52.
woensdag 28 oktober 2009
Binnenstebuiten
Het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Geel staat bekend om zijn pleegzorg, maar biedt veel meer: patiënte Leen, die tijdelijk wordt opgenomen, getuigt over haar vooruitgang. En Christa Dams kaart zorg voor ouderen aan buiten de muren van een tehuis.
OPZ Geel0 Gesprekken over hoe zorg en hulp vragen geen schande is Het woord aan
Dokter Céline Scheerlinck Psychiater, Adjunct-hoofdgeneesheer Divisie Ouderen
“Zorg op maat voor senioren” In het OPZ Geel trachten we in te spelen op de toenemende vergrijzing van de bevolking en de nood aan vermaatschappelijking van zorg door specifieke aanpassingen binnen ons zorgaanbod. Er zijn twee opnamediensten binnen de divisie Ouderen van het OPZ Geel waar kortdurende observaties, uitgebreide psychodiagnostiek en therapeutische interventies plaatsvinden. Al tijdens de opnames hebben we extra aandacht voor de mantelzorgers en hulpverleners in de thuissituatie om de juiste zorg op maat te kunnen aanbieden, ook na ontslag uit ons ziekenhuis. Sinds kort bieden wij tevens de mogelijkheid aan om hulpverleners en mantelzorgers thuis of in het rusthuis te ondersteunen. In het artikel hiernaast kunt u onder andere lezen hoe Christa Daems dat als coördinator van een therapeutisch project in de praktijk aanpakt. Op deze manier kan er snel worden ingespeeld op problemen die zich met de patiënt voordoen. We voelen niet alleen de nood om dit therapeutisch project verder te zetten, maar tevens om dit uit te breiden. In onze regio is er immers geen psychiatrische thuiszorg voor senioren voorzien; de middelen daartoe zijn ontoereikend op dit ogenblik. Daarnaast is het daghospitaal voor senioren recent uitgebreid. Er worden therapeutische activiteiten aangeboden waardoor een opname soms kan worden vermeden. Daarnaast biedt de dagkliniek ondersteuning bij gestabiliseerde patiënten.
Christa Dams probeert zowel familie als hulpverleners wegwijs te maken in de zorg voor ouderen. foto bert de deken
Zorgcoördinatrice Christa Dams:
“Het gesprek op gang brengen is erg belangrijk” Je kan het OPZ niet verdenken van klantenbinding. De voorbij jaren worden meer en meer initiatieven genomen om mensen buiten de muren van OPZ te houden. Zo gaat het Mobiel Team van kinderpsychiater Joke Joossens thuis gekwetste kinderen opzoeken, dat komt morgen aan bod. Christa Dams probeert dan weer de opname van oudere mensen te voorkomen door iedereen die hen thuis of in het rusthuis met zorgen omringen, weerbaarder te maken: 0 Zorgcoördinatrice Christa Dams
werkt al meer dan 20 jaar met oudere patiënten in het OPZ en heeft daar een schat aan ervaring opgedaan die ze nu ten dienste stelt van mantelzorgers en hulpverleners thuis en in Kempische rusthuizen. “Toen ik op de opnameafdeling voor ouderen werkte, voelde ik vaak de behoefte bij hulpverleners en mantelzorgers – dat zijn de kinderen, buren en al de andere nietprofessionele hulpverleners - om ondersteuning te krijgen. Ik dacht vaak bij een opname: hadden we hier door het OPZ meer aan coaching kunnen doen in het rusthuis zelf, dan had deze opname vermeden kunnen worden.”
Droom Haar droom ging in vervulling toen ze twee jaar geleden de coördinatie kreeg over een therapeutisch pilootproject dat – met veel woorden – ondersteuning geeft aan hulpverleners en mantelzorgers die hulp bieden aan ouderen met een chronische en complexe psychiatrische problematiek’. Dat project is het resultaat van een samenwerking van vier partners: SIT, Samenwerkingsinitiatief Thuisverzorging , Centrum Geestelijke Gezondheidszorg, Ter Kempen en OPZ Geel. “We willen voorkomen dat oudere mensen opgenomen worden in een psychiatrische instelling”, zegt ze. “Opname is soms niet te vermijden, omdat een goede diagnose en de start van een behandeling wel in het ziekenhuis moeten gebeuren. Maar even vaak kunnen we mits ondersteuning oudere mensen perfect in hun vertrouwde omgeving laten blijven. Op twee jaar tijd hebben we zo al 70 ouderen geholpen.” Op lange termijn wil het therapeutische project regionale zorgnetwerken uitbouwen waarin hulverleners van verschillende diensten samenwerken aan de uitbouw van een meer efficiënt zorgaanbod voor een welbepaalde doelgroep, zoals ‘de ouderen in de regio Turnhout’. Achterdocht Haar grote expertise gebruikt Christa vandaag om mee een uit-
weg te zoeken in vaak schijnbaar uitzichtloze crisissituaties met ouderen. “Mensen doen een beroep op mij als de zorg voor een oudere hen te complex wordt”, vertelt ze. “Als kinderen bijvoorbeeld geconfronteerd worden met een achterdochtige, soms zelfs agressieve, vader. Hij loopt constant roepend door het huis of beschuldigt zijn kinderen van diefstal. Dat ondermijnt hun draagkracht. Het is soms schrijnend hoe sommige mensen vermijden om psychiatrische hulp te zoeken, ook al is hulp hoognodig. Jarenlang zijn ze verzorgd geworden door hun partner. Pas als die partner wegvalt, wordt het probleem in al zijn omvang zichtbaar.” Opname bemiddelen “In de psychiatrie zijn we - veel meer dan elders - gewend om met mensen te praten. Mijn rol is om problemen door een gesprek aan de oppervlakte te brengen en bespreekbaar te maken. “Wat hoor ik toch allemaal. Zijn er problemen? Ik ga hen altijd thuis of in het rusthuis opzoeken. Want spreken over een oudere die ik niet heb gezien, doe ik liever niet. Met de andere partners proberen we oplossingen te vinden. Veel mensen hebben ook geen ziekte-inzicht. ‘Dat verloopt hier toch vlot. Mijn dochter overdrijft.’ De mensen weten vaak niet wat er aan de hand is. Ik probeer dan zeer laagdrempelig
uit te leggen wat de mogelijke oorzaken zijn voor hun gedrag of dat van hun vader of moeder.” Als een opname nog te vermijden is, neemt Christa deel aan een zorgoverleg. “We gaan rond de tafel zitten met iedereen die betrokken is bij de zorg of hulpverlening van de oudere. Soms kunnen dat twaalf mensen zijn voor een persoon: zijn kinderen, de thuisverpleger, de familiehulp, de huisarts, de kinesist, de maatschappelijk werker van het OCMW, en in de meeste gevallen ook de oudere. We maken dan afspraken om de zorg op mekaar af te stemmen: wie zet ‘s morgens de medicatie klaar, kan de thuisverpleging ingeschakeld worden, wie gaat er boodschappen doen. Mijn bijdrage is vooral de overdracht van specifieke kennis en vaardigheden over psychiatrische zorg. Door het afstemmen van al die diensten en het bijbrengen van kennis kan een oudere, die normaal zou zijn opgenomen, toch thuisblijven. Het gebeurt vaak dat voor een schijnbaar hopeloze situatie toch een oplossing wordt gevonden.” Christa moet mensen er nog vaak van overtuigen elders hulp te gaan zoeken. “Ze vinden dat ze tekortschieten en krijgen schuldgevoelens. Maar als je ‘Familiehulp’ of een ‘CGG’ tijdig inschakelt, groeit het probleem de mensen niet boven het hoofd en kan een opname uitgesteld worden.”