cm.be 29 november

9 tips

voor ge binnenluzonde cht

Vier vragen over je bloed

8

‘Preventief onderzoek niet altijd nuttig’ 10

4

14

App voor mensen met dementie

‘Nu het nog leuk is, wil ik genieten’ Melk: goed voor elk?

Nieuws uit jouw regio

CM.BE VERSCHIJNT TWEEMAAL PER MAAND | JAARGANG 49 | NR 23| 1 DECEMBER 2017 | AFGIFTEKANTOOR BRUSSEL | P005000

6

[ de kijk van ]

a Sar

h

Yacon,

Heerlijk heimwee ‘Het heimwee had, zoals altijd, de slechte herinneringen uitgewist en de goede mooier gemaakt.’ Het zijn niet mijn gevleugelde woorden, maar die van Gabriel García Márquez, mijn favoriete schrijver. Toepasselijk genoeg vond ik die zin terug in zijn autobiografie, waar ik bijna tien jaar geleden voor het eerst in begon. De wispelturige lezer in mij heeft die klepper (nog) nooit uitgelezen, maar de zin is me altijd bijgebleven.

Een autobiografie, dat wil ook doctoraatsonderzoeker Kasper Bormans (helpen) schrijven. Via zijn onderzoek ondersteunt hij mensen met dementie en jongdementie om hun kleine en grote levensverhalen te herinneren. Die herinneringen worden gekoppeld aan bepaalde plekken, voorwerpen, foto’s, emoties.

Een geheugenpaleis, zo noemt hij het.

Guy Puttemans

Alert voor

een veelzijdige groente

Daarom reis ik zo graag, om nieuwe ervaringen op te doen, om het soort heerlijke heimwee dat mijn lievelingsauteur beschrijft te kunnen ervaren. Onderweg realiseer ik me dan heel bewust: ik ben op dit eigenste moment een herinnering aan het beleven, eentje die ik vast - hopelijk - nooit vergeet.

Tegelijk sta ik ervan versteld hoe ik plots een op het eerste zicht betekenisloze gebeurtenis kan oprakelen. Hoe ik onbewust de ene herinnering met de andere associeer.

En hoe mijn lief of mijn vrienden vervolgens van hun stoel vallen. ‘Dat jij dàt onthouden hebt.’

Als die associaties het laten afweten, je herinneringen vervagen, voel je dan nog heimwee? Aan welke herinnering zou wijlen García Márquez, die zelf leed aan alzheimer, het langst vastgehouden hebben?

Het geheugen is voor mij geen paleis, maar een paradijs. Herinneringen zijn mijn meest waardevolle bezittingen.

zwangerschapsdiabetes

Rauw eten, wokken, aan de soep toevoegen of in een taart verwerken. Met de hippe groente yacon kun je alle kanten uit.

Een op de drie Vlaamse vrouwen met zwangerschapsdiabetes ontwikkelt binnen de zes jaar prediabetes of diabetes. Dat blijkt uit onderzoek van de Diabetes Liga.

Yacon groeit al lang in het Andesgebergte in Peru en wordt nu ook in ons land gekweekt. De knolgroente ziet eruit als een zoete aardappel maar smaakt naar appel, peer en watermeloen tegelijk. De yacon of appelwortel bevat veel vezels, weinig calorieën en inuline, een soort trage suiker. Bewaar je de groente langer, dan worden die trage suikers in glucose omgezet. Dat zorgt voor een extra zoete smaak. Je kunt de groente zowel rauw als gekookt eten. Wil je yacon als puree verorberen, in een salade verwerken of er een taart van bakken? Het kan allemaal.

De vereniging volgde acht jaar lang meer dan 8 000 vrouwen met zwangerschapsdiabetes. Dat is een tijdelijke verhoging van de bloedsuikerspiegel tijdens de zwangerschap. De betrokken vrouwen lieten hun huisarts jaarlijks bloed afnemen voor de controle van hun bloedsuikerwaarden. Met dit project Zoet Zwanger kunnen vrouwen met een hoog diabetesrisico sneller opgespoord worden. In meer dan de helft van de gevallen kunnen zij de evolutie naar diabetes type 2 vermijden door gezond te leven. Je lichaamsgewicht onder controle houden, regelmatig bewegen en gezond eten zijn aandachtspunten.

www.tastyyacon.be

Sarah Vandoorne, redacteur CM.be

Gin tonic maakt slank, was de kop van een artikel. Lees altijd het volledige stuk en ga na waarop het nieuws gebaseerd is om informatie goed te kunnen inschatten.

Deel uitmaken van een team vond ik de mooiste ervaring tijdens het regisseren.

Het is een rugbyteam: schouder aan schouder.

Filip Peeters in De Morgen

Loop op 20 december mee met de SportUp for Life. Zo steek je mensen met een fysieke beperking een hart onder de riem.

Tijdens de Warmste Week leggen duurlopers Yves Dedapper en Serge Van Autreve elk 150 kilometer af ten voordele van U/Turn. Dat is een organisatie die avontuurlijke reizen in binnen- en buitenland organiseert voor mensen met een fysieke handicap. Samana werkt samen met U/Turn. Dedapper vertrekt vanuit Oostende, Serge vanuit

Herk-de-Stad. In Gent treffen ze elkaar en lopen ze samen verder naar het Glazen Huis in Wachtebeke.

Gedurende het hele parcours duwen ze een persoon in een rolwagen. Je kunt hen onderweg aanmoedigen of een eindje meelopen.

Koen Wouters, die eerder met U/Turn samenwerkte voor het tvprogramma Over winnaars, volgt de equipe van Dedapper. Pascal Braeckman, bekend als de klankman van Tom Waes, die van Van Autreve.

www.sportupforlife.be

Gamen met

gevaarsymbolen Om jongeren de nieuwe gevaarsymbolen van chemische producten te leren kennen, lanceert de Federale Overheidsdienst het ‘Red-de-emoji’-game.

Jaarlijks gebeuren er in België meer dan 10 000 incidenten met chemische huishoudproducten. Bij de helft ervan zijn kinderen betrokken. Duidelijke informatie op de verpakking moet hen waarschuwen. Sinds juni van dit jaar dragen alle chemische producten nieuw gevaarsymbolen. Negen nieuwe pictogrammen in een witte ruit met een rode rand vervangen de zeven gevaarsymbolen met een oranje achtergrond. Een online game leert jongeren tussen 10 en 14 de nieuwe tekens kennen.

www.reddeemoji.be

Redactie cm.be: Haachtsesteenweg 579 | 1030 Brussel | tel. 02 246 41 11 | e-mail: persdienst@cm.be Redactie: Dieter Herregodts, hoofdredacteur | Martine Creve | Bram Dehouck | Rosine Pittevils | Sarah Vandoorne | Anneleen Vermeire | Michiel Verplancke | Eric De Maegd (administratie) Webredactie: Marc Helin Lay-out: Bart Gevaert Verantwoordelijke uitgever (nationale pagina’s): Luc Van Gorp | Haachtsesteenweg 579 | 1030 Brussel Jaarabonnement cm.be: storting van 13 euro op rek.nr. 000-0079000-42 | Mutualistische Edities, Landsbond Christelijke Mutualiteiten | Haachtsesteenweg 579 | 1030 Brussel (met vermelding ‘cm.be’) Druk en verzending: Coldset Printing Partners | A. Gossetlaan 30 | 1702 Groot-Bijgaarden Lid VUKPP cm.be is ondertekenaar van de Milieubeleidsovereenkomst Papier Vlaanderen en steunt de inspanningen van de Vlaamse regering i.v.m. papierrecuperatie Contactgegevens CM: www.cm.be of zie p.15 Foto cover: Compagnie Gagarine

Deze vaststelling was gebaseerd op een studie met muizen. Het tijdschrift waarin het onderzoek werd gepubliceerd, bestond evenwel niet. De studie werd uitgevoerd door professor Thisa Lye, letterlijk vertaald: dit is een leugen. De publicatiedatum was 1 april. Maar de grap werd wel voor waarheid aangenomen.

‘Op internet en in de media verschijnen regelmatig berichten over gezondheid zonder elementaire factcheck’, aldus dokter Marleen Finoulst, coördinator van Gezondheid en Wetenschap. Stel kritische vragen bij een artikel

om de betrouwbaarheid te beoordelen. Ga na of een expert aan het woord is en aan welke instelling die verbonden is. Laat je niet misleiden door koppen of foto’s. Wat is de bedoeling van het artikel, nieuws brengen of eerder reclame maken? Zijn de resultaten gebaseerd op een betrouwbare studie, getest op mensen? Met labo- en dierexperimenten kun je geen uitspraken doen over de mens. Hoe recent is de informatie? Laat vooral het gezond verstand zegevieren. Is iets te mooi om waar te zijn? Dan is het meestal niet waar.

www.cm.be/foute-informatie

Met app

vinden hulpdiensten je overal Dankzij de app 112 BE kun je met een tik op je smartphone de hulpdiensten verwittigen in België.

Ben je in paniek het telefoonnummer van de ziekenwagen vergeten? Met de app 112 BE hoef je enkel te klikken op het icoontje van de hulpdienst die je nodig hebt. Dan krijg je automatisch verbinding met de centrale. Als je doof of slechthorend bent, kun je ook chatten. De noodcentrale kan die functie ook inschakelen als er veel achtergrondlawaai is.

Met de app kunnen de hulpdiensten je ook makkelijk terugvin-

den. Midden in een bos is het immers niet makkelijk om precies uit te leggen waar je bent.

Reageer je plots niet meer, dan laat de centrale je smartphone rinkelen zodat de hulpdiensten je kunnen opsporen. Je kunt bovendien medische info bijvoorbeeld over je geneesmiddelengebruik of allergieën ingeven. Dan kan die ook onmiddellijk worden doorgespeeld. De app werkt enkel in ons land. Het noodnummer 112 zelf geldt in heel Europa.

www.112.be

Hoe gaat het met u?

Kritisch voor gezondheidsnieuws

Meelopen in Warmste Week

3

[ kortgeknipt ]

Lieven Van Assche

2

‘Tieners geven mij uitdaging’ ‘Ik heb tijdens mijn studies echt mijn passie ontdekt’, zegt Rani De Bruycker (23) uit Laarne. ‘Ik ben pas afgestudeerd als sociaal-culture el werker.

Tijdens mijn studie heb ik me toegelegd op jeugdwelzijnswerk. In mijn stageperiode zorgde ik voor vrijetijdsbesteding na school voor tieners.’

‘Fantastisch, want tieners geven mij het meeste uitdaging. Praten met hen, activiteiten organiseren … voor mij was dat de ideale stage. Afgelopen zomer deed ik een bureaujob als vakantiewerk, maar dat geeft mij geen voldoening. Laat mij maar tussen de jongeren staan.’

‘Momenteel werk ik voor een Brusselse jeugdwerkorganisatie en binnenkort start ik er een meisjeswerking op. Daarin wil ik activiteiten organiseren uitsluitend voor tienermeisjes. De bedoeling van de werking is om te proberen te werken aan hun emancipatie en weerbaarheid.’

‘Ik heb zelf, als oud-Chiroleidster, altijd meegedraaid in het jeugdwerk. Maar het is nog iets anders om erin te werken. Het klinkt cliché, maar ik doe het om iets voor een ander te kunnen doen.’

5

[ uitgelicht ] zuiver zuivel

[ de voorzet ]

De bomen en het bos

Sojadrink

Als we het over melk hebben, spreken we meestal over koemelk. In koemelk zitten calcium, eiwit en vitaminen B2 en B12. Het is dus een erg voedzame drank. Toch staat melk ter discussie. Volgens de ene studie is het een wondermiddel, terwijl de andere zegt dat melk niet nodig of zelfs nefast is voor een goede gezondheid.

‘Er is eigenlijk nog onvoldoende bewezen welk effect melk heeft op de gezondheid. Zowel in positieve als in negatieve zin’, zegt Anke van den Brand, stafmedewerker gezonde voeding bij het Vlaams Instituut Gezond Leven (voorheen VIGeZ). Patrick Mullie, voedingsexpert aan de VUB, geeft een voorbeeld: ‘Het is niet zeker of melk drinken effectief het risico op botontkalking verlaagt.’

Is het daarom ongezond? ‘Nee’, zeggen beide experts.

Patrick Mullie: ‘Te veel melk is ongezond.’

C omp a

gni eG

ag

ar

in

e

‘Melk is niet giftig’, zegt Mullie.

‘Maar te veel melk is wél ongezond. Melk bevat verzadigde vetten en transvetten. Die verhogen onze cholesterol, wat hart- en vaatziekten in de hand werkt.’

‘Sommige mensen zijn er rotsvast van overtuigd dat ze bijna een liter melk per dag nodig

hebben’, verklaart Mullie. ‘Veel te veel. En dat in een samenleving die al kampt met overgewicht. Je moet beseffen dat volle melk maar liefst 65 kilocalorieën per 100 milliliter bevat. Dat is meer dan sommige frisdranken. Als je daar dan vier grote glazen van naar binnen speelt, heb je al ongeveer een kwart van de dagelijks aanbevolen calorie-inname binnen.’

Volgens van den Brand is het geen goed idee om de nadruk te leggen op calorieën bij melk. ‘Melk is heel voedzaam. Andere dranken, inclusief frisdranken, zijn soms lager of gelijk aan calorieën, maar ze bevatten geen nuttige voedingsstoffen. We mogen ons dus niet blind staren op die calorieen.’

‘Magere melk lijkt aantrekkelijker, omdat het minder vet en minder calorieën bevat. Maar magere melk bevat ook minder vetoplosbare vitaminen A en D. Halfvolle melk, goed voor 46 kilocalorieën per 100 milliliter, is daarom de gulden middenweg.’

De melkachtige drink die gemaakt wordt van soja, wordt niet van melkklieren afgescheiden en mag daarom volgens Europese wetgeving geen “melk” genoemd worden. Daarom spreken we van “sojadrink”. Sojadrink wordt verrijkt met calcium en staat volgens Gezond Leven qua eiwitgehalte op gelijke hoogte met koemelk.

‘Sojadrink bevat enkel goede vetten, de onverzadigde vetten, die geen hogere cholesterol veroorzaken’, lijst Mullie de voordelen op. ‘Maar sojadrink bevat soms evenveel calorieen als volle melk. Dus ook hier moet je er niet te veel van drinken.’

‘Aan sojadrink wordt meestal een beetje suiker toegevoegd’, zegt van den Brand. ‘Het bevat immers geen lactose (melksuiker).

Belangrijk is om op het etiket te kijken dat de toegevoegde suikers beperkt blijven. Geef de voorkeur aan witte sojadrink en beperk smaakjes, zoals vanille of chocolade.’

‘Sojadrink is de enige plantaardige drink die koemelk

Mullie: ‘Melk is niet giftig, maar trop is te veel. Je calcium op peil houden kan ook via andere bronnen, zoals sojadrink.’

Van den Brand: ‘Je kunt melk vervangen door calciumverrijkte sojadrink. Maar eigenlijk hoef je melk niet te mijden, behalve als je lactoseintolerant bent. Kies wel best voor halfvolle melk als gulden middenweg.’

We mogen er nooit van uitgaan dat mensen weten waar ze recht op hebben.

Door de gerichte aanpak bereiken we meer mensen dan vroeger.

Maar tegelijk beseffen we dat er nog veel werk aan de winkel is.

Want ondanks onze inspanningen zien we dat nog steeds een grote groep leden niet op onze oproep ingaat. Daar zijn mensen bij die recent hun inkomen zagen stijgen, waardoor ze niet meer in aanmerking komen voor de verhoogde tegemoetkoming. Maar evengoed zijn er die er wel recht op hebben, maar denken dat het niet de moeite loont om ze aan te vragen. Of ze gaan er onterecht van uit dat ze toch niet aan de voorwaarden voldoen.

kan vervangen, op voorwaarde dat er calcium en bepaalde vitaminen aan toegevoegd worden’, aldus van den Brand.

‘Qua voedingswaarde lijken koemelk en sojadrink sterk op elkaar. In sojadrink zijn voldoende kwalitatieve eiwitten aanwezig. Dat wil zeggen dat de drink alle essentiële aminozuren bevat, in een juist evenwicht. Andere plantaardige drinks hebben dat niet en zijn daarom niet volwaardig als alternatief.’

Anke van den Brand: ‘Melk en sojadrink lijken qua voedingswaarde sterk op elkaar.’

Stefan Dewickere

Koemelk

Maar nog steeds zijn er heel wat mensen die de verhoogde tegemoetkoming niet kennen of niet beseffen dat ze er ook recht op hebben. Dat blijkt uit een onderzoek dat we samen met de Universiteit Antwerpen voerden. De voorbije twee jaar ging CM gericht op zoek naar leden die in aanmerking komen voor de verhoogde tegemoetkoming. Dat is mogelijk omdat we sinds 2015 gegevens krijgen van de fiscus als mensen onder een bepaalde inkomensgrens zitten. Van alle leden die we met de actie aanschreven, zijn er meer dan 22 000 die vandaag minder betalen bij de dokter of de apotheker.

ns

> TEKST: SARAH VANDOORNE

Besluit?

ma

Is (koe)melk goed voor elk? Is sojadrink evenwaardig?

Wij vroegen het aan Patrick Mullie, voedingsexpert aan de VUB, en Anke van den Brand, stafmedewerker gezonde voeding bij het Vlaams Instituut Gezond Leven.

Nog te vaak krijgen we die vraag te horen. Nochtans bestaat de term al lang. Dankzij de verhoogde tegemoetkoming betalen mensen met een laag inkomen minder voor gezondheidszorg. Om een voorbeeld te geven, bij de huisdokter betaal je voor een gewone raadpleging 4 euro remgeld (met globaal medisch dossier). Wie recht heeft op de verhoogde tegemoetkoming, moet maar 1 euro op tafel leggen.

te

Welke ismelk goed voor elk?

De verhoogde tegemoetkoming? Wat is dat?

ut

4

Gu

yP

Mullie nuanceert dat. ‘Aminozuren kunnen we uit veel andere voeding halen. Het is dus niet essentieel om eiwitten via melk binnen te krijgen.’

‘Maar het is niet eenvoudig om essentiële aminozuren in een juist evenwicht op te nemen’, zegt van den Brand. ‘Strikt genomen kan het, maar daarvoor moet je heel nauwgezet bezig zijn met wat je eet.’

‘In de praktijk vormen koemelk en sojadrink een goede en gemakkelijke bron van verschillende nuttige voedingsstoffen’, concludeert van den Brand.

Het toont nog eens aan dat we er nooit mogen van uitgaan dat mensen weten waar ze recht op hebben. We moeten daar eerlijk in zijn, de procedures in de gezondheidszorg zijn soms zeer complex. Wie kan voor de vuist weg opsommen aan welke voorwaarden je moet voldoen om de verhoogde tegemoetkoming te krijgen? Of probeer maar eens te achterhalen wanneer je in aanmerking komt voor het statuut chronische aandoening.

Soms zie je door de bomen het bos niet meer.

Het zal blijvende inspanningen vragen van alle spelers op het terrein om procedures te vereenvoudigen, mensen wegwijs te maken en rechten zoveel mogelijk automatisch toe te kennen. Willen we gezondheidszorg toegankelijk en betaalbaar houden, dan moet iedereen krijgen waar hij recht op heeft.

Luc Van Gorp, Voorzitter CM

7

[ goed in mijn vel ] op stap met de luchtconsulent

Adem in, adem uit

roene Ter G te Poor

met

Het zijn koude dagen. We gooien de ramen en deuren toe en sluiten op in onze warme, knusse huizen. Nochtans kan onvoldoende ventilatie en verluchting veel klachten opleveren. Luchtconsulent Piet verklapte aan thuisverpleger Kris Thijs de geheimen van een gezonde binnenlucht. Zes maanden later is het tijd voor een evaluatie. Deze keer is Cm.be erbij om de tips te noteren. > TEKST: MICHIEL VERPLANCKE > FOTO’S: KATRIEN BELS

‘Als thuisverpleger kom ik veel bij mensen thuis’, zegt Kris uit Hasselt. ‘Je zou ervan schrikken hoe vaak ik schimmel aantref op de muren. Wees maar gerust dat vochtige lucht invloed heeft op de gezondheid van mijn patIënten. Ik merk dat ze moeilijker ademhalen en dat ze last krijgen van hun gewrichten. Logisch dat ik wilde luisteren naar wat Piet te zeggen heeft. Ik weet hoe belangrijk binnenlucht is.’

Nadat hij bij beweging.net een opleiding volgde tot luchtconsulent, trok Piet met een rugzak vol tips naar Kris’ huis. Een half jaar later klopt hij voor de tweede keer aan. Dit keer om te vragen of Kris de tips ter harte heeft genomen. Terwijl het duo de woning doorloopt, schrijft Cm.be op wat Kris geleerd heeft.

2. Badkamer 1. Slaapkamer ‘Niet alleen in de slaapkamer, maar ook in de rest van de woning is het belangrijk om de muren op een constante temperatuur van minimaal 15°C te houden. In bed zweet je nogal gemakkelijk, de damp die daardoor vrijkomt, of zelfs de damp die je produceert tijdens het ademen, zet zich af op de koudste plaatsen. Als de muren warm genoeg zijn, blijft die damp gasvormig.

Door de kamer dan te ventileren of te verluchten, maakt de damp geen kans om schimmel te vormen op de muren.’

‘Ventilatie is hier toch ook belangrijk. Als mijn vader op reis ging, deed hij vroeger alle ramen en deuren van de slaapkamer toe. Als hij bij thuiskomst in bed kroop, klaagde hij dat zijn lakens vochtig aan voelden. Alsof ik omhelsd word door een natte handdoek, zei hij dan. Dat is misschien overdreven, maar nu zet hij op zijn minst toch de deur open. Als hij gewoon thuis is, zet hij na het slapen een raam open om de vochtige binnenlucht te vervangen door verse buitenlucht.’

‘Daarnaast, maar dat hoefde Piet mij niet te leren, wassen we wekelijks onze lakens. Dat is vanzelfsprekend. We geven huisstofmijt geen kans.’

‘In de badkamer staat het raam altijd op kipstand en blijft de deur op een kier. Aangezien er verderop nog een raam openstaat, is er een constante luchtstroom. Zo ventileren we de ruimte. Het zou beter zijn, mocht er ook een luchtroostertje in de deur zitten, maar we doen het met wat we hebben. Na het baden is het normaal dat de lucht vochtig is. Ventileren helpt dan om die vochtige lucht af te voeren. Doe je dat niet, dan zal die condenseren tegen de muren. Zeker als ze onvoldoende opgewarmd zijn. De muren worden vochtig en dienen als voedingsbodem voor schimmels. ’

k na het t de dampkap oo

Citroencake

aa Kr is (rechts): ‘L staan.’ koken even aan

125 g vast bak- en braadvetstof uit een vlootje • 195 g Tagatesse • 35 g citroensap • geraspte schil van 1 citroen • 110 g eieren • 175 g zelfrijzende bloem • 45 g sojadrink natuur

3. Keuken

roer de vetstof met de Tagatesse zacht • roer er het citroensap en het citroenraspsel door • voeg er beetje bij beetje de eieren aan toe zonder op te kloppen • meng de bloem en de sojadrink afwisselend door het mengsel • vet een bakvorm in en bestrooi met bloem • schep het beslag in de bakvorm en zet in het midden van de oven • bak ongeveer 20 minuten en controleer de gaarheid met een satéprikker • haal de cake uit de vorm en laat afkoelen op een rooster • werk af met plakjes citroen

‘In de keuken heb ik mijn gewoonten wel wat aangepast na Piets bezoek. Na het koken laat ik de dampkap wat langer opstaan, zodat die de laatste restjes damp kan opzuigen. Ik kuis die ook regelmatig eens uit. Anders kan de dampkap de vochtige lucht niet goed afvoeren door het vet.’

‘Omdat ik een gasfornuis heb, kijk ik ook altijd of de vlam blauw is. Mocht die geel zijn, dan wil dat zeggen dat er te weinig zuurstof in de lucht is en lopen we gevaar voor een CO-vergiftiging. Tot nu toe is ze altijd blauw geweest.’

‘Na het poetsen, hier of ergens anders in huis, doe ik nu ook altijd even het raam open. Veel schoonmaakmiddelen zetten schadelijke stoffen vrij in de lucht. Door te verluchten vermijd ik hoofdpijn.’

9 tips voor een gezonde binnenlucht 1. Ventileer constant: gebruik ventilatieroosters of zet je ramen op kiep 2. Was wekelijks je bedlinnen 3. Plaats tijdens het koken op alle potjes een deksel 4. Laat de dampkap even opstaan na het koken 5. Kijk na of het vlammetje van je gasvuur of –boiler blauw is

6. Vermijd luchtverfrissers, ze zijn schadelijker dan je denkt 7. Verlucht na het poetsen 8. Rook niet in huis 9. Verlucht extra als er veel volk in huis is

www.cm.be/binnenlucht

Pilootproject luchtconsulent Begin dit jaar leidde beweging.net vrijwillige luchtconsulenten op in de pilootregio’s Limburg en WestVlaanderen. Samen met de bewoners verbeteren zij de luchtkwaliteit binnen in huizen. Als de evaluatie van de pilootprojecten positief is, dan kan het project in heel Vlaanderen worden georganiseerd.

www.luchtconsulenten.be

Gerecht zonder toegevoegde suiker van Hans D’Heer, docent aan de school Ter Groene Poorte.

Chris Ward

[ smakelijk ]

Lennert Deprettere

6

8

9

[ even buiten strijd ] 4 vragen over bloedonderzoek

Het zit in

je bloed

[ de huisdokter ] CO-vergiftiging

Een bloedonderzoek kan een schat aan informatie opleveren. Maar is die informatie altijd even betrouwbaar? En wanneer is zo’n bloedonderzoek nuttig? Huisarts Nicolas Delvaux brengt verduidelijking.

Waarom voel ik me misselijk in die ene kamer?

> TEKST: MICHIEL VERPLANCKE > ILLUSTRATIE: RUTGER VAN PARYS

1

Is een preventief onderzoek nodig?

Nicolas Delvaux: ‘Voor gezonde mensen zonder klachten is een preventief bloedonderzoek enkel nuttig rond de 50 jaar. Een cholesterolbepaling kan dan het risico op hart- en vaatziekten mee helpen bepalen.’

‘Anders zijn er weinig redenen voor een preventief onderzoek.

Als artsen een bloedstaal laten analyseren, zijn ze op zoek naar bepaalde factoren die op een bepaalde ziekte wijzen. Zijn er geen klachten, dan moeten ze in het wilde weg testen. Dat heeft geen zin.’

‘Bovendien kun je een bepaalde ziekte hebben, zonder er ooit last van te hebben. Aan de hand van een bloedonderzoek kunnen we bijvoorbeeld testen of iemand prostaatkanker heeft. Maar vaak weten we niet of het echt om prostaatkanker gaat en hoe ernstig die is. Misschien is het een erg langzame vorm, waar je geen klachten over krijgt. De angst voor een ziekte kan al voldoende zijn om je slecht in je vel te voelen.’

4

‘Bepaalde bloedonderzoeken vragen bepaalde voorwaarden. Het is niet voor niets dat je arts je soms vraagt om nuchter te zijn voor een bloedafname. Als je eet, stijgen bijvoorbeeld de glucosewaarden in je bloed. Verkeert je arts in de veronderstelling dat je nuchter bent, dan zou hij foutief een diagnose van diabetes type 2 kunnen stellen.’

‘Daarnaast zijn sommige bloedwaarden afhankelijk van het tijdstip van de dag. Dat heeft vooral te maken met je hormonenconcentratie. Meld aan je arts ook altijd welke medicijnen je neemt. Sommige verstoren bijvoorbeeld de hoeveelheid vitamine K, die het bloed sneller of trager doet stollen. Dat heeft zijn weerslag op de analyse.’

Wat meet de laborant in ons bloed?

2

‘De belangrijkste elementen in ons bloed kun je onder drie ruime categorieën brengen: enerzijds de witte en rode bloedcellen, anderzijds eiwitten en enzymen en tot slot de antilichamen.’

‘Een stijging van het aantal witte bloedcellen kan aantonen dat je lichaam een infectie doormaakt. Welke dat is, hangt af van het soort witte bloedcellen.’

‘Een stof die we in een bloedstaal bestuderen is creatinine. Als het creatininegehalte in het bloed is gestegen, wil dat waarschijnlijk zeggen dat de nieren minder goed filteren, en het nierweefsel dus minder goed functioneert.’

‘Infectieziekten laten vaak verschillende soorten antilichamen achter in het lichaam. De aanwezigheid van bepaalde antistoffen kan bijvoorbeeld een recent doorgemaakte klierkoorts bevestigen.’

C omp agn

Huisarts Nicolas Delvaux: ‘Een preventief bloedonderzoek is enkel nuttig rond de 50 jaar.’

ie G ag

ar

in

e

Waar moet ik op letten voor de afname?

? Kostprijs 3

Hoe betrouwbaar zijn bloedtesten?

‘De betrouwbaarheid van een bloedonderzoek hangt altijd af van de sensitiviteit en specificiteit van de test. Hoe goed is die test om een bepaalde ziekte uit te sluiten of te bevestigen?

Daarover moet een arts altijd goed communiceren met zijn patiënt.’

‘Je kunt ook niet enkel vertrouwen op een bloedonderzoek. Zo bestaat er een test die je kan vertellen dat je geen trombose hebt, maar er bestaat geen test die je kan zeggen dat er wel een is. In dit geval is er nog een echografie nodig. We doen eerst een bloedonderzoek om eventueel overbodige kosten te vermijden.’

‘De elementen in het bloed kunnen ook op verschillende mogelijke aandoeningen wijzen. Daarom moet een arts altijd naar het geheel van de symptomen kijken om tot een diagnose te komen.’

‘Bovendien blijft een bloedonderzoek een statistisch gegeven. We kijken naar de gemiddelde bloedwaarden. Maar in een normale bevolking zal 5 procent altijd ergens een abnormale waarde hebben, ook al zijn ze perfect gezond.’

Net zoals bij de artsen zijn sommige zorgverleners in de labo’s geconventioneerd en andere niet. De zorgverleners die niet geconventioneerd zijn, kunnen supplementen aanrekenen.

De voorschrijvende arts is niet altijd op de hoogte welk labo uiteindelijk een supplement vraagt en hoe hoog dit is.

Om dit transparanter te maken, moeten laboratoria vanaf 1 december de betrokken patiënt rechtstreeks of onrechtstreeks hierover hebben ingelicht voor de bloedafname. Sommige onderzoeken worden niet terugbetaald. Normaal zal de voorschrijvende arts je op voorhand hierover wel inlichten.

Elk jaar sterft er in België een dertigtal mensen aan CO-vergiftiging. Hoe kan een kleurloos en geurloos gas zoveel schade berokkenen?

Wat is een CO-vergiftiging?

Koolstofmonoxide of CO is een reukloos en onzichtbaar gas. Als je het inademt, dringt het je bloed binnen en verstoort het het transport van zuurstof. Tijdens het transport neemt het namelijk de plaats in van zuurstof door zich vast te hechten aan hemoglobine. Dat is een eiwit dat ervoor zorgt dat ons hele lichaam wordt voorzien van zuurstofrijk bloed.

Jaarlijks zijn er in België in totaal zo’n 1 200 CO-vergiftigingen. Daar sterven elk jaar een dertigtal mensen aan.

Wat zijn de symptomen?

Bij blootstelling aan hoge concentraties CO krijg je mogelijk hoofdpijn, voel je je misselijk of zwak en zal je uiteindelijk het bewustzijn verliezen. Komt er geen hulp, dan zal het slachtoffer in coma vallen en zelfs overlijden. Als er zeer hoge concentraties CO in de lucht zijn, kan dit zelfs leiden tot een onmiddellijke ademhalingsstilstand.

Ook lagere concentraties CO zijn gevaarlijk. Symptomen zijn hardnekkige hoofdpijn, duizeligheid en aanhoudende vermoeidheid. Op lange termijn kun je moeite hebben om te slapen, dingen te onthouden of je te concentreren. Pijn in de borst, buik en spieren is ook mogelijk.

De symptomen van CO-vergiftiging worden vaak verward met een voedselvergiftiging, griep of migraineaanval. Denk bij die symptomen dus zeker ook aan CO-vergiftiging.

Wat zijn de oorzaken?

Mogelijke bronnen van koolstofmonoxide (CO) in een woning zijn slecht werkende verwarmingstoestellen en warmwaterinstallaties in combinatie met onvoldoende ventilatie of verluchting.

Wat kun je zelf doen?

Heb je beginnende klachten van hoofdpijn of duizeligheid, open de ramen en deuren om de ruimte te verluchten. Zet het toestel dat de schade berokkent uit. Zie je dat iemand slachtoffer is van COvergiftiging, haal het slachtoffer weg uit de betreffende kamer en verwittig de huisarts. Is het slachtoffer buiten bewustzijn, bel dan zo snel mogelijk de hulpdiensten (112) en meld dat het om COvergiftiging gaat.

Bij vragen over de gevaren van CO of als je problemen vermoedt, kun je in Vlaanderen gratis naar het telefoonnummer 1700 bellen.

Elise Rummens preventie-arts CM www.cm.be/dehuisdokter

Meer uitleg over aangerekende kosten kun je vragen aan het labo zelf of aan je ziekenfonds.

11

[ sterker met steun ] app voor mensen met dementie

‘Je verbeelding

[ helpende handen ]

Nooike sport met verslaafde jongeren

verlies je niet’ Voordeur

De app MemoryHome helpt mensen met alzheimer herinneringen te koppelen aan fysieke plaatsen. Bert* (63), die jongdementie heeft, test de technologie van onderzoeker Kasper Bormans uit.

Met de tablet waarop de app geïnstalleerd is, fotografeert Bert zijn vrouw. Eens thuis neemt hij ook een foto van de voordeur. ‘Ik associeer Bernadette met de voordeur omdat zij het huis ingericht heeft.’ Hij maakt ook een beeld van een oude foto van zijn oma. Daarop wandelt hij naar de koekjeskast. Ook een logische link, vindt hij. ‘Oma deelde altijd koekjes uit en daar moest je per se van nemen.’ Die verhalen neemt Kasper op met de tablet. De volgende keer dat Bert langs de voordeur of koekjeskast wandelt, kan hij kiezen om de herinnering te beluisteren of het opnieuw zelf te vertellen.

Na elke stap in de wandeling krijgt hij vier willekeurige eigenschappen te zien. In dit geval: sterk, doorzetter, soepel of slim. ‘Bernadette is een doorzetter. Oma is sterk, zij speelde over iedereen de baas.’

> TEKST: SARAH VANDOORNE > FOTO: GUY PUTTEMANS

I

n Het Ontmoetingshuis in Leuven is het bijna middagpauze. Bert doorbladert de krant en selecteert zorgvuldig welke artikelen hij interessant vindt om tijdens de lunch te bespreken met de andere mensen met jongdementie. Hij gaat voor artikels over Poetin, Israël en een dove vrouw die desondanks de sterren van de hemel weet te zingen.

De actualiteit ligt Bert na aan het hart. Meer dan twintig jaar werkte hij bij een mediabedrijf, op de technische dienst. Tot een collega merkte dat Bert steeds dezelfde uitleg gaf. ‘Ik ging in loopbaanonderbreking vanaf mijn 55ste, want ik wilde niet gezien worden als de persoon die niet goed wijs was.’ Daar begon de zoektocht voor Bert en zijn vrouw Bernadette*. Had hij dementie?

Het geheugenpaleis kan mensen hoop geven.

Onderzoeker Kasper Bormans

Nu het nog leuk is, wil ik genieten.

Alzheimerpatiënt Bert

Tranen voor later ‘Sinds ik dat weet, ben ik eigenlijk niet zoveel veranderd’, zegt Bert. ‘Ja, ik heb alzheimer, maar ik ga nog niet veel achteruit. Ik ben gelukkig, ga graag wandelen. Tranen zijn voor later. Nu ik nog goed ben, nu het nog leuk is, wil ik genieten.’

Verbeelding

Doctoraatsonderzoeker Kasper Bormans: ‘Met de app wil ik mensen zoals Bert en Bernadette weer dichter bij elkaar brengen.’

‘Voor mij was de definitieve diagnose een enorme schok’, zegt Bernadette. ‘Maar Bert helpt mij te beseffen dat we nog niet in de eindfase zitten. Ik heb de indruk dat Bert zich net minder zorgen maakt dan vroeger. Hij leeft van dag tot dag.’

‘Als er in je hersenen dingen gebeuren die de boel afbreken, kunnen er ook nog altijd dingen gebeuren die de boel weer opbouwen’, gelooft Bert.

Geboren verteller Bert en Bernadette gaan daarom te rade bij Kasper Bormans (30), een doctoraatsonder-

zoeker aan de KULeuven die een app heeft ontwikkeld om de communicatie tussen personen met dementie en hun omgeving te verbeteren. Met de app MemoryHome wil hij herinneringen aan dierbare personen linken aan concrete plaatsen. ‘Door die associatie wordt Bert gestimuleerd om te vertellen over zijn dierbaren’, aldus Kasper, die het resultaat een geheugenpaleis noemt.

‘Ideaal voor Bert. Hij is een geboren verteller, hij legt het graag uit’, lacht Bernadette.

‘Op mijn werk gaf ik vaak les’, licht Bert toe.

‘Vooral in het begin van mijn carrière moest ik collega’s de nieuwste technieken aanleren.’

Kasper glundert. ‘Een geheugenpaleis is bedoeld om mensen dichter bij elkaar te brengen’, zegt de onderzoeker. ‘Voor alzheimer is er voorlopig geen medicijn, maar de app kan mensen hoop geven. Door herinneringen te linken aan concrete plaatsen, worden hersenstructuren aangesproken die minder snel aangetast worden: de verbeelding en het visueelruimtelijk geheugen. En ik ben nog nooit iemand met dementie tegengekomen die zijn verbeelding verloren is.’ * Bert en Bernadette zijn fictieve namen.

Het bijbehorend boek Een nieuw geheugenpaleis kun je kopen in de boekhandel of bestellen via de website www.memoryhome.org.

Om de twee weken gaat Nooike Bol (23) sporten met een van de jongeren uit De Sleutel, een residentieel opvangcentrum voor jongeren die met een drugsverslaving kampen. ‘Ik begin zelf nooit over hun verslaving, maar als zij erover praten, luister ik.’

‘Het is leuk voor de jongeren om even buiten het opvangcentrum te zijn.

Tijdens het sporten kunnen ze stoom afblazen. Dan kunnen ze even hun problemen vergeten. Ik gedraag me niet anders tegen hen dan tegenover andere jongeren. We praten over van alles en nog wat: school, ouders, liefjes … Als ik vorig weekend ben uitgegaan en wat heb gedronken, dan zwijg ik daar wel over. Ik laat het aan hen om over drugs en alcohol te vertellen. Als ze daar behoefte aan hebben, dan luister ik wel.’

Fijne herinnering ‘De Sleutel is een opvangcentrum waar jongeren overnachten. Het richt zich op twaalftot achttienjarigen met drugsproblemen. De jongeren melden zich spontaan aan bij ons of komen op doorverwijzing van de jeugdrechter. Pas als ze een bepaalde fase bereikt hebben, door de inspanningen die ze geleverd hebben in hun traject, mogen ze van het domein. Dat kan een weekendje bij hun ouders zijn of een uurtje sporten met mij.’

‘Ik werk graag met mensen en al zeker met jongeren. Ik voel dat ze zich kunnen ontspannen bij mij. Het kan soms echt gewoon een leuke uitstap zijn. Zo ben ik eens gaan fietsen met twee jongens die elkaar goed kennen. We konden fijn praten op een informele manier, zonder dat ze een drempel over moesten. Een fijne herinnering.’

Rolmodel ‘Ik probeer altijd wel een positieve indruk na te laten. Toen ik bijvoorbeeld met een van de jongens aan het wandelen was, zag hij een losse fiets staan. Hij vertelde me dat hij die sowieso zou meegenomen hebben, mocht ik er niet bij geweest zijn. Dan probeer ik hem ervan te overtuigen waarom dat niet juist is. Ik ga het gesprek aan: wat met de eigenaar van die fiets? Waarom doet hij het niet als ik er ben, maar wel als er niemand kijkt?’

‘Aan de andere kant herinneren ze mij er soms ook aan uit welke omgeving ze komen.

Toen ik met een 14-jarig meisje door het donker liep, gaf ik toe een beetje bang te zijn.

Zij vertelde daarop dat ze eens bijna in een auto gesleurd was, toen ze in het donker door Antwerpen stapte. Dat is toch even slikken.’

Michiel Verplancke

Hoe krijg ik de verhoogde tegemoetkoming?

Mensen met een laag inkomen kunnen in aanmerking komen voor de verhoogde tegemoetkoming. CM gaat na of je aan de voorwaarden voldoet.

Als je recht hebt op de verhoogde tegemoetkoming, krijg je meer terugbetaald voor gezondheidszorg. Er gelden ook nog andere financiële voordelen zoals sociaal telefoontarief, lagere prijzen voor het openbaar vervoer en korting voor vakanties met Kazou of Samana. Hoe kun je de verhoogde tegemoetkoming krijgen?

Als je een bepaalde uitkering krijgt, bijvoorbeeld een integratietegemoetkoming of een leefloon, dan heb je automatisch recht op de verhoogde tegemoetkoming.

Dat is ook het geval als je bij het ziekenfonds bent ingeschreven als wees of als niet-begeleide minderjarige vreemdeling. In deze situaties hoef je zelf niets te

doen. CM weet dat je aan de voorwaarde voldoet en kent je automatisch de verhoogde tegemoetkoming toe.

Is je inkomen beperkt door bijvoorbeeld werkloosheid of een laag pensioen, dan kun je ook in aanmerking komen voor de verhoogde tegemoetkoming. CM moet wel eerst een inkomensonderzoek doen om na te gaan of je inkomen niet hoger is dan een vastgesteld grensbedrag. CM nodigt je daarvoor uit. Want CM ontvangt van de fiscus een lijst van haar leden met een laag inkomen die in aanmerking kunnen komen voor de verhoogde tegemoetkoming.

Krijg je geen signaal van CM en denk je toch recht te hebben op de verhoogde tegemoetkoming, neem dan zelf contact op met de CM-consulent. www.cm.be/vt

[ de vraag ]

‘Vooral die eigenschappen vind ik leuk, want dan kan ik vertellen’, zegt Bert na het aanmaken van een geheugenpaleis. Kasper knikt.

‘Dat zijn vaste aanknopingspunten, maar ze leveren telkens nieuwe verhalen op’, zegt hij.

Bernadette vindt het fijn dat de namen centraal staan. ‘Als wij op bezoek gaan bij familie, zeggen we nu ook al snel even de stamboom op’, zegt ze. ‘En als wij bezoek krijgen, geeft Bert honderduit uitleg over de paraplubak of het schilderij. Eigenlijk past hij het mechanisme van de app dus onbewust al toe.’

Rekensommen ‘Bert kon plots de klok niet meer lezen’, getuigt Bernadette. ‘Een tijdsaanduiding zoals 16.15 uur snapte hij niet. Rekensommen lukten niet.

En dat voor iemand met een ingenieursdiploma. Er was iets mis, wist ik. Op zijn 61ste verklaarde de huisarts hem nog kerngezond. Een maand na die diagnose, na een afspraak bij een neuroloog, viel dan toch het verdict: alzheimer.’

‘Het is een beetje zoals bij mijn werk als technicus’, illustreert Bert. ‘Ook bij mij is er een technisch defect, maar dan in mijn hoofd.’

Violet Corbett Brock

10

12

[ inbox ]

klachtenbehandeling bij CM [ mijn CM ]

Alles kan beter

[ brief in de kijker ] CM-reisbijstand na brexit?

Begin volgend jaar gaan wij met de leerlingen van onze school op driedaagse naar Londen. Vooraf vragen wij de ouders om een bundel in te vullen met informatie over hun kind. We vragen onder meer als bewijs van bijstandsverzekering een kopie van de World Assistance Card en een klevertje van het ziekenfonds. Een ouder vraagt zich nu af of de CM-reisbijstand nog geldt in het Verenigd Koninkrijk na de brexit?

Melina Depauw, Hasselt De CM-reisbijstand blijft gelden in het Verenigd Koninkrijk, ook nadat het uit de EU is gestapt. Voor jongeren met recht op kinderbijslag geldt de CM-reisbijstand wereldwijd. Voor volwassenen is er een geografische beperking. Voor hen blijft de CM-reisbijstand van toepassing voor de landen van het Middellandse Zeegebied en van West- en Centraal Europa.

Borstvoeding (1) Speur je mee in cm.be naar het antwoord?

Tip Deze straat is een compromis Oplossing

W Stuur je antwoord voor 16 december naar informatieblad cm.be, Postbus 40, 1031 Brussel. Of mail het naar zoekenwin@ cm.be. Vermeld welke prijs je wenst: het boek ‘Het huis’ van Eric Goens (negen BV’s doen openhartig hun verhaal in het tvprogramma ‘Het Huis’ en blikken ook terug op reportage), uitg. Van Halewyck of het boek ‘Wie zal het zeggen’ van Alexandra Cool (beelden van mensen met dementie en treffende teksten die verwonderen en troosten), uitg. P. Uit de juiste inzendingen worden deze keer negen winnaars geloot.

Antwoord opgave cm.be nr. 21 Waslijst De winnaars worden persoonlijk verwittigd.

Het is goed dat jullie borstvoeding onder de aandacht houden. Voor mij mag dat nog meer gefocust zijn op borstvoeding blijven geven als je weer aan het werk bent.

Ik beviel van mijn dochter in augustus vorig jaar, en nog steeds geef ik haar borstvoeding.

Omdat ik er in geloof en omdat het praktisch is.

Altijd beschikbaar en op de juiste temperatuur.

Maar de aanloop was best zwaar. De vroedvrouw die ons begeleid heeft, was erg begrijpend. Hoe meer ze me toestemming gaf om er mee te stoppen omdat het zo pijnlijk was, hoe meer ik het gevoel had dat ik moest doorzetten.

Tegen de eerste streefdatum, drie maanden na de bevalling, ging het al een pak beter. Tegen de tijd dat ik opnieuw moest werken, na vijf maanden, ging het zelfs heel vlotjes. Nu zou ik niet weten waarom ik zou moeten afbouwen.

Mijn dochtertje zal bepalen wanneer het voor haar niet meer hoeft. Ik zie hoe weinig ze ziek is, en hoe goed ze groeit. En met trots kan ik zeggen dat dat ook dankzij mijn melk komt.

Heerlijk gevoel geeft dat. Wij zijn beloond voor alle inspanningen.

Eva Tahon

Borstvoeding (2) Mijn kindje werd geboren via een keizersnede.

Ik moest gaan werken na 14 weken. Ik was amper deftig hersteld. Ik wilde geen melk afkolven op mijn werk. Het is goed voor de baby, maar mij bezorgde dat extra stress omdat ik mijn werk dan telkens moest onderbreken.

Dat was ook moeilijk want ik werk gedeeltelijk aan een loket. Het betekende bovendien extra

papierwerk want die onderbrekingen betaalt het ziekenfonds en niet de werkgever. Op dat moment was ik ook nog zeer moe.

Als borstvoeding zo belangrijk is, zouden mama’s die daarvoor kiezen tot zes maanden verlof moeten krijgen.

Inge Ceurvelts Als mama’s niet kunnen gaan werken na de voorziene weken moederschapsrust omdat ze onvoldoende hersteld zijn, dan kan de behandelende arts hen arbeidsongeschikt verklaren.

Tandarts Ik voel me al geruime tijd gegijzeld als het over tandzorg gaat. Ik woon in Turnhout en heb een tandarts die sinds enkele maanden niet meer geconventioneerd is. Ik ben zelf uitkeringsgerechtigd en heb recht op de verhoogde tegemoetkoming. Daardoor komt de rekening dubbel zo hard aan.

Ik belde zowat alle geconventioneerde tandartsen in en rond Turnhout. Telkens kreeg ik te horen dat er bij hen een patiëntenstop was ingevoerd. Ik vind het zeer erg dat ik voor de keuze wordt gesteld om ofwel naar een tandarts te gaan en daardoor andere noodzakelijke zaken te laten vallen ofwel mijn tanden niet te laten verzorgen. Dat zou toch geen keuze mogen zijn? Hebben we dan niet allemaal het recht op een goede (tand)zorg?

Naam en adres bekend bij de redactie

Eenpersoonskamer Ik sloot 29 jaar geleden bij een privéverzekeraar een ruime hospitalisatieverzekering af, met keuze voor een eenpersoonskamer.

Vijfentwintig jaar later moest ik een operatie ondergaan en toen bleek dat er geen eenpersoonskamer vrij was. Aangezien de keuze voor een eenpersoonskamer dertig procent van de premie uitmaakt, voelde ik me wel bekocht.

Onnodig te zeggen dat ik de optie ‘eenpersoonskamer’ voor bekeken hield. De ziekenhuizen beschikken niet over voldoende eenpersoonskamers. In vele gevallen betaal je dus extra voor iets wat niet voorhanden is. Ik heb mijn lesje geleerd.

Regelmatig krijgt CM complimenten over haar dienstverlening. Maar soms gaat het ook fout. ‘Als je ontevreden bent over de werking van CM, kun je op een eenvoudige manier een klacht indienen’, zegt Joke Manshoven, klachtencoördinator van CM Limburg. ‘Door de klachten van leden blijft CM alert om de dienstverlening nog te verbeteren.’

Hoe wordt een klacht behandeld binnen CM? ‘Een groot deel van de klachten wordt meteen opgelost. De consulent kijkt jouw dossier na en legt je uit wat er aan de hand is.

Is dat niet mogelijk, dan bezorgen we de klacht aan de betrokken dienst. Die onderzoekt wat er eventueel fout is gegaan.

Daarna formuleert CM een antwoord aan jou. Op alle klachten krijg je een antwoord.’

Hoe lang duurt het voor dat antwoord komt?

‘Een eerste reactie krijg je binnen de zeven dagen. We handelen je klacht verder af binnen de dertig dagen, en die termijn halen we zeer goed. Meestal gaat het zelfs sneller. als er externe partijen bij betrokken zijn waarmee CM samenwerkt, kan het weleens langer duren.’

> TEKST: BRAM DEHOUCK > FOTO: KATRIEN BELS

M

ensen worden steeds mondiger, maar dat betekent niet dat CM veel meer klachten krijgt. ‘Het aantal klachten is de laatste jaren slechts licht gestegen’, zegt Joke.

‘We zien een klacht als een mogelijkheid om nog beter te doen.’

Joke Manshoven: ‘Een groot deel van de klachten wordt meteen opgelost.’

Waarover gaan de klachten?

Joke Manshoven: ‘De klachten zijn heel divers.

Op nummer één staat de doorlooptijd, de tijd die nodig is om een procedure af te werken.

Waarom duurt het zo lang, vragen mensen zich wel eens af. Soms ligt dat aan een ingewikkelde wetgeving, soms is er iets fout gegaan.

Daarnaast klagen mensen over hoe hun dossier is aangepakt. Ook de financiële impact speelt een belangrijke rol. Als er iets administratief niet in orde raakt, heeft dat mogelijk gevolgen voor de portemonnee. Andere klach-

ten gaan vaak over een specifieke terugbetaling van de verplichte ziekteverzekering, de aanvullende CM-diensten en -voordelen of een CM-verzekering.’

Hoe kun je als lid een klacht indienen?

‘Je kunt gemakkelijk een online formulier invullen via www.cm.be/klachten. Jouw klacht komt dan rechtstreeks bij de plaatselijke klachtencoördinator terecht. Dat kanaal wordt steeds meer gebruikt. Maar de meeste klachten komen binnen via de CM-consulenten.

Leden uiten hun ontevredenheid doorgaans in het kantoor of aan de telefoon.’

www.cm.be/klachten

Boek je zomervakantie vanaf 12 december Ontdek op de website en in de brochure van Intersoc alle bestemmingen voor de zomer van 2018. Zo kan je met je gezin op reis naar Zwitserland in Anzère, St. Moritz, Wengen of Zinal.

Ook in Harrachov,Tsjechië kan je genieten van quality time met je kinderen, partner en/of vrienden. In verschillende periodes verblijven kinderen van 0 tot 10 jaar zelfs gratis.

Naam en adres bekend bij de redactie

Boeken voor je favoriete zomerbestemming?

Dat kan vanaf 12 december via onze website. Vanaf 13 december kun je ook telefonisch reserveren op 070 233 119.

Heb je vragen of opmerkingen bij een artikel?

Aarzel niet om ze te sturen naar lezersbrieven@cm.be - Persdienst CM, Postbus 40, 1031 Brussel Onder elke brief publiceren wij de volledige naam en woonplaats van de auteur. Als je jouw reactie liever zonder deze gegevens ziet verschijnen, vermeld dit dan uitdrukkelijk. De redactie kan de teksten inkorten of niet geven bij plaatsgebrek.

Zijn leden tevreden over het antwoord dat ze krijgen?

‘In ongeveer 30 procent van de gevallen kunnen we tegemoetkomen aan de wensen van het lid. We kunnen natuurlijk niet iedereen tevreden stellen. We zijn nu eenmaal gebonden aan wettelijke bepalingen.

Als je niet akkoord gaat met de manier waarop je klacht behandeld werd, dan kun je nog bij de nationale ombudsman terecht. Soms verwachten mensen geen concrete oplossing, maar vinden ze het belangrijk dat we naar hun verhaal luisteren en daar lessen uit trekken. Dan zien we bijvoorbeeld mogelijkheden om onze interne werking aan te passen. Als we meerdere klachten krijgen over een bepaalde procedure, gaan we na hoe we die eenvoudiger kunnen maken.’

Graag een Intersoc-brochure in je brievenbus?

Vraag ze aan via www.intersoc.be of bel 070 233 119.

... nu al dromen van een prachtige zomer

Meer informatie via www.intersoc.be en 070 233 119.

13

16

[ uitsmijter ] kunst als therapie

‘Ik help graag een dolende ziel’ Peter Cambier leefde jarenlang in een fantasiewereld.

Kunstenaar Willem Vermandere leeft al tientallen jaren van zijn fantasie. Het Canvas-programma Gek en geniaal brengt beide mannen samen. Uit hun gezamenlijke levenservaring ontstaat een uniek kunstwerk. ‘Het was alsof we elkaar al jaren kenden.’ > TEKST: BRAM DEHOUCK > FOTO: DAVID SAMYN

M

et een hartelijk ‘Kom binnen!’ ontvangt Willem Peter in zijn huis in Steenkerke.

Alles ademt er creativiteit. In een hoek leunen gitaarkoffers tegen elkaar, aan de muur hangen schilderijen en schetsen, in het atelier wachten beeldhouwwerken op een laatste slag van de beitel. Terwijl de verf droogt op een houtsnede, tovert Willem een riedeltje uit zijn klarinet. ‘Ah, mijn kunst is mijn therapie.’

Ook in jouw leven speelt therapie een centrale rol, Peter?

Peter Cambier: ‘Ik heb lang geworsteld met psychoses en waanbeelden. Ik hoorde stemmen die me allerlei opdrachten gaven. Het gekke is dat je

zelf niet beseft dat je aan een psychose lijdt. In het begin zeiden de mensen: Peter doet een beetje raar. Maar het werd alsmaar erger, ik verloor mijn grip op de realiteit. Tot er een gedwongen opname volgde. In het begin was ik daar zeer kwaad over, ik begreep niet dat ik in een fantasiewereld leefde, ik dacht dat ik normaal was.

Nu ben ik blij dat die gedwongen opname er kwam. Het was de enige oplossing, ik ben goed geholpen geweest. Het gaat veel beter met me.’

Willem Vermandere: ‘Je hebt in het leven mensen nodig die je bijstaan om je eigen weg te vinden.

Mijn vader heeft me op weg gezet. Op school waren er leraars die me inspireerden. Een arduinkapper leerde me de kneepjes van zijn vak, waardoor ik met steen begon te werken. Ik heb veel aan hen te danken.’

Het gekke is dat je zelf niet beseft dat je aan een psychose lijdt.

Peter Cambier Willem, wat vond je van het idee om een kunstwerk te maken met een psychosegevoelige persoon?

Willem: ‘Ik voel veel erbarmen voor mensen die minder verwend zijn door het leven. Het maakt me gelukkig om een dolende ziel te helpen. Ik ben zelf een gelukzak, ik wijd mijn hele leven aan nutteloze dingen. Aan mijn kunstwerken kun je niet eens je jas hangen. Maar het is van kapitaal belang om je verbeeldingswereld te exploreren. Het is de taak van een kunstenaar om mensen daarbij een duwtje in de rug te geven.’

Peter: ‘Toen we elkaar de eerste keer ontmoetten, leek het alsof ik Willem al jaren kende. We konden goed met elkaar praten.’

Willem: ‘Van het ene contact kwam het andere en plots sta je samen in het atelier een steen te kappen.’

Peter, was het niet intimiderend om samen te werken met een creatieve duizendpoot als Willem?

Peter: ‘Psychosegevoelige mensen zijn zelf ook creatief. Tijdens een psychose voelde ik de drang om mijn waanbeelden om te zetten in een kunstwerk. Ooit maakte ik een groot beeld uit bouwmaterialen. Ik had

in de bouw gezeten en met steen gewerkt, ik voelde me aangetrokken tot het beeldhouwen. Ik was bijzonder blij dat ik met Willem mocht samenwerken.’

Willem: ‘In het atelier zag ik direct dat Peter wist hoe hij een hamer moest hanteren.’

Peter: ‘En toch had ik wat schrik om de steen te lijf te gaan.’

Hoe bepaalden jullie hoe het kunstwerk eruit zou zien?

Willem: ‘Denk er niet te veel over na, jeun je (heb plezier, nvdr.) met de steen. Laat het gebeuren.

Het kan alle kanten uitgaan. Het belangrijkste is dat je de verbeelding de vrije loop laat.’

Peter: ‘Ik heb er iets van mezelf in gelegd. Ik heb de psychotische houding in de steen geuit. Ik zie het als mijn psychotische hersenkronkel.’

Willem: ‘Je moet opletten dat je niet verstrikt raakt in te veel uitleg. Ik heb altijd de commentaar op mijn werk geschuwd. Mensen willen al te vaak dat iets herkenbaar is, dat het nuttig is, dat het iets betekent. Je hoeft er geen diepere zin in te zoeken. Leg er jullie ziel in, zeiden de mensen van het productiehuis. Nee, zeg ik: gewoon plezier maken.’

Hoe hebben jullie het werk verdeeld?

Peter: ‘Willem leerde me voeling te krijgen met de hamer en de beitel. Hij stelde me gerust.’

Willem: ‘Ik gaf goede raad, toonde hem hoe hij de verschillende beitels moest gebruiken.’

Peter: ‘Willem heeft me enkele beitels geschonken. Hij leerde me ook ze te slijpen.’

Willem: ‘Als er jonge gasten komen loeren hoe ik mijn beeldhouwwerken maak, dan leg ik hen de elementaire dingen uit. Hoe je een beitel slijpt, dat leren ze niet op school.’

Hoe kijken jullie terug op de samenwerking?

Peter: ‘Het was een hele mooie en rijke ervaring.

Ik koester de momenten die we samen hebben doorgebracht.’

Willem: ‘Onze tijd samen was kort maar intens.

Er zitten veel bochten in onze levensweg, bij ons allebei.’

Peter: ‘Ik ben trots op wat we gecreëerd hebben.’

Gek en Geniaal loopt tot 20 december op Canvas.

Acht psychosegevoelige mensen gaan de uitdaging aan om een kunstwerk te maken met een gerenommeerde kunstenaar of artiest.

Willem Vermandere: ‘We hebben gewoon plezier gemaakt.’