Syberiak: z Borszczowa do Birmingham
“ He who doesn’t respect and value his past, is not worth the honour of the present, and has no right to a future.”
JÓZEF PIŁSUDSKI
„ Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, nie jest wart honoru teraźniejszości i nie ma prawa do przyszłości.”
JÓZEF PIŁSUDSKI
Now one of the largest countries in Central Europe, Poland did not exist as a country for over a hundred years. In the 18th Century,
Poland had been divided in three between the Germanic Kingdom of Prussia, the Russian Empire and the Austro-Hungarian Empire.
Poland was only formally reinstated as an independent country with well-defined politcal borders at the end of the First World War when the 1919 Treaty of Versailles brought the Polish Second Republic into being.
After the First World War, many countries were dissatisfied with their new borders, particularly Germany and Russia.
Poland’s newly-gained independance only lasted for twenty years. In 1939, first Germany and then Russia invaded and divided Poland between them.
My father Cezary Witold Moszyński was born in Osowiec-Twierdza in eastern Poland during a time of enormous political change throughout all of Europe.
Very few people, even now, are aware of the fate of over one and a half million Polish people who were deported by the Soviets to Siberia and other remote areas of the USSR at the begining of World War Two.
Thousands of Poles, whose only ‘crime’ was simply being Polish, died either on the inhumane journey in cattle trucks or in the labour camps and settlements there.
Czarek survived both, along with his mother (my grandmother) Izaballa.
Będąc jednym z największych krajów Europy Środkowej, Polska nie istniała jako państwo przez ponad sto lat.
W XVIII wieku Polska została podzielona na trzy części między germańskie Królestwo Prus, Cesarstwo Rosyjskie i Cesarstwo AustroWęgierskie.
Polska została formalnie przywrócona jako niepodległy kraj z dobrze określonymi granicami politycznymi dopiero pod koniec I wojny światowej, kiedy traktat wersalski z 1919 r. powołał do życia II Rzeczpospolitą.
Po pierwszej wojnie światowej wiele krajów było niezadowolonych ze swoich nowych granic, zwłaszcza Niemcy i Rosja.
Nowo odzyskana niepodległość Polski trwała zaledwie dwadzieścia lat. W 1939 roku najpierw Niemcy, a potem Rosja napadły i podzieliły Polskę między siebie.
Mój ojciec Cezary Witold Moszyński urodził się w Osowcu-Twierdzy we wschodniej Polsce w okresie ogromnych przemian politycznych w całej Europie.
Niewiele osób nawet teraz zdaje sobie sprawę z losu ponad półtora miliona Polaków, którzy zostali deportowani przez Sowietów na Syberię i inne odległe rejony ZSRR na początku II wojny światowej.
Tysiące Polaków, których jedyną „zbrodnią” było po prostu bycie Polakiem, zginęło albo w nieludzkiej podróży w bydlęcych wagonach, albo w tamtejszych obozach pracy i osadach.
During the ‘amnesty’, when they were released following the Sikorski-Maisky pact the survivors, starving and ill from their maltreatment by the Soviets, had to find their own way back to some sort of civilisation with little transport, no food and no maps.
Less than ten percent of those who managed to leave the USSR were able to make a new life somewhere after the war.
There are countless Polish cemeteries in the Soviet Union and Central Asia full of the bodies of those who did not survive the journet.
Czarek and Izabella were among the Poles who managed to leave and who eventually found safety in the United Kingdom.
When I was growing up, I was very aware of the fact that my sister Anna and I were ‘different’ to our peers.
There were no other children with a Polish surname at school, no one else had their Christmas Dinner on Christmas Eve or went to Polish School on a Saturday morning.
Czarek przeżył oba razem ze swoją matką (moją babcią) Izaballą.
Podczas „amnestii”, kiedy zostali zwolnieni na mocy paktu Sikorski-Majski, ci, którzy przeżyli, głodni i chorzy z powodu maltretowania przez Sowietów, musieli znaleźć własną drogę powrotną do jakiejś cywilizacji z niewielkim transportem, jedzeniem i mapami.
Mniej niż dziesięć procent tych, którym udało się opuścić ZSRR, było w stanie ułożyć sobie gdzieś po wojnie nowe życie.
W Związku Sowieckim iw Azji Środkowej jest niezliczona ilość polskich cmentarzy pełnych ciał tych, którzy nie przeżyli podróży.
Czarek i Izabella byli wśród Polaków, którym udało się wyjechać i którzy ostatecznie znaleźli schronienie w Wielkiej Brytanii.
The journey of my family from Poland to Birmingham was a long one, via Russia, Kazakhstan, Iran, Lebanon, Palestine and Egypt.
Podróż mojej rodziny z Polski do Birmingham była długa, przez Rosję, Kazachstan, Iran, Liban, Palestynę i Egipt.
This map shows current boundaries. In 1939, Vilnius (Wilno) and Borszczów were within the Second Polish Republic.
Ta mapa pokazuje aktualne granice. W 1939 r. Wilno i Borszczów znalazły się w granicach II RP.
My dad Czarek was born on February 4, 1937 in Osowiec-Twierdza, Podlaskie Voivodeship, Poland. He died in hospital in Great Yarmouth, England on February 11, 2021 aged 84.
Mój tata Czarek urodził się 4 lutego 1937 roku w Osowcu-Twierdzy w województwie podlaskim. Zmarł w szpitalu w Great Yarmouth w Anglii 11 lutego 2021 roku w wieku 84 lat.
My dad Czareks life began just over two years before Nazi Germany invaded Poland to begin the Second World War.
He was born in Osowiec in the Second Polish Republic. where his father Witold was involved with the Central School of Non-Commissioned Officers of the Border Protection Corps, at Osowiec Fortress.
By the time the Soviets invaded on 17 September 1939, Czarek was living in Borszczów – now part of Ukraine – with his mother Izabella, where his father was serving with the Borszczów battalion of the Border Protection Corps.
In 1940 and the first half of 1941, the Soviets deported a total of more than 1,200,000 Poles in four waves of mass deportations from the Soviet-occupied Polish territories.
Being the dependants of a military man and ‘enemies of the people’, my father and grandmother were deported to Kansk in Russia from Borszczów on 10 February 1940, along with more than 220,000 others.
Following the Soviet ‘amnesty’ in 1941 Czarek and Izabella began their epic journey to freedom, but one which would see them never return to Poland.
From Kansk they travelled to Kuybyshev, then on to Krasnovodsk and across the Caspian Sea to Pahlavi in Iran, then Tehran and onwards to Palestine and Lebanon.
After that, it was on to Port Said in Egypt then an arrival in Liverpool on 14 April 1948, some eight years after deportation.
Życie mojego taty Czarka zaczęło się nieco ponad dwa lata przed inwazją nazistowskich Niemiec na Polskę, by rozpocząć II wojnę światową.
Urodził się w Osowcu w II RP. gdzie jego ojciec Witold był związany z Centralną Szkołą Podoficerów Korpusu Ochrony Pogranicza w Twierdzy Osowiec.
Do czasu wkroczenia Sowietów 17 września 1939 r. Czarek mieszkał z matką Izabellą w Borszczowie – obecnie na Ukrainie – gdzie ojciec służył w batalionie Borszczów Korpusu Ochrony Pogranicza.
W 1940 i pierwszej połowie 1941 roku Sowieci deportowali łącznie ponad 1 200 000 Polaków w czterech falach masowych deportacji z zajętych przez Sowietów ziem polskich.
Będąc podopiecznymi wojskowego i „wrogami ludu”, mój ojciec i babcia zostali deportowani do Kańska w Rosji z Borszczowa 10 lutego 1940 r. wraz z ponad 220 tysiącami innych.
Po sowieckiej „amnestii” w 1941 r. Czarek i Izabella rozpoczęli swoją epicką podróż do wolności, ale taką, w której nigdy nie wrócą do Polski.
Z Kańska udali się do Kujbyszewa, następnie do Krasnowodska i przez Morze Kaspijskie do Pahlavi w Iranie, potem do Teheranu i dalej do Palestyny i Libanu.
Następnie dotarł do Port Saidu w Egipcie, a 14 kwietnia 1948 r. przybył do Liverpoolu, jakieś osiem lat po deportacji.
The Grandfather I never knew, who fought for Poland and was murdered by the NKVD at Katyń. Czarek searched for answers to his fathers fate for decades
Dziadek, którego nigdy nie znałem, który walczył za Polskę i został zamordowany przez NKWD w Katyńiu. Czarek przez dziesięciolecia szukał odpowiedzi na losy swojego ojca
Lieutenant Witold Włodzimierz
Moszyński was an officer in Poland’s Border Protection Corps – Korpus Ochrony Pogranicza, “Borszczów” battalion.
He was born in 1904 to Józef and Berta Moszyński, the eldest of three brothers. His father Józef was a doctor in Rypin, and was a wealthy man by all accounts. Of his three sons, Artur followed Józef into the medical profession and also became a doctor, Edmund became a lawyer and Witold went into military service.
Witold is listed as a Second Lieutenant in the Border Protection Corps in 1929 in the Officer’s Yearbook – Rocznik Oficerski.
He married Izabella Grochowska in 19XX, and their son Czarek was born in Osowiec in 1937. Witold was stationed there at the time, but with the rapid development of the KOP he was soon moved further south to Borszczów (now Borshchivin Ukraine).
The Borszczów Battalion was a unit within the Polish Border Protection Corps (KOP) during the interwar period.
It was responsible for border protection, maintaining security, and enforcing Polish sovereignty in the region.
During peacetime, its main tasks included guarding the border, conducting patrols, and supporting local authorities in maintaining order.
They conducted regular patrols, provided support to local authorities, and were prepared for defensive actions in case of any border incidents.
Porucznik Witold Włodzimierz Moszyński był funkcjonariuszem Korpusu Ochrony Pogranicza –Batalionu „Borszczów”.
Urodził się w 1904 r. jako syn Józefa i Berty Moszyńskich, najstarszego z trzech braci.
Jego ojciec Józef był lekarzem w Rypinie i był pod każdym względem zamożnym człowiekiem.
Z trzech synów Artur poszedł za Józefem do zawodu lekarza i także został lekarzem, Edmund został prawnikiem, a Witold odbył służbę wojskową.
Witold jest wymieniony jako podporucznik w Korpus Ochrony Pogranicza w 1929 roku w Roczniku Oficerskim – Rocznik Oficerski.
W 19XX ożenił się z Izabellą Grochowską, aw 1937 roku w Osowcu urodził się ich syn Czarek. Stacjonował tam wówczas Witold, ale wraz z szybkim rozwojem KOP został wkrótce przeniesiony dalej na południe, do Borszczowa (obecnie Borszczowina Ukraina).
Batalion Borszczów był w okresie międzywojennym jednostką wchodzącą w skład Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP).
Odpowiadała za ochronę granic, utrzymanie bezpieczeństwa i egzekwowanie polskiej suwerenności w regionie.
W czasie pokoju do jego głównych zadań należało pilnowanie granicy, prowadzenie patroli oraz wspieranie lokalnych władz w utrzymaniu porządku.
Prowadziły regularne patrole, udzielały wsparcia lokalnym władzom i były przygotowane do działań obronnych w przypadku incydentów granicznych.
On 17 September 1939, as part of the Molotov-Ribbentrop Pact, the Soviet Union invaded Poland from the east, sixteen days after Nazi Germany invaded Poland from the west.
Some 320,000 Polish prisoners of war were captured during these two invasions.
The Borszczów Battalion was involved in several battles and engagements during the initial stages of World War II.
Along with other Polish units, they defended the town of Zbaraż against the advancing Soviet forces in September 1939. The battle resulted in heavy losses for the Polish side, and ultimately, the town fell to the Soviets.
Witold managed to evade capture and headed to Borszczów to look for his wife and son, but was arrested by the NKVD there on 30 September 1939.
He was held in prison in Borszczów until 4 November, when he was transferred to a prison in Czortków.
After a few days he was transferred to Tarnopol prison, and then on to where he was subjected to the horror of interrogation by the NKVD.
This was to be the last record of his existence.
Along with nearly 22,000 Polish military officers and intelligentsia, he was murdered by the Soviets in 1940 during the Katyń massacres, and is recorded on the Ukrainian List.
He was just 36 years old.
The people murdered in Katyn were the elite of the Polish Armed Forces and society in general.
Among 21,857 victims, there were 12 generals, around 8,250 officers of the Polish Armed Forces, over 6,300 State Police and Military Police offcials, soldiers of the Border Protection Corps and the employees of the Prison Guard, secret service and counter-espionage offcials of the Second Polish Republic, and 7,305 prisoners held captive in NKVD prisons.
Apart from military offcers and policemen, there were many reserve offcers practicing civil professions.
There were 920 physicians and pharmacists, 770 scientists and teachers, 650 engineers, 450 lawyers, politicians, representatives of selfgovernment authorities, clerks, landlords, priests and military settlers.
17 września 1939 r. w ramach tzw paktu Ribbentrop-Mołotow, Związek Radziecki zaatakował Polskę od wschodu, szesnaście dni po tym, jak hitlerowskie Niemcy zaatakowały Polskę od zachodu.
Podczas tych dwóch najazdów schwytano około 320 000 polskich jeńców wojennych.
Batalion Borszczów brał udział w kilku bitwach i starciach w początkowych fazach II wojny światowej.
Wraz z innymi oddziałami polskimi bronili oni we wrześniu 1939 r. miasta Zbaraża przed nacierającymi wojskami sowieckimi. Bitwa pociągnęła za sobą ciężkie straty strony polskiej, a ostatecznie miasto padło ofiarą Sowietów.
Witoldowi udało się uniknąć schwytania i udał się do Borszczowa w poszukiwaniu żony i syna, ale został tam aresztowany przez NKWD 30 września 1939 r.
W więzieniu w Borszczowie przebywał do r 4 listopada, kiedy został przeniesiony do a więzieniu w Czortkowie.
Po kilku dniach został przewieziony do więzienia w Tarnopolu, a następnie tam poddany horrorowi przesłuchania przez NKWD.
Miała to być ostatnia wzmianka o jego istnieniu.
Wraz z blisko 22 tysiącami polskich oficerów i inteligencji został zamordowany przez Sowietów w 1940 roku podczas zbrodni katyńskiej i jest wpisany na listę ukraińską.
Miał zaledwie 36 lat.
Zamordowani w Katyniu stanowili elitę Wojska Polskiego i ogółu społeczeństwa.
Wśród 21 857 ofiar było 12 generałów, około 8250 oficerów Wojska Polskiego, ponad 6300 funkcjonariuszy Policji Państwowej i Żandarmerii Wojskowej, żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza oraz pracowników Straży Więziennej, funkcjonariuszy służb specjalnych i kontrwywiadu Wojska Polskiego. II RP i 7305 więźniów przetrzymywanych w więzieniach NKWD.
Oprócz oficerów wojskowych i policjantów było wielu oficerów rezerwy wykonujących zawody cywilne. 920 lekarzy i farmaceutów, 770 naukowców i nauczycieli, 650 inżynierów, 450 prawników, polityków, przedstawicieli władz samorządowych, urzędników, obszarników, księży i osadników wojskowych.
The Border Protection Corps was a military formation of the Second Polish Republic that was created to defend the eastern borders against armed Soviet incursions and local bandits.
Korpus Ochrony Pogranicza był formacją wojskową II RP, która została utworzona do obrony wschodnich granic przed zbrojnymi najazdami sowieckimi i miejscowymi bandytami.
The Border Protection Corps, also known as the Korpus Ochrony Pogranicza (KOP) in Polish, was a military formation established in 1924 within the framework of the Second Polish Republic.
Its primary objective was to safeguard the eastern borders of Poland from armed incursions by the Soviet Union as well as to combat local banditry.
Other Polish borders – notably that with Germany – were under the jurisdiction of a separate, regular Border Guard state security agency, similar to the Police.
The creation of the Border Protection Corps was prompted by the tense geopolitical situation in the aftermath of World War I and the Russian Revolution.
The Polish government recognized the need to strengthen its defenses along the eastern frontier due to the border disputes and territorial claims between Poland and the Soviet Union.
Though the Border Protection Corps was part of the Polish Army, it was commanded directly by the Ministry of Internal Affairs rather than the Ministry of National Defence.
It consisted of elite soldiers from all parts of Second Polish Republic.
The KOP was initially composed of regular infantry and cavalry units and gradually expanded its forces to include mechanized and artillery units.
Korpus Ochrony Pogranicza (KOP) był formacją wojskową utworzoną w 1924 roku w ramach II RP.
Jego głównym celem była ochrona wschodnich granic Polski przed zbrojnymi najazdami Związku Radzieckiego oraz zwalczanie miejscowego bandytyzmu.
Inne granice Polski – zwłaszcza ta z Niemcami – znajdowały się pod jurysdykcją odrębnej, regularnej agencji bezpieczeństwa państwa Straży Granicznej, podobnej do Policji. Przyczyną powstania Korpusu Ochrony Pogranicza była napięta sytuacja geopolityczna po I wojnie światowej i rewolucji rosyjskiej.
Rząd polski uznał potrzebę wzmocnienia obrony wzdłuż granicy wschodniej w związku ze sporami granicznymi i roszczeniami terytorialnymi między Polską a Związek Radziecki.
Choć Korpus Ochrony Pogranicza był częścią Wojska Polskiego, był dowodzony bezpośrednio przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, a nie przez Ministerstwo Obrony Narodowej.
Składała się z elitarnych żołnierzy ze wszystkich zakątków II RP.
KOP początkowo składał się z regularnych jednostek piechoty i kawalerii, stopniowo rozszerzając swoje siły o jednostki zmechanizowane i artyleryjskie.
Została zorganizowana w kilka dywizji stacjonujących wzdłuż wschodniej granicy.
Korpus Ochrony Pogranicza w czasie swojego istnienia stawiał czoła licznym wyzwaniom.
It was organized into several divisions stationed along the eastern border.
The Border Protection Corps faced numerous challenges during its existence.
One of the significant threats it encountered was the Soviet-backed guerrilla activities, with the Soviet Union providing support to communist and partisan groups operating in the border areas.
The KOP engaged in numerous military operations to counter these infiltrations and maintain control over the border regions.
The corps played a crucial role in defending Poland’s territorial integrity and sovereignty during the interwar period.
In addition to its defensive functions, the KOP was also involved in maintaining law and order in the borderlands, combating smuggling, and providing support to local communities.
However, the effectiveness of the Border Protection Corps was often hampered by limited resources, outdated equipment, and the vastness of the border area it had to cover.
Moreover, the political situation in Europe, particularly the growing threat of Nazi Germany, shifted Poland’s strategic priorities, leading to a reevaluation of its defence strategy.
With the outbreak of World War II in 1939, the Border Protection Corps was incorporated into the Polish Army’s overall defensive operations.
Despite valiant efforts, the Polish forces were overwhelmed by the joint invasion of Germany and the Soviet Union.
The KOP units fought bravely, but ultimately, Poland was occupied and divided between the two aggressors.
Following the war, the Border Protection Corps ceased to exist as an independent military formation.
However, its legacy as a symbol of Polish courage and dedication to defending the nation’s borders remains an important part of Polish military history.
Jednym z istotnych zagrożeń, jakie napotkał, była wspierana przez Sowietów działalność partyzancka, w ramach której Związek Radziecki udzielał wsparcia grupom komunistycznym i partyzanckim działającym na terenach przygranicznych.
KOP zaangażowała się w liczne operacje wojskowe w celu przeciwdziałania tym infiltracjom i utrzymania kontroli nad regionami przygranicznymi.
Korpus odegrał kluczową rolę w obronie integralności terytorialnej i suwerenności Polski w okresie międzywojennym.
Poza funkcjami obronnymi KOP zajmował się także utrzymaniem ładu i porządku na terenach przygranicznych, zwalczaniem przemytu oraz udzielaniem wsparcia społecznościom lokalnym.
Jednak skuteczność Korpusu Ochrony Pogranicza była często ograniczana przez ograniczone zasoby, przestarzały sprzęt i ogrom obszaru przygranicznego, który musiał pokryć.
Ponadto sytuacja polityczna w Europie, a zwłaszcza rosnące zagrożenie ze strony nazistowskich Niemiec, przesunęło priorytety strategiczne Polski, prowadząc do przewartościowania jej strategii obronnej.
Wraz z wybuchem II wojny światowej w 1939 r. Korpus Ochrony Pogranicza został włączony do całokształtu działań obronnych Wojska Polskiego.
Pomimo mężnych wysiłków polskie siły zostały pokonane przez wspólną inwazję na Niemcy i Związek Sowiecki.
Oddziały KOP walczyły dzielnie, ale ostatecznie Polska została zajęta i podzielona między dwóch agresorów.
Po wojnie Korpus Ochrony Pogranicza przestał istnieć jako samodzielna formacja wojskowa.
Jednak jego dziedzictwo jako symbolu polskiej odwagi i zaangażowania w obronę granic kraju pozostaje ważną częścią historii polskiej wojskowości.
My babcia Izabella was born in Gostynin, then in Warsaw province to Adam Grochowski and his wife Walentyna. She was deported to Kansk in Kazakhstan with my father in February 1940. Moja babcia Izabella urodziła się w Gostyninie, a następnie w województwie warszawskim jako syn Adama Grochowskiego i jego żony Walentyny. Została deportowana do Kańska w Rosji wraz z moim ojcem w lutym 1940 roku.
Izabella was born to wealthy parents and – against her parents wishes –studied for a degree in pharmacy at Stefan Batory University in Vilnius, which was part of the Second Polish Republic at that time.
Xxxxxxxx
Xxxxx. Xxxxxx
A document confirming Izabella as a Polish citizen Dokument potwierdzający, że Izabella jest obywatelką polską
‘Master of Pharmacy’ – Izabellas degree from Stefan Batory University „Magister Farmacji” – dyplom Izabelli z Uniwersytetu Stefana Batorego
From 1919 to September 1939
Borszczów was part of Poland, and due to proximity of the Polish-Soviet border, a Border Protection Corps Battalion Borszczów was stationed here with Witold as commander of the communications platoon.
Geographically, Borszczów was situated in a hilly region, with forests, meadows, and fields surrounding the town.
The town itself was relatively small, with a population of around 6,000 people in 1939.
The majority of the population were Jews, who made up around 70% of the town’s inhabitants.
There were also Poles, Ukrainians, and other minorities living there.
In 17 September 1939, the town was occupied by Soviet forces, and life changed drastically.
Many Jews fled the town, fearing persecution, while others were arrested and sent to labour camps. When the Germans invaded in 1941, the remaining Jewish population was rounded up and sent to the Belzec extermination camp, where they were killed.
Life in pre-World War II Borszczów was marked by diversity, poverty, and tension between different groups.
The town was deeply affected by the events of World War II, with many residents facing persecution and violence.
Od 1919 do września 1939
Borszczów był częścią Polski, oraz ze względu na bliskość ul granicy polsko-sowieckiej stacjonował tu Batalion Korpusu Ochrony Pogranicza Borszczów z Witoldem jako dowódcą plutonu łączności..
Geograficznie Borszczów leżał na pagórkowatym terenie, otoczonym lasami, łąkami i polami.
Samo miasto było stosunkowo niewielkie, w 1939 roku liczyło około 6000 mieszkańców.
Większość ludności stanowili Żydzi, którzy stanowili około 70% mieszkańców miasta.
Mieszkali tam także Polacy, Ukraińcy i inne mniejszości.
17 września 1939 r. miasto zostało zajęte przez wojska sowieckie, a życie zmieniło się diametralnie.
Wielu Żydów uciekło z miasta w obawie przed prześladowaniami, innych aresztowano i zesłano do obozów pracy. Po wkroczeniu Niemców w 1941 r. pozostała ludność żydowska została wyłapana i wysłana do obozu zagłady w Bełżcu, gdzie została zamordowana.
Życie w przedwojennym Borszczowie było naznaczone różnorodnością, biedą i napięciami między różnymi grupami.
Miasto zostało głęboko dotknięte wydarzeniami II wojny światowej, a wielu mieszkańców spotkało prześladowania i przemoc.
In 1943, mass graves with the bodies of Polish officers imprisoned in the POW camp in Kozelsk were discovered in the Katyń forest. They were murdered by the NKVD.
W 1943 r. w lesie katyńskim odkryto masowe groby z ciałami polskich oficerów więzionych w obozie jenieckim w Kozielsku. Zostali zamordowani przez NKWD.
Originally, this horrific event was called the Katyń Massacre –Zbrodnia Katyńska.
In 1990, when the supposition that the Soviet authorities also murdered prisoners of war from the camps in Starobelsk and Ostashkov was confirmed, the notion started to take on the meaning of the massacre of Polish prisoners of war from three camps: in Kozelsk, Starobelsk and Ostashkov.
Thus, the term broke away from the specific place of events and took on a symbolic nature, connected with the extermination of Polish prisoners of war in the USSR in general.
The final shaping of the notion of the Katyń Massacre was brought about in 1992, when further details of those events became known.
Polish prisoners of war detained in the Soviet Union were murdered on the basis of a resolution of the Politburo by the Bolshevik Party dated 5 March 1940.
This resolution also informs about the murder of thousands of civilian Polish citizens who, after the aggression of the USSR against Poland in September 1939, were arrested and later imprisoned by the Soviet political police – the NKVD.
Today, the concept of the Katyń Massacre means the extermination of all Polish citizens carried out on the basis of the March resolution of the Soviet Politburo – both prisoners of war and civilian prisoners.
Their number is nearly 22,000, including 14,700 prisoners of war and 7,300 civilian prisoners.
Pierwotnie to straszne wydarzenie nosiło nazwę Zbrodnia Katyńska.
W 1990 roku, kiedy potwierdziło się przypuszczenie, że władze sowieckie wymordowały także jeńców wojennych z obozów w Starobielsku i Ostaszkowie, pojęcie to zaczęło nabierać znaczenia masakry polskich jeńców wojennych z trzech obozów: w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszków.
Tym samym termin oderwał się od konkretnego miejsca wydarzeń i przybrał charakter symboliczny, związany z zagładą polskich jeńców wojennych w ZSRR w ogóle.
Ostateczne ukształtowanie się pojęcia Zbrodni Katyńskiej nastąpiło w 1992 roku, kiedy poznano dalsze szczegóły tamtych wydarzeń.
Polscy jeńcy wojenni przetrzymywani w Związku
Sowieckim zostali zamordowani na podstawie uchwały Biura Politycznego przez partię bolszewicką z dn. 5 marca 1940 r.
Uchwała ta informuje również o zamordowaniu tysięcy cywilnych obywateli polskich, którzy po agresji ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 r. zostali aresztowani, a następnie osadzeni w więzieniu przez sowiecką policję polityczną –NKWD.
Dziś koncepcja Zbrodni Katyńskiej oznacza eksterminację wszystkich obywateli polskich dokonaną na podstawie marcowej uchwały Biura Politycznego ZSRR – zarówno jeńców wojennych, jak i jeńców cywilnych.
Ich liczba to blisko 22,000, w tym 14,700 jeńców wojennych i 7,300 jeńców cywilnych.
The order to execute captive members of the Polish officer class and other Polish intelligentsia was secretly issued by the Soviet Politburo led by Joseph Stalin.
Rozkaz egzekucji wziętych do niewoli członków polskiej klasy oficerskiej i innej polskiej inteligencji został potajemnie wydany przez sowieckie Biuro Polityczne kierowane przez Józefa Stalina.
In the spring of 1940, at least 21,768 Polish citizens were murdered, including over 10,000 army and police officers, following the decision of the highest authorities of the USSR in a secret resolution of the Politburo of the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union of March 5 1940.
The order was signed by: Joseph Stalin, Lavrentiy Beria, Anastas Mikoyan, Vyacheslav Molotov, Lazar Kaganovich, Mikhail Kalinin, Klement Voroshilov.
Wiosną 1940 r. na mocy decyzji najwyższych władz ZSRR w tajnej uchwale Biura Politycznego KC KPZR zamordowano co najmniej 21 768 obywateli polskich, w tym ponad 10 tys. Związek z 5 marca 1940 r.
Rozkaz podpisali: Józef Stalin, Ławrientij Beria, Anastas Mikojan, Wiaczesław Mołotow, Łazar Kaganowicz, Michaił Kalinin, Klemens Woroszyłow.
Joseph Stalin 1878 – 1953
Secretary General of the Communist Party of the Soviet Union and its predecessors, and the Prime Minister of the USSR, and the lifelong dictator of the Soviet Union with unlimited power. He used mass terror as a method of ruling, which claimed many millions of lives. His signature appears in the first place of the order to shoot Polish prisoners of war.
Sekretarz generalny Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego i jej poprzedników oraz premier ZSRR i wieloletni dyktator Związku Radzieckiego o nieograniczonej władzy. Stosował masowy terror jako metodę rządzenia, która pochłonęła wiele milionów istnień ludzkich. Jego podpis widnieje na pierwszym miejscu rozkazu rozstrzelania polskich jeńców wojennych.
Lavrentiy Pavlovich Beria 1899 – 1953
From 1938 the head of the NKVD, which was largely responsible for the “great purges” of the Stalinist period. One of the main perpetrators of Stalinist crimes. Directly responsible for the murder of Polish officers in Katyń. Author of order No. 794 of the BP KC WKP(b) of March 5, 1940 on the shooting of Polish prisoners of war.
Od 1938 szef NKWD, które było w dużej mierze odpowiedzialne za „wielkie czystki” okresu stalinowskiego. Jeden z głównych sprawców zbrodni stalinowskich. Bezpośrednio odpowiedzialny za zabójstwo polskich oficerów w Katyńiu. Autor rozkazu nr 794 BP KC WKP(b) z dnia 5 marca 1940 r. o rozstrzelaniu jeńców polskich.
Anastas Mikoyan 1895 – 1978
For many years a member of the chief authorities of the Communist Party (since 1923), minister and deputy prime minister. During the war, he was in charge of supplying the army and evacuating enterprises. Directly responsible for the murder of Polish officers in Katyń - as one of the people who signed the order to shoot them.
Wieloletni członek naczelnych władz PZPR (od 1923), minister i wicepremier. W czasie wojny odpowiadał za zaopatrzenie wojska i ewakuację przedsiębiorstw.
Bezpośrednio odpowiedzialny za zabójstwo polskich oficerów w Katyńiu – jako jedna z osób, które podpisały rozkaz ich rozstrzelania.
Wiacheslav Molotov 1890 – 1986
From 1920, a member of the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union (b), co-founder of collectivization and an active implementer of the great purges in the army and party. Prime Minister and Minister of Foreign Affairs before the outbreak of World War II. On August 23, 1939, he signed a non-aggression pact with Germany (Ribbentrop-Molotov Pact).
Od 1920 członek KC KPZR (b), współtwórca kolektywizacji i aktywny realizator wielkich czystek w wojsku i partii. Premier i minister spraw zagranicznych przed wybuchem II wojny światowej. 23 sierpnia 1939 r. podpisał pakt o nieagresji z Niemcami (pakt Ribbentrop-Mołotow).
Lazar Moisiejewicz Kaganowicz 1893 – 1991
Member of the highest state and party authorities of the USSR. One of the main implementers of the “cleansing” both inside and outside the party. He accepted the order to shoot Polish prisoners of war.
Członek najwyższych władz państwowych i partyjnych ZSRR. Jeden z głównych realizatorów „czystki” wewnątrz i na zewnątrz partii. Przyjął rozkaz rozstrzelania polskich jeńców wojennych.
Mikhail Ivanovich Kalinin 1875 – 1946
Chairman of the Presidium of the Supreme Soviet of the USSR. He accepted the order to shoot Polish prisoners of war.
Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR. Przyjął rozkaz rozstrzelania polskich jeńców wojennych.
Vsevolod Nikolayevich Merkulov 1895 – 1953
General of the army, Soviet party and state activist, USSR secret service officer, first deputy to Lavrentiy Beria. He was the de facto manager of the “unloading” operation of POW camps and prisons in April and May 1940.
Generał armii, radziecki działacz partyjny i państwowy, oficer tajnych służb ZSRR, pierwszy zastępca Ławrientija Berii. Był de facto kierownikiem akcji „rozładunkowej” obozów jenieckich i więzień w kwietniu i maju 1940 r.
Bogdan Zacharewicz Kobulov 1904 – 1953
Deputy of Lavrentiy Beria - known for his particularly bestial treatment of political prisoners. Member of the NKVD Special Council (the so-called central three), which directly organized and supervised the action of shooting Polish prisoners of war and prisoners.
Zastępca Ławrientija Berii – znany ze szczególnie bestialskiego traktowania więźniów politycznych. Członek Rady Specjalnej NKWD (tzw. centralnej trójki), która bezpośrednio organizowała i nadzorowała akcję rozstrzeliwania polskich jeńców wojennych i więźniów.
Leonid Fokiejewicz Bashtakov 1900 – 1971
A longtime official of the Soviet state security organs. In March 1940, he became the head of the 1st Special Department of the NKVD of the USSR. He was a member of the Special NKVD College, which was entrusted with the task of murdering Polish prisoners of war.
Wieloletni funkcjonariusz sowieckich organów bezpieczeństwa państwa. W marcu 1940 został szefem I Oddziału Specjalnego NKWD ZSRR. Był członkiem Kolegium Specjalnego NKWD, któremu powierzono zadanie mordowania polskich jeńców wojennych.
The Ukrainian Katyń List (Ukraińska Lista Katyńska) also known as the Tsvetukhin List (Lista Cwietuchina) is the list of Polish citizens murdered by the NKVD in Ukraine.
Ukraińska Lista Katyńska zwana też Listą Cwietuchina to spis obywateli polskich zamordowanych przez NKWD na Ukrainie.
On May 5 1994, the deputy head of the Security Service in Kiev, Andrej Chomicz, handed over to the Deputy Prosecutor General of the Republic of Poland, Stefan Śnieżko, a document – The Ukrainian Katyń List.
It is a list of 3,435 names of Polish citizens who were murdered in 1940 in Kiev, Kharkov and Kherson, following the decision of the Russian Politburo of the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union.
long-term fight for the truth
The political changes that took place in Europe and the Soviet Union at the end of the twentieth century gave Poles hope to obtain Soviet documents regarding the Katyń massacre.
The first step towards discovering the truth was taken on April 13 1990, when the USSR President Mikhail Gorbachev handed over to the President of the Republic of Poland Wojciech Jaruzelski selected letters relating to the events of 1940.
Papers were scarce and the authorities of the Republic of Poland sought to declassify and disclose all documents related to Katyń – above all, those showing the exact number of victims and the circumstances of their death.
On October 14 1992, President Lech Wałęsa received from the head of the Russian archival service, Rudolf Pichoj, the special envoy of Russian President Boris Yeltsin, photocopies from “Special folder Number One” containing
W dniu 5 maja 1994 r. zastępca szefa Służby Bezpieczeństwa w Kijowie Andreja Chomicza, przekazał płk zastępcy Prokuratora Generalnego RP Stefana Śnieżko, dokument – Ukraińska Lista
Katyńska.
Jest to wykaz 3435 nazwisk obywateli polskich zamordowanych w 1940 roku w Kijowie, Charkowie i Chersoniu na mocy decyzji rosyjskiego Biura Politycznego KC KPZR. Wieloletnia walka o prawdę
Zmiany polityczne, jakie zaszły w Europie i Związku Radzieckim pod koniec dwudziesty wieku, dały Polakom nadzieję na uzyskanie sowieckich dokumentów dotyczących zbrodni katyńskiej.
Pierwszy krok w kierunku odkrycia prawdy został podjęty 13 kwietnia 1990 roku, kiedy prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow przekazał Prezydentowi RP Wojciechowi Jaruzelskiemu wybrane listy dotyczące wydarzeń z 1940 roku.
Dokumentów było mało, a władze RP dążyły do odtajnienia i ujawnienia wszystkich dokumentów dotyczących Katyńia – przede wszystkim tych, które wskazują dokładną liczbę ofiar i okoliczności ich śmierci.
14 października 1992 r. Prezydent Lech Wałęsa otrzymał od szefa rosyjskiej służby archiwalnej Rudolfa Pichoja, specjalnego wysłannika prezydenta Rosji Borysa Jelcyna, kserokopie z „Teczki specjalnej nr 1” zawierającej kluczowe dokumenty dotyczące Zbrodni Katyńskiej.
key documents regarding the Katyń Massacre.
The collection included – amongst others – the resolution of the Politburo made on March 5 1940, which was concrete proof that the Soviet authorities were responsible for the shocking murder of Poles.
The letter states that Polish prisoners of war placed in the camps in Kozielsk, Starobielsk and Ostashkov, as well as prisoners held in the areas of Western Ukraine and Belarus, were sentenced to death.
The document was signed and approved by Joseph Stalin and his associates.
The Ukrainian Katyń List is finally in the Republic of Poland
In order to obtain a list of names of prisoners murdered in territories which are now in Ukraine and Belarus, Polish authorities initially asked for help from Russia.
These efforts came to nothing. It was clear that direct contact would be needed with Belarusian and Ukrainian law enforcement agencies.
In this way, on May 5, 1994, the Ukrainian list of Katyń containing the names of 3,435 murdered people found its way to Poland.
Chomicz and Śnieżko had no doubts that this was a list of new, previously unknown victims of the Katyń Nassacre, although formally it was only a document informing that on November 25, 1940, the head of the First Special Department of the NKVD, the senior lieutenant of state security, Fyodor Tsvetuchin, sent the head of the 1st of the Special Department of the NKVD of the USSR to Major of State Security Leonid Bashtak, more than three thousand prison personal files.
The Ukrainian Katyń list includes 3,435 names, including 480 military personnel and over 500 policemen, 100 judges and prosecutors, 50 landowners and 35 lawyers and countless more officials. The victims were men and women –some were of Jewish and Ukrainian origin.
The list includes the names of many outstanding Poles who actively participated in the life of the pre-war Republic of Poland – General Romuald Dąbrowski, General Kazimierz Dzierżanowski, General Mieczysław Linde, Dr. Witold Nechay and Leietenant Colonel Tadeusz Korniłowicz.
The Soviets wanted to weaken the Republic by murdering soldiers and intellectuals who were
W zbiorze znalazła się m.in. uchwała Biura Politycznego z 5 marca 1940 r., będąca konkretnym dowodem na odpowiedzialność władz sowieckich za wstrząsający mord na Polakach.
W liście czytamy, że polscy jeńcy wojenni osadzeni w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz jeńcy przetrzymywani na terenach Zachodniej Ukrainy i Białorusi zostali skazani na karę śmierci.
Dokument został podpisany i zatwierdzony przez Józefa Stalina i jego współpracowników.
Ukraińska Lista Katyńska wreszcie w RP
W celu uzyskania imiennej listy więźniów zamordowanych na terenach dzisiejszej Ukrainy i Białorusi władze polskie początkowo zwróciły się o pomoc do Rosji.
Te starania spełzły na niczym. Było jasne, że potrzebny będzie bezpośredni kontakt z białoruskimi i ukraińskimi organami ścigania.
W ten sposób 5 maja 1994 r. do Polski trafiła ukraińska lista katyńska zawierająca nazwiska 3435 zamordowanych.
Chomicz i Śnieżko nie mieli wątpliwości, że jest to lista nowych, nieznanych wcześniej ofiar zbrodni katyńskiej, choć formalnie był to jedynie dokument informujący, że 25 listopada 1940 r. porucznik bezpieczeństwa państwowego Fiodor Tsvetuchin przesłał szefowi 1. Wydziału Specjalnego NKWD ZSRR majorowi bezpieczeństwa państwowego Leonidowi Basztakowi ponad trzy tysiące więziennych teczek osobowych.
Ukraińska lista katyńska zawiera 3435 nazwisk, w tym 480 wojskowych i ponad 500 policjantów, 100 sędziów i prokuratorów, 50 właścicieli ziemskich i 35 prawników oraz niezliczoną liczbę innych urzędników. Ofiarami byli mężczyźni i kobiety – niektórzy byli pochodzenia żydowskiego i ukraińskiego.
Lista zawiera nazwiska wielu wybitnych Polaków, którzy czynnie uczestniczyli w życiu przedwojennej Rzeczypospolitej – gen. Romualda Dąbrowskiego, gen. Kazimierza Dzierżanowskiego, gen. Mieczysława Linde, dr Witolda Nechaya i ppłk. Tadeusza Korniłowicza.
Sowieci chcieli osłabić Rzeczpospolitą mordując żołnierzy i intelektualistów, którzy byli fundamentem przedwojennej Polski.
Przedstawiciele polskich elit byli postrzegani
the foundation of pre-war Poland.
Representatives of Polands elite were seen by Stalin and his associates as ‘fierce and incorrigible enemies of Soviet power.’
Because of this, on March 5 1940, it was decided to eliminate them.
The victims must first of all be remembered as people who died for the Polish State. They were not willing to take part in activities directed against Poland and its independence, and that is why they were murdered.
Brutal murders were carried out in three places – Kiev, Kharkov and Kherson.
To date, only one burial place of prisoners murdered in Ukraine has been identified.
The bodies of nearly 1,700 victims were hidden in a forest near the village of Bykivnia.
The first archaeological and exhumation research began there in 1971, but Polish archaeologists did not take part until 2001.
In addition to human remains, many items of Polish origin were also found – uniforms, shoes and documents.
In one of the mass graves, scientists also discovered an ebonite comb of the Austrian company ‘Matador Garantie’, on which someone scratched the following inscriptions with a needle: ‘Franciszek Strzelecki’, ‘Ludwik Dworak’ and ‘Szczyrad.’
Despite everything, only nine people have been officially identified to date, including Franciszek Paszkiel, recognized on the basis of a driving licence (he was arrested on suspicion of being an ‘agent of the Polish police’) and Company Sergeant Józef Naglik, a commander of the Border Protection Corps guard in Skałat. He was indentified by his dog tag.
This dog tag is considered to be the most important piece of evidence concerning the burial of Polish officers.
This small piece of metal engraved with a soldiers’ personal data, was worn around the neck so that they could be identified in case they were injured or killed.
It was found in the grave in Bykivinia and had been manufactured according to the standard from the year 1939.
przez Stalina i jego współpracowników jako „zaciekłych i niepoprawnych wrogów władzy sowieckiej”.
Z tego powodu 5 marca 1940 r. podjęto decyzję o ich likwidacji.
O ofiarach trzeba przede wszystkim pamiętać jako o ludziach, którzy zginęli za państwo polskie. Nie chcieli brać udziału w działaniach skierowanych przeciwko Polsce i jej niepodległości, dlatego zostali zamordowani. Brutalnych mordów dokonano w trzech miejscach – Kijowie, Charkowie i Chersoniu.
Do tej pory zidentyfikowano tylko jedno miejsce pochówku więźniów zamordowanych na Ukrainie.
Ciała prawie 1700 ofiar ukryto w lesie w pobliżu wsi Bykownia.
Pierwsze badania archeologiczne i ekshumacyjne rozpoczęto tam w 1971 roku, ale polscy archeolodzy wzięli w nich udział dopiero w 2001 roku.
Oprócz szczątków ludzkich znaleziono także wiele przedmiotów polskiego pochodzenia –mundury, buty i dokumenty.
W jednym z masowych grobów naukowcy odkryli także ebonitowy grzebień austriackiej firmy „Matador Garantie”, na którym ktoś wydrapał igłą napisy: „Franciszek Strzelecki”, „Ludwik Dworak” i „Szczyrad”.
Mimo wszystko do tej pory oficjalnie zidentyfikowano tylko dziewięć osób, w tym Franciszka Paszkiela, rozpoznanego na podstawie prawa jazdy (zatrzymano go pod zarzutem bycia „agentem polskiej policji”) oraz sierżanta kompanii Józefa Naglika, dowódcy Straży Korpusu Ochrony Pogranicza w Skałacie. Identyfikowano go po nieśmiertelniku.
Nieśmiertelnik ten uważany jest za najważniejszy dowód dotyczący pochówku polskich oficerów.
Ten mały kawałek metalu z wygrawerowanymi danymi żołnierza był noszony na szyi, aby można go było zidentyfikować w przypadku odniesienia obrażeń lub śmierci.
Została znaleziona w grobie w Bykowinie i została wykonana zgodnie ze standardem z 1939 roku.
During the Stalinist period in the USSR, Bykivnia was one of the unmarked mass grave sites where the NKVD disposed of thousands of executed “enemies of the Soviet state”. W okresie stalinowskim w ZSRR Bykownia była jednym z nieoznakowanych masowych grobów, gdzie NKWD pozbywało się tysięcy straconych „wrogów państwa sowieckiego”.
The remains of my grandfather Witold Moszyński, along with 3,435 Polish citizens from the Ukrainian Katyń List, murdered in 1940 by NKVD officers, rest in mass graves at the The Polish War Cemetery in Bykivnia, Kyiv.
The ceremonial opening of the cemetery took place on September 21 2012 and was attended by the presidents of Poland and Ukraine and also relatives of the victims, including from the Federation of Katyń Families who came to Ukraine by special train.
The bodies of victims shot by the NKVD were brought here at night, in trucks or using the Kyiv-Brovary tram line.
The existence of mass graves in the forest of Bykivnia was discovered in 1971.
At that time, the first exhumation works were carried out, and the found remains were buried in a common grave, with information placed on the monument that the victims of the Nazi murders of 1941–1943 were buried here.
It was not until the 1990s that the authorities of independent Ukraine confirmed the burial of thousands of Katyń Massacre victims there.
Szczątki mojego dziadka Witolda Moszyńskiego wraz z 3435 obywatelami polskimi z ukraińskiej listy katyńskiej, zamordowanymi w 1940 roku przez funkcjonariuszy NKWD, spoczywają w masowych grobach na Polskim Cmentarzu Wojennym w Bykowni w Kijowie.
Uroczyste otwarcie cmentarza odbyło się 21 września 2012 r. z udziałem prezydentów Polski i Ukrainy, a także krewnych ofiar, w tym z Federacji Rodzin Katyńskich, którzy przybyli na Ukrainę specjalnym pociągiem.
Ciała ofiar rozstrzelanych przez NKWD przywożono tu nocą, ciężarówkami lub linią tramwajową Kijów-Browary.
Istnienie masowych grobów w Bykowni odkryto w 1971 roku.
Przeprowadzono wówczas pierwsze prace ekshumacyjne, a odnalezione szczątki pochowano we wspólnej mogile, z informacją na pomniku, że pochowano tu ofiary hitlerowskich mordów z lat 1941–1943.
Dopiero w latach 90. władze niepodległej Ukrainy potwierdziły pochowanie tam tysięcy ofiar Zbrodni Katyńskiej.
‘Amnesty’ ‘Amnestia’
When the USSR joined the Allied Forces, all Polish detainees were granted ‘amnesty’ and could leave the Soviet Union.
Gdy ZSRR wstąpił do sił alianckich, wszyscy polscy więźniowie otrzymali „amnestię” i mogli opuścić Związek Sowiecki.
Izabella and Czarek were in Semipalatynsk, eastern Kazakhstan and from there made their way to Kuybyshev in the Samara Oblast.
Kuybyshev is located at the confluence of the Volga and the Samara rivers and is a journey of over 1,600 miles from Semipalatinsk.
Now called Samara, Kuybyshev served as an alternate Soviet capital in the event Moscow was taken over by the Germans. The Communist Party, many government functions, and embassies, including the Polish Embassy, had moved there in the second half of 1941.
Neither the Soviets nor the Polish government in exile had made any transit arrangements for the exiled Poles to get to Kuybyshev.
The journey to Kuybyshev and then the meeting points for the new Polish Army proved to be as miserable, challenging, dangerous and deadly as the train rides of 1940.
Their release papers were dated 28 October 1941, and read as follows:
The bearer Izabella Moszyńska, daughter of Adam, born in 1906, from Gostynin, Warsaw Province, on the basis of the order of the Presidium of the Supreme Council of the Union of Socialist Council Republics regarding the amnesty of Polish citizens, is entitled to reside freely in the territory of the USSR, with the exception of border districts, closed districts, hostilities zones and cities subject to special rules of the 1st and 2nd category.
Also, there is a son of Moszyński, Cezary, son of Witold, born on in 1937.
This certificate is valid for a period of 3 months and is exchangeable for a passport.
Izabella i Czarek przebywali w Semipałatyńsku we wschodnim Kazachstanie i stamtąd udali się do Kujbyszewa w obwodzie samarskim.
Kujbyszew znajduje się u zbiegu Wołgi i Samary i jest podróżą ponad 1600 mil od Semipałatyńska.
Obecnie nazywany Samarą, Kujbyszew służył jako alternatywna stolica sowiecka na wypadek przejęcia Moskwy przez Niemców. W drugiej połowie 1941 roku przeniosła się tam partia komunistyczna, wiele funkcji rządowych, ambasady, w tym ambasada polska.
Ani Sowieci, ani polski rząd na uchodźstwie nie poczynili żadnych ustaleń tranzytowych, aby wygnani Polacy mogli dostać się do Kujbyszewa.
Podróż do Kujbyszewa, a następnie miejsca spotkań nowej Armii Polskiej okazały się równie żałosne, trudne, niebezpieczne i śmiertelne jak jazda pociągiem z 1940 roku.
Ich dokumenty zwalniające brzmią następująco: Prawo pobytu przysługuje na okaziciela Izabelli Moszyńskiej, córki Adama, urodzonej w 1906 r. z Gostynina woj. swobodnie na terytorium ZSRR, z wyjątkiem okręgów przygranicznych, okręgów zamkniętych, stref działań wojennych i miast podlegających szczególnym zasadom I i II kategorii.
Jest też syn Moszyńskiego, Cezary, syn Witolda, ur. 1937.
Zaświadczenie to jest ważne przez okres 3 miesięcy i podlega wymianie na paszport.
Izabella’s Contract of Employment with the Polish Embassy in Kubyeshev Umowa o pracę Izabelli z Ambasadą RP w Kubyeshev
A letter to Izabella signed by Tadeusz Romer, Minister of Foreign Affairs of the Polish Government in Exile and ambassador to the Soviet Union List do Izabelli podpisany przez Tadeusza Romera, Ministra Spraw Zagranicznych Rządu RP na Uchodźstwie i ambasadora w ZSRR
Izabella’s Polish Passport, issued in Kubyeshev, 1943 – ‘good for direct transit through Palestine and all British territory in Africa en-route for the United Kingdom’ Polski Paszport Izabelli, wydany w Kubyeshev, 1943 – „dobry do bezpośredniego tranzytu przez Palestynę i całe terytorium brytyjskie w Afryce w drodze do Wielkiej Brytanii”
‘Anders’ Army’ „Armia Andersa”
Anders’ Army was the common name of the Polish Armed Forces in the East in the 1941–42 period, in recognition of its commander Władysław Anders.
Armia Andersa to wspólna nazwa Polskich Sił Zbrojnych na Wschodzie w latach 1941–42, na cześć jej dowódcy Władysława Andersa.
By the summer of 1940, a quarter of a million Polish prisoners of war had already been sent to Soviet prison camps.
More than a million civilians deemed undesirable by Stalin were packed aboard cattle trucks to the far east of the Soviet Union.
As family of a Polish Officer, Izabella and Czarek were considered ‘Enemies of the People’ by the NKVD and deported to Siberia from Borszczów on 13 April 1940.
Many people perished on the journey, many more would die in the harshest of conditions, toiling, starving and freezing on collective farms or labour camps in Siberia, the Urals or Kazakhstan.
Unlikely salvation came a year later with the opportunity to join Anders Army.
Formed in the aftermath of the Nazi invasion of the Soviet Union in June 1941, in a deal brokered between Churchill, Stalin and the London-based Polish Government in Exile, this was, on paper, to be an army formed of Poles now held on Soviet soil to help fight the Nazis.
Stalin reluctantly released 390,000 Polish prisoners of war and their dependants, including Izabella and Czarek.
Of those released, less than half would finally make their way to freedom.
General Wladyslaw Anders, who had languished for two years in Moscow’s Lubyanka prison, fortunate not be shot along with 22,000 Polish officers at Katyń, took command.
Do lata 1940 r. jedna czwarta milion polskich jeńców wojennych trafiło już do sowieckich obozów jenieckich.
Ponad milion cywilów uznanych przez Stalina za niepożądanych zostało umieszczonych na pokładach bydlęcych ciężarówek na dalekim wschodzie Związku Radzieckiego.
Jako rodzina polskiego oficera Izabella i Czarek zostali uznani przez NKWD za „wrogów ludu” i 13 kwietnia 1940 r. deportowani na Syberię z Borszczowa.
Wielu ludzi zginęło w podróży, jeszcze więcej zginęłoby w najtrudniejszych warunkach, trudząc się, głodując i marznąc w kołchozach lub obozach pracy na Syberii, Uralu czy Kazachstanie.
Mało prawdopodobne zbawienie przyszło rok później wraz z możliwością wstąpienia do Armii Andersa.
Utworzona w następstwie nazistowskiej inwazji na Związek Sowiecki w czerwcu 1941 r., w wyniku porozumienia zawartego między Churchillem, Stalinem i londyńskim Rządem Polskim na Uchodźstwie, miała być, na papierze, armią sformowaną z Polaków, obecnie przetrzymywaną Ziemia sowiecka, aby pomóc w walce z nazistami.
Stalin niechętnie wypuścił 390.000 polskich jeńców wojennych i ich podopiecznych, w tym Izabellę i Czarka.
Spośród uwolnionych mniej niż połowa w końcu uda się na wolność.
Dowództwo objął gen. Władysław Anders, który przez dwa lata leżał w moskiewskim więzieniu na Łubiance, na szczęście nie został rozstrzelany wraz z 22 tysiącami polskich oficerów w Katyńiu.
He remained insistent that as many women and children who could would join this new fighting force – Anders knew this was the last and best chance of escape for everyone.
As relations with the Russians exacerbated, General Anders called for the desperate civilians including many orphans to be evacuated alongside the army, despite British and Soviet resistance.
Just a year after the agreement for release, in July 1942 the Russians started to close the network of Polish communication points for refugees, arresting officials and confiscating documents.
In many of the camps formed for artillery troops, soldiers shared their meagre rations with orphaned children living next to the camp, whilst civilians camping outside, knowing that proximity to the army gave them a chance of salvation.
In the camps, many attended mass for the first time since being deported, as even saying prayers was forbidden by the communist authorities.
What followed was a 9,000-mile journey to freedom. Thousands died en route before crossing the Caspian Sea to safety in Persia.
Many Polish orphans found new homes in Isfahan. Large numbers of Jewish Poles –including Menachem Begin, who became Israel’s sixth prime minister – left with General Anders blessing to become part of the fledgling Zionist army in Palestine.
Thousands more fought on as the Polish 2nd Corps in the crucial final battle of Monte Cassino in Italy in May 1944.
By the war’s end, General Anders had gathered 41,000 combatants and 74,000 civilians, and brought them to freedom. But for the majority there could be no return home to a Soviet-dominated Poland.
Many settled in Britain, others began new lives as far apart as New Zealand, Australia, USA, Mexico and Kenya.
Although this astonishing odyssey has changed the lives of two generations of Poles – and Poland itself – the story is not well known: suppressed in Communist Poland and barely told in the West.
Nalegał, aby jak najwięcej kobiet i dzieci mogło dołączyć do tej nowej siły bojowej – Anders wiedział, że to ostatnia i najlepsza szansa na ucieczkę dla wszystkich.
W miarę pogarszania się stosunków z Rosjanami gen. Anders wezwał do ewakuacji zdesperowanych cywilów, w tym wielu sierot, wraz z armią, pomimo oporu brytyjskiego i sowieckiego.
Już rok po zawarciu umowy o uwolnienie, w lipcu 1942 r. Rosjanie zaczęli zamykać sieć polskich punktów komunikacyjnych dla uchodźców, aresztując urzędników i konfiskując dokumenty.
W wielu obozach utworzonych dla oddziałów artylerii żołnierze dzielili się skromnymi racjami żywnościowymi z osieroconymi dziećmi mieszkającymi obok obozu, podczas gdy cywile biwakowali na zewnątrz, wiedząc, że bliskość wojska daje im szansę na zbawienie.
W obozach wielu uczestniczyło po raz pierwszy od wywiezienia na mszę, bo nawet odmawianie modlitw było zabronione przez władze komunistyczne.
To, co nastąpiło później, było 9000-milową podróżą do wolności. Tysiące zginęło w drodze przed przekroczeniem Morza Kaspijskiego w bezpieczne miejsce w Persji.
Wiele polskich sierot znalazło nowe domy w Isfahanie. Duża liczba żydowskich Polaków – w tym Menachem Begin, który został szóstym premierem Izraela – wyjechała z błogosławieństwem generała Andersa, aby stać się częścią raczkującej armii syjonistycznej w Palestynie.
Tysiące więcej walczyło dalej jako 2 Korpus Polski w decydującej, ostatecznej bitwie pod Monte Cassino we Włoszech w maju 1944 roku.
Do końca wojny generał Anders zgromadził 41,000 bojowników i 74,000 cywilów i wyprowadził ich na wolność. Ale dla większości nie było powrotu do domu, do Polski zdominowanej przez Sowietów.
Wielu osiedliło się w Wielkiej Brytanii, inni rozpoczęli nowe życie w Nowej Zelandii, Australii, USA, Meksyku i Kenii.
Chociaż ta zdumiewająca odyseja zmieniła życie dwóch pokoleń Polaków – i samej Polski – historia ta nie jest dobrze znana: stłumiona w komunistycznej Polsce i ledwo opowiedziana na Zachodzie.
Izabella and Czarek arrived in Pahlevi by boat from Krasnovodsk on 22 May 1943, following a seven-month journey. They would stay in the Middle East for another five years.
Izabella i Czarek przypłynęli do Pahlevi łodzią z Krasnowodska 22 maja 1943 roku, po siedmiomiesięcznej podróży. Na Bliskim Wschodzie pozostaną jeszcze przez pięć lat.
The first evacuation of Poles from Krasnovodsk in the USSR to Persia across the Caspian Sea took place in March 1942, those destined for the air force or navy with their families, then the bulk during August 1942.
The port city of Pahlevi (now known as Anzali) became the main landing point for Polish refugees coming into Iran from the Soviet Union, receiving up to 2,500 refugees per day.
General Anders evacuated 74,000 Polish troops, including approximately 41,000 civilians, many of them children, to Iran. In total, over 116,000 refugees were relocated there.
The Polish refugees were weakened by two years of maltreatment and starvation, and many suffered from malaria, typhus, fevers, respiratory illnesses, and diseases caused by starvation.
Desperate for food after starving for so long, many ate as much as they could, leading to disastrous consequences.
Several hundred Poles, mostly children, died shortly after arriving in Iran from acute dysentery caused by overeating.
A large number of refugees lost their lives to disease and malnourishment shortly after arrival in Iran. Most of these refugees are buried in the Armenian cemetery in Pahlevi.
After spending time in quarantine in warehouses near the port of Pahlevi, the refugees were sent to Tehran, where Izabella again began work as a Pharmacist.
Pierwsza ewakuacja Polaków z Krasnowodzka w ZSRR do Persji przez Morze Kaspijskie odbyła się w marcu 1942 r., tych przeznaczonych do lotnictwa lub marynarki wojennej wraz z rodzinami, następnie masowa w sierpniu 1942 r.
Portowe miasto Pahlevi (obecnie znane jako Anzali) stało się głównym miejscem lądowania dla polskich uchodźców przybywających do Iranu ze Związku Radzieckiego, przyjmując do 2500 uchodźców dziennie.
Generał Anders ewakuował do Iranu 74 000 polskich żołnierzy, w tym około 41 000 cywilów, w tym wielu dzieci. Łącznie przesiedlono tam ponad 116 000 uchodźców.
Polscy uchodźcy byli osłabieni przez dwa lata maltretowania i głodu, a wielu cierpiało na malarię, tyfus, gorączki, choroby dróg oddechowych i choroby spowodowane głodem. Zdesperowani po jedzenie po tak długim głodzie, wielu jadło tyle, ile było w stanie, co prowadziło do katastrofalnych konsekwencji.
Kilkuset Polaków, głównie dzieci, zmarło wkrótce po przybyciu do Iranu na ostrą czerwonkę spowodowaną przejadaniem się.
Duża liczba uchodźców straciła życie z powodu chorób i niedożywienia wkrótce po przybyciu do Iranu. Większość tych uchodźców jest pochowana na cmentarzu ormiańskim w Pahlevi.
Po spędzeniu kilku dni na kwarantannie w magazynach w pobliżu portu Pahlevi, uchodźcy
There were so many refugees that government buildings and centers were allocated to house them. Army personnel were first sent to training centers near Mosul and Kirkuk in Iraq.
After training, most of the Polish soldiers joined Allied forces fighting in the Italian campaign.
Thousands of the children who came to Iran came from orphanages in the Soviet Union, either because their parents had died or they were separated during deportations from Poland.
Most of these children were eventually sent to live in orphanages in Isfahan, which had an agreeable climate and plentiful resources, allowing the children to recover from the many illnesses they contracted in the poorly managed and supplied orphanages in the Soviet Union.
Again Izabella worked here – this time with the Polish orphans and is named as a ‘Health Care Manager’ on Minister Pios’ delegation report, issued in June 1945. The lists include children, administrators, health care staff and teachers.
Between 1942–1945, approximately 2,000 children passed through Isfahan, so many that it was briefly called the ‘City of Polish Children.’
zostali wysłani do Teheranu, gdzie Izabella ponownie rozpoczęła pracę jako Paharmistka. Uchodźców było tak wielu, że przeznaczono dla nich budynki rządowe i ośrodki. Personel wojskowy został najpierw wysłany do ośrodków szkoleniowych w pobliżu Mosulu i Kirkuku w Iraku.
Po przeszkoleniu większość polskich żołnierzy dołączyła do sił alianckich walczących w kampanii włoskiej.
Tysiące dzieci, które przyjechały do Iranu, pochodziły z domów dziecka w Związku
Radzieckim, albo dlatego, że ich rodzice zmarli, albo zostali rozdzieleni podczas deportacji z Polski.
Większość z tych dzieci została ostatecznie wysłana do sierocińców w Isfahanie, który miał przyjemny klimat i obfite zasoby, co pozwoliło dzieciom wyzdrowieć z wielu chorób, które nabawiły się w źle zarządzanych i zaopatrywanych sierocińcach w Związku
Radzieckim.
Izabella znów tu pracowała – tym razem z polskimi sierotami i jest mianowana
Other children were sent to orphanages in Mashad. Numerous schools were set up to teach the children the Polish language, math, science, and other standard subjects.
In some schools, Persian was also taught, along with both Polish and Iranian history and geography.
Because Iran could not permanently care for the large influx of refugees, other British-colonized countries began receiving Poles from Iran in the summer of 1942.
The refugees who did not stay in Iran until the end of the war were transported to India, Uganda, Kenya, and South Africa, among other countries.
While most signs of Polish life in Iran have faded, a few have remained.
Nearly 3,000 refugees died within months of arriving in Iran and were buried in cemeteries, and many of these burial sites are still well tended by Iranians today.
The Polish cemetery in Tehran is the main and largest refugee burial site in Iran, with nearly 2,000 graves.
Izabella and Czareks Allied Expeditionary Forces Displaced Persons (AEF DP) registration cards
Karty meldunkowe Przesiedleńców Alianckich Sił Ekspedycyjnych Izabelli i Czarków
„Kierownikiem Opieki Zdrowotnej” w raporcie delegacji Ministra Piosa, wydanym w czerwcu 1945 r. Na listach są dzieci, administratorzy, pracownicy służby zdrowia i nauczyciele.
W latach 1942-1945 przez Isfahan przewinęło się około 2000 dzieci, tak wiele, że nazywano je krótko „Miastem polskich dzieci”.
Inne dzieci trafiły do sierocińców w Meszhadzie. Powstały liczne szkoły, aby uczyć dzieci języka polskiego, matematyki, nauk ścisłych i innych standardowych przedmiotów.
W niektórych szkołach uczono także języka perskiego, historii i geografii zarówno polskiej, jak i irańskiej.
Ponieważ Iran nie mógł trwale zatroszczyć się o duży napływ uchodźców, latem 1942 r. inne kraje skolonizowane przez Brytyjczyków zaczęły przyjmować Polaków z Iranu.
Uchodźcy, którzy nie pozostali w Iranie do końca wojny, zostali wywiezieni m.in. do Indii, Ugandy, Kenii i RPA.
Podczas gdy większość śladów polskiego życia w Iranie zniknęła, kilka pozostało.
Prawie 3000 uchodźców zmarło w ciągu kilku miesięcy od przybycia do Iranu i zostało pochowanych na cmentarzach, a wiele z tych miejsc pochówku jest nadal dobrze utrzymanych przez Irańczyków.
Cmentarz polski w Teheranie jest głównym i największym miejscem pochówku uchodźców w Iranie, z blisko 2000 grobami.
Documents in Polish with English translation, detailing Izabellas work history in the Middle East Dokumenty w języku polskim z tłumaczeniem na język angielski, szczegółowo opisujące historię pracy Izabelli na Bliskim Wschodzie
A message from Izabella to her mother Walentyna, sent from Tehran in 1945 through the Red Cross Wiadomość od Izabelli do matki Walentyny, wysłana z Teheranu w 1945 roku przez Czerwony Krzyż
‘Application for Assistance’ document, with details of their journey to date and Izabella’s employment history Dokument „Wniosek o pomoc” ze szczegółami ich dotychczasowej podróży i historii zatrudnienia Izabelli
Izabella and Czarek arrived in the United Kingdom aboard the RMS Franconia on the 14th April 1948 from Port Said in Egypt with 72 other Polish refugees
Izabella i Czarek przybyli do Wielkiej Brytanii na pokładzie RMS Franconia 14 kwietnia 1948 r. z Port Saidu w Egipcie z 72 innymi polskimi uchodźcami
At the Yalta Conference, held in February 1945 during World War Two, the Allies – the United States, Great Britain, and the Soviet Union – discussed the post-war reorganization of Europe. Poland was one of the major topics of discussion.
The Soviet Union had occupied Poland since 1939 and established a communist government there. At Yalta, Stalin insisted that the Soviet-backed Polish government be recognized by the other Allies as the legitimate government of Poland.
Roosevelt and Churchill agreed to this, despite objections from the Polish governmentin-exile, which had been recognized by the Allies since 1940.
As a result of the agreements made at Yalta, Poland’s borders were shifted to the west, and it lost territory to the Soviet Union in the east.
The Allies also agreed to allow Soviet troops to remain in Poland after the war, effectively turning Poland into a communist state.
Overall, the treatment of Poland at the Yalta Conference was outrageous, and the decisions made there meant that a return to Poland was impossible for millions of Poles who had fought alongside the Allies.
Churchill defended his actions at Yalta – there were many who criticised him and expressed deep reservations about Yalta and support for Poland, all to no avail.
Na konferencji jałtańskiej, która odbyła się w lutym 1945 r. podczas drugiej wojny światowej, alianci –Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Związek Radziecki – omawiali powojenną reorganizację Europy. Polska była jednym z głównych tematów dyskusji.
Związek Radziecki okupował Polskę od 1939 roku i ustanowił tam komunistyczny rząd. W Jałcie Stalin nalegał, aby wspierany przez Sowietów polski rząd został uznany przez innych aliantów za prawowity rząd Polski.
Roosevelt i Churchill zgodzili się na to, pomimo sprzeciwu polskiego rządu na uchodźstwie, co zostało uznane przez aliantów od 1940 roku.
W wyniku porozumień jałtańskich granice Polski przesunęły się na zachód, a na wschodzie utraciła terytorium na rzecz Związku Sowieckiego.
Alianci zgodzili się również na pozostanie wojsk radzieckich w Polsce po wojnie, skutecznie przekształcając Polskę w państwo komunistyczne.
Ogólnie rzecz biorąc, traktowanie Polski na konferencji jałtańskiej było skandaliczne, a podjęte tam decyzje sprawiły, że powrót do Polski był niemożliwy dla milionów Polaków, którzy walczyli u boku aliantów.
Churchill bronił swoich działań w Jałcie – wielu go krytykowało, wyrażało głębokie zastrzeżenia do Jałty i poparcie dla Polski, wszystko bezskutecznie.
Izabella and Czarek arrived in the United Kingdom aboard the RMS Franconia on the 14th April 1948 from Port Said in Egypt with 72 other Polish refugees
Izabella i Czarek przybyli do Wielkiej Brytanii na pokładzie RMS Franconia 14 kwietnia 1948 r. z Port Saidu w Egipcie z 72 innymi polskimi uchodźcami
The RMS Franconia was an ocean liner operated by the Cunard Line from 1922 to 1956.
She was launched on 21 October 1922 at the John Brown & Co shipyard in Clydebank, Scotland. Her maiden voyage was between Liverpool and New York in June 1923; she was employed on this route in the summer months until World War II. In the winter she was used on world cruises.
WARTIME SERVICE
In September 1939, she was requisitioned as a troopship after refitting at Liverpool.
During the war, she took troops to India and took part in landings at Madagascar, North Africa, Italy and the Azores.
Ironically in 1945 Franconia was used as a headquarters ship for Winston Churchill and the British delegation at the Yalta Conference.
It was here that the post-war future of Poland was decided, leaving Poland behind the Iron Curtain.
Territories which the Soviet Union had occupied during World War II in 1939 (with the exception of the Białystok area) were permanently annexed, and most of their Polish inhabitants expelled.
At the end of the war in Europe, Franconia made several trips across the Atlantic carrying returning US troops and refugees.
As Izabella and Czarek rebuilt their lives in the United Kingdom, Franconia was retired and scrapped at Inverkeithing in December 1956.
RMS Franconia był liniowcem oceanicznym obsługiwanym przez Cunard Line w latach 1922-1956.
Został zwodowany 21 października 1922 w stoczni John Brown & Co w Clydebank w Szkocji. Jej dziewiczy rejs odbył się między Liverpoolem a Nowym Jorkiem w czerwcu 1923 roku; była zatrudniona na tej trasie w miesiącach letnich do II wojny światowej. Zimą był używany na rejsach światowych.
SŁUŻBA WOJENNA
We wrześniu 1939 r. został zarekwirowany jako transportowiec po przezbrojeniu w Liverpoolu.
W czasie wojny zabrała wojska do Indii i brał udział w lądowaniach na Madagaskarze, Afryce Północnej, Włoszech i na Azorach.
Jak na ironię, w 1945 roku Frankonia była używana jako statek dowodzenia dla Winstona Churchilla i brytyjskiej delegacji na konferencji w Jałcie.
To tutaj zadecydowano o powojennej przyszłości Polski, pozostawiając Polskę za żelazną kurtyną.
Terytoria okupowane przez Związek Radziecki w czasie II wojny światowej w 1939 r. (z wyjątkiem Białostocczyzny) zostały na stałe zaanektowane, a większość ich polskich mieszkańców wysiedlona.
Pod koniec wojny w Europie Frankonia odbyła kilka podróży przez Atlantyk, przewożąc powracające wojska amerykańskie i uchodźców.
Kiedy Izabella i Czarek odbudowali swoje życie w Wielkiej Brytanii, Frankonia przeszła na emeryturę i została zezłomowana w Inverkeithing w grudniu 1956 roku.
Polish refugees travelling on the RMS Franconia Polscy uchodźcy podróżujący RMS Franconia
NAME AGE OCCUPATION
73 ADAM Jerzy 63 Baker
74 ADAM Helena 61 Housewife
75 BADOWSKA Elżbieta 67 Widow
76 CELINSKL Gustaw 47 Driver
77 CIELINSKA Karolina 8 Child
78 DESZBERG Maria 38 Housewife
79 DESZBERG Janusz 7 Child
80 DESZBERB Tomasz 1 Child
81 GALA Maria 64
82 JANKOWSKA Irena 8 Child
83 JASTRZĘBSKA Adela 66
84 JURKIEWICZ Filomena 60
85 KOZUBSKA Maria 36
86 KOZUBSKA Irena 11 Child
87 KOZŁOWSKA Maria 37 Housewife
88 KOALOWSKA Maria 2m Infant
89 KULIG Janin 22
90 KULIG Ryszard 3m Infant
91 KWATERAJTIS Franciszka 60 Housewife
92 LESZKOWICZ Olga 38 Housewife
93 LESZKOWICZ Halina 12
94 ŁOMNICKA Helena 45 Widow
95 LOMNICKA Alicja 12
96 MATRAŚLEK kAZIMIE3RA 18
97 MITAN Maria 19
98 OWSINSKA Franciszka 59 Widow
99 PASEK Zofia 48 Housewife
100 PASEK Stafania 16
101 SZPALIK Miec\zyslawa 52
102 ZAŚCINSKA Martia 26 Student
103 BARTKIEWICZ Sylwester 58 Lawyer
104 BARTKIEWICZ Maria 53 Housewife
105 BARTKIEWICZ C 20 Student
106 BRACHANIECNFranciszka 31
107 BYLAŃSKI Władysław 53 Banker
108 BYLAŃSKA Zofia 53 Housewife
109 BYLAŃSKI Piotr 11
110 CISZYŃSKA Waleria 50 Widow
111 CISZYŃSKA Halina 27
112 CISZYŃSKA Bożena 22 Student
113 CZERKAS-CHODOWSKA Wiktoria 68
114 DESZBERG Zuzanna 41
115 DESZBERG Maria 17 Student
116 DESZBERG Barbara 13
117 FALIMIRSKA Krystyna 40 Housewife
118 FLORKOWSKA Olga 37 Teacher
119 FLORKOWSKAI Piotr 8
120 GARAPICH Anna 45
121 GILAR Rudolph 47 Diplomat
122 GILAR Maria 42 Housewife
123 JUNG Maria 48 Teacher
124 JUNG Janina 16 Student
125 ŁAGOWSKA Maria 67
126 MANCEWICZ Eugeniusz 55 Govt. Official
127 MANCEWICZ Janina 43 Housewife
128 MOSZYŃSKA Izabella 41 Chemist
129 MOSZYŃSKI Cezary 11 Child
130 OKOŃSKI Witold 44
131 OKOŃSKA Jadwiga 47 Housewife
132 PACAK Marcel Architect
133 PACAK Ludwiga 72 Housewife
134 PACAK Maria 28
135 POKORECKA Anna 33 Housewife
136 POTOK Adam 53 Physician
137 POTOK Anna 46 Housewife
138 RADEK Maria 44 Housewife
139 SZARSKA Olga 73
140 SZARSKA Zofia 20 Typist
141 SZARZYŃSKA Zofia 32
142 WILCZEK ? 75
143 WODZICKA Maria 71
144 ZAKAZEWSKA Ann 75
145 ZAKAZEWSKI Jozef 70
146 OKOŃSKA Magdalena 8
Three years after the end of the war, and nearly seven years since deportation by the Soviet Union, Izabella and Czarek arrived in the UK and would never again live in Poland.
Trzy lata po zakończeniu wojny i prawie siedem lat od deportacji przez Związek Radziecki, Izabella i Czarek przybyli do Wielkiej Brytanii i nigdy więcej nie zamieszkają w Polsce.
On arrival in the UK, Izabella and Czarek were sent to a Polish Resettlement Camp in the Leicestershire village of Husbands Bosworth.
During and after World War II, the British government established a number of Polish resettlement camps in the UK to provide temporary accommodation and support for Polish refugees who had been displaced by the war. One of these camps was located in the village of Husbands Bosworth in Leicestershire.
The Husbands Bosworth camp was established in 1948 and housed around 500 Polish refugees, many of whom had served in the Polish Armed Forces during the war.
The camp provided basic accommodation, food, and medical care, as well as support with finding work and integrating into British society.
The camp was closed in 1950, and many of the residents were able to move into permanent accommodation and establish new lives in the UK. However, some chose to return to Poland after the war.
Today, there is a Polish War Memorial in Husbands Bosworth that commemorates the Polish soldiers who fought alongside the British during World War II, as well as the Polish refugees who were resettled in the area after the war.
On 31 August 1948, Czarek left Husbands Bosworth as he was sent to Ellough near
Po przyjeździe do Wielkiej Brytanii Izabella i Czarek zostali wysłani do polskiego obozu przesiedleńczego w wiosce Husbands Bosworth w Leicestershire.
Podczas i po II wojnie światowej rząd brytyjski utworzył w Wielkiej Brytanii szereg polskich obozów przesiedleńczych, aby zapewnić tymczasowe zakwaterowanie i wsparcie dla polskich uchodźców wysiedlonych w wyniku wojny. Jeden z takich obozów znajdował się w wiosce Husbands Bosworth w hrabstwie Leicestershire.
Obóz Husbands Bosworth powstał w 1948 roku i mieścił około 500 polskich uchodźców, z których wielu służyło w Polskich Siłach Zbrojnych podczas wojny.
Obóz zapewniał podstawowe zakwaterowanie, wyżywienie i opiekę medyczną, a także pomoc w znalezieniu pracy i integracji ze społeczeństwem brytyjskim.
Obóz został zamknięty w 1950 roku, a wielu mieszkańców mogło przenieść się do stałego zakwaterowania i rozpocząć nowe życie w Wielkiej Brytanii. Jednak część zdecydowała się na powrót do Polski po wojnie.
Dziś w Husbands Bosworth znajduje się Polish War Memorial upamiętniający polskich żołnierzy, którzy walczyli u boku Brytyjczyków podczas II wojny światowej, a także polskich uchodźców, którzy zostali przesiedleni na te tereny po wojnie.
31 sierpnia 1948 r. Czarek opuścił Husbands
The Certificate for ‘Temporary Residence’ issued by the British to Izabella and Czarek as dependants of a member of the Polish Armed Forces in 1948 Certyfikat na „Pobyt czasowy” wydany przez Brytyjczyków Izabelli i Czarkowi jako podopiecznym członka Wojska Polskiego w 1948 r.
Beccles in Suffolk to attend the Polish College for Boys there.
He was 11 years old – his first letter to Izabella back in Husbands Bosworth describes how they were given ‘blankets without sheets’ and he frets about his Ration Book and Identity Card.
The Polish College in Ellough was established in 1948 to provide education and support to Polish refugee children who had been displaced by World War II. The college was situated on the site of a former wartime airfield, and the buildings were converted into a school, chapel, and living quarters.
The college was run by the Polish Resettlement Corps, and provided education for children from primary through to secondary levels, and the curriculum included subjects such as English language, mathematics, science, history, and geography.
In September 1949, Czarek was then sent to a different Polish School in the village of Bottisham in Cambridgeshire.
Bottisham Polish School was run by the Polish Resettlement Corps.
At its peak, the school had around 350 students, ranging in age from 5 to 18 years old, and offered a comprehensive education that included English language classes as well as instruction in mathematics, science, history, and other subjects.
The curriculum was designed to help Polish children integrate into British society and prepare them for a future away from Poland.
The school also served as a community center for Polish refugees in the area, offering social and cultural activities, as well as practical support such as job placement assistance and healthcare services.
Bottisham Polish School was only in operation for a few years, closing its doors in 1954.
However, the school played an important role in helping Polish refugees to rebuild their lives in the aftermath of World War II and in promoting cultural exchange and understanding between Poland and the UK.
Belmont House, Clevedon, Somerset
Belmont was one of many institutions in the
Bosworth i został wysłany do Ellough niedaleko Beccles w Suffolk, aby tam uczęszczać do Polish College for Boys.
Miał 11 lat – w swoim pierwszym liście do Izabelli w „Mężach Bosworth” opisuje, jak otrzymali „koce bez prześcieradeł”, a on martwi się o swoją książeczkę żywnościową i dowód osobisty.
Kolegium Polskie w Ellough powstało w 1948 roku, aby zapewnić edukację i wsparcie dzieciom polskich uchodźców, które zostały wysiedlone podczas II wojny światowej. Uczelnia została usytuowana na terenie dawnego lotniska wojennego, a budynki przeznaczono na szkołę, kaplicę i pomieszczenia mieszkalne.
Szkoła była prowadzona przez Polski Korpus Przesiedleńczy i kształciła dzieci od poziomu podstawowego do średniego, a program nauczania obejmował takie przedmioty, jak język angielski, matematyka, przedmioty ścisłe, historia i geografia.
We wrześniu 1949 roku Czarek został wysłany do innej polskiej szkoły w wiosce Bottisham w Cambridgeshire.
Polska Szkoła Bottisham była prowadzona przez Polski Korpus Przesiedleńczy.
W szczytowym okresie szkoła liczyła około 350 uczniów w wieku od 5 do 18 lat i oferowała wszechstronną edukację, która obejmowała lekcje języka angielskiego, a także nauczanie matematyki, nauk ścisłych, historii i innych przedmiotów.
Program nauczania miał pomóc polskim dzieciom zintegrować się ze społeczeństwem brytyjskim i przygotować je na przyszłość z dala od Polski.
Szkoła pełniła również funkcję świetlicy środowiskowej dla polskich uchodźców na tym terenie, oferując działalność społeczną i kulturalną, a także praktyczne wsparcie, takie jak pomoc w znalezieniu pracy i opieka zdrowotna.
Polska Szkoła w Bottisham działała zaledwie kilka lat, zamykając swoje podwoje w 1954 roku.
Szkoła odegrała jednak ważną rolę w pomaganiu polskim uchodźcom w odbudowie życia po II wojnie światowej oraz w promowaniu wymiany kulturalnej i zrozumienia między Polską a Wielką Brytanią.
UK that provided assistance to Polish refugees during this time. The home was established by the Polish Resettlement Corps.
In her medical capacity, Izabella worked here in 1950, helping to provide care and support to Polish refugees who were recovering from illness or injury.
Belmont House, Clevedon, Somerset
Belmont był jedną z wielu instytucji w Wielkiej Brytanii, które udzielały w tym czasie pomocy polskim uchodźcom. Dom został założony przez Polski Korpus Przesiedleńczy.
Jako medyczna Izabella pracowała tu w 1950 r., pomagając zapewnić opiekę i wsparcie polskim uchodźcom, którzy wracali do zdrowia po chorobie lub urazie.
My dziadka, Wincent fought the Nazis in the Polish Army. At the end of the war he joined the Polish Resettlement Corps before marrying Izabella in Birmingham in 1952.
Mój dziadka Wincent walczył z hitlerowcami w Wojsku Polskim. Pod koniec wojny wstąpił do Polskiego Korpusu Przesiedleńczego, zanim poślubił Izabellę w Birmingham w 1952 roku.
Despite fighting with the Allies, Poles in the UK had to register as ‘Aliens’ Mimo walk z aliantami
Wincent Schöneich received the The Medal of the Decade of Restored Independence of Poland in 1928.
Wincent Schöneich otrzymał Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Polski w 1928 roku.
The idea of creating a medal for the restoration of independence of Poland was conceived in the summer of 1928.
Initially, it was intended to establish a “Medal of the 10th anniversary of the Polish Army”, this was later changed to honour all of the citizens of the Republic who contributed to the independence of Poland.
On September 22, 1928, a government project was presented to create a new distinction titled “The Medal of the Decade of Restored Independence”.
Minted in Warsaw, one side depicts the head of Marshal Józef Pilsudski with a farm worker on the other ploughing the land and dated 1918-1928.
Among the first recipients in the Polish Army were generals: Stanislav Vrublevsky, Stanislav Tachak, Daniel Konarzhevsky, General Ludwik Danecz and Stanislav Gall – Bishop of the Polish Army.
The medal was also awarded to 400 priests who served as military chaplains or ‘for participation in spiritual or sanitary purposes.’
The number of these medals awarded is estimated at about 40,000.
Following the joint invasions of Poland by Nazi Germany and Soviet Russia in September 1939, the medals ceased to be issued.
I am very proud to have Wincents’ medal and remember the sacrifices thousands of people made for the freedom of Poland.
Pomysł stworzenia medalu za odzyskanie niepodległości Polski zrodził się latem 1928 roku.
Początkowo zamierzano ustanowić „Medal 10-lecia Wojska Polskiego” zmieniono później na cześć wszystkich obywateli Rzeczypospolitej, którzy przyczynili się do odzyskania przez Polskę niepodległości.
22 września 1928 r. rząd został przedstawiony projekt w celu stworzenia nowego wyróżnienie „Medal Dekady” odzyskanej niepodległości”.
Wybity w Warszawie, jedna strona przedstawia naczelnika marszałka Józefa Piłsudskiego z robotnikiem rolnym z drugiej orki i dat. 19181928.
Wśród pierwszych odbiorców w Wojsku Polskim byli generałowie: Stanislav Vrublevsky, Stanislav Tachak, Daniel Konarzhevsky, generał Ludwik Danecz i Stanislav Gall – biskup P. polska armia.
Medal przyznano również 400 księżom pełniącym funkcję kapelanów wojskowych lub „za udział w celach duchowych lub sanitarnych”.
Liczbę przyznanych medali szacuje się na około 40 tysięcy.
Po wspólnych najazdach na Polskę hitlerowskich Niemiec i sowieckiej Rosji we wrześniu 1939 roku medale przestały być wydawane.
Jestem bardzo dumny z medalu Wincentego i pamiętam o poświęceniu tysięcy ludzi dla wolności Polski.
Like many Poles, Czarek‘s faith in the catholic church was very strong. As a young architect he designed a new church for the Polish community in Kidderminster, Worcestershire.
Jak wielu Polaków, wiara Czarka w Kościół katolicki była bardzo silna. Jako młody architekt zaprojektował nowy kościół dla Polonii w Kidderminster w hrabstwie Worcestershire.
After the death of Czarek, we discovered a wealth of documents and photographs that he had kept for many years.
Several newspaper cuttings relate to the Local Polish Catholic Mission in Kidderminster which he designed as a young man.
According to the article, the church was designed in the ‘Zakopane style’ and features a golden steeple on its roof. The church still stands and is in use by the local Polish community.
I sent the cuttings by email to the church, and received the below reply:
Thank you for the information about your father. They are beautiful souvenirs for your family.
The beautiful story of your father is inscribed more permanently than the newspaper fragments.
The memory of your father is in the church he designed. Each Holy Mass celebrated, each prayer to God is a permanent testimony of such people and their deeds to the Lord’s Father.
Kind regards
With God
Father Paweł Urbanek - Kidderminster www.parafiakidderminster.org.uk
Po śmierci Czarka odkryliśmy bogactwo dokumentów i fotografii, które przechowywał przez wiele lat.
Kilka wycinków z gazet dotyczy Lokalnej Polskiej Misji Katolickiej w Kidderminster, którą zaprojektował jako młody człowiek.
Według artykułu, kościół został zaprojektowany w stylu „zakopiańskim” i posiada na dachu złotą wieżę. Kościół nadal stoi i jest używany przez lokalną Polonię.
Wysłałem sadzonki e-mailem do kościoła i otrzymałem poniższą odpowiedź:
Dziękuję za informację o tacie. To piękne pamiątki dla Twojej rodziny. Piękna historia Pana Ojca, wpisana trwalej niż fragmenty gazet. Pamiątką o tacie jest zaprojektowany przez niego kościół. Każda Msza Święta celebrowała modlitwę do Boga, która jest trwałym świadectwem takich ludzi i ich czynów jak Ojca Pana.
Z poważaniem.
Z Bogiem.
Ks. Paweł Urbanek - Kidderminster www.parafiakidderminster.org.uk
Today, Birmingham is very much seen as a multicultural city, but after World War Two it was still predominantly homogeneous.
Dziś Birmingham jest postrzegane jako miasto wielokulturowe, ale po II wojnie światowej nadal było w większości jednorodne.
Izabella and Czarek’s journey to Birmingham mirrored that of many Poles who arrived in the city following the war– most having lived in what was eastern Poland or the Kresy region.
Identifying as political exiles, they arrived in Birmingham at a time when the city was rebuilding itself post-war, when nationhood and self protection were at its height.
At that time many men were returning to Britain from the war-fronts in Europe and the Far East and looking for work, and the women rebuilding their married/domestic lives, having been part of the war effort either at home or taking on work that would previously have been predominantly male on the land or in the factories.
In response to the growing numbers of Polish exiles in Birmingham the Anglo-Polish Society was founded in 1944.
The objectives of the Anglo-Polish Society were to promote and consolidate friendship and understanding between the Polish and British peoples and to formulate and encourage arrangements for mutual exchange of information in respect of language, arts, science and other cultural activities of the two countries.
The membership of the Society was open to ‘all who are interested in the work of the society and whose application is accepted by the association’.
The group organised fundraising events, public lectures and meetings, and free public lectures were offered at the University of Birmingham.
Podróż Izabelli i Czarka do Birmingham przypominała podróż wielu Polaków, którzy przybyli do miasta po wojnie – w większości mieszkając na terenie wschodniej Polski lub Kresów.
Identyfikując się jako wygnańcy polityczni, przybyli do Birmingham w czasie, gdy miasto odbudowywało się po wojnie, gdy narodowość i samoobrona były u szczytu.
W tym czasie wielu mężczyzn wracało do Wielkiej Brytanii z frontów wojennych w Europie i na Dalekim Wschodzie i szukało pracy, a kobiety odbudowywały swoje małżeńskie/domowe życie, będąc częścią wysiłku wojennego albo w domu, albo podejmując pracę, wcześniej byłyby głównie mężczyznami na lądzie lub w fabrykach.
W odpowiedzi na rosnącą liczbę polskich zesłańców w Birmingham powstało w 1944 roku Towarzystwo Anglo-Polskie.
Celem Towarzystwa Angielsko-Polskiego było promowanie i umacnianie przyjaźni i zrozumienia między narodami polskim i brytyjskim oraz formułowanie i zachęcanie do wzajemnej wymiany informacji w zakresie języka, sztuki, nauki i innej działalności kulturalnej obu krajów.
Członkostwo Towarzystwa było otwarte dla „wszystkich, którzy są zainteresowani pracą Towarzystwa i których wniosek jest akceptowany przez stowarzyszenie”.
Grupa organizowała zbiórki pieniędzy, publiczne wykłady i spotkania, a bezpłatne wykłady publiczne były oferowane na Uniwersytecie w Birmingham.
It would appear that these were mainly middle class individuals and that the organisation was focused around the University of Birmingham.
The Birmingham Anglo-Polish organisation did not survive but others continued in different parts of the country.
Within the Birmingham Polish community there were groups of Polish nationals who had different political views and who established their own clubs.
Three Polish clubs were established in Birmingham before 1962.
One was for the Polish invalids from the war on the Soho Road in Handsworth, supported by the Polish Socialist Party with private money and money from the Polish Government in Exile.
A second was the White Eagle Club in Gravelly Hill, which was established with money from the Polish Red Cross.
The third was at Polish Millennium House in Digbeth, where myself and my sister attended Polish School on Saturday mornings.
Wydawałoby się, że były to głównie osoby z klasy średniej, a organizacja skupiała się wokół Uniwersytetu w Birmingham.
Brytyjsko-polska organizacja Birmingham nie przetrwała, ale inne kontynuowały działalność w różnych częściach kraju.
Wśród Polonii Birmingham istniały grupy obywateli polskich, którzy mieli różne poglądy polityczne i założyli własne kluby.
Trzy polskie kluby powstały w Birmingham przed 1962 rokiem.
The first Polish language Catholic Mass was conducted at the Oratory Catholic Church on the Hagley Road in Birmingham in 1947 by Father Krause.
Czarek later attended St Philip’s Grammar School, which had close ties with the Oratory.
He later moved to St Michael’s Church on Moor Street where the English priest offered him the disused rooms next door to the church as an office and a meeting place for Polish people.
It was at St Michael’s that Father Krause called the first meeting of the Polish Circle and also where they began to sell sandwiches and tea, hold regular meetings and later established a small shop selling Polish groceries.
Jedna była dla polskich inwalidów z wojny na Soho Road w Handsworth, wspieranych przez Polską Partię Socjalistyczną z prywatnych pieniędzy i od Rządu RP na Uchodźstwie.
Drugim był Klub Orła Białego w Gravelly Hill, który powstał za pieniądze Polskiego Czerwonego Krzyża.
Trzeci był w Polskim Domu Tysiąclecia w Digbeth, gdzie ja i moja siostra chodziliśmy do Polskiej Szkoły w sobotnie poranki.
Pierwsza
polskojęzyczna msza katolicka została odprawiona w kościele oratorium w dniu Hagley Road w Birmingham w 1947 przez ojca Krause.
Czarek uczęszczał później do Gimnazjum św. Filipa, które było ściśle związane z Oratorium.
Później przeniósł się do kościoła św. Michała na Moor Street, gdzie angielski ksiądz zaoferował mu nieużywane pokoje obok kościoła jako biuro i miejsce spotkań Polaków.
To właśnie u św. Michała ks. Krause zwołał pierwsze spotkanie Koła Polskiego, a także tam zaczęto sprzedawać kanapki i herbatę, odbywały regularne spotkania, a później założył mały sklepik z polskimi artykułami spożywczymi.
Urządzili tańce, otworzyli bar i mobilny sklep w postaci furgonetki, która jeździła do Handsworth,
They held dances, opened a bar and a mobile shop in the form of a van that travelled to Handsworth, Sparkhill, Small Heath and Erdington where Polish people were living.
By April 1949 the Birmingham Polish parish was under the guidance of Father Kącki, and it was he who married Izabella to Wincent Schoneich on the 3rd January 1952.
Many of the founders of the Polish Millennium Club originated from former eastern Poland and had a shared experience of being deported to Siberia and then, for those for whom it was possible, had joined the Polish army or Air Force under British command.
In the 1940s and early 1950s some were studying at the University of Birmingham, in either medicine or architecture.
One of their number became the first chairman of the all-male management committee. They began with a membership of about 70 which grew to over 3,000 members.
As Father Kącki became more established he brought in the idea of voluntary work and when the plans for the new city bypass including the demolition of the first building, at St Michael’s, became known, it was decided to raise funds to build a Polish club in Birmingham.
In 1958 a new President was voted in and it was at this time that the organisation and collection of funds to acquire the land and build the existing Polish Millennium Club began.
There was a membership fee of half a crown (two shillings and sixpence or twelve and a half new pence) monthly.
There were regular collections in the church and eight thousand pounds was raised from the first club, which was added to by individual donations from Poles.
Finally on 9th December 1962, the Millennium House was officially opened.
The Club had thus been built and paid for in cash entirely by donations from the Polish exiled community and it became the new anchor of the Polish Catholic community in Birmingham.
Birmingham’s Public Library holds some of the yearly reports of the Polish Catholic club dating from 1953.
Sparkhill, Small Heath i Erdington, gdzie mieszkali Polacy.
W kwietniu 1949 roku polska parafia Birmingham była pod kierownictwem ks. Kąckiego i to on poślubił Izabellę za Wincentego Schoneicha 3 stycznia 1952 roku.
Wielu założycieli Polskiego Klubu Tysiąclecia pochodziło z byłej wschodniej Polski i miało wspólne doświadczenie wywiezienia na Syberię, a następnie, dla tych, dla których było to możliwe, wstąpiło do polskiej armii lub lotnictwa pod dowództwem brytyjskim.
W latach czterdziestych i na początku pięćdziesiątych niektórzy studiowali na uniwersytecie w Birmingham na medycynie lub architekturze.
Jeden z nich został pierwszym przewodniczącym męskiego komitetu zarządzającego.
Zaczęli od około 70 członków, którzy rozrosli się do ponad 3000 członków.
W miarę jak ks. Kącki ugruntowywał się, wpadł na pomysł wolontariatu, a kiedy wyszły na jaw plany budowy nowej obwodnicy miasta, w tym zburzenia pierwszego budynku u św. Michała, postanowiono zebrać fundusze na budowę polskiego klubu w Birmingham.
W 1958 r. wybrano nowego Prezesa i wtedy rozpoczęto organizowanie i zbieranie funduszy na zakup ziemi i budowę istniejącego Polskiego Klubu Tysiąclecia.
Składka członkowska wynosiła pół korony (dwa szylingi i sześć pensów lub dwanaście i pół nowego pensa) miesięcznie.
W kościele odbywały się regularne zbiórki, a z pierwszego klubu zebrano osiem tysięcy funtów, do których doszły indywidualne darowizny od Polaków.
Ostatecznie 9 grudnia 1962 r. nastąpiło uroczyste otwarcie Domu Tysiąclecia.
W ten sposób Klub został zbudowany i opłacony gotówką w całości z darowizn polonijnej społeczności emigracyjnej i stał się nową kotwicą Polonii Katolickiej w Birmingham.
Biblioteka Publiczna Birmingham przechowuje niektóre roczne sprawozdania polskiego klubu katolickiego z 1953 roku.
Witold Moszyński was born in Rypin, Poland.
1906
18 June Izabella Grochowska born in Gostynin, Poland.
1937
4 February Cezary Witold Moszyński was born in Osowiec-Twierdza, Podlaskie Voivodeship, Poland.
1939
23 August The Soviet-German Molotov-Ribbentrop Pact prepares the ground for acts of aggression against Poland and free countries of Europe: Finland, Lithuania, Latvia, Estonia and Romania.
1 September Germany attacks Western Poland and World War II begins.
17 September The Red Army invades Kresy (Eastern Borderlands of Poland).
30 September Witold Moszyński was arrested by the NKVD.
4 November Witold Moszyński transferred from Borszczów prison to Czortków.
1940
9 - 10 February The first of four mass deportations of Poles to Siberia by the Soviets takes place.
5 March Soviet authorities approve a plan to murder Polish Army career officers and reservists, policemen, Border Protection Corps (KOP) soldiers and prison servicemen held captive by the NKVD.
22 March NKVD head Beria issues a secret order that will become the basis for the murder of thousands of Poles kept in prisons in Sovietoccupied territories of eastern Poland.
April - May Carrying out crimes on a daily basis, the
1904
Witold Moszyński urodził się w Rypinie w Polsce.
1906
18 czerwca Izabella Grochowska urodzona w Gostyninie.
1937
4 lutego Cezary Witold Moszyński urodził się w Osowcu-Twierdzy w województwie podlaskim w Polsce.
1939
23 sierpnia Sowiecko-niemiecki pakt RibbentropMołotow przygotowuje grunt pod agresję na Polskę i wolne kraje Europy: Finlandię, Litwę, Łotwę, Estonię i Rumunię.
1 września Niemcy atakują zachodnią Polskę i rozpoczyna się II wojna światowa.
17 września Armia Czerwona wkracza na Kresy (Kresy Wschodnie Polski).
30 września Witold Moszyński został aresztowany przez NKWD.
4 listopada Witold Moszyński przeniesiony z więzienia w Borszczowie do Czortkowa.
1940
9 - 10 lutego Następuje pierwsza z czterech masowych deportacji Polaków przez Sowietów na Syberię.
5 marca władze sowieckie zatwierdzają plan wymordowania zawodowych oficerów i rezerwistów Wojska Polskiego, policjantów, żołnierzy KOP i więzionych przez NKWD.
22 marca Szef NKWD Beria wydaje tajny rozkaz, który stanie się podstawą wymordowania tysięcy Polaków przetrzymywanych w więzieniach na okupowanych przez Sowietów ziemiach wschodniej Polski.
NKVD murders at least 21,768 prisoners of war from the camps in Kozelsk, Ostashkov and Starobelsk, as well as from prisons in the territory of eastern Poland occupied by the USSR.
12 - 13 April Second mass deportation of Poles. These deportees were primarily the families of Katyń victims. The vast majority – including Izabella and Czarek – were sent to Soviet Kazakhstan.
30 July Polish-Soviet Agreement (Sikorski-Maisky pact) is signed.
12 August ‘Amnesty’ is granted for all Poles in the Soviet Union; the formation of Polish army units in the USSR begins.
March A total of 45,000 Polish soldiers and 25,500 civilians are taken by train and ship from Central Asia to Iran.
24 March The first ship leaves Krasnovodsk in Turkistan bound for Ahwaz in Iran.
8 - 30 August The second evacuation begins and continues for a couple of months: a total of 33,000 military but less than 11,000 civilians leave.
11 April The Nazis report that graves of Polish officers murdered by the Soviets have been discovered in Katyń.
25 April The USSR uses the way the Nazis publicise the Katyń Massacre as a pretext to break off diplomatic relations with the legal Polish authorities.
22 May Izabella and Czarek arrived in Iran.
1944
August 1 – 5 October The Polish Home Army rises up against the Germans in an effort to liberate Warsaw before the arrival of Soviet troops. The Soviets betray Poland again – their advance halts on the east bank of the Vistula.
November - December The Big Three (US President Franklin Roosevelt, British Prime Minister Winston Churchill and Soviet leader Joseph Stalin) meet at the Tehran Conference to draw the new eastern border between Poland and the USSR on the so-called Curzon Line.
December The USSR annexes the eastern territories of the Republic of Poland.
kwiecień - maj Dokonując na co dzień zbrodni NKWD morduje co najmniej 21 768 jeńców wojennych z obozów w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku oraz z więzień na terenach okupowanej przez ZSRR wschodniej Polski.
12 - 13 kwietnia Druga masowa deportacja Polaków. Tymi deportowanymi były przede wszystkim rodziny ofiar katyńskich. Zdecydowana większość – w tym Izabella i Czarek – została wysłana do sowieckiego Kazachstanu.
30 lipca Podpisanie układu polsko-sowieckiego (pakt SikorskiMajski).
12 sierpnia zostaje udzielona „amnestia” dla wszystkich Polaków w Związku Sowieckim; rozpoczyna się formowanie jednostek wojska polskiego w ZSRR.
1942
Marzec W sumie 45 000 polskich żołnierzy i 25 500 cywilów zostaje przewiezionych pociągami i statkami z Azji Centralnej do Iranu.
24 marca Pierwszy statek opuszcza Krasnowodsk w Turkiestanie i płynie do Ahwaz w Iranie.
8 - 30 sierpnia Rozpoczyna się druga ewakuacja, która trwa kilka miesięcy: w sumie wyjeżdża 33 000 żołnierzy, ale mniej niż 11 000 cywilów.
1943
11 kwietnia Naziści donoszą, że w Katyniu odkryto groby polskich oficerów zamordowanych przez Sowietów.
25 kwietnia ZSRR wykorzystuje sposób, w jaki hitlerowcy nagłaśniają Zbrodnię Katyńską, jako pretekst do zerwania stosunków dyplomatycznych z legalnymi władzami Polski.
22 maja Izabella i Czarek przybyli do Iranu.
1944
1 sierpnia – 5 października Armia Krajowa powstaje przeciwko Niemcom w celu wyzwolenia Warszawy przed wkroczeniem wojsk sowieckich. Sowieci ponownie zdradzają Polskę – ich natarcie zatrzymuje się na wschodnim brzegu Wisły.
Listopad - Grudzień Wielka Trójka (prezydent USA Franklin Roosevelt, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill i sowiecki przywódca Józef Stalin) spotykają się na konferencji w Teheranie w celu wytyczenia nowej wschodniej granicy między Polską a ZSRR na tzw. linii Curzona.
Grudzień ZSRR anektuje wschodnie tereny Rzeczypospolitej Polskiej.
1945
4 - 11 February The Yalta Conference takes place. The Western Allies agree to make further concessions to Stalin, who strives to seize the eastern half of Poland – including Vilnius, Lviv, Grodno, Pinsk, Brest and Tarnopol – and to subjugate the rest of the country.
17 July - 2 August The Potsdam Conference confirms that the new Poland will receive the southern part of East Prussia and the lands east of the Oder and Nysa Łużycka Rivers, which were part of Germany before the war.
Poland is transformed into a Soviet satellite country, where Soviet garrisons are stationed and Moscow’s communist nominees are in power.
November Izabella and Czarek were now living at Camp Polonia, Ahwaz, Iran.
1946
The USSR makes an attempt to convict innocent people for the NKVD-perpetrated Katyń Massacre. The Soviets themselves qualify Katyń as genocide, but when interrogations begin to reveal the false grounds of the Soviet accusations, the Russians remove the Katyń Massacre from the indictment.
1948
14 April Izabella and Czarek arrived in the United Kingdom aboard the RMS Franconia from Port Said in Egypt with 72 other Polish refugees.
1952
3 January Izabella married Wincent Schöneich at St Michaels Catholic Church in Birmingham.
1959
At the request of the KGB head Shelepin, Khrushchev authorizes the destruction of personal files of the murdered Katyń officers.
1965 Czarek marries Sheila Keenan in Birmingham.
1945
4 - 11 lutego Odbywa się Konferencja Jałtańska. Alianci zachodni zgadzają się na dalsze ustępstwa wobec Stalina, który dąży do zajęcia wschodniej części Polski – w tym Wilna, Lwowa, Grodna, Pińska, Brześcia i Tarnopola – oraz podporządkowania sobie reszty kraju.
17 lipca - 2 sierpnia Konferencja poczdamska potwierdza, że nowa Polska otrzyma południową część Prus Wschodnich oraz ziemie na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej, które przed wojną były częścią Niemiec.
Polska zostaje przekształcona w sowiecki kraj satelitarny, w którym stacjonują sowieckie garnizony, a władzę sprawują komunistyczni nominaci z Moskwy.
Listopad Izabella i Czarek mieszkali teraz w Camp Polonia, Ahwaz, Iran.
1946
ZSRR podejmuje próbę skazania niewinnych ludzi za zbrodnię katyńską dokonaną przez NKWD. Sowieci sami kwalifikują Katyń jako ludobójstwo, ale kiedy przesłuchania zaczynają ujawniać fałszywe podstawy sowieckich oskarżeń, Rosjanie usuwają zbrodnię katyńską z aktu oskarżenia.
1948
14 kwietnia Izabella i Czarek przybyli do Wielkiej Brytanii na pokładzie RMS Franconia z Port Said w Egipcie wraz z 72 innymi polskimi uchodźcami.
1952
3 stycznia Izabella poślubiła Wincentego Schöneicha w katolickim kościele St Michaels w Birmingham.
1959 Na wniosek szefa KGB Szelepina Chruszczow zezwala na zniszczenie akt osobowych zamordowanych oficerów katyńskich.
1965
Czarek żeni się z Sheilą Keenan w Birmingham.
1967
16 June Stephen Moszyński is born to Czarek and Sheila in Chase Terrace, Staffordshire.
1968
8 November Anna Moszyńska is born.
1969
The KGB attempts to destroy the remains of Poles buried in Piatikhhatki near Kharkiv by pouring lye into their graves.
1973
26 April Czarek became a British citizen.
1978
16 October Cardinal Karol Wojtyła is elected the Pope, adopting the name of John Paul II.
1979
2 June The first visit of John Paul II in his homeland stimulates freedom aspirations of Poles, and contributes to strengthening their resistance against the communist authorities.
21 October Wincent passed away in Birmingham aged 81.
1981
7 January Izabella passed away in Birmingham aged 74.
1990
13 April The USSR admits in an official statement that the Katyń Massacre was committed by the Soviet NKVD.
3 November President of the USSR Mikhail Gorbachev orders the scientific, police and military authorities to indicate for political purposes the events that will be used against Poland in order to neutralize the international tone of the Soviet admission to the Katyń Massacre.
2021
11 February Czarek died in hospital in Great Yarmouth, England aged 84.
1967
16 czerwca w Chase Terrace w Staffordshire jako syn Czarka i Sheili rodzi się Stephen Moszyński.
1968
8 listopada rodzi się Anna Moszyńska.
1969
KGB próbuje zniszczyć szczątki Polaków pochowanych w Piatikhhatkach pod Charkowem, wlewając ług do ich grobów.
1973
26 kwietnia Czarek przyjął obywatelstwo brytyjskie.
1978
16 października Kardynał Karol Wojtyła zostaje wybrany na papieża, przyjmując imię Jana Pawła II.
1979
2 czerwca Pierwsza wizyta Jana Pawła II w ojczyźnie pobudza wolnościowe aspiracje Polaków i przyczynia się do wzmocnienia ich oporu wobec komunistycznej władzy.
21 października Wincenty zmarł w Birmingham w wieku 81 lat.
1981
7 stycznia Izabella zmarła w Birmingham w wieku 74 lat.
1990
13 kwietnia ZSRR przyznaje w oficjalnym oświadczeniu, że zbrodni katyńskiej dokonało sowieckie NKWD.
3 listopada Prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow nakazuje władzom naukowym, policyjnym i wojskowym wskazać dla celów politycznych wydarzenia, które zostaną wykorzystane przeciwko Polsce w celu zneutralizowania międzynarodowego tonu dopuszczenia się Sowietów do Zbrodni Katyńskiej.
2021
11 lutego Czarek zmarł w szpitalu w Great Yarmouth w Anglii w wieku 84 lat.
m Janina
1 Arkadiusz Dudek
2 Monika Dudek
3 Aleksandra Dudek
m Izabella
m Sheila Keenan m Zbigniew Dudek m Sally King
2 Konrad Moszyński 1 Stefan Józef Wincent Moszyński
m Wiesław Janiszewski
Wojciech Moszyński 2 Bożena Moszyńska 3 Elżbieta Moszyńska 1 Małgorzata Moszyńska-Zielińska m Alicja m Zieliński m Urszula
m Andrzej Rumianek
2 Yulia Rumianek 2 Alicja Martinek 1 Michalina Zielińska Józef Moszyński m Berta
1 Bethan Roberts 1 Beata Rumianek
1 Bartosz Rumianek 1 Maciek Martinek 1 Mikołaj Rumianek
m Wiesław Martinek m Joanna Ferenc m Katarzyna Trębacka
Dorota Rumianek 3 Artur Rumianek 2 Bryn Roberts 1 Bronia Moszyńska
2 Anna Moszyńska
Adam Grochowski m Walentyna Morawska
m ??? Nowogórski m Eugenia Przestrzelska
Jolanta Możdżyńska
Cezary Możdżyński Grzegorz Możdżyński
Nałęcz is a Polish coat of arms from the 12th century that represented unity and harmony. It was used by the Gembiccy, Ostrorogowie, Szamotulscy, Chełmicki, Czarnkowscy, Slizewicz, Raczyńscy, Dworniccy, Sadowski, Łowińscy, and other families.
The Nałęcz arms were initially connected with Greater Poland.
The best-known Poles who bore these arms were Joseph Conrad (Korzeniowski) and Sędziwój Ostroróg. A Nałęcz relief is on the Guard House building in Poznań.
Nałęcz to polski herb z XII wieku reprezentujący jedność i harmonię. Używali go rody Gembiccy, Ostrorogowie, Szamotulscy, Chełmicki, Czarnkowscy, Slizewicz, Raczyńscy, Dworniccy, Sadowski, Łowińscy i inne.
Ramiona Nałęcza były początkowo związane z Wielkopolską.
Najbardziej znanymi Polakami noszącymi tę broń byli Joseph Conrad (Korzeniowski) i Sędziwój Ostroróg. Płaskorzeźba Nałęcza znajduje się na budynku Odwachu w Poznaniu.
“For our freedom and yours” „Za naszą i waszą wolność”
The story of my family is only one of the many experienced by the Polish people during and beyond the Second World War – we remember them all, and will never forget their suffering. Historia mojej rodziny jest tylko jedną z wielu, jakich Polacy przeżyli w czasie II wojny światowej i poza nią – pamiętamy ich wszystkich i nigdy nie zapomnimy ich cierpienia.
