cm.be 20 september

Zelf gezondh eid teste n?

8

Julie:

13

Herbruikbare luiers

Julie: ‘Geen twee vuilniszakken per week’ Dringende thuiszorg

4

‘Vrijdag gebeld, zaterdag een bed’

10

Medicatie bij ADHD? ‘Ga niet over een nacht ijs’

14

Nieuws uit jouw regio

CM.BE VERSCHIJNT TWEEMAAL PER MAAND | JAARGANG 49 | NR 18 | 20 SEPTEMBER 2017 | AFGIFTEKANTOOR BRUSSEL | P005000

2

[ de kijk van ]

M

ar

tine

[ kortgeknipt ]

Een queeste

Wat gaat er om in een dementerend hoofd? Welk gevoel bekruipt je als je in huis de koelkast of het toilet niet meer vindt? Een dementiesimulator in Nederland laat het je gewaar worden. Eenvoudige taken niet meer kunnen uitvoeren, is lastig. Dat mensen op een feestje ineens niet meer tegen maar over jou gaan praten, hakt er veel dieper in. Soms word je toch aangesproken, als een kind. En het gebeurt dat er ineens iemand kwaad reageert zonder dat je begrijpt waarom.

Angstaanjagend wat er zich afspeelt als je geest niet meer helder is. Wat je vroeger deed op automatische piloot, wordt een queeste. Je dierbaren veranderen in vreemden. Taal vervaagt. En de samenleving benadert je anders.

Want alle regels lap je ongewild aan je laars.

Niet vanzelfsprekend voor de mantelzorgers om sociale contacten te onderhouden. Ze hebben er nochtans deugd aan. Openheid helpt het isolement doorbreken. Dementie niet verdoezelen. Maar durven vertellen wat er aan de hand is. Eerlijk en met respect. Werelddag Dementie op 21 september draagt daartoe bij.

Wat als er gaten vallen in mijn geheugen en black-outs de overhand krijgen? Hoe wordt er dan gereageerd? Onvoorspelbaar. Zoals de ziekte zelf.

brooddoos

XL

Dit najaar pakt Te Gek!? weer uit met een theatertournee ‘Open Geest XL’. De tournee wil psychische problemen bespreekbaar te maken.

Rick de Leeuw en Annelies Brosens van Laïs brachten eerder al de theatervoorstelling ‘Open Geest’ in verschillende psychiatrische centra. Dit jaar krijgen zij gezelschap van onder meer Guy Swinnen, Christophe Vekeman en Jan Hautekiet. ‘Open Geest XL’ verruimt de blik.

Een op de vier Belgen krijgt in de loop van zijn leven met psychische problemen te maken. Overkomt het niet onszelf, dan wel onze kinderen, onze ouders, onze vrienden, onze buren. In Open Geest XL wordt er eerlijk over gesproken. De voorstellingen lopen tot eind december. De speellijst vind je op de website.

Wil je kans maken op een gratis ticket, speel dan mee met zoek en win op pag. 12.

Door te variëren en tegelijk te verrassen. Zo hou je de brooddoos van je kroost gezond en aantrekkelijk.

Neem brood als basis. Volkorenbrood krijgt de voorkeur maar wissel gerust eens af. Als verrassingseffect kun je de boterhammen in verschillende vormen snijden. De ene dag in driehoekjes, de andere dag maak je er met een omgekeerd glas cirkels van. En in plaats van de boterham gewoon toe te vouwen, kun je hem oprollen in een kleurrijke servet met een strikje errond.

Varieer in het beleg. Al eens een paar schijfjes mozarella of een sneetje gerookte zalm geprobeerd? Voeg een blaadje sla, stukjes tomaat of geraspte worteltjes toe. Dat is gezond en fleurt de boterham op. Je kunt ook gesneden banaan of aardbeien introduceren als beleg. Enkele kaasblokjes als aperitiefhapje en een stuk fruit als dessert geven de lunch zelfs een feestelijk tintje.

www.tegek.be

Martine Creve, redacteur CM.be www.cm.be/brooddoos

De Alzheimer Code

Ik ben er ten stelligste over aan het nadenken om offline te gaan. Mijn broer is niet op Facebook en hij is veel vrijer.

Mensen met dementie respecteren en hun mantelzorgers een hart onder de riem steken. Dat is de boodschap van de Alzheimer Code.

Jeroen Meus in Touché op Radio 1

Levenskwaliteit na kankerbehandeling

Aandacht voor kinderwens

Kom op Tegen Kanker (KOTK) zet zich hard in om de levenskwaliteit van kankerpatiënten na hun behandeling te verbeteren.

Een onvervulde kinderwens raakt mensen zeer diep.

Door schaamte of schuldgevoel durven zij er vaak niet over te praten. De organisatie Kinderwens Vlaanderen biedt ondersteuning. Wensouders en hun omgeving vinden een luisterend oor in de Kinderwenshuizen. Zij krijgen er psychosociale begeleiding en informatie. Niet alleen wensouders die problemen ondervinden om zwanger te worden of te maken kregen met een zwangerschapsverlies, kunnen er terecht. In de Kinderwenshuizen kun je alle vragen stellen over zwanger worden. In elke Vlaamse provincie is er minstens een.

339 202 mensen overleefden de voorbije tien jaar in België kanker.

Maar ze krijgen wel af te rekenen met vaak zware gevolgen. Dat blijkt uit een onderzoek van KOTK. De vereniging vroeg aan mensen die kanker overleefden om hun positieve en negatieve ervaringen te delen. Vermoeidheid, pijn, vruchtbaarheidsproblemen, incontinentie, concentratie- en geheugenproblemen en angst om te hervallen, zijn veel gehoorde klachten. De patiënten waren vaak niet geïnformeerd over de langetermijneffecten van hun behandeling. Ze merkten ook op dat artsen wel controleren of de kanker al dan niet terugkeert. Maar peilen naar de levenskwaliteit van de patiënt doen ze zelden.

KOTK werkt samen met patiënten en zorgverleners om dit te veranderen.

Hoe gaat het met u?

Stefan Dewickere

Ze vertrok met de fiets om haar zus te bezoeken twee straten verder. Mijn groottante deed het vaak. Het hield haar in beweging. Stil zitten was niet aan haar besteed. Maar die namiddag raakte ze het spoor bijster. Beginnende alzheimer deed haar van de weg afdwalen. Het huis van haar zus kwam maar niet in zicht. Dus bleef ze fietsen, tot het donker werd. Toen stopte ze. Ontredderd. Niet in staat om uit te leggen wat er scheelde.

Wel goed opgevangen door mensen uit de buurt.

Open Geest

Nieuwsgierig naar

3

www.kinderwensvlaanderen.be

Redactie cm.be: Haachtsesteenweg 579 | 1030 Brussel | tel. 02 246 41 11 | e-mail: persdienst@cm.be Redactie: Dieter Herregodts, hoofdredacteur | Martine Creve | Bram Dehouck | Rosine Pittevils | Sarah Vandoorne | Anneleen Vermeire | Michiel Verplancke | Eric De Maegd (administratie) Webredactie: Marc Helin Lay-out: Bart Gevaert Verantwoordelijke uitgever (nationale pagina’s): Luc Van Gorp | Haachtsesteenweg 579 | 1030 Brussel Jaarabonnement cm.be: storting van 13 euro op rek.nr. 000-0079000-42 | Mutualistische Edities, Landsbond Christelijke Mutualiteiten | Haachtsesteenweg 579 | 1030 Brussel (met vermelding ‘cm.be’) Druk en verzending: Coldset Printing Partners | A. Gossetlaan 30 | 1702 Groot-Bijgaarden Lid VUKPP cm.be is ondertekenaar van de Milieubeleidsovereenkomst Papier Vlaanderen en steunt de inspanningen van de Vlaamse regering i.v.m. papierrecuperatie Contactgegevens CM: www.cm.be of zie p.15 Foto cover: Guy Puttemans

Almaar meer mensen krijgen met dementie te maken. Met tentoonstellingen, theater, films en lezingen wil de Alzheimer Code meer openheid creëren rond dementie. Dit sociaal-cultureel project maakt dementie bespreekbaar.

Initiatiefnemers zijn de Alzheimer Liga Vlaanderen en het Expertisecentrum Dementie

Vlaanderen. Tot 30 november zetten zij in samenwerking met tal van organisaties in meer dan 60 steden en gemeenten activiteiten op.

Ook CM steunt het project. Ze organiseert praatcafés over onder meer veilig wonen voor mensen met dementie, verteltheater, panelgesprekken en een filmvoorstelling ‘Still Alice’ met nabespreking.

www.alzheimercode.be

‘Creatief in eigen naaiatelier’

Hulp vragen met

kraamkaartjes

artjes Kraamka ZEK ER DIE JE N ZUL LEN BEV ALLE

De Kraamkaartjes van Kind en Gezin maken het kersverse ouders gemakkelijker om hulp te vragen in de eerste weken na de geboorte.

Met een baby in het gezin is het vaak hectisch. Het is voor ouders zoeken hoe ze alles het best organiseren. Toch vragen ze weinig hulp. Want dan lijkt het alsof ze het ouderschap niet aankunnen. Familie en vrienden willen maar al te graag een handje toesteken. Ze willen zich evenwel niet opdringen. Met de Kraamkaartjes brengt Kind en Gezin het gesprek op gang. Familie en vrienden kunnen kaartjes over boodschappen doen, helpen bij de was of een maaltijd bereiden aan de ouders cadeau geven.

Ouders kunnen de kaartjes ook zelf uitdelen. Het is een originele manier van hulp aanbieden en vragen. Met de Kraamkaartjes wil Kind en Gezin er tegelijk op wijzen dat perfect ouderschap niet bestaat. Het loopt nergens allemaal van een leien dakje.

Een baby in huis? je handen mee vol.

Daar heb je zeker vragen best ok.

En daarom is hulp je vrienden en familie zelfs: Meer r. helpen je met plezie es.

Vandaar deze kaartj

Er is altijd wat te doen, wel in of in het gr huis oen.

www.kindengezin.be

‘Ik ben dolgelukkig want ik kan mijn levensdroom realiseren’, vertrouwt Rita Cauwels (54) uit De Pinte ons toe. ‘Ik ben gestart met een naaiatelier Retou’chez Rita. Ik wilde dit al heel lang doen, maar om familiale en financiële redenen heb ik mijn wens uitgesteld. Toen vlak bij het Sint-Pietersstation in Gent een sociaal project werd uitgebouwd, kon ik daarin meewerken. Ik besloot mijn kans te wagen.’ jij lekker rust,

Terwijl maak ik voor jou iets wat je zeker lust.

‘Het is een uitdaging waar ik met veel enthousiasme aan begin. In mijn atelier kunnen mensen hun herstelwerk afgeven en ophalen. Maar ze mogen ook zelf een zoom komen inleggen of een rits vervangen. Ik zit hier tussen de studenten. Zij willen het misschien zelf proberen en kunnen hier een naaimachine gebruiken. Ik geef ook workshops. Deze zomer ben ik ingeschakeld op naaikampen. Kinderen tussen 9 en 14 kwamen hier om te leren naaien. Hun resultaten mochten gezien worden.’

‘In dit atelier kan ik al mijn creativiteit kwijt.

Afwachten of het zal lukken. Het wordt een spannend jaar. Zoveel is zeker.’

5

[ uitgelicht ] dringend thuiszorg nodig?

‘Vrijdag gebeld,

[ de voorzet ]

zaterdag een bed’

Wat als je mantelzorger plots wegvalt? Of als je sneller het ziekenhuis verlaat dan verwacht, maar wel nog thuiszorg nodig hebt? Dan kun je vanaf nu een beroep doen op de Organisator Dringende Thuiszorg, een nieuwe dienstverlening van CM. ‘Vrijdag belden we, zaterdag stond er een ziekenhuisbed in de woonkamer’, zegt Anny De Wilde. > TEKST: MICHIEL VERPLANCKE > FOTO’S: LIEVEN VAN ASSCHE

Ziekenhuisbed gevraagd ‘Door een ongeluk na een boottochtje belandde ik in het ziekenhuis’, vertelt Anny (72). ‘Het ging allemaal heel snel. Pas vrijdag dachten we eraan om een ziekenhuisbed te regelen. We

kwamen terecht bij de Organisator Dringende Thuiszorg. De volgende dag stond het bed al in onze woonkamer. Ik weet niet wat ik had moeten doen als het bed er pas maandag was.’

‘Ik wilde uit de boot stappen, maar mijn been bleef hangen aan de rand van de boot’, legt Anny uit. ‘Een hele snee erin. Omdat ik bloedverdunners neem, bloedde de wonde hevig.

Gelukkig zat er toevallig een dokter op een terras dichtbij. We zijn direct naar de spoeddienst getrokken.’

Anny bleef enkele nachten in het ziekenhuis om verzorgd te worden. Toen haar zoon belde om thuisverpleging en een ziekenhuisbed te voorzien, kreeg hij te horen dat het bed normaal pas maandag geleverd kon worden. ‘Maar ik ging zaterdag al naar huis’, zegt Anny. ‘Dankzij een telefoontje naar de Organisator Dringende Thuiszorg kwam het in orde. Het bed zou op tijd geleverd worden.’

‘Het is een grote hulp, dat bed’, zegt Anny. ‘De thuisverpleging kan goed mijn been verzorgen, en zelf hoef ik geen trappen meer te beklimmen.’

Met een telefoontje naar de Organisator Dringende Thuiszorg was ik geholpen.

Anny De Wilde

De cijfers en tabellen vliegen ons de jongste dagen opnieuw om de oren. Ook in de gezondheidszorg wordt deze tijd van het jaar de rekening gemaakt. En op het einde van de rit moet die kloppen. In al die rekenwoede dreigen we echter de echte uitdaging opnieuw uit het oog te verliezen: welke gezondheidszorg willen we eigenlijk?

De Organisator Dringende Thuiszorg is een nieuwe, gratis dienstverlening die CM dit jaar lanceert. De dienst engageert zich om op korte tijd thuiszorg op maat te organiseren. Zo krijgt de zorgbehoevende zijn rust zonder zich zorgen te maken over allerlei organisatorische vragen. Om genoeg hulp te kunnen bieden werkt de Organisator Dringende Thuiszorg samen met diensten voor

verpleegkundige zorg, diensten voor gezinszorg, leveranciers van (warme) maaltijden en leveranciers van thuiszorgmaterialen en -hulpmiddelen.

Je kunt terecht bij de Organisator Dringende Thuiszorg als … ◆ je dringende thuiszorg nodig hebt. ◆ je eigen sociale netwerk onvoldoende ondersteuning kan bieden. ◆ je het probleem niet kon voorzien of je had

geen tijd om zelf een oplossing te vinden. ◆ je behoefte hebt aan een basisdienstverlening binnen de thuiszorg (een vorm van gezinszorg, opvang, (warme) maaltijd, thuiszorghulpmiddelen en/of verpleegkundige zorg in combinatie met een andere vorm van thuiszorg).

In jouw regio kun je terecht op het nummer: 03 221 95 95 www.cm.be/dringendethuiszorg

De eerste ramingen voor het budget gezondheidszorg spreken over een tekort van 290 miljoen euro. Vooral in de geneesmiddelensector wordt er veel meer uitgegeven dan voorzien. De komende weken onderhandelen mutualiteiten en zorgverstrekkers over maatregelen om het budget in evenwicht te krijgen. Als iedereen zijn verantwoordelijkheid opneemt, moet dat lukken zonder de patiënt te raken.

Huisarts Frederik Van Acker: ‘Handig dat er een dienst bestaat die snel hulp voorstelt en ook organiseert.’

Gezondheid gaat over

De vooruitzichten op korte termijn momensen. En mensen laten gen dan wel gunstig zijn, toch blijf ik met zich niet vatten in cijfers een wrang gevoel achter. Want het is jaar na jaar hetzelfde liedje. Er is een tekort. en tabellen.

Er worden maatregelen genomen om de rekening te doen kloppen en we kunnen weer een jaar verder. Op die manier blijven we rondjes draaien.

Omdat sommige partijen het fundamentele debat uit de weg blijven gaan.

Warme maaltijden aan huis Na een routineoperatie aan de galblaas traden er complicaties op bij Georges (69). Eén operatie werden er drie. Na een tijdje in het ziekenhuis vroeg Georges om naar huis te gaan. Dat mocht van zijn zorgverleners in het ziekenhuis.

‘Toen hij thuiskwam, besefte Georges dat hij nog moeilijk voor zichzelf kon zorgen’, legt zijn huisarts Frederik Van Acker uit. ‘Hij was erg vermoeid. De operaties hadden hun tol geëist.

Bovendien heeft hij geen familie meer en woont hij afgelegen.’

Frederik Van Acker belde naar CM. Via het contactcenter kwam hij bij de Organisator Dringende Thuiszorg. ‘De dame die ik aan de lijn kreeg, werkte erg nauwkeurig’, bevestigt hij. ‘Zelf had ik enkel aan gezinszorg gedacht, maar zij stelde ook andere dingen voor. Warme maaltijden waren niet bij mij opgekomen.’

Anny De Wilde: ‘Dankzij mijn ziekenhuisbed hoef ik geen trappen te beklimmen.’

Organisator Dringende Thuiszorg

De rekening van de gezondheidszorg

Zo lang kon Anny niet wachten, want stappen was een probleem, de trap opgeraken onmogelijk. Sinds een herseninfarct, zo’n 35 jaar geleden, is de linkerkant van haar lichaam gedeeltelijk verlamd. Ze kan moeilijk haar linkerbeen opheffen. Toen Anny na een boottocht op de kade wilde stappen, zorgde dat been weer voor problemen.

De Organisator Dringende Thuiszorg belde daarna naar Georges om de mogelijkheden te bespreken. Hij vroeg zelf ook om een persoonlijk alarm. Vanaf de volgende dag kon Georges rekenen op thuisverpleging en dagelijkse warme maaltijden. Na het weekend installeerden ze het persoonlijk alarm en nam gezinszorg zijn huishoudelijke lasten over.

‘Het is handig dat er een dienst bestaat die snel alle mogelijke hulp kan voorstellen en die hulp dan ook kan organiseren’, zegt Frederik Van Acker. ‘Zo kan ik meer tijd vrij maken voor mijn patiënten. En Georges is blij dat hij na zo’n zware periode toch zonder veel zorgen thuis kan blijven.’

Stefan Dewickere

4

Dat debat gaat namelijk niet over cijfers en tabellen, maar over de gezondheidszorg zelf. Die is fundamenteel veranderd. Gezondheid gaat vandaag over veel meer dan ziek zijn en genezen. Gezondheid gaat over kwaliteit van leven, over het leven de moeite waard vinden, over je goed in je vel voelen, over zingeving. Niet voor niets is CM de jongste jaren geëvolueerd van ziekenfonds naar gezondheidsfonds.

Over gezondheid moeten we samen het debat durven aangaan. Wij roepen dan ook alle betrokken partners op om hun verantwoordelijkheid op te nemen en mee die langetermijnvisie op gezondheidszorg uit te tekenen. Liever vandaag dan morgen.

Willen we echt het verschil maken, dan moeten we de mens centraal stellen. Want gezondheid gaat over mensen. En mensen laten zich niet vatten in cijfers en tabellen.

Luc Van Gorp, Voorzitter CM

7

[ goed in mijn vel ] wassen, spoelen en drogen

In goede handen

roene Ter G te Poor

met

Onze handen reizen van deurklink naar deurklink en van toiletbril naar boterham. Elke keer nemen ze wat microben mee. Ook microben waar we ziek van kunnen worden. ‘Handen wassen is de beste, en gemakkelijkste, manier om infecties te voorkomen’, zegt professor Anne Simon, microbiologe in het universitair ziekenhuis Saint-Luc.

Desinfecterende zeep is thuis nergens voor nodig.

Professor Anne Simon

> FOTO: GUY PUTTEMANS

1

2

Welke zeep werkt het beste?

‘In het dagelijkse leven volstaan water en zeep. Gebruik bij voorkeur vloeibare zeep. Onder een vast zeepblokje vormt er zich al gauw een plasje water.

Gecombineerd met een zachte kamertempera-

4 PERSONEN 500 g kippengehakt • 10 g kippenkruiden • 4 dl groentebouillon • 200 g quinoa • 600 g verse jonge bladspinazie • 10 g olijfolie • 200 g erwtjes • ½ bosje lenteuitjes • peper • zout

vingers. Vergeet zeker je duim niet. Was ook de rug van je handen en onder je nagels. Spoel daarna je handen goed af, zodat er geen zeepresten of microben achterblijven. Overgebleven zeepresten kunnen na een tijdje irriteren. Draai op openbare plaatsen de kraan dicht met een wegwerpdoekje. Het beste is natuurlijk een kraan die automatisch uitgaat.’

> TEKST: MICHIEL VERPLANCKE

Waarom handen wassen?

Anne Simon: ‘Via onze handen vervoeren we miljoenen microben. Daar zitten natuurlijk ook ziekteverwekkers bij.

Daarom is het belangrijk om je handen voldoende en degelijk te wassen. Doe je dat niet, dan kun je zelf een infectie oplopen of bijvoorbeeld griep overdragen op anderen. Dat kan door direct contact, zoals iemand de hand schudden, maar ook door indirect contact, zoals een besmette deurklink. Wil je jezelf en anderen niet opzadelen met diarree, verkoudheid of een ontsteking aan het oogvlies, was dan tijdig je handen.’

Kippenballetjes met quinoa en spinazie

verwarm de oven voor op 180 °C • meng het kippengehakt met de kippenkruiden • vorm balletjes en leg ze op een met bakpapier beklede bakplaat • bak in 10 minuten gaar in de oven • spoel de quinoa met koud water • breng de groentebouillon aan de kook en doe er quinoa bij • laat 15 minuten koken • haal van het vuur en laat 5 minuten rusten • maak de spinazie schoon en stoof hem kort aan in olijfolie • blancheer de erwtjes kort in kokend water • maak de lente-uitjes schoon en snijd ze in ringen • meng de quinoa met de erwtjes en de lente-uitjes • breng op smaak met peper en zout • serveer met de kippenballetjes

6

Professor Anne Simon: ‘Was met vloeibare zeep in de plaats van een zeepblokje.’ tuur vormt dat de perfecte thuis voor allerlei microben.’

‘Desinfecterende zeep is thuis nergens voor nodig. Met die zeep moet je minstens 30 seconden lang je handen wassen, anders heeft die

geen effect. 30 seconden is langer dan je denkt. Dat doet toch niemand. Er mogen trouwens ook wel wat microben aanwezig zijn. Zo bouw je je broodnodige weerstand op.

Desinfecterende zeep kan bovendien irritaties veroorzaken.’

Skivakantie naar Kranjska Gora in Slovenië Tijdens de krokusvakantie van 2018 kan je gaan skiën en genieten in het nieuwe partner-hotel van Intersoc: hotel Alpina in Kranjska Gora. Dit dorpje ligt vlakbij de grens met Oostenrijk en Italië en is bovendien het meest bekende skigebied van Slovenië. Zowel ervaren als beginnende skiërs kunnen zich uitleven op deze pistes.

Je verblijft er in volpension in hotel Alpina dat gelegen is op de piste.

Gemakkelijker kan het niet! Je kan je bovendien in alle comfort naar Slovenië laten rijden in de nachtbus van Intersoc.

Prijs en periode: Van 10 tot 17 februari 2018 betaal je 651 euro in volpension voor volwassenen. De toeslag voor een eenpersoonskamer bedraagt 112 euro. De toeslag voor de nachtbus bedraagt 209 euro. De prijzen voor kinderen kan je terugvinden op onze website.

... samen nieuwe bestemmingen ontdekken

Meer informatie via www.intersoc.be en 070 233 119.

3

Is handalcohol beter dan zeep?

‘In het ziekenhuis, waar veel ziektekiemen zijn, gebruiken we handalcohol. Dat is een efficiënte en snelle manier om alle microben op je handen te doden. Maar bij jou thuis hoef je niet zo ver te gaan. Handalcohol is duurder en kan een geïrriteerde huid opleveren bij veelvoudig gebruik.’

4

Heb je eigenlijk wel water nodig?

‘Het is belangrijk om je handen goed af te spoelen, nadat je ze gewassen hebt. Zo verwijder je zeepresten en de microben die op je handen zaten.’

‘Als je weet dat je ergens naartoe gaat waar geen stromend water is, kan een verfrissend doekje dienst doen als alternatief. Handalcohol kun je ook een keer gebruiken. De temperatuur van het water maakt helemaal niets uit voor de hygiëne. Lauw water geniet de voorkeur om irritatie te voorkomen.’

Waarmee droog ik mijn handen af?

‘Thuis kun je je handen gewoon afdrogen met een propere handdoek, of een handdoek die alleen jij gebruikt en regelmatig wast. In openbare plaatsen is een droogblazer een prima oplossing, maar blijf er lang genoeg staan.

Anders blijven je handen nat, en trek je weer microben aan. Ook wegwerpdoekjes zijn goed voor de hygiëne.’

7

Wanneer was je zeker je handen?

‘Wandel voor elke maaltijd altijd eerst naar de gootsteen, zeker als je zelf eten bereidt.’

‘Was ook even je handen nadat je je neus gesnoten hebt, of in je handen geniest of gehoest hebt. Daarbij komen allerlei microben vrij die je riskeert door te geven.

Hetzelfde geldt natuurlijk na een toiletbezoek.’

‘Bezoek je een familielid in het ziekenhuis, was dan ook je handen voor en na het contact met de patiënt en zijn onmiddellijke omgeving. Een goede handhygiëne is van tel om de overdracht van microben tegen te gaan en zorginfecties te voorkomen.’

5

Hoe moet je nu je handen wassen?

‘Bevochtig je handen met water en neem wat vloeibare zeep. Wrijf je handpalmen goed tegen elkaar en was ook tussen je

www.ubentingoedehanden.be

Gerecht zonder toegevoegde suiker van Koen Strubbe, docent aan de school Ter Groene Poorte.

Chris Ward

[ smakelijk ]

Lennert Deprettere

6

9

[ even buiten strijd ] zelftesten in de apotheek

Diagnose uit

[ de huisdokter ] overgeven

een doosje

Ben je allergisch? Heb je een te hoge cholesterol? Ben je glutenintolerant?

Sinds kort kun je het zelf onderzoeken. Je koopt een zelftest in de apotheek en na enkele minuten zie je het resultaat. Je hebt er geen voorschrift voor nodig. Maar wacht nog even voor je naar de apotheek holt. > TEKST: BRAM DEHOUCK

Glutenintolerantie

Cholesterol

Wat meet de test?

Bij glutenintolerantie (coeliakie) maakt je lichaam antistoffen aan. De test meet deze antistoffen.

Wat meet de test?

De test meet het totale cholesterolgehalte in je bloed. Hij maakt geen onderscheid tussen de verschillende soorten cholesterol.

Hoe werkt het?

Je prikt in je vinger en drukt tot er een druppel bloed uitkomt. Vervolgens houd je een opnamebuisje in de druppel bloed tot het buisje volledig gevuld is. Daarna stop je het opnamebuisje in een flacon met verdunningsvloeistof en moet je schudden.

Ten slotte zuig je met een pipet vloeistof op en laat je 5 druppels vallen op een testhouder. Je kunt het resultaat aflezen na exact 10 minuten.

> ILLUSTRATIE: RUTGER VAN PARYS

Het aanbod aan zelftesten is groot en zal vermoedelijk alleen maar groeien. ‘Dankzij de testen spoor je zelf een gezondheidsprobleem op’, zegt CMpreventiedokter Elise Rummens. ‘Of bij een chronische ziekte kun je thuis je waarden opvolgen.

Mogelijk wordt een behandeling sneller gestart of ben je gerustgesteld als je een normaal testresultaat bekomt.’

Elise: ‘Wat een ingewikkelde procedure om tot een resultaat te komen. Het is niet voor iedereen mogelijk om die goed uit te voeren. Ben je volgens de test glutenintolerant? Start dan zeker niet zelf een glutenvrij dieet op, maar raadpleeg een arts om de diagnose te bevestigen. Geeft de test een normaal resultaat, maar kamp je toch met aanhoudende maag- en darmklachten zoals een opgeblazen gevoel of diarree? Raadpleeg dan ook een arts.’

Toch zitten er ook enkele addertjes onder het gras.

‘Bij een afwijkend resultaat is het bijna altijd nodig om advies te vragen aan een arts. Hij zal opnieuw een gelijkaardig onderzoek uitvoeren. Is het dan een meerwaarde om zelf eerst een test te kopen?’

Hoe meer testen er zijn, hoe meer je in de verleiding kunt komen om ze te gebruiken. ‘Laat je niet door je angst leiden. Begin jezelf niet op van alles te testen.

Heb je vragen over bepaalde ziekten of heb je klachten? Raadpleeg dan je arts. Hij zal samen met jou bekijken of er onderzoeken nodig zijn.’ CM.be bekijkt drie testen van dichtbij.

Urineweginfecties Wat meet de test?

De test meet de aanwezigheid van witte bloedcellen, nitriet en eiwitten in de urine.

Hoe werkt het? ’s Morgens vang je urine op in een proper potje. Je dompelt de teststrip 2 seconden onder in de urine. Vervolgens leg je de teststrip op de aluminium verpakking. Na 60 seconden lees je het resultaat af. Twee minuten later is het resultaat niet meer betrouwbaar.

Elise: ‘Er worden drie factoren gemeten. De test is afwijkend zodra een van de drie factoren een afwijkend resultaat geeft. Afhankelijk van de factor is er echter tussen 8 en 12 % kans dat de test onterecht een normaal resultaat geeft. Hierbij is dus ook omkadering nodig. De apotheker kan bij de aflevering van een zelftest al heel wat nuttige informatie geven. We denken daarbij aan wat de test precies meet, wat het resultaat je leert, hoe je de test uitvoert en wanneer je het best een arts raadpleegt.’

Hoe werkt het?

Er zijn twee tests die ongeveer gelijkaardig werken. Je prikt in je vinger en laat een grote druppel bloed zorgvuldig op een testplaatje vallen. Na enige tijd wachten heb je 20 tot 30 seconden om met een kleurcode de juiste cholesterolwaarde af te lezen.

Elise: ‘Deze test maakt je niet veel wijzer. Er bestaat namelijk goede en slechte cholesterol, maar de test gooit ze op een hoop. Je kan je dus vragen stellen bij het nut ervan. Bij een afwijkend resultaat ga je het best langs bij je huisarts. Je arts zal bloed afnemen en een nauwkeurige analyse maken of je een verhoogd risico hebt op hart- en vaatziekten.

Hij houdt ook rekening met andere risicofactoren. Als de zelftest een goed resultaat geeft, blijft het van belang een gezonde levensstijl aan te houden. Bovendien heb je dan geen zicht op andere risicofactoren.’

Tips bij zelftesten  Overleg met de apotheker wat de test je zal leren. Is het wel zinvol om de test te kopen?  Denk goed na over wat je met het resultaat van de test gaat doen.  Vraag uitleg over hoe je de test moet uitvoeren en lees aandachtig de bijsluiter.  Vraag hulp aan iemand bij de uitvoering van de test als je zelf twijfelt.  Zorg dat je bij iemand terecht kunt als je angst of vragen hebt bij een afwijkend resultaat.

Wanneer wordt braken zorgwekkend?

Met de hand voor de mond naar het toilet spurten omdat je maaginhoud weer naar boven komt: fijn is het allerminst. Gelukkig is braken meestal vrij onschuldig en hoef je er je huisarts niet voor te raadplegen.

Wat is braken?

Braken betekent dat de inhoud van je maag plots weer uit je mond naar buiten komt.

Je buikspieren en middenrif trekken samen en je maag wordt geforceerd geledigd, zonder dat je dit kunt tegenhouden. Voor je braakt, voel je je meestal misselijk of beroerd. Na het braken voel je je vaak opgelucht, omdat je maag en darmen erdoor tot rust komen.

Waarom geef je over?

Braken kan verschillende oorzaken hebben. Vaak vormt braken een symptoom van een maag- of darminfectie. Aan het begin van een zwangerschap braak je wel vaker door hormoonveranderingen. Stress, migraine, een hersenschudding, een zonnesteek, evenwichtsstoornissen, reisziekte of te veel alcohol kunnen ook aan de basis liggen.

Wat kun je zelf tegen braken doen?

Vaak hoef je niet op te treden bij braken. Het stopt meestal vanzelf en het kalmeert je maag en darmen. Houd wel je vochtopname op peil als je gebraakt hebt. Je verliest namelijk veel vocht, waardoor je lichaam kan uitdrogen. Dat kan gevaarlijk zijn. Nadat je meermaals hebt overgegeven, drink je dus extra veel om dat te compenseren: om de 5 à 10 minuten een slokje water wordt aangeraden.

Wanneer ga je wel naar de huisarts?

In veel gevallen is de oorzaak van braken vrij banaal. Een doktersbezoek is in de meeste gevallen pas aangewezen als de klachten na 24 uur nog niet minderen. Wel bezoek je onmiddellijk de huisarts als je niet enkel braakt, maar ook hevige buikpijn hebt, verward bent of bijna flauwvalt. Als er bloed in je braaksel zit of als je overgeeft na een val, contacteer je ook meteen een arts. Als je na het braken een dag niet meer plast, is dat ook een reden om naar de huisarts te gaan. Bij kinderen jonger dan twee jaar geldt dit al na een halve dag zonder plassen. Als je kind niet wil drinken of het ook diarree en koorts heeft, raadpleeg je ook meteen een arts.

Michiel Callens, preventie-arts CM

www.cm.be/dehuisdokter

Stefan Dewickere

8

11

[ sterker met steun ] medicatie op de rooster

‘ADHD is altijd

[ helpende handen ]

een zoektocht’

In totaal 32 000 kinderen en jongeren kregen vorig jaar in België medicatie voor de behandeling van ADHD terugbetaald, zo blijkt uit een studie van CM. Voor ouders blijft het een moeilijke keuze om hun kinderen al dan niet methylfenidaat, beter bekend onder de namen Rilatine of Equasym, te geven. Twee ouders van kinderen met ADHD gaan in dialoog.

‘Elk kind reageert anders op methylfenidaat en niet iedereen met ADHD heeft de medicatie nodig’, zegt Ria Van Den Heuvel, directeur van centrum ZitStil.

‘Het is belangrijk dat huisartsen geen methylfenidaat voorschrijven en al zeker niet voor een diagnose gesteld is.

Een huisarts moet doorverwijzen naar een kinderpsychiater die de jongeren goed kan begeleiden. Die onderzoekt, stelt de diagnose en schrijft eventuele medicatie voor.’

> FOTO’S: THOMAS LEGRÈVE, LIEVEN VAN ASSCHE

E

‘YAR ondersteunt jongeren met moeilijkheden op verschillende levensdomeinen. Ik spits me toe op YAR Wonen. Jongeren van 17 of 18 die noodgedwongen alleen moeten wonen, komen via doorverwijzing bij YAR terecht. Daarnaast bestaat er ook nog YAR Coaching.’

Vertrouwen ‘Op haar drie jaar is Anna door de jeugdrechter uit haar thuissituatie gehaald. Daarna groeide ze op in tehuizen. Op haar zeventiende kon ze zelfstandig gaan wonen. Niet simpel natuurlijk. Ze werd doorverwezen naar YAR. Toen wij gematcht werden, was ze de eerste drie ontmoetingen nog wat onwennig, maar daarna kwam ze helemaal los. We zien elkaar wekelijks. Op zo’n afspraak is geen enkel onderwerp taboe. Ze mag me alles vertellen, maar die keuze ligt bij haar. We handelen ook heel wat praktische aspecten af.

Zo ben ik samen met haar meubels gaan kopen. Dat was heel plezant.’

‘Hulpmiddel’

Daan tegen Eva: ‘In onze samenleving krijg je zoveel impulsen dat iedereen een beetje ADHD’er wordt.’

Onze zoon is geen vragende partij: door de neveneffecten staat hij er weigerachtig tegenover. Hij is daar niet goed in begeleid. Als ouder kreeg ik veel informatie, maar met mijn kind werd te weinig gepraat.’

Hoe belangrijk is die begeleiding?

Daan: ‘Heel belangrijk. Mijn ervaring bij de kinderpsychiater is erg goed: die spreekt de taal van Kas. Zonder begeleiding kun je tien jaar dezelfde pillen nemen, zonder de dosis bij te stellen. En dan stoppen, omdat het toch niet meer werkt. Ikzelf nam Rilatine vanaf mijn twaalfde, maar stopte op mijn zestiende omdat het toen beter ging. Nu neem ik, na lang zoeken onder begeleiding, een ander medicijn.’

Eva: ‘ADHD is altijd een zoektocht. Nu wordt onderzocht of Jo ook autismespectrumstoornis heeft.’

‘We mogen medicatie niet diaboliseren, maar het is niet de eerste of de gemakkelijkste oplossing’, zegt professor psychologie Stijn Vanheule (UGent). ‘Methylfenidaat geneest het probleem niet, maar is een hulpmiddel, of zoals Daan zegt: een wandelstok. Het is beter om indien mogelijk zonder te wandelen, maar dat hangt vaak af van de context. Als je het langdurig neemt, zijn er gezondheidsrisico’s, zoals groeivertraging, en kan het kind afgeremd worden in zijn ontwikkeling.’

Daan: ‘Kas is meer extravert. Het lijkt mij normaal dat die anders reageert op medicatie.’

om hem die pilletjes te geven? Maar ook: doe ik er goed aan om die net niet te geven?’

Uit onderzoek van CM blijkt dat een op de vijf kinderen na tien jaar nog steeds methylfenidaat neemt. Hoe staan jullie tegenover dat cijfer?

Daan: ‘Als je ADHD hebt, dan zal dat in mijn ogen niet meer verdwijnen. Het verbaast me dus niet dat velen medicijnen blijven nemen.

Maar de symptomen kunnen wel afnemen. Het belangrijkste is om een goede structuur te hebben. Daarom is die begeleiding zo belangrijk. Kas is drie maanden onderzocht voor hij een voorschrift kreeg.’

Eva: ‘Ik ben ook niet over een nacht ijs gegaan.

Na Jo’s eerste onderzoek heeft het 10 maanden geduurd voor hij Rilatine nam. Ik stelde me steeds de vraag: doe ik er goed aan als ouder

Wordt methylfenidaat te snel voorgeschreven?

Daan: ‘Dat weet ik niet. Ik weet wel dat het hokjesdenken is toegenomen. Dat is een ADHD’er, dat is een autist. De samenleving speelt daar een grote rol in: je krijgt continu impulsen. Zo wordt iedereen een klein beetje ADHD’er. Wordt die medicatie dan te snel voorgeschreven? Dat kan. Vind ik het nodig voor mezelf en voor mijn zoon? Jawel.’

Ook voor CM mag medicatie niet de eerste oplossing zijn.

Bekijk het standpunt van CM op www.cm.be/standpunt-adhd. * Eva en Jo zijn fictieve namen.

Doelstellingen ‘De jongeren stellen zichzelf bij het begin van het traject drie doelen. Anna wou zelfstandiger worden, ordelijker zijn en meer nee durven te zeggen. We zijn nu bijna een jaar verder, en ze heeft al sterke vorderingen gemaakt. Met de coaches komen we geregeld samen om moeilijkheden te bespreken en tips uit te wisselen. Daarnaast zijn er ook maandelijkse bijeenkomsten waar de jongeren, ondersteund door hun coaches, kennismaken met zelfstandig wonen. Vaak is het gewoon ook leuk om even samen te zijn.’

Cliché ‘Het is een cliché, maar door haar besef ik hoe goed ik het had. Zij moet rondkomen met een leefloon van 800 euro, terwijl ze studeert en werkt als jobstudente. Ik probeer een zekere afstand te bewaren, maar voel me toch betrokken. ’s Avonds denk ik vaak aan haar. Alsof het een vriendin in moeilijkheden is.’

Michiel Verplancke *Anna is een fictieve naam.

Heeft mijn uitkering invloed op berekening studietoelage?

Krijg je een uitkering voor arbeidsongeschiktheid, dan is het mogelijk dat niet je volledige gezinsinkomen meetelt om recht te hebben op een studietoelage voor je kinderen.

De start van het school- en academiejaar is voor gezinnen met kinderen een dure aangelegenheid. Inschrijvingsgeld en cursussen nemen een serieuze hap uit het budget. Misschien kom je in aanmerking voor een studietoelage? Onder meer het inkomen en de gezinssamenstelling spelen daarbij een rol.

Voor gezinnen die leven van een uitkering voor arbeidsongeschiktheid of werkloosheid telt niet het totale inkomen mee voor de berekening van de studietoelage. Als

je inkomen voor minstens 70 procent uit zo’n vergoeding bestaat, kan tot 4 320 euro forfaitair worden afgetrokken van het werkelijke gezinsinkomen. Hou daar rekening mee als je inschat of je recht hebt op een studietoelage.

Kreeg je eerder een studietoelage toegekend, dan wordt meestal automatisch onderzocht of je recht hebt op een nieuwe studietoelage. Kwam je daarvoor nog niet eerder in aanmerking, dan dien je het best zelf een aanvraag in. Elke provincie heeft een contactpunt voor ondersteuning bij de aanvraag.

Meer info: www.studietoelagen.be of bel 1700.

[ de vraag ]

Was het een moeilijke beslissing om de medicatie te gebruiken?

Daan: ‘Kas trekt zich heel hard aan wat anderen van hem vinden. In de klas functioneerde hij niet en dat knaagde aan zijn zelfbeeld. Kas is zelf vragende partij: hij wordt wat passiever, maar kan zich beter concentreren en maakt nieuwe vrienden. Voor Kas is Rilatine een eerste wandelstok.’

Eva: ‘Ook hier is het een wandelstok, maar wel de laatst mogelijke wandelstok. Ik vroeg mij af: hoe kan ik Jo ondersteunen zonder medicatie?

Sanne Martens (27) biedt op een persoonlijke manier ondersteuning aan Anna*, een 18-jarige die noodgedwongen zelfstandig woont. Ze doet dat als vrijwilligster bij YAR Vlaanderen, een coachingsprogramma om jongeren op het juiste pad te houden in hun zoektocht naar zelfstandigheid. ‘Ik zorg ervoor dat ze haar eigen weg kan vinden’, zegt Sanne.

www.zitstil.be

en van de kinderen van Daan uit Boechout en Eva* uit Lint heeft ADHD: Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Daan, die zelf ADHD heeft, had al snel een vermoeden dat zijn zoon Kas (12) dezelfde ontwikkelingsstoornis had. Eva’s zoon Jo* (10) werd gediagnosticeerd op zijn zevende.

Twee procent van alle 6- tot 18-jarigen nemen methylfenidaat, weten we uit de CM-studie.

Nemen jullie kinderen de medicatie?

Eva: ‘Jo was altijd snel afgeleid. Na zijn diagnose heeft Jo even Rilatine en andere vormen van methylfenidaat uitgeprobeerd. Dat had heel rare effecten: hij werd heel somber en teruggetrokken. Door de medicatie werd Jo wel rustiger, maar dat woog niet op tegen de nadelen. Na drie maanden zijn we ermee gestopt. Jo neemt op vandaag geen medicatie, maar ik weet niet goed wat dat in zijn puberteit zal geven.’

Daan: ‘Kas neemt Rilatine sinds het tweede leerjaar. Nu neemt hij, onder begeleiding van een kinderpsychiater, het medicijn nog steeds.

Enkel in het schooljaar, tijdens de vakanties heeft Kas thuis zijn uitlaatklep. Hij wil Rilatine niet het hele jaar doornemen uit schrik voor potentiële neveneffecten, zoals groeivertraging.’

Sanne helpt jongere in moeilijkheden

‘Doorverwijzen’

> TEKST: SARAH VAN DOORNE

Compagnie Gagarine

10

12

[ inbox ]

herbruikbare luiers als babygeschenk [ mijn CM ]

[ brief in de kijker ]

ningen om de leesbaarheid van de bijsluiter te verbeteren. Op www.fagg.be kun je bijsluiters opzoeken en in een groter lettertype printen.

Medische gegevens Tegenwoordig wordt vaak gevraagd of we onze medische gegevens willen beschikbaar stellen voor artsen. Als we daarvoor toelating geven, kunnen de specialisten dan enkel de gegevens zien die voor hen van belang zijn? Of heeft elke arts toegang tot ons volledig medisch dossier? Daar heb ik wel vragen bij.

Naam en adres bekend bij de redactie Delen van medische gegevens komt jouw gezondheid ten goede. Alleen zorgverleners die je behandelen, hebben toegang tot je gezondheidsgegevens. Je kunt zelf zorgverleners uitsluiten van inzage, tenzij je in het ziekenhuis verblijft. Zorgverleners zijn gebonden aan het beroepsgeheim. Je kunt de zorgverlener vragen om bepaalde informatie niet te delen met andere zorgverleners. Die zal dan beslissen of dit medisch verantwoord is. Je kunt steeds vragen welke zorgverlener toegang heeft tot jouw gezondheidsgegevens.

Globaal medisch dossier Aan het artikel over het globaal medisch dossier (GMD) in CM.be nr. 17 wil ik graag iets toevoegen. Als het GMD in orde is, dan kun je voor het eerste consult bij bepaalde specialisten een hogere terugbetaling krijgen. Je huisarts moet je wel een verwijsbrief meegeven.

Maar voor wie recht heeft op de regeling betalende derde geldt die hogere terugbetaling blijkbaar niet. Terwijl net die groep vaak hoge medische kosten of een lager inkomen heeft.

Kan dit worden aangepast?

Marinka Casteleyn

Incontinentie Speur je mee in cm.be naar het antwoord?

Tip Bestuur op afstand kan bekoren Oplossing

L Stuur je antwoord voor 8 oktober september naar informatieblad cm.be, Postbus 40, 1031 Brussel. Of mail het naar zoekenwin@cm.be.

Vermeld welke prijs je wenst: duoticket voor muziektheater Open Geest XL van Te Gek!? op 24 november om 20.30 uur in Overpelt of 25 november om 20 uur in Knokke-Heist (vermeld welke voorstelling je verkiest) of het boek ‘De buurjongen’ van Jan Siebelink (Henk is als kind overgeleverd aan de grillen van zijn stiefmoeder maar wordt in veiligheid gebracht door de buren), De Bezige Bij. Uit de juiste inzendingen worden vier winnaars geloot.

Antwoord opgave cm.be nr. 15 Ardennen Winnaars Katleen Geys (Bonheiden) Hubert Guldentops (Gent) Linda Vandecasteele (Izegem) Maria Wellens (Duffel)

Het artikel over incontinentie (CM.be nr. 17) trok mijn aandacht. Als mogelijke behandeling wordt een steuntje onder de plasbuis voorgesteld. Maar dit schijnt een dure ingreep te zijn die niet wordt terugbetaald. Klopt dat?

Paul Van Hove, Belsele De bevoegde Riziv-commissie heeft beslist om deze ingreep voor vrouwen wel terug te betalen.

Ook het bandje dat onder de plasbuis wordt geplaatst, wordt terugbetaald voor vrouwen. Maar rekening houdend met de veiligheid en waarde van deze techniek, is beslist dat het implantaat voor mannen niet wordt terugbetaald. De ingreep en het verblijf in het ziekenhuis komen wel voor terugbetaling in aanmerking.

Bijsluiter Als ik een geneesmiddel koop, wil ik altijd de informatie op de bijsluiter lezen. Maar dat lukt niet goed omdat het lettertype veel te klein is.

Ik kan de apotheker vragen om mij de belangrijkste gegevens te zeggen, maar in de apotheek sta je bijna nooit alleen. Dan wil ik de andere klanten niet laten wachten.

Voor de eerste raadpleging in het kalenderjaar bij bepaalde specialisten krijg je met een GMD inderdaad meer terugbetaald. Gewoon verzekerden krijgen 5 euro meer, mensen met de verhoogde tegemoetkoming 2 euro.

De huisarts moet je wel een brief meegeven met het specialisme waarnaar hij je verwijst. Die brief bezorg je samen met het getuigschrift voor verstrekte hulp aan je ziekenfonds. Bij de regeling betalende derde (enkel remgeld betalen) kan de hogere terugbetaling bij specialisten niet automatisch toegekend worden. Je kunt wel vragen aan de specialist om de regeling betalende derde niet toe te passen. Is dat toch gebeurd, neem dan contact op met de consulent in het CM-kantoor en leg de verwijsbrief voor.

#TWEETS www.twitter.com/CMziekenfonds

Lon Holtzer De ‘geneesheer’ is niet meer, wel de neutrale term arts. Zo ook: de ‘verpleegster’ is niet meer, wel de verpleegkundige.

Naam en adres bekend bij de redactie

Tine Gheeraert Wees jezelf want een origineel is altijd meer waard dan een kopie.

Het behoort tot de opdracht van de apotheker om de bijsluiter toe te lichten. Zeker als de patiënt voor de eerste keer een geneesmiddel gebruikt.

Het FAGG (Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten) doet inspan-

Katrijn Van Bouwel Ik wou dat ik een pakje was. Dan zou ik, wanneer ik bezorgd was, tenminste al in de warme handen van iemand zijn beland.

Heb je vragen of opmerkingen bij een artikel?

Aarzel niet om ze te sturen naar lezersbrieven@cm.be - Persdienst CM, Postbus 40, 1031 Brussel Onder elke brief publiceren wij de volledige naam en woonplaats van de auteur. Als je jouw reactie liever zonder deze gegevens ziet verschijnen, vermeld dit dan uitdrukkelijk. De redactie kan de teksten inkorten of niet geven bij plaatsgebrek.

Minder afval, sneller zindelijk Geen twee vuilniszakken vol pampers per week voor kinderopvang De Goudsbloem in Kessel-Lo. Oprichters Helder en Laura verversen de kinderen met herbruikbare luiers. ‘Je doet niet mee aan de wegwerpmaatschappij en tegelijk hecht je je nog meer aan je kind.’ > TEKST: SARAH VANDOORNE > FOTO: COMPAGNIE GAGARINE

We kiezen om de wegwerpcultuur tegen te gaan. Voor onze kinderen willen wij een voorbeeld zijn.’

Julie Poppe, op de foto samen met zoon Okke (2,5), deelt die visie. ‘Mijn buurvrouw en ik zijn ongeveer tegelijkertijd aan kinderen begonnen. Zij koos voor pampers en had drie à vier vuilniszakken per twee weken. Wij konden amper één vullen’, illustreert Julie. ‘Ik heb bewust voor een crèche als De Goudsbloem gekozen net omdat zij met herbruikbare luiers werken. Voor Okke’s oudere zus Jytte (6) was er eerst plaats in een andere crèche, maar

A

l tien jaar lang houden Helder Steemans en Laura Dehaes kinderopvang De Goudsbloem in de Koetsweg in Kessel-Lo open. Van in het begin gebruikt het koppel herbruikbare luiers. ‘Voor ons een logische keuze, want ook onze eigen kinderen hebben wij enkel met herbruikbare luiers verschoond’, klinkt het.

Tupperware voor luiers ‘Mijn oudste is intussen 18 jaar’, vertelt Laura, mama van vier. ‘Toen wij voor de eerste keer informeerden naar herbruikbare luiers, was dat helemaal niet evident. Er waren misschien maar twee soorten, terwijl er nu herbruikbare luiers in alle kleuren en maten zijn. En we konden ze enkel kopen op een soort van Tupperware avonden. We werden best raar bekeken.’

Vandaag zijn herbruikbare luiers bekender geworden. ‘We zijn niet de enige en waren niet de eerste kinderopvang hier in het Leuvense die dat verkiest’, zegt Helder.

Voorbeeldfunctie Voor de 16 kinderen tussen 0 en 3 jaar heeft het koppel een zeventigtal luiers ingeslagen. ‘We draaien vaak twee wasmachines per dag, want ook de inlegdoekjes hergebruiken we zolang we kunnen.’

‘De wasmachinebeurten wegen niet op tegen de twee vuilniszakken vol pampers die we anders wekelijks zouden moeten buiten zetten.

daar mocht mijn dochter dat niet aanhebben. Jammer, want ik zie eigenlijk geen nadelen. De kostprijs haal je er zo uit: die luiers gaan voor minstens twee kinderen mee.’

Mooie momenten Voor Helder en Laura speelt, naast het ecologische aspect, ook het emotionele mee.

‘Een veelgehoorde klacht is dat het meer moeite kost om herbruikbare luiers te gebruiken, zegt Laura. ‘Dat klopt ergens wel: je moet de techniek wat onder de knie hebben en het verversen duurt iets langer.

Maar in dat moment heb je net meer contact met je kind. Dat zijn erg mooie momenten, die ten goede komen aan de hechting van je kindje.’

Volgens mama Julie is het echter een mythe dat verschonen meer tijd kost.

‘Sommige luiers werken volgens hetzelfde systeem, met velcro.

Dat duurt dus zeker niet langer.’

Geschenk in Thuiszorgwinkel In de Thuiszorgwinkel kunnen ouders kiezen voor herbruikbare luiers. Zij kunnen er opteren voor een pakket herbruikbare luiers van Bambinex ter waarde van 195 euro als CM-babygeschenk. Zo’n pakket bestaat uit tien luiers van maat 1, drie extra inleggers met drukknopjes, twee overbroekjes, een pakje microfleece inlegdoekjes en een rol inlegvellen. Zijn beide ouders lid van CM, dan hebben ze recht op twee pakketten.

Meer info: www.cm.be/babygeschenk en www.thuiszorgwinkel.be

Natte broek ‘Er wordt gezegd dat je kind sneller zindelijk wordt als hij herbruikbare luiers gewend is’, zegt Helder. ‘Volgens mij klopt dat, want de kinderen hebben sneller door dat ze een natte broek hebben. Pampers absorberen het vocht, maar in herbruikbare luiers voel je het meteen als je geplast hebt.

Misschien daarom dat de kinderen sneller op het potje willen gaan?’

Ook mama Julie haalt dat voordeel aan, al is ze niet helemaal zeker. ‘Voor mijn eerste twee misschien wel, maar bij de jongste gaat het minder vlot’, lacht ze.

13

16

[ uitsmijter ] als je ouders psychische problemen hebben

‘Er ratelden stemmen in mama haar hoofd’ In Tot de zon aan de horizon vriest geeft Kathelijn Vervarcke (41) een podium aan Kinderen van Ouders met Psychische Problemen (KOPP). Daarvoor put ze uit eigen ervaring, want net zoals hoofdpersonages Chinouk en Lander, heeft haar moeder een psychotische kwetsbaarheid. ‘Wij kenden geen onderscheid tussen waarheid en leugen.’ > TEKST: MICHIEL VERPLANCKE > FOTO: VIOLET CORBETT BROCK

‘Vroeger dacht ik dat mijn mama schurft had, net zoals de hond. Blackie draaide de hele tijd om haar as, mijn moeder ook in haar hoofd.

Precies hersenschurft.’

Een normale jeugd heeft auteur Kathelijn Vervarcke niet gehad. Haar vader heeft een autismespectrumstoornis, haar moeder een psychotische kwetsbaarheid. ‘In ons huishouden was nooit iets wat het leek.’

Hoe moeten we ons dat voorstellen, die psychotische kwetsbaarheid van je moeder?

Kathelijn Vervarcke: ‘Er ratelden voortdurend stemmen in mijn mama haar hoofd. Vaak sprak ze die hardop uit. Ze herhaalde honderd keer hetzelfde zinnetje, waarna een andere stem, in het Frans of West-Vlaams, het overnam. Als ik haar wat vroeg, kon ze zich onmogelijk concentreren. Haar erop wijzen dat ze tegen zichzelf sprak, haalde niets uit. Ze geloofde me niet en werd kwaad. Maar na zo’n gesprek had ik nog altijd geen twintig frank voor een schoolboek.’

Wat voor invloed had dat op jullie thuissituatie?

Kathelijn: ‘Mijn vader en mijn moeder gingen uit elkaar toen ik tien jaar was. Mijn grootouders langs vaders kant verbraken alle banden met ons. Mijn andere grootouders waren vroeg gestorven. Alleen mijn moeder, mijn broer en ik bleven over. Veel geld hadden we niet, want mama kon niet altijd werken. Daarom was ik nooit in orde op school. Een uniform konden we niet betalen.’

‘Gelukkig was ik heel sociaal. Ik leerde de oude mensen in de straat kennen. Nu en dan stopten ze me wat geld toe, zodat ik boodschappen kon doen. Ze gaven me hun oude kleren. Dan ging ik naar school in een galakleed van de jaren stillekes. Normale kledij had ik niet, maar wel drie bontjassen.’

Hoe reageerden je klasgenoten als je met een bontjas naar school kwam?

Kathelijn: ‘In de lagere school werd ik gepest.

In het secundair deed ik dan maar alsof ik rebels was, alsof het allemaal met opzet was. Ik schreef pamfletten tegen de uniformen die we moesten dragen. In het derde middelbaar was het in om tweedehands kleren te dragen en was ik plots cool.’

‘Na een tijdje beschouwde ik mezelf ook echt als een rebel. Terwijl ik helemaal niet zo ben. Ik ben heel plichtsbewust. Maar in die periode nam ik mijn eigen leugens voor waarheid aan, net zoals mijn mama deed.

Dat besefte ik pas later.’

Bepaalde de ziekte van je moeder jouw identiteit?

Kathelijn: ‘Toch wel. Elk kind hoort bepaalde anekdotes over zichzelf. We herinneren ons die niet meer,

maar ze vormen wel deels ons karakter. Mijn moeder vertelde mij altijd dat ze me eerst Fabienne wilde noemen. Toen ik geboren werd, begon ze te twijfelen. Ze vroeg aan de gynaecoloog hoe hij zijn dochter genoemd had, omdat ze dacht dat zo’n slimme man een veilige naam zou kiezen. Zijn dochter heette Kathelijn. Ik heb dat verhaal honderden keren verteld. Alleen, daar bleek niets van te kloppen. Ik zou genoemd zijn naar de zus van mijn grootmoeder, omdat zij de vrolijkste van de familie was. Toen besefte ik dat al mijn oudste “herinneringen” over wie ik ben, niet klopten.’

‘Ik voelde mij onzichtbaar. Kinderen met problemen als faalangst of anorexia sturen signalen uit. Maar ik wilde mijn problemen thuis houden. Als ik slechte punten haalde, dan dacht mijn moeder dat de leerkrachten een complot hadden gesmeed tegen mij. En zolang er geen negatief gedrag is, wordt er geen hulp opgestart. Wij bleven dus alleen, mijn broer en ik. Terwijl ik zo graag mijn verhaal wilde doen.

Ik ben eens achteruit de uitgang van Cactusfestival binnengewandeld om te zien of ik echt onzichtbaar was. Niemand hield me tegen.’

Je bent leerkracht Nederlands. Zie je op jouw school KOPP-kinderen?

Kathelijn: ‘Ja, ik herken ze snel. Ze houden zich afzijdig, eten hun boterhammen terwijl de rest van de klas iets gaat eten op uitstap. Met dit boek wil ik de aandacht op hen richten, zodat ook zij de gepaste hulp krijgen. Dit jaar start ik met het project Zeevonk. We maken kortfilmpjes met bekende acteurs die het levensgevoel van die kinderen zullen uitbeelden. KOPPkinderen moeten worden herinnerd aan hun KOPP-kracht: hun zelfstandigheid, oplossingsgericht denken en mensenkennis. En dat het slechte voorbij gaat. Het goede blijft.’

Het boek Tot de zon aan de horizon vriest is verschenen bij uitgeverij Van Halewyck (17,99 euro).

Normale kledij had ik niet, wel drie bontjassen.

Kathelijn Vervarcke