.DIVERS ANTWERPEN
donderdag 10 december 2009
Geschiedenis
Togo heeft net als BelgiĂŤ een noord-zuidconflict
#63,*/" '"40
%BQBPOH 0UJ
,PVNPOH ,BSB
ÂĽ (3"1)*$ /&84
.BOHP PV
,BOUF ,BSB
#&/*/
#BTTBS 4PLPEF .POP
Togo
4PUPVCPVB
50(0 "OJF
"UBLQBNF "NMBNF "N
P
V
Land van de voodoo
7PMUB NFFS
,QBMJNF 4JP
/PUTF
5BCMJHCP 5TFWJF ()"/"
-PNF LN
"OFIP
#BBJ WBO #FOJO
MM Oppervlakte: 56.785 km² (grenst aan
Benin, Burkina Faso en Ghana) MM Kustlijn: 56 km MM Delfstoffen: fosfaat, leisteen, marmer MM Togo (voorheen Togoland) wordt beheerst door de EwĂŠ-volkeren (32%) en de KabyĂŠ (16%). De Duitse handelaar Gustav Nachtigal (1834-1885) sloot in de 19de eeuw een verdrag met de voornaamste EwĂŠ-stamhoofden, waarna Togo onder de naam Duits Togoland een Duits protectoraat werd. De Duitsers probeerden van Togo een modelkolonie te maken.
MM Na het uitbreken van de Eerste Wereld-
oorlog werd Togo door de Fransen en Britten op de Duitsers veroverd (1914). Na de Eerste Wereldoorlog werd Togo een Volkenbond-mandaatgebied. West-Togo werd aan de Britse kolonie Goudkust (nu Ghana) toegevoegd, terwijl Oost-Togo onder de naam ‘Togo’ werd bestuurd door de Fransen. MM In 1956 verkreeg Frans Togo autonomie binnen de Franse Unie. In 1960 werd Togo een onafhankelijke republiek. In de jaren tachtig ging Togo economisch achteruit en nam de onvrede onder de bevolking toe.
Er werden meerdere, mislukte aanslagen op het leven van de president gepleegd. In 1992 werd er een mislukte staatsgreep gepleegd door het leger. Ruim 200.000 mensen sloegen toen op de vlucht. MM In 2005 overleed president EyadĂŠma na een regeerperiode van 38 jaar. Het leger greep de macht en installeerde zijn zoon Faure EyadĂŠma als president. Dit ging in tegen de grondwet van Togo. Er volgde een boycot en nieuwe, gecontesteerde presidentsverkiezingen, die door EyadĂŠma gewonnen werden.
206 Togolezen wonen in Antwerpen
Amedeo met zijn vrouw Nicole Dufraing en de voetbalgekke Jonathan en Frederick.
Amedeo speelt in F.C. De Kampioenen Amedee Setodji figureert al ruim tien jaar bij F.C. De Kampioenen. In het gewone leven voetbalt hij bij de veteranen van Loenhout.
“F.C. De Kampioenen had een zwarte voetballer in de ploeg. Mijn vriend Sylvain Kabeja vertolkte die rol. Toen hij een beurs voor de universiteit van Harvard kreeg, heb ik hem vervangen.â€? Meespelen in F.C. De Kampioenen werkte integratiebevorderend voor Amedee. “Alle Vlamingen keken naar die reeks. Plotseling werd ik overal herkend, zelfs bij de bakker en in de supermarkt!â€? Amedee is ook een stripfiguur in de stripalbums van F.C. De Kampioenen. “In album 5 word ik geĂŻntroduceerd als familie van DDT. We verlaten Afrika om in zijn garage te werken.â€? Zijn zonen zijn Amedees ĂŠchte kampioenen. “Jonathan (13) voetbalt bij Antwerp, Frederick (12) bij Lierse.â€? Voetbal is dĂŠ nationale sport in Togo. Ook Remy is een voetbalfanaat. “Ik heb drie kinderen: Martinio (17), Lina (12) en Noah (10). Mijn zonen voetballen bij Hoogstraten. Sport is gezond. De bekendste Togolees van dit moment is een profvoetballer: Adebayor, die nu bij Manchester City speelt. Ik heb nog met zijn broer gesjot op het strand van LomĂŠ!â€? M
Togolezen zijn goedlachs. Amedeo Setodji (46) zwaait joviaal de deur open, zijn maat Remy Dussey (47) straalt dezelfde hartelijkheid uit. Remy (links) en Amedee aan de djembĂŠ, met een lederen voetbal in de Togolese kleuren.
“Een wereld zonder Afrika is als een auto zonder benzine� Amedeo ‘Amedee’ en Remy woonden in Antwerpen. Door hun Vlaamse vrouwen belandden ze in Loenhout en Wuustwezel.
etnische groepen tegen elkaar uit te spelen. Gelukkig hebben de mensen in 1993 niet gereageerd op zijn provocaties. Anders zaten we met een burgeroorlog en een genocide zoals in Rwanda.� “De Togolezen zorgen voor elkaar. Het is niet abnormaal om een paar jaar bij je nonkel te wonen.� Vaak noemen ze elkaar ‘cousin’ of cousine’, ook als er geen bloedband is. Amedee lacht: “We zijn toch allemaal afkomstig van Adam en Eva!�
“Amedee leerde Nicole kennen op een feestje bij mij thuisâ€?, zegt Remy. “Nicole is een goeie vriendin van mijn vrouw Edith.â€? Zowel de mannen als de vrouwen zijn goeie vrienden. “Geweldig toch!â€? Amedee studeerde voor landbouwingenieur in de Togolese M M hoofdstad LomĂŠ. “In 1986 kreeg ik een studiebeurs aan de universiteit van Moskou. Ik verliet Afrika bij een temperatuur van 30 graden. Toen het vliegtuig landde, was het 3 graden. IJskoud was het!â€? “Zes jaar heb ik in Moskou gestudeerd, om nadien aan de universiteit van Gent te doctoreren. Bij mijn aankomst in Gent in 1992, begon- amedee setodji nen nieuwe politieke problemen landbouwingenieur in Togo. De overheid schafte mijn beurs af. Dankzij mijn diploma Van 1884 tot 1914 was Togo een van landbouwingenieur vond ik Duits protectoraat. In de Eerste Weeen job in een proefbedrijf. Even reldoorlog kwamen de Fransen. later leerde ik mijn vrouw kennen. “Togolezen zijn wellicht het enige Sindsdien ligt mijn hart in BelgiĂŤ, volk dat heimwee heeft naar de pebij Nicole en onze zonen.â€? riode van de Duitse overheersingâ€?, In 1993 ontvluchtte Remy Togo. zegt Amedee. “Onder de Duitsers “Er zijn al lang problemen tussen was er ten minste nog discipline, zeghet noorden en het zuiden. Togo gen onze grootouders. De Duitsers heeft al jarenlang een president hebben goeie werken gedaan en uit het noorden. Die probeert de veel infrastructuur gebouwd. Ons M
“Wij zijn wellicht het enige volk dat heimwee heeft naar de periode van de Duitse overheersing�
spoorwegennet dateert uit de Duitse periode. De Fransen hebben Togo leeggezogen, zonder iets te realiseren. Tegenwoordig zijn het de Chinezen. Ons voetbalstadion in LomĂŠ is gebouwd door Chinezen. Die komen altijd met een project en een deal. Zij geven altijd iets terug. Wij hebben de grondstoffen. In ruil krijgen we een ziekenhuis of een sportcomplex.â€? Togolezen zijn fier op hun grondstoffen. “Een wereld zonder Afrika is als een auto zonder benzineâ€?, zegt Amedee. LomĂŠ staat bekend om voodoo. “Een erfenis uit West-Afrika, die nadien geĂŤxporteerd is naar Amerika en BraziliĂŤ. Maar voodoo is veel meer dan spelden in poppetjes prikken. Dat is een clichĂŠbeeld. En niet alle Togolezen doen aan voodoo! Wij doen wel veel aan natuurgenezing. Als ik vroeger ziek was, ging mijn grootvader bladeren kokenâ€?, zegt Remy. “God heeft de wereld geschapen, dus God zit ook in de natuur. In het Westen pikt de farmaceutische industrie alles uit de natuur om het in pilletjes te verpakken.â€? Togo is naar Afrikaanse normen een piepklein landje. “In LomĂŠ hebben we een wit zandstrand, dat toeristisch nog niet geĂŤxploiteerd wordt. De oceaan is te agressief om te zwemmen. Togolezen gaan wel picknicken op het strand.â€? Togolezen zijn geen rokers of snoepers. “Ik wou dat mijn kinderen toch
minder snoepten. Gelukkig poetsen ze hun tanden�, zegt Remy. “Waarom hebben alle kinderen in Togo zo’n mooie witte tanden, denk je? Omdat wij minder chocola en zoetigheid smullen!�
Kekeli verenigt Togolezen De Togolese gemeenschap heeft eigen verenigingen, waarin veel gevierd en gemusiceerd wordt. In 1994 richtten Amedee en Remy de Togolese vereniging ATB op, een afkorting van Association des Togolais en Belgique (ATB). “Dat bleek niet zo’n gelukkige keuze, want er bestaan allerlei Antwerpse verenigingen die met de letter A beginnen. We hebben onze vereniging daarna herdoopt in Kekeli. Dat betekent zonlicht in het EwĂŠ, de grootste taal van Togo.â€? Remy is ook voorzitter van het Chorale Christ-Roi, een gemengd koor met Togolezen uit het Antwerpse en het Brusselse. “We treden op tijdens huwelijksfeesten en dorpsfeesten. We hebben ook concerten gedaan met koren uit Westmalle en Wuustwezel.â€? MM