Power+ mei 2021 by Embuild

Informatieblad Techlink voor installatiebedrijven speciale technieken

MEI 2021 DRIEMAANDELIJKS LEDENBLAD

by Techlink

by Tech

Trend

Light as a Service

Capaciteitstarief

E-mobilty en GEWISS Ontdek onze oplaad mogelijkheden Retail Fleet Parking Sport sector Residentiëel

www.gewiss.com

EDITO

Duurzaam en toekomstgericht ondernemen De transitie naar een duurzame economie vraagt om razendsnelle veranderingen. Daarom zijn toekomstgerichte installatiebedrijven altijd op zoek naar jong technisch talent. Met hun nieuwsgierigheid, enthousiasme, kennis en flexibele houding kunnen zij de duurzame transitie versnellen. Meer en meer wint de waarde van menselijk kapitaal in een bedrijf aan belang. En terecht! Uw mensen bepalen tenslotte direct mee de mate van succes van uw onderneming. Op pagina 6-8 inspireert lidbedrijf CKS andere bedrijfsleiders om ook duurzaam aan de slag te gaan. Een bedrijf dat ervoor zorgt dat zijn bedrijfsactiviteiten in functie van duurzaamheid staan, dat zijn de pioniers van de toekomst.

Karl Neyrinck

Verdienmodellen waarin verlichting geen product is maar een dienst winnen aan belang. Light as a Service (LaaS) kan de weg vrijmaken voor circulariteit (gericht op eindeloos gebruik en hergebruik van materialen en producten) en is zo op vlak van duurzaamheid ook een opsteker. Op pagina 10-14 werken we een concrete toepassing van LaaS uit. Hoe zorgen we ervoor dat onze onderneming duurzaam blijft? Als bedrijfsleider moet u meer dan ooit ingrijpende, strategische beslissingen nemen om de groei en de toekomst van uw onderneming veilig te stellen. Misschien is de tijd gekomen om een ander bedrijf over te nemen of bedrijfsopvolging in gang te zetten. Of wilt u (een deel van) uw onderneming verkopen? Bij alle mogelijke vormen van bedrijfsoverdracht is het belangrijk om de nodige aandacht te besteden aan het volledige proces. Op pagina 34-41 benaderen we Mergers and Acquisitions vanuit een multidisciplinaire aanpak: strategisch, financieel en juridisch. Weet dat u voor professionele bekommernissen steeds Techlink aan uw zijde hebt, des te meer in deze coronatijden! Karl Neyrinck VOORZITTER TECHLINK NATIONAAL

COLOFON Confederatie Bouw Lombardstraat 34-42 • 1000 Brussel confederatiebouw.be BTW: BE 406 479 092

Techlink vzw Joseph Chantraineplantsoen 1 • 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 10 info@techlink.be • www.techlink.be

Verantwoordelijke uitgever Jan Lhoëst, Commercial Director jan.lhoest@techlink.be

Director General Kris Van Dingenen kris.vandingenen@techlink.be

Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 3000 Nederlandstalig, 2000 Franstalig

Publiciteit Inge De Ridder T. +32 53 80 87 47 inge.deridder@techlink.be

Redactie Dirk De Wolf dirk.dewolf@techlink.be Vertaling André Verkaeren, Metaphrasis bvba Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Drukwerk Graphius

by Techlink

221 INLINE CONNECTOR UNIVERSELE GELEIDERAANSLUITING IN DOORGANGSRICHTING Een doordachte en geavanceerde aansluiting voor alle soorten geleiders van 0,2 tot 4 mm² – daarvoor staat de nieuwe inline connector van de serie 221 met bedieningshendel. Een universele geleideraansluiting die, dankzij de hendel, zonder gereedschap bediend kan worden en een veilige aansluiting garandeert.

Meer informatie op www.wago.com/221-inline

INHOUD

Digitaliseer uw bedrijfsprocessen

M&A als groeistrategie

Capaciteitstarief

toekomstgericht ondernemen

forfaitaire kostenvergoedingen

Interview: Gesprek met Leen Vandezande (VREG)

omgaan met menselijk kapitaal

aanvaardingsplicht voor batterijen

Service

juridisch toegelicht

Streeft u naar succes in uw digitale transformatie van uw bedrijfs- en projectbeheer? Dan doet u er goed aan om een blik te werpen op CRM- en ERP-systemen. Software is namelijk een belangrijke voorwaarde om de bedrijfsvoering op orde te hebben.

Edito: Duurzaam en

Bedrijfsvoering: Duurzaam

Bedrijfsvoering: Light as a

Technologie: Digitale strategie: CRM en ERP

Webinar: Telewerk

Of u nu koopt, verkoopt, samenwerkt met of investeert in een installatiebedrijf, het succes van fusies en overnames als groeistrategie hangt af van strategische, financiële en juridische voorbereiding. Ontdek de do’s en de don’ts die zich in de loop van het proces kunnen voordoen.

Wetgeving: Werken met

Webinar: Alles over de

M&A: Strategisch, financieel en

Project: Les Bastions

Actualiteit: Free Cooling met

De Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) voorzag de invoering van het capaciteitstarief in januari 2022 maar overweegt op vraag van Fluvius een uitstel met een half jaar. Wij hadden een gesprek met de woordvoerster van de VREG, mevrouw Leen Vandezande.

Sectorraad “Elektrotechniek”

Dagboek: VOS technics

De medewerker: Sector Manager Renewables Arnaud Etienne

Productnews

behulp van intensieve ventilatie

mei 2021 •

by Techlink

hlink

Bedrijfsvoering

Duurzaam omgaan met menselijk kapitaal Installatiebedrijven bouwen mee aan een duurzame toekomst en hierbij zijn de kennis en vakmanschap van hun werknemers hun meest kostbare bezit. Sabine Pannemans, medezaakvoerder van lidbedrijf CKS, wil met haar verhaal collega-ondernemers inspireren om zelf ook duurzaam aan de slag te gaan. Denk niet te snel dat je het verschil niet kunt maken!

‘Een 2 à 3 jaar geleden heb ik voor het eerst gehoord over Sustainable Development Goals (SDG’s) in de media. Niet veel later organiseerde onze bank een infosessie waarbij er een rondetafelgesprek plaatsvond over de SDG’s. Toen ik achteraf de 17 doelstellingen in detail bestudeerde, bleek snel dat er een aantal SDG’s waren waarmee we onbewust al bezig waren. Bv. SDG 8 (waardig werk, economische groei) maar ook SDG 3 (gezondheid/welzijn) en SDG 4 (opleiding/onderwijs). In 2019 hebben we iemand aangeworven die zich voornamelijk moet toeleggen op kwaliteitsverbetering (in de brede zin van het woord). Toevallig is het iemand die duurzaamheid ook hoog in het vaandel draagt. Duurzaamheid betekent voor mij niet alleen aandacht voor milieu maar ook voor de mens, namelijk ervoor zorgen dat medewerkers zich goed voelen en gemotiveerd zijn’, steekt Sabine van wal.

Missie, visie en waarden

Naarmate een bedrijf groter wordt, moet je nog meer bezig zijn met waar je naartoe wil en op welke manier. Een duidelijke missie en visie helpen daarbij. We zijn gepassioneerd door alle facetten van elektrotechniek en daarbij inspireren we mensen en organisaties. Om samen te ondernemen. Om samen te groeien. Hierbij zoeken we nieuwe grenzen op. In het belang van onze missie: de klant!

by Techlink

• mei 2021

De meerwaarde van CKS is niet enkel het kunnen uitvoeren van projecten en totaalconcepten maar vooral het vooraf meedenken met de klant. CKS volgt niet blindelings de meetstaten, maar vraagt zich steeds af "hoe is de klant op de beste en meest efficiënte manier geholpen". Onze waarden: betrouwbaarheid (wij doen wat we zeggen), verantwoordelijkheid (wij lossen het op), betrokkenheid (wij trekken het ons aan), deskundigheid (wij zijn experts) en flexibiliteit (wij schakelen snel).

Het benoemen van deze waarden bevestigt onze identiteit en creëert een gemeenschappelijke taal. Onze waarden vullen onze visie concreet in. Het is bovendien een participatief proces met al onze werknemers. Veel werknemers zijn dagelijks de baan op. Het is dus een uit-

“

De kracht achter onze elektrotechnische projecten zijn onze mensen!

”

SABINE PANNEMANS

daging om alle medewerkers betrokken te houden, de juiste erkenning te geven en zich te laten identificeren met onze bedrijfscultuur. We geven daarom vier keer per jaar een drink en er is onze kerstborrel (de laatste dateert van 2019, pre-corona) waarbij we een korte presentatie geven over de huidige activiteiten van CKS met toelichting van de missie, visie, waarden en strategie (toekomstplannen). We vragen hen wat er leeft in alle geledingen van ons bedrijf om hen zo een betere werkomgeving te bieden. In deze coronatijden hebben we veel aandacht besteed aan onze communicatie en het onderhouden van contact met medewerkers via het middenmanagement. Als je een lange periode niet op je werk komt, dan bestaat het gevaar dat je van elkaar en van het werk gaat vervreemden. Dus betrokkenheid bewaren was voor ons essentieel.

Pionier in groene energie

CKS bleef niet langs de zijlijn staan wanneer de eerste grootschalige projecten voor alternatieve energie werden gerealiseerd. Denk aan de bouw van vele honderden windturbines, grote fotovoltaïsche zonneparken, WKK’s, biogascentrales, … in het hele land. CKS speelde in op deze opportuniteiten en bouwde de afgelopen jaren een expertise op inzake bordenbouw en netkoppelingen voor dergelijke groene energieprojecten. “Practice what you preach” is hierbij belangrijk voor ons. Enerzijds zijn we een pionier in groene energie en passen we allerlei technieken toe op de nieuwbouwprojecten van onze klanten. Anderzijds moeten we dit ook op onszelf toepassen. Onze nieuwe kantoren zijn hiervan een mooi voorbeeld. Het bedrijfsgebouw wordt verwarmd en gekoeld door een BEO-veld (boorgatenenergieopslag-veld) en een warmtepomp waarbij er warmte uit het grondwater wordt gehaald. Daarnaast is er een intelligent ledverlichting-systeem dat rekening houdt met daglicht en de aanwezigheid van mensen. Al deze technieken (incl. energie van zonnepanelen of windmolens) in het bedrijfsgebouw worden aangestuurd door één centraal gebouw- ››› mei 2021 •

by Techlink

hlink

Bedrijfsvoering

››› beheerssysteem. We creëerden een aan-

gename en “groene” werkplek voorzien van alle comfort. Daarnaast hebben we elektrische en hybride wagens in onze car policy opgenomen omdat we onze energie-impact willen beperken en bewust bezig zijn met CO2-reductie. Onze dochteronderneming (New-tec) biedt trouwens een complete service voor de plaatsing en de naservice van laadstations voor elektrische voertuigen.

Menselijk kapitaal

Bij onze aanwervingen is het belangrijk dat we mensen aantrekken die passen bij ons DNA en onze bedrijfsmentaliteit. Onze werknemers krijgen van in het begin veel vertrouwen en de nodige

Sabine Pannemans en Lode Colson, zaakvoerders van CKS

vrijheid om hun carrière uit te bouwen en zich te specialiseren (bv. van elektromonteur tot werfleider). Willen ze eens proeven van een ander vakgebied, dan kunnen ze wisselen over afdelingen heen. We zetten in op interne mobiliteit

OVER CKS Lode Colson en Sabine Pannemans richtten CKS, gevestigd in Dilsen-Stokkem, op in 2000. Terwijl Lode zich toelegt op het technisch-commerciële luik, focust Sabine zich op administratie, finance en HR. In 2000 werd gestart met het uitvoeren van elektrische installaties in de industrie. Al snel werden de activiteiten uitgebreid met automatisering, bordenbouw en elektrische installaties in de bouwsector. In de loop van 2004 kwam er hoogspanning bij. De grote doorbraakvolgde in 2006 met pionierswerk in de koppeling van PV-installaties aan het elektriciteitsnetwerk. Op natuurlijke wijze breidde het dienstenaanbod van CKS uit naar een totaalservice voor elektrotechniek en automatisatie, waardoor ook stapsgewijs het eigen team van gemotiveerde vakspecialisten aangroeide tot bijna 100 medewerkers. New-tec, dat zich richt op hernieuwbare energietechnologieën en decentraal energiebeheer, is in 2013 ontstaan uit de schoot van CKS. In 2017 nam CKS E2MS, die actief is op vlak van middenspanning, over. Dit past binnen hun groeistrategie. Het bedrijf heeft de jongste jaren de wind in de zeilen door de opkomst van de groene energie, waar CKS de technieken voor verzorgt. ‘Innovatie is het sleutelbegrip bij de groei van CKS en klanttevredenheid is de hoogste prioriteit. We denken graag mee met onze klanten’, zegt Sabine Pannemans.

by Techlink

• mei 2021

voor we extern een vacature plaatsen. Onze eigen mensen zien doorgroeien of wisselen van rol geeft veel voldoening. Wij geven onze werknemers veel autonomie om zelf beslissingen te nemen over hun werk. Medewerkers die zich autonoom voelen zijn gelukkiger, lossen problemen gemakkelijker op, werken productiever en blijven langer in dienst. Je ziet vaak dat werknemers openbloeien en tot betere realisaties komen als ze zichzelf kunnen zijn en er niet constant iemand over hun schouder kijkt. Zo heb ik al tal van medewerkers boven zichzelf uit zien stijgen. Het nadeel hiervan is wel dat niet iedereen met zoveel vrijheid om kan. Sommigen hebben echter behoefte aan een strakke structuur maar dit gaat moeilijk in een door technologie gedreven onderneming. Ook in 2021 blijft de “war for talent” woeden. Potentiële werknemers (jong of oud) die gedreven zijn en onze waarden delen, krijgen alle kansen. Sinds een drietal jaren zetten we in op Employer Branding om aan klanten en potentiële werknemers duidelijk te maken waarvoor we staan. Dit doen we via verschillende kanalen: deelname aan “Vlajo Ondernemers voor de Klas” (het grootste onderwijsproject tussen scholen en bedrijven in Vlaanderen), meewerken aan de FIRST LEGO League (een speelse ontdekkingsreis waarin jongeren tussen 11 en 14 jaar kennismaken met techniek en STEM), duaal leren (traject i.s.m. de Helix Maasmechelen), enz. Dit alles om hen te laten voelen dat we bezig zijn met duurzame innovatie.

High quality concrete products.

Grote variatie aan standaard afmetingen alsook voor prefab betoncabines op maat. Ons team werkt nauw samen om onze klanten te voorzien van de hoogste kwaliteit en service elke dag opnieuw.

high quality concrete products

Lichtenberglaan 2090, 3800 Sint-Truiden

T: +32 (0)11 76 57 19

info@webeco.be

webeco.be

hlink

Bedrijfsvoering

Focus op dienstverlening:

Light as a Service Dankzij de komst van nieuwe ontwerpmethodieken bekleden installateurs een steeds prominentere positie in de bouwketen, wat maakt dat ze bepalende spelers worden. De focus verschuift van de installatie (Design & Build) naar wat je ermee kan doen (Maintain & Operate), en van verkoop naar diensten (inclusief informatieverstrekking en prestatiegaranties). Denk bijvoorbeeld aan de opkomst van “as a Service” verdienmodellen.

Warmte, licht of veiligheid zonder dat u zelf hoeft te investeren. Dat ontstaat als producten en diensten op het gebied van abonnementsmodellen beschikbaar komen. Dit staat bekend als "X as a Service", kortweg XaaS. Want Security as a Service (SaaS), Heat as a Service (HaaS) en Light as a Service (LaaS) bieden voordelen voor zowel aanbieders als klanten. ‘Dit “as a Service” verdienmodel is één van de onderdelen om de toegang tot klimaatvriendelijke(re) technologie te versnellen en de circulaire economie te stimuleren: de leverancier van een product blijft eigenaar van zijn product en de eindgebruiker krijgt het product in bruikleen. Er wordt een vergoeding be-

taald voor gebruik, men berekent een “fee” of regelt de kosten via een abonnement. De leverancier zorgt dat het product optimaal presteert en zorgt voor demontage en/of hergebruik van het product’, zegt Jan Lhoëst, commercieel directeur bij Techlink.

Enquête van Techlink

In de bevraging van de laatste Techlink-enquête bij onze 3300 leden (zie grafiek op blz. 11) werden twee stellingen voorgelegd om naar de klantenpropositie van de toekomst te peilen.

Wat is SaaS?

SaaS is een model waarin een bedrijf zijn beveiligingsdiensten op abonne-

CIRCULAIRE ECONOMIE De interesse in product-as-a-service modellen is ook op vlak van duurzaamheid een opsteker, horen we bij Hans Verboven, de bedenker van Sustatool en Sustabuild en auteur van het “Beter Ondernemen boek”. ‘Dit is eigenlijk een relatief laagdrempelige manier om te werken aan circulaire business modellen. Als producent of verkoper blijf je eigenaar van de materialen en (mogelijk schaarse) grondstoffen. Je engageert je om deze materialen terug te nemen en kan zelf terug bepalen, hoe ze nadien aan een nieuwe

by Techlink

• mei 2021

mentsbasis voordeliger integreert in een bedrijfsinfrastructuur dan de meeste individuen of bedrijven zelf kunnen bieden, wanneer de totale eigendomskosten in aanmerking worden genomen. Denk hierbij aan oplossingen zoals authentificatie, back-up van data, anti-virus, anti-malware/spyware, etc. Deze security-oplossingen worden dus niet langer door uw eigen IT-afdeling uitgedacht, geïnstalleerd en onderhouden, maar door een gespecialiseerde externe partij.

Wat is HaaS?

Consumenten die HaaS kopen, kiezen zelf hoeveel ze willen besteden aan de ervaring die ze willen – het warm of niet te

levenscyclus beginnen. In de ideale wereld zorg je bij ontwerp en montage al voor een eenvoudige recuperatie na levenscyclus. Wanneer ik bedrijven help met het opzetten van deze modellen, besteden we echter aandacht aan de concurrentiële meerwaarde. Door deze modellen krijg je een soort “lock-in” bij je klant. Je doet immers in dit type van contracten op periodieke basis het onderhoud, je helpt de klant als er iets misloopt, enz. Dat schept een langetermijn band. Bij een volgende aankoop heb je als bedrijf zo altijd een grote voorsprong op de concurrentie. Duurzaam ondernemen is meestal gewoon beter ondernemen!’

17% 0%

10%

Zeer tevreden

SERVICECONTRACT Om echt toekomstbestendig

41% 20%

30%

40%

50%

Tamelijk tevreden

Neutraal

60%

70%

Tamelijk ontevreden

2025

STEL, WE ZIJN , WELK VAN DE STELLINGEN IS HET MEEST VAN TOEPASSING?

te zijn, kan de installateur binnenkort meer dan waarschijnlijk niet omheen het “as a Service” gebeuren. Het ontzorgen van de klant staat centraal waarbij u als installateur zorgt voor de investering, plaatsing, onderhoud, service en vervangstukken van de

"as a service" proposities zijn beschikbaar, maar zijn nog steeds van marginaal belang. Subsidies, regelgeving en de technologieën zelf zijn de belangrijkste factoren gebleven die de keuze van klanten beïnvloeden.

25%

"as a service" proposities zijn de sleutel tot de verkoop van verwarmings-/ verlichtings- en andere installaties. Een aanzienlijk deel van de installaties wordt nu verkocht als pakket met "as a service" gebaseerde proposities.

75%

installatie. In ruil hiervoor betaalt de klant een vast maandelijks bedrag voor het gebruik van de installatie. Op basis van dergelijk servicecontract kan men veel sneller komen tot een lager en optimaal energieverbruik. Voorbeeld HaaS contract:

2030

STEL, WE ZIJN , WELK VAN DE STELLINGEN IS HET MEEST VAN TOEPASSING?

• Huur of koop technieken (warmtepomp + boiler + systeem D) • Servicecontract met prestatiegarantie en monitoring • Maandbedrag = (technische installatie +) service + onderhoud + verbruiksgarantie

47,5%

52,5%

• Looptijd tot 10-20 jaar, all-in garantie

warm hebben en zich goed voelen wanneer en waar ze willen in hun huis – in plaats van te investeren in een bepaalde technologie/toestel en vervolgens te betalen per kilowattuur (kWh) energie. Zodra de installateur de noden van zijn klant begrijpt, kan de installateur hem/ haar helpen bij het kiezen van het beste duurzame systeem voor zijn/haar situatie. Met HaaS kan men klanten een overeengekomen verwarmingsplan bieden in plaats van alleen maar verwarmingsgeneratoren. HaaS heeft het potentieel om een stapsgewijze verandering in het tempo van de decarbonisatie van warmte te ondersteunen.

Wat is LaaS?

Concreet houdt LaaS in dat een verlichtingsinstallatie aangeboden wordt die

voldoet aan de nieuwe normen en technieken, maar waarbij alle hardware die hiervoor nodig is – in hoofdzaak de armaturen en de lichtregeling – eigendom blijft van de fabrikant. De eindklant krijgt in ruil daarvoor bepaalde garanties inzake de energie-efficiëntie, prestaties en/of functionaliteit van de verlichtingsinstallatie en betaalt hiervoor een periodieke, doorgaans maandelijkse, bijdrage. Het realiseren van een energiebesparing is een centrale ambitie bij LaaS-projecten. Het is immers met de besparing op energie- en onderhoudskosten dat de maandelijkse bijdrage gefinancierd zal worden. Het resterende aandeel van de besparing geldt in principe als directe winst voor de klant. Heeft een LaaS-contract betrekking op een volledig nieuwe installatie – want ook dat is mogelijk – dan wordt de besparing

berekend ten opzichte van een klassieke verlichtingsinstallatie. Belangrijk hierbij is dat de eindgebruiker moet aangeven dat binnen de marges van de energiebesparingen en de financiële afspraken, ook steeds moet voldaan worden aan de eisen van goed lichtontwerp en visueel comfort. Uiteindelijk zijn het niet de armaturen, beveiligingscamera’s of verwarmingsinstallaties die de klant wil, maar het licht, veiligheid en warmte. Met dergelijke nieuwe typen serviceovereenkomsten krijgen eindgebruikers een product of installatie dat ze willen voor hun huis, zonder dat ze hoge investeringskosten hebben. Voor renovaties is LaaS interessant omdat de verouderde installaties ››› MERK OP!

mei 2021 •

by Techlink

hlink

Bedrijfsvoering

Toestellen en uiteindelijk gerecupereerde materialen blijven eigendom van de klant. Sinds de start in 2016 ging het bedrijf op zoek naar partners die dezelfde circulaire principes hanteren.

››› vervangen worden door energiezuinige

installaties, waarbij de (gespreide) investeringskost gecompenseerd wordt door de directe besparingen.

Toepassing: Aerocircular

AEROCIRCULAR Ook vliegtuigen kan je recycleren, dat bewijst het Belgische Aerocircular op de luchthaven van Oostende. Aerocircular heeft een capaciteit van 25 vliegtuigen per jaar. Vliegtuigbouwers en luchtvaartmaatschappijen kunnen zo heel wat stukken hergebruiken in nieuwe of bestaande toestellen. Onderdelen die niet geschikt zijn voor hergebruik, brengt Aerocircular weer in de keten als grondstof voor nieuwe materialen.

by Techlink

• mei 2021

De loods die Aerocircular hiervoor bouwde is een 17m hoge “sustainable hall” uit herbruikbaar staal en een translucide, recycleerbaar zeilen dak. In ETAP vonden zij een partner voor een betrouwbare, circulaire verlichting: 64 Highbay-armaturen (E8) zorgen op 17 meter hoogte voor een krachtige verlichting met daglichtsturing (= het automatisch regelen, dimmen of schakelen, van de lichtstroom uit de verlichtingstoestellen in functie van de beschikbare hoeveelheid daglicht). Daarnaast werd voor stof- en waterdichte noodverlichting (K2) gekozen. [Y]OUR Light by ETAP zorgt gedurende 11 jaar voor een goed functionerende verlichting en noodverlichting (LaaS). ‘We wilden een verlichtingssysteem dat past in onze visie op duurzaamheid. Aerocircular hoeft geen eigenaar te zijn

van al wat niet tot onze corebusiness behoort, of het nu gaat om gereedschap, HVAC of om verlichting’, aldus CEO Koen Staut.

ETAP ‘Met het oog op een circulaire economie is het belangrijk dat producten na een bepaalde gebruiksperiode op een correcte manier opnieuw in de markt worden gezet, dat onderdelen hergebruikt worden of dat alle deelcomponenten zorgvuldig gerecycled worden. Door zelf eigenaar te blijven van armaturen kunnen we dit realiseren. Zo is LaaS ontstaan’, zegt Michaël Joris, Business Development bij ETAP. Michaël: ‘De ETAP-armaturen zijn specifiek ontwikkeld voor een lange levensduur. Ze behoeven weinig onderhoud en beschikken over een erg lage depreciatiefactor. Dit betekent dat de lichtoutput ook op langere termijn gegarandeerd blijft. Monitoring vanop afstand laat ons toe de goede werking van de installatie te bewaken en onderhoud ››› in te plannen wanneer het nodig is.’

Een lichtconcept op maat van uw project

Lightlab is het verlichtingsteam van Rexel Belgium en vormt een platform waar fabrikant, architect, interieurontwerper, installateur en bouwheer nauw samenwerken op het vlak van verlichting. Naast de verkoop van technische en decoratieve verlichting, biedt Lightlab nog heel wat extra’s:

LICHTSTUDIE

www.lightlab.be

RELIGHTING

LICHTSTURING

EXPERTISE

concept of

hlink

Bedrijfsvoering

Figuur:

HOE VERLOOPT HET LAAS-PROJECT? De eisen en wensen van Aerocircular worden vertaald naar een volledig verlichtingsontwerp.

1 | studie

2 | contract

Installatie gebeurde door Dupont Electro. Aerocircular had reeds een overeenkomst met Dupont Electro voor de basisinstallatie. ETAP heeft het gesprek m.b.t. de plaatsing van armaturen en het lichtregelsysteem gewoon verdergezet. Zowel voor het eindresultaat voor de klant als voor de verdere opvolging m.b.t. het onderhoud leek dit evident. Bij voorkeur werken ze met de installateur die het gebouw reeds kent of reeds verbonden is met de opdrachtgever.

3 | installatie

Op basis van het vooropgesteld aantal branduren stelt ETAP een contractduur (11 jaar) voor en sluiten ze samen een LaaS-overeenkomst af.

4 | onderhoud Na oplevering staat ETAP in voor de goede werking van de verlichting.

5 | einde contract

verwijdering

Na afloop van het contract zijn er drie mogelijkheden: ∙ Verlenging van het contract. ETAP zal een aantal kritische componenten preventief vervangen. ∙ Verwijdering van de armaturen. ETAP engageert zich om de armaturen een nieuwe bestemming te geven in het kader van circulaire economie.

VERLENGING

››› DUPONT ELECTRO

Lidbedrijf Dupont Electro vindt het belangrijk dat een modern dynamisch elektrobedrijf mee is met de laatste trends zoals LaaS. ‘We proberen hierop in te spelen en een graantje mee te pikken van het dienstenaanbod dat de klant kiest. Voor de installateur is het interessant omdat een – soms langdurige – relatie wordt aangegaan met een klant en/ of leverancier (lichtfabrikant)’, legt zaakvoerder Tom Carlier uit. Tom: ‘We waren al rechtstreeks betrokken bij de loods die Aerocircular bouwde op het vlak van bekabeling en sturing. ETAP kreeg van Aerocircular de opdracht om met LaaS van start te gaan en hierbij staan wij in voor de plaatsing

van de verlichting. De verantwoordelijkheid voor het optimaal functioneren van de verlichting ligt bij ETAP. In het ene geval werken we dus in opdracht van Aerocircular en in het andere geval in opdracht van ETAP. Lichtfabrikant en de installateur kunnen een goede combinatie vormen en hoeven niet elkaars concurrent te zijn.’ Waarom niet meer elektrobedrijven LaaS omarmen? ‘Onbekend is onbemind, het is een partnership vanwege de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid. Elkeen blijft wel verantwoordelijk voor zijn discipline, maar je kan mekaar wel helpen in de organisatie bij de uitvoering’, besluit Tom.

∙ De klant kan de installatie overnemen aan het einde van de leasetermijn.

OVER DUPONT ELECTRO BV Dupont Electro, gevestigd in Sint-Eloois-Winkel (Ledegem), is een familiebedrijf met jarenlange ervaring in bordenbouw, datanetwerken, industriële hoog- en laagspanningsinstallaties, verlichting en PLC-automatisatie. In 2019 heeft Tom Carlier (zaakvoerder), samen met een overkoepelende groep, Dupont Electro overgenomen van Pascal Dupont. Hiermee wou Pascal ervoor zorgen dat zijn bedrijf structureel en professioneel kan groeien. ‘We voorzien bedrijven van een optimale stroomtoevoer voor een maximale bedrijfscapaciteit. Dat doen we al meer dan 40 jaar! Samen met ons team van zo’n 20 gekwalificeerde en trouwe werknemers zorgen wij voor een veilige en kwalitatieve uitvoering van de ons toevertrouwde projecten. Bij ons ben je als werknemer geen nummer, maar we houden rekening met jou als persoon en besteden veel aandacht aan een goede groepssfeer in een fami liaal kader’, zegt Tom.

by Techlink

• mei 2021

Slimme verlichting in alle eenvoud

SylSmart Connected Building BY

Een kant-en-klaar, slim en ‘open’ lichtregelsysteem geoptimaliseerd voor meerdere, onderling verbonden ruimtes in gebouwen.

Geïntegreerde intelligente sturing Wij doen al het harde werk voor u Gedecentraliseerd sturingssysteem Geen enkelvoudig uitvalpunt Intuïtief en eenvoudig in gebruik Snelle en efficiënte inbedrijfstelling Schaalbaar en veilig Betrouwbaarheid en veiligheid ingebouwd in het systeemontwerp

Bluetooth® Qualified mesh

www.sylvania-lighting.com/connected-building

hlink

Technologie

Bepalen en uitrollen van een digitale strategie als installatiebedrijf Steeds meer installatiebedrijven gebruiken digitale tools voor hun administratieve beheer, of het nu is voor de contacten met de klant, voor hun personeelsbeheer of voor hun administratieve verplichtingen. Om een succesvolle digitale transformatie te bereiken zijn meestal diverse software pakketten nodig die liefst goed met elkaar gekoppeld/geconnecteerd zijn.

Installateurs starten met digitalisatie en automatisatie om hun administratieve processen te vereenvoudigen. Denk aan digitale offertes, digitale werkbonnen of digitaal factureren. Dit levert een gegarandeerde besparing op in zowel tijd als geld. En een verbeterde samenwerking, zowel extern met klanten als leveranciers maar ook intern, tussen de binnendienst of administratie en de techniekers die op de baan zijn. Software is een belangrijke voorwaarde om de bedrijfsvoering op orde te hebben. Eén geïntegreerde oplossing voor de administratieve processen (planning,

by Techlink

• mei 2021

CRM, ERP, voorraadbeheer, etc.), van projectbeheer tot financieel. Digitalisatie van deze processen gebeurt ook met hulp van o.a. mobiele applicaties. Het komt vaak voor dat men pas besluit om een nieuw ERP- of CRM-systeem te implementeren als het huidige systeem niet meer voldoet aan de gestelde verwachtingen (bv. omdat het niet kan voldoen aan gerealiseerde of toekomstige groei van het bedrijf ). Op dat moment is het een goed idee om ook te kijken naar de bredere digitale strategie die aansluit bij de beoogde bedrijfsstrategie.

Digitale strategie

Het loont de moeite om na te denken over de digitale strategie (visie en verwachtingen) van uw bedrijf. Hierdoor groeit uw bedrijf met de nieuwste technologieën mee. Stel uzelf volgende vragen: • Hoe willen we als onderneming digitaal evolueren? Wat is ons “digitaal einddoel”? • In welke mate is mijn ERP/ CRM-transformatie ook een business transformatie? • Ga ik wel of niet over naar de Cloud of kies ik voor een hybride oplossing? ›››

Project- en servicebeheer in één systeem? Ga voor een totaaloplossing die al uw activiteiten en processen samenbrengt.

VOORCALCULATIE

PROJECTBEHEER

VOORBEREIDING EN -UITVOERING

SERVICEBEHEER

NACALCULATIE

VOORBEREIDING EN -UITVOERING

EN RAPPORTAGE

Bij de zoektocht naar de beste software om uw bedrijf te automatiseren is het verstandig om niet over één nacht ijs te gaan. Een foute keuze van pakket en – belangrijker nog – partner, kost al snel handenvol geld en veroorzaakt maanden en jaren verloren tijd.

GRATIS INSPIRATIEWIJZER gmigroup.be/inspiratiewijzer

Maak kennis met Gservice, onze totaaloplossing gebouwd op Microsoft Dynamics 365 en uitgebreid met specifieke toepassingen voor projecten servicebeheer. Tal van bedrijven in uw sector maken er vandaag gebruik van om hun efficiëntie en productiviteit te verbeteren. Vraag uw inspiratiewijzer aan en ontvang gratis deze informatie in uw brievenbus: • een overzicht van concrete toepassingen • drie inspirerende klantenverhalen • de huidige digitale trends bij installatiebedrijven

terlo)

l (Wes

straat

heids

Nijver

13 

0 Oeve



Belgiu

B-226

INSPIRAT IE ER IJZ W

gmigroup.be

info@gmigroup.be

+32 14 57 49 10

hlink

Technologie

›››

Customer Relationship Management (CRM)

Om in te spelen op de verwachtingen van uw klant is het essentieel om goed inzicht te hebben in de customer journey of klantreis. De customer journey bestaat uit de verschillende stappen die uw klanten nemen voor én na een aankoop. Een overzicht van alle interacties die klanten met uw bedrijf hebben, helpt u beter begrijpen hoe ze precies denken. De volgende stap is deze klant reis te koppelen aan uw interne klantprocessen en uw CRM implementatie hierop in te richten.

DIGITALISERING VAN DE WERKBON Dit heeft tal van voordelen voor de werkgever: terugdringen van papierwerk, geen dubbele registratie van artikelen of gewerkte tijd van manueel naar digitaal, de digitale werkbon die ter plekke op de werf is gevalideerd door de klant wordt meteen over het internet doorgestuurd naar het ERP waar de werkbon meteen resulteert in een factuur die zelf automatisch kan worden opgestuurd naar de klant voor betaling. Uiteindelijk zal de werkgever door digitalisatie meer (digitale) informatie kunnen verzamelen die hij kan gebruiken voor operationele rapportering. Hij zal zijn data sneller ter beschikking hebben wat kan resulteren in snellere cashflow. Het terugdringen van het dubbel werk zal helpen om de uren van zijn personeel nuttiger te besteden bv. administratieve boekhouder die werkbonnen moet overtypen. Uiteindelijk zal hij meer info hebben over de live status van de werkzaamheden, en meer controle hebben over de organisatie.

CRM is namelijk het opbouwen en onderhouden van klantrelaties. Het gaat over het verkrijgen van informatie over individuele klanten met als doel de klanttevredenheid te verbeteren. Deze klanteninformatie wordt vastgelegd en toegankelijk gemaakt binnen de onderneming door middel van CRM-software. Alle interacties met klanten en leads worden hierin vastgelegd. Met wie er contact is geweest, wanneer, waarover en via welk kanaal. Het is echter noodzakelijk dat er een cross-functionele integratie van CRM m.b.t. de bedrijfsprocessen (zoals marketing, verkoop, service, productie en distributie), mensen en systemen gebeurt. CRM is meer dan alleen een informatiesysteem. Het is een bedrijfsstrategie die een onderneming in al haar geledingen raakt en betekent een langdurig veranderingsproces dat veel doorzettingsvermogen vereist. CRM systemen zijn niet enkel van toepassing op grote bedrijven, maar kunnen ook geïmplementeerd worden in KMO’s. Try out versies (software as a service), zijn een vrijblijvende investering met beperkte risico’s. Enkele voordelen van CRM systemen: • Identificeren van recurrente business opportuniteiten • Snel kunnen anticiperen

by Techlink

• mei 2021

• Efficiënt samenwerken tussen afdelingen/werknemers • Verbeteren van gerichte marketing • Additionele bron van data voor analyse en inzichten

Enterprise Resource Planning (ERP)

ERP is een verzamelnaam voor software die allerhande bedrijfsprocessen (zoals financiën, relatiebeheer, projectmanagement, personeelsbeheer, voorraad- en materiaalbeheer) centraliseert in één management- en informatieplatform. ERP-systemen bestaan uit een aantal aan elkaar gelinkte software-modules die alle (eenmalig) ingevoerde en

opgeslagen gegevens onmiddellijk beschikbaar maken voor alle betrokkenen. Op die manier kunnen afdelingen binnen het bedrijf samenwerken om de processen efficiënter en effectiever te laten verlopen. Nu alle bedrijfsprocessen verbonden zijn kunnen er uitgebreidere rapportages worden opgesteld. Er zijn standaard niche ERP-pakketten specifiek gericht op de operationele ondersteuning van installatiebedrijven. Andere processen worden in dit geval meestal door een koppelend pakket ondersteund. Daarnaast kan er ook gekozen worden voor een algemeen xRM platform waarbij men de bedrijfsprocessen volledig op maat moet configureren naargelang de noden (bv. Sales- ›››

Samen met onze lokale experts bouwen aan de organisatie van morgen Ondernemen is niet altijd eenvoudig. Maar het kan ook anders … En gelukkig staat u er niet alleen voor. Samen met onze Belgische experts in bedrijfsbeheer en digitalisering tillen we uw onderneming naar een hoger niveau.

Gratis webinars, blogartikels en video’s

Samen Doelgericht Digitaal Wie digitaal gaat, werkt efficiënter, communiceert vlotter en ontwikkelt een duurzame vertrouwensrelatie met klanten en medewerkers. Een digitale aanpak levert bovendien een schat aan data op, die leidt tot meer inzicht in uw organisatie en in uw business. Zo groeit uw organisatie op elk front.

ERP-software op maat van Belgische installatiebedrijven Het hart van uw digitale transformatie is Adsolut Kmo-beheer, een veelzijdig ERP-pakket voor kmo’s met tal van integratiemogelijkheden. Onze lokale experts helpen u om samen de ideale samenstelling en configuratie van het pakket te bepalen. Zo hebt u de juiste tools om uw concurrenten het nakijken te geven.

Verscherp uw inzicht met onze gratis webinars Naast software kunt u bij ons ook terecht voor tips en advies. Bent u al ingeschreven voor onze drukbezochte webinars? •

Marketing voor kmo’s: hoe een langetermijnrelatie met klanten opbouwen? (3 juni)

•

Naar een vlotter bedrijfsbeheer: tips voor bouwen installatiebedrijven (17 juni)

In elk webinar delen onze experts tal van inspirerende voorbeelden en concrete oplossingen die u meteen kunt toepassen in uw bedrijf.

Meer informatie en inschrijven? Surf naar wkbe.be/digitaal-kmo

hlink

Technologie

››› force). Men kan opteren voor een brede ERP suite (bv. Adsolut), waarin zowel de meeste kernprocessen reeds vervat zitten, maar waarin men toch domeinen als finance, CRM, facturatie maar ook voorraadbeheer, artikelbeheer, etc. zal in kunnen beheren. Ook hier zal men tot op een bepaald niveau kunnen configureren naargelang de behoeften van het bedrijf, maar maatwerk is te vermijden.

In alle gevallen zijn er dezer dagen niche processen of tools, die in het eco-systeem zitten van het pakket, of vullen de pakketten mekaar zelfs vaak aan. De afweging die u moet maken is te beoordelen of uw business processen dermate uniek zijn dat ze maatwerk nodig hebben of niet, en of u ondersteuning nodig heeft van enkele operationele processen, of toch bredere ondersteuning nodig heeft tot aan de financiële administratie. De implementatie van ERP gaat gepaard met veranderingen. Bedrijven moeten opnieuw nadenken over alle onderliggende processen en zorgen dat alle werknemers op dezelfde manier gaan werken. Dit kan weerstand oproepen want sommigen houden van vaste gewoontes qua gedrag en werkwijze en veranderen die niet graag. Probeer weerstand weg te nemen door het te onderkennen, te erkennen en bespreekbaar te maken. Een ERP-systeem is nu éénmaal meer dan alleen maar het doen werken van de software. De training en opleiding van de

by Techlink

• mei 2021

werknemers met ERP moet voldoende aandacht genieten. Bij de implementatie van een ERP-systeem is het belangrijk dat de basisfuncties goed functioneren om de dagelijkse werking van het bedrijf te waarborgen. De strategie en de werking van een bedrijf zijn voortdurend onderhevig aan veranderingen. Dit heeft tot gevolg dat ook het ERP-systeem continu zou moeten worden aangepast aan de veranderende behoeftes van het bedrijf. TIP! De invoering van een ERP-systeem

is misschien al eerder geprobeerd binnen de onderneming of bij een collega-ondernemer, maar om wat voor reden dan ook niet gelukt. Deze eerdere ervaringen kunnen een schat aan informatie opleveren. Waarom, hoe en door wie zijn deze projecten opgestart? Wat voor problemen speelden er en wat waren de oorzaken? Wat ging goed, wat ging fout en wat kunt u ervan leren? Ook belangrijk is het kiezen van een betrouwbare softwarepartner die u, stap voor stap, zal begeleiden en ondersteunen in uw digitaliseringstraject, van behoefteanalyse naar implementatie en opleiding tot service na verkoop.

Getuigenis uit de sector

Planningen worden steeds complexer, informatie van reis- en werktijd dienen snel beschikbaar te zijn en geïntegreerd werken wordt een steeds grotere nood-

“

Iedere onderneming, ongeacht de grootte en het informatiseringsniveau, dient in te zetten op digitalisering.

”

WOUTER VERMEULEN

zaak. Bedrijfsleiders zijn elke dag druk in de weer met het draaiend houden van hun bedrijf. Administratieve taken wil men liefst zo snel mogelijk verwerken om de volgende dag zonder kopzorgen aan de slag te kunnen gaan. Bedrijfsleiders beseffen steeds meer dat informatisering niet alleen een last hoeft te zijn. Het weldoordacht inzetten van informatisering kan ook een concurrentieel voordeel bieden. Dit kan lidbedrijf Vermeulen bv. uit Wetteren enkel maar beamen. ‘Mijn vader werkte bij de opstart van zijn bedrijf in 1986 voornamelijk op papier. Er bestond toen nog geen ERP software om zijn processen te ondersteunen. Na vier jaar kwam hij tot de conclusie dat de administratieve rompslomp teveel tijd opslorpte. Tijd die hij nuttiger kon besteden, aan plaatsbezoeken en verkopen van zijn projecten. Of voor het beter opvolgen van alle opdrachten die lopende zijn, in alle mogelijke fases: van de aanvraag tot het finaliseren van de (elektrische) installatie zelf. Hij besloot in zee te gaan met een softwareleverancier en hen praktische input te geven zodat zij ›››

Residential Smart PV Solution

Alles-in-1 residentiële PV-oplossing Extra veiligheid met vlamboogdetectie (AFCI) Optionele alles-in-1 optimizer voor betere prestaties Klaar voor de toekomst - batterij gereed (plug and play) Thuisbatterij LUNA2000 (nieuw) Alle communicatie opties, zelfs 4G

FusionSolar App

SUN2000-450W-P SUN2000-2-6KTL-L1

SUN2000-5/6KTL-M1

@ Huawei FusionSolar

LUNA2000-5/10/15-S0

hlink

Technologie

››› de software zo goed mogelijk kunnen

afstemmen op onze specifieke noden. Met een ERP-systeem kan je makkelijk trends analyseren door middel van de verscheidene rapporteringsmiddelen en analysetools. “Organisatie begint op de bureau!” hoor ik mijn vader nog altijd vertellen en gelijk heeft hij’, zegt zaakvoerder Wouter Vermeulen. Wouter: ‘Vele ondernemers kopen een softwarelicentie waarbij ze onmiddellijk eigenaar zijn van die licenties en denken dat daarmee de kous af is. Niets is minder waar. In veel gevallen betaal je een jaarlijks bedrag voor het onderhoud (waarin updates van de software vervat zitten) en/of support. De software moet worden geïmplementeerd en naderhand worden onderhouden. Dit vereist de nodige investeringen van zowel het bedrijf als de medewerkers. Een goed systeem is slechts 50% van een geslaagde implementatie. De andere 50% is het personeel dat het systeem in gebruik gaat nemen.’

OVER VERMEULEN BV De firma Vermeulen werd opgericht door Peter Vermeulen, die op 1/01/1986 een eenpersoonszaak opricht in elektriciteit. Op 22/01/1991 kiezen zaakvoerders Peter Vermeulen,

en zijn echtgenote Linda Van Hoecke tot het oprichten van Vermeulen bv. Vanaf 1992 vestigt het bedrijf zich in Wetteren. Op 1/01/2021 nam zoon Wouter Vermeulen de zaak over van zijn vader. Zijn focus? ‘Energiemanagementsystemen, smart buildings, etc. zijn de key differentiators in onze sector en daar moeten we in de toekomst nog meer op inzetten’, zegt Wouter.

OPROEP TOT HET INDIENEN VAN EEN PROJECT Techlink plaatst haar leden graag in de kijker. Dit blijkt ook uit deze editie van Power+. Heeft jouw bedrijf onlangs een interessant project uitgevoerd in het kader van de energietransitie: innovatie, verduurzamen en digitalisatie? Neem dan vrijblijvend contact op met onze redacteur Dirk De Wolf (dirk.dewolf@techlink.be).

by Techlink

• mei 2021

Ervaring...

...voor de toekomst! EA 36.22 MI.PUCK

astroklok  100 geheugenplaatsen  2 geschakelde uitgangen 2 stuuringangen  programmeren via app  bedienen via app

Advertentie_HugoMuller.indd 1

26/03/2021 10:24

OPLEIDING INSTALLATIE LAADPALEN In mei en juni organiseert Techlink i.s.m. Avere Academy en Green Energy Park enkele sessies van een halve dag opleiding voor de installatie van laadpalen. “One size fits all” is niet van toepassing voor laadpalen, dus wapenen we u als installateur met de nodige kennis om in elke situatie de beste oplossing te kiezen. De data van de opleidingen zijn te raadplegen op onze website: www.techlink.be. In de komende nieuwsbrieven volgt er ook meer info.

mei 2021 •

by Techlink

hlink

Webinar

Telewerk: de bomen en het bos Sinds de lockdown werden we van de ene op de andere dag geconfronteerd met de vooren nadelen van telewerken. Ook na corona zal telewerken in vele bedrijven een blijver zijn. Daarom gaf het Legal Department van Techlink op 23 maart een webinar over telewerk: nu en na corona! Lucine Albertian beantwoordt in dit artikel enkele FAQ’s over telewerk.

In de huidige sociale wetgeving bestaan er drie verschillende reglementeringen die betrekking hebben op drie soorten telewerk: • structureel telewerk: geregeld door de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 85 van 9 november 2005; • occasioneel telewerk: ingevoerd door de wet van 5 maart 2017 betreffende werkbaar en wendbaar werk; • telewerk Corona recent ingevoerd door de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 149 van 26 januari 2021 betreffende aanbevolen of verplicht telewerk omwille van de coronacrisis. Gezien deze uitgebreide regelgeving is het niet steeds duidelijk welke verplichtingen een werkgever ter zake heeft. Om u hierbij te helpen, vindt u hieronder het antwoord op enkele FAQ’s over telewerk.

Wat zijn de gelijkenissen tussen structureel en occasioneel telewerk?

Zowel het structureel als het occasioneel telewerk zijn specifieke vormen van huisarbeid, die werden ingevoerd met het oog op de optimalisatie van de work-life balance van de werknemers. Om te kunnen spreken van telewerk, hetzij occasioneel hetzij structureel, dienen een aantal voorwaarden te zijn voldaan: • het moet gaan om organisatie en/of

by Techlink

• mei 2021

uitvoering van het werk dat in een arbeidsovereenkomst werd vastgelegd;

hun werknemers de mogelijkheid bieden om op regelmatige en niet incidentele basis te telewerken.

• de uitvoering van dit werk gebeurt op een door de werknemer gekozen locatie buiten de bedrijfsgebouwen;

Het occasioneel telewerk daarentegen gebeurt op incidentele en dus niet op regelmatige basis. De werknemer kan hiervan gebruik maken:

• hierbij moet gebruik worden gemaakt van informatietechnologie.

Wat is het verschil tussen occasioneel en structureel telewerk?

Bij structureel telewerk werkt de onderneming een kader uit waarbij ze aan

• bij een overmachtssituatie, d.w.z. wanneer de werknemer omwille van onvoorziene omstandigheden en onafhankelijk van zijn wil, zijn werkzaamheden niet op de normale arbeidsplaats kan uitvoeren (bv. in geval van een onverwachte trein- ›››

Raadpleeg de catalogus

Comelit ADVANCE PROFESSIONELE OPLOSSINGEN EN SYSTEMEN VOOR SPECIALISTEN. Comelit biedt een professionele reeks camerabewaking aan. Een reeks met tal van voordelen: Ultra Starlight technologie True WDR Frame rate tot 60 fps Audio-integratie Geavanceerde video analyse: • • • • • •

Tellen van personen en/of voertuigen Lijndetectie Gezichtsherkenning Warmtekaarten Publieksdichtheid Trackingfuncties

Neem contact op met uw Comelit vertegenwoordiger of op 02/411.50.99 voor meer informatie.

SW Comelit Advance VMS

App Comelit Advance

Wat te doen bij elektriciteitsuitval? Uw partner voor noodstroomaggregaten op diesel en gas

Vandaele Machinery NV Stationsstraat 128 8780 Oostrozebeke 056 67 40 11 stefaan@vandaele-power.be www.vandaele-power.be

hlink

Webinar

›››

staking of wanneer er omwille van de slechte weersomstandigheden ernstige verkeershinder wordt verwacht). In dat laatste geval (slechte weersomstandigheden), bestaat er een waarschuwingssysteem, namelijk het thuiswerkalarm; • of omwille van persoonlijke redenen waardoor hij zijn werkzaamheden niet op de bedrijfslocatie van de werkgever kan uitvoeren (bv. een bezoek aan de tandarts of de komst van een technicus). In beide gevallen, moet de aard van het werk of van de door de telewerker uitgevoerde specifieke activiteiten uiteraard verzoenbaar zijn met het telewerk.

Waar past telewerk in het kader van Corona dan?

Telewerk in het kader van Corona is een tijdelijke maatregel dat begin 2021 werd ingevoerd. Dit is een soort occasioneel telewerk maar dan met een verplicht karakter.

Is telewerk verplicht?

Het structureel en occasioneel telewerk zijn vrijwillige vormen en zijn in geen enkele opzicht verplicht. Het vrijwillige karakter geldt zowel voor de werkgever als voor de werknemer. Concreet kan de werkgever een aanvraag van de werknemer om telewerk in te voeren weigeren. Maar omgekeerd kan de werknemer ervoor kiezen om niet in te gaan op het telewerkvoorstel van de werkgever. Het telewerk in het kader van Corona daarentegen is wel verplicht. Deze verplichting geldt voor alle functies die zich ertoe lenen.

Hoe moet telewerk worden ingevoerd?

Voor het invoeren van structureel en occasioneel telewerk raden we u aan om een policy op te maken waarin u alle formaliteiten vastlegt zoals welke functies er in aanmerking komen voor telewerk, welke kostenvergoeding er wordt voorzien, enz.

by Techlink

• mei 2021

MODELDOCUMENTEN Techlink stelt de vermelde modeldocumenten (verplaatsingsattesten, telewerk policy, …) gratis ter beschikking aan haar leden. Deze zijn te downloaden op de website van Techlink (via Documentatie => Coronavirus COVID-19 => Modeldocumenten). Maak er gebruik van!

Wat betreft telewerk in het kader van Corona, dient u wel verplicht een policy op te maken en door elke werknemer te laten ondertekenen. Deze verplichting geldt echter enkel voor bedrijven die vóór 01/01/2021 geen enkele regeling rond telewerk hadden uitgewerkt.

Welke sancties gelden bij niet-naleving van de telewerkplicht?

Stellen de sociale inspecteurs van het Toezicht op het Welzijn op het Werk en Toezicht op Sociale Wetten een inbreuk vast, dan kan de administratieve geldboete oplopen van € 200 tot € 2.000 en de strafrechtelijke boete van € 400 tot € 4.000.

Hebben de werknemers die naar kantoor komen werken, een bewijs nodig?

Gezien de sociale inspectie streng optreedt, adviseren wij u om voor elke werknemer die op het bedrijf aanwezig moet zijn een verplaatsingsattest uit te schrijven waarin ook de reden van de aanwezigheid wordt vermeld.

OPGELET! Voor de arbeiders die ac-

tief zijn op werven hoeft u geen verplaatsingsattest te voorzien.

Wat met nachtarbeid?

Werknemers die zich ’s nachts dienen te verplaatsen in het kader van de uitvoering van hun arbeidsovereenkomst, dienen ook in het bezit te zijn van een attest uitgeschreven door de werkgever.

Wat als mijn werknemer weigert naar kantoor te komen, ook al kan telewerk niet?

Een werknemer kan niet zelf beslissen om thuis te blijven als telewerk onmogelijk is. Doet hij dit toch, dan is hij onwettig afwezig. In dat geval zal hij geen loon ontvangen. Als de werknemer een geldig quarantaineattest heeft, kan u hem niet verplichten om naar het werk te komen. Tijdens die quarantaineperiode ontvangt hij een tijdelijke werkloosheidsuitkering.

Moet ik mijn werknemers hun onkosten vergoeden voor de periode van telewerk?

Wij verwijzen hiervoor naar het artikel van Jan Lein over “Werken met forfaitaire kostenvergoedingen” (zie blz. 28).

VRAGEN? Mail uw vragen naar consult@techlink.be. Lucine helpt u graag verder.

DE GROOTSTE OFFICIËLE

MEAN WELL DISTRIBUTEUR IN DE BENELUX Bestel eenvoudig online uit ons ruime assortiment: www.telerex-europe.com

Differentieel bewaking en beveiliging, type A, type B (AC & DC).

The Power in Elctrical Safety©

www.benderbenelux.com

hlink

Wetgeving

Werken met forfaitaire kostenvergoedingen Het aanbieden van een aantrekkelijk loonpakket is één van de belangrijkste elementen om getalenteerde werknemers aan te trekken en te behouden. In een Belgische context zijn er tal van voordelen die, omwille van hun gunstige (para)fiscale behandeling, bijzonder aantrekkelijk zijn, zowel voor de werkgever als voor de werknemer. Uit een enquête van Vlerick van 2020 kwam echter naar voor dat een van de meest voorkomende “voordelen” van een loonpakket geen loon maar wel een forfaitaire vergoeding van kosten eigen aan de werkgever uitmaakt.

Volgens de Vlerick-enquête over bedrijfspraktijken en meningen met betrekking tot loon(para)fiscaliteit gebruikt meer dan 90% van de werkgevers deze forfaitaire kostenvergoedingen. Deze vergoedingen zijn, indien voldaan is aan de voorwaarden, namelijk vrijgesteld van sociale zekerheidsbijdragen en belastingen. Het gaat enerzijds om een eenvoudige manier om kosten eigen aan de werkgever ten laste te nemen en anderzijds kunnen deze vergoedingen “bruto voor netto” toegekend worden aan de werknemer.

Anderzijds kunnen bepaalde kosten eigen aan de werkgever ook op forfaitaire wijze vergoed worden. Voorbeelden van dergelijke forfaitaire kostenvergoedingen zijn de thuiswerkvergoedingen en de zogenaamde baan- en maaltijdkosten.

Forfaitaire kostenvergoedingen

correcte regels nu precies zijn. De laatste jaren hebben de RSZ en de fiscale administratie hun praktijk echter sterk op elkaar afgestemd. Een recent voorbeeld hiervan is de nieuwe fiscale “telewerkcirculaire” van 26 februari 2021, waarvan de RSZ in haar Instructies heeft bevestigd deze te zullen volgen.

Voorwaarden in verband met forfaitaire kostenvergoedingen

Kosten eigen aan de werkgever, zijn kosten die ten laste van de werkgever zijn. Indien een werknemer dergelijke kosten maakt, kwalificeert een terugbetaling hiervan niet als loon, met als gevolg dat er geen belastingen, noch sociale zekerheidsbijdragen verschuldigd zijn.

De terugbetaling van kosten eigen aan de werkgever op reële basis, resulteert zelden in discussie. De terugbetaling op forfaitaire basis echter vaak wel. Indien in het kader van een controle blijkt dat de praktijk inzake forfaitaire kostenvergoedingen niet confom de geldende regels is, zal er een herkwalificatie in loon plaatsvinden, met alle financiële gevolgen van dien.

Deze zogenaamde kosten eigen aan de werkgever kunnen vergoed worden op twee manieren: Enerzijds is er de zogenaamde terugbetaling op reële basis. Dit betekent dat de werknemer facturen, bonnetjes, enz. binnenbrengt (bv. vermel-

Alhoewel de wetgeving omtrent kosten eigen aan de werkgever al jaar en dag dezelfde is, hebben de RSZ en de fiscale administratie hun standpunten over de toepasselijke voorwaarden al vaak gewijzigd. Dit was vaak een bron van frustratie en rechtsonzekerheid over wat de

Kosten eigen aan de werkgever

1 28

ding op een onkostennota), waarna de werkgever deze kosten vergoedt aan de werknemer.

by Techlink

• mei 2021

In de praktijk moet rekening gehouden worden met twee types “voorwaarden”. ALGEMENE VOORWAARDEN Deze algemene voorwaarden zijn van toepassing op forfaitaire kostenvergoedingen in het algemeen.

De forfaitaire kostenvergoedingen mogen geen verdoken loon zijn. Dit betekent dat kostenvergoedingen geen louter “optimalisatie-instrument” mogen zijn. Een deel van het loon omzetten in forfaitaire kostenvergoedingen kan dus niet. De forfaitaire kostenvergoedingen zijn functie-gebonden en niet per-

soonsgebonden. Werknemers die hetzelfde werk doen (lees: eenzelfde functie hebben), moeten dus eenzelfde forfaitaire kostenvergoeding ontvangen.

De werkgever mag de kosten die gedekt worden door een forfait niet nogmaals vergoeden. Werknemers die bv. een internetvergoeding ontvangen, mogen dus niet nog eens hun internetfactuur terugbetaald krijgen via onkostennota.

BIJZONDERE VOORWAARDEN

Naast de algemene voorwaarden, zijn er ook “specifieke” voorwaarden. Hieronder wordt een beknopt overzicht aangeboden van de forfaitaire kostenvergoedingen waarvoor de fiscale administratie en de RSZ expliciet in voorwaarden hebben voorzien, bv. in de Instructies van de RSZ of in circulaires van de fisca-

le administratie of meer algemeen door de praktijk van de Dienst Voorafgaande Beslissingen in fiscale zaken. Thuisbureau – max. € 129,48 per maand

Een werkgever kan een forfaitaire kostenvergoeding toekennen voor thuisbureau indien de werknemers minstens gemiddeld 1 dag per week van thuis uit werken. Deze vergoeding dekt de private ruimte van de werknemer die als thuisbureau wordt gebruikt, de onroerende voorheffing, onderhoud, elektriciteit, water, verwarming, enz. Internet – max. € 20 per maand

Indien werknemers wezenlijk en op regelmatige basis (1dag/week, meerdere keren een paar uur/week, één week elke maand, ...) van thuis uit werken en hiervoor hun private internetverbinding gebruiken, kan er een internetvergoeding toegekend worden.

PC – max. € 20 per maand

Indien een werknemer een private PC/ laptop wezenlijk en op regelmatige basis (1dag/week, meerdere keren een paar uur/week, één week elke maand, ...) voor professionele doeleinden gebruikt, kan er een PC-vergoeding toegekend worden. Deze forfait mag echter niet toegekend worden indien de werkgever een laptop/PC ter beschikking gesteld krijgt door de werkgever. Eigen randapparatuur – max. 2x € 5 per maand

Werknemers die hun private PCscherm en printer/scanner professioneel gebruiken, kunnen een vergoeding van telkens € 5 per maand ontvangen voor het professioneel gebruik hiervan op voorwaarde dat de werkgever niet tussenkomst in het professioneel gebruik ››› van de private PC/laptop. mei 2021 •

by Techlink

hlink

Wetgeving

nistratie “gevalideerde” maaltijdvergoeding (de bovenstaande baanvergoeding wordt geacht deze te dekken). Maaltijdvergoeding – Parafiscaal

›››

Parking – max. € 15 per maand

Deze forfait dekt de professionele parkeerkosten van maximaal € 10 per parkeerbeurt. Parkeerkosten van hoger dan € 10 per parkeerbeurt, mogen dus wel nog op reële basis vergoed worden.

dag in kwestie, aan de voorwaarden voldaan is. Een aandachtspunt hier is dat de RSZ en de fiscale administratie andere bedragen en toepassingsvoorwaarden hanteren. Baanvergoeding – fiscaal

Garage – max. € 50 per maand

Werknemers die (bv. op basis van de car policy) verplicht zijn om hun bedrijfswagen te stallen in een afgesloten garage, kunnen hiervoor een “garagevergoeding” ontvangen. Car wash – max. € 15 per maand

Werknemers met een representatieve functie (lees: de werknemers zijn vaak op de baan met een bedrukte bedrijfswagen, gaan vaak bij cliënten langs), kunnen een maandelijkse car wash vergoeding ontvangen. Representatiekosten

De representatiekosten dekken de kosten gemaakt met het oog op het leggen en onderhouden van public relations/ zakenrelaties (dranken, bloemen, deelname aan evenementen in aanwezigheid van zakenrelaties), kleine relatiegeschenken, enz. De restaurantkosten worden niet inbegrepen in de representatiekosten. Momenteel wordt, voor de hoogste functiecategorieën, een maximaal bedrag van +/- € 120 aanvaard. De RSZ aanvaardt deze forfait vaak niet, tenzij er een (recente) ruling is.

Indien een werknemer een binnenlandse dienstverplaatsing maakt van minstens zes uur en er naar aanleiding van de verplaatsing geen ander voordeel of vergoeding ter compensatie van een maaltijdkost wordt toegekend, kan de werkgever maximaal € 17,06 toekennen per dag waarin een dergelijke binnenlandse dienstverplaatsing wordt gemaakt. Indien de aard van de functie zelf impliceert dat men regelmatig extern prestaties levert (klassiek voorbeeld: handelsvertegenwoordigers die slechts zelden op kantoor zijn), bestaat de mogelijkheid om een maandelijkse forfaitaire kostenvergoeding toe te kennen (beperkt tot 16 keer het bedrag van de forfaitaire onkostenvergoeding), zonder voorwaarden wat betreft de duurtijd. Indien een werknemer verplicht is zich tijdens de werkdag te verplaatsen (minimum 4 uur opeenvolgend) en geen gebruik kan maken van sanitaire en andere faciliteiten die voorhanden zijn in een onderneming, een bijkantoor of op de meeste werven, dan kan een vergoeding van maximaal € 10 per dag toegekend worden waarin een dergelijke verplaatsing wordt gemaakt. Maaltijdvergoeding – fiscaal

Deze vergoedingen mogen enkel toegekend kunnen worden indien, voor de

Zoals hierboven al werd aangegeven, bestaat er geen door de fiscale admi-

• mei 2021

Fiscale rulings

Wat bovengenoemde forfaitaire kostenvergoedingen betreft (met uitzondering van de baanvergoeding) kan een werkgever zich vertrouwelijk tot de Dienst Voorafgaande Beslissingen in fiscale zaken (“rulingdienst”) richten om een ruling te bekomen. Indien er een ruling is, is de fiscale administratie in geval van een controle gebonden door de ruling. In de mate dat de aan de rulingdienst voorgelegde situatie overeenstemt met de realiteit, kan de fiscale administratie dus de forfaitaire kostenvergoedingen niet herkwalificeren in loon. De RSZ is niet gebonden door een fiscale ruling, maar hecht hier wel belang aan. Bovendien kan ook de RSZ een ruling niet zomaar aan de kant schuiven. Een ruling versterkt dus de positie van de werkgever zowel op fiscaal als op sociaal zekerheidsrechtelijk vlak.

Baanvergoeding – Parafiscaal

Baankosten (maaltijd en baanvergoeding)

by Techlink

Indien een werknemer verplicht is zich tijdens de werkdag te verplaatsen (minimum 4 uur opeenvolgend) en niet anders kan dan een maaltijdhuis buitenshuis te gebruiken, kan een bedrag van € 7 per dag toegekend worden (in de mate dat er geen maaltijdcheque wordt toegekend voor die dag, in welk geval de patronale bijdrage in mindering gebracht moet worden van deze forfait).

Auteur: Jan Lein, Compensation & Benefits Lawyer bij Claeys & Engels

EEN HART VOOR ONDERNEMERS

hlink

Webinar

Hoe zorg je ervoor dat je als installateur van thuisbatterijen volledig “future proof” bent? Op 22 april organiseerde Techlink in samenwerking met Bebat een webinar over de aanvaardingsplicht van batterijen zwaarder dan 20 kg, de Bebat oplossingen en de daaraan verbonden bijdragen. Hierna volgt een korte samenvatting. Techlink ontving de laatste weken veel vragen omtrent de wettelijke verplichtingen in verband met de inzameling, ophaling, verwerking en recyclage van batterijen zwaarder dan 20 kg. Het leek ons van essentieel belang om je goed op de hoogte te brengen van deze verplichtingen.

met Bebat zodat Bebat de rapportage naar de overheden kan doen.

Trends

• Toepassingen voor grote Li-ion batterijen > 20 kg nemen razendsnel toe. • Groei van de combinatie PV en een thuisbatterij. • Bebat voorspelt dat het aantal afgedankte Li-ion batterijen in tien jaar tijd – tussen 2025 en 2035 – 40 keer groter zal worden.

Aanvaardingsplicht

Een producent, invoerder en – in sommige gevallen ook – installateur van thuisbatterij moet voldoen aan de aanvaardingsplicht en is dus verantwoordelijk voor wat er met die batterij (en eventuele modules) gebeurt na hun eerste leven. Wie als installateur batterijen aankoopt (fysiek of online) bij een buitenlands bedrijf en deze in België als eerste op de markt brengt, wordt ook onderworpen aan deze aanvaardingsplicht en als invoerder aanzien.

by Techlink

• mei 2021

Aanvaardingsplicht houdt in dat je verantwoordelijk blijft voor de rapportering (jaarlijkse aangifte van verkoop), sensibilisering, terugname en inzameling en verwerking van de afvalbatterij. Om hieraan te voldoen voor batterijen > 20 kg heb je 3 mogelijkheden:

Je dient zelf een individueel afvalpreventie- en beheersplan in te dienen bij OVAM voor Vlaanderen (en bij Leefmilieu Brussel voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en DSD voor Wallonië) waarin je uitgebreid de eigen organisatie van rapportering, inzameling en verwerking voorlegt ter goedkeuring.

Je sluit je aan bij Bebat en doet aangifte van de door jou op de markt gebrachte batterijen. Je regelt zelf de ophaling, ontmanteling en verwerking van de batterijen. Belangrijk hierbij is dat de afgedankte batterijen afval zijn en dat het transport hiervan aan strikte voorwaarden is onderworpen. Deze batterijen dienen bijgevolg op voorhand in België getest te worden om het onderscheid te maken tussen afval en product. Bovendien moet je er voor zorgen dat je samenwerkt met een goedgekeurde recycler die kan aantonen dat hij de wettelijke normen van de recycling-efficiëntie bereikt. Vervolgens dien je alle informatie te delen

Je sluit je aan bij Bebat en sluit een specifieke overeenkomst af voor de inzameling en recyclage van de door jou op de markt gebrachte batterijen. Vervolgens regelt Bebat alle wettelijke verplichtingen voor jou (van inzameling, ophaling, sortering, verwerking en recyclage, preventie, sensibilisering, communicatie t.e.m. rapportering naar de overheden).

Tarieven

Voor batterijen zwaarder dan 20 kg zoals thuisbatterijen of batterijen voor energieopslag wordt een administratieve bijdrage van € 0,057 per stuk aangerekend. Dit omvat enkel de preventie, sensibilisering, communicatie en rapportering. Voor inzameling, ophaling, sortering, verwerking en recyclage kan een aparte specifieke overeenkomst worden afgesloten. Voor het ADR conform ophalen, ontmantelen, afvoeren en verwerken door een goedgekeurde verwerker van deze batterijen rekent Bebat in 2021 een tarief van € 3,5 per kg aan. Voor beschadigde batterijen gelden aparte tarieven.

IMPORTEERT OF PRODUCEERT JOUW ONDERNEMING BATTERIJEN IN BELGIË? Wist je dat je dan moet voldoen aan de wettelijke aanvaardingsplicht? Om hieraan te voldoen kan je zelf een individueel aanvaardingsplichtplan of afvalpreventie en beheersplan ter goedkeuring indienen bij de regionale overheden. Je kan je ook aansluiten bij Bebat en dan ben je meteen met alle wettelijke to-do’s in orde.

De aanvaardingsplicht brengt 7 wettelijke to-do’s met zich mee:

1 2 3 4

• Registreren: bij de drie gewestelijke overheden. e: • Aangi welke batterijen bracht je op de markt?

• Sensibiliseren en preventie:

5 6 7

• Recycleren: afgedankte batterijen worden nieuwe grondstoffen. ciëntie aantonen: • Recycling-effi batterijen laten verwerken door goedgekeurd recyclagebedrijf.

• Rapporteren: aan de overheid.

rond gebruik batterijen.

organiseren: • Inzameling ADR- conform vervoer naar goedgekeurde ophalers.

Sluit je aan bij Bebat en wij nemen deze to-do’s van jou over. Zo ben je helemaal in orde en heb je meer tijd om je te focussen op je core business. Aansluiten bij Bebat kan volledig online op https://mybatbase.bebat.be en neemt maar een paar minuten tijd! Meer info? Stuur een mail naar participants@bebat.be of telefonisch via 016 76 88 91

hlink

Mergers and acquisitions

Fusies en overnames als een strategisch instrument bij installatiebedrijven Het moet gezegd, fusies en overnames zijn een strategisch risico. Een heel aantal M&A’s (mergers en acquisities) geven niet het beoogde resultaat. En toch zijn fusies en overnames een belangrijk aspect geworden van waardecreatie en groei in competitieve en snel evoluerende markten. Een goed uitgevoerde fusie of overname kan een radicale groeiversneller zijn. Tijd om aan Geert Vanhees, ervaren groeien innovatiestrateeg (4Growth), gepokt en gemazeld in de bouw en installatiesector en strategisch specialist in fusies en overnames, te vragen wat zijn visie is over goed uitgevoerde fusies, management buy-outs of overnames.

Strategische, financiële, juridisch en communicatietechnische aspecten

Een overname of fusie houdt verschillende aspecten in. Een M&A is een middel om een bedrijfsprobleem op te lossen. Er moeten strategische redenen zijn voor een fusie of overname. Waarom zou een M&A een goed instrument zijn voor uw bedrijf? Welke bedrijven moeten dan gezocht worden en waarom? Welke ‘value drivers’ en synergieën zoeken we? En hoe gaan we de bedrijven met andere culturen strategisch integreren? Een belangrijke regel in een succesvolle fusie of overname is, laat je niet zomaar verleiden door bedrijven die verkocht worden maar zoek heel gericht naar het bedrijf dat je nodig hebt! Naast het strategisch luik is er het financiële luik. Hoe gaan de bedrijven of het overgenomen bedrijf worden gewaardeerd? Welke waarderingstechnieken zijn relevant? Wat is een goede en volledige due diligence? Hoe gaan we de beoogde synergie berekenen? Op welke KPI’s nemen we de beslissing? Er zijn ook heel wat juridische aspecten voor zowel de koper als verkoper. En de

by Techlink

• mei 2021

vennootschappen moeten vaak anders gestructureerd worden om de overname te realiseren. En ook communicatie is een belangrijk aspect. Gaat men de verschillende merknamen behouden of met één bedrijfsmerk verder? Welke merkassociaties veranderen in het bedrijfsmerk en bij de productmerken? Hoe gaat de rebranding uitgevoerd worden voor medewerkers, klanten en alle stakeholders? Dit artikel bespreekt enkel het strategisch aspect.

Strategische opties

Waarom zou je beter niet alleen verder gaan? Als er dan toch goede redenen zijn voor samenwerking, waarom niet eerder in een strategische alliantie stappen in plaats van voor een definitieve vorm te kiezen zoals overname of fusie? En als je dan toch wenst te verkopen, waarom niet verkopen aan eigen mensen (management by out) dan aan een externe partij. En als je dan toch zou verkopen aan een externe partij, waarom niet naar een fusie gaan in plaats van een overname? Vaak bepalen de specifieke rationele redenen de keuze voor een stategische alliantie, een management buy-out of een

fusie of overname. Een SWOT analyse (sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen) is een erg goede basis voor het vinden van die rationele redenen.

Zwaktes bij installatiebedrijven die M&A uitlokken

Welke zwaktes lokken op dit ogenblik bij installatiebedrijven een niet-organische groei uit? Ik geef een aantal veel voorkomende zwaktes. Onvoldoende kennis bij eigen medewerkers van nieuwe technieken. Geen opvolging in de familie. Te klein voor complexere projecten. Te kleine organisatie tegenover te grote concurrenten. Te klein tegenover te grote klanten. Te grote afhankelijkheid van één grote B2B klant. Te trage respons op klantenvragen omdat de zaakvoerder meewerkende voorman is en weinig management tijd heeft. Te grote afhankelijkheid van te klein aantal medewerkers. Te weinig gerealiseerde installaties die dan ook daarna te weinig onderhoudsopdrachten opleveren. Te weinig eigen kapitaal om zelf groei te realiseren. Medewerkers die geen lange afstanden en fileleed meer wensen. En

ook gebrek aan een langetermijnvisie door een dagelijkse operationele focus.

Sterktes bij installatiebedrijven die fusie of overname uitlokken

Ook sterktes kunnen niet-organische groei uitlokken. Welke sterktes komen vandaag vaak voor bij installatiebedrijven? Een verkoop van een concurrent in eigen werkingsgebied die uw bestaande positie incontournable zou maken. Het uitbreiden van uw sterke marktpositie net buiten uw huidige actieradius. Uw hoge niche specialisatie die aantrekkelijk is voor generalisten in uw sector. Heel aantal leads buiten uw eigen werkingsgebied. Een fusie of overname die uw totaalaanbod volledig maakt. Even goed in installaties worden dan in onderhoud.

Kansen bij installatiebedrijven die fusies of overnames uitlokken

Welke kansen zijn de grote drivers bij de installateur om een fusie of overname te overwegen? Vandaag worden heel veel kansen bepaald door de energietransitie met haar vele innovaties. Mergers

en acquisites zorgen ervoor dat installateurs de snelheid van innovatie kunnen volgen. Een andere reden is het voorwaarts opschuiven in de keten, richting eindklant. Een installateur die achteraan in de keten werkt en bijvoorbeeld een bedrijf koopt dat gespecialiseerd is in energy monitoring, zit hiermee direct bij de eindklant en de betere rendabiliteit. Een andere opportuniteit van vandaag is het realiseren van vertikale integratie met grote bouwbedrijven die vanuit eigen activiteiten heel wat technische installaties en onderhoud kunnen aanbrengen. Het bouwproces en de technieken worden trouwens hoe langer hoe meer geïntegreerd. Diverse technische bedrijven kopen zodat de groep veel cross-selling kan realiseren, is zondermeer ook een opportuniteit.

Bedreigingen bij installatiebedrijven die verholpen worden door een M&A

Een belangrijke bedreiging is zonder meer de consolidatie in de sector door fusies en overnames van concurrenten. Als zij te groot worden, zullen de

schaalvoordelen een nadeel blijken voor de kleinere bedrijven. Grote machtige toetreders tot de markt zoals grote aannemers of elektriciteitsbedrijven die kleine installateurs naar de achterkant in de keten duwen, kunnen ook een reden zijn om een groter bedrijf te willen worden. En consolidate aan klantenzijde kan ook de vraag naar grotere installatiebedrijven uitlokken. Een andere bedreiging zijn de grote schadevergoedingen die kunnen gevraagd worden bij slechte performanties, en die een te groot risico vormen voor kleinere installateurs.

Belangrijker dan goede rationele redenen

In de praktijk zijn de belangrijkste motieven voor een fusie of overname, de economische motieven, zoals waardecreatie, en de strategische motieven, zoals concurrentiepositieverbetering. Niet-strategische redenen zoals ijdelheid, geldingsdrang, aanzien of machtswellust zijn zelden goede raadgevers. Maar wie heel goede rationele redenen heeft om tot een fusie of overname over te gaan, wacht een nog belang- ››› mei 2021 •

by Techlink

hlink

Mergers and acquisitions

“

Een succesvolle fusie of overname start altijd met een duidelijke strategie die bepaalt welk bedrijf je nodig hebt voor groei, niet met het oprapen van een bedrijf dat toevallig vrij komt voor overname.

”

GEERT VANHEES

gelijke overname te realiseren, is het laten wennen van beide partijen door de integratie te faseren, belangrijk. Een andere barrière kan te maken hebben met de organisatie. Een warm bedrijf dat zijn medewekers centraal stelt om finaal goede externe service te leveren, zal een aantal jaren achteruit worden gekatapulteerd als het wordt overgenomen door een heel afstandelijk, zakelijk en bureaucratisch gemanaged bedrijf met veel regels. De wederzijdse fit op de zachte factoren zoals karakter van de eigenaars, waarden, cultuur en stijl zijn minstens zo belangrijk als de harde KPI’s zoals daar zijn schaalvergroting, omzetsverhoging, margeverbetering, marktuitbreiding, innovatiekracht en anderen.

Het strategisch proces bij een fusie of overname ››› rijkere overweging. En dat gaat over de

bedrijfswaarden. Zo zijn Radio 1 en Qmusic niet samen te brengen zonder dat het waardekader en het DNA van één van beide vernietigd wordt. Eén van de belangrijkste redenen tot mislukkingen bij M&A’s zijn te grote verschillen in bedrijfswaarden die geen echte integratie mogelijk maken. Laat nu juist een integratie de belangrijkste reden zijn tot succes bij een fusie en overname. Overweeg dus niet alleen een financiële maar ook een ‘sociale’ due diligence. Waarden zijn een breekpunt in de beslissing van een overname of een fusie!

by Techlink

• mei 2021

Strategische contexten die vloeken

Niet alleen verschillende waarden kunnen een fusie of overname heel moeilijk maken. Ook totaal andere strategische contexten doen dat. Een groot bedrijf dat vooral heel planmatig wordt gemanaged op basis van duidelijke processen, plannen, dashboards en KPI’s, zal op veel weerstand stuiten bij een bedrijf dat heel ondernemend in zijn markt beweegt en het vooral moet hebben van intuïtie, initiatief en flexibiliteit. Het willen integreren van beide typen organisaties, houdt heel wat risico’s in. Als er toch voldoende redenen zijn om der-

Hoe begin je nu strategisch aan een fusie of overname? Er is maar één goede aanpak: doe alsof de fusie of overname er niet komt. Welke groeistrategie zouden dan beide bedrijven afzonderlijk moeten realiseren? Schuif dan de beide individuele strategieën over elkaar en zoek naar de synergieën en waardecreatie. Kan je die zelfs concreet maken en berekenen? Als 1 + 1 leidt tot 3, kan je overgaan tot een echte integratie, waarbij beide bedrijven willen evolueren naar de ‘best of both worlds’. En deze ‘best of both worlds’ zal voor een heel aantal, eerder kleine techische installatiebedrijven, heel wat nieuwe perspectieven geven. Een succesvolle fusie of overname kan uw bedrijf heel wat langer doen bestaan.

Mergers and acquisitions

Save the date: M&A Webinars De energietransitie zorgt ervoor dat de installateur meer en meer energieadviseur wordt. Systemen bestaan niet langer op zich, installaties voor warmte en elektriciteit zijn meer en meer geconnecteerd. Integratie van technieken is een must. Installatiebedrijven die de kansen van de energietransitie willen optimaliseren zullen dus van alle energiemarkten thuis moeten zijn. Maar hoe kan je dit aanpakken? Sterke groeiambities voor marktverbreding kan je op twee manieren realiseren: organische groei of groeien door Mergers & Acquisitions (M&A). Met concrete praktijkvoorbeelden nemen onze externe experten u mee doorheen de verschillende fasen van een M&A transactie. U verneemt wat de do’s en de don’ts zijn. Vanuit hun dagelijkse praktijk wijzen ze op een aantal belangrijke aandachtspunten en struikelblokken die zich in de loop van het proces kunnen voordoen. WEBINAR 1: STRATEGISCHE DO’S EN DON’TS VAN EEN FUSIE OF OVERNAME IN DE INSTALLATIESECTOR

•

Datum: 27 mei

•

Tijdstip: 17u00 – 19u00

•

Spreker: Geert Vanhees, Managing Partner bij 4Growth

•

Inhoud: - De 12 cruciale vragen als voorbereiding van een goed uitgevoerde M&A strategie! - Hoe een succesvolle integratie tussen bedrijven mogelijk maken?

PRAKTISCH: • Gratis voor Techlink leden, inschrijven via www.techlink.be • Niet-leden: € 35 (excl. BTW) • Deelnemers kunnen op voorhand hun eventuele vragen voor de sprekers doorsturen naar: events@techlink.be

WEBINAR 2: WAT ZIJN DE BOUWSTENEN EN VARIABELEN VAN EEN WAARDERINGSPROCES?

•

Datum: 15 juni

•

Tijdstip: 17u00 – 18u00

•

Spreker: Dirk De Weghe, Senior Manager M&A & Finance bij Deloitte Private

•

Inhoud: De waardering van een vennootschap: een aantal courante waarderingsmethodes aan de hand van een praktijkvoorbeeld

WEBINAR 3: DUE DILIGENCE EN JURIDISCHE AANDACHTSPUNTEN BIJ EEN OVERDRACHT

•

Datum: 24 juni

•

Tijdstip: 17u00 – 18u00

•

Spreker: Shana Van Den Branden, Legal Specialist M&A bij Deloitte Private

•

Inhoud: - Wat is een “due diligence”? - Toelichting van een aantal juridische documenten doorheen het proces van overdracht - Intentie-overeenkomst - Aandelen (of handelsfonds) koop-verkoopovereenkomst

mei 2021 •

by Techlink

hlink

Mergers and acquisitions

Waardebepaling van een installatiebedrijf Hoeveel is uw installatiebedrijf waard? Als u uw installatiebedrijf wilt verkopen of u wilt bijvoorbeeld fuseren met een ander installatiebedrijf, dan is dit een belangrijke vraag.

Methodes van waardebepaling

Voor de opmaak van een waardebepaling van uw installatiebedrijf worden een aantal waarderingsmethodes gehanteerd, die elk bijdragen tot de waardebepaling van uw onderneming, nl. de Substantiële waarde methode en twee rendementsmethodes (in casu de Discounted cashflow methode en de Multiple methode).

1tiëleIn waarde” eerste instantie wordt de “Substanof het “gecorrigeerd boekSUBSTANTIËLE WAARDE METHODE

houdkundig eigen vermogen” van uw onderneming berekend. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de laatste beschikbare jaarrekening. Kortweg wordt in deze methode de marktwaarde van het eigen vermogen berekend door middel van de boekwaardes van de individuele balansposten te corrigeren naar hun marktwaarde. Deze correctie is nodig omdat er een verschil kan bestaan tussen de boekhoudkundige en de bedrijfseconomische waarde. Zo kan uw onderneming bijvoorbeeld in het bezit zijn van een onroerend goed die doorgaans een lagere boekhoudkundige waarde heeft dan de geschatte marktwaarde (bv. schatting door een erkend schatter). Hierbij zou een potentiële realisatie de boekwaarde ruim overschrijden. Het verschil tussen enerzijds, het totaal der activa na eventuele meer- en/of min-

by Techlink

• mei 2021

derwaarden en anderzijds de schulden en voorzieningen na eventuele meer- en/ of minderwaarden, geeft de Substantiële waarde. Hierbij dient u ook rekening te houden met de fiscale impact op deze eventuele meer- en/of minderwaarden. Deze methode is het resultaat van een statische boekhoudkundige berekening, maar houdt op geen enkele manier rekening met de toekomstige rendementen die de aanwending van deze activa zal opleveren. Substantiële waarde mag ook niet verward worden met het begrip “liquidatiewaarde”, vermits een liquidatie dikwijls plaatsvindt in omstandigheden die het bekomen van een correcte verkoopprijs voor de activa niet bevorderen. De liquidatiewaarde is dus in de meeste gevallen significant lager dan de Substantiële waarde, die rekening houdt met een bedrijf in going concern. Deze waarde dient men omzichtig te interpreteren, gezien men bij de bepaling van de Substantiële waarde geen rekening houdt met de waarde van de goodwill, de klantenportefeuille, de technologische voorsprong, enz.

2 Bij de eerste rendementsmethode, de DISCOUNTED CASHFLOW METHODE (afgekort: DCF methode)

“Discounted cashflow methode”, wordt uw onderneming gewaardeerd op basis van de vrije kasstromen die uw onderne-

ming realiseert. In eerste instantie dient de genormaliseerde vrije kasstroom van uw onderneming te worden bepaald. Indien er geen gebudgetteerde cijfers beschikbaar zijn, worden de laatste drie afgesloten boekjaren als basis gehanteerd. Kort samengevat is de vrije kasstroom het geld dat beschikbaar is na de investeringen (bv. aankoop gereedschap) nodig voor de activiteit van uw onderneming uit te voeren. Hierbij worden alle kosten en opbrengsten die slechts een uitzonderlijk of een éénmalig karakter hebben uit deze cijfers gefilterd. Vervolgens worden de huidige waarde van de toekomstige jaarlijkse vrije kasstromen berekend door deze te actualiseren aan de hand van een verdisconteringsvoet die rekening houdt met het gewenste rendement die de overnemer op zijn investering verwacht. Tenslotte, dient deze bekomen waarde nog verrekend te worden met de netto kaspositie. De netto kaspositie bekomt men door de liquide middelen te verminderen met de financiële schulden.

3 Bij de tweede rendementsmethode, de “Multiple methode” wordt de waarde MULTIPLE METHODE

van uw onderneming berekend door ze te vergelijken met gelijkaardige beursgenoteerde ondernemingen of vergelijkbare transacties in de markt.

In deze methode wordt in eerste instantie een selectie gemaakt van beursgenoteerde installatiebedrijven als een selectie van vergelijkbare transacties binnen uw sector, dit is de “peer” groep. Op basis van publieke informatie dient voor deze “peer” groep een bepaalde factor (multiple) te worden bepaald in functie van de gehanteerde maatstaf. Doorgaans vertrekt men van de EBITDA. Dat is een maatstaf voor de brutowinst van uw onderneming, dus de winst voor de aftrek van interestbetalingen, belastingen en afschrijvingen. De waarde van uw onderneming wordt dan berekend door de EBITDA van uw onderneming te vermenigvuldigen met de multiple van de “peer” groep. Tenslotte, dient net zoals bij de DCF methode deze bekomen waarde verrekend te worden met de netto kaspositie. Op een indicatieve waarde te bekomen van de onderneming, wordt een gewogen gemiddelde waarde van de drie besproken waarderingsmethodes gehanteerd.

Financierbaarheid

Een ander vertrekpunt is niet de waarde van de onderneming, maar de financierbaarheid van de overnameprijs. Tegen de achtergrond van de huidige goed betaalde overname multiple, is het vinden van de gepaste financieringsoplossing een belangrijke succesfactor voor kan-

didaat-kopers. Traditioneel bestaat de financiering uit een bancaire en niet-bancaire component. Op basis van de prognoses voor de komende jaren kan een ervaren accountant inschatten hoeveel u ongeveer kunt lenen bij de bank. In het klimaat van aanhoudende lage marktrentes en een hoge liquiditeit in de markt is er in het financieringslandschap aldus appetijt om – mits een kwalitatief dossier (stabiele kasstromen, aanwezigheid van tastbare activa, voldoende taille van de onderneming, …) – een gepaste financieringsoplossing voor de geplande overname te bieden. De niet-bancaire component wordt gebruikelijk ingevuld via beschikbare eigen middelen en/of een (achtergestelde) lening van derde financiers/investeerders. Hierbij worden – waar nodig – aangepaste terugbetalingsmodaliteiten onderhandeld. Algemeen kunnen we stellen dat vandaag zowel verkopers als kopers kunnen rekenen op een heel gunstig marktklimaat.

Tot slot

volgens de weergegeven methodes. De prijs kan hiervan afwijken omwille van de onderhandelingen tussen partijen, de aard van de transactie en de kopende partij, de randvoorwaarden en garanties, de verwachtingen over de toekomst, evolutie en transacties in de sector, etc. Verder kan de prijs ook afhangen van een aantal niet financiële aspecten of indirecte waarde stuwers zoals bv. hoe zal de aangeboden dienst evolueren in de toekomst, staat de bedrijfsstructuur en rapportering op punt, enz. De prijs kan dus finaal in belangrijke mate afwijken van deze waarden. Uzelf en uw bedrijf klaarmaken voor overdracht is een werk van lange adem, waar u best ruim de tijd voor neemt en zich te gepasten tijde professioneel laat bijstaan.

Auteurs: Dirk De Weghe, Senior Manager M&A & Finance bij Deloitte Private

Het kader waarin een waardebepaling gehanteerd wordt, kan divers zijn. In die mate dient te worden opgemerkt dat de prijs ook kan afwijken van de waarde. De waardering is immers het gevolg van mathematische berekeningen uitgevoerd

Karel Vercruysse, Director M&A & Finance bij Deloitte Private

mei 2021 •

by Techlink

hlink

Mergers and acquisitions

Juridische knelpunten

binnen het M&A-proces Bij overnames, joint ventures, fusies en andere strategische allianties (het M&A-proces) spelen financiële en strategische aspecten een grote rol en wordt het juridische luik soms minstens onderschat. Nochtans is een degelijk juridisch advies een must en dit zowel voorafgaand aan, tijdens maar ook na de beoogde transactie. Hieronder een korte uiteenzetting van enkele juridische aandachtspunten.

Voorafgaand aan de transactie

Voorafgaand aan de daadwerkelijke overname, laat de koper vaak een “due diligence” (“boekenonderzoek”) uitvoeren. Dit heeft tot doel om de juistheid van de gepresenteerde informatie betreffende de target-vennootschap te controleren alsook om inzage te bieden in eventuele bestaande en potentiële risico’s, alsook opportuniteiten. Te denken valt hierbij voornamelijk aan financiële, fiscale en sociale informatie, maar ook

by Techlink

• mei 2021

bv. betreffende eventuele onroerende goederen, commerciële (zoals overeenkomsten met belangrijke klanten/leveranciers) en milieuaspecten. De adviseur lijst alle “ontdekte” knelpunten/risico’s in het due diligence-verslag op en probeert deze ook, in de mate van het mogelijke, te kwantificeren. Op die manier kan de geïnteresseerde koper de wenselijkheid van de transactie met kennis van zaken beoordelen en evalu-

eren. Bovendien kunnen de resultaten van het due diligence-onderzoek ook een impact hebben op de zaken zoals de overnameprijs en/of de modaliteiten van de overnameovereenkomst (“SPA”).

De transactie – SPA

In de SPA worden alle modaliteiten van de transactie vastgelegd. De SPA is in iedere situatie uniek en dus steeds maatwerk. De inhoud ervan is afhankelijk van vele factoren maar traditioneel wor-

den er over o.m. volgende aspecten afspraken gemaakt: Prijs inclusief modaliteiten van betaling

Vaak ligt er in het overnameproces een grote focus op de overnameprijs. Deze prijs kan forfaitair zijn, maar kan ook gebaseerd zijn op gegevens die nog niet gekend zijn (bv. overnamebalans op datum van ondertekening van de SPA). In dit laatste geval zal in de SPA vaak een voorlopige prijs worden uitgesproken en zal er binnen een vastgelegde termijn na ondertekening van de SPA een overnamebalans worden opgesteld die het vermogen van de target weergeeft op datum van ondertekening van de SPA. In dergelijk geval zal er een prijsaanpassingsmechanisme in de SPA worden ingebouwd voor het geval dat de definitieve waarde zoals blijkt uit de overnamebalans zou afwijken van de voorlopige prijs. Bovendien kan een gedeelte van de prijs afhankelijk worden gemaakt van het bereiken van bepaalde doelstellingen binnen een vooraf bepaalde periode na de closing (een zogenaamde “earn-out”). Het spreekt voor zich dat in dergelijk geval de te behalen doelstellingen alsook de modaliteiten van de earn-out (zoals bv. maximumbedrag) voldoende precies dienen te worden beschreven in de SPA. Aansprakelijkheid van de verkoper hetgeen zich vertaalt in “verklaringen en waarborgen”, eventuele uitzonderingen hierop (“disclosures”) en de hieraan gekoppelde beperkingen en schadevergoedingsregeling

De aansprakelijkheid van de verkoper leidt vaak tot de meeste discussies. Deze onderhandelingen kunnen uiteraard in hoofde van de koper beïnvloed worden door het due diligence. Ook hierbij kan het een voordeel zijn om als koper geadviseerd te worden door een multidisciplinair team zodat er een optimale uitwisseling van informatie is. De koper wil zich graag zo veel mogelijk indekken tegen risico’s van het ver-

leden en dit door het mechanisme van “verklaringen en waarborgen”. Niet alleen is het belangrijk om deze verklaringen en waarborgen zo precies mogelijk te beschrijven, ook zal het schadebegrip duidelijk dienen gedefinieerd te zijn. Traditioneel zullen verklaringen en waarborgen gekoppeld worden aan beperkingen in het voordeel van de verkoper, zoals bv. de termijn waarbinnen eventuele schade zich dient te manifesteren en drempelbedragen (zowel minima als maxima). In het geval dat de verkoper aan de koper uitdrukkelijk bepaalde risico’s zou meegedeeld hebben, kan hij vragen dat deze risico’s als uitzonderingen op de verklaringen en waarborgen gelden en hij hiervoor geen aansprakelijkheid opneemt. In dergelijk geval is het uiteraard van belang om deze uitzonderingen zo duidelijk en beperkend mogelijk te omschrijven. Langs de andere kant kan de koper ook voor deze specifieke risico’s een bijzondere vrijwaring vragen hetgeen tot gevolg heeft dat de verkoper hiervoor onbeperkt dient in te staan. Opschortende/ontbindende voorwaarden

In bepaalde gevallen kan de transactie nog afhankelijk zijn van bepaalde voorwaarden, zoals bv. goedkeuring van mededingingsautoriteiten, financiering, etc. Er dient te worden opgelet dat de voorwaarde niet louter afhankelijk mag zijn van de wil van één van de partijen (schuldenaar) vermits dit nietig is. Het is aangewezen om de onder partijen overeengekomen uiterlijke datum waarop de opschortende voorwaarden vervuld dienen te zijn (“long stop date”) op te nemen in de SPA alsook welke partij (of beide) zich op de niet-vervulling ervan kan beroepen en/of verzaking mogelijk is. Verbintenissen van de verkoper na de transactie, in het bijzonder betreffende niet-concurrentie en afwervingsverbod

legd om in de toekomst nog activiteiten te ontplooien die concurrerend (kunnen) zijn met deze van de target. Een afwervingsverbod is erop gericht om de verkoper te verbieden om personeel, klanten, leveranciers, … van de target te overhalen om voor de verkoper te komen werken/zijn banden met de target op een voor deze laatste nadelige manier aan te passen. Belangrijk hierbij is dat deze bedingen moeten beperkt zijn qua tijd, ruimte en verboden activiteiten waardoor het aangewezen is om een matigingsbeding (door de rechtbank) en splitsbaarheidsbeding (waardoor wordt vermeden dat de volledige SPA nietig wordt verklaard ingeval de rechtbank oordeelt dat de grenzen van toelaatbaarheid van het concurrentieverbod of afwervingsverbod werden overschreden) te voorzien. Vaak wordt ook nog een forfaitaire schadevergoeding bedongen in geval van overtreding van het niet-concurrentiebeding.

Na de transactie

Nadat de SPA werd ondertekend, en dus de overdracht een feit is, begint het “echte werk” voor de koper, namelijk de leiding van de target en eventuele integratiewerk. In dergelijk geval kan advies inzake de verdere (her)structurering na de transactie aangewezen zijn, zoals bv. managementovereenkomsten, remediëring van de knelpunten zoals in het due diligence werden geïdentificeerd, een eventuele aandeelhoudersovereenkomst in het kader van een joint venture, enz.

Auteurs: Shana Van Den Branden, Legal Specialist M&A bij Deloitte Private

In het niet-concurrentiebeding worden aan de verkoper (en eventueel ook de natuurlijke personen achter een vennootschap-verkoper) beperkingen opge-

Karel Vercruysse, Director M&A & Finance bij Deloitte Private

mei 2021 •

by Techlink

hlink

Project

Maatwerk zonder maatvoering Lidbedrijf EEG NV schakelde lichtspecialist Multiline in voor de architecturale verlichting op maat bij de renovatie van het winkelcentrum Les Bastions in Doornik. EEG mocht ook de buitenomgeving voorzien van buitenverlichting. Het volledige winkelcomplex beslaat tegenwoordig een oppervlakte van zo’n 43.500 m² en telt 106 winkels. De nieuwe moderne architectuur laat volop daglicht binnen en wil van het centrum niet enkel een winkel- maar ook een belevingsbestemming maken. Kenmerkend voor het project waren de hele lange, doorlopende lichtlijnen in de inkomzone en rest van het winkelcentrum. ‘We kozen hier, in samenspraak met de architect en EEG, voor onze Rekta 65 en Rekta 40 aluminium profielen, die als inbouw en opbouw gemonteerd werden. Vooral die inbouwprofielen vormden een uitdaging voor de installateur’, zegt Klaus Rahne, CEO Multiline. ‘Dat kwam door het feit dat exacte maatvoeringen opmeten op voorhand niet mogelijk was. De plafondbouwer voorzag de nodige uitsparingen, maar kon de exacte maten hiervan op voor-

by Techlink

• mei 2021

hand onmogelijk doorgeven. Wanneer je werkt met verlichting op maat, vormt dat natuurlijk een moeilijkheid. Wachten tot de exacte maatvoering er was, zou een te grote vertraging met zich meebrengen. Dus gingen we op zoek naar een alternatieve werkwijze. En daar kon Multiline ons bij helpen’, zegt Mathias Bruggeman, projectleider ››› bij EEG.

TECHNISCHE SPECIFICATIES De lichtlijnen zijn allemaal voorzien van plexi en hebben een matwitte kleur (kleur 9110). De lichtlijnen zijn uitgerust met LO LED-boards van 4000K en DALI-sturing.

VEILIG WERKEN MET DE HOOGWERKER In de NBN EN 280-A1:2015 zijn de essentiële eisen voor veilig werken met hoogwerkers opgenomen, met als doel de constructie- en veiligheidsregels voor alle soorten hoogwerkers in één norm te verzamelen. De norm geeft een uitgebreide lijst van alle risico’s én daarbij worden voor de relevante items ook de te nemen veiligheidsmaatregelen uitgewerkt. Gebaseerd op deze norm werd een gids (te downloaden bij “Documentatie” op de website van Techlink) uitgewerkt met optimale richtlijnen voor het voorkomen van letsels doordat personen op het platform ingesloten of ingeklemd worden. Deze gids is slechts een “guideline”, er is geen wetgeving die het gebruik van deze gids verplicht.

LEDVANCE DAMP PROOF ARMATUREN DE NIEUWE GENERATIE.

5 jaar garantie

BENELUX.LEDVANCE.COM

MEER VERMOGEN, MEER RENDEMENT EN BETERE LICHTKWALITEIT De nieuwe generatie van de LEDVANCE DAMP PROOF armaturen heeft het allemaal. De energie-efficiëntie is toegenomen tot 135 lm/W. Er zijn nu versies met een lichtstroom van 8000 lm en zelfs 11000 lm voor toepassingen met zeer hoge plafonds. En er zijn meer lichtkleuren om uit te kiezen met een warme 3000K toegevoegd aan de bestaande 4000K en 6500K.

hlink

Project

OVER EEG

›››

Hoogwaardige oplossing over fases heen

Omwille van de omstandigheden besloot EEG om in fases te werken. Multiline kwam op de proppen met een eigen plan van aanpak voor de lichtlijnen, met hetzelfde resultaat als in normale omstandigheden. Bij elke lichtlijn produceerden zij eerst het begin- en middengedeelte van de inbouwprofielen, waarbij ze een koppeling aan het uiteinde voorzagen. In de volgende fase ontvingen ze de exacte maten en leverden het ontbrekende stuk lichtlijn. Via de koppeling kon EEG dat stuk naadloos aansluiten op de rest van de lijn.

Installatiegemak: tijds- en kostenwinst

Het gebruik van lange, ononderbroken lichtlijnen brengt verschillende voordelen met zich mee:

1 moest in plaats van,De bijvoorbeeld installateur vier DE MONTAGE VERLOOPT EEN STUK SNELLER.

stukken, er nu maar twee installeren voor dezelfde afmeting.

AANZIENLIJKE TIJDS- EN KOSTENWINST:

• De profielen werden volledig voorgemonteerd, inclusief doorvoerbekabeling, aangeleverd. De installateur had daardoor slechts een minimum aan installatietijd nodig. Elk apart profiel stond vooraf genummerd op het plan en de verpakking. Zo ging er heel weinig tijd ver-

“

Eén van de grootste uitdagingen op dit project was de werkhoogte overwinnen. MATHIAS

”

BRUGGEMAN

by Techlink

• mei 2021

loren aan het uitzoeken van de juiste profielen voor de juiste plek. • Er werden energiezuinige LEDboards gebruikt met een laag vermogen. Daardoor kon men het aantal drivers per lichtlijn tot een minimum beperken. De extra stukken, die EEG pas in de tweede fase installeerde, konden zij probleemloos op diezelfde drivers aansluiten. Dat zorgde voor een aanzienlijke kostenwinst. ‘Meedenken met de installateur en lichtoplossingen zodanig vergemakkelijken dat het installatiegemak maximaal is, is belangrijk. De winst die daarin zit, wordt nog vaak onderschat’, aldus Klaus.

Coördinatie: een hele uitdaging!

Mathias: ‘De renovatie van een winkelcentrum was op vlak van coördinatie niet gemakkelijk door het grote aantal aan koppelingen en de aanwezigheid van heel wat andere technieken. Dankzij de samenwerking tussen de techniekers ter plaatse en projectleiding van Beltherm, EEG nv divisie Electro Entreprise en EEG nv divisie Van Braeckel werd dit project zo goed mogelijk gecoördineerd. Eén van de grootste uitdagingen op dit project was de werkhoogte overwinnen. De hoogste punten waren wel tot 12 m hoog, en niet altijd bereikbaar. Het ge-

EEG nv divisie Electro Entreprise, met zetel te Gullegem, is actief in het ontwerp, de realisatie, installatie en het onderhoud van elektrische totaalprojecten voor kantoorgebouwen, utiliteitsbouw en industriële sites met focus op de zorgsector en openbare sector. EEG nv is de kern van EEG Group, een technologiegroep van 15 ondernemingen, die ten volle inzet op innovatie om geïntegreerde oplossingen te garanderen voor de meest complexe en vooruitstrevende technieken met het oog op de toekomst. Daarbij zetten zij in op technische installaties, vernieuwende technologieën, energiebeheer, klimaatbeheersing, sanitair, operationeel beheer, telecom & ICT, medische gassen en medische apparatuur. Dankzij hun eigen interne studiediensten zijn ze in staat om grootschalige projecten autonoom uit te voeren.

Sedert 2005 is Karl Neyrinck gedelegeerd bestuurder van EEG en sinds 2015 ook nationaal voorzitter van Techlink. ‘EEG Group telt ondertussen bijna 1000 collega’s, maar is nog steeds een familiebedrijf, dus met familiale aandeelhouders/eigenaars!’

bruik van hoogtewerkers was dan ook een must, maar niet evident gezien het grote aantal arbeiders en hoogtewerkers op de werf. Naast de uitdaging van de werkhoogte was de coördinatie tussen alle winkels en de algemene technieken zoals branddetectie zeker niet gemakkelijk en evident. Alle talen moest je kunnen spreken.’

PROJECT: GROUP CEYSSENS HEUSDEN-ZOLDER & INSIGHT PROJECTS, HASSELT

LED DOWNLIGHTS Ontdek ons vernieuwd gamma Flikkervrij

5 jaar uit voorraad Keuze uit niet-dimbare driver of universele UNIDRIVER TRIAC/1-10V/DALI/Push met amplitude dimming garantie leverbaar

DEEP

COMPACT

SOFT

Smalle randen

Compacte inbouwdiepte

Anti-glare

5-9W 2700/3000/4000K CRI90 90lm/W Reflector 38° wit UGR <19 Cut-out 60-75mm Bladveren

15-35W 3000/4000K CRI90 100lm/W Reflector 95° wit UGR >19 Cut-out 125, 160 of 200mm

12-35W 3000/4000K CRI90 100lm/W Reflector 55° alu mat UGR <19 Cut-out 80, 120 of 160mm

Surf naar onze website voor meer info

Integratech bvba - Groenstraat 48 - 3270 Scherpenheuvel - Belgium - www.integratech.be

hlink

Actualiteit

Free Cooling met behulp van intensieve ventilatie ‘Free Cooling is een mogelijke piste om in de warme seizoenen voor afkoeling te zorgen’, zegt Georges Gronsfeld, Technical Advisor bij Techlink. Hieronder lichten we dit verder toe.

Wat is Free Cooling?

Samengevat: • Gebruik van koelcapaciteit van buitenlucht door intensieve ventilatie • Vermindering of eliminatie van koellast en/of energieverbruik voor mechanische koeling • Verbetering thermisch comfort

by Techlink

• mei 2021

• Drijvende kracht: natuurlijk, mechanisch of hybride ventilatie • Meest voorkomende vorm: nachtventilatie of uitzonderlijk ook dagventilatie (in de tussenseizoenen)

Hoe werkt Free Cooling?

“Free Cooling” betekent in zijn algemeenheid dat er gekoeld kan worden

met behulp van een omgeving op koudere temperatuur, en er dus geen koelmachine voor nodig is; bij “free geocooling” is die omgeving de koele bodem die via een geothermische boring of grondbuis kan worden aangesproken, maar meestal worden er systemen mee bedoeld die gebruik maken van de koelere buitenlucht. In grote gebouwen wordt er bijvoor- ›››

THE•FORCE

NIEUW

B Y T R AYC O ®

B I J T R AYC O

SUPERSTRONG

INDUSTRIAL MOUNTING

SUPERSTERKE KABELLADDERS VOOR INDUSTRIE

SOLUTIONS

CLFI60-PG

CLF110-PG

CLF160-UG

CLF200-UG

met geïntegreerde koppeling

INDUSTRIE

STERK

VEILIG IN GEBRUIK

€

ECONOMISCH

MEER WETEN? SCAN HIER

TRAYCO® BEDRIJVENPARK COUPURE 5A B-9700 OUDENAARDE - T. +32(0)55 23 29 90 INFO@TRAYCO.EU - WWW.TRAYCO.EU

opm. THE•FORCE_adv Power+ 185x130 NL 4.indd 1

13/04/2021 14:29

ACTIE

Testen van elektrische installaties en E-laadpunten € 1.880 i.p.v. € 2.092

Multifunctionele installatietester voor het controleren van de veiligheid van particuliere en industriële elektrische installaties conform AREI en een adapter voor het testen van laadpalen voor elektrische voertuigen. MacroEVtest Testadapter en testfuncties voor laadpunten van elektrische voertuigen Isolatieweerstandtest met 50, 100, 250, 500 of 1.000 V testspanning Aardlekschakelaartesten type AC, A, B (tot 300 mA) en S CAT IV 300 V en 6 mA ALS-testfunctie Circuit- en lijnimpedantiemeting en continuïteitstest met 200 mA 1-fase netanalyse met vermogensmeting, power factor, cosφ en harmonischenanalyse Aardverspreidingsweerstandmeting en bepaling van de soortelijke bodemweerstand Frequentiemeting, spanningsmeting en spanningsval Prijs netto per stuk, excl. BTW, incl. Recupel-bijdrage en geldig t/m 30-06-2021, wijzigingen voorbehouden.

+ Gratis training

www.euro-index.be

hlink

Actualiteit

›››

beeld gebruik gemaakt van koeltorens of dry coolers, om opgewarmd koelwater terug te kunnen afkoelen tot de juiste temperatuur. Als het buiten koud genoeg is, en de afgiftesystemen kunnen ook bij hogere koelwatertemperaturen genoeg koelvermogen leveren, moet er geen koelmachine worden tussengeschakeld. Het potentieel van de koude buitenomgeving kan echter ook recht-

streeks ingezet worden door de buitenlucht via intensieve ventilatie binnen te brengen. Deze techniek is eenvoudiger en is dan ook voor woningen het meest gebruikt. De “Free Ventilative Cooling” bestaat er dan in om het ventilatiedebiet te verhogen boven het hygiënische debiet dat strikt noodzakelijk is om enkel een goede binnenluchtkwaliteit te verzorgen.

Bij een extractieventilatiesysteem (systeem C) met een automatische regeling kan het debiet opgevoerd worden op de momenten dat het buiten koeler is, en verminderd op de heetste momenten van de dag, tenminste als de luchtkwaliteit het op dat moment toelaat (bij een lagere bezettingsgraad). Ook met een balansventilatiesysteem (systeem D) kan het debiet verhoogd worden, maar hier ›››

SCOOLS: SUSTAINABLE COOLING SYSTEMS

Het globaal doel van dit project van Thomas More

geluidsoverlast geven. Ramen openzetten ’s nachts

Kempen en het WTCB is de bevordering van kennis

kan meer effect hebben, aangezien de natuurlijke ven-

over en de correcte toepassing van systemen voor

tilatie bovenop het mechanisch debiet komt en het

duurzaam koelen. Jeroen Van der Veken, projectleider

totale debiet zo ongeveer verdubbeld kan worden. Dat

bij WTCB: ‘De extra ventilatiecapaciteit van mechani-

veronderstelt weliswaar dat de omgeving dit toelaat

sche ventilatie in woningen is klein t.o.v. wat je kan

naar luchtkwaliteit en nachtlawaai en bovendien zijn

bereiken met openstaande ramen en natuurlijke ven-

inbraakveiligheid en ongedierte (muggengaas) ook

tilatie. We zien in de simulatieresultaten van SCOOLS

belangrijke aandachtspunten. Door het plaatsen van

inderdaad weinig impact van de mechanische ventila-

specifieke applicaties (extra openingen en roosters)

tie. Natuurlijk heeft die een positieve impact als we het

om aan intensieve (nacht)ventilatie te doen kan je een

slim aanpakken en vooral ’s nachts ventileren, maar die

aantal van deze problemen oplossen en de natuurlijke

blijft eerder klein.

ventilatiedebieten nog eens verdubbelen. De eerlijk-

Stel bijvoorbeeld een woning met een nominaal ven-

heid gebied me wel te zeggen dat die laatste oplossing

tilatiedebiet van 300 m³/h die normaal gezien op 66%

maar zeer zelden worden toegepast in residentiële

van dat debiet draait. Dan blijft er dus 200 m³/h over.

bouw, maar wel in kantorenbouw.

Stel het is binnen 25°C en buiten (’s nachts bv.) 15° dan

Free Ventilative Cooling heeft dus zijn grenzen qua

halen we op dat moment een koelend vermogen van

koelvermogen omdat lucht nu eenmaal niet veel ener-

680W door de hygiënische ventilatie. Dit geldt zowel

gie kan verplaatsen. Het moet dus ook lang genoeg

voor een extractieventilatie die verse lucht aanzuigt

kunnen toegepast worden om effect te hebben. Zo

door de toevoerroosters, als voor een balansventilatie-

zien we dat een correcte toepassing van de bypass in

systeem met bypass. Als we die bypass niet toepassen

een woning toch tot 1000 kWh koelbehoefte per jaar

en de warmtewisseling gebeurt aan 80% rendement,

kan uitsparen en een verdere optimalisering van de

dan valt het koelvermogen inderdaad terug tot maar

regeling van een mechanisch ventilatiesysteem nog

140W. Een correct gebruik van de bypass is dus be-

eens 500 kWh/jaar kan opbrengen. Een hoge thermi-

langrijk om het koelend potentieel van hygiënische

sche capaciteit van muren en vloeren kan helpen om

ventilatie niet te verkwanselen, maar de eerder gemel-

de nachtelijke koeling ook overdag zo lang mogelijk te

de vermogens haal je ook enkel bij gunstige condities.

behouden. Maar belangrijker nog, het is essentieel dat

Gedurende de heetste nachten is het gemiddeld ’s

warmtewinsten zo veel mogelijk worden gereduceerd,

nachts eerder 22°C buiten en haal je nog maar 200W,

in eerste instantie de zonnewinsten via ramen (zon-

juist op dagen dat we het meeste koelvermogen nodig

wering!) en opake (ondoorzichtige) constructiedelen

hebben.

(isolatie!), maar ook interne warmtewinsten moeten

Als we bij het eerder gebruikte voorbeeld het debiet

best laag blijven (efficiënte huishoudtoestellen, …).

opdrijven naar het maximum, dan komt er nog eens

Indien dat nog niet volstaat, zal de specifieke koel-

100m³/h of 340W bij als het buiten koel genoeg is.

vraag van de woning voldoende gereduceerd zijn om

Maar bv. ’s nachts is het toepassen van deze intensie-

ook bovenstaande duurzame koelsystemen te kunnen

ve ventilatie niet evident want dit kan ook wel wat

toepassen.’

by Techlink

• mei 2021

ZINK MAGNESIUM & ZINK ALUMINIUM Uitstekende bescherming tegen corrosie ZAVFUL zink aluminium draadgoot

ZMKBSCL zink magnesium klikbare kabelgoot

✓ Goedkoper dan alternatieven ✓ Milieuvriendelijk ✓ Uitstekende snijkantbescherming (zelfherstellend effect)

Vergokan

www.atkore.com/vergokan | vergokansales@atkore.com | +32 55 31 83 35

Rapid 45 Intelligent installeren PVC

Fijn design Apparaten klikken eenvoudig in de dekselopening Uitgebreid gamma accessoires

www.obo.be

Building Connections

Alu

hlink

Actualiteit

››› is het vooral de bypass die moet wor-

den ingeschakeld om op de juiste momenten koele buitenlucht rechtstreeks binnen te blazen, zonder voorverwarming. Wanneer het buiten daarentegen warmer wordt, kan de warmtewisselaar weer gebruikt worden om de warmte zoveel mogelijk buiten te houden door de buitenlucht voor te koelen met de koudere afgevoerde lucht. Een automatische regeling van deze bypass is dan ook te verkiezen boven een handmatige plaatsing van een zomercassette. Nadelen bij deze mechanische systemen zijn echter het ventilatorverbruik, maar vooral ook de beperkte debieten (en dus ook beperkt koelend vermogen) dat kan gehaald worden. Ook het ventilatorgeluid kan ’s nachts een beperkende factor op de debieten zijn. Natuurlijke ventilatie via het openen van ramen heeft deze nadelen niet en ’s nachts, wanneer de temperatuursverschillen oplopen, kunnen dikwijls hogere debieten gehaald worden. Dit geldt zeker wanneer gericht extra (regelbare) openingen worden toegevoegd om het debiet nog te verhogen en we van “intensieve nachtventilatie” kunnen spreken. De natuurlijke ventilatie-optie is echter niet overal geschikt of toepasbaar als de omgeving te luidruchtig of vervuild is, en ook de inbraakveiligheid en insectenwering zijn belangrijke aandachtspunten. Het openen en sluiten van de ramen of andere openingen moet ook op de juiste momenten worden uitgevoerd, maar de manuele interventies gebeuren in de praktijk dikwijls suboptimaal. Een motorisatie en optimale rege-

by Techlink

• mei 2021

ling van deze acties is mogelijk, maar dit drijft de investeringskosten aanzienlijk op. Hybride ventilatiesystemen, waar raamopening met mechanische ventilatie wordt gecombineerd, kan het beste van beide werelden combineren, maar is niet altijd evident om optimaal geregeld te krijgen in een werkelijk gebruikte woning.

IEA-EBC Annex 62

Het potentieel van Free Cooling werd onderzocht in een project van het Energy in Buildings and Communities-programma (EBC) van het Internationaal Energie-agentschap (IEA). Het project kreeg de benaming “Annex 62 - Ventilative Cooling” en liep van 2013 - 2018. Dat resulteerde in een aantal publicaties zoals een ontwerpgids. Hiermee kan men o.a. de mogelijkheden voor Free Cooling inschatten in functie van het lokale klimaat en het type gebouw. De ontwerpgids geeft tevens aanduidingen over mogelijke debieten en regelstrategieën. Er waren ook een reeks aanbevelingen om Free Cooling te integreren in normen en bouwstandaarden. Dat laatste is van groot belang, omdat de plaatsing en de afmetingen van ramen bijvoorbeeld al in de ontwerpfase moeten worden meegenomen.

Enkele randvoorwaarden

Eerst en vooral is er het klimaat waarin het gebouw zich bevindt. Om evidente redenen werkt Free Cooling alleen maar als het verschil tussen de buitentemperaturen en de binnentemperaturen groot genoeg is. Daarnaast kunnen de weersomstandigheden een aandachts-

punt zijn. Zo kan men Free Cooling via natuurlijke ventilatie niet toepassen als het te hard waait of wanneer het regent. Zeker even belangrijk is het ontwerp van het gebouw en het type gebruik. Ontwerpparameters zijn hier de interne warmtewinsten, de bezonning, en de mogelijkheden voor intensieve ventilatie. Tenslotte moet men ook rekening houden met andere aspecten, zoals inbraakveiligheid of hinder door binnendringende insecten.

Belang van een ventilatiestrategie

Het is belangrijk om een doordachte natuurlijke ventilatiestrategie te hebben. Denk aan: • Genoeg opengaand raamoppervlak voorzien of zelfs extra ventilatieroosters specifiek voor ventilatieve koeling. • Inbraakveiligheid (bv. door raamroosters, rolluiken, etc.) • Nodige thermische trek bevorderen door bijvoorbeeld deuren naar traphal open te laten. De mechanische ventilatie dient dan vooral om het hygiënisch ventilatie debiet te garanderen zonder dat dit leidt tot hoge warmtewinsten (overdag in de zomer), noch hoge warmteverliezen in de winter.

VRAGEN? Mail uw vragen naar consult@techlink.be. Georges helpt u graag verder.

Verdeelkasten vega en vega D

Eenvoud,

technologie en design Te ontdekken op hager.be

hlink

Interview

Techlink in gesprek met de VREG Het energielandschap is in volle verandering. Niet alleen op het vlak van technologie, ook op het vlak van de samenstelling van de elektriciteitsfactuur. Er komt met name een capaciteitstarief waardoor naast uw afname ook het vermogenverbruik een rol zal spelen in de hoogte van uw elektriciteitsfactuur. De Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) voorzag de invoering van het capaciteitstarief in januari 2022 maar overweegt op vraag van Fluvius een uitstel met een half jaar. Wij hadden een gesprek met de woordvoerster van de VREG, mevrouw Leen Vandezande.

Als je de eigen (PV-)productie onmiddellijk verbruikt, draagt dit verbruik dan bij aan het capaciteitstarief?

Neen, zelfverbruik (= onmiddellijk ver bruik van de zelfgeproduceerde elektriciteit) wordt niet gemeten door de digi tale meter. Als je een kwartier lang op élk moment exact evenveel of minder verbruikt dan je produceert, zal het gemeten kwartiervermogen 0 kW bedragen. Je stelt het verbruiksoverzicht op je Fluvius-energieportaal in op kwartierbasis. Als je dan een uitschieter van bv. 1,3 ziet, is dit niet noodzakelijk de piek waarmee rekening wordt gehouden bij het bepalen van het capaciteitstarief? Want er kan later nog een hogere piek zijn?

Het Energieportaal van Fluvius toont énkel kwartierverbruiken (uitgedrukt in kWh), geen kwartiervermogens. Om uit dit kwartierverbruik het kwartiervermogen (uitgedrukt in kW) af te leiden, moet je het kwartierverbruik x 4 doen (achterliggende redenering: kWh:

by Techlink

• mei 2021

¼ h = kW). Voorbeeld: een kwartierverbruik van 0,9 kWh komt overeen met een kwartiervermogen van 0,9 x 4 = 3,6 kW. Het capaciteitstarief wordt aangerekend op basis van de “gemiddelde maandpiek” (kW). Deze gemiddelde maandpiek wordt maandelijks berekend als het gemiddelde van je 12 laatste “maandpieken”. De maandpiek is het hoogste kwartiervermogen (ofwel “piekvermogen”) dat je in een maand hebt gebruikt. Het wordt geregistreerd door de digitale meter. Wanneer een maandpiek kleiner is dan 2,5 kW, wordt voor die maand een minimumwaarde van 2,5 kW verondersteld. Hierdoor zal iedereen een minimale bijdrage betalen in de netkosten. Deze bijdrage is gelijk aan 2,5 kW vermenigvuldigd met het tarief voor de gemiddelde maandpiek. Hoe kan je die maandpieken opvolgen?

Sinds kort stelt Fluvius het hoogst gemeten kwartiervermogen per maand (= je maandpiek) rechtstreeks beschikbaar op het Energieportaal.

Mogelijk spelen ook aanbieders van energiebeheerssystemen hierop in en tonen bepaalde toepassingen aangesloten op de gebruikerspoorten van de digitale meter in de toekomst ook informatie over je vermogengebruik. Niet iedereen heeft reeds een digitale meter. Bovendien wordt de uitrol van de digitale meter bij mensen met zonnepanelen uitgesteld. Er worden dus twee tariefmethodes simultaan gehanteerd. Hoe schat de VREG dit verschil in?

Het klopt dat bij klanten met een analoge meter het capaciteitstarief niet kan aangerekend worden a.d.h.v. de “gemiddelde maandpiek”. Voor deze klanten introduceren we daarom een vast bedrag, dat overeenkomt met de minimale bijdrage ter hoogte van 2,5 kW vervat in de “gemiddelde maandpiek”. Alle overige netkosten zullen bij deze klanten aangerekend blijven worden op basis van kWh. Gemiddeld gezien maakt het niet uit over welk type meter je beschikt. Het kWh-tarief zal namelijk hoger zijn bij een analoge dan bij een digitale meter.

SIMULATIEVOORBEELD OVER HET CAPACITEITSTARIEF Onlangs gaf de VREG een presentatie tijdens een hoorzitting in het Vlaams parlement waarin ook een aantal nieuwe simulatievoorbeelden over het capaciteitstarief werden opgenomen. Ze toonden hierin onder meer een voorbeeld van een klein bedrijf, aangesloten op laagspanning, met een jaarlijks verbruik van 12.000 kWh en een gemiddelde maandpiek van 7 kW. Dit jaar bedraagt zijn elektriciteitsfactuur € 2.329; in 2017 was dat nog € 2.826. Met een digitale meter betaalt deze bakker, volgens onze huidige inschattingen, in 2022 € 2.048. Dat is € 280 of 12% minder dan vandaag en 28% minder dan in 2017.

Waarom wordt überhaupt een ondergrens gehanteerd? Bevordert dit wel rationeel netgebruik of energiegebruik?

Het capaciteitstarief wordt toegepast op het gemiddelde van de 12 laatste maandpieken. Wanneer één van deze maandpieken lager is dan 2,5 kW wordt inderdaad een ondergrens van 2,5 kW gehanteerd. Dit zorgt ervoor dat élke netgebruiker een minimale bijdrage levert in de netkosten. Bij de aanleg van het distributienet werd namelijk voor élke netgebruiker een bepaalde netcapaciteit voorzien en dus een bepaalde kost

gemaakt, onafhankelijk van het feit of die klant daar vandaag al dan niet effectief gebruik van maakt. De kosten t.g.v. deze historische netinvesteringen maken vandaag een belangrijk deel uit van de distributienettarieven. We vinden het belangrijk dat iedereen hierin een bijdrage levert, ook een netgebruiker die bv. investeert in een batterij en hiervan gebruik maakt om zijn pieken af te vlakken. Voor een gemiddeld gezin met de gebruikelijke huishoudelijke toestellen zal de maandpiek typisch hoger liggen dan

deze 2,5 kW. Het is dus niet de bedoeling én het heeft geen zin om het gebruik van ál uw toestellen te spreiden en hierdoor sterk aan comfort in te boeten. Wat zal de impact zijn voor de KMO’s uitgerust met bijvoorbeeld enkele machines die redelijk wat vermogen vragen?

Typisch hebben kleine bedrijven een hogere gemiddelde maandpiek dan gezinnen, maar vooral ook een hoger verbruik en daardoor een goede benutting van hun piekvermogen. Zij “trekken” hun maximale piekvermogen m.a.w. gedurende vele kwartieren; hun maximale piekvermogen is geen éénmalige of sporadische uitschieter. Hierdoor verwachten we dat de invoering van het capaciteitstarief voor de gemiddelde KMO aangesloten op laagspanning eerder voordelig zal zijn. Wij werken momenteel aan een simulator die netgebruikers aangesloten op laagspanning de mogelijkheid moet geven om een beter inzicht te krijgen in de ››› mei 2021 •

by Techlink

hlink

Interview

persoonlijke situatie. We streven ernaar om deze simulator vanaf midden dit jaar aan te bieden op onze website. Komt er ook een wijziging voor de aansluitingen op hoogspanning?

De aanpassing van de tariefstructuur voor distributienetgebruikers aangesloten op hogere spanningsniveaus (= netgebruikers aangesloten op middenspanning of rechtstreeks op een transformator tussen laag- en middenspanning dan wel midden- en hoogspanning) zal op hetzelfde moment gebeuren als de invoering van het capaciteitstarief voor laagspanningsklanten. Deze netgebruikers betalen vandaag al een capaciteitstarief op basis van hun jaarpiek (= hoogste kwartiervermogen in de voorbije 12 maanden). In de toekomst zal het capaciteitstarief bij hen worden aangerekend via de tariefdragers “toegangsvermogen” en “maandpiek”. Het toegangsvermogen wordt door het bedrijf zelf ingesteld. Het bedrijf geeft zo aan de distributienetbeheerder een indicatie van de netcapaciteit die het verwacht nodig te hebben. Wanneer de maandpiek het toegangsvermogen overschrijdt, zal het bedrijf een overschrijdingstarief moeten betalen, boven op het tarief toegangsvermogen en het tarief maandpiek. Fluvius zal een webportaal ontwikkelen waarin netgebruikers aangesloten op hogere spanningsniveaus hun toegangsvermogen voor afname kunnen vastleggen. De tariefstructuur voor netgebruikers rechtstreeks aangesloten op het transmissienet (Elia) wordt niet bepaald door de VREG, maar door de federale regulator CREG. Hoe schat de VREG de impact in op aansluitingen met een warmtepomp?

Door de invoering van het capaciteitstarief wordt in 2022 een deel van de distributienettarieven niet langer aangerekend op basis van uw afname (kWh), maar op basis van het piekvermogen (kW). Dat is typisch een goede zaak voor ge-

by Techlink

• mei 2021

PRIJZEN VOOR EEN TYPISCH GEZIN Deze infografiek toont de verwachte samenstelling van de elektriciteitsfactuur voor een gezin met een jaarlijks dagverbruik van 1.600 kWh, een jaarlijks nachtverbruik van 1.900 kWh en een gemiddelde maandpiek van 3,5 kW in 2022. Het capaciteitstarief (kW) vertegenwoordigt voor dit gezin 15% van de factuur. 84% van de factuur wordt nog steeds bepaald door de hoeveelheid elektriciteit die zij van het net afnemen (kWh).

84% € / kW € / jaar € / kWh

€ 836

Bron: VREG

››› impact van het capaciteitstarief voor je

zinnen met een groot verbruik, zeker wanneer zij het piekvermogen dat zij aanspreken relatief vaak benutten. Met de digitale meter komen er bovendien mogelijkheden om warmtepompen automatisch aan te sturen. Hierdoor kan de werking van de warmtepomp optimaal afgestemd worden op het verbruik van alle andere toestellen, de productie van zonnepanelen én kan het piekvermogen – en dus ook het te betalen capaciteitstarief – maximaal onder controle worden gehouden. De combinatie van een warmtepomp met een warmtebuffer en slimme software maakt het bijvoorbeeld mogelijk om de warmtepomp extra warmte te laten genereren op momenten dat de zonnepanelen elektriciteit produceren, deze warmte tijdelijk op te slaan en op een later moment te gebruiken wanneer huishoudelijke toestellen samen een hoog vermogen vragen.

15%

2022: capaciteitstarief

Wij werken momenteel aan een simulator die je de mogelijkheid moet geven om een beter inzicht te krijgen in de impact van het capaciteitstarief voor je persoonlijke situatie. We besteden hierbij ook bijzondere aandacht aan specifieke technieken, zoals (verschillende types) warmtepompen, zonnepanelen, elektrische wagens en batterijen. We streven ernaar om deze simulator vanaf midden dit jaar aan te bieden op onze website. Niettemin is een warmtepomp als investering vaak toch wel duurder dan een mazoutketel of een gasketel. Men zou toch mogen verwachten dat de operationele kost daalt, zeker als men voortdurend pleit voor de transitie naar een fossiel-arm energiesysteem?

Een warmtepomp is een energie-efficiënte en milieuvriendelijke technologie om uw huis te verwarmen. Met het oog

op de energietransitie is het dus een toekomstgerichte keuze. Door het grote aandeel “belastingen” in de elektriciteitsfactuur is een warmtepomp tot nu toe financieel minder aantrekkelijk dan sommige andere verwarmingstechnologieën. Momenteel wordt het overgrote deel van de kosten gerelateerd aan de zogenaamde openbaredienstverplichtingen – dat zijn vooral kosten gerelateerd aan het systeem van groenestroomcertificaten en warmte-krachtcertificaten – doorgerekend via de elektriciteitsfactuur. In het licht van de energietransitie geeft dit een verkeerd signaal. De VREG pleit dan ook al verschillende jaren voor een alternatieve financieringswijze voor deze kosten. Dit zou de prijs die je betaalt per kWh afgenomen elektriciteit doen dalen en zou voor gezinnen die kiezen voor energie-efficiënte technologieën zoals een warmtepomp of een elektrisch voertuig, met een relatief hoog elektriciteitsverbruik, voordelig uitkomen. Er zijn nog andere huishoudelijke “grootverbruikers” zoals de inductiekookplaat. Mogen we voortaan enkel nog eenpansgerechten bereiden om de maandpiek binnen de perken te houden?

In een recente infosessie over het capaciteitstarief toonden we de uitgebreide case van onze collega Bert. Hij heeft al een tijdje een digitale meter en volgt zijn piekgebruik sinds juni 2020 in detail op. Ook hij heeft onder meer een inductiekookplaat. Zijn gemiddelde maandpiek o.b.v. de meetgegevens sinds juni 2020 bedraagt 4,1 kW. Met deze gemiddelde maandpiek betaalt hij volgens onze huidige inschattingen na invoering van het capaciteitstarief minder dan hij vandaag doet. De elektrische wagen dan? We willen toch snel laden en dat moet met een hoog vermogen, niet?

Met het capaciteitstarief worden eigenaars van een elektrische wagen aangemoedigd om het net efficiënt te gebruiken. Wanneer ze de batterij van hun elektrische wagen niet langer zo snel

vandaag. Door hun wagen “slim” te laden – of m.a.w. het laden meer te spreiden in de tijd en af te stemmen op het vermogen dat andere toestellen op elk moment vragen – kunnen zij hun gemiddelde maandpiek beperken tot de gemiddelde maandpiek die zij hadden vóór de aanschaf van de elektrische wagen. Hierdoor betalen zij in 2022 slechts € 1.644. Dat is bijna € 500 minder dan zonder slim te laden.

“

De 2,5 kW ondergrens zorgt voor een minimale bijdrage van élke netgebruiker in de netkosten.

”

LEEN VANDEZANDE

als mogelijk aan vol vermogen opladen maar dit meer gespreid doen over bv. over alle beschikbare nachturen, zullen ze merkbaar besparen. In het webinar toonde ik een simulatievoorbeeld van een gezin met een elektrische wagen. Dit gezin heeft een laadpaal geïnstalleerd met een vermogen van 11 kW. Op dit moment hebben zij de gewoonte om hun wagen op te laden aan vol vermogen op het moment dat ook hun huishoudelijke toestellen een piek veroorzaken, bijvoorbeeld in de vroege avond – tijdens het koken. Het gezin verbruikt jaarlijks 8.000 kWh en de hoogste kwartierpiek die zij maandelijks veroorzaken is gemiddeld 15,1 kW. Dit jaar bedraagt hun elektriciteitsfactuur € 1.896; in 2017 was dat nog € 2.186. Met een digitale meter betalen zij, bij ongewijzigd gedrag, in 2022 € 2.138. Dat is € 243 of 13% meer dan

Stuurbare laadpalen zullen voor heel wat EV-rijders dus mogelijk een interessante optie zijn. Dat zijn laadpalen waarvan het laadvermogen tijdens het laden kan gewijzigd worden naar een andere wenswaarde. Als we tot slot nog even terugkeren naar de uitdaging van de energietransitie: een deel van de oplossing zou ingevuld worden door uiteenlopende vormen van opslag. Valt er dan niet iets te zeggen voor de wijkbatterij?

Er wordt momenteel gewerkt aan een wettelijk kader dat particulieren, ondernemingen en lokale overheden toelaat om zich te verenigen in energiegemeenschappen. Ook wordt er regelgeving opgemaakt m.b.t. een markt voor ondersteunende diensten. Hierop zullen netgebruikers, die aangesloten zijn op een locatie waar zich netproblemen voordoen, vrijwillig hun flexibiliteit kunnen aanbieden aan de distributienetbeheerder en hier een vergoeding voor ontvangen. Deze ontwikkelingen zullen het mogelijk maken voor bv. buurtbewoners om een wijkbatterij te plaatsen en hiermee eventueel ook bepaalde diensten te leveren. Dank Leen.

MEER WETEN? Wil u graag één van de recente toelichtingen van de VREG over het capaciteitstarief bekijken? Ga dan naar https://www.vreg.be/nl/capaciteitstarief. mei 2021 •

by Techlink

hlink

Sectorraad

Techlink: uw belangen, onze zorg! De installatiebranche is heel divers en omvat heel wat verschillende specialisaties en deelsectoren. Om te komen tot standpunten over bepaalde deelsectoren, baseert de Raad van Bestuur van Techlink zich op de mening van de leden die actief zijn in deze deelsectoren via de respectieve Sectorraad en Sectorcomités. Tijdens de laatste sectorraad “Elektrotechniek” kwamen volgende vakgebonden materies aan bod:

SC ELEKTRONISCHE BEVEILIGING

OPROEP KANDIDATEN!

Elke twee jaar komen de sociale partners van de elektrosector samen om een nieuw Techlink neemt deel aan de raadpleging en sectoraal akkoord af te spreken. Via dit sectoraal heeft adviezen ingediend over de volgende twee akkoord wordt een antwoord geformuleerd documenten: 1) INCERT 004- Rev12: Algemeen op de verschillende uitdagingen waar de merkenreglement. De wijzigingen zijn gering. elektrosector mee geconfronteerd wordt. 2) INCERT 006- Rev 14: Certificatieregeling van Om de belangen van haar leden optimaal te alarmsysteembedrijven. De wijzigingen betrefverdedigen, wil Techlink een werkgroep sectorale fen de risiconiveaus waarmee rekening moet onderhandelingen opstarten waarbij de leden worden gehouden bij de jaarlijkse technische de prioriteiten en de behoeften van de sector op inspecties. Techlink moet ook advies WORLDSKILLS het vlak van loon- en arbeidsvoorwaarden uitbrengen over INCERT 126, dat betrekking PROJECT bepalen, die nadien aan de onderhandelingstafel heeft op de Verordening Verandering Techlink neemt als klankbord deel zullen worden aangekaart. Geïnteresseerd Certificatie Instelling, een overleg aan het WorldSkills project. om de toekomst mee vorm te geven? dat nog gaande is. Dit project promoot technische en Stuur een mailtje naar technologische beroepen en lucine.albertian@techlink.be. zet jongeren in de verf die een technische of technologische richting kiezen. Vanuit de installatiesector vraagt Techlink specifiek aandacht voor de installateur van de toekomst!

WIL U DE VOLGENDE KEER OOK GRAAG AANWEZIG ZIJN OP ONZE SECTORRAAD? Of wil u een bepaald probleem dringend eens onder de aandacht brengen? Neem dan contact op met onze accountmanager Sandra Mertens (02 896 96 18 of sandra.mertens@techlink.be). Ze helpt je graag verder.

by Techlink

• mei 2021

GT1C7WL

HANDSFREE 7-INCH MONITOR MET ZOOM, INDUCTIEVE LUS EN GEÏNTEGREERDE WI-FI KENMERKEN

• 7”-aanraakscherm • Panoramisch 170°-breedhoekbeeld met zoomen pantilt-functie • Geïntegreerde wifi-connectiviteit • Tot 8 smartphones (iOS/Android) koppelbaar m.b.v. gratis app • Intern geheugen uitbreidbaar met SD-kaartlezer • Compatibel met bestaande GT-installaties • Ingebouwde inductieve lus voor ontvangst via hoorapparaat • Monitoring, communicatie en deuropening op afstand

Exclusieve invoerder voor België: CCI nv, Louiza-Marialei 8/5, 2018 Antwerpen | T: +32 (0)3 232 78 64 | info@ccinv.be | www.ccinv.be

Powerplus_GT1C7WL.indd 1

01/04/2021 11:15

www.pvcycle.be

DE BESCHERMING VAN HET MILIEU BEHOORT TOT DE KERNACTIVITEIT VAN ONZE BUSINESS TOTAALOPLOSSING VOOR DE REGELNALEVING, OPHALING EN RECYCLAGE VAN FOTOVOLTAÏSCHE ZONNEPANELEN

PV CYCLE BELGIUM vzw is het enige beheersorganisme voor fotovoltaïsche zonnepanelen dat werd opgericht in het kader van de Milieubeleidsovereenkomst Zonnepanelen.

Een initiatief van:

hlink

Dagboek

Een dag in het spoor van VOS technics Dit artikel is een beschouwing van een dag in het spoor van Kristof Onckelinx en zijn broer Maarten, die aan het hoofd staan van lidbedrijf VOS technics. Het koeltechnisch bedrijf - met decennialange expertise inzake natuurlijke gassen en warmterecuperatie - heeft 30 mensen in dienst en is in volle expansie. Kortom, een ideaal moment om achter de schermen mee te kijken.

VOS technics is een familiebedrijf uit Herk-de-Stad dat al meer dan 35 jaar ecologisch verantwoorde koelinstallaties bouwt. Theo Vos, Michel Onckelinx en Rita Francis legden in 1986 het fundament voor een sterk groeiend en innovatief bedrijf. De focus ligt op industriële koeling met ecologische gassen: propaan, CO2 en ammoniak. Deze koudemiddelen hebben geen invloed op de ozonlaag noch een negatief effect op het milieu. In 2013 nam de 2e generatie Kristof en Maarten Onckelinx de leiding in handen en legden ze de nadruk op diversificatie. Van koelinstallaties voor het bewaren van appels en peren (ze ontwierpen en bouwden al meer dan 3.000 koelcellen in de groente- en fruitsector) keek men ook naar installaties met natuurlijke koudemiddelen voor uiteenlopende industrieën, gaande van voedsel- en vleesverwerkende bedrijven, brouwerijen, boomkwekerijen en opslagdepots van warenhuizen tot cleanrooms.

Samen een bedrijf leiden

Kristof: ‘We hebben ervoor gekozen om de taken te verdelen. Er werd een duidelijke organisatiestructuur (incl. organigram en een afgelijnde taakomschrijving per medewerker) geïntroduceerd met een managementteam van 4 personen:

by Techlink

• mei 2021

commercieel (Kristof ), service & onderhoud (Maarten), projecten (Hans) en HR & financieel-juridisch (Teena) zodat het voor iedereen duidelijk is waarvoor ze bij wie terecht kunnen. Ik ben het eerste aanspreekpunt voor nieuwe klanten. Ik bekijk welke oplossingen wij hen

zouden kunnen aanbieden. Ieder project is anders. In ons takenpakket hebben we voldoende autonomie maar uiteraard worden belangrijke beslissingen i.v.m. toekomstvisie van het bedrijf samen genomen. We hebben verschillende karakters, elk met onze sterke kanten.’

woordelijkheid geldt ook voor het streven naar kostenbesparend werken zonder inlevering van kwaliteit. ‘KPI’s zorgen onmiddellijk voor een beter overzicht van de prestaties van ons bedrijf. Je krijgt in één oogopslag antwoord op de vraag: waar in het proces lig ik achter of voor op schema? KPI’s zijn specifiek, meetbaar, tijdsgebonden en verbeteringsgericht. Meten is weten! Ook dragen we de veiligheid en de gezondheid van onze werknemers hoog in het vaandel. In de maandelijkse toolboxmeetings en via opleidingen brengen we iedereen op de hoogte van de nieuwste technieken en veilige manier van werken. Het streven naar verbetering en het borgen van kwaliteit zit in ons DNA. We zijn al sinds 2002 de trotse eigenaar van het ISO9001 en VCA**-certificaat’, zegt Maarten. De meeting heeft een vaste structuur met als doel efficiënter te vergaderen maar terzelfdertijd komt iedereen aan bod en wordt er rekening gehouden met elke mening. Maarten heeft aandacht voor zowel het individu in de werknemer als voor het team. Hij benadert de zaken met een analytische blik en kritische geest.

Rondgang door het atelier

Maarten: ‘Ik begon als servicetechnieker en groeide door tot service en technisch manager. Ik neem alles op mij wat te maken heeft met service en onderhoud. Werken in een familiebedrijf zorgt ervoor dat je heel snel kunt schakelen en flexibel bent. Kristof en ik staan regelmatig stil bij de verbetering van onze bedrijfsprocessen, dit zorgt voor o.a. een betere én efficiëntere workflow, verbeterde arbeidsomstandigheden en grotere bereidheid om te innoveren. Als ondernemers is het onze plicht om verder te kijken dan ons technisch territorium.’ In hun agenda’s zijn vaste momenten ge-

boekt waarop ze samenzitten om projecten van dichtbij op te volgen, om ideeën, ervaringen en kennis uit te wisselen, en om feedback te geven aan elkaar. Daarnaast kunnen alle medewerkers steeds bij hen terecht.

Service meeting

Iedere dinsdagochtend zit Maarten aan tafel met de twee planners en backofficemedewerkers om de Key Performance Indicators (KPI’s) te bespreken zoals: Zit de planning en sales op schema? Voldoende werk in de pipeline? … . De invulling van de KPI’s is de verantwoordelijkheid van iedereen. Dezelfde gedeelde verant-

In het begin van de rondleiding viel het al onmiddellijk op dat VOS technics een goed ingericht magazijn heeft. Een gestructureerd en opgeruimd magazijn geeft overzicht, zorgt voor een veilige werkomgeving en bespaart de servicetechniekers tijd in het zoeken naar producten. Maarten: ‘Onze bedrijfswageninrichting is de fundering voor efficiënt, overzichtelijk en professioneel werken. Dit geeft ook een goede indruk bij de klanten. Het is onze bedoeling om terugkerende werkprocessen beter te organiseren. Bij het vertrekken kunnen onze servicetechniekers makkelijker nagaan of alles wat voor de volgende opdracht nodig is, ook in de laadruimte van de bestelwagen aanwezig is. Extra ritten door vergeten spullen behoren zo tot het verle- ››› mei 2021 •

by Techlink

hlink

Dagboek

››› den. We proberen zowel in ons magazijn

als in de bestelwagen alles duidelijk te nummeren. Het doel is namelijk iets terugvinden. We streven ernaar dat onze nummering zo goed is dat iemand die VOS technics niet kent, toch in staat is om iets terug te vinden. In de nabije toekomst zetten we ook verder in op digitalisering van ons voorraadbeheer.’ In de verdere rondleiding zagen we dat VOS technics ook veel prefab in container bouwt. Kristof: ‘We bouwen bijvoorbeeld een machinekamer in een 40-voet container en dat wordt dan zo geïnstalleerd bij de klant. Voordat het vervoerd wordt, kunnen wij alles hier ter plaatse voorbereiden en testen. Ook voor klanten heeft een container voordelen. Er hoeft geen lokaal voor opgeofferd en ook de effectieve bouwtijd op de

by Techlink

• mei 2021

100% ecologische installatie op basis van de natuurlijke gassen ammoniak en CO2 in combinatie met koudedrager glycol.

site wordt zo tot een minimum beperkt. Ons laat het toe om de koelinstallatie toch nog just-in-time te monteren en op te starten.’

Projectmeeting: alles in eigen huis

VOS technics wil de natuur en het milieu beschermen door enkel natuurlijke koeltechnieken toe te passen. Daarom bedenken, ontwerpen en bouwen ze installaties met een focus op ecologische gassen. Dat begint bij het concept en de dimensionering van de installatie tot en met de oplevering. Ze hebben doorheen de jaren heel veel ervaring opgebouwd, zowel op het vlak van engineering, als montage en dienst na verkoop. Bovendien bestaat hun team uit een mix van

ingenieurs, monteurs en servicetechniekers. ‘Als een klant bij ons aanklopt met een heel specifieke vraag rond koeling of verwarming die ons nog nooit gesteld is geweest of die uit een nieuwe sector komt: daar worden wij enthousiast van. Het wekt een ongelooflijke adrenaline bij ons op en laat ons ook niet meer los totdat we de juiste oplossing gevonden hebben. Doordat we alles in eigen huis doen, weten we waarover we praten en is hetgeen we voorstellen, altijd onderbouwd’, zegt Maarten. Kristof vult aan: ‘Je moet als bedrijf innoveren om jouw huidige positie op de markt te behouden of zelfs te verbeteren ›››

BRANDWEREND AFDICHTEN (NIET) VOOR IEDEREEN WEGGELEGD Elektriciteit- en sanitaire leidingen, die door een brand compartimentswand of vloer toegepast worden, dienen correct afgedicht te worden. Toch is het niet altijd even duidelijk welke wet of regelgeving er van toepassing is en hoe u deze correct dient uit te voeren. Het is bijgevolg een must om u goed te laten informeren voor aanvang van uw werkzaamheden. Voor een persoonlijke en op maat geleverde oplossing is het daarom aangewezen contact op te nemen bij een erkend fabrikant (leden PFPA).

000568-ADVERT

Soudal, lid van PFPA, is één van deze fabrikanten waar u terecht kan voor een persoonlijke oplossing met bijhorend advies voor het correct brandwerend afdichten. Door een uitbreiding van haar brandwerend assortiment is Soudal meer dan ooit in staat u bij te staan in het brandwerend afdichten van elektriciteit- en sanitaire leidingen.

hlink

Dagboek

WEETJE! ››› voor de toekomst. Wij innoveren niet

om te innoveren maar wel om in te spelen op de veranderende noden van onze klanten. Ook grote multinationals zien onze kleinschaligheid en snelle wendbaarheid als een groot voordeel. Zo kregen we in 2017 het vertrouwen van het Europees testcentrum van autobouwer Toyota om een koeloplossing uit te werken voor testkamers waarin de nieuwe uitstootnormen onderzocht worden. De fabrikant gebruikt ze om testritten te maken bij verschillende vochtpercentages en temperaturen van -40°C tot +40°C. We bootsen er dus verschillende klimaat scenario’s na, gaande van de Noordpool tot de Sahara. Op twee van die techniek en namen we zelfs een octrooi.’ Tijdens de projectmeeting blijkt nogmaals dat ze niet enkel topinstallaties afleveren maar die ook in topconditie houden door goede service, herstellingen én onderhoud (bv. lekdichtheidscontroles, reinigen verdampers, thermografie doen van de weerstanden, enz.). ‘Dat zorgt dan weer voor een recurrent verdienmodel dat blijft aangroeien, want hoe meer projecten we realiseren, hoe meer onderhoud er nodig is’, legt Maarten uit.

Vergaderen

Rond de grote tafel in het lokaal op de bovenste verdieping volgen de online vergaderingen elkaar op. Kristof zit in een meeting met leveranciers uit o.a. Denemarken. ‘We proberen zoveel mo-

by Techlink

• mei 2021

De projecten die VOS technics uitvoerde zorgden reeds voor zo’n 275.000.000 kg CO2-reductie!

gelijk een samenwerking op lange termijn met hen aan te gaan. We merken de laatste jaren ook dat leveranciers bij ons aankloppen voor nieuwe ontwikkelingen, technieken en onderdelen. Een nieuw koelings- en verwarmingstoestel bouwen op vraag van een leverancier is niet langer een uitzondering.’

Investeren in menselijk kapitaal

VOS technics zet maximaal in op zelfontplooiing, levenslang leren en ontwikkeling. ‘Praktijkgerichte opleiding en ontwikkeling op maat staat centraal. Dat gaat van technische opleidingen bij fabrikanten in het binnen- en buitenland tot het lezen van vakliteratuur waarop we geabonneerd zijn en leren van elkaar op de werkvloer. We bouwden bijvoorbeeld ook een koelcel bij VOS technics zelf waar we zaken kunnen tonen, testen en opvolgen. We geloven ook sterk in een goede samenwerking met scho-

len en universiteiten. Zo werken we nauw samen met KU Leuven, UCLL en de N ederlandse Universiteit van Wageningen voor innovatieprojecten. Er lopen bovendien voortdurend leerlingen stage bij ons. In de nabije toekomst gaan we ook onze VOS Academy openstellen voor anderen. Op deze manier willen we de instroom van mensen in de wondere wereld van techniek nog vergroten. We zien het als onze maatschappelijke taak techniek te promoten’, zegt Kristof. Maarten vult aan: ‘Een gezonde geest in een gezond lichaam is ook belangrijk daarom voorzien we vers fruit voor onze medewerkers. Voor de sportievelingen hebben we een loopteam – the Blue Foxes – opgericht en nemen we deel aan wedstrijden zoals de Spartacus Run en de Urban Run in Herk-de-Stad. Daarnaast schenken we aandacht aan ergonomie op de werkvloer, bijvoorbeeld door te investeren in slimme hef-en hijswerktuigen, ergonomische bureaustoelen, etc.’

Ik mocht Maarten en Kristof een dag volgen. Een uitzonderlijke duik in het dagelijkse leven van ecologische koelpioniers. VOS technics integreert duurzaamheid doorheen hun volledige onderneming, gaande van hun opleidingsbeleid en de competentiematrix tot de duurzame installaties die zij bedenken, plaatsen én onderhouden.

preﬂex.be

EASE. SPEED. SAFETY.

Al 25 jaar levert Preﬂex de unieke kwaliteit zoals je die van een marktleider en pionier in voorbedrade buizen mag verwachten. Met meer dan 1500 verschillende referenties hebben we een oplossing voor elk type installatie. Snel, gemakkelijk en veilig installeren, daarbij helpen we je graag!

hlink

De medewerker

ARNAUD ETIENNE

> Geboren op 2 december 1980 > Sterrenbeeld: Boogschutter > Functie: Sector Manager Renewables > In dienst sinds 16 september 2020 > Lievelingseten: Katsudon > Favoriete muziek: Alle pop-rock van de jaren 90 > Favoriete boek: The Beach (Alex Garland)

by Techlink

• mei 2021

De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden. Ze vertegenwoordigen onze sector in heel wat vergaderingen, beantwoorden al jouw vragen en doen zoveel meer. Toch verschuilt zich achter de façade ook gewoon een mens met zorgen en dromen.

“

SECTOR MANAGER RENEWABLES ARNAUD ETIENNE

Wie reist, ziet meer

Arnaud studeerde Handelsingenieur aan de ULB van 1999 tot 2004. ‘Deze opleiding was in het begin interessant omdat we een grote verscheidenheid aan vakgebieden bestudeerden, zoals wiskunde, wetenschappen, economie, psychologie, informatica, enz. Deze technologische en strategische basiskennis opende heel wat horizonten en stelde me in staat om nadien een zekere professionele vrijheid te genieten. De internationale ervaring was ook een sterk punt van mijn studies: een uitwisselingsjaar in Australië tijdens het laatste jaar van het secundair onderwijs, daarna een uitwisseling van een half jaar in Montréal als onderdeel van het Erasmusprogramma. Het stelt je in staat om veel nieuwe mensen te ontmoeten, andere manieren van denken te ontdekken, andere manieren om de wereld te zien.’

Backpacken

De roman The Beach is het verhaal van de zoektocht van een jonge backpacker naar een legendarisch, idyllisch en geïsoleerd strand. Als backpacker ben je vrij om te gaan en staan waar je maar wilt en dan wordt het onbekende plots heel aanlokkelijk. ‘Op reis met twee backpackende vrienden kwamen we op het idee om een startup op te richten op het gebied van fotovoltaïsche zonne-energie. Na anderhalf jaar voorbereiding zijn we in 2007 van start gegaan. Ik was aanvankelijk een carrière als IT-consultant begonnen, maar dit ondernemersavontuur maakte de rest van mijn carrière veel interessanter. Ik heb achtereenvolgens gewerkt in IT-netwerken en in hernieuwbare energiebronnen, vaak in technisch-commerciële of strategische functies, in België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.’ Arnaud is iemand die al veel van de wereld heeft gezien. In ons gesprek vertelt hij honderduit over zijn reisanekdotes. ‘Ik heb al gebackpackt in Azië, Zuid-Amerika, … Zuid-Afrika was mijn eerste bestemming in Afrika ten zuiden van de

”

S ahara, waar ik prachtige landschappen heb kunnen bewonderen, zoals hier in de buurt van Kaapstad, aan de rand van een meer (zie foto) tijdens een wandeltocht naar de Tafelberg. De meest gedenkwaardige gebeurtenis van de reis was toen we vastzaten tussen twee kuddes olifanten in het Krugerpark. Doodsbang wachtten we geduldig tot de kuddes weg waren voor we ons durfden te bewegen.’

Zoon

Sinds vorig jaar is zijn gezinssituaties ook veranderd. ‘Samen met mijn partner (aïe) hebben we een zoon (Maxence) die bijna één jaar oud is. Hij lijkt overal nieuwsgierig naar te zijn en sinds hij is gaan kruipen, gaat hij graag op onderzoek uit. Hij speelt veel met een opgezette pinguïn die hij kreeg van een vriend in Nieuw Zeeland. Het herinnert me eraan dat ik als baby zelf een opgezette koala had, en dat ik uiteindelijk een jaar in Australië heb doorgebracht om ze in het echt te zien. Misschien ziet Maxence de pinguïns in Groenland ook wel met zijn eigen ogen.’ (lacht)

Nieuwe uitdaging

Na diverse functies te hebben bekleed bij Belnet federatie (Business Development Manager en vervolgens Director of Community Relations) en bij Ethias (Strategy and Innovation Manager) was Arnaud klaar om een nieuwe stap te zetten in zijn carrière bij Techlink, meer bepaald in het TechCert team (onder leiding van Jan Caerels). ‘Techlink bestaat uit een kleine groep professionals en er is een collegiale sfeer. Er heerst bovendien een open en informele cultuur waardoor ik mij thuis voel. Ik hou me bezig met hernieuwbare energie en volg de evolutie van de regelgeving i.v.m. de energietransitie op. Daarnaast heb ik voortdurend contact met de leden en diverse externe partijen, en synthetiseer ik complexe materie voor hen. Daarbij kan ik mijn copywriting skills ten volle benutten.’

mei 2021 •

by Techlink

hlink

Productnews

Lightlab: een lichtconcept op maat van uw project

Alles wat u moet weten over SLR en ELR, uitgelegd door LEDVANCE

Een verlichtingsproject op de agenda staan, maar het ontbreekt u aan tijd en u wil graag ondersteuning en advies? Als professional kunt u beroep doen op Lightlab. Lightlab is de naam waarmee Rexel zich, naast de groothandel, op de markt profileert voor de uitwerking van een totaalconcept in verlichting. Naast de verkoop van armaturen en lampen via de 38 Rexel filialen bieden zij u nog veel meer. Hun 59 specialisten zijn een echte krak in hun vak en weten met hun uitgebreide technische en creatieve skills alle ruimtes optimaal te verlichten. Zij staan mee aan de basis van uw project en ontvangen de installateur en de eindklant graag in één van de 13 concepts voor het bespreken en opstellen van de lichtstudie. Hiervan ontvangt u een 3D visualisatie of een studie in Dialux of Relux. Gezien Lightlab niet merkgebonden is kunnen zij een voorstel uitwerken naar ieders smaak en budget. Ze stellen graag de mogelijkheden qua energiezuinige verlichting en lichtsturing aan u voor. Lightlab is actief in de residentiële, industriële en tertiaire markt en is uitgegroeid tot een onmisbare schakel tussen fabrikanten, architecten, installateurs en bouwheren op het gebied van verlichting.

De verlichtingsmarkt zal in 2021 een aantal fundamentele veranderingen ondergaan. Deze veranderingen worden in gang gezet door de nieuwe EU-verordening 2019/2020 betreffende verlichting (Single Lighting Regulation - SLR) en de nieuwe EU-verordening 2019/2015 betreffende energie-etikettering (Energy Label Regulation - ELR). In de verordeningen wordt niet langer onderscheid gemaakt tussen modules, lampen en verlichtingsarmaturen. In plaats daarvan verwijzen zij alleen naar lichtbronnen. De energie-efficiëntie zal daarom bijvoorbeeld alleen voor de lichtbron worden geëvalueerd. Relevante productkenmerken zullen worden gedocumenteerd in de EPREL- databank. Op basis van de bereikte energie-efficiëntie zal elke lichtbron een nieuwe classificatie en een nieuw label tussen A en G krijgen. Bovendien zullen sommige producten in de EU niet langer op de markt mogen worden gebracht. Vanaf september 2021 is dit van toepassing voor R7s halogeenlampen > 2700 lumen en laag-volthalogeenlampen met lampvoet GU4/GU5.3 en G53. T8 fluorescentielampen in 60/120 en 150 cm zullen vanaf september 2023 worden uitgefaseerd. www.benelux.ledvance.com

www.lightlab.be

Wolters Kluwer: gratis webinars leiden installateurs naar meer inzicht

U kent Wolters Kluwer ongetwijfeld als ontwikkelaar van boekhoud- en ERP-pakketten als Adsolut. Maar wist u dat de softwareleverancier ook sterk inzet op advies rond bedrijfsbeheer en digitalisering? Twee webinars springen in het oog voor onze sector. 1) Naar een vlotter bedrijfsbeheer: tips voor bouwen installatiebedrijven (17 juni): Wat gaat goed en welke processen verdienen extra aandacht in uw onderneming? In dit webinar ligt de focus onder andere op facturatie, debiteurenbeheer, planning en administratie in de context van bouwen installatiebedrijven. U leert hoe u verbeterpunten identificeert, en hoe u met de juiste tools en enkele gerichte ingrepen een optimaal resultaat kunt behalen. 2) Hoe een langetermijnrelatie met klanten opbouwen? (3 juni): de customer journey is de ‘klantreis’ die uw klant maakt van prospect, lead, klant, naar ambassadeur. In dit webinar krijgt u enkele handvatten om die reis in kaart te brengen. Daarnaast leert u welke tools kunnen helpen dit proces geautomatiseerd te laten verlopen. Dat stelt u dan weer in staat om uw marketingacties slim in te zetten in functie van sales. Meer informatie en inschrijven? Surf naar wkbe.be/digitaal-kmo

by Techlink

• mei 2021

MYTILINEOS breidt haar wereldwijde samenwerking met Huawei uit

Na de succesvolle samenwerking met de Renewables and Storage Development (RSD) Business Unit van MYTILINEOS (METKA EGN) in Griekenland, breidt Huawei haar zakelijke partnerschap met MYTILINEOS wereldwijd uit, door het ondertekenen van een memorandum van samenwerking met betrekking tot de levering van innovatieve en betrouwbare Huawei string-omvormers, voor PV-installaties met inbegrip van maar niet beperkt tot het Verenigd Koninkrijk, Oezbekistan,

UW VOERTUIG BESCHERMT U. MAAR WIE BESCHERMT UW VOERTUIG?

De Omnium van Federale Verzekering: de verzekering die uw voertuig beschermt. U bent de gelukkige (toekomstige) eigenaar van een nieuwe bestel- of vrachtwagen? U koos voor zo wat alle opties voor uw veiligheid? Heel goed! U bent helemaal beschermd. Maar... wat met uw nieuwe voertuig? Bescherm het tegen materiële schade met onze verzekering Omnium, de onmisbare bescherming voor nieuwe voertuigen. Geniet van een dienstverlening op maat en ontdek het plezier van het rijden zonder zorgen...

3 MAAND GRATIS *

Bereken uw premie op federale.be/3maandgratis De verzekeraar die zijn winst met u deelt

* Korting geldig vanaf het eerste jaar van de overeenkomst onderschreven tijdens de actie, rechtstreeks verwerkt in de berekening van de premie en pro rata herberekend bij verzekeringsduur van minder dan één jaar. Meer info en voorwaarden van onze actie op federale.be/3maandgratis. Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel www.federale.be Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CV. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel BTW BE 0403.257.506.

hlink

Productnews

Spanje en Cyprus. Huawei omvormers, met meer dan 30 jaar expertise in digitale informatietechnologie, geven een nieuwe kijk op PV met betrekking tot stroomopwekking, O&M, netaansluiting en veiligheid. Hun robuustheid en betrouwbaarheid zijn gebaseerd op Huawei’s volwassen stringtechnologie, gekoppeld aan ingebouwde digitale technologieën, verhoogde dynamische MPPT-efficiëntie, alsook TUV geverifieerde >99,996% beschikbaarheid van de omvormer. Dit maakt van de Huawei oplossing de beste keuze in termen van technologische superioriteit en hoge efficiëntie tegen lage onderhouds- en servicekosten met een minimaal storingspercentage.

een draagrail (DIN-rail), naar keuze met of zonder trekontlasting mogelijk. De adapters kunnen vastgeklikt, vastgeschroefd, verlijmd, aangesloten of opgehangen worden. De inline connector is verkrijgbaar in twee versies die zowel over een EN- als een UL-toelating beschikken. www.wago.com

www.huawei.com – www.solar.huawei.com

KNX-interface voor energietellers

Energiebeheer wordt steeds belangrijker in elektrische installaties en de MID-vereiste is ook een noodzaak geworden voor de facturering. Dankzij de nieuwe TXF121-interface kunt u deze energietellers voortaan eenvoudig aansluiten op de KNX-bus en uw klanten nieuwe mogelijkheden bieden voor centrale energiemonitoring. Deze module is een KNX-interface voor alle traditionele energietellers die u in de Hager catalogus 2020 vindt. Deze module wordt links van de traditionele teller geïnstalleerd, is verbonden met de KNX-bus en communiceert via een infraroodverbinding met de energieteller. Het is compatibel met het volledige gamma van tellers (behalve ECM140D en ECR140D) en maakt het programmeren mogelijk via easy link of system link (ETS). www.hager.be

WAGO presenteert de “inline” connector van de serie 221 met bedieningshendel voor de universele geleideraansluiting in doorgangsrichting.

Een doordachte en geavanceerde aansluiting voor alle soorten geleiders van 0,2 tot 4 mm² – ongekend eenvoudig, snel én veilig. Daarvoor staat de nieuwe inline connector van de serie 221 met bedieningshendel van WAGO. Deze inline connector bundelt alle bekende voordelen van de verbindingsklemmen van de serie 221 in een slanke vormgeving: een universele geleideraansluiting, die dankzij de hendel zonder gereedschap bediend kan worden en een veilige aansluiting garandeert. Max. vijf klemmen kunnen in hiervoor geschikte adapters worden vastgeklikt. Een uitbreiding met meer adapters is eveneens mogelijk. Hierbij is de vaste installatie van de adapters, bv. op

by Techlink

• mei 2021

IT-dienstverlener GMI group verwelkomt 100ste medewerker

Op 15 maart mocht het software- en servicesbedrijf GMI group zijn 100ste medewerker ontvangen. Ondanks de coronacrisis blijft de Microsoft Gold Partner met kantoren in Oevel en Gent gestaag groeien. “Toch blijft de nood aan business en software consultants hoog”, aldus managing director Ludo Van Baelen. Als belangrijke Belgische speler in de wereld van bedrijfstoepassingen op basis van Microsoft-technologie, zet GMI in op de digitalisering voor middelgrote bedrijven die o.m. actief zijn in bouwen installatietechniek. Zo telt het bedrijf maar liefst 450 klanten in België, Nederland en daarbuiten. Zij rekenen op de expertise van GMI om hun bedrijfsprocessen te automatiseren en te optimaliseren. “Voor deze begeleiding staat de kennis en ervaring van onze consultants garant. Zij kennen en begrijpen de specificiteit van de verschillende installatiemarkten – HVACR, elektriciteit, beveiliging, sanitair & loodgieterij – en denken mee met de klant”, klinkt het nog. Zowel functionele als technische consultants investeren hun tijd om de interne werking van het installatiebedrijf in kaart te brengen. Voor de klant is dit een belangrijk proces, want het verplicht hem om zijn werking met een vergrootglas te bekijken. “Ook in 2021 ligt er veel werk op de plank binnen al onze business domeinen, dus we zijn steeds op zoek naar gemotiveerde en gedreven mensen die mee hun schouders willen zetten onder ons verhaal. We zetten zowel in op ervaren profielen als op jong talent”, besluit Ludo. www.gmigroup.be/vacatures

Trayco® lanceert innovatief gamma THE. FORCE voor de industriële installateur

“THE.FORCE is een innovatieve ladder, supersterk, superveilig en supersnel te monteren. Door zijn specifieke assemblagewijze zijn we tevens in staat deze ladder in onze Ultra Galva uitvoering te produceren. Ultra Galva by Trayco® is een eindafwerking van het bandstaal die tot 3 keer meer tegen corrosie bestand

ONZE SERVICE DRAAIT OM JOU

Cebeo uit Waregem is gespecialiseerd in de distributie van elektrotechnisch materiaal, technische diensten en oplossingen voor de residentiële, tertiaire en industriële sector. We bieden technische en commerciële adviezen en studies op volgende domeinen: verlichting, HVAC, kabel, Home & Building Automation, Industrial Automation, datacom, hernieuwbare energiesystemen en huishoudapparaten. Als marktleider is Cebeo toonaangevend op het vlak van dienstverlening aan de klanten, dankzij een uitgebreid filialennetwerk gebaseerd op nabijheid, passende logistieke en e-business oplossingen en hoogstaande technische competenties.

hlink

Productnews

C A B L E

S U P P O R T

S Y S T E M S

is dan de traditionele thermisch verzonken eindafwerking,” zo Geert Ballet, zaakvoerder Trayco NV. “Deze eindafwerking heeft minder impact op natuurlijke bronnen en genereert bij het productieproces minder CO2- uitstoot: een waardevol ecologisch alternatief. En het feit dat we 100% Belgisch produceren, verkleint nog eens de ecologische voetafdruk.” De nieuwe kabelladders van Trayco® beschikken over alle eigenschappen voor een superdegelijke installatie. Grote ondersteuningsafstanden, prijskwaliteit, veiligheid: deze sterke ladder combineert het allemaal. Trayco® bracht de afgelopen jaren vele innovatieve producten op de markt, dit zowel binnen het gamma kabeldraagsystemen alsook naar nieuwe markten toe. Zo werd het gamma onder andere uitgebreid met het plug & play vloersysteem THE.BOX en het SOLAR gamma. www.trayco.eu

Investeren in de toekomst begint vandaag

JOINON is de dienst voor het opladen van alle elektrische voertuigen, die zowel de technologische infrastructuur van het product als het volledige beheer (inclusief technische assistentie en onderhoud) dekt. Van de laadpalen tot de app voor smartphones en tablets en het slimme beheer van de laadunits: een compleet systeem dat ecologische duurzaamheid tot een belangrijk concurrentievoordeel maakt. JOINON is een veilige, betrouwbare oplossing die ideaal is voor alle huidige oplaadbehoeften. Het voldoet ook volledig aan de huidige internationale voorschriften voor zowel privé- als openbare omgevingen. Kies de nieuwe JOINON I-CON technologie om elektrische voertuigen bij u thuis op te laden! Een compact en elegant design, met verscheidene installatie oplossingen. www.gewiss.com – www.joinon.com

Studie van hergebruikte PV-modules

PV CYCLE en imec/EnergyVille hebben de eerste verkennende studie over hergebruik van PV-modules uitgevoerd, met als einddoel de huidige praktijken van de hergebruikmarkt in kaart te brengen, de risico’s en uitdagingen ervan bloot te leggen, de betrokken overheden en actoren te informeren, en de eerste aanbevelingen te formuleren. In de circulaire economie spelen hergebruiken reparatieacties een essentiële

by Techlink

• mei 2021

rol bij het verlengen van de nuttige levensduur van PV-modules door te voorkomen dat ze vroegtijdig in de afvalstroom terechtkomen. We zien vandaag een natuurlijke opkomst van de markt voor hergebruik waarbij wordt geprofiteerd van de eerste golf van PV-demontage. Het hergebruik van PV-modules schept nieuwe mogelijkheden. Maar dit is een opkomende industrie met bedrijven die actief zijn in een onontgonnen en meestal ongereguleerd gebied. De onduidelijke wetgeving, het gebrek aan controle op de AEEA-richtlijn en het bijna volledig ontbreken van vergelijkbare wetgeving buiten de EU doen ernstige milieu- en veiligheidsproblemen rijzen in verband met het hergebruik van PV-modules. pvcycle.be/study-of-re-used-pv-modules

Schneider Electric lanceert de meest compacte driefasige UPS in zijn klasse: Galaxy VL

Schneider Electric, wereldleider op het vlak van digitale transformatie van energiebeheer en automatisering, lanceert wereldwijd de Galaxy VL 200-500 kW (400V / 480V) 3-fase Uninterruptable Power Supplies (UPS), de nieuwste toevoeging aan de Galaxy-familie. Deze zeer efficiënte en compacte UPS is wereldwijd beschikbaar en biedt tot 99 procent efficiëntie in ECOnversion™-modus voor een volledige return on investment binnen de twee jaar (afhankelijk van het model) voor middelgrote en grote datacenters en commerciële en industriële faciliteiten. Met Galaxy VL introduceert Schneider Electric Live Swap, een baanbrekende functie die zorgt voor een touch-safe design doorheen het proces van het toevoegen of vervangen van de power modules terwijl de UPS online en volledig operationeel is. Dit zorgt voor een verbeterde bedrijfscontinuïteit en geen ongeplande downtime. Bovendien biedt het aanraakveilige ontwerp van Live Swap meer bescherming voor werknemers die de UPS niet langer hoeven over te schakelen naar onderhoudsbypass of batterijvoeding tijdens het plaatsen of verwijderen van de voedingsmodules. www.se.com/be

De eerste Belgische vakbeurs voor alle installatietechnieken

save ate d e h t

19 NOV 2021

www.installday.be • In het licht van Corona zullen we er alles aan doen om de veiligheid, gezondheid en welzijn van exposanten, medewerkers en bezoekers te garanderen.

• Seminaries rond de energietransitie: op weg naar een duurzame toekomst!

• Steeds meer ondernemers krijgen met digitalisering te maken. Daarom wordt Digital Construction Brussels geïntegreerd in onze beurs.

• Gratis catering.

organisatie:

• Gratis toegang voor bouwprofessionals.

• Meer dan 200 standhouders zullen aanwezig zijn.

mediapartners:

by Techlink

by Techlink by Techlink

initiatief van:

by Techlink

Gebruik je eigen zonne-energie met Niko Home Control Het is belangrijker dan ooit om de energie die je zonnepanelen produceren te verbruiken terwijl ze die opwekken, zeker nu digitale meters zo courant zijn geworden. Niko Home Control helpt je de zonne-energie die je zelf opwekt zo efficiënt mogelijk te verbruiken: • stem je energieverbruik af op de productie van je zonnepanelen • programmeer huishoudtoestellen zodat ze op het juiste moment energie verbruiken • ontvang een melding bij ongewoon hoog of laag verbruik in jouw systeem. Niko Home Control maakt het jou gemakkelijk en helpt je jouw zonne-energie te verbruiken wanneer ze in overvloed beschikbaar is!

PA-1074-01