cm.be 6 september

5 tips om te verga gezond deren 6

In de ziekenhuisschool

8

Giske: ‘Als het niet gaat, kan ik het zeggen’ Psychische problemen in je omgeving?

4

Herken de 4 signalen 10

Gewapend tegen incontinentie

‘Durf hulp te vragen’ 14

Nieuws uit jouw regio

CM.BE VERSCHIJNT TWEEMAAL PER MAAND | JAARGANG 49 | NR 17 | 6 SEPTEMBER 2017 | AFGIFTEKANTOOR BRUSSEL | P005000

[ de kijk van ]

M

e i h c i

l

70

Piepende schoenen

Eric De Maegd

Hoor je ze? De schoentjes van de kinderen die naar de schoolpoort hollen? Ze piepen nog een beetje van de nieuwigheid. De schoentjes dan. De kinderen roepen opgewonden elkaars naam en springen moeiteloos over van het Nederlands naar een taaltje dat wij al lang niet meer begrijpen. Plots is een stad weer een stad, en mogen we een dorp weer een gemeente noemen. Want er is lawaai.

Het leeft en het bruist, en dat allemaal door die kleine pagadders en zestienjarigen die er steeds meer uitzien als twintigjarigen. Wat heb ik hen en hun geoorloofde stoerdoenerij gemist.

Ook in het ziekenhuis breekt het nieuwe schooljaar aan.

Dat is ongetwijfeld een spannende dag voor Giske, Rune en Amber, patiënten in het UZ Gent. Giske en Amber zullen via Bednet en de ziekenhuisschool les volgen. Rune mag weer naar zijn vriendjes in zijn oude school. Alle drie gaan ze graag naar school. Mijn vader en Giske zouden in elk geval goed overeenkomen. Alle twee vinden ze wiskunde het leukste vak.

Michiel Verplancke, redacteur cm.be

Spreek af met Kazou-vrienden of kom oude bekenden tegen. Herbeleef de sfeer van toen en haal herinneringen op. De toegang is gratis en er is busvervoer vanuit de regio’s.

Een voordelige premie voor alle leeftijden, geen uitsluiting van bestaande aandoeningen en tegemoetkoming voor ernstige ziekten zonder ziekenhuisopname zijn troeven van het CM-Hospitaalplan. Wil je overstappen?

Denk eraan dat je je huidige verzekering tijdig en schriftelijk moet opzeggen. Bij de meeste verzekeringen bedraagt de opzegtermijn drie maanden voor de vervaldatum. Informeer je bij je verzekeraar en voorkom verrassingen.

Maak je de overstap vanuit een gelijkaardige verzekering, dan moet je de wachttijd van drie maanden bij CMHospitaalplan niet doorlopen. Je bent onmiddellijk verzekerd.

Hoe gaat het met u?

Een antibioticakuur moet je tot het einde innemen, ook als je je beter voelt. Zo hebben we het altijd geleerd. Een team van Britse wetenschappers onderzocht deze regel. De verpakking uitnemen moet vooral voorkomen dat bacteriën resistent worden tegen antibiotica. De onderzoekers merkten dat de belangrijkste oorzaak voor deze resistentie niet ligt in de duur van een antibioticakuur. Wel wor-

Vanaf 15 uur kun je genieten van crazy games, kinderanimatie en Radio Topkaas of breng je een bezoekje aan de foodtrucks en lounge.

Bij de overstap naar CM-Hospitaalplan moet je je huidige verzekering tijdig opzeggen.

Info en tickets op www.kazoutique.be.

Les over borstvoeding op school Via lessen in de lagere school kunnen kinderen de voordelen van moedermelk ontdekken. Daardoor zullen ze als volwassenen vlugger voor borstvoeding kiezen.

Raymond van het Groenewoud in De Standaard

den te vaak antibioticakuren voorgeschreven tegen gewone keelpijn of een lichte hoest. Daardoor kunnen bacterien zich wapenen.

Ben jij (oud-)moni van Kazou? Kom dan zeker mee feesten op 30 september in Domein Puyenbroeck in Wachtebeke. Ook je partner en kinderen zijn welkom. Je vindt zeker iets naar je smaak op de schitterende affiche. Wat dacht je van muziekgroepen School is cool en About a beach? Of ga je liever uit de bol met de Kazou-dj’s?

Overstappen naar hospitalisatieverzekering van CM

www.cm.be/verzekeringen of 078 151 151

Ik probeer op bijna kinderlijke wijze al het negatieve uit mijn leven te bannen.

Ik slaag daar opmerkelijk goed in.

Britse onderzoekers zeggen dat je een antibioticakuur mag afbreken als je symptomen verdwenen zijn. Stop toch maar liever niet op eigen houtje met dit geneesmiddel.

jaar Kazou

Moni’s en oud-moni’s vieren samen de zeventigste verjaardag van Kazou.

was ik. Moeder blij en vader blij, want die ging in de namiddag gewoon naar school. Want een eerste schooldag zonder leerkracht wiskunde, dat kan niet.

1 september is voor mij niet alleen de eerste schooldag, maar mijn eerste dag tout court. Toen duizenden kinderen richting hun klassen stormden, stormde mijn moeder naar het ziekenhuis.

De dokter had naar het schijnt nog net de tijd om zijn handschoenen aan te trekken. Zo snel

Antibioticakuur afbreken?

3

[ kortgeknipt ]

Skoebidoeweekend in Massembre

Als je aan jonge kinderen vraagt hoe een baby te eten krijgt, zullen velen antwoorden: met een flesje! Dat zien ze op tv en bij hun poppen.

Serena Debonnet is coördinator van een overheidsproject dat moedermelk promoot in Belgische ziekenhuizen. Zij pleit ervoor om kinderen meer vertrouwd te maken met borstvoeding. Lessen in de lagere school ziet

ze als een goede methode. Schoolkinderen kunnen er leren dat moedermelk de meest natuurlijke en beste voeding is voor een baby.

Dat vormt een tegengewicht voor de poppen met zuigfles in de speelgoedkist. Studies toonden aan dat men kinderen op jonge leeftijd moet in contact brengen met het beeld van een borstvoedende moeder. Op termijn zullen dan meer jonge vrouwen resoluut hiervoor kiezen. In vergelijking met andere westerse landen kiezen Belgische vrouwen nu immers nog te weinig voor borstvoeding.

Het CM-Skoebidoeweekend, van 3 tot 5 november in Massembre, verwent gezinnen met jonge kinderen.

Wanneer je dan wel mag stoppen met je antibioticakuur was voor de wetenschappers niet zo duidelijk. Daarvoor is nog meer onderzoek nodig.

Stop dus niet op eigen houtje met een antibioticakuur en neem dit geneesmiddel niet voor elk kwaaltje. Bespreek met je huisarts of antibiotica nodig zijn voor jouw klachten.

Drie dagen is het voor iedereen volop genieten van natuur en avontuur. Voor klein en groot is een programma uitgewerkt, met een ballonshow, een bezoek aan het dierenpark, een pikkedonkerwandeling in het bos en verhaaltjes voor het slapengaan. Kinderen tot zes jaar verblijven gratis als ze op de kamer van de ouders slapen en er een betalende volwassene per kind is. Ook voor kinderen tot 13 jaar gelden voordelige prijzen. Het verblijf omvat twee overnachtingen, een diner op vrijdag, drie maaltijden op zaterdag en een ontbijt en lunch op zondag.

www.gezondheidenwetenschap.be

www.cm.be/skoebidoe

Redactie cm.be: Haachtsesteenweg 579 | 1030 Brussel | tel. 02 246 41 11 | e-mail: persdienst@cm.be Redactie: Dieter Herregodts, hoofdredacteur | Martine Creve | Bram Dehouck | Rosine Pittevils | Sarah Vandoorne | Anneleen Vermeire | Michiel Verplancke | Eric De Maegd (administratie) Webredactie: Marc Helin Lay-out: Bart Gevaert Verantwoordelijke uitgever (nationale pagina’s): Luc Van Gorp | Haachtsesteenweg 579 | 1030 Brussel Jaarabonnement cm.be: storting van 13 euro op rek.nr. 000-0079000-42 | Mutualistische Edities, Landsbond Christelijke Mutualiteiten | Haachtsesteenweg 579 | 1030 Brussel (met vermelding ‘cm.be’) Druk en verzending: Coldset Printing Partners | A. Gossetlaan 30 | 1702 Groot-Bijgaarden Lid VUKPP cm.be is ondertekenaar van de Milieubeleidsovereenkomst Papier Vlaanderen en steunt de inspanningen van de Vlaamse regering i.v.m. papierrecuperatie Contactgegevens CM: www.cm.be of zie p.15 Foto cover: Wouter Van Vaerenbergh

Zin om te

lopen?

Met de CM running Tour krijg je korting op loophappenings in Vlaanderen.

Joggen is een goedkope en ontspannende sportactiviteit.

Door regelmatig te lopen bouw je een goede conditie op.

Bovendien werk je aan je geestelijke gezondheid. Na een hele dag zittend werk op kantoor, brengt joggen in de open lucht ontspanning. Wist je dat je als lid van CM een korting kan krijgen op een groot aantal loophappenings in Vlaanderen? Je spaart 1 of 2 euro uit op de inschrijvingsprijs. Schrijf je in via de website van de organisatie en duid de CM-korting aan.

De lijst met deelnemende loophappenings vind je op www.cm.be/sport.

David Samyn

2

‘Kippenvel in de les’ ‘Leerkracht zijn leek mij een job waarin elke dag anders is en ik creatief kan zijn in mijn lessen’, zegt Elke Janssens (26) uit Gontrode. ‘Sinds ik Nederlandse les geef aan anderstaligen op het CVO 3 Hofsteden in Kortrijk, is mijn drijfveer volledig veranderd. Nu doe ik het echt voor mijn leerlingen. Ik heb bijvoorbeeld veel vluchtelingen in mijn klassen en ik weet dat zij echt verder kunnen geraken door wat ik hen leer.’

‘In het volwassenenonderwijs is er weinig afstand tussen leerkracht en leerling: je bent meer een soort coach. Mijn cursisten durven echt openhartig te zijn. Niet dat ze mij oorlogsverhalen vertellen, maar ze voelen geen drempel om te spreken: ze vertellen over racisme, over problemen op de huurmarkt, maar ook gewoon over kinderen (kunnen) krijgen. Af en toe krijg ik kippenvel in de les.’

‘Het nieuwe schooljaar begint voor mij net zoals voor andere leerkrachten begin september. Maar ik heb de hele maand juli ook een zomercursus gegeven aan beginners. Eigenlijk doe ik mijn job zo graag dat ik niet het gevoel heb dat ik aan het werk ben.’

5

[ uitgelicht ] hoe praat je over psychische problemen?

‘Het belangrijkste is

luisteren’

◆ Zeggen dat het niet goed gaat

Het heeft alles te maken met een reis die ik de voorbije vakantie gemaakt heb. Met Samana ging ik een week op bedevaart naar Lourdes. Als een van de vele vrijwilligers die de vakantie van chronisch zieken, mensen met een handicap en hun mantelzorgers Als samenleving moeten in goede banen moesten leiden. Hun verhalen hebben een diepe indruk op mij nawe opnieuw leren om te gelaten.

probleem niet kan oplossen en verwacht dat niet van jou. Ga ook geen zaken minimaliseren. Je vindt wel iemand anders, er zijn belangrijkere zaken in het leven … Het is niet aan jou om te oordelen over de ernst van iemands problemen.’

Professor Gwendolyn Portzky: ‘We hebben de drang om problemen op te lossen.

Vermijd om advies te geven en zaken te minimaliseren.’ wat ze zeggen. Dat kan letterlijk zijn, zoals: ik zie het niet meer zitten. Soms is het subtieler, door bijvoorbeeld te verwijzen naar een slechte nachtrust. Als je zoiets hoort, vraag dan zeker verder.’

Is de kans niet groot dat je iets verkeerds zegt?

‘We hebben allemaal de drang om problemen op te lossen. Vermijd in het gesprek om advies te geven. De persoon in kwestie weet dat je zijn

vond mezelf maar een droevig figuur en ging alles uit de weg.’

‘Was dit het nu voor de rest van mijn leven? Dat was niet vol te houden. Van overal kreeg ik advies, maar dat bracht me nog meer in verwarring. Uiteindelijk had ik veel steun aan mijn therapeut en mijn man. Ik trok me ook op aan gesprekken met andere mensen die een depressie hadden doorgemaakt.’

‘Voor familie en vrienden is het moeilijk om te weten wat ze kunnen doen. Nochtans is het simpel: er gewoon zijn is al veel waard. Soms kwamen vrienden op bezoek zonder dat er iets werd gezegd. Dat deed deugd. Spring eens binnen, stuur een berichtje. Als je bepaalde taken wil overnemen, doe dat gewoon.’

wachten op de traagste.

Zo had je Hendrik. Zelf een longtransplantatie ondergaan, maar nu al jaren vrijwilliger bij Samana. Samen met zijn vrouw - een verpleegkundige - en kinderen geeft hij een week van zijn vakantie aan lotgenoten die ook te kampen kregen met gezondheidsproblemen. Binnen de kortste keren valt de grens tussen zieke, mantelzorger en medewerker weg.

Wat doe je het best wel?

‘Luister. Vraag hoe de persoon zich voelt.

Laat je gesprekspartner zijn verhaal doen. En er mogen gerust stille momenten zijn.’

‘Er gewoon zijn is al veel waard’

‘De positieve gevoelens bij leuke gebeurtenissen verdwenen. De kinderen in bed steken, een etentje bij vrienden, het deed me niets. Ik nam niet meer deel aan het actieve leven. Ik

Een paar dagen geleden ging ik inkopen doen in de supermarkt. Je weet hoe dat gaat. Met het karretje tussen de rekken rijden gaat vlot. Maar dan kom je bij de kassa en staat er een lange rij voor je. Tot voor de vakantie kon ik mij daar in opjagen. Wachten is niet aan mij besteed. Maar vreemd genoeg bracht het aanschuiven mij deze keer tot rust. Ik genoot van de traagheid.

◆ Zich terugtrekken

Bijna 60 procent van de mensen met psychische problemen zwijgt erover en zoekt geen hulp. ‘Daarom is het belangrijk om alert te zijn’, zegt professor Portzky. ‘Mensen geven heel vaak kleine tekens dat het niet goed gaat.’

Annelies Brosens: ‘Enkele maanden na de geboorte van mijn dochter voelde ik de energie uit mij wegvloeien. Ik sliep slecht, ik had nergens meer fut voor. Ah, je bent een beetje moe van het hectische gezinsleven, zeiden mensen in mijn omgeving. Maar er was meer aan de hand.’

Genieten van de traagheid

Deze vier signalen kunnen aangeven dat iemand het moeilijk heeft:

◆ Verandering in emoties

> FOTO: WOUTER VAN VAERENBERGH

Annelies Brosens, zangeres van Laïs, maakte een zware depressie door. Tijdens de theatervoorstelling Te Gek!? – Open Geest XL vertelt ze openhartig over deze donkere periode in haar leven.

Herken de vier signalen

◆ Verandering in gedrag

> TEKST: BRAM DEHOUCK

Op welke signalen kunnen we letten?

‘Wat dikwijls eerst opvalt, is een verandering in gedrag. Iemand ziet er vermoeid uit, draagt minder zorg voor zichzelf. Hobby’s worden verwaarloosd, gewoontes veranderen. Een tweede signaal is een verandering in emoties.

Een persoon is vaker geïrriteerd of boos, huilt snel of wordt angstiger. Een typisch menselijke reactie bij problemen is dat je je terugtrekt.

Depressieve mensen gaan zich bijvoorbeeld sociaal isoleren. Ik ben alleen maar een last, denken ze. Toch geven mensen signalen door

[ de voorzet ]

En als iemand niet wil praten?

‘De behoefte aan contact blijft. Bied altijd de mogelijkheid van een gesprek aan.

Pols er regelmatig naar. Of stuur een bericht, zoals: ik denk aan jou. Dat betekent meer dan je denkt. Krijg je geen reactie? Het is geen persoonlijke afwijzing. Bij psychische aandoeningen zijn de gedachten over zichzelf uitgesproken negatief. Die mensen willen contact, maar vinden zichzelf de moeite niet waard. Blijf volhouden.’

Hoe ga je ermee om als iemand wil dat het gesprek vertrouwelijk blijft?

‘Als iemand zich openstelt, is het niet de bedoeling dat je zijn verhaal rondvertelt.

Maar soms is het goed om iemand anders in te lichten. Breng dit aan in het gesprek: zijn andere mensen op de hoogte?

Wat denk je ervan om hulp te zoeken?

Zeker als iemand zeer negatief overkomt, is professionele hulp nodig.’

‘Na mijn depressie wilde ik er iets positiefs mee doen. In de theatertournee toon ik mijn kwetsbare kant, maar ik breng ook een verhaal van hoop: met goede zorg komt het helemaal goed.’ www.4voor12.be

Stefan Dewickere

Over psychische problemen praten is niet gemakkelijk. Er zijn vier signalen die aangeven dat iemand het moeilijk heeft. De nieuwe campagne 4 voor 12 van Te Gek!?, de Vlaamse Vereniging Geestelijke Gezondheid (VVGG) en het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) wil ons die signalen leren herkennen. ‘Zie je dat iemand het lastig heeft? Spreek die persoon aan’, zegt professor Gwendolyn Portzky (VLESP - UGent).

Koen Bauters

4

Want verdriet en pijn - waar we allemaal mee geconfronteerd worden - creëren verbondenheid. Dat heb ik in Lourdes nog maar eens mogen meemaken. Niemand valt uit de boot. Ja, het kan drie kwartier duren om iemand met een rolstoel van punt A naar punt B te brengen. En ja, iemand wassen neemt tijd in beslag. Zelfs tanden poetsen kan een hele onderneming zijn. Maar een week lang volgt iedereen met plezier het ritme van de traagste. Omdat het belangrijk is om samen te beleven.

Ik besef dat het niet evident is als we straks opnieuw geconfronteerd worden met de waan van de dag, maar toch wil ik, nu de vakantie voorbij is, graag een pleidooi houden voor de traagheid. Als samenleving moeten we opnieuw leren om te wachten op de traagste. Alleen dan kunnen we echt verbinden. Laat ons in het komende werkjaar, net als tijdens de voorbije zomermaanden, tijd maken voor elkaar. Op die manier blijft het toch nog een beetje vakantie.

Luc Van Gorp, Voorzitter CM

7

[ goed in mijn vel ] gezond vergaderen

Door de knieën

roene Ter G te Poor

met

tijdens een vergadering

Na een welverdiende zomervakantie gaan veel mensen weer vlijtig aan de slag. Het werkritme komt stilaan op gang en de daarbij horende vergaderingen zullen niet uitblijven.

Inclusief rugpijn door te lang stil te zitten en buikpijn met dank aan te veel koekjes bij de koffie. Om dat tegen te gaan, testten deze collega’s vijf tips uit om gezond te vergaderen. > TEKST: SARAH VANDOORNE > FOTO: GUY PUTTEMANS

PROJECTLEIDER TOM

STAFMEDEWERKER GEZONDHEIDSPROMOTIE GRIET

‘Ideale pauze bij lang overleg’ ‘Tijdens afgelopen vergaderingen heb ik beweegpauzes ingelast om weer wat energie te krijgen. Dan zocht ik YouTubefilmpjes op met bewegingsoefeningen. Ik vond een grappig Aziatisch filmpje waarin een baas zijn personeel heel streng toespreekt, om hen dan een oefening te laten uitvoeren. Dan deden mijn collega’s en ik die beweging na, hopend dat niemand zou passeren. Het vergt dus wel wat durf. Maar ik werk bij de dienst Gezondheidspromotie, dus mijn collega’s voelden zich verplicht om mee te bewegen. Ook zij vonden het de ideale pauze bij een lang overleg.’

‘Eens iets anders dan een goeie pint’ ‘Gehydrateerd blijven op het werk kan door gewoon een groter glas te nemen. Daarvoor vond ik een oud bierglas bij mijn ouders op zolder. Ik drink graag een goeie pint, maar ik besef ook hoe belangrijk het is voldoende water te drinken. Vroeger moest ik voor anderhalve liter water wel tien keer naar de kraan lopen. Nu nog maar drie keer, een serieuze tijdswinst in drukke tijden. Alleen moet ik dan wel nog iets anders zoeken om voldoende te bewegen … (lacht)’

REDACTEUR MICHIEL

‘Fris briesje als verademing’ MARKETINGMANAGER NICO

‘Onwennig, maar het werkt wel’ ‘Om de medewerkers te motiveren, heb ik een aantal vergaderingen gestart met een mop. Dat was wel wat onwennig: de mensen vonden het eerst eigenaardig. Al kan het zijn dat dat ligt aan de manier waarop ik zo’n mop vertel.

Maar het werkt wel. Moppen zijn handig om eens een andere sfeer te creëren in een vergadering.’

‘Tijdens een lange vergadering kan je hoofd soms loodzwaar voelen. Dan helpt het om een raam open te zetten en wat frisse lucht op te snuiven. De voorbije maand nam ik altijd een briesje mee naar mijn vergaderingen. Een verademing, letterlijk. Je voelt jezelf gewoon helderder blijven. Een luide timmerman af en toe moet je er dan maar bijnemen.’

Salade van rode biet en wortel met gebakken pladijs 4 PERSONEN 1 rode biet • 250 g wortelen • peper • zout • 8 pladijsfilets met vel • olijfolie • bieslook Voor de dressing: 50 ml koolzaadolie • 1 soeplepel azijn • 1 g xantana (verdikkingsmiddel, te koop in de natuurvoedingswinkel) • ½ teentje look • 50 g magere yoghurt • peper • zout maak de rode biet en de wortelen schoon en rasp ze • meng ze door elkaar en kruid met peter en zout • bak de pladijsfilets in een scheutje olijfolie in een pan met antibaklaag • bak eerst 2 minuten op de velkant en kruid met peper en zout • bak ze dan 2 minuten aan de andere kant • mix de koolzaadolie met de azijn, xantana, de gesnipperde knoflook en de yoghurt • breng op smaak met peper en zout • serveer de pladijs met de rode biet en de wortelen en lepel er de dressing bij • werk af met gesnipperde bieslook

VERLUCHTING

BEWEGING

MOPPEN ALS MOTIVERING DRIE HALVE LITERS WATER

REDACTEUR SARAH

GEZONDE SNACKS

‘Smullen van pruimen uit de tuin’ ‘Ik hecht veel belang aan gezonde voeding, maar fruit is niet helemaal mijn ding. Tussendoor zwicht ik gemakkelijk voor een hartig vieruurtje of een ijsje. Door een maand lang gezond te vergaderen dwong ik mijzelf om toch dat stuk fruit te nemen. Ik maakte gretig gebruik van het excuus dat ik anderen ook daartoe wou aanzetten, om hen zo een aantal partjes van die overrijpe sinaasappel door te spelen. Maar ik beloonde mijn collega’s door hen tijdens de redactievergadering fruitsla met verse pruimen uit de tuin van mijn nonkel te presenteren. En smullen maar…’

Vergaderen we uit gewoonte?

Vergaderen is vaak een noodzakelijk kwaad en gezond vergaderen maakt van een nood een deugd. Maar denk voor elke vergadering toch eens na of het wel echt nodig is om die in te plannen. Goede resultaten beginnen bij een efficiënte werking.

Vergader daarom niet uit gewoonte, enkel uit noodzaak.

Vergaderbox Deze en andere tips vind je terug in de box Gezond Vergaderen van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ).

Alle materialen uit de box vind je op www.gezondwerken.be.

Meer over gezonde vergadertechnieken: www.cm.be/gezond-vergaderen.

Gerecht zonder toegevoegde suiker van Koen Strubbe, docent aan de school Ter Groene Poorte.

Chris Ward

[ smakelijk ]

Lennert Deprettere

6

9

[ sterker met steun ] terug naar de ziekenhuisschool

[ de huisdokter ] schaafwonde

Ook voor hen begint het

nieuwe schooljaar Waarom doet een schaafwonde zo’n pijn?

Op 1 september stonden veel kinderen te popelen om weer naar de klas te kunnen. Ook kinderen bij wie een ernstige ziekte zoals kanker is vastgesteld.

Wij gingen op bezoek bij de dienst kinderoncologie in het UZ Gent en spraken met Giske, Amber en Rune over hun eerste schooldag.

Iedereen heeft wel al eens een schaafwonde gehad. Een uitschuiver op het volleybalveld, te onstuimig op de speelplaats … Je kent het wel. Was in de eerste plaats het vuil uit de wonde, zodat die niet ontsteekt.

> TEKST: SARAH VANDOORNE

Wat is een schaafwonde?

Een schaafwonde is een wonde waarbij de bovenste huidlaag is afgeschaafd. Ze is herkenbaar aan de rode puntjes bloed die je op de huid ziet. Soms kan er ook wat helder gelig vocht uit de wonde komen. Die droogt op tot een gele korst. Omdat er veel zenuwuiteinden beschadigd zijn, kan een schaafwonde heel pijnlijk zijn.

> FOTO’S: WOUTER VAN VAERENBERGH

Amber (13) uit Baasrode

‘Als het eens een dag niet gaat, kan ik dat gewoon zeggen’

Giske (10) uit Lochristi

‘Ik ga heel graag naar school. Het is fijn om in de ziekenhuisschool les te krijgen, zo leer ik de andere kinderen kennen. Anders zit ik alleen op mijn kamer.’

‘Sinds november vorig jaar moet ik af en toe naar het ziekenhuis komen. Dan is voor de tweede keer leukemie vastgesteld bij mij. De eerste keer had ik het van mijn vierde tot mijn zesde. Nu heb ik het opnieuw, maar ik zit al over de helft van mijn behandeling en mijn haar begint weer te groeien.’

‘De eerste keer dat ik leukemie had, zat ik nog in het tweede kleuterklasje. Dan kreeg ik enkel les in de ziekenhuisschool. Nu kan ik ook les volgen via Bednet.’

‘Via Bednet kan ik les krijgen op mijn eigen school zonder er te zijn. In de klas staat een computer en die is verbonden aan mijn computer thuis. Daardoor kan ik in de klas kijken. Ik heb een koptelefoon, waardoor ik de juf hoor en de juf mij.’

‘Voor het eerst weer écht naar school’ ‘Dit schooljaar ga ik naar het tweede middelbaar. Voor echt, bedoel ik. Ik mag weer naar mijn eigen klas. Vorig jaar werd in september leukemie vastgesteld. Ik heb het eerste middelbaar dus niet meegemaakt op school. Ik kreeg les in het ziekenhuis, op mijn kamer, een uur per dag. Dat was vooral wiskunde, Nederlands en Frans.’

‘Als ik niet in het ziekenhuis lag voor een behandeling, volgde ik lessen via Bednet en via thuisonderwijs. Ik ben begonnen in de richting Latijn. Dat vak kreeg ik niet in het ziekenhuis, maar enkel van thuis uit. Via Bednet bleef ik

‘Uitslapen terwijl medeleerlingen turnles volgen’ ‘Als ik opgenomen ben, volg ik geen Bednet maar ga ik naar de ziekenhuisschool. Ik zit in een klein klasje, meestal met twee of drie. We krijgen een uur per dag les, maar als het niet meer gaat, kan ik dat gewoon zeggen. We krijgen niet alle vakken: ik leer vooral wiskunde en spelling.’

‘Dit schooljaar ga ik naar het vijfde leerjaar.

Dan krijg ik ook Frans, maar daar heb ik niet veel zin in. Wiskunde vind ik het allerleukst.’

Rune (13) uit Overmere

ook in contact met de andere leerlingen: mijn computer bleef bijvoorbeeld aanstaan tijdens de speeltijd en de lunchpauze, zodat ik daar ook bij kon zijn.’

‘Ik kijk er erg naar uit om weer bij mijn vrienden in de klas les te kunnen volgen. Afgelopen jaar ben ik wel al eens twee weken geweest, toen mijn weerstand beter was. Ook ben ik op kamp geweest met mijn klas.’

‘Ik ga nog steeds om de tien weken naar het ziekenhuis voor onderhoudschemo. Wekelijks onderzoekt de kinderarts mijn bloed. Maar het gaat al veel beter dan vorig jaar.’

‘Ik heb net het eerste middelbaar afgewerkt. Ik heb alle lessen nog kunnen meevolgen, maar de examens heb ik niet meer kunnen doen. Aan het einde van vorig schooljaar voelde ik me niet zo goed en werd ik onderzocht. Mijn vriendinnen van in de klas wisten dat en dachten dat het wel iets banaals zou zijn. Ikzelf ook. Maar ik bleek Hodgkin’s Lymphoma, een soort lymfeklierkanker, te hebben.’

‘Ik heb voor de examens een presentatie gegeven voor mijn medeleerlingen. Niemand wist wat er aan de hand was, zelfs mijn beste vrienden nog niet. Ik vond het belangrijk om zelf uit te leggen welke ziekte ik heb en wat dat betekent.’

‘In juni moest ik voor het eerst naar de dagkliniek van het ziekenhuis. Ik heb dus nog niet eerder les gekregen in het ziekenhuis of vanop afstand via Bednet.’

‘Ik zal niet vaak les krijgen in het ziekenhuis, omdat ik meestal maar één dag opgenomen word. Ik ga dus vooral les volgen via Bednet.

De directie van mijn school heeft me al enorm bijgestaan. De lessenroosters zullen aangepast worden zodat een vak als turnen aan het begin van de dag valt. Dat zou ik toch moeilijk kunnen meedoen vanop afstand.

Dus terwijl mijn vrienden zich in het zweet werken, kan ik eens wat langer uitslapen.’

Wat is de oorzaak?

Meestal loop je een schaafwonde op door over een ruw oppervlak te glijden. Een elleboog die langs een bakstenen muur schuurt, of een knie die over de ruwe tegels van de speelplaats glijdt.

Hoe bied je zelf eerste hulp?

Bloedt de schaafwonde nog? Geef dan wat druk op de wonde met een schoon verband of een schone theedoek.

Is de schaafwonde droog, spoel de wonde dan 1 à 2 minuten uit met lauwwarm water of tot ze proper is. Gebruik liever geen zeep of ontsmettingsmiddel. Uit onderzoek blijkt dat die niet beter werken dan water om een infectie te voorkomen.

Na het spoelen maak je de huid rond de wonde droog en dek je bij voorkeur de wonde af, zeker wanneer deze vuil kan worden.

Wanneer moet je naar de dokter?

Als de schaafwonde groter dan de helft van je handpalm is en je krijgt ze niet proper door te spoelen, ga dan eens langs bij je dokter. Het kan zijn dat er steentjes of aarde in gekomen zijn. Ook als de wonde blijft bloeden of vocht blijft afscheiden, breng je het best een bezoekje.

Merk je enkele dagen later tekenen van infectie op, zoals dikke, rode wondranden, troebel geelwit vocht of als je een rode lijn vanuit de wonde ziet verschijnen, zoek dan je huisarts op.

Elise Rummens, preventie-arts CM

www.cm.be/dehuisdokter

Stefan Dewickere

8

11

[ sterker met steun ] incontinentiehulp

Gewapend

[ helpende handen ]

Rudi laat langdurig zieken proeven van muziek

tegen urineverlies

Mensen begeesteren met muziek. Daar doet Rudi Reyners (61) uit Diest het voor. Sinds begin dit jaar geeft hij gitaaren pianoles aan mensen met een fysieke beperking of een chronische ziekte voor het project Iets met muziek ofzo. ‘We geven hen de kans om hun muzikale talent te ontdekken.’

Een op de vier mannen en een op de drie vrouwen krijgen ooit te maken met incontinentie, dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Maar er bestaan behandelingen, hulpmiddelen en forfaits om mensen met urineverlies te helpen.

Ook Maria Schroeven (88) heeft last van incontinentie. ‘Je moet hulp durven te vragen.’ > TEKST: MICHIEL VERPLANCKE

‘Nog voor mijn tweede verjaardag kreeg ik polio. Daaraan hield ik een verlamming over.

Sindsdien moet ik me behelpen met een rolstoel. Ik weet dus wat het is om met een handicap door het leven te gaan. Als puber leerde ik mezelf gitaar en piano spelen. Tja, wat moest ik anders doen? Voetballen of achter de meisjes lopen, ging toch niet (lacht).’

> FOTO: INGE VAN DEN HEUVEL

Maria Schroeven: ‘Jonge mannen praten over voetbal, wij over incontinentie.’

O

ok al is incontinentie een wijdverspreid probleem, het is een onderwerp dat de meeste mensen liever uit de weg gaan. Nochtans is het goed te behandelen. Onderzoek wijst uit dat 90 procent van de behandelde mensen verlost wordt van incontinentie. Dat kan bijvoorbeeld via medicatie of een steuntje onder de plasbuis.

Jouw persoonlijke behandeling moet je bespreken met je arts.

Maar ook als je niet meer van je incontinentie afraakt, zijn er nog veel hulpmiddelen en oefeningen die je het leven gemakkelijker kunnen maken.

Behandelingen De aanpak van incontinentie hangt af van patient tot patiënt en van het soort incontinentie.

Daarom is het belangrijk om te overleggen met je arts zodat jullie de juiste behandeling kunnen kiezen voor jouw specifieke situatie.

Behandelingen kunnen bijvoorbeeld bestaan uit blaastraining, bekkenbodemspieroefeningen, medicatie of een steuntje onder de plasbuis. Spreek erover met je arts.

Bij de Thuiszorgwinkel kun je terecht voor allerlei incontinentiemateriaal. CM-leden krij-

gen er korting. Als je niet goed weet welke hulpmiddelen passen bij jouw specifieke situatie, dan kun je discreet hulp vragen in de winkel of via de online keuzehulp incontinentiemateriaal op de website van de Thuiszorgwinkel.

Ben je nog niet zeker of het wel het juiste incontinentieverband voor jou is? Vraag dan gratis stalen om het verband uit te testen.

Heb je het juiste product gevonden, dan kun je dat na een eenmalige registratie op de website elke maand automatisch bij jou thuis laten leveren. Dat kan zelfs in een onopvallende blanco doos als je daarvoor kiest.

tie, dan kun je een beroep doen op het incontinentieforfait voor niet-afhankelijke personen.

In 2017 bedraagt dit 162,30 euro. Voorwaarden zijn: niet verblijven in een verzorgingsinrichting waarvoor de ziekteverzekering een tegemoetkoming voorziet, en geen tegemoetkoming voor autosondage of incontinentiemateriaal ontvangen hebben. Laat je huisarts de aanvraag invullen en stuur het op naar de adviserend geneesheer van je regionaal ziekenfonds.

www.cm.be/incontinentieforfait www.thuiszorgwinkel.be

Forfaits Zwaar zorgbehoevende mensen met incontinentie kunnen onder voorwaarden een jaarlijks incontinentieforfait krijgen. Ga te rade bij je thuisverpleegkundige die de aanvraag kan doen. Voor 2017 bedraagt het forfait 497,24 euro. Je kunt ook de dienst Maatschappelijk Werk van je regionaal ziekenfonds contacteren.

Ben je niet zwaar zorgbehoevend, maar lijd je aan een onbehandelbare vorm van incontinen-

Reageer

Word jij geconfronteerd met incontinentieproblemen?

Hoe praat jij erover? Reageer via lezersbrieven@cm.be of Persdienst CM, PB 40, 1031 Brussel.

‘Durf hulp te vragen’ Maria heeft sinds haar 28ste te kampen met incontinentie.

‘Na de bevalling van mijn tweede kind kreeg ik last van urineverlies’, zegt ze.

‘Het is een vervelend gevoel. Je voelt de urine opkomen, maar je kunt het niet tegenhouden.’

Bekkenbodemspieren Maria vroeg advies aan haar huisdokter. Ze is daar eerder de uitzondering in dan de regel, want minder dan de helft van de mensen met urineverlies vraagt hulp, volgens het UZ Leuven.

Haar huisarts verwees haar door naar een kinesist. ‘Bij de kinesist moest ik telkens een uurtje oefeningen doen voor mijn bekkenbodemspieren’, legt Maria uit. ‘Veel mensen zijn daarmee geholpen, maar bij mij haalde het jammer genoeg niet veel uit.’

ZOEK & boek via kazou.be

Welk taboe?

VAKANTIES STRAFFE JONGEREN advertentie-CM_190x67.indd 1

Tot € 200 korting* voor CM-leden *algemene voorwaarden zie kazou.be

24/04/2017 16:12

Akkoorden leren ‘Met Iets met muziek ofzo vertrekken we vanuit de interesse van de deelnemers en wat ze aankunnen. Dat gaat stapje voor stapje, niet met notenleer, maar met akkoorden leren.

Ik begeleid op dit moment twee jongedames die gitaar leren spelen. Nu zitten ze nog in het stadium van akkoorden oefenen. De sessies verlopen op hun tempo, op hun maat.

Maar er moet wel voldoende uitdaging blijven. Mijn deelnemers zijn ook heel enthousiast. Ze oefenen misschien niet regelmatig genoeg, maar ze appreciëren dat ze niet onder druk staan.’

Muziek brengt mensen samen ‘Ik geef privésessies en verplaats me naar de cursist thuis. Een sessie duurt normaal een uur, maar dat loopt gemakkelijk uit tot anderhalf uur. We babbelen al eens tussendoor, over hun leven, hun beperking. Het is een fijn contact en betekent voor mij meer dan gewoon lesgeven. Ik haal voldoening uit wat we samen creëren. Dat geeft me energie.’

‘Het project geeft mensen met een handicap of langdurige ziekte de kans om te proeven van iets wat hen interesseert. In dit geval muziek. Bestaat er iets mooiers? Muziek brengt mensen samen. Een van de weinige dingen die we in onze samenleving gemeen hebben.’

Rosine Pittevils www.samana.be

Hoe betaal ik minder bij de huisarts?

Inlegverband Aangezien geen enkele behandeling bij Maria het urineverlies kon verhelpen, lichtte haar huisarts haar in over mogelijke hulpmiddelen. ‘Ik heb een tijdje moeten zoeken naar het juiste incontinentiemateriaal’, zegt Maria. ‘Dat is voor iedereen verschillend. Uiteindelijk belandde ik in de Thuiszorg winkel.

Daar raadden ze mij de juiste inlegverbanden aan. Die gebruik ik nog altijd.’

lente winter

‘Ik volgde ook een jaar pianoles, maar notenleer was mijn ding niet. Ik wou the Beatles en the Stones kunnen spelen. Ondertussen ben ik een gedreven hobbymuzikant. Muziek blijft een passie. Vandaar dat ik meteen toehapte toen de mensen van Samana Leuven me vroegen om mee te werken aan het project.’

Van een taboe over incontinentie heeft Maria geen last. Zij raadt haar vriendinnen zonder blozen de juiste hulpmiddelen aan. ‘Sommigen zijn daar verlegen in. Maar ik niet’, vertelt Maria.

‘Met mijn vriendinnen praat ik daar heel open over. Jonge mannen praten over de voetbal, wij over incontinentie.’

Je huisarts jouw globaal medisch dossier (GMD) laten beheren, komt je gezondheid en je portemonnee ten goede.

In het GMD verzamelt je huisarts alle gegevens over je gezondheid. Dit dossier bevat onder meer je medische voorgeschiedenis, de geneesmiddelen die je neemt, de gevolgde behandelingen en de verslagen van specialisten en andere zorgverleners. Dat geeft je huisarts een volledig beeld van je gezondheid. Zo kan hij je medische toestand van heel nabij opvolgen. Hij kan beter beoordelen welke onderzoeken nodig zijn en of de behandelingen op elkaar afgestemd zijn.

Bovendien betaal je 30 procent minder uit eigen zak voor consultaties bij de huisarts die je GMD bijhoudt of bij een andere

huisarts die toegang heeft tot je GMD. Dat geldt bijvoorbeeld voor artsen die in dezelfde groepspraktijk werken. 75-plussers en personen die het zorgforfait ontvangen, krijgen ook voor huisbezoeken 30 procent remgeldvermindering.

Voor het aanleggen en bijhouden van je GMD mag je huisarts je een keer per jaar een honorarium aanrekenen. Voor 2017 is dat 30 euro. Je krijgt dat bedrag volledig terugbetaald door de ziekteverzekering.

De huisarts kan dit honorarium ook rechtstreeks verrekenen met het ziekenfonds. De financiële voordelen van het GMD blijven gelden tot het einde van het tweede kalenderjaar na de aanleg of verlenging van het GMD. www.cm.be/gmd

[ de vraag ]

Hulpmiddelen

Compagnie Gagarine

10

12

[ inbox ]

CM-korting voor Audiokrant [ mijn CM ]

De krant al gehoord?

[ brief in de kijker ] Steun Vorig jaar werd ik geopereerd voor borstkanker. Ik zou zo graag weer aan het werk gaan, maar dat lukt mij jammer genoeg niet. Tijdens mijn behandeling werd ik wel zeer goed geholpen door de mensen van CM. Dat was voor mij een grote steun in moeilijke dagen. Bedankt.

Naam en adres bekend bij de redactie

Diabetessensor

Speur je in cm.be mee naar het antwoord?

Tip Allemaal aanstellerij in dit gebouw Oplossing

H

Met veel aandacht las ik het artikel ‘Een jaar diabetessensor’ (CM.be nr. 13). Ik gebruik de sensor bijna een jaar. Maar ik ondervind problemen. Een losgekomen sensor zou vervangen worden door een nieuwe. In het callcenter waar ik de vraag moet stellen, word ik niet altijd goed geholpen. Ik probeer via het ziekenhuis de diabetessensor te vervangen. Zelf zoek ik ook naar oplossingen, onder meer door klevers aan te schaffen. Maar die zijn duur. Soms krijg ik een signaal dat ik de sensor al drie of vier dagen voor de normale verstrijkingsdatum moet vervangen. Ik hoop dat de diabetessensor verder op punt wordt gesteld om het comfort van diabetespatiënten te verhogen.

Naam en adres bekend bij de redactie

Stuur je antwoord voor 21 september naar informatieblad cm.be, Postbus 40, 1031 Brussel. Of mail het naar zoekenwin@cm.be.

Vermeld welke prijs je wenst: het boek ‘En de kinderen scheiden mee’ van Gary Neuman (over de impact die een scheiding heeft op kinderen en hoe je daar als ouder het beste mee omgaat), uitg. SWP of het boek ‘Ergens onderweg’ van Rik Van Puymbroeck (gesprekken met kunstenaars, journalisten en schrijvers, soms bij hen thuis, vaker op reis of in een tweede thuis), uitg. Houtekiet.

Uit de juiste inzendingen worden vier winnaars geloot.

Antwoord opgave cm.be nr. 13 Spiegel Winnaars Jeanne Daems (Ravels) Nele Demuynck (St Andries Brugge) Muriel Dewilde (Kluisbergen) Ria Van Looveren (Essen)

Als een sensor aangeeft dat hij vervangen moet worden voor de termijn van 14 dagen, meld je dit het best aan het diabetescentrum dat je begeleidt.

Dat kan te wijten zijn aan onder meer een verkeerde plaatsingstechniek of omdat de vervaldatum van de sensor wordt overschreden. Het centrum kan dit allemaal nakijken.

Een extra klever gebruiken kan vermijden dat de diabetessensor loskomt. Uw apotheker is goed geplaatst om samen met u te zoeken naar het geschikte, betaalbare materiaal. Het hoeft niet altijd een second skin-klever te zijn.

Studeren in buitenland Mijn dochter vertrekt eind september naar Spanje om er zes maanden te gaan studeren.

Hoe is zij daar verzekerd als ze ziek wordt? Kan CM dit in orde brengen of moeten wij daarvoor een aparte verzekering afsluiten?

Jongeren die recht hebben op kinderbijslag en studeren in een erkende onderwijsinstelling in een land van de Europese Unie, Zwitserland, Noorwegen, IJsland of Liechtenstein, zijn maximaal een jaar verzekerd via de CM-reisbijstand.

Zij kunnen er een beroep doen op de Alarmcentrale Mutas en krijgen een tegemoetkoming voor dringende medische kosten. Studenten moeten dit vooraf wel melden aan hun ziekenfonds en de nodige documenten bezorgen. Als ze studeren in de vermelde landen nemen ze hun Europese Ziekteverzekeringskaart mee. Voor andere landen informeren ze zich het best bij het ziekenfonds over de terugbetaling van medische kosten.

#TWEETS www.twitter.com/CMziekenfonds

Marleen Finoulst Anti-aging hormonen: duur, nul resultaat gegarandeerd en slecht voor de gezondheid.

Aafje Van Damme Ik wil nooit alleen wonen. Ik ben 1 weekend alleen op kot en voel mij de meest eenzame persoon ever.

Vik Ik vraag mij af hoe ik mijn kind tot zijn 12 jaar geen gsm en iPad ga laten gebruiken.

Ik ga gewoon een wijk opstarten waar kinderen verplicht zijn om buiten kampen te bouwen en te voetballen.

Sommige uitkeringen stijgen Sinds september zijn de uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid van zelfstandigen met 1,7 procent gestegen. Die aanpassing geldt met en zonder stopzetting van het bedrijf.

Ook de uitkering voor zelfstandigen bij moederschapsrust of voor adoptieverlof verhoogt met 1,7 procent.

Voor meer info kun je terecht bij de consulent in het CM-kantoor.

‘Het begon met een tinteling in mijn hand en een oogontsteking.’ 38 jaar geleden kreeg Marcel Lommelen (58) de diagnose multiple sclerose (MS).

Nu kan hij enkel nog wazige vormen onderscheiden. Maar Marcel leerde zich aanpassen, want er bestaan veel hulpmiddelen: pratende wekkers, aangepaste telefoons of de Audiokrant via Kamelego. > TEKST: MICHIEL VERPLANCKE > FOTO: STEFAN DEWICKERE

M

arcel was laatstejaars student Lichamelijke Opvoeding, klaar om zijn laatste herexamens te doen, toen hij merkte dat er iets mis was. Na een bezoek aan de neuroloog en een ruggenmerkpunctie wist hij wat er scheelde: MS. ‘Dat was een serieuze klap. Als student L.O. was ik veel met sport bezig’, zegt Marcel. ‘Toen ik voor de eerste keer in het MS-centrum in Melsbroek kwam, zag ik veel mensen die in latere stadia van MS zaten. Erg confronterend.

Ik had het gevoel dat mij zoiets nooit kon overkomen.’

Bridgekampioen Sinds zijn dertigste gaat Marcels gezondheid voorgoed achteruit. Ondertussen zit Marcel al zo’n tien jaar in een rolstoel, en ook zijn zicht verzwakt. ‘Er vormen zich littekens op de gele vlek achteraan mijn oog’, legt hij uit. ‘Het licht komt wel nog binnen, maar de zenuwcellen verwerken het niet meer. Daarom zie ik alles wazig.’

Marcel aanvaardde zijn situatie. Hij bouwde een sterk sociaal netwerk uit, dat hem verplicht veel buiten te komen. ‘Ik leg graag een kaartje in mijn bridgeclub’, vertelt hij. ‘Niet simpel, want ik moet volledig op mijn geheu-

Marcel Lommelen: ‘Ik volg het radionieuws, maar de krant, dat lukt niet meer.’ gen vertrouwen. Maar ik doe het niet slecht.

Samen met mijn partner heb ik tijdens een kroegentocht in Antwerpen een toernooi gewonnen voor duizend spelers.’

Nieuws luisteren Marcel is gebeten door de actualiteit. Elk uur luistert hij naar het nieuws op de radio en via de voorleesfunctie van zijn tablet schuimt hij nieuwswebsites af. Maar de krant lezen, dat lukt niet meer. ‘Ik kan enkel nog de vette letters op de voorpagina lezen’, zegt Marcel.

‘Maar ik blijf op de hoogte. Elke woensdag luister ik zelfs om 18 uur naar het Nederlandse nieuws, om 19 uur naar het Duitse en om 20 uur het Belgische nieuws. De verschillen tussen die berichtgeving zijn heel interessant.’

Voor het sportnieuws maakt Marcel een uitzondering. ‘Dan zet ik mij op 10 cm van het tvscherm en probeer ik te volgen’, verklapt hij.

‘Maar eigenlijk zie ik pas wat er gebeurt in de vertraagde herhalingen.’

Vzw Kamelego biedt zeven Vlaamse krantentitels aan in gesproken vorm. Mensen met een leesbeperking, zoals Marcel, kunnen op die manier luisteren naar De Tijd, De Morgen, De Standaard, Het Belang van Limburg, Gazet van Antwerpen, Het Nieuwsblad en Het Laatste Nieuws. Een formule die niet alleen blinden en slechtzienden helpt, maar ook dyslectici, senioren, laaggeletterden of personen met een motorische beperking.

Deze Audiokranten zijn digitaal beschikbaar in DAISY-formaat via de website www.anderslezen. be en via de app op iOS en Android.

CM-leden krijgen 10 euro korting op het jaarabonnement van 120 euro. Voor die prijs heb je toegang tot alle zeven kranten.

Vraag je abonnement aan via cm.kamelego.be.

Ontdek de nieuwe winterbrochure van Intersoc Droom jij ook al van jouw volgende wintervakantie? Bekijk dan zeker het winteraanbod op onze website www.intersoc.be en boek nu al jouw wintervakantie.

Naam en adres bekend bij de redactie

Onze nieuwe Intersoc-hotels in Anzère en Wengen vielen goed in de smaak en sieren ook deze winter onze brochure naast onze vaste waarden in Leysin en Zinal. Helemaal nieuw is onze partnerbestemming Kranjska Gora in Slovenië.

Een gratis winterbrochure of meer informatie kan je aanvragen via 070 233 119 of via klantendienst@intersoc.be.

Heb je vragen of opmerkingen bij een artikel?

Aarzel niet om ze te sturen naar lezersbrieven@cm.be - Persdienst CM, Postbus 40, 1031 Brussel Onder elke brief publiceren wij de volledige naam en woonplaats van de auteur. Als je jouw reactie liever zonder deze gegevens ziet verschijnen, vermeld dit dan uitdrukkelijk. De redactie kan de teksten inkorten of niet geven bij plaatsgebrek.

Kamelego

... samen onvergetelijke momenten beleven

Meer informatie via www.intersoc.be en 070 233 119.

13

16

[ uitsmijter ] verliefd zonder beperking in Tytgat Chocolat

‘Ik ben zelf ook al een paar keer verliefd geweest’ In de nieuwe fictiereeks Tytgat Chocolat op Eén zijn de hoofdrollen weggelegd voor acteurs met een beperking van theater STAP. Artistiek leider Marc Bryssinck kwam met het idee en verzorgde de regie. ‘De serie zit vol avontuur, passie en een beetje liefde’, geeft hoofdrolspeler Jelle Palmaerts prijs. > TEKST: SARAH VANDOORNE > FOTO: STEFAN DEWICKERE

Waarover gaat Tytgat Chocolat?

Jelle Palmaerts: ‘Mijn personage, Jasper, heeft een nieuwe job in een chocoladefabriek, als inpakker. Daar ontmoet hij een meisje, Tina.’

Marc Bryssinck: ‘En dan begint de miserie natuurlijk! (knipoogt)’ Jelle: ‘Jasper wordt verliefd op Tina. Hij heeft kippenvel, voelt vlinders in zijn buik en loopt een beetje verloren. Maar dan wordt Tina uitgewezen, naar Kosovo. Dus reizen Jasper en zijn vrienden haar achterna.’

Hebben jullie dan ook gefilmd in Kosovo?

Hoe was dat?

Jelle: ‘We zijn op veel verschillende locaties geweest, van België tot Kosovo. Het was niet de eerste keer dat ik op reis ging, maar wel het langst weg van huis: zes weken. Mijn papa was content wanneer hij me terugzag.’

Marc: ‘Het was zes weken hard werken. In Kroatië en Kosovo was het heel warm, een paar mensen van de ploeg vielen zelfs om van de hitte. Maar we bleven doorgaan, het moest goed zijn.’

Jelle: ‘Op den duur was ik echt moe van die lange uren. Ik ben heel trots dat het gelukt is.’

Marc: ‘Want het had eigenlijk wel kunnen mislukken. Soms gebeurt het dat wij met Theater STAP een theaterreeks moeten afzeggen, omdat het nog niet helemaal goed zit. Op locatie filmen is een risico, omdat je maar beperkte

Ik ben heel trots dat het gelukt is.

Jelle Palmaerts

tijd hebt. Het is leuk om te werken met mensen met een beperking: ze hebben meteen een groot vertrouwen in zo’n project.’

Alle hoofdrollen in Tytgat Chocolat zijn voor mensen met een beperking. Is dat de eerste keer?

Marc: ‘We hebben eerder meegewerkt aan films waarin mensen met een beperking de hoofdrol spelen. Een tv-project waaraan alle twintig acteurs van Theater STAP meedoen en zulke grote rollen krijgen, is een primeur.’

Jelle: ‘Voor andere films en theaterstukken worden we gecast. Soms mogen we meedoen, maar soms ook niet. Dan ben je altijd wat teleurgesteld.’

Marc: ‘Het idee om iets als Tytgat Chocolat te doen, met alle acteurs, speelt al tien jaar lang in mijn hoofd. Eens een groter verhaal brengen dan een film, dat was echt mijn droom.’

Waarom is de wereld net nu klaar voor zo’n serie?

Marc: ‘De laatste tien jaar is er meer zichtbaarheid voor mensen met een beperking. We willen met de reeks mensen inspireren. Ja, die mentale beperking is er, maar daarover wilden we het niet hebben. We willen dat mensen voorbij het syndroom van Down kijken. Het gaat om Jaspers wens om autonoom te zijn. De personages willen zelf een job hebben, zelf een

lief hebben, eigen keuzes maken. Toen we de serie schreven, hebben we onze acteurs daarbij betrokken.’

Jelle: ‘Ik heb de tekst altijd overlopen en gezien waar het moeilijk was om goed te articuleren.’

Marc: ‘We wilden de tekst schrijven op maat van Jelle. Een jaar lang hebben we dat gerepeteerd, klopt dat met hoe Jelle en de andere STAP-acteurs zelf zouden reageren?’

Jelle, ben je zelf ooit al zo verliefd geweest als je personage Jasper?

Jelle: ‘Niet zo verliefd, nee. Maar ik ben wel al een paar keer verliefd geweest. En een paar keer gedumpt. Toen had ik heel veel liefdesverdriet.’

Marc: ‘Het begin van het verhaal is eigenlijk uit zijn leven gegrepen. Weet je nog wat ze Jasper gevraagd hebben toen hij pas in de fabriek kwam werken, Jelle?’

Jelle: ‘Of ik een lief had. En ik zei: nee, ik ben single.’

Marc: ‘En dan legt hij uit dat hij veel liefdesverdriet gekend heeft en zich nu volledig op iets anders stort: muziek.’

Jelle: ‘Dat klopt. Ik doe nu al drie jaar muziekschool en krijg daar pianolessen. Op mijn laatste examen had ik 82 procent.’

Marc: ‘Maar wij wilden er toch een love story van maken, dus hebben we Jasper nog een keer laten verliefd worden, op Tina.’

Zou Tina in het echte leven ook je type zijn?

Jelle: ‘Nee, toch niet. Geen liefdesverdriet meer voor mij: mijn muziek is nu mijn type. Ik wil verdergaan met mijn piano. Ik ben al acteur, maar ik wil ook nog zanger worden.’

Wat is jouw grootste droom als acteur of zanger?

Jelle: ‘Ik wil graag naar Hollywood, een actiefilm maken met Matthias Schoenaerts.’

Marc: ‘Met Matthias hebben we eerder al samengewerkt.’

Jelle: ‘Ja, ik heb al met hem gerepeteerd en voor Music For Life hebben we eens samen een schilderij gemaakt.’

Marc: ‘Misschien moeten we hem nog eens bellen, zien wat hij ervan zegt?’

Marc Bryssinck schreef en regisseerde Tytgat Chocolat samen met Filip Lenaerts.

De serie is vanaf 10 september elke zondagavond om 21.20 uur te zien op Eén.