Cobouw Special Bouwbeurs Trends

Woensdag 1 maart 2017 / nummer 8 161ste jaargang. Vakmedianet, Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn

Special

“

De bouw staat voor een enorme uitdaging

BouwBeurs 2017

TRENDS

VOLG DE ACTUALITEITEN ROND BOUWBEURS OOK OP COBOUW.NL/BOUWBEURS bouwbranche toont power pagina 5 Ze vielen met de neus in de boter, de bezoekers van de BouwBeurs 2017 die met de trein naar Utrecht waren gekomen.

Tijdens de wandeling van Utrecht Centraal naar de Jaarbeurs liepen ze langs een indrukwekkend schouwspel waarvan de regie in handen was van Bouwcombinatie Jaarbeursplein: de stort van circa achtduizend kuub beton voor een ondergrondse parkeergarage met plek voor 800 auto’s. De operatie duurde bij elkaar zo’n negentig uur, precies op de dagen dat de BouwBeurs werd gehouden.

RGB: Blauw: R74/G150/B205 Groen: R199/G214/B205 Oranje: R235/G107/B74 CMYK: Blauw: c70/m30 Groen: c30/y70 Oranje: m70/y70

material xperience pagina 16 Tapijttegels gemaakt van afgedankte visnetten, stoelen van vissenhuid: straks gebruiken we het allemaal voor het interieur of in de bouw. Tenminste als het aan de Haagse ontwerpster Nienke Hoogvliet ligt. Haar jeugd op het strand inspireerde haar om materialen duurzaam te gebruiken, herinnert Hoogvliet zich tijdens een presentatie in de Material Xperience-stand. “Door afval en restmaterialen uit de zee toe te passen in hedendaagse ontwerpen, creëren wij een win-win­situatie”, aldus Hoogvliet.

de vakman van morgen pagina 25 Dat de bouw moeilijk aan jonge vakmensen kan komen, is gevoeglijk bekend.

Maar wie in de tweede week van februari door de Utrechtse Jaarbeurs struinde, moet het toch vreemd in de oren hebben geklonken: iedere dag opnieuw verdrongen grote groepen scholieren zich in de gangen van de BouwBeurs.

“Dingen met je handen maken. Dat is toch tof?” Ze staan op woensdagmiddag op het BouwBeurs Vakplein met belangstelling te kijken naar de zes deelnemers aan de derde voorronde van het NK Metselen. .

noviteiten pagina 9 De bouwsector wordt steeds meer grensverleggend.

De innovaties die op de BouwBeurs 2017 werden getoond, bestonden niet alleen meer uit de laatste snufjes op het gebied van materialen of techniek. Zelfs hele nieuwe vormen van bouwen en radicaal andere ideeen over bestaande materialen kwamen voor het voetlicht.

3

bou w beu rs trends

Cobouw Special Woensdag 1 maart 2017

Gezond bouwen

I

Inhoud

nnovatief, duurzaam, groen, energiebesparend: het waren mooie

5 Bouwbranche toont power / Jeroen Kreule

kreten die boven veel stands hingen tijdens de BouwBeurs 2017.

7 Nog één keer nieuws: van de beursvloer

Veel producten waren ook een slagje beter of nieuwer of vriendelijker dan twee jaar geleden. Wat dat betreft is er zeker een positieve tendens te bespeuren. Het geeft aan dat er in de komende

/ Armand Landman en Michiel Maas

8 De bouw gelooft in de eigen vernieuwing

jaren bewuster zal worden omgegaan met keuzes: in het ontwerp,

de uitvoering en de logistiek. We gaan bij steeds meer aspecten

13 Mensen verleiden tot energieneutraal

nadenken over wat de consequenties zijn van onze keuzes voor de

toekomst van deze planeet. De technieken zijn er, de alternatieve producten zijn er: het is een kwestie van doen. Maar dan gaat het over projecten.

/ Michiel Maas / Remon de Groot

16 Bouwmateriaal uit de zee en uit het bos

/ Remon de Groot

Hoe zit het met de mensen in de bouw? Zijn ze net zo innovatief

20 Bouwfoto: BouwBeurs 2017

denkend, duurzaam bewust, bezig om hun eigen omgeving te

25 Jonge bezoeker wil het vak ook leren

vergroenen en thuis ook zuinig op energie? En zijn ze een beetje

zuinig op zichzelf, leven ze gezond zodat hun bijdrage aan de bouw nog jaren kan duren? Bijna 75.000 bezoekers bezochten in vijf dagen de BouwBeurs, deden zich tegoed aan de geboden infor-

/ Armand Landman

27 Beton zo sterk als staal en kneedbaar als keramiek

/ Remon de Groot

matie, het amusement, het bier en de broodjes bal. Een feestje. Nu

31 Nieuwe ontwikkelingen maken ventilatie sexy

weer back to business allemaal. En houd dat open vizier, denk aan

die gezonde toekomst, kijk goed rond naar wat er kan en gebeurt.

33 Gipswanden verplaatsen met minimale inspanning

En begin bij jezelf.

Caroline Kruit, Uitgever Cutomer Media

/ Armand Landman / Armand Landman

CarolineKruit@vakmedianet.nl

Edities rondom de BouwBeurs

√ √ √ √ √ √ Maar liefst zeven printedities zijn er verschenen op en rond de BouwBeurs 2017. Trends is de laatste van de reeks. Vol met verhalen van de beursvloer, over innovaties en oude bekende materialen die het waard zijn om te worden herontdekt. Over hoopvolle initiatieven en over dromen en daden. En over jonge mensen die bewust kiezen voor een toekomst in de bouw. Want de jongeren hebben we meer dan hard nodig om de uitdagingen waar bouwend Nederland voor staat aan te kunnen.

Colofon De inhoud van deze special is tot stand gekomen in samenwerking met Jaarbeurs en bevat gesponsorde onderdelen.

Klantenservice (088) 5840888 Redactie telefoon (088) 5840800 Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn Internet www.cobouw.nl E-mail specials@cobouw.nl Hoofdredacteur Boudewijn Warbroek Uitgever Caroline Kruit Eindredactie, coördinatie en vormgeving Nienke Abma, Nanda van Dijk, Patty van der Sar en Ingrid de Zwart-Schaap Medewerkers Remon de Groot, Jeroen Kreule, Armand Landman en Michiel Maas Vormgeving Hans de Jong Abonnementen: wijzigingen, klachten bezorging en opgave nieuwe abonnees: klantenservice@vakmedianet.nl, tel.: 088-5840888.

Jaarabonnement binnenland € 775,- (excl. btw). © Vakmedianet 2017 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatievoorwaarden van Vakmedianet van toepassing. Deze zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

RGB: Blauw: R74/G150/B205 Groen: R199/G214/B205 Oranje: R235/G107/B74 CMYK: Blauw: c70/m30 Groen: c30/y70 Oranje: m70/y70

Wij zijn trots op onze Toyota PROACE. Daarom hebben we tijdens de Bouwbeurs iedereen uitgenodigd om een bakkie te komen doen.

Met succes, want onze barista’s hebben duizenden geurige koppen koffie gemaakt voor onze gasten!

Is de koffie nu op? Zeker niet. Ook na de Bouwbeurs u bent van harte welkom voor een bakkie. Bij onze dealers kunt u uitgebreid kennis maken met de Toyota PROACE, de meest functionele bedrijfsauto in zijn klasse. Met een laadvermogen tot 1.525 kg, een inhoud van 6,6 m3 en een verbruik van slechts 5,1 l/100km. Vanaf € 16.995,- is hij al van u. Kom daarom snel langs voor een proefrit. U vindt alle dealers op toyota.nl. De koffie staat niet klaar, want die maken we uiteraard vers.

Slimme besteller De Toyota PROACE Compact is slechts 4,6 m lang maar met 4,6 m3 inhoud en een draaicirkel van slechts 11,3 m. De ideale bestelwagen voor in stedelijke gebieden.

Werkpaard De Toyota PROACE Worker draait zijn hand niet om voor 3 Europallets, 1,5 ton laadvermogen en een geremd aanhangwagengewicht tot 2,5 ton.

De PROACE is ook leverbaar als Long Worker.

Dubbelleven In de Toyota PROACE Dubbele Cabine is ruimte genoeg om werk en privégebruik te combineren. Hij is geschikt voor zes personen en alle gereedschappen.

Een echte truck De Toyota PROACE Truck heeft drie zitplaatsen én een grote open laadbak. Laadvermogen tot ca. 950 kg.

MAAK KENNIS MET DE NIEUWE TOYOTA PROACE BIJ UW TOYOTA-DEALER Brandstofverbruik (EC 2015/45X) 5,1-5,9 L/100km (16,9-19,6 km/L); CO₂ 133-155 gr/km.

Prijzen excl. BTW, BPM en excl. kosten rijklaar maken en recyclingbijdrage. Vraag naar de verkoopvoorwaarden of kijk op toyota.nl. Prijswijzigingen en drukfouten voorbehouden.

Importeur Louwman & Parqui B.V.

bou w beu rs trends

Cobouw Special Woensdag 1 maart 2017

5

INTERVIEW Het gaat weer goed met de bouw. Dat blijkt wel uit de circa 75.000 bezoekers die afkwamen op de BouwBeurs 2017. Beursorganisator Martijn Carlier blikt terug op een succesvolle week / Jeroen Kreule

Bouwbranche toont power Z

e vielen met de neus in de boter, de bezoekers van de BouwBeurs 2017 die met de trein naar Utrecht waren gekomen. Tijdens de wandeling van Utrecht Centraal naar de Jaarbeurs liepen ze langs een indrukwekkend schouwspel waarvan de regie in handen was van Bouwcombinatie Jaarbeursplein: de stort van circa achtduizend kuub beton voor een ondergrondse parkeergarage met plek voor 800 auto’s. De operatie, waarbij 24 uur per dag werd doorgewerkt, duurde bij elkaar zo’n negentig uur, precies op de dagen dat de BouwBeurs werd gehouden.

Toeval of niet, het was een mooi extraatje voor de bezoeker, aldus Martijn Carlier van de Jaarbeurs Utrecht.

Bezoekers konden tijdens de beurs ook meedoen aan georganiseerde rondleidingen in de directe omgeving van de Jaarbeurs: het Utrechtse Stationsgebied ondergaat immers een gigantische metamorfose. Carlier: “Het was een extraatje, maar bezoekers die aan deze excursies hebben deelgenomen, waren zeer enthousiast.’’

Uitverkocht huis Als brandmanager Bouw & Installatie is Carlier al jaren verantwoordelijk voor de BouwBeurs, die eens in de twee jaar wordt gehouden. Ook GEVEL, Renovatie & Transformatie en de BIM praktijkdag vallen onder zijn verantwoordelijkheid. Met circa 75.000 bezoekers had Carlier met de BouwBeurs 2017 een uitverkocht huis. “We wisten van tevoren dat het druk zou worden, toch is het afwachten of het goed uitpakt: we hadden iets minder ruimte tot onze beschikking dan in 2015. Soms was het misschien een beetje krap in de gangpaden, maar ik kreeg niet de indruk dat bezoekers zich daaraan stoorden. Het sentiment was in elk geval positief. Je merkt ook aan alles dat het weer goed gaat in de bouw. Hoe ik dat merk? Ik kijk om me heen, ik voer gesprekken, ik lees erover. De vooruitzichten zijn positief, er is vertrouwen.’’

De kentering was na afloop van de vorige BouwBeurs in 2015 al redelijk goed voelbaar, aldus Carlier. ‘Nuchter realisme’, zo omschreef Carlier de stemming onder bouwprofessionals in 2015. Ze wilden de draad weer oppakken, na een periode van zes pittige jaren. ‘Het wordt weer leuk in de bouw’, zo luidde het thema van de vorige editie. Het ís weer leuk in de bouw, constateert de brandmanager twee jaar later. “Ik ben onder de indruk van de power van de bouwbranche. Op Building Tomorrow, een nieuw onderdeel van de beurs, bleek bovendien dat de branche zeer vernieuwend is. Bijvoorbeeld op het gebied van digitalisering, robotisering en andere vernieuwingen als 3D-printen. Verder merkte ik dat virtual reality steeds belangrijker wordt in de bouw. En we staan wat dat betreft nog maar aan het begin.’’

Renovatie Een andere ontwikkeling is het feit dat renovatie een steeds belangrijker rol gaat spelen in de bouw. “De markt voor renovatie is de laatste jaren veel groter geworden. Renoveren is bovendien niet meer iets wat bouwbedrijven er even bij doen, nee, het is echt een aparte tak geworden. De ontwikkelingen op het gebied van renovatie gaan ook snel, met nieuwe producten

Brandmanager Martijn Carlier is een blij man. Niet alleen omdat de BouwBeurs zeer succesvol is verlopen, maar omdat het aantoonbaar beter gaat in de bouw. Foto: Jaarbeurs en nieuwe concepten: van vervanging van bestaande vloeren of gevels tot het compleet energieneutraal maken van bestaande woningen.’’

Het viel de beursmanager bovendien op dat de jongste editie van de BouwBeurs weer veel kleine ondernemers en zzp’ers trok. “Voor het eerst in tijden komen de zelfstandigen zonder personeel weer om in het werk. Je zou zeggen dat een bezoek aan de BouwBeurs niet zo hoog op de agenda zou staan: ze verdienen die dag immers geen cent. Toch kwamen ze in groten getale, om zich bij te laten praten over nieuwe producten en oplossingen in hun vakgebied. En aan het einde van de dag zag ik ze, met vakgenoten, met een biertje en bitterbal. Voor mij is dat het ultieme bewijs dat de BouwBeurs waarde heeft.’’

Exposanten Exposanten kiezen, in tegenstelling tot vroeger, niet meer voor

‘groot, groter, grootst’. Carlier: “De periode dat exposanten 500 vierkante meter of meer nodig hebben om te laten zien wat ze in huis hebben, is voorbij. Veel exposanten hebben, samen met ons, gekozen voor een verantwoorde beursdeelname. Dat heeft goed uitgepakt.’’

Een aantal sectoren liet het volgens de beursmanager jammer genoeg een beetje afweten, zoals de keramische branche en de afbouwbranche, denk aan bedrijven op het gebied van kozijnen, deuren en trappen. Aan de andere kant: veel bedrijven komen van ver, aldus Carlier. “Ze missen misschien nog wat vertrouwen, hebben niet de middelen of vinden een beurs niet meer zo van deze tijd. Ik kan natuurlijk niet in de portemonnee van fabrikanten of leveranciers kijken, maar een ding weet ik wel: een beurs als de BouwBeurs is wat mij betreft super actueel, dat blijkt wel uit het feit dat er 75.000 mensen op af kwamen.’’

BouwBeurs 2017: aantal bezoekers per dag De belangstelling voor de BouwBeurs was dit jaar groot. In totaal 74.974 mensen vonden hun weg naar de Jaarbeurs in Utrecht.

In deze laatste editie van de BouwBeurs-reeks publiceren we de exacte cijfers per beursdag.

Maandag 6 februari

Dinsdag 7 februari

7.510

12.566

Woensdag 8 februari Donderdag 9 februari Vrijdag 10 februari

14.773

23.028

17.097

Wédéflexpositie

Bedankt dat wij u op onze Wédéflexpositie mochten ontvangen, mede dankzij u werd het een succesvolle bouwbeurs!

Wédéflex Duurzame Daksystemen Zuid-Willemsvaart 14, Postbus 811, 5201 AV ’s-Hertogenbosch Telefoon: 073 - 613 10 40, Fax: 073 - 614 62 46, E-mail: info@wedeflex.nl, Internet: www.wedeflex.nl

bou w beu rs Trends

Cobouw Special Woensdag 1 maart 2017

7

BouwBeurs nieuws Tijdens de BouwBeurs waren onze twee reporters actief op de beursvloer. Zij zorgden ervoor dat u het nieuws van de dag al de volgende ochtend kon lezen in de dagelijkse beurskrant. In hun dagelijkse column gaven zij hun visie over de bouwwereld van vandaag.

Nog één keer: nieuws van de beursvloer Beursdag 1: maandag 6 februari

H

et negativisme in de bouw is definitief voorbij. Dat is goed merkbaar als je op de BouwBeurs rondloopt. Bouwbedrijven lijken te vechten op iedere vrije meter beursvloer om de aandacht van de bezoeker te trekken. De stands en presentaties lijken hoger, luider en flitsender dan twee jaar geleden. Deze paar hectare Jaarbeurs zijn eventjes, deze week, het centrum van de Nederlandse bouw.

Nou ja, eigenlijk is dat laatste niet helemaal waar. De bouw gebeurt natuurlijk buiten, waar bedrijven écht moeten laten zien wat ze kunnen.

Niet door folders uit te delen, een praatje te maken of de laatste vernieuwingen te laten zien door een VR-bril, maar door te heien, beton te storten, ijzer te vlechten, wanden te pleisteren en muren te metselen. Maar als er een plek is waar de Nederlandse bouw laat zien wat ze echt kan, dan is het hier, net buiten de deuren van de beurs. Het Utrechtse stationsgebied is in alle opzichten hèt binnenstedelijk project van het land en visitekaartje van de bouw.

Bezoekers die vanaf het station komen, krijgen vanaf de trappen aan de Jaarbeurszijde een eersterangs kijkje op de bouwplaats van de nieuwe parkeer­garage onder het Jaarbeursplein.

De combinatie Van Hattem en Blankevoort en Visser & Smit Bouw werken op de vierkante millimeter, naast het drukste station van Nederland en met maar een paar meter afstand tot de bouwprojecten ernaast. Overigens bent u dan het gloednieuwe stationsgebouw al voorbij.

Misschien iets voor de terugweg vanmiddag: kijk voordat u vanmiddag op de trein stapt vooral even naar het spectaculaire dak.

En als u voor het laatst op de Jaarbeurs was tijdens de BouwBeurs 2015: de grote bioscoop Kinepolis stond er twee jaar geleden ook nog niet.

Het maakt deze BouwBeurs tot een feest voor de liefhebber van de bouw. Binnen kunt u alle informatie vinden over wat de Nederlandse bouwsector allemaal te bieden heeft. En buiten ziet u hoe dit in de praktijk wordt gebracht. Daar móet je wel positief van worden.

Michiel Maas

De stier op de Cobouwstand Naast het maken van een dagelijkse beurskrant gaf Cobouw de BouwBeursbezoeker ook een uitdaging: potentiële cowboys konden een poging wagen om de mechanische stier Herman te berijden. De deelnemers werden er steeds beter in: op de laatste beursdag hield Jaap de Jongh het maar liefst 2 minuten en 40 seconden vol.

Het spits werd maandag afgebeten door Mark Baauwieken, die een tijd van 1:17. Dinsdag ging Mickey Craus daar flink eroverheen met 1:50. In de volgende dagen werd de tweeminutengrens overschreden: woensdag haalde Jan Jaap Snip onder luid applaus een record van 2:15, maar die tijd werd de volgende dag alweer verpulverd door Johnny Diepeveen met 2:38. Jaap de Jongh wist op vrijdag uiteindelijk nog net twee seconden langer op het zadel te blijven plakken.

Dat de rit op Herman niet voor de tere zieltjes is, bleek op dinsdag toen de stier zijn eerste slachtoffer maakte. Gelukkig ging het ‘slechts’ om een tachtig-inch tv-scherm dat niet bestand bleek tegen de laarzen van een van de cowboys.

Beursdag 2: dinsdag 7 februari

M

aar liefst zeventig procent van 55-plussers die nu nog op de bouwplaats werkt, geeft volgens Adviescentrum Volandis aan in de huidige functie zijn pensioen niet te halen. Ze zijn stuk, kapot, versleten. En hebben er bovendien vaak al veertig dienstjaren op zitten. Grote vraag van dit moment is: wat kun je die mannen nog laten doen?

Karin Rog, van de Twentse Weg- en Waterbouw verwoordde het tijdens het Bouwdebat op maandag als volgt: “Kan iemand mij een voorbeeld geven van een 50-plusser die succesvol is omgeschoold, waardoor hij wel tot zijn 67ste kan blijven werken? Ik ken ze niet!”

Rog heeft best een punt. Natuurlijk zijn ze er wel: stratenmakers die op latere leeftijd kraanmachinist werden, tegelzetters die nu buschauffeur zijn. Maar ze zijn op één hand te tellen.

Jongeren daarentegen hoef je niet uit te leggen dat je niet je hele leven bouwvakker kunt zijn. Niet alleen kiezen er steeds minder voor het zware vak, zij die nog wel bewust de keuze maken om timmerman of straatmaker te worden, weten dat ze rond hun 35ste om zich heen moeten gaan kijken. Dat ze moeten blijven leren om zelf de regie over hun loopbaan te houden. Het heeft dus zin er al vroeg met ze over in gesprek te gaan. Ook als werkgever. Toch is ook de jeugd nog wel het één en ander bij te brengen. Want ook de woorden van Hans van der Spek van Berenschot tijdens hetzelfde bouwdebat snijden hout: waarom wel netjes je auto of je woning onderhouden, maar je eigen lichaam veronachtzamen? Juist op dit punt heeft ook een vakbeurs als de BouwBeurs mijns inziens een voorbeeldfunctie, helemaal wanneer duurzame inzetbaarheid van vakmensen een belangrijk thema is.

En dan doet de lunch waar de duizenden – veelal jeugdige – bezoekers zich, op de eerste twee dagen in het oergezellige Bouwcafé, aan tegoed doen, toch de wenkbrauwen fronsen: broodjes bal, broodjes kroket, frikadellen en grote bakken patat met mayo. Iets anders wordt er volgens het bedienend personeel niet verkocht.

Tsja …

Armand Landman

Beursdag 3: woensdag 8 februari

Beursdag 4: donderdag 9 februari

V

W

oor een bezoeker die de BouwBeurs al enkele jaren niet heeft bezocht, moet de verrassing groot zijn. De beursvloer wordt niet langer gedomineerd door grote bouwers en traditionele bouw­ materialen. Tegenwoordig vind je nieuw bouwmateriaal, van stro tot transparant beton. Overal zie je virtual reality en 3D-printing om ontwerpen te presenteren. En was voorheen slechts een klein hoekje ingeruimd voor ict in de bouw: deze week tonen tientallen software­bedrijven de nieuwste technieken van BIM tot orderverwerking.

Het is overduidelijk: de bouw transformeert van een traditionele sector tot een broedplaats van vernieuwende technieken, nieuwe manieren van denken en nieuwe bedrijven die staan te popelen om hun plaats in de Nederlandse bouwkolom op te eisen.

Die transformatie is heel snel gegaan. Het was nog maar kort geleden dat de bouwsector de nek niet uitstak. Het hoefde ook niet; opdrachten waren er zat, en niemand vroeg zich af of een gebouw duurzaam was gebouwd. De bouwsector had geen tijd voor nieuwe technieken en andere materialen. Gebouwd moest er worden, en veel!

Maar de bouwcrisis heeft in korte tijd alles veranderd. Ineens bleek de orderportefeulle leeg en moesten bouwers kijken wat er beter kon. De jarenlange neergang heeft zeker pijn gedaan, maar achteraf kunnen we de crisis ook zien als een bezinningsperiode. Het heeft gezorgd voor een andere manier van denken, een betere focus op wat de klant eigenlijk wil en op andere manieren om die wensen te realiseren.

En dat zie we nu terug op de beursvloer: de nieuwe thema’s zijn samenwerking, betrokkenheid, duurzaamheid en innovatie. Het maakt de bouw voor een journalist, maar ook voor een bezoeker van de BouwBeurs, tot een veel interessantere sector dan pakweg tien jaar geleden.

Nu de crisis voorbij is, moet de bouw één ding in gedachte houden: vette kippen leggen op de lange duur minder eieren.

Het is prettig dat er weer geld wordt verdiend in de bouw, maar als de sector weer vervalt in traditioneel denken, is het wachten op de volgende crisis. Als wij over twee jaar opnieuw op deze beurs rondlopen, willen we nog meer vernieuwing zien. De bouw moet blijven verbazen.

Michiel Maas

at een prutsers.”

“Ik zou ze niet aannemen.”

“Metselen kunnen ze niet.”

“Verwacht geen bijzonder metselwerk van deze jongens.

Verwacht maar helemaal geen bijzonder metselwerk meer.

Het kan niet meer.”

De eerste drie bovenstaande uitspraken hoorde ik woensdagmiddag van toeschouwers bij de derde voorronde van het NK Metselen op het Vakplein in hal 12. De vierde kwam van iemand van de organisatie.

Tsja. Daar sta je dan als knul van 17 de naad uit je broek te werken. Hebben een stelletje grijze dakduiven zulk commentaar … Dan zou ik ook subiet een ander vak kiezen. Ja toch?

De man die uitspraak nummer vier deed, zei ook nog iets anders. “Ze hoeven het ook niet meer te kunnen. Met het lijmen van blokken rijden ze ook in een Mercedes Vito en verdienen ze 2000 euro per week. Geef ze eens ongelijk, die gasten.”

Het is tekenend voor hoe we anno 2017 in Nederland met vakmensen omgaan. Echte vakopleidingen leiden een kwijnend bestaan. Nog maar 150 (!) jongelingen volgen op dit moment een opleiding tot metselaar. Dat zegt vooral veel over hoe we het onderwijs hebben ingericht. Meer dan de helft van de middelbare scholieren zit op het vmbo, maar eigenlijk vinden we die opleiding massaal te min, waardoor een echt vak steeds minder wordt geleerd.

Maar wie tijdens de eerste drie dagen van de BouwBeurs naar de bezoekers kijkt, moet wel iets anders zien. De beursvloer werd massaal bevolkt door scholieren. Van allerlei pluimage.

Stuk voor stuk werden ze aangetrokken door de geweldige kansen die een technisch beroep ze kan bieden. Alleen al de verduurzaming van de gebouwde omgeving schreeuwt de komende jaren om minstens 130.000 frisse en nieuwe arbeidskrachten.

Laten we die jongens en meisjes omarmen. Want een gezonde sector kan niet zonder nieuwe aanwas. Laten we ze leren hoe ze beter kunnen worden dan wijzelf. Door ze te stimuleren en te enthousiasmeren. Door ze te vertellen hoe ze kunnen bijdragen aan een nog mooier Nederland. Misschien door de vakopleidingen weer in oude glorie te herstellen. Maar misschien ook wel door ons af te vragen of we die kundige metselaars nog wel echt nodig hebben.

Armand Landman

8

bo uw b e u r s t r e n d s

Cobouw Special Woensdag 1 maart 2017

BEDRIJFSPROFIEL Tijdens de BouwBeurs 2017 was er veel ruimte voor bedrijven die hun vernieuwende kant toonden. Wat vooral opviel was het geloof en enthousiasme in eigen noviteiten / Michiel Maas

De bouw gelooft in de eigen D

e bouwsector wordt steeds meer grensverleggend. Op de BouwBeurs 2017 bleek dat duidelijk uit de grotere verschillen in exposanten. De innovaties die op de beursvloer werden getoond, bestonden niet alleen uit de laatste snufjes op het gebied van materialen of techniek. Zelfs hele nieuwe vormen van bouwen en radicaal andere ideeen over bestaande materialen kwamen voor het voetlicht.

Wie op de BouwBeurs 2017 een dagje heeft rondgelopen, kan het niet zijn ontgaan: naast meer traditionele toeleveranciers en bouwmachinemakers was er heel veel ruimte voor bedrijven die zich van hun vernieuwende kant toonden. Vaak werden presentaties helemaal ingericht rondom die ene innovatie die bedrijven een grote boost moeten geven.

“

Het is alleen nog wachten op de eerste opdracht waar we het kunnen toepassen Nadenken over de toekomst Eén ding is duidelijk: de bouw is in een korte tijd veranderd van een traditionele, conservatieve sector tot een plaats waar wordt nagedacht over de toekomst. Er wordt hierop duidelijk geanticipeerd: hoe gaan we om met de toekomstige schaarste van grondstoffen, met de verduurzaming van de nieuwbouw en de bestaande zeven miljoen woningen? Maar ook: hoe maken we de woning- en utiliteitsbouw goedkoper, sneller en tegelijkertijd mooier, prettiger en comfortabeler?

Brainstormsessie Veel exposanten geven toe dat er de afgelopen jaren veel is veranderd en dat de bouwcrisis

Lichtdoorlatend paneel zoekt de zon op Zonnepanelen liggen statisch op een dak en kunnen maar een klein deel van de energie van de zoninstraling omzetten in electriciteit.

Het systeem van Wellsun haalt een veel hogere opbrengst, en ziet er ook nog mooier uit.

De panelen lijken haast op sierglas, transparant maar niet helder en voorzien van kleine rondjes. “Dat zijn lenzen”, legt Matthijs Damen van Wellsun uit, “die worden gebruikt om het direct zonlicht naar de receptoren erachter te sturen.” De receptoren in het paneel zijn bijna onzichtbaar, minder dan een vierkante millimeter.

Waar traditionele panelen een efficiëntie hebben van 18 procent, ligt dat bij de Wellsun-panelen veel hoger.

“Zo ongeveer 30 procent. Dit zijn ander soort receptoren dan het silicium in andere panelen. Dit is gemaakt van drie lagen halfgeleiders, waardoor de opbrengst veel hoger is.” Volgens Damen is de terugverdientijd van deze panelen ongeveer gelijk aan traditionele panelen, zo’n 12 tot 15 jaar.

Recht op de zon Het nadeel is dat deze panelen niet statisch op een dak kunnen worden gelegd: om de lichtinval in de lens precies naar de receptoren te leiden, moet het paneel altijd recht op de zon staan. “Als het paneel verkeerd gedraaid is, dan werkt het niet meer.” Dat betekent dat het paneel altijd op een geautomatiseerd bewegingssysteem moet worden geplaatst. Damen: “Het ligt daarom meer voor de hand om het systeem toe passen voor een gevel van een kantoorgebouw dan bijvoorbeeld op een plat dak.

Het directe zonlicht wordt weliswaar afgevangen op de sensoren, maar het diffuus licht komt wel gewoon door de glasplaat. Daardoor kan het systeem bijvoorbeeld voor een glaspui hangen. Veel kantoren hebben in de zomer last van de zoninval in ruimtes met veel glas, maar dit kan veel voordelen voor het binnenklimaat opleveren.”

daar flink aan heeft bijgedragen. Het heeft de bedrijven gedwongen niet alleen naar hun eigen processen te kijken, maar ook de blik naar voren te richten. Een mooi voorbeeld is het meer dan honderd jaar oude betonbedrijf Bruil, dat flink inzet op nieuwe vindingen als drukpalen en 3D-geprint beton. De eerste is een aziatische vinding, maar het 3D-geprinte beton is een eigen ontwikkeling, met partners als ingenieursbureau Movares en Studio RAP. Het idee begon in de eigen organisatie, door een brainstormsessie waarbij het hele bedrijf was betrokken.

Materialen Spannende vernieuwingen zaten in de materialen. Daarvoor was op de beurs een apart deel, de Material Xperience, ingericht, speciaal voor architecten en ontwerpers.

Sommige vindingen zijn zo nieuw, dat de initiatiefnemers op de beurs vooral op zoek zijn naar een opdracht die hun vinding echt op de kaart kan zetten, of naar partners om het product verder te ontwikkelen.

“Dit is letterlijk alles wat we tot nu toe hebben”, zegt Matthijs Damen van Wellsun. Hij wijst naar de opstelling van bijzondere zonnepane-

len, die bestaan uit transparant glas met kleine lensjes. Het bedrijf start binnenkort met een eerste proefproject en hoopt hier meer potentiele klanten te krijgen. Even verderop staat architect Peter van Delft Westerhof naast een enorm sandwichelement, bestaand uit twee delen beton en een isolatielaag. Door het beton te integreren met duizenden optische vezels, kan licht van de ene kant van de plaat naar de andere worden getransporteerd. Van Delft Westerhof heeft al een machine om de vezels in de isolatielaag te verwerken en een partnerschap met een

Beton als raamvervanging De bouwvoorschriften stellen strenge eisen aan de hoeveelheid daglichtinval in een gebouw.

Maar dat heeft vaak tot gevolg dat architecten grote glaspuien ontwerpen om voldoende daglicht te krijgen in het midden van een gebouw. Het nadeel is dat grote glaspartijen vaak een ramp zijn voor het klimaat in een gebouw. Volgens architect Peter van Delft Westerhof kan transparant beton de oplossing zijn.

Dat klink gek, maar niet als je het Zospeum sandwichpaneel ziet. De 32 centimeter dikke betonplaat is groot, maar de contouren van een object dat je ervoor houdt, zijn erachter te zien. Dat komt door duizenden optische vezeldraden die dwars door de betonlagen en het isolatiepakket lopen en het licht van de ene naar de andere kant transporteren.

Daglichttoetreding “Glas is eigenlijk een heel slecht gevelmateriaal,” zegt Van Delft Westerhof. “Teveel glas is slecht voor het binnenklimaat en is bovendien een slecht isolatiemateriaal. Met deze vinding kan een daglichttoetreding van 10 procent worden behaald, in een volledige constructieve geveloplossing. Bovendien kan je hiermee de ramen weer gebruiken waarvoor ze oorspronkelijk zijn bedoeld: om naar buiten te kijken.”

In het paneel, dat Van Delft Westerhof maakt in samenwerking met Hurks, zitten 2700 vezels per vierkante meter. “Dat is zo’n tien kilometer draad.” Hij heeft zelf een machine ontwikkelt die de vezels in een blok isolatiemateriaal aanbrengt. Daarna worden de blokken samengevoegd en aan beide zijden voorzien van een dikke laag beton.

Verschillende kleuren Het enige nadeel is dat het beton “kaal” moet worden gebruikt. “Je kan het natuurlijk niet schilderen, maar het beton wordt wel gepolijst opgeleverd. En het kan in verschillende kleuren gemaakt worden.”

Maar dat hoeft niet per se, omdat het ook gekleurd licht doorlaat. “Dus je kan je gevel laten verkleuren door het licht binnen een andere kleur te geven.”

bou w beu rs trends

Cobouw Special Woensdag 1 maart 2017

9

vernieuwing Marmer uit een frisdrankfles Plastic petflessen zijn een zegen voor de dorstige mens, maar een drama voor de mensheid. Inmiddels drijven er miljoenen in de oceanen met alle negatieve gevolgen van dien.

Maar er is een alternatief: je kan er tegenwoordig ook tegels mee maken die een beetje op marmer lijken.

De New Marble-tegels zijn bedacht door de Nederlandse start-up Better Future Factory, en worden geproduceerd in Angola en Sierra Leone. Plastic is daar een belangrijke vervuiler, maar wel een goed inzamelbare afvalstroom die kan worden gebruikt als grondstof.

Wandtegels De petflessen worden omgesmolten tot wandtegels van een hoge kwaliteit die op dezelfde manier kunnen worden verwerkt als keramische tegels. Bovendien zijn ze circa 40 procent lichter dan keramiek en voelen ze minder koud aan. Volgens de initiatiefnemers zijn er 302 lege petflessen nodig voor een vierkante meter.

Nieuwe kleuren Ze zijn nu nog verkrijgbaar in de kleuren wit, groen en blauw. Niet toevallig dezelfde kleuren die worden gebruikt voor de petflessen. Het bedrijf verwacht dat er in de toekomst ook andere kleuren beschikbaar komen. Better Future Factory is een duurzaam innovatie- en ingeniersbureau. Ze recyclen plastic afvalstromen in innovatieve en waardevolle oplossing die moeten bijdragen aan een ‘betere toekomst’.

bouwer. “Het is alleen nog wachten op de eerste opdracht waar we het kunnen toepassen.”

Natuurlijke bronnen

Geloof in eigen noviteiten Wat vooral opvalt is het geloof en enthousiasme dat veel bedrijven en bedrijfjes moeten

“

hebben over hun eigen noviteiten. Vijf dagen een stand op de BouwBeurs is immers niet goedkoop, en de vraag blijft natuurlijk: levert zo’n beurs nou ook echt nieuwe partners of geïnteresseerden op? Volgens Harald Bolt van het T3-constructiesysteem is dat zeker het geval. Bolt stak zijn eigen spaargeld in de promotie van een innovatie waarmee heel goedkoop en snel constructies kunnen worden gemaakt. “Het heeft ons zo’n honderd contacten opgeleverd van mensen die het product willen gebruiken of het ontwerp willen toepassen”, mailt hij een paar dagen na de BouwBeurs.

In Nederland is het verzamelen van alle bouwmaterialen op de bouwplaats vaak al een logistieke uitdaging. Maar in ontwikkelingslanden is dat nog veel lastiger door het gebrek aan goede wegen en het ontbreken van betoncentrales of timmerfabrieken. Maar wat als je het bouwmateriaal uit de directe omgeving kan halen, zonder schade aan de natuurlijke omgeving?

Die oplossing heeft machinemaker Oskam. Ze verkopen al een paar jaar een zogenoemde compressed earth-installatie waarmee het mogelijk is om uit leemhoudende grond bouwblokken te persen die als bakstenen kunnen worden gebruikt. En die leemhoudende grond vind je overal, ook in landen gelegen in Afrika en Azië. Sterker nog, vroeger werden veel meer woningen met leem gebouwd. “Eigenlijk is deze techniek al duizenden jaren oud”, zegt Rokus Oskam.

Eenvoudig Zijn systeem is eigenlijk vrij eenvoudig. Op een grote aanhanger staan een mengmachine waarin leemhoudende aarde, water en eventueel een kleine hoeveelheid bindmiddel als kalk of cement worden gemengd. In de pers met lopende band kunnen dan snel bouwblokken worden geperst. “Kalk of cement is alleen nodig als de blokken watervast moeten zijn. Voor binnentoepassing kunnen de stenen ook worden gemaakt uit alleen grond en water.”

De grondstof kan worden gewonnen in de directe omgeving van de bouwplaats. Vrijwel iedere leemhoudende grond is geschikt. “En die heb je in veel plaatsen in overvloed”. Als de stenen zijn geperst, moeten ze nog een paar dagen tot een paar weken drogen, afhankelijk van de toevoeging van kalk of cement.

Veel bijzondere toepassingen zijn ook te vinden in een andere hoek van de beurs, waar een aantal bedrijfjes in strobouwtoepassingen zich hebben verzameld. Een paar jaar geleden was het bouwen of isoleren met stro nog een echte niche, maar nu zijn er duizenden geïnteresseerden in de prefab stro-elementen en andere bouwmaterialen uit natuurlijke bronnen.

De beurs heeft ons zo'n honderd contacten opgeleverd

Bouwblokken uit aarde

Vloercoating direct uitharden Het aanbrengen van een vloercoating kan in een bouwproces lastig zijn. Het betekent vaak meerdere dagen wachten tot de coatinglaag kan worden belast. De nieuwe SolidLix vloercoating van Koninklijke Van Wijhe Verf kan veel sneller uitharden door het gebruik van UV-belichting.

Volgens het bedrijf kan de droog- en uithardtijd van de coating worden teruggebracht tot één applicatiegang. Na het rollen hoeft de coating alleen nog te worden belicht met een UV-lamp, waarna het direct uithardt en belastbaar is.

Investering Door de intstant uitharding kan bij een bouwproces of renovatie van bijvoorbeeld een parkeergarage, productiehal of galerijflats een flinke tijdswinst worden behaald: de ruimtes kunnen tijdens de werkzaamheden grotendeel in gebruik blijven, en noodmaatregelen kunnen achterwege blijven.

Het systeem vergt wel een investering; de looplamp kost circa 12 duizend euro, en SolidLux kan alleen worden gebruikt door gecetificeerde bedrijven. Medewerkers krijgen een training in het gebruik van het systeem. Bovendien moet er speciale, beschermende kleding en gezichtsmaskers worden gedragen vanwege het werk met sterk UV-licht.

Bittere noodzaak Volgens Oskam is het een oplossing die in sommige landen bittere noodzaak is. “Het is echt ongelooflijk hoe er in Afrika op dit moment roofbouw wordt gepleegd op de natuurlijke grondstoffen zoals hout voor het gebruik als bouwmateriaal. Maar het is niet nodig. Deze toepassing kan voor iedere dag dat het draait tien bomen besparen. Op jaarbasis is dat een heel bos.”

Ook in Nederland toepasbaar Inmiddels heeft Oskam al zestien installaties verkocht aan ontwikkelingslanden, maar ook in Nederland is deze bouwmethode prima toepasbaar. Sterker nog, met de compressed earth-blokken is een deel van de gebouwen van de nieuwe dierentuin in Emmen gebouwd.

“Alleen in echte veen- en zandgebieden is het niet mogelijk om de grond te gebruiken. Maar dan kan je de stenen op een andere plek laten maken.”

BouwBeurs 2017 Wij zagen u graag!

201700029_BouWatch_advertentie_BouwBeurs_2016_Bedankt.indd 1

VERBREED JE

10-02-17 10:37

ÉÉN BOKSRING, VIJF DAGEN, MAN VS MACHINE,

RUIM 500 BATTLES...

De winnaar van de Festool 18v wedstrijdmachine is:

JACOB VAN LEEUWEN De Ruiter Bouw B.V. uit Deil

Gefeli met j citeerd e prij s VERDER DAN METEN. DE NIEUWE FARO FOCUSS Verbreed je focus met de nieuwste generatie van de FARO Focus Laser Scanner. Met een groter bereik, verbeterde nauwkeurigheid en prestatie maakt de FARO FocusS MH ZHUN QRJ HIÀFLsQWHU en comfortabeler.

Verbreed je focus: www.faro.com/3ddocumentation

DECENTRAAL

CENTRAAL

GESTELD

over de voordelen van het decentraal regelen van uw binnenklimaat

De tafelsessies op de stand van Decentraal.nu op de BouwBeurs 2017 waren een groot succes.

Elke dag werden de decentrale concepten van de vier partners, ClimaRad, Radson, MediluX en BRON|TECHNOLOGIE onder de loep genomen.

De deelnemers aan de tafelsessies discussieerden elke dag aan de hand van een wisselend thema over het decentraal reguleren van het binnenklimaat en de voordelen daarvan op het gebied van comfort, milieu en energiebesparing.

De partners van Decentraal.nu nodigen u graag uit om mee te discussiĂŤren over centrale en decentrale toepassingen. Heeft u daar een mening over of een visie op? Praat dan mee via onze social media kanalen.

Om u een beeld te geven van wat er tijdens de BouwBeurs over de decentrale concepten is besproken, zijn de opnames van de tafelsessies te bekijken via www.decentraal.nu/media.

VOLG ONS OP:

f

@decentraal.nu @DecentraalNu Decentraal.nu decentraal.nu

www.decentraal.nu

s name p o e d Bekijk van de s op: e i s s e tafels edia u/m traal.n n e c e w w w.d

Meer informatie vindt u op onze website www.decentraal.nu

besparing bouwkosten

kant-en-klare wandpanelen

dankzij de snelle doorlooptijd.

Een luxe uitstraling met minder onderhoud voor de eindgebruiker.

STAP 1

STAP 2

STAP 3

Plaats regelwerk en startprofiel

Plaats kant en klare panelen

Afmonteren en klaar!

BIJZONDER GESCHIKT VOOR RENOVATIEWERKZAAMHEDEN EN PREFABBOUW Productkenmerken • Basismateriaal watervast verlijmde berken multiplex 9 mm • 100% waterdichte (HPL) toplaag • 15 jaar garantie • Direct over bestaand tegelwerk te plaatsen • Droog en schoon werken • Allerlei dessins beschikbaar, veel variaties mogelijk • Afmeting werkend: 302-240 cm x 60 cm • Niet te onderscheiden van traditioneel tegelwerk

WWW.FIBO-TRESPO.NL

MAAK UW VLOER VEILIG!

ANTISLIP VOOR IEDERE ONDERGROND EN TOEPASSING

HOUTEN VLONDERS

GALERIJEN

DIVERSE KLEUREN

BETON

TRAPPEN

METALEN ROOSTERS

POWERED BY

BEDANKT VOOR UW KOMST

VOORDELEN ANTISLIP GRIPPLATEN by Smyth Voldoen aan ‘s werelds strengste eisen (>R13) Direct af fabriek Standaard- en maatwerkoplossingen Eenvoudige montage MAAR LIEFST 15 JAAR GARANTIE! Geschikt voor alle (weers)omstandigheden Iedere RAL-kleur mogelijk Diverse grofheden (barefoot, indoor, outdoor & offshore)

ONGE KEND SUCC ESNU MMER TIJDE NS DE

Maak nu een afspraak met een adviseur voor een vrijblijvend advies op maat of vraag gratis monsters van onze antislip gripproducten aan. U kunt uiteraard ook terecht in onze showroom in Woerden.

0348-203000

W W W. V E I L I G E V L O E R . N L Lodewijk Antislip Gripplaten. Veiligheid voor bedrijven, VVE’s en particulieren.

LODVEI_20170301_cobouw.indd 1

9-2-2017 19:06:51

HOUD ONZE SOCIAL MEDIA KANALEN IN DE GATEN VOOR EXTRA SCORINGSKANSEN!

bou w beu rs trends

Cobouw Special Woensdag 1 maart 2017

13

INTERVIEW De Utrechtse kwartiermaker Arthur Lippus wil met het ANNE-experience center duurzaam wonen stimuleren. In Utrecht nabij de Jaarbeurs werken verschillende organisaties samen om de burger te enthousiasmeren voor energie­neutraliteit en duurzaamheid / Remon de Groot

Mensen verleiden tot energieneutraal Over ANNE ANNE helpt Alle Nederlanders Naar Energieneutraal. ANNE is het inspirerende vertrekpunt van een groene golf die zich over Nederland verspreidt. Bij ANNE beleef je wat warmte, isolatie en licht met je doen.

Je gaat naar ANNE voor inspiratie, informatie en een goed gesprek.

Met riant veel ruimte voor innovatie. Waar het om gaat: betaalbaar duurzaam wonen is nu al mogelijk. Alleen nog een kwestie van omwonen. Oftewel, anders nadenken over hoe je woont.

De volgende organisaties werken samen met het ANNE-experience center.

- Jaarbeurs Utrecht - Rabobank - Gemeente Utrecht - Provincie Utrecht - Economic Board en Natuur&Milieu Utrecht vertegenwoordigd.

- Stroomversnelling - Q-Vention - Solareis - Inventum - Jaga - Trebbe - Talen Vastgoedonderhoud - Van Wijnen - Van Dillen - SustainerHomes - In2ecobuildings - Inventum - Nathan - IthoDaalderop - Alklima - Jaga - Green profit - Optisolar - Zonnecomfort - Webeasy - Solareis - Savepartner - Zehnder - Kamstrup, Lohrliften Klaren - KwartiermakersindeBouw - Squarewise

Dit centrum is er ‘eindelijk’ gekomen stelt de kwartiermaker: “Wij praten al jaren over energie. Nu hebben wij eindelijk een plek om te laten zien dat dat kan.”

O

fficieel was het kantoorgebouw rijp voor de sloop.

Al jaren keek het als grauw leegstaand pand uit op de Jaarbeurs. Maar sinds kort zijn de twee etages het decor van duurzame ontwikkeling. Het centrum moet alle Nederlanders naar die nul-op-de meter bewegen. Want dat is waar het ANNE-experience center voor staat, de afkorting: Alle Nederlanders Naar Energieneutraal.

Op een stoel uit de kringloopwinkel vertelt Arthur Lippus bevlogen: “In het ANNE-experience center werken bijvoorbeeld de overheid, het bankwezen of de bouwsector samen. Want dit is de ruimte om te experimenteren en van alles te tonen op het gebied van duurzaamheid. Vervolgens is het de bedoeling om de burger erin te betrekken.”

In contact met elkaar Samenwerking tussen bouwsector, banken en overheden: voorlopig slaagde het ervaringscentrum daarin (zie kader).

De bouwsector schroomt ook niet voor een donatie aan het centrum waarvan Lippus de sleutel heeft. Als sponsoring krijgt ANNE een lift, gevoed door zonne-energie. Buiten komt een eenvoudig energiebuffervat in plaats van een dure bodembron.

Hiermee kunnen de warmtepompen in de winter verwarmen en in de zomer koelen. Allemaal donaties vanuit goodwill, maar Lippus geeft dat ook terug. Naar de participanten zelf en naar vrijwilligers die vanwege de Duurzame Week in het ANNEgebouw aan projecten werken.

“In de toekomst werken wij met nog meer partijen samen”, voorspelt Lippus. Uiteindelijk zoekt de markt de particulier op.

Dit platform moet dan de burger warm maken voor energieneutraliteit. De doorsnee man of vrouw moet begrippen als ‘nul-op-de-meter’ en ‘energieneutraliteit’ kunnen aanraken.

Duurzaamheid staat namelijk nog ver van de gemiddelde Nederlander af.

“

Wij willen vanuit onze samenwerking mensen bewust maken Communicatie Dat het nu nog niet leeft, ligt volgens Lippus aan de gebrekkige communicatie. Om dus met de particulier in gesprek te gaan, daagt het ANNE-center Nederlanders uit met duurzame ideeën.

Lippus: “Bij ANNE raak je geprikkeld: zou je niet iets meer doen om je huis te verduurzamen?” Want aan woorden als renovatie kleeft volgens hem nu nog iets ‘vies’. “Mensen associëren het met duur of met overlast. Of als iets wat bij de verhuurder past, dat het altijd in zijn belang is. Ik heb het daarom ook niet over renovaties, maar liever over woning-updates.”

Een dom huis slim maken Vanaf de eerste week van de BouwBeurs trekt ANNE al bezoekers. De gasten valt het op dat ook dit oude pand gemakkelijk duurzamer wordt gemaakt. Lippus neemt hiermee vooroordelen weg: “Er is vaak meer mogelijk dan iedereen denkt.” Het hoeft niet altijd tot lange of dure verbouwingen met overlast te leiden. Sterker nog, veel van de laatste duurzame snufjes maken een dom huis in een figuurlijke handomdraai slim.

De kwartiermaker klopt op het raam. “Het oude glas hoefde er niet uit. Want de bestaande ramen met dubbelglas zijn nu drielaags geïsoleerd met een nieuwe folie. Je hoeft geen raam te vervangen, maar plakt het er eenvoudig op.” De laag beperkt

het energieverlies bij de ruit tot 40 procent. In de winter houdt het 85 procent van de warmte binnen. En bijna 100 procent van het schadelijke UV-licht komt niet in de woonkamer om meubels of apparatuur te vergelen.

DBE-systeem Een andere vondst is het DBE-systeem van Jaga. Dat zijn kleine ventilatoren die de warmte van een radiator beter circuleren.

Hiermee is het vermogen twee- tot driemaal vergroot.

“Daarmee kun je je oude radiatoren gewoon blijven gebruiken.

Je vervangt dan de oude cv-ketel door een warmtepomp en stapt over van een hoge naar lage temperatuurverwarming. Nu wordt dat nog als een moeilijk overbrugbaar probleem gezien”, aldus Lippus. “Maar dat hoeft niet zo te zijn.”

Mensen bewust maken Het is volgens Lippus niet zijn bedoeling dat bezoekers per se ‘warm’ worden gemaakt om al deze toepassingen te kopen.

“Dit is geen verkapte sales-funnel, maar wij willen vanuit onze samenwerking mensen bewust maken. Professionals én woonconsumenten. Het gaat er in dit ervaringscentrum immers om hoe een bezoeker de ruimte beleeft, wat het licht en de warmte met je doen en hoe je zit. Het centrum draagt hiermee bij aan de transitie van Nederland naar energieneutraal. En dit is de start.”

Het ANNE-experience center opent voor vijf jaar haar deuren, maar wordt uiteindelijk gesloopt. Wat verwacht Lippus dan zelf van de eindmeterstand? Hij lacht: “Mijn uitdaging is natuurlijk dat die minimaal is.”

warmte- en kouwerend geluidsdempend vloeren, wanden en daken dun

Huck Torimex BV 071-4097700 sales@huck-torimex.com

PXA Nederland • 030 666 6963 • info@pxanederland.nl • www.pxanederland.nl

17024320_1 Adv-Volandis-266x398.indd 1

09-02-17 13:52

16

bo uw b e u r s t r e n d s

Cobouw Special Woensdag 1 maart 2017

REPORTAGE Zijn vissenleer, zeewier, stro en bamboe de bouwmaterialen van de toekomst? Deskundigen op de Material Xperience roepen van wel. Maar juichen zij dit toe vanuit hun eigen passie of heeft dit materiaal voor de bouw zeker potentie? / Remon de Groot

Bouwmateriaal uit de zee en T

apijttegels gemaakt van afgedankte visnetten, stoelen van vissenhuid: straks gebruiken we het allemaal voor het interieur of in de bouw. Tenminste als het aan de Haagse ontwerpster Nienke Hoogvliet ligt. Haar jeugd op het strand inspireerde haar om materialen duurzaam te gebruiken, vertelt Hoogvliet tijdens een presentatie in de Material Xperience-stand.

“Door afval en restmaterialen uit de zee toe te passen in hedendaagse ontwerpen, creëren wij een win-win­ situatie”, aldus Nienke Hoogvliet.

“De mooiste eigenschap van zeewier is dat het zuivert, je krijgt dus een schonere zee.” Hierop nam de ontwerpster tientallen testen af om te kijken of ze zeewier ook kon verven. En daarin slaagde zij. “Later lukte het steeds beter.”

Zeewier Het aanbod van zeewier is groot.

Hoogvliet presenteert het in haar Sea Me-meubelcollectie.

“Waarom zou je grote partijen zeewier verbranden, als je het ook kan hergebruiken?”

Voor toepassing is het wier heel praktisch want het heeft dezelfde eigenschappen als garen. “Dus is het gemakkelijk te reinigen.”

Vissenleer Naast het duurzame zeewier testte Hoogvliet ook of vissenleer net als leer in meubels kan worden gebruikt. “De vissenhuid heeft een sterke bindstructuur”, zegt Hoogvliet en ze laat een sheet zien van een kruk met de huid eroverheen gespannen. “Zonder het gebruik van chemicaliën.”

Al is de consument het nu nog niet gewend, vissenleer doet niet onder voor de traditionele leren tegenhanger. “Je behandelt het ook hetzelfde en wast het dus niet zomaar.”

De Sea Me Collection richt zich in eerste instantie op het interieur.

Maar de eigenschappen van deze materialen die Hoogvliet laat zien, zijn veelbelovend voor andere takken in de bouw.

“Ik laat dit zien als inspiratie. Mijn hoop is dat de industrie dit uiteindelijk oppakt om duurzaam te produceren.”

Wat is biomimicry?

Tapijttegels gemaakt van afgedankte visnetten afkomstig uit de Filippijnen.

Van visnet naar tapijt Hierbij krijgt Hoogvliet bijval van ontwikkelaar Geanne van Arkel, ook aanwezig tijdens de duurzame presentatie bij de Material Xperience. Van Arkel is werkzaam voor tapijtfabrikant Interface. Dit bedrijf zet jaarlijks 1 miljard dollar om bij de

Op vrijdag 10 februari was er tijdens Material Xperience veel aandacht voor Biomimicry geïnspireerde bouwmaterialen en toepassingen. De biomimicry-visie laat zich leiden door effecten uit de ecologie. Het staat voor een natuurlijk ecosysteem waarin het ene samenwerkt met het ander en dat alle (schadelijke) stoffen zuivert en afvoert. Dat kan bijvoorbeeld in de stedenbouw.

Een praktisch voorbeeld van biomimicry is een zuiverend ecosysteem in India.

Pionier Janine Benyus liet hier de bergstad Lavasa functioneren als een natuurlijke gemeenschap. Innovatief zette zij wolkenkrabbers in die door hun constructie de ondergrond samenhouden, net zoals bomen in een bos dat doen. De zuiverende functie van bomen namen de wolkenkrabbers ook over. De enorme gebouwen kregen filters waarin de lucht drie keer schoner het pand verlaat dan waarin het binnenkwam.

Vervuilende steden zijn schadelijk voor mens en natuur doordat ze de natuurlijke cyclus doorbreken. Water en warmte worden in dit ‘ecosysteem’ bijvoorbeeld niet afgevoerd en zo ontstaat een ongezonde en onnatuurlijke situatie.

Voorstanders van biomimicry pleiten dus voor een stad of gebouw dat reageert als een bos en zo bijvoorbeeld schadelijke stoffen afbreekt in een cyclus.

verkoop van duurzame tapijten voor de commerciële, institutionele en particuliere markt. Van Arkel presenteert op de beurs dan ook tegels gemaakt van afgedankte visnetten.

De productie van deze gerecyclede vloer haalt zij uit Dahajon Bank, een vissersdorp op de Filipijnen. Vissers verzamelen hier de netten om er tapijten van te maken. De organisatie Net Works coördineert dit, wat weer een samenwerkingsverband is vanuit Interface.

Fair Trade Fair Trade is hier het sleutelwoord van Net Works, of zoals hun site vermeldt: “Voor veel mensen in ontwikkelingslanden die wonen aan zee of aan water, is verbouwing van zeewier en kleinschalige landbouw de enige manier om brood te verdienen. Hun manier van leven is erg riskant. Bovendien dragen de armste mensen op het platteland vaak onevenredig veel bij aan de kosten van milieubescherming.”

Net Works verzamelde inmiddels

meer dan 66.000 kilo aan visnetten voor de recycle-industrie. Van Arkel: “Wij creëren hier veel kansen voor het milieu. Het zorgt voor inkomsten bij de plaatselijke vissers en het houdt de visnetten uit de zee.”

Het idealisme uit Van Arkel’s verhaal is zowat tastbaar. Vol passie vertelt ze bij haar stand tussen de tapijttegels hoe het ene voordeel samenhangt met het andere. Zij meent dat wij uiteindelijk allemaal profiteren van nieuwe innovaties die bijdragen aan een beter milieu en maatschappij. Maar hoe spits je dit voordeel direct toe op grote interessante bouwprojecten?

Steden als bossen Zowel ontwerpster Hoogvliet als Van Arkel propageren duurzaamheid en zijn een voorstander van de biomimicry-visie (zie kader). Dit begrip is populair in de duurzame stedenbouw en houdt in: ‘building cities like forests’. Het past de voordelen van natuurlijke producten en werkingen toe in het ecosysteem van de moderne bewuste stad.

Van Arkel licht de theorie toe: “We hebben een kunstmatige rioolbouw, maar nergens grond om al het water te absorberen. Onze gebouwen zijn hitte-eilanden doordat het steen hun warmte binnenhoudt. Een stad filtert dan de CO2 die auto’s uitstoten.”

De visie haalt het buitengevoel weer naar binnen; dat begint in het klein met de tapijttegels van Net Works.

De argumenten van de grootste milieulobbytegenstander pareert ze: “Het is wetenschappelijk bewezen in het onderzoek van Economics of Biophilia dat mensen zich 15 procent beter en creatiever voelen in een door de natuur geïnspireerde omgeving. Het is alsof je lekker in het bos zit. Niet dat je vastzit aan bloemen of plantjes, maar je voelt je wel bewezen prettig.”

De voordelen van stro “Biomimicry is niet alleen architectuur”, meent Michel Post, eigenaar van architecten­bureau Orio. “Maar het is een kunst.”

Post heeft een hart voor de natuur.

bou w beu rs trends

Cobouw Special Woensdag 1 maart 2017

17

uit het bos “Aha”, zegt Post adrem. “De bekende vooroordelen. Maar uit onderzoek blijkt dat stro 235 minuten brandtijd heeft.” Wat muizen en allergieën betreft: “Nog een vooroordeel. De stro in de muur is compact. Er komt geen lucht bij en vervolgens stuc je het af. Als je het in het droge seizoen stuct, voorkom je schimmel. En muizen? Die eten helemaal geen stro.”

Tegenwoordig verlenen gemeentes sneller vergunningen aan Post wanneer een woning met stro wordt gemaakt. “Vroeger kostte dat iets meer moeite, nu geven ze duurzame projecten gelukkig voorrang.” Maar de markt kiest zelf nog altijd niet zo gauw voor stro. Dat komt volgens Post doordat de industrie conservatief is. “Wij zijn allemaal huiverig voor verandering. Honderd jaar geleden wisten wij al dat asbest slecht was, maar het eerste asbest werd pas vijftig jaar na die constatering verwijderd.”

Bamboe in plaats van hardhout

Hij spreekt namens Strobouw Nederland op de BouwBeurs.

Hij pleit tijdens een prestentatie in de Material Xperience voor meer gebruik van stro.

Het past namelijk prima als isolatiemateriaal in bijvoorbeeld de gevelen muurbouw. “Jammer genoeg werken wij in Nederland weinig met dit stro, terwijl de halve wereld hiermee bouwt.”

Geheel in de visie van de heilzame werking van biomimicry is hij overtuigd van de voordelen van stro in een huis voor de bewoner.

“Alles is energie. Het maakt ook uit in wat voor omgeving je je omringt.

Natuurlijke materialen beïnvloeden de omgeving.”

Toch loopt in Nederland de bouw niet vooraan om met stro te gaan werken. Vaak laten architecten dit materiaal zelfs vervangen.

Post laat enkele sheets van boerderijen uit de negentiende eeuw zien.

Uiteindelijk moest tijdens renovaties het stro er aan geloven.

Post: “Jammer genoeg koos de architect voor een ander materiaal.”

250.000 woningen in Frankrijk De sheets van Post laten hoofdzakelijk projecten zien van vrijstaande huizen in het noorden van het land.

Dat is bijvoorbeeld in Frankrijk wel anders. “Daar bouwen ze op dit moment 250.000 woningen met stro.” Post beaamt dat negen op de tien liefhebbers stro kiezen voor het gevoel. Toch zijn er genoeg pluspunten om ruim baan te maken voor stro in een Nederlandse muur of gevel.

Stro heeft namelijk een aantal voordelen: het is warm en niet zo duur. “Een muur van stro is net zo sterk als een van gangbaar materiaal, maar het heeft een betere isolatiewaarde.” Op een sheet laat hij een prestigieuze vrijstaande woning zien. “Voor 180.000 euro kan je er echt goedkoop mee bouwen.”

Vooroordelen De terughoudendheid voor stro moet toch ergens vandaan komen?

Nuchtere Nederlanders associëren stro immers al snel met brand, allergieën en muizen.

Een soortgelijk ‘imago-probleem’, ervaart ook onderzoeker Pablo van der Lugt over bamboe. “Terwijl dit materiaal breed toepasbaar is en esthetisch.” Op de beurs spreekt hij als deskundige namens MOSO, een Europese marktleider in bamboeproducten voor de bouw.

Tijdens de Material Xperience gaf Van der Lugt een presentatie over de voordelen van dit product. Na afloop van zijn presentatie, vertelt hij: “Traditioneel bamboe heeft een moeilijk imago, maar architecten waarderen de laatste generatie industrieel verwerkt bamboe zeer.”

Bamboe heeft als praktisch voordeel dat het razendsnel groeit. Zo groeit de reuzenbamboe 20 meter in een half jaar en is kaprijp na vijf jaar, een groot milieuvoordeel.

Naast het ecologische voordeel is bamboe ook langer lineair ten opzichte van hout. Wat betekent dat bamboe langer doorbuigt zonder te breken als er kracht op wordt uitgeoefend. Zelfs in het geval van een aardbeving is bamboe supersterk. Op de MOSO-stand laat Van der Lugt verschillende blokken bamboe voelen. Is dit het antwoord op de kap van tropisch hardhout? “Ja”, zegt van der Lugt: “Bamboe kan hardhout gemakkelijk vervangen.”

Bamboe-onderzoeker Pablo van der Lugt: “Het thermisch behandelde Bamboo X-treme is niet meer gevoelig voor rot en gaat minimaal 25 jaar mee.”

Dragende constructies Vooralsnog levert MOSO bamboe voor buitentoepassingen. Voorbeelden hiervan zijn vlonders, gevels en straatmeubilair via dealers of distributeurs. Maar eigenlijk heeft dit materiaal door haar sterkte genoeg potentie voor dragende constructies.

Maakt bamboe in het volgende decennium de stap als basis voor een constructie? Van der Lugt denkt van wel. “Zeker in de toekomst voor de utiliteitsbouw”, voorspelt hij. “De ultieme toepassing zou zijn voor een Dome, à la Buckminster Fuller”, refereert Van der Lugt aan een massaal stadion bekend van American Baseball.

Dat laat nog even op zich wachten

Ontwerpster Nienke Hoogvliet: “Waarom zou je grote partijen zeewier verbranden als je het ook kan hergebruiken?” door onderzoeken en normeringen die nodig zijn voor vergunningen.

De standaarden voor bamboe moeten nog worden vastgesteld op basis van een grote hoeveelheid constructietesten: “Je kan het niet één-op-één aanpassen aan de houtnorm. Je moet dus alle testen opnieuw doen om tot een geaccepteerde standaard voor bamboe te komen. Daar zijn wij dus hard mee bezig.”

De toekomst Genieten wij en ons nageslacht in de toekomst van duurzame stadions met een bamboe-overspanning?

Bouwen we voordelig onze wanden met stro of lopen wij over gerecyclede tapijttegels?

Deze materialen zouden dan vertrouwd moeten raken in de bouwsector, want aan de feiten die deskundigen aandragen, ligt het in ieder geval niet.

VOOR MENSEN DIE HET SAMEN MAKEN

Wij zijn gespecialiseerd in ondersteunende diensten bij bouwprojecten. Wij zorgen voor grip op het proces, deskundige adviezen en efficiënte uitwerkingen met oog voor detail.

Wij hebben op de bouwbeurs 2017 veel bezoekers mogen ontvangen. Heeft u ons gemist dan kunt u ons altijd bereiken op T 0182 - 39 43 44 Middelburgseweg 1a 2740 LB Waddinxveen info@toposfields.nl www.toposfields.nl VOLG ONS OP TWITTER @toposfields

Tijdens de BouwBeurs 2017 hebben wij een geheel nieuwe serie afvoerproducten gepresenteerd.

Ook ‘het Element’ maakte zijn entree!

Heeft u ons gemist... vraag dan de informatie aan. info@vandenbergafvoerputten.nl of tel: 0320 22 61 57

WWW.DOUCHEGOOT.NL

De verwachtingen waren redelijk hoog gespannen en de organisatie ging ervan uit dat het druk zou worden tijdens de BouwBeurs 2017. Het blijft afwachten hoe een evenement zoals dit daadwerkelijk gaat verlopen. Het ging goed, meer dan goed zelfs: bijna 75.000 bezoekers vonden hun weg naar de Jaarbeurs in Utrecht. Soms was het dringen op de gangpaden, maar dat mocht de pret niet drukken.

De stemming was opperbest, de economie trekt aan en de vooruitzichten zijn positief. Foto: Jaarbeurs

WAKE-UP CALL! Tijden veranderen.

Bouwt u al energieneutraal?

Vanaf 2020 moet er energieneutraal gebouwd worden. Libra Energy ondersteunt bij het toepassen van zonne-energie en opslag in duurzame bouwprojecten. Benieuwd naar de mogelijkheden? Neem dan contact met ons op.

Full-service groothandel in duurzame energie • T +31 (0) 251 656 277 • info@libra.energy • www.libra.energy

WATERDICHT, DAMPDICHT, GASDICHT EN LUCHTDICHT VOLLEDIG OP WATERBASIS

DE SNOERLOZE BOUWPLAATS POWERED BY METABO

Li HD R

VLOEIBARE COATING VAN DUURZAME KWALITEIT VOOR LUCHT-, WATERAFDICHTING EN BESCHERMING. UV- EN ZUURBESTENDIG HOOG ELASTISCH (TOT 1200%)

T E C H N O L O GY

ONGEVOELIG VOOR TEMPERATUURSWISSELINGEN

VEILIG VOOR MENS EN MILIEU

Liquid Rubber Europe metabo.com

Groot Mijdrechtstraat 15 3641 RV Mijdrecht

T +31 (0)297 58 78 66 F +31 (0)297 58 78 61

info@liquidrubbereurope.com www.liquidrubber.nl

JAARBEURS UTRECHT

4 T/M 8

FEBRUARI

2019

BOUWBEURS

WAT EEN FEEST!

TOT ZIENS OVER 2 JAAR Voor mensen die het gaan maken is de volgende BouwBeurs van 4 t/m 8 februari 2019.

GELIJKTIJDIG MET:

130194 JAA BouwBeurs 2019 Adv CoBouw_266x398_v2.indd 1

BOUW BEURS.NL 17-02-17 12:16

Het beste uit twee werelden Isokorf® ontmoet Combar®

op de n e i z e Zoals g rs 2017! eu BouwB

Schöck Isokorf®XT-Combar is de meest energiezuinige thermische onderbreking ooit! Profiteer van de bijzondere eigenschappen en een verbeterde thermische isolatie tot wel 30%. www.schock.nl/isokorf-combar Schöck Nederland b.v. | Amersfoortseweg 15A | 7313 AB Apeldoorn | Telefoon: +31 (0)55 526 88 20 | www.schock.nl

170077_Anz_IK_XT-Combar_Cobouw_Auswertung_Baumesse_266x190_NL_ly2.indd 1

03.02.17 09:45

Nieuws van Nelskamp Ø Energiedaken van Nelskamp Ø Easy Life, de LICHTgewicht beton dakpan Ø Dubbele Stormpan SP-10 Ø Groot in formaat en toch laag in gewicht, F-8 ½ Ø Nieuwe kleurstellingen Ø Dachstick, de nieuwe manier van verankeren

MINIMALE AANZICHTEN – MAXIMALE TRANSPARANTIE

Ø Samenwerking in techniek en esthetica

DREMPELLOOS – VLAKKE VLOERRAILS

Nibra Flachdachpan F-8 ½

INTELLIGENTE TECHNIEK – OPTIMALE ISOLATIE

Dubbele Stormpan SP-10

w w w. n e l s k a m p . n l

bou w beu rs trends

Cobouw Special Woensdag 1 maart 2017

25

de vakman van morgen De BouwBeurs werd druk bezocht door grote groepen scholieren, die aangeven zelf in de bouw te willen werken. Zij zijn de vakmannen van de toekomst / Armand Landman

Jonge bezoeker wil het vak ook leren D

at de bouw moeilijk aan jonge vakmensen kan komen, is gevoeglijk bekend. Maar wie in de tweede week van februari door de Utrechtse Jaarbeurs struinde, moet het toch vreemd in de oren hebben geklonken: iedere dag opnieuw verdrongen grote groepen scholieren zich in de gangen van de BouwBeurs.

“Dingen met je handen maken.

Dat is toch tof?”

Huub (14) is op maandag met zijn hele vmbo-klas in een touringcar naar Utrecht gebracht. Hij is de meeste van zijn klasgenoten kwijt, maar maakt zich geen zorgen dat hij vanmiddag alleen weer naar huis moet. “Nee hoor, we hebben een groepsapp, ik kan ze zo weer terugvinden. De meesten zijn zo veel mogelijk gadgets aan het verzamelen.”

Zelf heeft Huub ondertussen twee feloranje emmers van Boels gescoord. In de emmer allerhande andere prullaria waarmee stand­ houders publiek hopen te trekken.

“Die rugbybal vind ik toch wel de leukste”, zegt Huub, wijzend op een klein formaat rugbybal van de firma Kelfort.

Vragenlijst Ondertussen probeert Huub de verslaggever antwoord te geven op een aantal vragen uit het opdrachtformulier dat hij en zijn klasgenoten vandaag moeten invullen. Hij heeft namelijk geen idee wat de voordelen van verloren bekisting zijn en wat de maten zijn van de grootste keramische tegel. Eigenlijk weet hij überhaupt niet wat een keramische tegel is.

Het opdrachtformulier is samen­ gesteld door de BouwBeurs en de afdelingen Bouwen, Wonen en Interieur van het vmbo. Alle vmboen mbo-leerlingen die naar de beurs komen, krijgen de vragenlijst.

Leerlingen die van hun klas het beste scoren, winnen een goodie-bag.

Doel van de actie is om jongeren warm te maken voor de bouw.

Huub vond de meeste vragen best te doen, behalve deze twee dus. Zin om naar de genoemde stands te lopen om daar het antwoord te vinden, heeft hij echter niet meer.

NK Metselen Thijs en Tom (15 en 16) hebben alle vragen al beantwoord. Ze staan op woensdagmiddag op het BouwBeurs Vakplein met belangstelling te kijken naar de zes deelnemers aan de derde voorronde van het NK Metselen. Zelf hadden ze ook best willen meedoen, maar ze hebben geen idee of hun leraren wel weten dat de wedstrijd bestaat. Ze bestuderen aandachtig de opdracht die de deelnemers in twee dagen moeten metselen en geven ongevraagd advies.

Dat ze zelf in de bouw gaan werken weten ze wel zeker. Anders zouden ze hier vandaag niet zijn.

De zes deelnemers aan het NK Metselen werken ondertussen onverstoorbaar door aan hun

De deelnemers aan het NK metselen oogsten veel bekijks. opdracht. Het zijn Dolf van Leijden en Daniël Duindam van het Teylingen College in Voorhout, Stan Rovers van het Fioretti College in Veghel, Bas Gerritsen van het Over Betuwe College in Huissen en Siebe van Bentem en Bart Steggink van het Twents Carmel College in Oldenzaal.

Kritische, oudere bezoekers Ze oogsten tijdens de twee dagen van het NK veel bekijks. Vooral van uiterst kritische, veelal oudere bezoekers. Het deert de zes jongens in de leeftijd van 15 tot 17 geenszins.

“Natuurlijk kunnen die mannen beter metselen dan wij”, zegt Stan.

“Ze hebben veel meer ervaring en kregen vroeger ook veel meer praktijkles dan wij nu. Maar ik wil het vak ook leren. Ik ben er goed in.”

Bas blijkt een gevatte jongen. “Toen ze kritiek hadden op mijn werk heb ik gevraagd of ik dan geen stage bij ze mocht lopen, zodat ik het ook beter kan leren. Toen hielden ze hun mond.”

Landelijke finale Uiteindelijk, op donderdagmiddag en na lang beraad van juryleden Chris van der Woude en Huub Joosten, wordt de 16-jarige Bart Steggink uitgeroepen tot winnaar van de voorronde. Hij mag in maart meedoen aan de landelijke finale in Goes. De tweede plaats ging naar Stan Rovers en Barts schoolgenoot, Siebe van Bentem, werd derde.

“Het waren twee leuke dagen en ik had niet verwacht dat ik zou winnen”, zegt Steggink nadat hij de prijs in ontvangst genomen heeft.

Hij wil graag metselaar worden en vond het voorronde-werkstuk “niet moeilijk”. Zijn maatje van het Twents Carmel College, Siebe van Bentem (15), vond het werkstuk wat lastiger. “Met name de rollaag en de verdeling van de stootvoegen vond ik lastig. Maar we hebben veel van elkaar en van de jury geleerd deze twee dagen. Ik wil ook zeker metselaar worden.

Eigenlijk ben ik het al een beetje, want in m'n vrije tijd werk ik bij een aannemer.”

De jonge bezoekers van de BouwBeurs verzamelden gadgets, waaronder de feloranje emmers van Boels.

De slimste plansoftware voor vaklieden Plansoftware

Portals

Mobile Apps

Beheer, support en consultancy

www.viadata.nl

0513 619 350

bedankt.

Advies, engineering en montage: onze expertise De BouwBeurs 2017 was een succes voor Vilton. Klanten zien ons als dé expert op het gebied van lucht- en waterdicht bouwen. Ook onze brede kennis van opleggingen maakt ons de bouwpartner bij uitstek. Bezoekers verdrongen zich bij demonstraties met ons bekistingssysteem Vilton Pecafil dat 50% tijdsbesparing oplevert bij bekisten.

Onze 2e stand met het nieuwe totaalconcept Vilton SILENT BUILDING kreeg veel bezoek. SILENT BUILDING belooft een ‘stil gebouw’, ook in drukke stedelijke centra. Wij helpen architect, constructeur en aannemer bij het realiseren van een goede bouwakoestiek. Ook bestaande gebouwen maken we met onze kennis en productsystemen stil. Van theater en hotel tot kantoorgebouw en sporthal.

De Vilton stands niet gezien? Of gewoon benieuwd naar wat wij voor u kunnen betekenen op onze expertisegebieden? Ga naar onze site www.vilton.nl of bel ons op 088 8877122.

www.vilton.nl

bou w beu rs trends

Cobouw Special Woensdag 1 maart 2017

27

REPORTAGE Quantz biedt de nieuwe generatie UHPC (Ultra High Performance Concrete) veel nieuwe mogelijk­heden. De Duitse onderzoeker Gregor Zimmermann van ontwikkelingsbureau G.tecz gaf hierover een lezing tijdens de BouwBeurs / Remon de Groot

Beton zo sterk als staal en kneedbaar als keramiek T

ijdens zijn lezing in Hal 9 bij het Material Xperience-gedeelte op de BouwBeurs, besprak ingenieur Gregor Zimmermann alle voordelen van Quantz, een Ultra High Performance Concrete.

In een diapresentatie switchte hij van foto’s op microniveau (uitvergrotingen van het materiaal zelf) naar de grote gebouwen met imposante gevels.

Zimmermann vertegenwoordigt G.tecz, een Duitse ontwikkelaar in nieuwe betontoepassingen. Deze organisatie onderzoekt, analyseert en adviseert over dit beton 2.0. Er is volop potentie als wij G.tecz mogen geloven. De ontwikkelaar ziet beton zelfs als de nieuwe kunststof.

Prijsvoordeel Quantz is uniek in zijn soort als UHPC. Het heeft de eigenschap zich gemakkelijk per project aan te passen, op bijvoorbeeld sterkte, flexibiliteit en dichtheid.

“

Quantz draagt op veel manieren bij aan een betere wereld

Zimmermann ziet daarin een groot prijsvoordeel: “Het feit dat wij het gericht kunnen modificeren per klantbehoefte, is kostentechnisch interessanter voor een bouwproject.

Want je hebt een maatgerichte oplossing die wij vooraf berekenden en simuleerden. Als opdrachtgever zit je dus niet met een overschot aan constructiemateriaal wat toch niet helemaal doet wat je wilt.”

Zo sterk als staal In de auto-industrie verklaarden ze Zimmermann voor gek toen ze hoorden dat nieuw beton op veel factoren is te beïnvloeden. “Maar wij kunnen met Quantz het beton zo sterk maken als staal en kneedbaar als keramiek”, vertelt hij tijdens de presentatie terwijl hij microfoto’s toont van het vernieuwende materiaal.

Hiervoor wordt aerogel aan het betonmengsel toegevoegd. “Dat is een soort poeder dat het geavanceerde beton beter isoleert. Je hebt bij prefab geen extra isolatiemateriaal meer nodig.” Bijkomend voordeel is dat het poeder in Quantz het beton extra vochtwerend en bestand maakt tegen kou. Daarnaast is het in meerdere kleuren verkrijgbaar.

Torenhoge wolkenkrabbers De sheets van Zimmermann tonen veelal torenhoge wolkenkrabbers in Frankfurt en de Verenigde Staten.

Noem bijvoorbeeld de Waikiki Busines Plaza in Honolulu of het Hollywood Casino Columbu.

De imposante gebouwen vallen op door hun sierlijke afwerking: grote

Gregor Zimmermann: “Quantz pas je aan op sterkte, flexibiliteit en dichtheid.” Bron: Materia golven die tot de verbeelding spreken, uitstekende punten en reliëf.

G.tecz claimt dat zij dit allemaal veel voordeliger kunnen dankzij innovaties. Zij werken namelijk met een efficiënter malproces dat zelfs 300 procent voordeliger zou zijn dan andere alternatieven.

In een rekenvoorbeeld op Youtube getiteld ‘Gregor Zimmermann – G.tecz on Concrete & Product innovations’, rekent het onderzoeksbureau dat uit. Zimmermann stelt hier in een calculatie dat één vierkante meter uit de mal van G.tecz indicatief 35 euro is, terwijl deze normaal al gauw 600 euro bedraagt. Volgens Zimmermann is het aannemelijk dat Quantz zeker met grote projecten kosten bespaart.

Grote projecten Quantz is rendabel voor grote projecten, omdat het mogelijk is beton te produceren uit één geheel.

Zimmermann demonstreert in de sheets hoe complete verdiepingen van drie- en rechthoeken in een geheel worden gegoten. En dat terwijl zijn beton uiterst licht is en gemakkelijk te transporteren naar een bouwproject.

Wie Zimmermann hoort, denkt dat het gedaan is met betonstaal en prefab. Al wordt een mengsel dat is voorzien van Quantz ook als lijmmiddel gebruikt bij prefab.

Quantz in Nederland In Nederland is het materiaal nog niet echt bekend. Is Quantz te groot voor Nederland? Past het alleen bij die imposante wolkenkrabbers over de oceaan of gebouwen in de bankiersstad Frankfurt? Niets is minder waar, want in ons land is Zimmermann met G.tecz ook actief.

Hier werkt hij samen met Sterk Beton, Schellevis en het Cement en Beton Centrum Nederland.

En mondjesmaat is het werk van Zimmermann ook hier te bewonderen.

Futuristische brug Heeft hij ook een tastbaar voorbeeld van een van zijn projecten in dit land? Zimmermann toont een sheet van de Goossenbrug in Utrecht, een bijna futuristische brug, met schuin aflopende vormen. “UHPC is uiterst geschikt voor de productie hiervan.

In de productiehal maakten wij een lange aansluitende vorm. Dat blok duwden wij aan en zo kreeg de brug de buigende vorm die het nu heeft.”

Tijdens dit proces deed de Duitser nog een verrassende ontdekking: “In twee dagen tijd was de brug al zo hard en sterk, dat we hem in theorie konden plaatsen voor gebruik.”

Natuurlijk is de vraag wanneer Zimmermann meer bruggen gaat slaan in de Nederlandse bouwsector, maar dat is een kwestie van tijd.

Na zijn presentatie spreekt Cobouw de onderzoeker Gregor ZImmermann aan voor een interview. In een vraaggesprek licht hij Quantz toe.

Kunt u meer vertellen over de duurzaamheid van Quantz?

“Wat betreft de duurzaamheid heb ik goed nieuws. Naast dat het UHPC de warmte goed binnenhoudt, draagt dit product op veel manieren bij aan een betere wereld. Want wij ondersteunen met dit materiaal projecten wereldwijd en laten veel ter plaatse maken. Is ons materiaal nodig in Afrika, dan exporteren wij zo min mogelijk en vertrouwen op de hulpbronnen daar. Wij kijken in hoeverre we daar alles lokaal op kunnen vangen voor de productie.”

Hoe gemakkelijk breekt de natuur producten met daarin Quantzkorrels af?

“Het is heel gemakkelijk af te breken, want je stopt dit materiaal zo in de shredder.

Probleemloos, want de shredder vernietigt de oude constructie en maakt het bruikbaar voor nieuwe doeleinden.”

Is het beton ook onderhoudsvriendelijk?

“Absoluut. Quantz spitst zich toe op meerdere eigenschappen die het gebruik van beton moeten vergemakkelijken. Het is dus ook ontwikkeld om gemakkelijk te onderhouden. Daarom is het met een simpele reinigingsspons af te nemen.

Tenminste wanneer het beton niet is bewerkt met een laklaag.”

Wanneer schat u in dat Nederland klaar is voor Quantz?

“Wanneer de Nederlandse betonindustrie zich openstelt voor innovatie, dan is zij klaar voor Quantz en wellicht andere uitvindingen als blue beton. De markt wint hier alleen maar bij als ze echt in kennis willen investeren. Echter laat de praktijk zien dat kennis wel wordt gewaardeerd, maar niet betaald. Als het goed gaat met een bedrijf, dan is er geen tijd voor innovatie. Gaat het slecht dan is er geen geld voor verbeteringen.”

MOBIELE WERKPLEK VOOR MAXIMALE FLEXIBILITEIT

EEN BEPROEFDE INRICHTING MET GRENZELOZE MOGELIJKHEDEN

MOBILE ARBEITSSTATION FÜR MAXIMALE FLEXIBILITÄT

BEWÄHRTE EINRICHTUNG MIT GRENZENLOSER VIELFALT

BEDRIJFSWAGENINRICHTINGEN VOOR DE MEEST EXTREME OMSTANDIGHEDEN

FAHRZEUGEINRICHTUNGEN FÜR EXTREMSTE BELASTUNGEN

VOOR ELKE TOEPASSING DE JUISTE OPLOSSING! FÜR JEDE ANFORDERUNG Telefoon 0182-356060 DIE PASSENDE LÖSUNG!

sortimo.nl

DÉ SPECIALIST IN VERDEELKASTEN

Veiligheids Zakboekje 2017 Uw gids naar veilig werken

Met het Veiligheids Zakboekje heeft u een handig hulpmiddel, waarmee u eenvoudig (on)gevaarlijke situaties beoordeelt.

Met behulp van honderden tips, voorschriften en checklist voor bijna alle werksituaties verhoogt u het niveau van veilig werken.

AG VRA UWE E S NI DE LOGU A T CA AN! A

16 productgroepen gepresenteerd in onze nieuwe catalogus van 264 pagina’s!

ONZE NIEUWE WEBSITE IS ONLINE!

WWW.VELLO.NL

Meer informatie of bestellen? www.vakmedianetshop.nl/veiligheidszakboekje

Service van Mercedes-Benz.

Je verdient het!

Hard werken mag beloond worden. Niet alleen met de beste bestelwagen die er te krijgen is, maar ook met service en advies die daar bij past. Mercedes-Benz heeft met de Citan, Vito en Sprinter een zeer complete bestelwagenrange die ook nog eens naar eigen wens in te richten en aan te kleden is. Zo leveren onze Van ProCenters 100% maatwerk voor uw inzet. En als u toch zo hard aan het werk bent, is onderhoud wel het laatste waar u zich druk over wilt maken.

Uw bestelwagen ook in topconditie houden? Met SterService en MobiloVan hoeft u daar nooit meer bij stil te staan.

ALS SERVICE EN ONDERHOUD GESMEERD MOETEN VERLOPEN Maak kennis met onze innovatieve bouwsoftware en apps, die uw S&O proces efficiënter laten verlopen. Bel of mail voor een afspraak. +3172 727 1100 | info@bouwvision.nl Financiële en Relatie software voor: • nieuwbouw • gespecialiseerde bouw • renovatie • restauratie • totaalonderhoud

Microsoft Dynamics 365

DE FORMULE 1 VAN DE BOUWSOFTWARE

HET BEST GETESTE ZAAGBLAD TEGEN EEN SCHERPE PRIJS! 10+1 GRATIS / 100+15 GRATIS

SPEELT PIONIERSROL OP GEBIED VAN RECYCLING EN CO2-REDUCTIE DERBIGUM® NT NEW TECHNOLOGY EN CIRCULAIRE ECONOMIE GRATIS ZAAGBLAD TESTEN?

25 %

LAAT HET ONS WETEN: INFO@QBLADES.NL

• secundaire grondstoffen (afkomstig van recyclage)

• CO2 reductie

VERKRIJGBAAR VIA UW PROFESSIONELE VAKHANDEL/IJZERWARENHANDEL

DERBIGUM NEDERLAND B.V. Veldsteen 52 - Postbus 3270 - 4800 DG Breda Tel. 015 215 40 00 - Fax 015 215 40 11 infonl@derbigum.com - www.derbigum.nl

WWW.QBLADES.NL 2017-01-31 Cobouw Nabeschouwing Bouwbeurs 130x190h+3.indd 1

31/01/17 09:06

bou w beu rs trends

Cobouw Special Woensdag 1 maart 2017

31

bedrijfsprofiel Voor Duco, specialist in onder meer natuurlijke toevoer en mechanische afvoer, was BouwBeurs een succes. Daar intoduceerde het bedrijf een aantal nieuwe ontwikkelingen / Armand Landman

Nieuwe ontwikkelingen maken ventilatie sexy G

ebruiksgemak en meer comfort. Dat zijn volgens Richard Geraerts, verkoopleider Nederland bij Duco Ventilation & Sun Control, de belangrijkste trends in de vakgebieden lucht­ behandeling en ventilatie.

Geraerts constateert dat veel zaken rondom ventilatie worden ingege­ ven door regelgeving.

“Wat er over ventilatie in het Bouwbesluit staat, is natuurlijk een ondergrens. Daardoor is de situatie in veel woningen niet optimaal. Ik verwacht dat opdrachtgevers binnen afzienbare tijd verplicht worden om betere kwaliteit voor te schrijven. Je ziet dat de markt daar ook om vraagt. En gebruiksgemak neemt echt een vlucht in onze branche.

Verder verwacht ik dat de apparaten steeds beter worden, meer rende­ ment halen, beter te onderhouden zijn en dat warmteterugwinning heel belangrijk gaat worden.”

Enthousiaste bezoekers op BouwBeurs Richard Geraerts stond vijf dagen lang op BouwBeurs en wat hij daar meemaakte, overtrof zijn verwach­ tingen.

“We gaan de beurs nog uitgebreid evalueren, maar ik durf wel te stellen dat het voor Duco een succes was.

Vooral het enthousiasme van de bezoekers was opvallend. Dat is wel eens anders geweest. Aan de sfeer kon je proeven dat de bouw is opgekrabbeld.”

Installateurs Duco besloot drie jaar geleden om zich met de ventilatiesystemen meer te gaan richten op installateurs en volgens Geraerts heeft die strategie op BouwBeurs zijn vruchten afgeworpen.

“De markt kent Duco natuurlijk van de toevoerroosters. Maar het besef dat we veel meer doen, is nu echt wel doorgedrongen. Heel wat architec­

Richard Geraerts: “We gaan de beurs nog uitgebreid evalueren, maar ik durf wel te stellen dat het voor Duco een succes was. Vooral het enthousiasme van de bezoekers was opvallend.” ten, corporaties, installateurs en andere partijen geven aan dat ze onze producten voorschrijven of in bestekken opnemen. Dat is echt een bevestiging dat we op de goede weg zijn.”

Luchtdicht bouwen Bezoekers op de vakbeurs kregen op de stand van Duco veel te zien over oplossingen inzake luchtdicht bouwen.

“Vragen gaan dan vooral over zaken die wel of juist niet kunnen. Over de mogelijkheden van onze ventilatie­ roosters. En we kregen veel reacties

Bezoekers konden kennismaken met de Duco Ventilation App.

op onze producten. Goede feedback waar we veel mee kunnen.”

Duco Ventilation App Duco presenteerde op BouwBeurs ook zijn nieuwste innovatie (vanaf april beschikbaar): een speciale app voor Iphone en Android waarmee – in eerste instantie – installateurs de ventilatiesystemen kunnen uitlezen.

Geraerts: “Ventilatie is natuurlijk volstrekt niet sexy. Met een goed vormgegeven app willen we uiteindelijk toe naar een situatie zoals de Nest dat nu al met verwarming doet. Dat je vanuit je

De Intelli Air Valve is voortaan beschikbaar in twee versies.

auto de verwarming al kunt aanzetten nog voor je thuiskomt.

Zover zijn we nog niet hoor, maar we willen de app de komende jaren, samen met de gebruikers, blijven doorontwikkelen.”

Bekabeling Een andere trend die Geraerts ontwaart, is de mogelijkheid om de nu nog draadloze systemen als de nieuwe Duco Box Silent Connect toch te bekabelen.

“Ja, dat lijkt terug in de tijd. Maar je moet het zo zien: stel dat iemand de duurste iPhone heeft, maar er is op

de plek waar hij woont geen bereik.

Dan heeft die persoon niets aan dat toestel. Deze doorontwikkeling gebeurde op algemeen verzoek van de markt die vandaag ook graag een alternatieve oplossing heeft voor draadloze communicatie. Zeker in nieuwbouwwoningen is het een kleine moeite om dan toch met bekabeling te werken. Daarvoor leg je de voorzieningen zo aan.”

Intelli Air Valve Ook wil Geraerts de Intelli Air Valve niet onbenoemd laten. Deze intelligente regelklep kan als compacte oplossing naadloos worden toegepast in zowel hoog­ bouw als collectieve woningen, studentenwoningen, scholen of kantoren.

“In combinatie met een (druk­ gestuurde) dakventilator garandeert de iAV een efficiënte luchtafvoer binnen het gehele gebouw. Dit maakt het gebruik van een zonaal geregelde mechanische afvoerventi­ lator per wooneenheid evenwel overbodig. Tevens kunnen de bestaande ventilatiekanalen en (drukgestuurde) dakventilator behouden blijven. Naast de klep met een diameter van 125 millimeter heb­ ben we onlangs ook een met een diameter van 160 millimeter gelanceerd. Want we blijven zoeken naar oplossingen op maat voor onze gebruikers.”

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Duco Ventilation & Sun Control.

Bouwsystemen

www.spaansen.nl/bouwsystemen

Bekijk de verschillende projecten en laat je overtuigen door onze maatwerk oplossingen:

www.prefabsolutions.nl

PREFAB DAKSYSTEMEN EN WANDEN  Altijd de beste oplossing voor uw dakconstructie;  Alles op maat;  Een besparing van tijd en geld;  Een gewaarborgde kwaliteit door machinale vervaardiging;  Een uiterst ervaren team binnen de branche.

Bou w beu rs trends

Cobouw Special Woensdag 1 maart 2017

33

Gipswanden verplaatsen met minimale inspanning BEDRIJFSPROFIEL Met de gezamenlijk ontwikkelde Ergo­Trailer en ErgoLifter wonnen Montarent en Wall-Linq op de laatste dag van de BouwBeurs de DIA Innovation Award van Volandis.

DIA staat voor Duurzame Inzetbaarheidsanalyse, de methode van kennis- en adviescentrum Volandis om werknemers in de bouw en infra veilig, gezond en gemotiveerd te laten werken. / Armand Landman Beide apparaten zijn bedacht en ontwikkeld om met minimale inspanning gips­wanden te vervoeren, te plaatsen en te monteren.

De Ergo Trailer en de Ergo Elevator zorgen ervoor dat de fysieke belasting als gevolg van tillen, dragen, duwen en trekken – de grote boosdoeners als het gaat om verzuim bij bouwplaatsmedewerkers – vrijwel helemaal worden gereduceerd.

Reductie fysieke belasting Met de Ergo Trailer kunnen volle pakketplaten, 20 stuks van 15 millimeter dik, direct vervoerd en op de juiste plaats worden gezet. De platen kunnen met de Ergo Trailer direct overgezet worden op bokjes, vanwaar ze worden verwerkt.

Hiermee wordt de fysieke belasting met 100 procent gereduceerd. Dan gaat de Ergo Elevator aan de slag.

De platen worden met de Ergo Trailer op diverse hoogtes tegen de speciale staanders geplakt. Hierna worden de platen op de staanders bevestigd met negen schroeven per vierkante meter wand. De fysieke belasting wordt met 80 procent gereduceerd.

En daar waar het om kleine passtukken gaat, is een minimale fysieke inzet nodig, zeggen de bedenkers.

“Het grootste voordeel is transport.

We behalen 100 procent reductie op fysieke belasting. En bij het monteren is dit 80 procent”, aldus Cor Koopmans, directeur van Montarent.

Vakjury Met het systeem zijn Montarent & Wall-Linq volgens de vakjury het meest aantoonbaar innovatief op het

De ErgoTrailer en ErgoLifter reduceren de fysieke belasting met 80 procent. gebied van duurzame inzetbaarheid in de bouw en infra. De vakjury bestond uit: Karlien Haak (James Loopbaanadvies), Sandra ter Maat (FNV), Carla Wassenaar (Arbo Unie), Martijn Carlier (Jaarbeurs), Robin Colard (Linxx), Ronald van Driel (Mijn Loopbaancoach), Martijn

Verbeelding Bouwbesluit 2012 Brandveiligheid editie 2016/2017

Schenning (SIR), Gerard Reus (Bouwend Nederland) en Peter Roos (FNV).

De tweede prijs ging naar stofbestrijder Klop Innovations, de derde plaats was voor Variphone.

Een eervolle vermelding ging naar 12Build.

Wandelroute De genomineerden maakten onderdeel uit van de Duurzame Inzetbaarheidsroute: een wandelroute over de beursvloer waar kennis kon worden gemaakt met bedrijven die oplossingen hebben om zware beroepen minder zwaar te maken.

Nieuwe uitgave

Vanuit de gedachte ‘een plaatje zegt meer dan duizend woorden’ is de serie ‘Verbeelding’ ontstaan. Met het boek Verbeelding Bouwbesluit 2012 Brandveiligheid wordt het voor u een stuk makkelijker om de brandveiligheidseisen van het Bouwbesluit te doorgronden.

Wat is er nieuw in deze uitgave?

-

de wijzigingen van Bouwbesluit 2012 en de Regeling Bouwbesluit 2012 zijn tot en met 1 juli 2016 verwerkt

-

wijzigingen ten aanzien van brandklassen, eisen aan vluchtrouteaanduiding en hulp bij ontruiming bij brand

-

actualisatie van de tabel van bijlage 1 van het Bouwbesluit (brandmeldinstallaties)

Voor iedereen die in zijn werk te maken heeft met de brandveiligheidseisen van het Bouwbesluit 2012 is dit boek een absolute must.

De vele tekeningen maken dit boek tot een praktisch hulpmiddel:

bestel via www.vakmdianetshop.nl/brandveiligheid 2016

Auteurs: ing. D.M. Hellendoorn ing. M.I. Berghuis dr. ir. M. van Overveld ing. H.L. de Witte ing. P.J. van der Graaf ISBN: 9789462452156 Aantal pagina’s: 352 Prijs: € 99,00 exclusief btw

RockZero Daksystemen DĂŠ prefab dakoplossing, als elk detail telt ÂŽ

Isolatiewaardes Rc 7, 8, 9 en 10+

Uitstekende akoestische prestaties

Geen koudebruggen

Hoge warmte-accumulatie

Luchtdicht en dampopen

Brandveilig

www.rockwool.nl/rockzero

Uitermate geschikt voor zonnepanelen als volledige dakdichting

Healthy Residential Concept Bouwen aan energiezuinige en gezonde woningen

De continue toevoer van verse lucht en de gecontroleerde afvoer van vervuilde lucht zorgt voor een goede luchtkwaliteit

Comfortabel buitenleven dankzij onze terrasoverkappingen

Buitenzonwering in combinatie met ventilatieve koeling (of nightcooling) garandeert steeds aangename temperaturen

Project: Private Residence, Hamburg (Duitsland)

cobouw_266x190_1116.indd 1

www.renson.nl

21/11/16 13:09

Slim gereedschap?

Vraag Leitz ...

Leitz maakt gereedschappen voor de machinale houtbewerking. Cirkelzagen, bovenfrezen, messen voor schaafmachines maar ook geavanceerd kozijngereedschap dat specifiek voor de Nederlandse markt ontwikkeld is.

Daarnaast zorgt Leitz ook voor het slijpen en het onderhoud van het gereedschap met een wekelijkse haal- en brengservice.

En we blijven grenzen verleggen met innovatieve producten. Zoals met het ProfilCut Q gereedschap dat onlangs een red dot design award kreeg.

Bedankt voor uw bezoek aan onze stand op de bouwbeurs. Er zijn veel potloden scherp geslepen!

We shape the future

Leitz Service B.V. Mercuriusweg 5 2741 TB Waddinxveen Tel. +31 (0) 182 30 30 30 info@leitz-service.org www.leitz.org

ecoTEC plus 80 - 100 – 120 Robuuste gaswandketels voor iedere stookruimte

Robuuste gaswandketels voor iedere stookruimte.

Systemen voor iedere stookruimte met brede range gaswandketels in solo-, lijn-, ruggelingse- èn hoekopstelling tot 840 kW met robuuste industriële RVS warmtewisselaar en geavanceerde condensatietechnologie.

Het goede gevoel, het juiste te doen.

VA_Cobouw Special Trends_266x190.indd 1

14/02/2017 16:57

wedi_Anz_Fundo-Top_266x190_NL_2017_rz_Layout 1 12.01.17 14:10 Seite 1

Fundo Top Kant en klare afwerking voor Fundo douchevloerelementen wedi Fundo Top is een nieuwe esthetische oplossing voor wedi Fundo douchevloerelementen. Het vormt een hoogwaardig alternatief voor de traditionele tegels. Het element is in één stuk en zonder voegen vervaardigd van een dun en robuust mineraal materiaal en vormt de ideale oplossing voor ieder die een eenvoudige en snelle installatie wenst zonder compromissen op het gebied van kwaliteit of waterdichtheid.

Strak en modern design helemaal zonder voegen Veilige verwerking, 100 % waterdicht Antislip oppervlak Verkrijgbaar in vier kleuren en verschillende afmetingen

www.wedi.eu

2017

Special O

ok in 2017 verschijnt een reeks thema-specials bij Cobouw. In deze specials worden artikelen vanuit de redactie afgewisseld met verhalen uit de praktijk. De visie van de mensen die het maken en doen staat centraal.

Bij deze nodigen we u uit om uw verhaal bij te dragen aan het thema waarin uw expertise geldt. Ongeveer twee maanden voor verschijnen maakt de redactie keuze uit de onderwerpen, projecten en nieuwsberichten om de redactionele inhoud te bepalen.

M aar u kunt ook uw eigen koers varen en een maat gesneden verhaal laten maken. Over dat project, dat product of die samen-

werking. Of die mooie advertentie laten zien aan de lezers van Cobouw (en naar gelang het thema ook de lezers van andere titels van Vakmedianet). Het Cobouw Specials team denkt graag met u mee over de juiste wijze om uw verhaal bij dit interessante publiek terecht te laten komen. We kijken uit naar een intensieve samenwerking met de bouwpraktijk in 2017!

Caroline Kruit, uitgever Cobouw Specials

SCHEMA 2017 verschijndatum

Gevels & Daken Woningbouw Bouw & ICT Renovatie & Transformatie Duurzaamheid & Energie Isolatie Brandveiligheid Circulair Bouwen Beton & Prefab Infra

uiterlijke reservering

29 maart

15 maart

12 april

29 maart

26 april

11 april

24 mei

10 mei

21 juni

7 juni

13 september

30 augustus

27 september

13 september

25 oktober

11 oktober

8 november

25 oktober

28 november

14 november

S taat uw thema niet in bovenstaand schema? Dan gaan wij graag met u praten over het toevoegen van een editie, speciaal voor u op maat gemaakt. In 2016 verscheen bijvoorbeeld de special Arbeidsmarkt in samenwerking met Continu. IdeeÍn voor thema’s en artikelen kunt u mailen naar specials@vakmedianet.nl.

Adverteren in een Special?

Neem contact op met Jetvertising, Rob Koppenol, 070 - 399 00 00. Of mail naar rob@jetvertising.nl.

NBD COB17S-stopper-thema2017_150217.indd 1

Nederlandse Bouw Documentatie

14-02-17 18:54

Laat u inspireren door onze schuifdeursystemen Toe te passen bij renovaties en nieuwbouw Eenvoudige en snelle installatie Passend bij levensloopbestendig bouwen Duurzaam Verkrijgbaar in diverse uitvoeringen en maten Standaard maten uit voorraad leverbaar

www.schuifdeursystemen.eu Samen voorop lopen in energiezuinig verwarmen Bedankt voor uw bezoek aan onze stand.

www.inventum.com

1

7

19 7

0 7 -2

Hoogwerkers

Professionele hoogwerkers voor elk project Met Boels kunt u elk project aan: met een vloot van ruim 8.500 hoogwerkers en keuze uit meer dan 65 modellen heeft Boels altijd de hoogwerker beschikbaar die nodig is voor uw project.

Vertrouw op de pijlers van Boels: veilig werken met perfect onderhouden materieel, direct beschikbaar waar en wanneer u maar wilt, ondersteuning door onze 3.000 verhuurprofessionals en de beste service. Bel Boels: 0900-0551 (1 0.50/gesprek) of kijk op boels.com.

boels.com • 0900-0551 (1 0.50/gesprek)

Voor ĂŠlk project een oplossing!

Bent u op zoek naar totaaloplossingen voor uw woning, kantoor, school of zorginstelling? Dan bent u bij Duco aan het juiste adres.

Met ruim 25 jaar ervaring in de wereld van natuurlijke ventilatieen zonweringsystemen vindt u steevast een gezond en innovatief totaalconcept waarin iedereen zich thuis voelt.

We inspire at www.duco.eu