współzałożycielką ruchu społecznego „Pussyhat Project”. Wyjątkowe nakrycie głowy można oglądać w Rapid Response Gallery.

20/03/2017 17:58:36

Fot. Brian Allen

041

COOLTUR POLECA A

679-MAKIETA 3 40-63.indd 41

20/03/2017 17:58:40

Fot. Charles Emerson

042

CAFÉ COOLTURA londyn

Instalacja “The Iris” w NOW Gallery

wystawy »

THE IRIS - REBECCA LOUISE LAW

03.03. – 07.05. NOW Gallery, The Gateway Pavilions, Peninsula Square, Londyn SE10 0SQ. Stacja: North Greenwich. Otwarte: pon. – pt. 10:00 – 19:00, sob. – niedz. 11:00 – 16:00. Wstęp wolny nowgallery.co.uk

10 tys. żywych irysów użyła Rebecca Louise Law do stworzenia instalacji, która dosłownie spada na głowy zwiedzających. Wystawę warto odwiedzić przynajmniej dwa razy, by zobaczyć jak zmieni się po wyschnięciu kwiatów. Law tworzy podobne instalacje na całym świecie. Wcześniej pracowała w Danii. Wszędzie wykorzystuje naturalne, pozyskane lokalnie materiały.

» IMAGINE MOSCOW: ARCHITECTURE, PROPAGANDA, REVOLUTION 15.03. – 04.03. Design Museum, 224-238 Kensington High St, Kensington, Londyn W8 6AG. Stacja: High Street Kensington. Otwarte codziennie 10:00 – 18:00. Wstęp bezpłatny (bilety obowiązują na wystawy czasowe) designmuseum.org

Valentina Kulagina, To the Defence of the USSR, 1930 r.

679-MAKIETA 3 40-63.indd 42

Na wystawie zobaczymy 6 monumentalnych, rosyjskich projektów budowalnych, które nigdy nie zostały zrealizowane. Wszystkie powstały w czasach rewolucji, w latach 1920 – 1930. Wśród prezentowanych planów są szkice „Palace of the Soviets”, który miał być najwyższym budynkiem na świecie, a także ambitny projekt „Cloud Iron” zakładający budowę horyzontalnych wieżowców. Projekty miały zmienić rosyjską stolicę w centrum światowego socjalizmu, o czym informowały, także prezentowane na wystawie, plakaty.

20/03/2017 17:58:43

Fujiko Nakaya, Pepsi Pavilion, Expo’ 70, Osaka 1970r.

» TEN DAYS SIX NIGHTS 24.03. – 02.04. Tate Modern, Bankside, Londyn SE1 9TG. Stacja: Blackfriars, Southwark. Otwarte: pt. – sob. 10:00 – 22:00, niedz. – czw. 10:00 – 18:00. Wstęp wolny www.tate.org.uk

043

Londyn spowije sztuczna mgła. Sprowadzi ją japoński artysta Fujiko Nakaya. Jego instalacja w Tate Modern ma nawiązywać do prawdziwych mgieł, które w XIX i XX wieku były symbolem stolicy. 83-letni Japończyk od 40 lat opracowuje systemy tworzenia sztucznej mgły. Instalacja Ten Days Six Nights powstanie na tarasie, na zewnątrz nowej części Tate Modern.

teatr

www.TheGoatPlay.com

» EDWARD ALBEE’S THE GOAT, OR WHO

Tragikomedia o rozpadzie relacji rodzinnych. Małżeństwo Martina i Stevie zaczyna kruszyć się w efekcie romansu w jaki wdaje się Martin. Do tego dochodzą problemy z dorastającym synem. W głównych rolach występują Sophie Okonedo i Damian Lewis. reżyserem sztuki jest Ian Rickson.

IS SYLVIA?

24.03. – 24.06. Theatre Royal Haymarket, Haymarket, Londyn SW1Y 4HT. Stacja: Piccadilly Circus. Spektakle: pon. – sob. 19:30, dodatkowo czw. i sob. 15:00. Bilety: od £15

Marsz przeciwko poborowi do wojska, 1939 r.

PEOPLE POWER: FIGHTING FOR PEACE

23.03. – 28.08. Imperial War Museum, Lambeth Rd, Londyn SE1 6HZ. Stacja: Elephant & Castle. Otwarte codziennie 10:00 – 18:00. Wstęp wolny www.iwm.org.uk Sięgająca I wojny światowej retrospektywa pokojowych ruchów społecznych i manifestacji antywojennych. Zobaczymy tu fotografie i przedmioty dokumentujące największe protesty, marsze i happeningi, a także osobiste wspomnienia ich uczestników.

679-MAKIETA 3 40-63.indd 43

20/03/2017 17:58:45

Fot. Sarah Lee

044

CAFÉ COOLTURA LONDYN

» LUCY MCCORMICK: TRIPLE THREAT 28.03. – 22.04. Soho Theatre, 21 Dean Street, Londyn W1D 3NE. Stacja: Tottenham Court Road. Spektakle: 19:30. Bilety: od £10 sohotheatre.com Współczesny moralitet w rytmie muzyki dubpunk. Luźna adaptacja Nowego Testamentu ubarwiona tańcem, piosenkami i sztuką absurdu. Spektakl był jednym z przebojów ubiegłorocznego festiwalu teatrów w Edynburgu. Sztuka zawiera sceny przeznaczone dla widzów powyżej 18 lat.

kino » SZTUKA KOCHANIA 31.03. Dramat, Polska. Reż. Maria Sadowska, wyst. Magdalena Boczarska, Borys Szyc, Piotr Adamczyk, Danuta Stenka, Karolina Gruszka, Artur Barciś www.odeon.co.uk Michalina Wisłocka, to bohaterka narodowa, najsłynniejsza seksuolog czasów PRL-u, walczy o wydanie książki, która na zawsze odmieni życie seksualne Polaków. W czasach socjalizmu udało jej się coś, co było wówczas nie do pomyślenia – mimo silnego oporu władzy wywalczyła powszechny dostęp do seksualnej edukacji; do wiedzy dotyczącej każdego, a objętej dotąd żelaznym tabu. Film o jej dramatycznych próbach skruszenia instytucjonalnych i obyczajowych murów to inspirujący portret zdeterminowanej rewolucjonistki. Wisłocka w interpretacji Magdaleny Boczarskiej to postać stworzona z ciekawych paradoksów – jest jednocześnie delikatna i nieugięta, wrażliwa i stanowcza, do tego bystra, przebojowa, a z wiekiem także – nieco ekscentryczna. Złagodzenie pewnych cech charakteru Wisłockiej oraz pominięcie niektórych faktów z jej życia każe się zastanowić, czy jest to uczciwy obraz bohaterki, ale przecież to w równym stopniu film o niej, co o wadze jej edukacyjnej krucjaty. Film będzie wyświetlany w sieci kin Odeon.

679-MAKIETA 3 40-63.indd 44

20/03/2017 17:58:57

045

» AQUARIUS Od 24.03. Dramat, Brazylia / Francja. Reż. Kleber Mendonça Filho, wyst. Sonia Braga, Maeve Jinkings, Irandhir Santos Emerytowana kompozytorka Clara (Sonia Braga) jest ostatnią rezydentką willi Aquarius. Odrzuca propozycję kupna nieruchomości i rozpoczyna walkę z deweloperem, który ma inne plany zagospodarowania terenu. Film uzyskał nominację do Złotej Palmy podczas ubiegłorocznego festiwalu w Cannes.

» CHIPS Od 24.03. Komedia sensacyjna, USA. Reż. Dax Shephard, wyst. Michael Pena, Dax Shephard Bohaterami filmu jest dwóch policjantów z motocyklowego patrolu kalifornijskiej drogówki. Jon i Frank muszą zmierzyć się z siejącym strach w mieście złodziejem samochodów, sadystycznym byłym kolegą ze służby.

» LIFE Od 24.03. Science fiction, USA. Reż. Daniel Espinosa, wyst. Ryan Reynolds, Jake Gyllenhaal, Rebecca Ferguson Sześcioosobowa załoga Międzynarodowej Stacji Kosmicznej znalazła pierwszy dowód życia na Marsie. Początkowy entuzjazm zamienia się w przerażenie, gdy okazuje się, że nowa forma życia jest bardziej inteligenta niż ktokolwiek przypuszczał.

679-MAKIETA 3 40-63.indd 45

20/03/2017 17:59:00

Fot. Gillian Lloyd

046

CAFÉ COOLTURA LONDYN

imprezy plenerowe » DZIEŃ MATKI W REZERWACIE 26.03. WWT London Wetland Centre, Queen Elizabeth's Walk, Barnes, Londyn SW13 9WT. Stacja: Barnes. Otwarte: codziennie 9:30 - 17:30. Bilety: dorośli £11.91, dzieci £6.55, matki wstęp wolny www.wwt.org.uk Rezerwat przyrody w Barnes, w którym swoje siedliska mają rzadkie gatunki ptaków i owadów, zaprasza do spędzenia Dnia Matki (niedziela, 26 marca) na łonie natury. Kobiety z dziećmi mają w tym dniu bezpłatny wstęp. Wśród atrakcji jest możliwość przyjrzenia się budowie gniazd przez ptaki wracające z Afryki. Rezerwat zajmuje powierzchnię 105 akrów. Po spacerze można odpocząć w kawiarni z widokiem na stawy lub popatrzeć na naturę z obserwatorium, w którym do dyspozycji odwiedzających są lornetki i lunety.

» OLLY MURS 30.03.-01.04. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £29.50

» STING

koncerty » ESTHER BENNETT 25.03. Godz. 20:30. Jazz Cafe POSK, Polski Ośrodek Społeczno – Kulturalny, 238-246 King St, Londyn W6 0RF. Stacja: Ravenscourt Park. Bilety: £9 www.jazzcafeposk.org Wspólna inicjatywa Esther Bennett i Jazz Café POSK zatytułowana „Loved & Lost” zadedykowana jest nieobecnym już wśród nas utalentowanym artystom. Wokalistka zaśpiewa utwory m.in. Natalie Cole jak również jazzowe wersje piosenek niedawno zmarłego Davida Bowi, Prince’a i George’a Michaela. Esther Bennett zebrała na ten wieczór wspaniałą grupę, w skład której wchodzą: Hannah Horton na saksofonie, Alex Curtis na fortepianie, Oli Hayhurst na basie i Winstona Clifforda na perkusji.

9-10.04. Godz. 20:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline Street, W6 9QH Londyn, Stacja: Hammersmith. Bilety: tylko ze zwrotów

» DREAM THEATER 23.04. Godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline Street, W6 9QH Londyn, Stacja: Hammersmith. Bilety: od £41

» KITARO 27.04. Godz. 20:30. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline Street, W6 9QH Londyn, Stacja: Hammersmith. Bilety: od £39.75

80S DISCO LEGENDS - FANCY, SANDRA, JOY, LIAN ROSS

28.04. Godz. 19:00. Indigo at

679-MAKIETA 3 40-63.indd 46

the O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £30.50

» IRON MAIDEN 27.05. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: tylko ze zwrotów

» DEPECHE MODE 03.06. Godz. TBC. Stadion olimpijski, Queen Elizabeth Olympic Park, Londyn E20 2ST. Stacja: Stratford. Bilety: od £40

» PHIL COLLINS 4-9.06. Godz. 19:00. Royal Albert Hall, Kensington Gore, Londyn SW7 2AP. Stacja: South Kensington. Bilety: tylko ze zwrotów

20/03/2017 17:59:03

047 » TAKE THAT

» CÉLINE DION

6-12.06. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £55

20-21.06. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £45

» ANASTACIA

» GREEN DAY

08.06. Godz. 20:30. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline Street, W6 9QH Londyn, Stacja: Hammersmith. Bilety: od £46

01.07. Godz. 13:00. Hyde Park, Bayswater, Londyn W2 2UH. Stacja: Hyde Park Corner. Bilety: od £62.50

» BLINK-182

» EVANESCENCE

19-20.07. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £29.50

13 - 14.06. Godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline Street, W6 9QH Londyn, Stacja: Hammersmith. Bilety: od £41

» NICK CAVE & THE BAD SEEDS 30.09. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £35

» LADY GAGA 09.10. Godz. 19:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £40

» EMELI SANDÉ 18.10. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £39.50

» JAMIROQUAI 24.06. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £39.50

» LITTLE MIX 26.10. i 25-26.11. Godz. 13:00, 18:00. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £27.50

» JAMES BLUNT 23.11. Godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline Street, W6 9QH Londyn, Stacja: Hammersmith. Bilety: od £43.60

» DEEP PURPLE 23.11. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £49.50

inne » IMPREZY W KLUBIE NA BALHAM 211 Balham High Rd, Tooting 25.03. Godz. 21:00 Disco Party Bilety: £10, panie do godz. 22:00. – £5 Wstęp tylko za okazaniem dokumentu tożsamości

» SHAWN MENDES 01-02.06. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £27.50

679-MAKIETA 3 40-63.indd 47

26.03. Dzień Matki w Restauracji na Balham Zaproś mamę na wyjątkowy lunch lub kolację do restauracji „Biały Orzeł” 26.03. Godz. 19:45 Eliminacje Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej Rosja 2018, Czarnogóra – Polska

20/03/2017 17:59:06

048

CAFÃ&#x2030; COOLTURA rozmowa

679-MAKIETA 3 40-63.indd 48

20/03/2017 17:59:08

049

679-MAKIETA 3 40-63.indd 49

20/03/2017 17:59:11

050

CAFÉ COOLTURA OPERA + MUZYKA KLASYCZNA

We‘ll gonna miss you, Kasper

DR JACEK KORNAK

Royal Opera House uchodziła na świecie za dość tradycyjny, a nawet konserwatywny teatr operowy. Od 2011 zaczęło się to zmieniać. Dyrektorem opery został wtedy Duńczyk Kasper Holten, który wniósł do Royal Opera House powiew świeżego powietrza. Wreszcie w Londynie mogliśmy zobaczyć produkcje czołowych europejskich reżyserów takich jak Ollé, Kušej, Herheim czy też Michieletto. Polska publiczność zapewne nie zapomni przedstawienia „Króla Rogera” Szymanowskiego, które osobiście wyreżyserował Holten. W tym miesiącu Holten wyreżyserował ostatnie przedstawienie jako dyrektor opery w Royal Opera House „Die Meistersinger von Nürnberg” Richarda Wagnera. W gruncie rzeczy jest to produkcja dość tradycyjna i z pewnością daleko tutaj do europejskiej awangardy. Holten z jednej strony po prostu opowiada historię, tak jak jest ona zapisana w libreccie. Tym co sprawia, że jest to jednak przedstawienie wybitne są szczegóły. Sama opera Wagnera jest dość dziwna, szczególnie z teatralnego punktu widzenia. To monumentalne prawie pięciogodzinne dzieło pełne niezwykłej muzyki jest komedią o średniowiecznych zawodach śpiewaczych. Jednak Holten udowadnia, że dla niego nie sztuką jest wystawić „Śpiewaków Norymberskich” nie 679-MAKIETA 3 40-63.indd 50

tylko w sposób interesujący, tak że przez cały czas z uwagą śledzimy akcję sceniczną, Holten także wydobywa z tej opery uniwersalną refleksję o roli sztuki. Reżyser ma tutaj świetne wyczucie ruchu scenicznego i rewelacyjnie przygotował śpiewaków od strony aktorskiej. Nawet drobne gestu są w tym przedstawieniu przemyślane, spójne i pełne znaczeń. Holtenowi udało się w bez pretensjonalności ukazać elementy z commedia dell'arte w dziele Wagnera. Jego produkcja jest momentami zabawna, ironiczna w swoim podejściu do tradycji, ale także nieco nostalgiczna. Opera Wagnera jest niejednoznaczna i Holtenowi rewelacyjnie udaje się uchwycić tę wielowymiarowość „Śpiewaków Norymberskich.” W jego interpretacji jest to dzieło o teatralności i jej roli w naszym życiu społecznym, politycznym, a może także i prywatnym. Mia Stensgaard przygotowała scenografię nawiązującą nieco do stylu art deco. Scena w pierwszym akcie nawiązuje do londyńskiej Freemasons' Hall. Stensgaard udało się oddać w scenografii przerysowaną, a nawet trochę duszną atmosferę elitarnych angielskich klubów. Kostiumy zaprojektowała Anja Vang Kragh. Stroje oddają pretensjonalność wielkomiejskich elit. Od strony muzycznej operę Wagnera przygotował Antonio Pappano. Pod jego batutą „Die Meistersinger von Nürnberg”

jest niezwykle bogaty. Od pierwszych taktów Pappano prowadził orkiestrę Opery Królewskiej pewnie, ale zarazem z uwagą wydobywając szczegóły Wagnerowskiej orkiestracji. Pappano ukazuje liryczne momenty w tej operze, ale także ironię zawartą w pompatycznych fragmentach. W role Hansa Sachsa wcielił się Bryan Terfel. Jest to jedna z popisowych ról walijskiego śpiewaka. Terfel wykonał ją oczywiście brawurowo. To śpiewak o dużej inteligencji wokalnej dzięki, której przedstawił Sachsa jako nieco melancholijnego mędrca, który dostrzega sztuczność świata elit i ich możliwy koniec. Mam jednak wrażenie, że głos Terfela lata swojej świetności ma już nieco za sobą. Nie da się odmówić temu śpiewakowi wokalnej charyzmy, jednak były momenty gdzie czuło się, że ten głos słabnie. Jako Walter von Stolzing wystąpił również walijczyk Gwyn Hugnes Jones. Bardzo dobrze oddał on butę młodego szlachcica. Duże wrażenie wokalną siłą i wyrazistością zrobiła Rachel WillisSorensen. Johannes Martin Kranzle był niezwykle przekonujący w roli Beckmessera. Warto również wspomnieć Allana Claytona, który wcielił się w rolę Davida. Urzekał on nie tylko pięknym, lirycznym głosem, ale także świetnym aktorstwem. „Die Meistersinger von Nürnberg” będzie można zobaczyć na deskach Royal Opera House do 31 marca. « 20/03/2017 17:59:13

051 Muzyczna wiosna Jako, miejmy nadzieję, pierwszy zwiastun wiosny ostatnio na rynku muzycznym pojawiło się sporo nowych albumów z muzyką klasyczną. Dr Jacek Kornak

Z pewnością warto zwrócić uwagę na najnowsze nagranie Thomasa Hampsona, który wspólnie z Amsterdam Sinfonietta wykonuje niemieckie romantyczne pieśni w transkrypcji na orkiestrę smyczkową. Album zatytułowany „Tides of Life” zawiera utwory Hugo Wolfa, Franza Schuberta oraz Johannesa Brahmsa. Ostatnim utworem na albumie jest amerykańska pieśń „Dover Beach” Samuela Barbera. Większości transkrypcji dokonał brytyjski kompozytor David Matthews. Na płycie wydanej przez Channel Classics te delikatne pieśni nabierają większego dramatyzmu, ale zarazem zachowują swój intymny charakter. Hampson nie tyle wykonuje te utwory, co przeistacza każdą z tych pieśni w osobną historię pełną niezwykłych szczegółów, ale przede wszystkim wciągającą. Hampson potrafi odkryć w każdej z tych pieśni emocjonalną głębię. W jego głosie nie ma operowej przesady, dominuje za to liryzm i nostalgia. Bułgarska gwiazda operowa Sonya Yoncheva w ostatnich latach szturmem podbiła najważniejsze teatry operowe na świecie, występując między innymi w Nowym Jorku, Wiedniu, Londynie czy też Berlinie. Ostatnio Sony Classical wydało jej album „Handel”. Album ten nieco zaskakuje, gdyż fani Yonchevy zapewne oczekiwali nagrania z jej najlepszymi partiami operowymi, a zamiast tego otrzymaliśmy dość kameralne nagranie barokowych arii. Jednak jest to bardzo ciekawe nagranie gdyż Yoncheva nie próbuje kopiować barokowej techniki wokalnej, a zamiast tego śpiewa utwory Handla w XIX-wiecznej manierze. Jej Handel 679-MAKIETA 3 40-63.indd 51

przypomina bardziej bel canto niż barok, ale dzięki temu uzyskuje unikatowy charakter. Arie z Juliusza Cezara, Alciny, Teodory czy też Rodelindy mają wyraziste pełne brzmienie. Nagle te dość często wykonywane utwory Handla nabierają nowego, świeżego brzmienia. Kolejnym niezwykle interesującym albumem wydanym przez Sony Classical jest „Sacred Duets” Nurii Rial oraz Valera Sabadusa z towarzyszeniem Kammerorchester Basel. Rial i Sabadus to młodzi artyści, którzy znaleźli sposób na wkroczenie na rynek muzyczny nie poprzez nagrywanie znanych utworów, ale poprzez odkrywanie zaginionych pereł baroku. Oboje dysponują delikatnymi, elastycznymi głosami, które nie tylko świetnie pasują do włoskiego repertuaru z końca XVII oraz początku XVIII wieku, ale także ich głosy pięknie splatają się w niezwykle słodkich duetach. Utwory na tym albumie reprezentują okres transformacji we włoskiej muzyce. Wciąż wyraźnie słychać tutaj tradycję madrygałów, ale arie i duety stają się bardziej dramatyczne, często przypominając utwory operowe. Na albumie znajdziemy prawie kompletnie

nieznane utwory z oratoriów Scarlattiego, Porpory, Bononciniego, Lottiego, Gabrieliego, Pasquinniego, Torelliego, Colonny oraz Caldary. Ciekawostką jest utwór otwierający album duet „Al serto le rose”, który pochodzi z zapomnianego oratorium Alessandra Scarlattiego „San Casimiro, re di Polonia”. Gidon Kremer wydał właśnie drugi album z utworami Mieczysława Weinberga. Najnowsze nagranie wytwórni ECM zawiera cztery kameralne symfonie Weinberga oraz jego kwintet fortepianowy w aranżacji na fortepian, orkiestrę smyczkową oraz perkusję. Weinberg dopiero niedawno został na nowo odkryty. W czasie ostatnich lat jego opery, utwory orkiestrowe oraz kameralne, ukazują się na deskach najważniejszych sal koncertowych w Europie. Jego symfonie kameralne to jedne z ostatnich kompozycji, jakie Weinberg napisał przed śmiercią. Te późne dzieła mają swoiście intymne brzmienie. Symfonie te wydają się bardzo osobistą opowieścią świadka XX wiecznej historii. Orkiestra Kremerata Baltica ma bogate delikatne brzmienie. To w zasadzie grupa solistów, która świetnie wydobywa szczegóły orkiestracji Weinberga. « 20/03/2017 17:59:14

052

CAFÉ COOLTURA COOLTURA FESTIVAL

Morliny o Co o

Komplet publiczności w O2 Shepherd’s Bush Empire bawił na kolejnym festiwalu tygodnika Cooltura. Widzowie zgotowali szczególnie ciepłe przyjęcie zespołowi IRA, który świętował swoje 30-lecie. Publiczność bawiła się także przy największych przebojach Kasi Kowalskiej i Cleo. « 679-MAKIETA 3 40-63.indd 52

20/03/2017 17:59:18

o oltura Festival 2017

679-MAKIETA 3 40-63.indd 53

ZdjÄ&#x2122;cia: Artur Kula-Jabba, Artur Grzanka, Andrzej Czechowicz

053

20/03/2017 17:59:22

054

CAFÃ&#x2030; COOLTURA cooltura festival

679-MAKIETA 3 40-63.indd 54

20/03/2017 17:59:25

055

679-MAKIETA 3 40-63.indd 55

20/03/2017 17:59:28

056

CAFÉ COOLTURA KSIĘGARNIA Redaguje PIOTREK DOBRONIAK

Migranci, migracje

Do jakich krajów migruje najwięcej ludzi? Czy kobiety migrują rzadziej niż mężczyźni? Czy walka z przemytnikami wpływa na zmniejszenie migracji? Czy imigranci są zagrożeniem dla europejskiej gospodarki? Czy wydalanie cudzoziemców to w demokracji normalna praktyka? Czy emigracja oznacza dla Polaków awans społeczny? To tylko kilka z pytań, na które odpowiadają autorzy tej małej, przystępnej książki. Są nimi specjalistki i specjaliści różnych dziedzin – socjologii, antropologii, ekonomii, prawa – którzy od wielu lat prowadzą badania dotyczące migracji na świecie. Kilkadziesiąt krótkich tekstów

zawiera mnóstwo konkretnych danych – liczb, faktów i dat – popartych rzeczowym i klarownym komentarzem. Książka rozwiewa wiele wątpliwości związanych z migracjami i pozwala lepiej zrozumieć to zjawisko zarówno w skali europejskiej jak i globalnej. «

Wiosna

Bundesliga

Futbonomia

Po jesiennej nostalgii i zimowym oczekiwaniu w życiu Karla Ovego Knausgårda rozkwita szczęście. Oto jego czwarte dziecko, córka, z myślą o której stworzył cykl „Cztery pory roku”, ma już trzy miesiące. Czterdziestosześcioletni ojciec odczuwa jednak ulotność tych chwil i – by ocalić je od zapomnienia – wykorzystuje swój talent…

To nienaszpikowana datami, nazwiskami i pustymi liczbami historia niemieckich rozgrywek piłkarskich. Ta opowieść sięga znacznie głębiej – do samego wnętrza ligi. I pokazuje ją oczami człowieka związanego z nią od momentu jej założenia.

Wydaje się, że o współczesnym futbolu – rozkładanym codziennie na czynniki pierwsze – wiemy wszystko. Simon Kuper ze Stefanem Szymańskim udowadniają, że to tylko pozory. Spoglądając na piłkę z perspektyw, o których wcześniej nikt nawet nie pomyślał, dochodzą do rewolucyjnych wniosków.

679-MAKIETA 3 40-63.indd 56

20/03/2017 17:59:32

057 Nowa odyseja

Haszema al-Soukiego, skromnego informatyka pracującego w wodociągach w Damaszku, trudno nazwać buntownikiem, ale i tak funkcjonariusze Baszszara al-Asada zamknęli go w katowni reżimu. Po wyjściu z więzienia al-Souki emigruje z Syrii do Egiptu. Stamtąd samotnie przedostaje się na Sycylię. Płynie sam, bo boi się o rodzinę – niedługo przed jego przeprawą statek tego samego szmuglera idzie na dno wraz z 300 migrantami. Pierwsze kroki w Europie są trudne, po zejściu ze statku al-Soukiego wita komitet Frontexu, który zamiast uścisku dłoni oferuje ludziom strzał

z termometru w czoło. Nowa Odyseja to historia Haszema i jemu podobnych migrantów, zmuszonych przez wojnę, głód i nędzę do porzucenia starego, bezpiecznego i spokojnego życia. Itaka nie jest jednak dla nich. «

Czas przeszły niedoskonały

Wybuchowa osiemnastka

Kobiety ciężkich obyczajów

Damian Baxter jest bogaty. Bardzo bogaty. Oraz umiera. Żyje samotnie w wielkim domu w Surrey, gdzie opiekują się nim szofer, lokaj, kucharka i pokojówka. Oprócz stanu zdrowia, dręczy go sprawa, która w miarę upływu tygodni staje się coraz bardziej paląca: kto ma zostać dziedzicem jego fortuny?

Wymarzone wakacje Stephanie Plum okazały się jednym wielkim koszmarem. Nie dość, że wraca z Hawajów sama, to jeszcze samolotem, w którym rozlegają się chrapliwe dźwięki kogoś przypominającego Wielką Stopę. Co gorsza, jej współpasażer nie pojawił się po międzylądowaniu w L.A. i leży martwy w kontenerze na śmieci.

Kalina ma na głowie maleńkie dziecko, nowego partnera i jego podstępną byłą żonę, a także ciężar ukrywanych przez lata rodzinnych sekretów. Kim była Luiza? Czy naprawdę była luksusową prostytutką i uwiodła męża własnej córki? Jak bardzo podobna do prababci jest Kira?

Więcej na:

BookTO.pl

679-MAKIETA 3 40-63.indd 57

20/03/2017 17:59:38

058

CAFÃ&#x2030; COOLTURA FILM

679-MAKIETA 3 40-63.indd 58

20/03/2017 17:59:38

059

679-MAKIETA 3 40-63.indd 59

20/03/2017 17:59:41

060

CAFÉ COOLTURA Wielka Brytania od kuchni

Od niedawna porównuję polską gastronomię z brytyjską i z żalem stwierdzam, że to jeszcze długa droga przed nami. Więcej mamy w Polsce utalentowanych kucharzy niż gotowych na nich gości. Chciałoby się, żeby polski gość restauracyjny niczym nie różnił się od angielskiego, ale niestety w porównaniu wypadamy miernie.

Sosik palce lizać! 679-MAKIETA 3 40-63.indd 60

20/03/2017 17:59:45

061 Sergiusz Hieronimczak sergiusch72@yahoo.co.uk

Ten socjalizm wciąż gdzieś w naszym narodzie siedzi i nie chce popuścić za nic. Poza tym Polacy nie mają pieniędzy, aby wydawać je w restauracjach i nie mają czasu, bo gonią za mamoną, bo nie starcza od 1-go do 1-go. Oficjalnie Polska to wspaniale rozwijająca się gospodarka, ale...? Gastronomicznie jesteśmy daleko. Imprezujemy od okazji do okazji i to raczej przy tradycyjnie zastawionym stole z reliktami typu zraziki i de volaie. Kucharz może przejść samego siebie w staraniach, aby było wykwitnie, a i tak na koniec usłyszy: „sosik palce lizać!”. Sosik, dodatek do potrawy, klucz nadający mu charakterystykę, zamknięcie dania, to określenia jakim powinien hołdować zjadacz. Zalewanie jedzenia sosem, poza pewnymi wyjątkami typu pyzy czy kopytka, to zaraza z którą walczę ja i kilku moich przyjaciół kucharzy. Idea sosu jest bardzo prosta: ma on poprawiać smak, dodawać jedzeniu zapachu. Zazwyczaj jest to forma płynna lub pół płynna, ale zawsze dodatek drugorzędny, ot, taki bohater drugiego planu. Sos często używany był przez naszych przodków do maskowania wątpliwej świeżości produktów na talerzu. Dopiero z czasem stał się sztuką samą w sobie. Historia i rozwój sosów to potężne zagadnienie wymagające dłuższej lektury. Dzisiaj skupić się chcę na podstawach. Zgodnie z kanonem francuskim mamy pięć podstawowych baz które tworzą tzw. Grandes Sauces. Dwa pierwsze zaliczamy do najstarszych i stanowią bazę do wielu innych. Są nimi Bechamel i opisywany niedawno Mayonnaise. Trzy pozostałe to Velute, Brune, Blonde. Te pięć podstaw stanowią podstawę wielu tradycyjnych sosów. Warto jednak dodać, że współczesne granice w kuchni zostały przesunięte znacznie dalej. Osobiście uważam, że kanon istnieje w każdym zawodzie i tym dla mnie zawsze były te podstawowe 5, potem to już jest zabawa, twórczość, wyobraźnia. Kuchnia klasyczna podzieliła się na dwa obozy, jeden wg Słynnego Carema drugi wg. nie mniej słynnego Escoffiera. To taki stary i nowy testament kuchni klasycznej. Tak jak poznanie biblii daje wiedzę teologiczną, tak poznanie dokonań tych dwóch panów daje wiedzę gastronomiczną. 679-MAKIETA 3 40-63.indd 61

Dzisiaj krótko o sosie beszamelowym. Wszyscy doskonale go znają, bo używany jest do lazanii. Jego zastosowanie jest jednak dużo bardziej zaawansowane i szlachetne. Są cztery teorie powstania sosu beszamelowego. Pierwsza mówi, że wszedł on na salony dzięki Katarzynie Medycejskiej, która wraz z zamążpójściem za księcia Orleanu, późniejszego króla Francjii Henyka II dostarczyła na dwór francuski włoskich kucharzy, a oni przywieźli do śmierdzącego Paryża sosik ze słonecznej Italii. Druga wersja należy do Księcia Filipa De Mornay (1549-1623), który dzięki swej pasji do gotowania jest twórcą takich klasyków jak sos Mornay, sos Chasseur, sos Lyonnaise.

Sos beszamelowy Składniki: Masło 150g Mąka pszenna 150g Mleko ok. 2 litry Cebula 1 duża 10 goździków Liść laurowy Sól do smaku Sposób przyrządzenia: Surową całą cebulę szpikujemy goździkami, wkładamy do rondla z mlekiem, dodajemy liść laurowy i bardzo powoli doprowa-

Według tej teorii sos beszamelowy jest prostą wariacją sosu Mornay. Trzecia teoria przywołuje Markiza Ludwika de Bechamel (1603-1703) finansisty na dworze Króla Ludwika X IV. Piastował on tam honorową funkcję Majordomusa. Pierwotnie sos wynaleziono jako nowy dodatek do dań z suszonego dorsza. I choć nie ma żadnych dowodów na taki przebieg narodzin beszamelowego sosu, to ta historia wydaje się być najbardziej wiarygodna. W powiązaniu z poprzednią teorią pozostaje osoba, która prawdopodobnie była pomysłodawcą nazwy. Był nim kucharz Ludwika XIV Pierre de la Varenne autor: „Le Cusinier Francois”, która to pozycja stanowi fundament klasycznej kuchni francuskiej. Sos beszamelowy jest tam jedną z pozycji. «

dzamy do wrzenia. Gdy mleko się zagotuje zestawiamy z palnika i odstawiamy na bok aż ostygnie do temperatury pokojowej. Pozostawiamy liść laurowy i cebulę z goździkami, aby mleko nabrało aromatu. Gdy mleko będzie gotowe wyjmujemy naszpikowaną goździkami cebulę i liść laurowy. W drugim rondlu mieszamy masło i mąkę na gazie tak długo, aż będzie miało konsystencję mokrego piasku na plaży. Uwaga, aby nie przypalić! Następnie zmniejszamy gaz i małymi partiami dodajemy zinfuzowane mleko intensywnie mieszając drewnianą łyżką. Dolewamy tyle mleka ile nam potrzeba, w zależności czy sos ma być gęsty np. do lazanii lub rzadki do makaronu. Gotujemy jeszcze chwilę i gotowe. Sos nie może mieć grudek!

20/03/2017 17:59:50

062

CAFÉ COOLTURA zdrowie i uroda Zdrowa dieta i suplementy

Zadbane dłonie twoją wizytówką

Dłonie obrazują twoje życie oraz to jak dbasz o własne ciało i skórę. Ta część ciała starzeje się znacznie szybciej niż twarz – na dłoniach szybko pojawiają się przebarwienia, plamy, krostki, a nawet zmarszczki. Aby nasze dłonie długo wyglądały młodo i pięknie należy szczególnie o nie dbać. Oto kilka wskazówek jak pielęgnować dłonie zwłaszcza podczas mroźnej, zimowej pory.

Masaż rąk

Aby pobudzić krążenie w rękach, należy nałożyć na siebie wewnętrzne strony dłoni, a następnie nie odrywając rąk wykonywać koliste ruchy, podobne do mycia rąk. Taki masaż nie tylko pobudza krążenie, ale także ogrzewa ręce i wpływa korzystnie na poprawę kolorytu skóry. Warto wybrać się salonu masażu, który zadba o Twój relaks oraz wykona profesjonalny masaż dłoni oraz zabieg pielęgnacyjny ze specjalnymi preparatami regenerującymi, jak np. maseczką parafinową.

Domowe SPA dla dłoni

Jak wiadomo, nasza skóra regeneruje się 679-MAKIETA 3 40-63.indd 62

najlepiej w nocy. Zanim pójdziesz spać, nasmaruj ręce wazeliną lub bogatym kremem nawilżającym, następnie nałóż bawełniane rękawice. Możesz je kupić w sklepie chemicznym bądź drogerii. Będziesz pod wrażeniem, jak po nocy twoje dłonie staną się niesamowicie miękkie i delikatne. „Taka nocna kuracja to doskonałe zabezpieczenie skóry przed zimowymi mrozami. Domowe zabiegi spa są nieocenionym uzupełnieniem pielęgnacji dłoni” – mówi Agnieszka Owczarek, ekspertka ds. piękna z firmy Noble Health.

Rękawiczki zimą i … latem

Skóra na dłoni jest cienka i delikatna, dlatego należy dbać o nią ze szczególną ostrożnością. Chroń swoje ręce przed kurzem, zanieczyszczeniami środowiska i reakcjami chemicznych. Ne zapomnij zakładać gumowych rękawiczek podczas pracy w domu, zwłaszcza podczas zmywania naczyń. Mroźne pogody sprzyjają odmrożeniom, zaczerwienieniom dłoni, dlatego przed wyjściem z domu nie zapomnij wziąć rękawiczek!

Pamiętaj, aby jeść pokarmy bogate w witaminy B, C i E w celu wzmocnienia paznokci. Kolagen to białko podporowe skóry, włosów i paznokci, które zapewnia im odpowiednią sprężystość. Organizm produkuje 100% kolagenu tylko do 25 roku życia. Naturalny kolagen rybi zawarty w preparacie Collagen By-Health uzupełnia niedobory kolagenowe oraz wzmacnia skórę, włosy i paznokcie. Zawiera największą na rynku dawkę kolagenu rybiego. Preparat hamuje proces starzenia się skóry i likwiduje przebarwienia. Witaminy C i E oraz wyciąg z winogron zawarte w nutrikosmetyku wzmacniają działanie preparatu. Collagen By-Health wzmacnia rozdwajające się paznokcie i zapewnia dłonią odpowiednie odżywienie, bardzo potrzebne w sezonie zimowym. „Częste zmiany temperatury, mrozy powodują pękanie naskórka dłoni oraz ich szorstkość. Odpowiednia ochrona od wewnątrz pozwala na uzyskanie pięknego wyglądu rąk oraz mocnych paznokci mimo niesprzyjającej aury” – dodaje Owczarek z Noble Health.

Ustaw dobrze computer

Położenie monitora, klawiatury i myszy, mogą mieć wpływ na kondycję twoich rąk. Notorycznie wykonywane ruchy, takie jak pisanie i klikanie myszką, mogą doprowadzić do zmęczenia, bólu rąk, a nawet stanów zapalnych takich jak zespół mięśni nadgarstka. Upewnij się, że twoja mysz jest wygodna i że klawiatura jest ustawiona na odpowiednim poziomie – 90 stopni to prawidłowy kąt zgięcia ręki w łokciu. Czy wiesz, że posługiwanie się myszką przez 6 godzin obciąża palce porównywalnie do obciążenia nóg podczas 40-kilometrowego marszu? Ważnym elementem pracy przy komputerze jest posiadanie żelowej podkładki pod myszkę, dzięki czemu nadgarstek jest ułożony w wygodnej pozycji. Warto w ciągu dnia robić sobie krótkie przerwy od komputera i wykonywać proste ćwiczenia – pokręć dłońmi, zaciśnij i rozprostuj palce. Lepiej jest zapobiegać uszkodzeniu skóry niż próbować je naprawić. Dlatego pielęgnacja rąk jest bardzo ważna dla estetyki, jak i naszego zdrowia. Pamiętaj, że piękne, zadbane i delikatne ręce są twoją wizytówką. Portal-prasowy.pl

20/03/2017 17:59:52

063

Zadzwoń i zapytaj

O OGŁOSZENIE

RAMKOWE 020 8846 3614

679-MAKIETA 3 40-63.indd 63

20/03/2017 17:59:53

064

OGŁOSZENIA drobne

jak zamieścić

ogłoszenie UWAGA! Ogłoszenia przyjmowane są do PONIEDZIAŁKU DO GODZ. 9.00. Ogłoszenia przesłane po godzinie 9.00 opublikowane będą w następnym wydaniu Cooltury (decyduje godzina otrzymania ogłoszenia przez redakcję, w związku z tym prosimy o wcześniejsze wysyłanie ogłoszeń).

sms

81616

Koszt ogłoszenia £1 + standardowa opłata operatora Wpisz: CL (spacja) kod (spacja) treść ogłoszenia. Przykład: CL 01 Wynajmę pokój... 079 111X111X Koniecznie podaj numer telefonu w treści smsa taki sam jak ten z którego wysyłasz!

mieszkania do wynajęcia SMS:

81616 KOD: 01

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 68

Wynajmę pokój dwuosobowy na Putney / Barnes (SW15). Dom jednorodzinny, pełne wyposażenie, duża kuchnia, dwie łazienki. Darmowy parking. Internet. £150/tydzień + 2 tyg. depozytu. Rachunki wliczone. Tel. 07746970571, 07833667493

Kody działów: CL 01 CL 02 CL 03 CL 04 CL 05

mieszkania wynajmę mieszkania szukam praca dam praca szukam kupię

internet

CL 06 CL 07 CL 08 CL 09

sprzedam auto-moto randka w ciemno inne

cooltura.co.uk

Uwaga! Ogłoszenia drobne (£1) reklamujące jakąkolwiek działalność usługową lub handlową, nie będą zamieszczane. Ten typ ogłoszeń można zamieścić, jako ogłoszenie ramkowe (szczegóły poniżej), kontaktując się z DZIAŁEM MARKETINGU.

ramkowe

(usługi)

Telefonicznie:

020 8846 3614 lub online: cooltura.co.uk (postępuj według instrukcji)

Uwaga!

Ramka do 25 słów

£ 25 +vat

Promocja internetowa zamieść ogłoszenie online i otrzymaj dodatkowy rabat nawet do 40%

Warunki:

1. Wszystkie ogłoszenia drobne przyjmowane są do poniedziałku do godziny 15.00. Każde ogłoszenie wysłane po tej godzinie zostanie zamieszczone w następnym numerze. 2. Ogłoszenia wysłane z innego numeru niż podany w ogłoszeniu zostaną odrzucone, ogłoszenia napisane drukowanymi literami zostaną odrzucone (OPŁATA ZA OGŁOSZENIE NIE PODLEGA ZWROTOWI). 3. Dopuszczalna długość ogłoszeń drobnych to 160 znaków. 4. Gdy treść ogłoszenia jest obraźliwa lub przekracza zasady powszechnie przyjętych norm społecznych, redakcja zastrzega sobie prawo do nie umieszczania ogłoszeń. Prosimy o prawidłowe podawanie numerów telefonów. W przypadku podania niepełnego numeru (czyli zawierającego mniej niż 11 cyfr) ogłoszenie nie zostanie wydrukowane. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i zastrzega sobie prawo do ich skracania oraz do nie umieszczania bez podawania przyczyny. 5. Wszelkie ogłoszenie dot. usług towarzyskich nie będą zamieszczane. 6. Ogłoszenia (szczególnie te przesłane SMS-em) drukowane są w oryginalnej treści i pisowni.

679-MAKIETA 4 64-87.indd 64

> Blackhorse Rd/Walthamstow Pok dwuosobowy w czystym spokojnym domu z ogrodem duza wyposażona kuchnia 2 toalety, prysznic i internet £150 + depozyt 07921528218 > Bounds Green, N22 8NW, 3

bed flat - £1590/mies. 3 podwojne sypialnie, osobno salon, lazienka z wanna I toaleta, kuchnia. Dostepny od 22/02/17. 02088851890.

> Brentford Pokoj jedynka do wynajecia dla kobiety na Brentford. Blisko przystanki autobusowe 07702741068 > Duża dwójka w spokojnym regularnie sprzątanym domu. W domu znajduje sie: prysznic i osobna druga łazienka z wanna, ogrod, darmowy parking, szybki internet 07722331313 > East Acton wynajmiemy dużą jedynkę z TV na East Acton. Spokojny i czysty dom. Preferowane kobiety. Płatne co 2 tyg.+ 2 tyg. depozytu. £135 tyg. Proszę dzwonić po 7pm 07491070416 > Enfield, EN3 4BE, 4 Bed House, £1650/mies + rachunki.4 sypialnie, kuchnia z salonem, lazienka, ogrod. Dostepny od 03/03/17. 02088851890. > Enfield, EN3 5QD,Studio, £760/ mies + rachunki,salon z sypialnia, osobna kuchnia, lazienka z wanna. Dostepne od 15/03/17.

02088851890.

> Greenford jedynka do wynajęcia w zadbanym, spokojnym mieszkaniu 07752112268 > Jedynka do wynajęcia. dobra lokaliz blisko metra busy sklepy wifi. rach. wlicz. Kontakt po 19. Tel 07919157265 > Ladna duza dwójka w spokojnym regularnie sprzątanym domu. W domu prysznic i osobna druga łazienka z wanna, duży ogród, darmowy parking. Szybki internet 07722331313 > Norbury duza dwojka ze storage w spokojnym czystym, domu. Przy pokoju znajduje sie: prysznic i osobna druga łazienka Szybki internet 100MB/s. Niedaleko stacji Norbury. 07722331313 > Palmers/Wood Green (N13 4TJ). Duzy pokoj dla 1 os. w domu z ogrodem. Blisko Bowes Park i Bounds Green. £490 pm. + oplaty ok. £95 pm. Miesiac depozytu. Wyslij SMS oddzwonie 07510828525 > Perivale Wynajmę duży pokój na Perivale dla jednej osoby 110£ za tydzień. Internet i rachunki wliczone. Depozyt za 2 tyg. Dostepny od zaraz 07809749401 > Perivale Wynajmę duży pokój na Perivale dla jednej osoby 110£. Internet i rachunki wliczone. Depozyt za 2 tyg. Dostepny od zaraz. 07809749401 > Perivale Wynajmę duży pokój na Perivale dla jednej osoby 110£. Internet i rachunki wliczone.

20/03/2017 18:09:14

065 Depozyt za 2 tyg. Dostepny od zaraz. 07809749401

> Seven Sisters, N17 6EE, Pokoj jedynka £95/tyg + rachunki za gaz i prad do podzialu z lokatorami. Dostepny od zaraz. 07436792779. > Southall 2 pokoje do wynajęcia od zaraz na Southall bardzo blisko Hayes (1-110f ,2-135f) czysto, ciepło, mało lokatorów, 2 łazienki, dobra lokalizacja. 07889799978 > Southall 2 pokoje na Southall zaraz przy Hayes (costco, Tesco) UB2 5ET (1-110f, 2-135F) ze wszystkimi rachunkami czysto, ciepło, mało lokatorów. prosze dzwonić 07889799978 > Stockwell, wynajmę miejsce w pokoju dla mężczyzny Tel.07940186730 > Streatham wynajmę od 1 Kwietnia .. pokoje jedynke i dwojke na Streatham. Cenisz sobie spokój zadzwoń. Dokładniejsze dane telefon; 07706651597, 07858113922 > Tottenham - Pokoj dwojka dla jednej osoby w cenie £105 plus prad i gaz - dom z ogrodem , mala kuchnia , lazienka z wanna 07756340316. > Tottenham Hale N17 wynajme duza dwójkę 150 f lub jako jedynkę 125f w spokojnym domu z ogrodem możliwość podłączenia internetu depozyt 2 tygodni 07884210262 > Tottenham Hale pokój dla pary duży blisko metra Tottenham Hale

679-MAKIETA 4 64-87.indd 65

Victoria pociąg Bruce Grove Ewa 07466571679 Piotr 07745743334 ł130 tydz dobra komunikacja ogród zapraszam osoby lubiące spokój .Holcombe Road n17

> Tottenham N17 8EE, Pokoj dwojka, £120/tydz plus prad i gaz do podzialu. Dom z ogrodem, duza kuchnia, lazienka z wanna, internet. 07756340316. > Wembley Park Pokoj do wynajęcia dla dziewczyny w domu z ogrodem. Dobra lokalizacja, 10 min do stacji metra Wembley Park. Wszystkie rachunki wliczone, WiFi, dwie lazienki. 07580005912 > Wembley Park Pokoje do wynajęcia okolica Wembley Park. Wysoki standard. Kontakt pod nr 07944307263 > Wood/Palmers Green (N13 4TJ). Duzy pokoj dla 1 os. w domu z ogrodem. Blisko Bowes Park i Bounds Green. £490 pm. + oplaty ok. £95 pm. Miesiac depozytu. Wyslij SMS oddzwonie 07510828525 > Wood Green, N22 5QE, Pokoj duza jedynka, £120/tydz plus prad i gaz do podzialu z lokatorami. Wspolna kuchnia , lazienki , ogrod. Dostepny od zaraz. 07436792779. > Wood Green, N17 6RU, Pokoj bardzo duza jedynka £125/tyg + rachunki za gaz i prad do podzialu z lokatorami. Dostępna od zaraz. 07436792779. > Wood Green, N17 7QX, Pokoj dwojka £150/tyg + rachunki za gaz do podzialu z lokatorami, reszta rachunkow wliczona w cene pokoi

20/03/2017 18:09:14

066

OGŁOSZENIA drobne

.Wspolna kuchnia, lazienka. 0208 885 1890.

> Wood Green, N22 5QE, Pokoj

Poszukujemy stolarza z doświadczeniem do produkcji okien i drzwi na Wembley HA0 Kontakt 07932606160 Andrzej.

duza jedynka £120/tyg + rachunki za gaz i prad do podzialu z lokatorami.Dostepny od zaraz. 07436792779.

praca dam

SMS:

81616 KOD: 03

cooltura.co.uk

Praca dla sprzedawcy - branża budowlana (okna drzwi meble). Kontakt: 07958722342

> Poszukujemy doświadczonej osoby do zawieszania Venetian blinds, Roller blinds , poles, tracks mob:07500979019

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 68

> Promocja Perfum w Domu

Brytyjsko-Polskie Centrum Medyczne poszukuje bardzo dobrze wykształconych fizjoterapeutów w ortopedii i medycynie sportowej. PNF min. podstawowy Rejestracja HCPC Londyn . Kontakt: klinikaorto@ interia.eu

5 star hotel is looking for Room Attendants (Housekeeping Department). Permanent, full time employment offered. Communicative level of English is required. If interested, contact Natasha 02073002289.

Zatrudnimy sprzedawcę powierzchni reklamowej i czasu antenowego. Tel. 07958722342

Firma Greenmark poszukuje lakiernika do stolarni na Wembley HA0 Kontakt 07810808838 Marek

679-MAKIETA 4 64-87.indd 66

> Perfume promotions in department stores. Dziewczyny i chłopcy do promocji perfum w sklepie handlowym. Komunikatywny angielski wymagany. Paul pborekhall@aol.com > Witam serdecznie, poszukuje pracy na sprzątaniu biur i domów prywatnych, mam doświadczenie. Płatna co tydzień. Pozdrawiam 07584328987

szukam pracy jako opiekunka w Luton, posiadam doswiadczenie i kurs pierwszej pomocy. Zainteresowanych prosze o kontakt 07448576504.

> Poszukuję pracy jako opiekunka do osoby starszej, potrzebujacej pomocy w zajęciach codziennych. Mam 15 letnie doświadczenie w

> Cukiernik - pasty chef w

Oxfordshire przy produkcji fruitcakes. £10 na godz. Pokoj £85 z rach. Komunikatywny angielski i doswiadczenie wymagane CV rzeslac mailem. eclpraca@tiscali. co.uk

> Ulotki!! Poszukuje od zaraz

Londynie. 07523699661

> Elektryk- Hydraulik z 12 letnim doswiadczeniem w angielskiej firmie z wlasnymi narzedziami i vanem .Certyfikaty NICEIC i GAS SAFETY.Tel07707717053

Handlowym. Wymagany komunikatywny jezyk angielski i czarny biznesowy ubiour. Prosimy o kontakt. pborekhall@aol.com

dziewczyn do roznoszenia ulotek Wimbledon, Raynes Park, Sutton. Oferty tylko od uczciwych I sumiennych osób proszę tel. 07946883439

> Szukam Aupair lub opiekunki do

> Potrzebna pani do sprzatania w

tel.07925421799.

> Promocja perfum w domu

narzedziami szukaja pracy

02087267871

> Solidny tynkarz i Ogolnobudowlaniec szuka pracy.

2 dzieci oraz psa, 2-3 popoludnia w tyg od 3:30-6:30/7: pomoc w odb. ze szkoly, zaprowadzanie na zajecia, urodziny itd. Plus 2-3 wieczory w tygodniu od 7:30-11:30 jak wychodze. Gwarantuje 8-10 godz. w tygodniu plus wiecej godzin. j. szeluk@gmail.com

> Praca. remonty. dobud. strychy. kuch. lazienki. Narzędzia / doświadczenie konieczne 07827492749 > Kelnerka do Café w Oxfordshire.

£8 na godz + napiwki. Pokoj podwojny £35 z rach. Wymagane prawo jazdy. Pracodawca oplaca paliwo i ubezpieczenie. CV przeslac mailem. eclpraca@tiscali.co.uk

> Zatrudnię do piekarni cukiernika i piekarza, Bexhill on Sea TN39 5AE tel. 07415000895 > Poszukuje osob chętnych do sprzątania. Stawka £7,50/h Okolice South Woodford / Wanstead ale nie tylko. Kontakt Magda 07507064163 > Piekarz na obrzech

Londynu.£10 na godz. 2 tyg dniowki-2 tyg nocki. 45 godz tygodniowo. Komunikatywny angielski. Pomoc z zakwaterowaniem. CV przeslac mailem. eclpraca@tiscali.co.uk

okolicach Fulham SW. 07756986395

> Plastrarze z wlasnymi handlowym. dziewczyna lub chłopak z komunikatywnym angielskim praca od 10.30 do 19 (1 godz lunch + 30min przerwy) prosimy o kontakt pborekhall@aol.com

gwarantujemy wysoka jakosc i

> Promocja Perfum w Domu Handlowym. Wymagany komunikatywny jezyk angielski i czarny biznesowy ubiour. Prosimy o kontakt. pborekhall@aol.com

wykonuje stolarke meblowa szafy,

> Full or part Time hairdresser to work in salon in tooting telephone Vera at salon 02086725619 or mobile 07813484218 > Ulotki!! Poszukuje od zaraz

dziewczyn do roznoszenia ulotek-Wimbledon, Raynes Park, Sutton. Oferty tylko od uczciwych I sumiennych osob prosze, tel.07946883439

praca

czystosc Marcin 07515464677

> Stolarz szuka pracy na cene kuchnie, unity tv ,regaly , sprey ,schody itp. Workshop tel.07988683016

> Kompleksowe łazienki i hydraulika: piece + certyfikat, ogrzewanie podłogowe itp. Kent Londyn (poludnie) i okolice. Tel.07889523082 Robert

> Plastrarze z wlasnymi narzedziami szukaja pracy gwarantujemy wysoka jakosc i czystosc Marcin 07515464677

szukam

SMS:

81616 KOD: 04

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 68

> Elektryk 14 lat w UK. Instalacje zgodne z 17 Edition. Fuseboxy. Automatyka HW CH. Certyfikat NICEIC. Referencje. Insurance Policy.

> Witam mam na imie Magda

Szuka pracy. Pawel 07469234481

20/03/2017 18:09:15

067 sprzedam SMS:

81616 KOD: 06

> Dojrzaly mezczyzna pozna towarzysko mila pania w celu milego spedzania czasu. Wiek pani

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 54

bez wiekszego znaczenia. Tel 07938231970

Sprzedam dobrze prosperującą Polską restaurację w zachodnim Londynie ,więcej informacji pod numerem tel 07466693826

> Sprzedam dom z garażem 160m² dz.650m² stan developer. 10 km od centrum Warszawy t: +48505082490 e:hannach@op.pl > Duzy słownik naukowo techniczny GB 07523510272 > Sprzedam 3 nowe regały sklepowe o wym. 2/125 tanio 0 7783022040

auto-moto zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 68

Pomoc drogowa 24h/7. Skup, sprzedaż i złomowanie aut, darmowe holowanie powypadkowe, MOT. Paweł 07727244856

randka

zdrowie i uroda zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 68

Zapraszam do nowo otwartego gabinetu medycyny naturalnej w Bedford. W ofercie: świecowanie / konchowanie uszu, stawianie baniek, starosłowiański masaż brzucha, porady i zabiegi bioenergoterapeutyczne, masaż Reiki. Konsultacje po wcześniejszej rezerwacji tel. 07583422340 tomekjurewiczoles@ yahoo.com

usługi różne zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 68

w ciemno SMS:

81616 KOD: 08

cooltura.co.uk

zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 68

> Attractive educated young man 32 years Would like to meet good looking well spoken lady 25-30 years young. 07542573728 > 42 latek szukam kobiety dziewczyny do spotkan 07772387104 > Chetnie poznam inteligetna

szczupla pania lubiaca podroze samochodem i nie tylko...do 54 lat 07933889189

> Szukam normalnej kobiety. Kawaler 40 lat. 07503108443 > Witam szukam dyskretna kobiete z zach Londynu 07732432389

679-MAKIETA 4 64-87.indd 67

Architekt rejestrowany w Anglii wykonuje projekty: lofts, extensions. Usługi: Planning Applications and Building Control mob.: 07708696377 stasch@stasch.co.uk

Architekt z uprawnieniami, wieloletnia praktyka w UK, extensions, loft conversions, listed buildings consent , kontakt: 07903034463; szymon@dylewski. fsnet.co.uk

20/03/2017 18:09:16

068

OGŁOSZENIA drobne

679-MAKIETA 4 64-87.indd 68

20/03/2017 18:09:18

069 Profesjonalne sesje fotograficzne: fotografia noworodkowa, dziecięca, rodzinna i okolicznościowa. Zapraszam na moja stronę www. fairyworldphotography.co.uk Super niskie ceny. Zapraszam 07736217120

komputery serwis zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 68

H-Tech Serwis Komputerowy. Rozwiązywanie wszelkich problemów z Laptopami i PC. Odzyskiwanie Danych, Instalacje, Administracja, Zabezpieczanie Sieci. Dojazd do Klienta. Tel.: 07723012148, email: halskyt@yahoo.co.uk www.halskytech.co.uk

Naprawa: laptop, tablet, konsola, telefon, Zmiana języka, wirusy, przegrzewanie się, wymiana ekranu/klawiatury, strony www, kamery CCTV, rok gwarancji. Laptop zastępczy dojazd do klienta tel. 07411123340

telewizja satelitarna zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 68

Anteny satelitarne. Montaż, fachowe ustawienie sygnału, akcesoria, Telewizja na kartę, nc+, polsat. 9 letnie doświadczenie Niskie ceny. Mariusz Domaradzki. 07523486296, mariusz-cyfra@wp.pl

679-MAKIETA 4 64-87.indd 69

Satelitarna Telewizja Najszybsze i najlepsze rozwiązanie wszystkich twoich problemów. Ustawienia, montaż, polskie zestawy TNK Andrzej 07840650509 07423602647

Polska Telewizja Londyn NC+ , Cyfrowy Polsat Zestawy na umowę Montaż anten Zapraszamy do punktu 49 Oldfields Circus, Northolt UB5 4RR Sklep: 02082033162 Instalacje:07779631401 www.polskatelewizja. co.uk

transport paczki i przewozy zasady zamieszczania ogłoszeń – str. 68

Przeprowadzki , wywóz śmieci Londyn i cała Anglia, duży van z windą, profesjonalna obsługa. Przewóz na lotniska, dziewięcioosobowy van. Piotr, 07749174695

Lotniska Van 9 osobowy i Przeprowadzki – największy van Licencja PCO i ubezpieczenie. Odpowiedzialny kierowca. Taniej kontakt 07985600960

Najtańsze przeprowadzki i przewozy. Przyjmujemy wszystkie zlecenia. Usługi: -Transport lokalny (Londyn i okolice) oraz międzymiastowe (cale UK). -Przeprowadzki Anglia - Polska także przewóz paczek (przesyłek). Pracujemy 24/7 Zapraszamy 07722560744 mario. remtrans@gmail.com

Zadzwoń i zapytaj

O OGŁOSZENIE

RAMKOWE 020 8846 3614

20/03/2017 18:09:20

070

OGŁOSZENIA ROZWINIĘCIE

679-MAKIETA 4 64-87.indd 70

20/03/2017 18:09:22

071

679-MAKIETA 4 64-87.indd 71

20/03/2017 18:09:25

072

OGŁOSZENIA ROZWINIĘCIE

679-MAKIETA 4 64-87.indd 72

20/03/2017 18:09:27

073

679-MAKIETA 4 64-87.indd 73

20/03/2017 18:09:29

074

OGŁOSZENIA INNE

679-MAKIETA 4 64-87.indd 74

20/03/2017 18:09:31

075

679-MAKIETA 4 64-87.indd 75

20/03/2017 18:09:34

076

OGŁOSZENIA SKUP ZŁOMU

679-MAKIETA 4 64-87.indd 76

20/03/2017 18:09:36

077

679-MAKIETA 4 64-87.indd 77

20/03/2017 18:09:37

078

679-MAKIETA 4 64-87.indd 78

20/03/2017 18:09:39

079

679-MAKIETA 4 64-87.indd 79

20/03/2017 18:09:41

080

OGŁOSZENIA budownictwo

679-MAKIETA 4 64-87.indd 80

20/03/2017 18:09:44

081

679-MAKIETA 4 64-87.indd 81

20/03/2017 18:09:48

082

OGŁOSZENIA budownictwo

679-MAKIETA 4 64-87.indd 82

20/03/2017 18:09:50

083

679-MAKIETA 4 64-87.indd 83

20/03/2017 18:09:52

084

OGŁOSZENIA BUDOWNICTWO

679-MAKIETA 4 64-87.indd 84

20/03/2017 18:09:53

085

Zadzwoń i zapytaj

O OGŁOSZENIE

RAMKOWE 020 8846 3614

679-MAKIETA 4 64-87.indd 85

20/03/2017 18:09:55

086

OGŁOSZENIA BUDOWNICTWO

679-MAKIETA 4 64-87.indd 86

20/03/2017 18:09:56

087

679-MAKIETA 4 64-87.indd 87

20/03/2017 18:09:58

Fot. PAP/EPA / Terje Bendiksby

088

SPORT SKOKI NARCIARSKIE + KOLARSTWO

Stoch wygrał i zmniejsza straty do Krafta Kamil Stoch wygrał konkurs Pucharu Świata na mamuciej skoczni w Vikersund. W całym cyklu Raw Air, rozgrywanym na czterech norweskich obiektach, zajął drugie miejsce, ustępując Austriakowi Stefanowi Kraftowi.

Skoczek z Zębu zmniejszył też do 31 punktów stratę do Krafta w klasyfikacji generalnej Pucharu Świata. Tym razem Austriak zajął piątą lokatę. Stoch oddał dwa dalekie skoki, osiągając 238,5 oraz 237 m. Drugie miejsce zajął weteran Noriaki Kasai, który cieszył się jak nastolatek z rekordu życiowego (241,5 m). 44-letni Japończyk jest najstarszym zawodnikiem w historii Pucharu Świata, który stanął na podium. Trzeci w konkursie był Austriak Michael Hayboeck. Najgroźniejsi rywale Stocha w drugiej serii zawiedli – Kraft uzyskał tylko 215 m, a prowadzący na półmetku zawodów i w całym cyklu Raw Air Andreas Wellinger wylądował na 166. metrze. Niemiec spadł w konkursie na 18. pozycję, natomiast w Raw Air został zepchnięty na trzecią lokatę. Maciej Kot był 14., Dawid Kubacki, który w drugiej serii pobił rekord życiowy (232 m), awansował na 17. miejsce, a Piotr Żyła na 23. Zwycięstwo to sprawiło, że wzro679-MAKIETA 5 88-96.indd 88

sły szanse Stocha na zdobycie drugiej w karierze Kryształowej Kuli. Wszystko rozstrzygnie się w najbliższy weekend w Planicy, gdzie sezon zakończą dwa konkursy indywidualne i jeden drużynowy. – Byłem skoncentrowany wyłącznie na swoich skokach. Nie liczyłem, nie kalkulowałem. Po prostu chciałem oddać jeszcze jeden fajny lot, jak najdłuższy – powiedział Stoch. W udzielonej wypowiedzi dla Eurosportu polski skoczek wspomniał o największym pechowcu dnia – Wellingerze, przekazując pod jego adresem słowa otuchy. „To jeszcze młody zawodnik i przyszłość należy do niego”. W ostatnim konkursie Raw Air zawodnicy nie szybowali tak daleko jak dzień wcześniej w zawodach drużynowych, gdy Kraft ustanowił rekord świata (253,5 m), a Żyła – rekord Polski (245,5 m). Najdalej skoczył Norweg Johann Andre Forfang – 245,5 m. W pierwszej serii najdłuższym lotem popisał się... Amerykanin Kevin Bickner, osiągając 244,5 m. W drugiej niezwykle

ambitnie walczył o odległość, co zakończyło się dla niego groźnym upadkiem. Służby ratownicze zniosły go z obiektu na noszach. Później jednak na Twitterze żartobliwie napisał: „Boli mnie żołądek, ale to chyba dlatego, że mam za sobą weekend ze skokami i teraz czas na tłustą kolację”. «

KLASYFIKACJA GENERALNA PŚ (PO 24 Z 26 ZAWODÓW) 1. Stefan Kraft (Austria) 1465 pkt 2. Kamil Stoch (Polska) 1434 3. Daniel-Andre Tande (Norw.) 1181 4. Andreas Wellinger (Niemcy) 1001 5. Maciej Kot (Polska) 945 … 11. Piotr Żyła (Polska) 574 18. Dawid Kubacki (Polska) 321 31. Jan Ziobro (Polska) 119 32. Stefan Hula (Polska) 110 61. Aleksander Zniszczoł (Polska) 9 65. Klemens Murańka (Polska) 4

20/03/2017 18:20:23

Fot. PAP/EPA, Dario Belingheri

089

Wielki sukces Kwiatkowskiego Michał Kwiatkowski z grupy Sky wygrał po zaciętym finiszu jednoetapowy wyścig kolarski Mediolan-San Remo. Drugi był aktualny mistrz świata Słowak Peter Sagan (Bora). To pierwszy z pięciu najbardziej prestiżowych klasyków, tzw. monumentów kolarstwa. Trzecie miejsce zajął Francuz Julian Alaphilippe (Quick-Step), który stoczył emocjonującą walkę na finiszu z Kwiatkowskim i Saganem. Peleton, przyprowadzony przez Norwega Alexandra Kristoffa (Katiusza), przyjechał pięć sekund za najlepszą trójką. Mediolan-San Remo jest najdłuższym jednodniowym wyścigiem w sezonie. W tegorocznej edycji kolarze pokonali dystans nieco krótszy niż w poprzednich latach – 291 km, wspinając się w końcówce tradycyjnie na dwa podjazdy – Cipressa i Poggio. Ostatnie kilometry stanowił zjazd z Poggio i odcinek płaski, a finisz tradycyjnie wytyczono na Via Roma. Na finałowym podjeździe z peletonu oderwał się Sagan, za którym pojechali Kwiatkowski i Alaphilippe. Ich przewaga nad resztą stawki dochodziła nawet do 17 sekund, ale później zaczęła systematycznie maleć. Około kilometra przed metą było już jasne, że walkę o zwycięstwo stoczy trójka uciekinierów. Przez długi czas prowadził Sagan, na drugim miejscu jechał Kwiatkowski, który w tym sezonie triumfował już w innym włoskim klasyku – Strade Bianche. Na ostatniej prostej Polak zaatakował i na finiszu wyprzedził minimalnie rywali. Różnice były tak niewielkie, że wstrzymywano się chwilę z ogłoszeniem zwycięzcy. Ostatecznie potwierdzono, iż najlepszy okazał się kolarz Sky, mistrz świata z 2014 roku. Został pierwszym Polakiem w historii, który wygrał ten wyścig. Oprócz Kwiatkowskiego wystartowało jeszcze trzech Polaków. Jego klubowy kolega Łukasz Wiśniowski zajął 64. miejsce, Maciej Bodnar (Bora-Hansgrohe) był 74., a Tomasz Marczyński (Lotto Soudal) – 122. Kwiatkowski rywalizował w Mediolan-San Remo w czterech poprzednich sezonach. Blisko sukcesu był w ubiegłym roku, gdy jeszcze półtora kilometra przed metą samotnie prowadził, odłączywszy się od peletonu na zjeździe z Poggio. Zabrakło mu jednak sił i ostatecznie zajął 40. miejsce.

679-MAKIETA 5 88-96.indd 89

20/03/2017 18:20:24

090

SPORT Piłka nożna

Fot. PAP/EPA / Nigel Roddis

Zawodnik Liverpoolu James Milner wykorzystuje rzut karny w spotkaniu przeciw Manchesterowi City, zakończonym remisem 1:1

Remis w szlagierze

Remisem 1:1 zakończył się szlagier 29. kolejki angielskiej ekstraklasy piłkarskiej Manchester City – Liverpool. Oba gole padły w drugiej połowie. W 51. minucie prowadzenie gościom z rzutu karnego dał James Milner, a w 69. wyrównał Argentyńczyk Sergio Aguero. Spotkanie toczone było w szybkim tempie i mogło się podobać. Trzecia i czwarta drużyna Premier League na mistrzostwo już raczej nie mają co liczyć, ale stawką jest utrzymanie się w czołowej czwórce i gra w kolejnym sezonie w Lidze Mistrzów. Milner wykorzystał karnego po faulu Francuza Gaela Clichy'ego na Brazylijczyku Roberto Firmino. Aguero natomiast wykończył dośrodkowanie Belga Kevina de Bruyne’a. W końcówce obie drużyny były blisko zdobycia zwycięskiej bramki, ale dogodne okazje zmarnowali Adam Lallana i Aguero. Z kolei w meczu drużyn polskich bramkarzy AFC Bournemouth Artura Boruca pokonał 2:0 Swansea City Łukasza Fabiańskiego. A w innym spotkaniu 29. kolejki zwycięstwo odniósł lider – Chelsea Londyn. W Bournemouth przy obu golach dla gospodarzy największy udział miał Benik 679-MAKIETA 5 88-96.indd 90

Afobe. W pierwszej połowie po jego strzale piłka odbiła się od Alfiego Mawsona i zmyliła Fabiańskiego (gol zaliczono jako samobójczy Mawsona), a w 72. minucie Afobe w dogodnej sytuacji ustalił wynik spotkania. Bramkarz Swansea City, który miał nieco więcej pracy od Boruca, w kilku innych sytuacjach uchronił swój zespół przed wyższą porażką. Z pięciu ostatnich ligowych meczów przeciwko Swansea City piłkarze z Bournemouth wygrali aż cztery, a raz zremisowali. „Łabędzie” spadły na 17. miejsce w tabeli (27 pkt), ich sobotni rywale awansowali na jedenaste (33). Dla Fabiańskiego to był drugi z rzędu mecz przeciwko polskiemu piłkarzowi. W poprzedniej kolejce jego zespół uległ na wyjeździe 1:2 Hull City Kamila Grosickiego. Tym razem piłkarze 18. w tabeli Hull przegrali na wyjeździe z Evertonem 0:4, a skrzydłowy reprezentacji Polski grał od 64. minuty. Dwie bramki dla gospodarzy zdobył reprezentant Belgii Romelu Lukaku, który został samodzielnym liderem klasyfikacji strzelców Premier League – 21 goli.

Dwudzieste drugie zwycięstwo w sezonie odniósł lider. Piłkarze Chelsea Londyn (69 pkt) pokonali na wyjeździe Stoke City 2:1, a decydującą bramkę zdobył w 87. minucie obrońca Gary Cahill. Świetną serię kontynuuje ćwierćfinalista Ligi Mistrzów Leicester City. Od kiedy drużynę objął dotychczasowy asystent Craig Shakespeare, „Lisy” wygrały wszystkie cztery mecze, w tym trzy w angielskiej ekstraklasie. Tym razem pokonały na wyjeździe West Ham United 3:2. Bartosz Kapustka i Marcin Wasilewski byli poza kadrą meczową gości. Nie wiedzie się natomiast Arsenalowi. Zajmujący piąte miejsce podopieczni Arsene'a Wengera ulegli na wyjeździe West Bromwich Albion 1:3. Dla „Kanonierów”, którzy odpadli niedawno w 1/8 finału Ligi Mistrzów (dwa razy po 1:5 z Bayernem Monachium), to już szósta porażka w dziewięciu ostatnich meczach, licząc wszystkie rozgrywki. W pozostałych meczach wygrywali faworyci. Manchester United pokonał na wyjeździe Middlesbrough 3:1, a Tottenham Hotspur, mimo braku kontuzjowanego Harry'ego Kane'a, u siebie Southampton 2:1. « 20/03/2017 18:20:26

091 Mistrz traci kolejne punkty

Daniel Kowalski, polsport.co.uk

FC Cobalt sensacyjnie traci kolejne punkty w ty sezonie i coraz mniej liczy się już w batalii o mistrzowski tytuł. W ligowej tabeli spadł już na piąte miejsce, ostatnie, które gwarantuje rywalizację w trzeciej fazie w grupie mistrzowskiej. PCW Olimpia rozegrała kolejny świetny mecz, tym razem hamując mistrzowskie zapędy The 12 Team. Po bardzo dobrym widowisku obie ekipy musiały się zadowolić podziałem punktów. Ziomale Feltham wygrywają minimalnie z Joga Bonito (1-0), inkasując najważniejsze chyba w tym sezonie trzy punkty. Wszystko dlatego, że FC Cobalt sensacyjnie zremisował bezbramkowo z Interem RSVM Team. Niewiele brakowało, a ósmy w tabeli Inter mógł ten mecz nawet wygrać, ale w decydującym momencie zabrakło zimnej krwi przy egzekucji rzutu karnego. Lider pierwszej ligi wygrał zgodnie z przewidywaniami i powiększył przewagę nad The 12 Team do dwunastu punktów, natomiast w meczu outsiderów górą była Piątka Bronka, która wygrała wyraźnie z Power Rangers (4-1). W drugiej lidze prowadzący duet – Warriors of God oraz KS04 Ark – zgodnie wygrali swoje mecze, a dwie kolejne drużyny w stawce – Wima Team oraz PMBC – w bezpośrednim meczu podzieliły się punktami. W ostatnim pojedynku zespół Mazury Team zgodnie z przewidywaniami wysoko pokonał beniaminka Whitehawk FC. « 679-MAKIETA 5 88-96.indd 91

I liga

II liga

Wyniki 17. kolejki The 12 Team – PCW Olimpia (b) 1:1 Power Rangers (b) – Piątka Bronka 1:4 Joga Bonito (p) – Ziomale Feltham 0:1 White Wings Seniors – Scyzoryki 6:2 FC Cobalt (m) – Inter RSVM Team 0:0

Wyniki 17. kolejki Emigranci (b) – Warriors of God (s) 0:9 KS04 Ark (s) – Turbo Kozaki 2:0 PMBC – Wima Team (s) 3:3 Mazury Team – Whitehawk FC (b) 5:1

1. White Wings Seniors 16 71-24 45 2. The 12 Team 16 74-13 33 3. Scyzoryki 18 60-50 32 4. Ziomale Feltham 16 62-36 30 5. FC Cobalt (m) 16 70-37 28 6. PCW Olimpia (b) 17 41-48 26 7. Joga Bonito (p) 17 46-26 21 8. Inter RSVM Team 18 24-102 11 9. Power Rangers (b) 16 24-76 9 10. Piątka Bronka 16 25-85 7

1. Warriors of God (s) 15 77-18 40 2. KS04 Ark (s) 17 47-23 37 3. Wima Team (s) 17 51-33 30 4. PMBC 17 48-37 28 5. Turbo Kozaki 16 58-41 23 6. Mazury Team 15 38-30 20 7. IFX FC 16 43-46 16 8. FC Piona 9 42-28 13 9. Whitehawk FC (b) 17 32-77 13 10. Emigranci (b) 15 13-116 1

Zestaw par 18. kolejki 09:30 Piątka Bronka – White Wings S. 10:25 The 12 Team – FC Cobalt (m) 11:20 Ziomale Feltham – P. Rangers (b)

Zestaw par 18. kolejki 09:30 IFX FC – Emigranci (b) 10:25 Mazury Team – Warriors of God (s)

20/03/2017 18:20:27

092

ROZRYWKA Krzyżówka + Horoskop

679-MAKIETA 5 88-96.indd 92

20/03/2017 18:20:28

093 BARAN

LEW

STRZELEC

Zapowiadają się pracowite dni. Niektóre sprawy powinieneś jeszcze dopracować, dokończyć, poprawić i może to dotyczyć zarówno spraw zawodowych, jak i na polu prywatnym, partnerskim. Poniesiony teraz trud opłaci się, a Ty zbierzesz nowe doświadczenia.

Dobry moment na wprowadzenie zmian w swoim wyglądzie. Nie bój się odważnych zmian, zrób coś szalonego. Teraz też bez obaw możesz przeprowadzić dawno odkładane zabiegi pielęgnacyjne oraz przejść na dietę. Wszelkie rozpoczęte zmiany będą pozytywne.

Nadszedł dobry moment, abyś wziął ster we własne ręce i z pełną odpowiedzialnością zaczął tworzyć rzeczywistość wokół siebie. Nie trać więcej czasu na rozważania i bezsensowne działania. Postaraj się pozbyć dotychczasowych lęków i ograniczeń. Uwierz, że świat należy do Ciebie!

BYK

PANNA

KOZIOROŻEC

Powinieneś wzmocnić swoją czujność i koncentrację uwagi. Wystrzegaj się teraz pochopnych decyzji, zarówno w ważnych, jak i tych błahych sprawach. Nie dopuść do tego, aby niedogodności, przeciwieństwa, czy nawet trudności wpłynęły na postrzeganie przez Ciebie świata, otaczających Cię ludzi.

Dobry humor i chęć zabawy nie będą Cię odstępować. Będziesz duszą towarzystwa. Korzystaj z uroków życia zwłaszcza, że gwiazdy wróżą Ci teraz bardzo duże powodzenie u płci przeciwnej. Spróbuj na nowo znaleźć swoje miejsce w tym towarzystwie.

Zapragniesz wprowadzenia zmian na lepsze. Oznaczać to może innowacje w pracy, remont w mieszkaniu lub uzgodnienie nowych zasad panujących w domu. Początkowo nikt nie będzie wiedział, czego można spodziewać się po Tobie. Jednakże kilka nowych pomysłów okaże się bardzo trafionych.

BLIŹNIĘTA

WAGA

WODNIK

Czeka Cię wiele, niby niewielkich, ale bardzo uciążliwych kłopotów. Codziennością będzie zmaganiem się z nimi. Przy odpowiedniej dawce determinacji i konsekwencji w działaniu, z każdej potyczki powinieneś wyjść zwycięsko. Nastaw się na bieg z przeszkodami.

Twoje życie będzie płynąć teraz bardzo dynamicznie. Poczujesz przypływ sił witalnych. W sferze uczuciowej nadal trwać będzie idylla. Zapragniesz więcej ruchu na świeżym powietrzu. Warto, abyś zapisał się na zajęcia sportowe lub na siłownię. Zobaczysz jak szybko poprawi się Twoja kondycja.

W najbliższych dniach będziesz wiódł bogate życie towarzyskie. Wreszcie poczujesz się silny, zawrzesz kilka ciekawych znajomości, które wniosą do Twojego życia powiew świeżości i urozmaicenie. W niedługim czasie mogą okazać się także bardzo pomocne na płaszczyźnie zawodowej.

RAK

SKORPION

RYBY

Może tak się zdarzyć, że popsują się Twoje relacje z bliskimi. Poświęcacie sobie nawzajem zdecydowanie za mało czasu. Dlatego nawet nieświadomie oddalacie się od siebie. Koniecznie zmieńcie się, a te kwestie wspólnie przedyskutujcie. Nie ma innej rady.

Optymizm i radość sprawią, że Twoje życie znów nabierze koloru. Będziesz chętny do działania i wprowadzania zmian. Niewykluczone, że podejmiesz ważne decyzje dotyczące Twojego życia prywatnego. Słuchaj serca, zmiany wprowadzaj z uśmiechem, a wszystko dobrze się ułoży.

Zwolnij tempo, daj sobie czas na przemyślenia, czy dobrze Ci w tym układzie. Zastanów się, co łączy Was oprócz ognistej namiętności, bo właśnie te rzeczy zostaną, gdy ona minie. Jeśli nie łączą Was przyjacielskie relacje, poważnie zastanów się nad przyszłością Waszego związku.

(21.03–20.04)

(21.04–20.05)

(21.05–21.06)

(22.06–22.07)

679-MAKIETA 5 88-96.indd 93

(23.07–22.08)

(23.08–22.09)

(23.09–22.10)

(23.10–21.11)

(22.11–21.12)

(22.12–19.01)

(20.01–18.02)

(19.02–20.03)

20/03/2017 18:20:29

679-MAKIETA 5 88-96.indd 94

20/03/2017 18:20:31

679-MAKIETA 5 88-96.indd 95

20/03/2017 18:20:34

679-MAKIETA 5 88-96.indd 96

20/03/2017 18:20:35